tuyển tập dân chủ việt nam, tập i | 0145.pdf

TTuuyyểểnn TTậậpp

DDÂÂNN CCHHỦỦ II

Tháng Mười Hai 2010

ÂU DƯƠNG THỆ � BÙI DIỄM � BÙI TÍN � ĐOÀN VIỆT TRUNG � PHƯƠNG NAM ĐỖ NAM HẢI � HÀ SĨ PHU � H.T. THÍCH QUẢNG ĐỘ � HOÀNG MINH CHÍNH � HOÀNG XUÂN ĐÀI � JACKY BONG WRIGHT � KHỐI 8406 � LÊ CÔNG ĐỊNH � LÊ THỊ CÔNG NHÂN � LÊ QUỐC QUÂN � NGÔ NHÂN DỤNG � NGUYỄN CAO QUYỀN � NGUYỄN CHÍNH KẾT � NGUYỄN ĐAN QUẾ � NGUYỄN GIA KIỂNG � NGUYỄN HỘ � NGUYỄN MINH CẦN � NGUYỄN XUÂN PHƯỚC � NGUYỄN TỰ CƯỜNG � NGUYỄN THANH GIANG � NGUYỄN VĂN ĐÀI � NGUYỄN VĂN TRẦN � NGUYỄN VŨ BÌNH � PHAN THANH TÂM � PHAN VĂN SONG � TÔN THẤT LONG � TRẦN ĐỘ � TRẦN NGỌC SƠN � TRẦN THANH HIỆP � VŨ THƯ HIÊN

Copyrights 2010 by the authors. Design and composition by Họp Mặt Dân Chủ.

Published simultaneously in the United States of America, France, Poland, and Germany.

Library Cataloging Data:

Họp Mặt Dân Chủ, date Tuyển Tập Dân Chủ I (“A Collection of Human Rights and

Democracy Essays in Vietnamese 1986-2010 – Volume I”) ISBN.0-9799345-390000.psd 1. Họp Mặt Dân Chủ 2. Vietnamese Human Rights and Democracy

Movements—Vietnam Civil Society—Vietnam Dissidents—Vietnam Independent Labor Union—Doi Moi.

MỤC LỤC

LỜI NÓI ĐẦU .................................... 1

ÂU DƯƠNG THỆ ............................... 6 Sách Lược Đấu Tranh Nhân Quyền Trong Thời Đại Internet và Toàn Cầu Hóa.....................................................................................6

BÙI DIỄM ........................................ 24 Việt Nam Được Bầu Làm Thành viên Không Thường trực Tại Hội đồng Bảo an LHQ ...........................................................................24

BÙI TÍN ........................................... 29 Đảng Cộng Sản Việt Nam Sau Khi Hội Nhập Quốc Tế ..................29 Đổi mới ở Việt nam và ở Trung quốc So sánh và Nhận định Sự Lựa chọn Tối ưu Cho VN .........................................................................36 Đảng CS Đang Tự Xoá Bỏ Tính Chính Đáng Trước Nhân Dân.....52

ĐOÀN VIỆT TRUNG ....................... 56 Ba lan tại Việt nam? .........................................................................56

PHƯƠNG NAM – ĐỖ NAM HẢI ...... 60 Phát biểu tại Họp mặt Dân chủ 2006 .............................................60

HÀ SĨ PHU....................................... 63 Dắt Tay Nhau Đi Dưới Tấm Biển Chỉ Đường của Trí tuệ.63

H.T. THÍCH QUẢNG ĐỘ ................. 84 Lời Kêu gọi Cho Dân chủ Việt nam ................................................84

HOÀNG MINH CHÍNH .................... 90 BẢN TUYÊN BỐ Khôi phục Sinh hoạt Đảng Dân chủ Việt nam...90

HOÀNG XUÂN ĐÀI ........................ 98 Dân chủ và Phát triển.......................................................................98

JACKIE BONG WRIGHT ............... 121 Phát triển Xã hội Dân sự Tại Việt nam .........................................121

KHỐI 8406 ..................................... 135 Tuyên ngôn Tự do Dân chủ cho Việt nam 2006 ............................135 Cương lĩnh Khối 8406 Khối 8406 Là Gì? ....................................142

LÊ CÔNG ĐỊNH ............................. 147 Tầm Vóc Thuyền Trưởng Tầm Vóc Dân Tộc.................................147 Chuẩn Mực Văn Minh Cần Tôn Trọng.........................................150 Tại Sao Không Nên Sợ ‘Đa Nguyên’ ............................................153 ‘Nhà nước Pháp quyền’ hay ‘Nhà nước Pháp trị’? ......................158

LÊ THỊ CÔNG NHÂN .................... 162 Khía cạnh Pháp lý Về Đình công Và Yêu cầu Cần Có Hệ thống Công đoàn Độc lập Tại Việt nam ..................................................162

LÊ QUỐC QUÂN............................ 171 Việt nam Giữa Các Cường quốc...................................................171 Tam Sa và Tám Chữ Cho Việt nam................................................175 Để Trở thành Một Nhà Chính trị cho Việt nam.............................179

NGÔ NHÂN DỤNG ........................ 181 Dân chủ Với Nhiều Mô thức Xa hội...............................................181

NGUYỄN CAO QUYỀN ................. 198 Việt nam Cơ hội và Hướng đi ........................................................198

NGUYỄN CHÍNH KẾT ................... 209 Đấu tranh Dân chủ: Nên Công khai Hay Âm thầm? ...................209

NGUYỄN ĐAN QUẾ ...................... 218 Lời Kêu Gọi Của Cao Trào Nhân Bản ..........................................218 Lộ trình 9 Điểm Để Dân chủ hoá Việt nam..................................220 Tuyên bố Thành lập Tập hợp vì Nền Dân chủ..............................222 Làm Gì Để Có Thay đổi ở Việt nam? ...........................................224

NGUYỄN GIA KIỂNG ....................233 Cuộc Chiến đấu Thực sự ................................................................233 Chủ Nghĩa Cộng Sản Đến Việt Nam Như Thế Nào?.....................245

NGUYỄN HỘ ..................................250 Quan Điểm và Cuộc Sống Mấy lời của tác giả .............................250 Quan điểm và cuộc sống Định Hướng Chiến Lược......................258

NGUYỄN MINH CẦN .....................263 Ngọn Cờ Dân chủ ...........................................................................263 Một Số Vấn đề Của Phong trào Dân chủ .....................................271 Toàn Dân Nghe Chăng? Sơn Hà Nguy Biến… (Vài lời tâm sự với các bạn trẻ) .....................................................................................285

NGUYỄN XUÂN PHƯỚC ...............288 Giá trị Pháp lý và Tính Chính thống Của Hiến pháp Việt nam Hiện nay Từ Cơ sở Pháp lý Của Hiến pháp 1946 ..................................288 Tản mạn Về Hai Chữ “Tư pháp” Phải Chăng Đã Đến Lúc Cần Phải Thay đổi Một Thói quen Dùng Chữ.......................................297

