TÜRKİYE’DEKİ İKLİM TİPLERİ

Murat GÜLBETEKİN

Mehmet Emin Resulzade Anadolu Lisesi

Karadeniz ik lim i

Akden iz ik lim iKarasal iklim

Marm ara (geçiş) ik lim i

• Ülkemizin bütünü düşünüldüğünde tamamında aynı iklimin hakim olmadığı anlaşılır.

• Bu durumun ortaya çıkmasında ülkemizin matematik konumu ve özel konumu etkili olmuştur.

• Örneğin hemen hemen aynı enlemlerde yer alan yerlerin iklimleri arasında oluşan farklılık karasallık ve yükselti ile açıklanabilir.

• Akdeniz ve Karadeniz kıyılarımızın iklimleri arasında oluşan iklim farkı üzerinde ise daha çok matematik konum (enlem) etkili olmuştur.

• Şimdi ülkemizde görülen başlıca iklim tiplerini ve bu iklimlerin genel özelliklerini inceleyelim:

1. AKDENİZ İKLİMİ

• Ülkemizde Akdeniz, Ege, Marmara kıyıları ile ülkemizin güneydoğusunun Akdeniz kıyılarına yakın kesimlerinde görülür. Bu iklimin genel özellikleri şöyle sıralanabilir:

Yazlar oldukça sıcak ve kurak, kışlar ise oldukça ılık ve yağışlı geçer.

Yazların sıcak ve kurak olması buharlaşmanın şiddetlenmesine yol açar.

Kışlar ılık ve yağışlı geçer (ocak ayı ortalaması 8-10°C). Don olayı nadiren görülür (Bazen yılda 1-2 gün). Akarsu debileri kışın yükselir. Yıllık sıcaklık farkı düşüktür. Bu iklimde en yağışlı mevsim kıştır. En az yağış düşen

mevsim yazdır. Yağış rejimi düzensizdir. Yıllık yağış ortalaması 500-1000 mm arasındadır. Yağışın mevsimlere göre dağılımı şöyledir:

• Yağışın Mevsimlere Dağılışı

4%

19%65%

12%

İlkbahar Yaz Sonbahar Kış

• Akdeniz iklimi ülkemizde yukarıda sayılan alnalarda görülse de söz konusu alanların hepsinde aynı özellikleri taşımaz.

• Bu farklılığın sebebi bölgeler arasında meydana gelen enlem, karasallık, yükselti gibi farklılıklardır.

• Akdeniz iklimi temelde iki tipe ayrılır:

• A. Asıl Akdeniz İklimi• B. Marmara İklimi

2. KARADENİZ İKLİMİ

• Ülkemizde Karadeniz kıyılarında görülür. Bu iklimin genel özellikleri şöyle sıralanabilir:

Her mevsim yağışlıdır. Yağış rejimi düzenlidir. Bu iklimde kurak bir ay ya da mevsimden söz edilemez. Bu iklimde en yağışlı mevsim sonbahardır. Yağış mevsimlere düzenli dağılmıştır. Bağıl nem oranının en yüksek olduğu iklimdir. Yazlar serin, kışlar ılıktır. Kar yağışı ve don olayı az görülür. Yıllık sıcaklık farkı düşüktür.

Yağışın Mevsimlere Dağılışı

16%

20%

35%

29%

İlkbahar Yaz Sonbahar Kış

• Bu iklim Karadeniz kıyılarının tamamında aynı özellikleri taşımaz. Bu sebeple üç farklı tipe ayrılır:

• a. Doğu Karadeniz İklimi

• b. Orta Karadeniz İklimi

• c. Batı Karadeniz İklimi

a. Doğu Karadeniz İklimi

Rize

300250200150100

500

Yağış(mm ) Sıcaklık(°C)

302520151050

O Ş M N M H T A E E K A

Yağış Sıcaklık

b. Orta Karadeniz İklimi

300250200150100

500

Yağış(mm ) Sıcaklık(°C)

302520151050

O Ş M N M H T A E E K A

Yağış Sıcaklık

Samsun

c. Batı Karadeniz İklimi

300250200150100

500

Yağış(mm ) Sıcaklık(°C)

302520151050

O Ş M N M H T A E E K A

Yağış Sıcaklık

Zongu ldak

3. KARASAL İKLİM (KARA İKLİMİ)

• Ülkemizde deniz etkisine kapalı olan iç bölgelerde görülür.

• Bu iklimin genel özellikleri şöyle sıralanabilir: Günlük ve yıllık sıcaklık farkları yüksektir. Nem oranı düşüktür. Yazlar çok uzun değildir fakat sıcaktır. Kışlar uzun ve soğuktur. Don olayı sık görülür. Kış yağışları çoğunlukla kar biçimindedir. Yağan kar uzun süre erimeden yerde kalır.

• Karasal iklim ülkemizde çok geniş alanlarda görülür. Bu geniş alanların hepsinde aynı özelliklerde bir karasal iklim görüldüğü söylenemez.

• Sonuç olarak ülkemizdeki karasal iklimi iki tipe ayırarak incelemek mümkündür:

• a. Şiddetli Karasal İklim• b. Ilıman Karasal İklim (Step ya da Bozkır)

İklim

a. Şiddetli Karasal İklim

Kars

200

150

100

50

0

Yağış(mm ) Sıcaklık(°C)

20

15

10

5

0O Ş M N M H T A E E K A

Yağış Sıcaklık-5

-10

Yağışın Mevsimlere Dağılışı

31%

36%

18%

15%

İlkbahar Yaz Sonbahar Kış

b. Ilıman Karasal İklim (Step ya da Bozkır) İklim

İç Anadolu İklimi

605040302010

0

Yağış(mm ) Sıcaklık(°C)

25

20

15

10

5

0O Ş M N M H T A E E K A

Yağış Sıcaklık

Ankara

Yağışın Mevsimlere Dağılışı

36%

17%29%

18%

İlkbahar Yaz Sonbahar Kış

Güneydoğu Anadolu İklimi

300250200150100

500

Yağış(mm ) Sıcaklık(°C)

302520151050

O Ş M N M H T A E E K A

Yağış Sıcaklık

D iyarbakır

350 35

Yağışın Mevsimlere Dağılışı

%

30%

2%

22%

46%

İlkbahar Yaz Sonbahar Kış

•Teşekkürler!...