NGUYỄN TỰ CƯỜNG ....................303 Vai trò Của Xã hội Dân sự Trong Tiến trình Dân chủ hóa Tại Việt nam..................................................................................................303

NGUYỄN THANH GIANG ..............313 Nhân quyền – Khát vọng Ngàn Đời ..............................................313 Có Nên Kiên định Con đường Xã hội chủ nghĩa? .........................330

NGUYỄN VĂN ĐÀI ........................345 Quyền Tự do Thành lập Đảng ở Việt nam .....................................345 Tư tưởng, Đạo đức Hồ Chí Minh Có Gì Để Học? ........................350 Dân trí và Chế độ Dân chủ ở Việt nam..........................................353

NGUYỄN VĂN TRẦN ....................356 Khuynh hướng và đặc tính của Phong trào Dân chủ và những người Bất Đồng chánh kiến ở Việt nam ngày nay .........................356

Lần dở lại hồ sơ cũ Có đôi điều cần đọc lại về Hồ Chí Minh ......367

NGUYỄN VŨ BÌNH ....................... 373 Việt nam và Con đường Phục hưng Đất nước..............................373 Đơn Xin Thành Lập Đảng Tự Do - Dân chủ ................................384 Về Vấn đề Biên giới Việt–Trung ....................................................385 Về Tình trạng Nhân quyền Tại Việt nam .......................................388

PHAN THANH TÂM ...................... 393 Việt nam Sau Ba Mươi Năm Xa cách ...........................................393

PHAN VĂN SONG ......................... 401 Tình hình Mới Mặt trận Mới .........................................................401 Việt nam Trước Cơn lốc Toàn cầu hóa Hay Những Nỗi nhục Tháng tư .....................................................................................................407

TÔN THẤT LONG.......................... 413 Tính Dân chủ Và Bốn Văn bản Hiến pháp Việt nam ....................413

TRẦN ĐỘ....................................... 424 Kịch bản Cho Thế kỷ 21 .................................................................424 Đảng Cộng sản và Dân chủ ở Việt nam .......................................428

TRẦN NGỌC SƠN ......................... 443 Đảng phái Là Phương tiện Tổ quốc Là Cứu cánh ........................443

TRẦN THANH HIỆP ...................... 449 Chính Thống Dân Chủ ...................................................................449 Tiến Tới Một Nhà Nước Pháp Trị.................................................458

VŨ THƯ HIÊN ............................... 472 Vài Suy nghĩ Về Phong trào Dân chủ Việt nam ............................472 Hồ Chí Minh và Cái Chết Của Nông Thị Xuân.............................482 Lời Nói Đầu Miền Thơ Ấu.............................................................486

DANH MỤC (Index) ........................ 493

Tuyển Tập DÂN CHỦ I 1

LỜI NÓI ĐẦU

Năm 1985 ông Mikhail Gorbachev lên làm Tổng Bí Thư đảng Cộng Sản Liên Xô. Chỉ chưa đầy 5 năm sau toàn bộ khối Cộng Sản Đông Âu sụp đổ. Và cuối cùng chế độ Cộng Sản cũng tan rã ngay tại Liên Xô: ngày 26 tháng 12 năm 1991 Liên Bang Xô Viết chính thức giải thể.

Những biến động tại Liên Xô và Đông Âu tác động mạnh mẽ đến Việt Nam. Nguyễn Văn Linh được đưa lên làm Tổng bí thư đảng Cộng Sản Việt Nam (CSVN) năm 1986 và bắt đầu thay đổi về mặt kinh tế. Dưới áp lực của tình hình mới Việt Nam rút quân khỏi Campuchia, ban lãnh đạo đảng CSVN “cởi trói” phần nào cho văn nghệ sĩ, nhưng không đi theo đường lối dân chủ đa đảng của Liên Xô và khối Đông Âu, có thể vì lúc đó họ đã thấy khối này bắt đầu quá trình tan rã. Trong khi đó tại Sài Gòn “Câu lạc bộ những người kháng chiến cũ” do ông Nguyễn Hộ lãnh đạo hoạt động công khai, ra báo Truyền Thống Kháng Chiến, tổ chức đại hội 800 người tại Hội trường Quận Ba Sài Gòn yêu cầu đảng bỏ điều 4 Hiến Pháp, chấp nhận dân chủ đa đảng. Ông Trần Xuân Bách, nhân vật thứ 5 trong Bộ Chính Trị, sau khi thăm Liên Xô và Mỹ trở về, cũng đi khắp nước nói chuyện, công khai ủng hộ dân chủ. Khí thế đấu tranh đòi dân chủ lên cao tại miền Nam, nhất là tại Sài Gòn, nhưng tại miền Bắc phe bảo thủ trong đảng, đứng đầu là Lê Đức Thọ, vẫn nắm vững quyền lãnh đạo. Họ chuẩn bị quay lại cầu hòa với Trung Quốc. Hội nghị trung ương của đảng CSVN ngày 27/3/1990 cuối cùng đã quyết định thẳng tay trấn áp phong trào đòi dân chủ, khởi đầu bằng việc loại Trần Xuân Bách ra khỏi Bộ Chính trị, tước hết mọi quyền hành. Sau đó, tháng 4 năm 1990, bắt giữ toàn bộ ban lãnh đạo Câu lạc bộ cựu kháng chiến. Đợt trấn áp tiếp tục nhắm vào các nhóm đấu tranh của trí thức miền Nam: tháng 5, luật sư Đoàn Thanh Liêm và các bạn ông bị bắt; tháng 6, đến lượt bác sĩ Nguyễn Đan Quế và các thành viên Cao Trào Nhân Bản; tháng 11, giáo sư Đoàn Viết Hoạt và ban chủ trương Diễn Đàn Tự Do. Đợt trấn áp năm 1990 chấm dứt giai đọan vận động đòi thay đổi chính trị theo chiều hướng Liên Xô và Đông Âu.

Sau khi dẹp được các phong trào chống đối, phe bảo thủ đưa Đỗ Mười lên làm Tổng bí thư với chủ trương “đổi mới nhưng không đổi mầu”, nghĩa là thay đổi về kinh tế nhưng giữ vững chế độ chuyên chế, độc quyền,


độc đảng. Chủ trương này, cùng với bạo lực công an trị, không ngăn chặn được cuộc vận động đòi đổi mới thể chế chính trị, đòi dân chủ, lần này bởi những cán bộ cộng sản miền Bắc, tiếp nối cuộc vận động vừa bị dập tắt của những người cựu kháng chiến phía Nam, và những trí thức VNCH trước đây. Người mở đầu cho đợt vận động mới chính là Trần Độ, nguyên Trưởng Ban Văn Hóa-Văn Nghệ Trung Ương. Khi còn làm Trưởng ban ông chủ trương chính sách “cởi trói” cho văn học nghệ thuật. Khi phe bảo thủ cầm quyền trở lại ông không được tin dùng và vì ông ngày càng vận động tích cực cho việc tự do hóa các hoạt động văn hóa tư tưởng và chính trị, nên cuối cùng ông bị khai trừ ra khỏi đảng CS năm 1999. Một nhân vật khác, ông Hoàng Minh Chính, nguyên Viện trưởng Viện Triết học, sau thời gian dài bị cầm tù và quản chế với tội danh "xét lại chống Đảng", từ đầu năm 1990 lại tích cực đòi hỏi tự do dân chủ, và năm 1995 lại bị kết án 1 năm tù giam.

Cùng với các cán bộ cao cấp của đảng CS như Trần Độ, Hoàng Minh Chính, Lê Hồng Hà, Nguyễn văn Trấn... cuộc vận động đòi thay đổi cơ chế chính trị và đòi dân chủ, từ cuối thập niên 1980 và đầu thập niên 1990, có sự tham gia ngày càng đông đảo của giới trí thức xuất thân từ miền Bắc. Khởi đầu là những trí thức khoa bảng đã có vị thế xã hội, tương đối có tuổi, như Hà Sĩ Phu, Phan Đình Diệu, Nguyễn Thanh Giang…Từ giữa thập niên 1990, một đợt đối kháng mới ra đời, có tổ chức hơn, có sự tham gia của đông đảo quần chúng, và nhất là các trí thức trẻ tuổi hơn. Tiêu biểu cho cố gắng đi vào tổ chức là Khối 8406, do một tu sĩ công giáo khởI xướng, LM Nguyễn Văn Lý. Tổ chức này đã thu hút được cả ngàn người tham gia một cách tự nguyện, công khai, ghi rõ tên họ và nơi cư trú. Một số tổ chức khác cũng ra đời, dù không tồn tai được lâu, nhưng đã đánh dấu một giai đọan đấu tranh mới, giai đọan công khai và có tổ chức.

Điểm đáng chú ý là từ giữa thập niên 1990 trở đi ngày càng có nhiều trí thức trẻ tham gia vào cuộc vận động đòi dân chủ --các luật sư, giáo sư, bác sĩ. Họ biết công khai vận dụng chính các cơ chế và luật pháp của chế độ để vận động người dân chủ động dành lấy các quyền tự do căn bản của mình, kể cả quyền thành lập các tổ chức dân sự và chính trị. Dù đa số những người trí thức trẻ can trường dấn thân này đều bị bắt giữ, bị kết án tù giam và quản chế, nhưng những cuộc vận động công khai, tích cực của họ đã giúp đưa cuộc đấu tranh vào giai đoạn mới – giai đọan trẻ hóa và tổ chức hóa. Và quan trọng hơn, đã xuất hiện cả các tổ chức dân sự đòi nhân


quyền, đòi quyền lao động, và các tổ chức chính trị, các chính đảng. Bất chấp điều 4 Hiến pháp và sự đàn áp thẳng tay của an ninh CS, vài chính đảng, hoặc xuất phát ngay trong nước, hoặc từ hải ngọai về hoạt động trong nước, cũng tìm mọi cách phổ biến rộng rãi tiếng nói đối kháng của mình, thách thức độc quyền chính trị của đảng CS. Năm 2010 này, năm Thăng Long 1000 tuổi, có thể coi như năm mở đầu cho sự ra đời của một tầng lớp lãnh đạo chính trị mới cho Việt Nam, không phải từ trong hệ thống chính trị của đảng CS, mà từ trong xã hội, trong nhân dân. Những Đỗ Nam Hải, Nguyễn Văn Đài, Lê Thị Công Nhân, Lê Quốc Quân, Lê Công Định, Trần Huỳnh Duy Thức, Nguyễn Bắc Truyền…sẽ tiếp tục xuất hiện, sẽ lớn mạnh lên để đủ sức lãnh đạo cuộc đấu tranh vừa dành dân chủ, vừa bảo vệ tổ quốc, ngăn chặn bành trướng phương bắc, và các mưu toan thỏa hiệp từ bên trong đảng CS.

Để đặt một dấu mốc lịch sử cho cuộc vận động ôn hòa bất bạo động đòi nhân quyền và dân chủ tại Việt Nam, Họp Mặt Dân Chủ (*) đã quyết định tập hợp trong Tuyển Tập Dân Chủ I này các bài viết, bài phát biểu của những nhà hoạt động trong nước và hải ngoại từ cuối thập niên 1980 đến nay. Dù xuất phát từ cơ chế chính trị khác nhau, quốc gia hay cộng sản, dù hoạt động ngay trong lòng chế độ cộng sản ở trong nước hay trong xã hội dân chủ tự do ở hải ngọai, dù còn trẻ hay tuổi đã cao, những người đấu tranh thể hiện trong Tuyển Tập Dân Chủ I này đều vì mục tiêu tự do dân chủ cho mọi người Việt, đều có chung một ước mơ sớm được thấy một nước Việt trường tồn trong thái bình thịnh vượng và toàn vẹn lãnh thổ. Tất cả đều thấy rằng chế độ cộng sản đã bị nhân lọai đào thải, đã sụp đổ ngay tại quê hương quốc tế của nó, và đã gây tai họa cho đất nước. Tất cả đều biểu lộ ý chí cương quyết thiết lập chế độ dân chủ cho Việt Nam, đồng thời bảo vệ tổ quốc, chống lại bành trướng Trung quốc và mọi mưu toan thỏa hiệp và nhân nhượng với Trung quốc của ban lãnh đạo cộng sản. Việt Nam phải trường tồn, phát triển và dân chủ. Đó là tiếng nói chung của những người Việt yêu nước, yêu dân chủ trong nước và hải ngọai, thể hiện trong Tuyển Tập Dân Chủ I này.

Thực hiện quyết định của Họp Mặt Dân Chủ 2009, ban chủ biên chúng tôi cố gắng cung cấp cho những người quan tâm theo dõi tình hình Việt nam một tuyển tập những bài viết của những khuôn mặt tiêu biểu cho phong trào dân chủ Việt nam kể từ cuối thập niên 1980 đến nay. Tất nhiên Tuyển tập I chưa tập hợp hết được những thành tựu của tất cả những người


đã và đang đóng góp cho tiến trình chuyển hóa Việt Nam sang một xã hội nhân bản tiến bộ hơn hiện nay–những thành tựu trong mọi lãnh vực, từ văn học nghệ thuật, giáo dục, truyền thông đến văn hóa tư tưởng và chính trị-xã hội. Tuyển Tập lại càng không phản ảnh được cuộc vận động lịch sử kéo dài từ nửa thế kỷ nay cho một nước Việt yên bình, tự do và hạnh phúc – cuộc vận động nhiều gian khổ, chết chóc, đầy máu và nước mắt, của hàng triệu người dân bình thường, âm thầm, vô danh, trên chiến trường, trong ngục tối, trong các trại lao công cưỡng bức, trong rừng sâu, dưới đáy biển. Trong những thập niên gần đây, cuộc vận động lịch sử này đã chuyển thành một phong trào phản kháng rộng lớn, công khai, ôn hòa bất bạo động, của mọi tầng lớp nhân dân trong nước. Lịch sử mai sau chắc chắn sẽ ghi nhận tính chất phong phú và đa dạng của phong trào phản kháng xã hội này trong giai đọan chuyển mình của đất nước hiện nay. Đảng và nhà nước cộng sản, dù cố gắng kiểm soát và kiềm tỏa bước tiến của xã hội và quần chúng bằng bạo lực công an, nhưng trong thực tế họ đã và đang bị vượt qua bởi phong trào quần chúng đó. Quần chúng đáy tầng đang rừng rực vươn lên, dù còn nhiều bất cập và tự phát, nhưng đã chính là nguồn động lực phát triển của đất nước. Trước sức mạnh như sóng đáy ngầm của quần chúng đang quyết tìm đường tiến về phía trước, đảng và nhà nước cộng sản ngày càng phải lùi bước, tập trung chấn thủ những khu vực trọng yếu để bảo vệ đặc quyền đặc lợi. Sự xuất hiện những tiếng nói và hoạt động độc lập của mọi giới quần chúng trong hai thập niên qua vừa thách thức quyền lãnh đạo và tính chính thống của đảng và nhà nước cộng sản, vừa là những cuộc thao dượt cho một cao trào tổng tiến công dành lại quyền tự quyết cho toàn dân và cho dân tộc, sẽ bùng dậy trong thời gian không xa nữa. Tuyển Tập Dân Chủ I tất nhiên chỉ phản ảnh được một phần nhỏ, rất nhỏ, cơn sóng đáy tiền cách mạng này.

Ban chủ biên Tuyển Tập xin chân thành cám ơn những tác giả có bài trong Tuyển tập này đã cho phép trích đăng một phần những tác phẩm tâm huyết của quí vị. Đối với những tác giả trong nước, vì điều kiện an ninh không cho phép liên lạc để xin phép, chúng tôi xin gửi lời cám ơn đồng thời mong quí vị lượng thứ và thông cảm. Tuyển Tập I này là một ghi nhận thành qủa của phong trào dân chủ mà cũng là một đóng góp nhỏ bé của các thành viên HMDC vào cuộc vận động chính trị chung hiện nay ở trong nước và hải ngọai. Mọi khiếm khuyết là trách nhiệm của ban chủ biên và chúng tôi mong được đón nhận những phê bình và góp ý để Tuyển Tập II được hoàn hảo hơn.


Việt Nam hải ngọai Mùa đông 2010 Ban chủ biên

Đoàn Viết Hoạt Nguyễn Ngọc Bích Trần Bình Nam Trần Trung Việt Vũ Thiện Hân

___________________

(*) Họp Mặt Dân Chủ tập họp những người Việt trên toàn thế giới hoạt ñộng trong nhiều tổ chức và lãnh vực khác nhau --văn hóa, giáo dục, truyền thông, xã hội, chính trị v.v…-- nhằm cùng mục tiêu thúc ñẩy tiến trình chuyển hóa dân chủ tại Việt Nam. HMDC tổ chức Tĩnh Hội thường niên tại một ñịa ñiểm tĩnh mịch ñể những người Việt quan tâm ñến tình hình Việt Nam từ khắp nơi trên thế giới có cơ hội gặp gỡ, trao ñổi hiểu biết, kỹ năng và kinh nghiệm hoạt ñộng, trong tình thân ái, cởi mở giữa những con người tự do. Tĩnh hội HMDC ñầu tiên ñược tổ chức tại Moehnsee, Đức quốc, năm 2002. Những tĩnh hội sau ñó ñã lần lượt ñược tổ chức tại Normandie, Pháp (2003), Emmitsburg, MD, Hoa Kỳ (2004), Running Springs, CA, Hoa Kỳ (2005), Emmitsburg, MD, Hoa Kỳ (2006), Warsaw, Ba Lan (2007), Paris, Pháp (2008), San Jose, Hoa Kỳ (2009) và Hanover, Đức (2010).

Mọi liên lạc với Ban chủ biên TTDC I xin email về [email protected].


ÂU DƯƠNG THỆ

Sách Lược Đấu Tranh Nhân Quyền Trong Thời Đại

Internet và Toàn Cầu Hóa

CHẾ ĐỘ ĐỘC TÀI MẠNH HAY YẾU? Chế độ hiện nay ở Việt Nam là một chế độ toàn trị và chà đạp nhân quyền tàn bạo nhất, từ năm 1954 ở miền Bắc và toàn Việt Nam từ 1975. Chế độ toàn trị là một chế độ yếu nhất trong lịch sử cận đại. Việc họ phải sử dụng bộ máy công an trong các ngành thay vì đặt sự tín nhiệm vào người dân đã minh chứng sự lo sợ và thiếu tự tin của họ. Chế độ này chỉ trụ được chừng nào nó bịt mắt, bịt tai và bịt miệng được người dân và chỉ chừng nào nó quản chế được dạ dầy, sự đi lại của người dân. Một khi bức tường ngăn cách tư tưởng và liên hệ kinh tế, thương mại và chính trị với bên ngoài bị phá vỡ thì kể từ thời điểm đó chế độ này không còn tương lai, bất kể những tuyên truyền theo cách tô hồng của họ, bất kể cả bộ máy công an lực lưỡng. Khi người dân tự tạo được cuộc sống ổn định, ấm no bằng chính sức lực và tài trí của mình, không còn lệ thuộc vào chế độ tem phiếu, hộ khẩu thì khi đó cũng là lúc uy quyền của chế độ bắt đầu lung lay.

Sự tan rã của các chế độ độc tài phong kiến ngày xưa đã như thế và sự tan rã của các chế độ độc tài toàn trị ngày nay cũng sẽ kinh qua con đường này. Chế độ độc tài toàn trị có thể đổ nhanh không? Xin thưa: Nó có thể còn nằm ỳ ra rất lâu, nhưng cũng có thể đổ rất nhanh, nhanh hơn ngoài cả sự tưởng tượng của nhiều người, một khi tìm ra được phương pháp chống nó hữu hiệu.

Thí dụ, các chế độ độc tài toàn trị ở Liên xô và các nước Đông Âu đã bị sụp đổ từ đầu thập niên 90 chỉ sau chưa đầy hai thập niên thực hiện sách lược “hợp tác để biến đổi” do các nước dân chủ phương Tây chủ trương.


Trái lại, ở đâu sách lược tẩy chay được thi hành thì ở đó chế độ toàn trị còn được củng cố. Điển hình như trường hợp Cuba, nằm sát Hoa kì và bị Mĩ phong tỏa kinh tế, quân sự...suốt gần nửa thế kỉ, nhưng cho tới nay nó vẫn nằm ì ra, nay Washington phải thay đổi sách lược. Chế độ độc tài toàn trị ở Trung hoa (TH), mới sau hơn hai thập niên bị miễn cưỡng phải cải cách và mở cửa, đang đứng trước nguy cơ tự giải thể hay bị giải thể. Việc gia nhập WTO từ cuối năm 2001 cho thấy Bắc kinh đã chính thức nhìn nhận những qui luật của kinh tế thị trường và phải hội nhập vào thế giới, trong đó các nước dân chủ và tư bản đang nắm phần chủ động. Giang Trạch dân, nguyên Chủ tịch ĐCSTH và cựu Chủ tịch nước CHNDTH, tại lễ kỉ niệm 80 năm thành lập ĐCSTH đã công khai tuyên bố về thuyết “Ba đại diện”. Theo đó, ĐCSTH cần phải mời các thành phần tư sản gia nhập đảng này, bên cạnh hai thành phần hiện có là công-nông. Như vậy giới lãnh đạo CSH đã công khai phủ nhận học thuyết Marx-Lenin về vai trò độc tôn của giai cấp lao động trong việc thủ tiêu giai cấp tư sản của chế độ tư bản.

Sự sụp đổ của Liên xô và các nước CS Đông Âu bắt nguồn từ đâu? Ngoài những lí do nội tại của các xã hội này -đã áp dụng một mô hình XHCN không phù hợp với nhu cầu của con người- còn có các nguyên nhân tác động từ bên ngoài. Từ cuối thập niên 60 nhiều chính khách ở Tây Âu đã thấy rằng chính sách “tẩy chay” và “ngăn đe”, không những không ngăn chặn được chế độ toàn trị, ngược lại còn giúp nó có những cớ để tăng cường các biện pháp hà khắc đàn áp đối với người dân ở trong nước và thái độ hiếu chiến đối với bên ngoài.

Nhiều chính khách Âu châu đã nhận ra được những điểm rất yếu của chế độ này, nó chỉ tồn tại vì người dân ở đó không được dịp biết được đời sống của người dân bình thường trong các xã hội dân chủ. Vì thế sách lược “Biến đổi qua tham gia” (Wandel durch Annäherung), trong đó nổi rõ nhất là chính sách “Ost-Politik” của Willy Brandt, cố Thủ tướng Đức và nguyên Chủ tịch đảng Dân chủ xã hội Đức (SPD) chủ trương từ cuối thập kỉ 60. Cốt lõi của chủ thuyết này là, trong kỉ nguyên võ khí hạt nhân, thay đổi chế độ độc tài toàn trị không thể bằng chiến tranh và tẩy chay, phong tỏa, mà chỉ có thể qua việc gia tăng các liên hệ thương mại, kinh tế, khoa học, kĩ thuật và cả những lãnh vực khác như chính trị, ngoại giao, thông tin và du lịch.

Cuộc vận động đạt đến cao điểm là Hội nghị thượng đỉnh Helsinki 1975 (thủ đô Phần lan) về An ninh và Hợp tác châu Âu, trong đó TT Mĩ Ford và Chủ tịch ĐCSLX và Chủ tịch nước LX Breshenew cùng với các


nguyên thủ của 33 nước khác của Âu châu và Gia nã đại đã tham dự. Hội nghị đã đạt được những cơ sở đồng thuận lớn trong nhiều lãnh vực về tài binh, thay chủ trương đối đầu bằng hòa bình, công nhận biên giới sau Thế chiến hai giữa các nước Âu châu, hợp tác trong kinh tế, thương mại và khoa học kĩ thuật. Đáng kể nữa là Hội nghị cũng thông qua quyết định nhìn nhận các hoạt động nhân quyền theo các Công ước của LHQ là các quyền chính đáng của các công dân và chính quyền các nước tham dự hội nghị phải tôn trọng. Bên cạnh đó còn có việc thỏa thuận gia tăng trao đổi thông tin, du lịch giữa người dân và các đoàn thể thuộc hai khối Đông -Tây lúc ấy.

Nói chung, đối với phương Tây, đây là chủ trương muốn bắt cọp thì không thể đứng ngoài mà phải vào hang của nó. Phải hiểu được những căng thẳng về an ninh và chính trị ở Âu châu, và nhất là ở Đức sau Thế chiến thứ hai, mới thấy rõ được tầm mức quan trọng về kết quả của hội nghị Helsinki. Cần lưu ý, trong một số năm Washington rất nghi kị chủ trương này, coi đây có thể là kế hoạch li tán của Mạc tư khoa nhằm tách Tây Âu khỏi liên minh với Mĩ hoặc ít ra Tây Âu sẽ đứng trung lập giữa Nga và Mĩ.

Sau Hội nghị Helsinki, không khí căng thẳng của chiến tranh lạnh ở Âu châu đã từng bước được thay thế bằng sự hợp tác đa diện cùng có lợi và tín cậy giữa hai bên. Chính nhờ đó mà các phong trào đấu tranh cho tự do, dân chủ và nhân quyền ở Liên xô và nhiều nước Đơng Âu đã trỗi dậy rất nhanh và rất mạnh. Đáng kể như nhà hoạt động nhân quyền Sacharow ở Liên xô (cũ), Nghiệp đoàn Solidarnosc và Giáo hội Công giáo ở Ba lan và nhóm Hiến chương 77 của nhà văn Havel ở Tiệp khắc...

Vài năm sau đó một số các phong trào này đã đi tiền phong thay đổi bộ mặt chính trị ở Liên xô, Ba lan và Tiệp và mở đường cho cuộc cách mạng nhung hầu như không đổ máu để chuyển biến các chế độ dộc tài toàn trị sang dân chủ đa nguyên, có lợi cho nhân dân các nước và ngay cả các đảng CS. Vì hầu như tất cả các đảng CS trong các nước này vẫn được tự do hoạt động, ở một vài nước qua những cuộc bầu cử dân chủ họ trở lại nắm chính quyền một cách hợp pháp.

Vào cuối thập niên 80 và đầu thập niên 90 khi những biến động dồn dập diễn ra ở Đông Âu và Liên xô, từ các TT Reagan (Mĩ), Mitterand (Pháp) tới thủ tướng Kohl (Đức) không ai tiên liệu được có thể diễn ra nhanh chóng với mức độ lớn lao như vậy và lại không đổ máu. Ngay cả cựu thủ tướng Đức và là tác giả của “Ost Politik”, cố TT Willy Brandt


cũng không lường được!

XÃ HỘI KÍN VÀ XÃ HỘI MỞ - ĐIỀU KIỆN CHO MỘT XÃ HỘI TÒAN TRỊ TỒN TẠI Ngoài việc nắm vững bối cảnh quốc tế, trong việc hoạch định chiến lược đấu tranh nhân quyền chúng ta cũng cần phải hiểu rõ những đặc thù của xã hội VN hiện nay, nắm vững những mặt mạnh cũng như mặt yếu của chế độ độc tài.

Xã hội độc tài là một xã hội kín, trong đó tầng lớp cầm quyền tự cho mình cái quyền biết hơn, biết hết và thông minh hơn mọi người. Từ đó họ cũng tự cho mình cái quyền được hưởng quyền và lợi ưu tiên và tối đa. Họ mong muốn người dân trong các xã hội chỉ làm công việc ngoan ngoãn nghe theo lời của lãnh đạo. Nhưng lãnh đạo cũng thừa biết đây không phải việc dễ, nên đã suy nghĩ ra trăm phương ngàn kế để nhắm tới mục tiêu làm cho mọi người trong xã hội phải phục tùng tuyệt đối người có quyền hành (người thông minh nhất!).

Phương thức tổ chức của xã hội kín (toàn trị) có năm (5) đặc điểm chính:

1. Chỉ có một ý thức hệ duy nhất được coi là đỉnh cao của trí tuệ và khoa học nhất.

2. Chỉ có một đảng duy nhất được coi là thành phần ý thức nhất đại diện chân chính cho toàn dân, là tổ chức có kỉ luật nhất và có sức mạnh vạn năng.

3. Tất cả các hoạt động trong xã hội từ chính trị, kinh tế, giáo dục, văn hóa, tôn giáo... đều đặt dưới sự toàn trị duy nhất của một đảng.

4. Các sinh hoạt của người dân ở trong nước từ đi lại, sinh sống, suy tư, tín ngưỡng, giáo dục đều được chế độ tổ chức theo những khuôn khổ và mức độ đã định trước.

5. Các liên hệ với thế giới bên ngồi, ngay cả với những nước đồng minh, đều phải theo những qui định của đảng cầm quyền. Vì thế những cuộc tiếp xúc giữa người dân với người ngoại quốc ở ngay trên đất nước mình hầu như không có, những chuyến đi ra nước ngoài cho các công dân lại càng hi hữu hơn, ngoại trừ những phái đoàn đi tuyên truyền.

Đây là năm (5) đặc điểm căn bản trong cách tổ chức của một xã hội


độc tài toàn trị từ Tây sang Đông. Muốn thay đổi chế độ toàn trị thì phải loại bỏ được năm yếu tố này. Loại bỏ nó như thế nào sẽ được trình bày ở phần sau.

Để thực hiện được một xã hội kín, cách vận hành ở trong nước là đảng độc tài phải tìm mọi cách làm cho người dân lệ thuộc hoàn toàn vào nhà nước, kiểm soát dạ dầy qua chế độ tem phiếu, hạn chế đi lại qua chính sách hộ khẩu và kiểm soát tư tưởng qua biện pháp chỉ được đọc sách báo của đảng... Ngoài ra, họ còn lập lên những bức tường hữu hình và vô hình để ngăn cấm mọi thông tin từ bên ngoài vào trong nước và cũng cản trở mọi tin tức từ trong nước ra bên ngoài. Trong một xã hội kín, người công dân không có cá tính, không có bộ mặt khác nhau, không có ngôn ngữ và suy tư khác nhau, tất cả giống nhau như một cái máy. Trung ương mở một cái thì tất cả các máy đều chạy, khi trung ương tắt thì mọi máy đều ngưng!

Như vậy xã hội kín hoàn toàn đối lập với xã hội công dân, xã hội dân sự, mà chúng ta, những người đấu tranh nhân quyền, đang nhắm tới. Xã hội công dân hay xã hội dân sự là một xã hội mở và có những đặc tính:

Mỗi người bình đẳng trong các sinh hoạt của xã hội, được tự do hành động nhưng cũng tự ý thức trách nhiệm về những hành động tự do của mình.

Trong một xã hội công dân, mỗi người là một nhân cách độc lập, cho nên họ tự tổ chức riêng cuộc sống hàng ngày, tự quyết định về đời sống.

Họ có quyền tự do đi lại, tự do phát biểu trước những vấn đề chung của cộng đồng và tự do kết hợp với những người khác.

Xã hội công dân là một xã hội đa nguyên về tổ chức. Các tổ chức được tự do thành lập. Quyền đối lập được thừa nhận. Đảng cầm quyền cũng bị ràng buộc chặt chẽ bởi hiến pháp và các luật pháp, ngoài ra còn bị kiểm soát của các cơ quan lập pháp, tư pháp và báo chí.

Xã hội công dân là một xã hội đa nguyên về ý thức hệ. Không có một ý hệ nào được độc quyền, mọi tư tưởng được tự do phổ biến theo hiến pháp và luật pháp.

Như vậy, xã hội công dân là một xã hội mở, các chính đảng, các tổ chức nghề nghiệp và quyền lợi được tự do thành lập và hoạt động, các công dân được tự do quyết định về cuộc sống riêng của mình và tự do tham gia vào đời sống cộng đồng.


XÃ HỘI VIỆT NAM ĐANG BIẾN ĐỔI VÀ TRỞ THÀNH MỘT XÃ HỘI BÁN MỞ Trước đây gần 20 năm, dưới những điều kiện vô cùng bất lợi và bức bách, Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN) đã phải ban bố một số đổi mới để cứu chế độ trước nguy cơ sụp đổ. Họ thực hiện một đường lối đổi mới nửa chừng, trong đó chỉ thực hiện một số cải cách kinh tế, nhưng trong chính trị và tổ chức xã hội họ vẫn cố duy trì chế độ độc đảng. Trong đối ngoại, vì đa nghi và không tư tin, nên họ cũng chỉ cho mở hé cửa mà thôi. Nghĩa là chỉ muốn cho Dollar chẩy vào, nhưng lại tìm mọi cách ngăn cản những luồng tư tưởng dân chủ tự do, mà họ gọi đó là những ruồi muỗi và khí độc. Họ đã đặt cho chính sách đổi mới của họ là “Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”. Đây là chủ trương rất có tính toán của họ: Làm sao dưới những hoàn cảnh quốc tế mới vô cùng bất lợi, chỉ thay đổi rất giới hạn và theo một tốc độ trong vòng kiểm soát để giữ mục tiêu trước sau là phải duy trì chế độ độc đảng. Đó là phương châm: “Bất biến, vạn biến”

Nhưng sau 17 năm “đổi mới”, trong xã hội VN hiện nay người ta thấy rất rõ sự mâu thuẫn giữa dân và đảng, cụ thể hơn là giữa đại đa số nhân dân bị đàn áp và bóc lột với một thiểu số rất nhỏ là thành phần cai trị bất tài và tham nhũng. Trong khi nhân dân mong muốn và đòi hỏi phải đổi mới nhanh và đổi mới toàn bộ xã hội thì giới cầm quyền nhất định chống lại, họ mới chỉ nhượng bộ một phần rất nhỏ. Tuy nhiên trong 17 năm qua, mặc dầu chính sách “đổi mới” của chế độ còn rất hạn chế, nhưng nhân dân Việt Nam cũng đã biết nắm được những cơ hội mới và đang làm xã hội thay da đổi thịt. Nhiều khu công nghệ mới ra đời, những lưới điện đã được truyền tải cả về các nông thơn, nhiều hạ tầng cơ sở như đường xá, những cao ốc và nhiều trung tâm du lịch mới ra đời. Những dịch vụ điện tử thông tin tân kì như điện thoại, Internet... cũng đang bắt dễ rất nhanh ở VN trong vài năm gần đây. Quan trọng hơn nữa là đã có những thành công rất lớn và rất nhanh trong nông nghiệp và tư doanh. Nhờ đó VN đã từ một nước phải nhập cảng gạo hàng năm lên tới 1-2 triệu tấn trong thập niên 80, nay đã trở thành một nước xuất cảng gạo đứng hàng thứ hai trên thế giới, mức xuất cảng hiện nay lên tới khoảng 4 triệu tấn. Chỉ mới ba năm gần đây, khi Luật doanh nghiệp tư nhân ra đời, thì các xí nghiệp và cửa hàng của tư nhân đang mọc lên rất nhanh, làm ăn hiệu quả và cạnh tranh với các doanh nghiệp nhà nước chỉ làm ăn thua lỗ.

Những thành công này là sáng kiến, sức lao động và công lao tranh đấu của nhân dân VN chứ không phải là tài cán gì của chế độ. Bởi vì


chính chế độ trong nhiều thập niên đã chống lại những đòi hỏi này của nhân dân, đã khăng khăng thực hiện mô hình XHCN sơ cứng làm thui chột mọi sáng kiến, tài năng và sức lực của nhân dân và đất nước, đã làm cho hàng triệu người phải rơi vào nạn đói và đất nước tụt hậu, trở thành một trong những nước nghèo nhất trên thế giới vào cuối thế kỉ 20.

Những thành công trong nông nghiệp, kinh doanh và một số những công trình mới đã chứng tỏ tinh thần sáng tạo cao, lòng kiên nhẫn và đức tính chăm chỉ của nông dân, doanh gia, chuyên viên và công nhân VN. Đúng ra những tăng trưởng và thành công chắc chắn sẽ cao hơn và lớn hơn nếu sự đổi mới được thực hiện đồng bộ và toàn diện. Mặt khác, những thành quả to lớn bước đầu cũng đã chứng minh rằng, chính mô hình CNXH trước đây đã phá hủy mọi sáng kiến và nhiệt tâm của người dân và đã đưa VN vào nghèo đói, lạc hậu. Vì nếu không như thế thì chắc chắn VN ngày nay cũng ở mức phát triển ít nhất là ngang ngửa với một số nước trong khu vực như Thái lan, Nam Hàn hay Đài loan!

Những thành quả trong kinh tế đã cải thiện một phần đời sống vật chất của người dân, cũng từ đó tạo cho người dân tự tin hơn ở mình, ít lệ thuộc hơn vào đảng và trong một số lãnh vực đã dành được tự chủ hơn trong cuộc sống, trong tư duy. Thật vậy, thái độ và tâm lí của người dân VN đối với chế độ và nhóm cầm quyền đã thay đổi rất nhiều kể từ sau 1975. Từ tâm lí nể sợ phe chiến thắng, coi những người lãnh đạo chế độ như những bậc thánh toàn năng, đã mau chóng chuyển sang thái độ khinh thường cán bộ và thờ ơ với chế độ, vì sự tham nhũng của những cán bộ có quyền lực và sự vô tài và bất lực của lãnh đạo trong việc giải quyết những nhu cầu thực tế của nhân dân và những vấn nạn của đất nước.

Hiện nay thái độ tự chủ và chán ghét của người dân đối với chế độ, đối với lãnh đạo còn đi xa hơn: Tự chủ hơn trong cuộc sống, độc lập hơn trong suy nghĩ và hành động. Mở nghe các đài ngoại quốc phát thanh tiếng Việt như BBC, RFA, RFI, VOA...một cách công khai không còn phải là một chuyện hạn hữu mà đang phổ biến trong nhiều gia đình từ thành phố tới nông thôn. Trong những quán cà phê, tiệm phở... Người ta đã dám trao đổi với nhau về những chuyện thời sự trong nước hay địa phương. Đã có những cuộc biểu tình ở một số địa phương và ngay ở thủ đô Hà nội. Thậm chí còn có cả những cuộc biểu tình với hàng ngàn người đi chiếm các trụ sở đảng và chính quyền ở Thái bình của nông dân, ở Tây nguyên của đồng bào sắc tộc và cả những cuộc đi hành hương hay buổi lễ tôn giáo với hàng chục ngàn tín đồ tham dự.


Tín hiệu rất đáng mừng nữa là sự đứng lên của các giới chuyên viên, trí thức, nhân sĩ và văn nghệ sĩ. Trong đó chứa đựng nhiều dẫn chứng độc đáo:

1. Một số nhân vật công khai lên tiếng đòi dân chủ và chống độc tài lại chính là những cán bộ cấp cao và trung cấp đã từng giữ những chức vụ quan trọng trong đảng, chính quyền hay các tổ chức quần chúng của chế độ như cố trung tướng Trần Độ, cựu Viện trưởng Viện Triết học Hoàng Minh Chính, GS Nguyễn Thanh Giang, Đại tá Phạm Quế Dương, đảng viên lão thành Nguyễn Hộ, Nguyễn Văn Trấn (đã mất).

2. Nhiều người là những trí thức, văn nghệ sĩ tên tuổi như thi sĩ Bùi Minh Quốc, nữ văn sĩ Dương Thu Hương, Tiêu Dao Bảo Cự, Hà Sĩ Phu, GS Trần Khuê...

3. Nhiều người xuất thân từ miền Nam: GS Nguyễn Đình Huy, BS Nguyễn Đan Quế, GS Nguyễn Ngọc Lan, các HT Thích Huyền Quang, Quảng Độ, các LM Nguyễn Văn Lý, Phan Văn Lợi, Chân Tín, Lê Quang Liêm (Hòa Hảo)...

4. Từ những hoạt động đối kháng có tính cách cá nhân, riêng rẽ và rời rạc nay đang chuyển thành những hoạt động mang tính cách ít nhiều có kết hợp. Như cuộc vận động chống chế độ đã nhượng đất cho Trung hoa với sự tham gia của nhiều người từ Nam ra Bắc, hay việc lập Hội chống tham nhũng, Nhóm Dân chủ...

5. Đáng lưu ý nữa là, gần đây một số trí thức trẻ cũng đã nhập cuộc trong phong trào đấu tranh nhân quyền và dân chủ, nổi tiếng như LS Lê Chí Quang, BS Phạm Hồng Sơn, nhà báo Nguyễn Vũ Bình...

Nói tóm lại, tuy những “đổi mới” còn rất hạn chế và què quặt, nhưng chỉ sau 17 năm đang từ một xã hội kín, VN đã trở thành một xã hội bán mở. Do đó nhiệm vụ của những người hoạt động Nhân quyền và những người Dân chủ phải là làm sao thúc đẩy tiến trình xã hội mở ra nhanh hơn nữa, để cuối cùng VN sẽ tiến tới một xã hội mở thực sự và toàn diện.

SÁCH LƯỢC DÂN CHỦ HÓA VIỆT NAM TRONG ĐIỀU KIỆN TOÀN CẦU HÓA Trong việc chuyển đất nước từ độc tài sang dân chủ, chúng ta có một cơ may rất hiếm là cùng một lúc đã diễn ra ba sự kiện rất quan trọng trên thế giới. Đó là sự tan rã của thế giới CS, kỉ nguyên Internet và trào lưu toàn


cầu hó-a trên nhiều bình diện. Các diễn biến chính trị, kinh tế và kĩ thuật với tầm vóc toàn cầu đang đưa lại cho VN những cơ hội rất thuận tiện để chúng ta, những người dân chủ, nếu có một sách lược đấu tranh khôn khéo thì có thể chuyển hóa đất nước từ độc tài sang dân chủ mau hơn và gọn gàng hơn. Một số điều kiện vô cùng thuận tiện trong thời đại hiện nay là:

1. Chủ nghĩa Marx-Lenin đã mất sức thuyết phục, chẳng còn ai tin nữa.

2. Từ đó những mô hình xây dựng xã hội theo một chế độ độc tài toàn trị dưới sự chuyên chế của một đảng, kinh tế tập trung bao cấp đã trở thành những lực cản trong xã hội.

3. Tiến trình toàn cầu hóa về tài chánh, kinh tế, khoa học kĩ thuật và thông tin điện tử tạo ra những điều kiện mới, gây nên những sức ép rất mạnh và có hiệu lực cao, buộc một số chế độ độc tài cón sót lại phải đi đến chọn lựa, hoặc nhập cuộc cùng chơi tức là tự giải thể, hoặc bị giải thể.

Những người hoạt động nhân quyền cần nắm vững những đặc điểm tình hình ở trong nước và những diễn biến trên thế giới để biết khai thác các thuận lợi, hãy tích cực và chủ động tìm ra một sách lược đấu tranh thích hợp để từng bước đưa xã hội bán mở ở VN thành một xã hội mở.

Như đã trình bày ở trên, tình hình đặc trưng của xã hội VN vào đầu thế kỉ 21 là đang có mâu thuẫn rất gắt gao giữa thế lực cầm quyền vẫn muốn tìm mọi cách kéo dài chế độ độc tài để hưởng đặc quyền đặc lợi, và đằng khác là đại đa số nhân dân đang mong muốn và quyết đấu tranh loại bỏ nạn độc tài, tham nhũng để xây dựng một nước Việt Nam mới dân chủ, tự do và phú cường để mau chóng sánh vai cùng với những dân tộc văn minh khác! Ngoài ra, trong những điều kiện quốc tế đang vô cùng bất lợi, nên khả năng chống đỡ của các thế lực độc tài ngày càng bị thu hẹp và các bộ máy cùng biện pháp đàn áp của họ đang bị mất hiệu năng.

Nhiệm vụ cơ bản của chúng ta là tìm những bước đi vững chắc và những hình thức tranh đấu thích hợp để thúc đẩy tiến trình hình thành một xã hội công dân ngày một vững chắc và mở rộng. Như phần trên đã trình bày, xã hội độc tài toàn trị ở VN có năm (5) đặc điểm, trong đó có hai điểm đầu tiên là hai điểm mấu chốt, đó là 1. Chỉ có một ý thức hệ duy nhất được coi là đỉnh cao của trí tuệ và khoa học nhất. Ở đây là chủ nghĩa Marx-Lenin. 2. Chỉ có một đảng duy nhất được coi là thành phần ý thức nhất đại diện chân chính cho toàn dân, là tổ chức có kỉ luật nhất và có sức mạnh vạn năng. Đó là ĐCSVN. Cho tới cuối thập kỉ 80 (thế kỉ trước) các


chế độ độc tài toàn trị từ Tây sang Đông đã đứng vững trên hai cái chân này!

Nhưng cả thế giới đã chứng kiến vào đầu thập niên 90, Liên xô, cái nôi của thành trì XHCN, đã tự sụp đổ và kéo theo sự tan vỡ của các nước CS Đông Âu. Vì thế chủ nghĩa Marx và cách tổ chức xã hội theo mô hình Lenin-Stalin đã chứng minh là một sự không tưởng và đã là một sự phí phạm nhân mạng và tài sản rất to lớn cho nhiều dân tộc. Do đó điều kiện đầu tiên cho sự tồn tại của chế độ độc tài tòan trị đã bị thực tế phủ nhận. Tức là một vài chế độ độc tài toàn trị còn sót lại, trong đó có chế độ CSVN, chỉ đứng khập khiễng một chân! Đó là vai trò độc tôn của Đảng Cộng sản.

Những người lạc quan tếu, những tổ chức có hành động mông lung phiêu lưu sẽ cổ xúy hay xúi bậy là bây giờ chỉ cần tập trung sức mạnh vào tập đoàn độc tài đánh một cái rụp là xong. Trong thực tế, khi các phe nhóm độc tài còn nắm trong tay chính quyền, quân đội và công an thì đĩ chỉ là những chủ trương thiêu thân không đi đến đâu. Chẳng những thế, nó còn đưa tới những hậu quả vơ cùng khốc hại cho nhân dân và đất nước, một cuộc nội chiến sẽ lại tiếp diễn với hàng triệu sinh mạng lại phải hi sinh, các công trình xây dựng sẽ bị tàn phá. Hậu quả dẫn tới là hận thù, nghèo đói và tụt hậu. Đó là kết quả thảm khốc của các cuộc chiến ở VN từ hạ bán thế kỉ 20 mà toàn dân tộc VN, trong đó có chúng ta vừa là nạn nhân và nhân chứng. Ngoài ra, trong thời đại toàn cầu hóa giải pháp chiến tranh không có sức thuyết phục các nước dân chủ.

Một sách lược khôn ngoan và khả thi phải làm sao từng bước vô hiệu hóa những móng vuốt và làm tê liệt sức mạnh của độc tài (quân đội, công an, mật vụ, tòa án...), từ đó tạo những điều kiện cần thiết để nhân dân tự tin, tự hàng ngũ hóa để cuối cùng cô lập được các phe nhóm độc tài cực đoan còn sót lại. Trong hoàn cảnh của VN và chiều hướng toàn cầu hóa đang phát triển như hiện nay thì đây là sách lược rất khả thi. Có nghĩa là, trong thực tế chúng ta sẽ không chủ trương đánh ngay vào trung tâm của chế độ, nhưng tìm cách bao vây và cơ lập để vô hiệu hóa những bộ máy và sức mạnh của nó. Cuối cùng chế độ độc tài sẽ rơi vào tình trạng như một chiếc xe hơi không còn xăng nhớt, khi ấy nhóm lãnh đạo độc tài bảo thủ cuối cùng ương ngạnh nhất dù muốn cho máy nổ cũng sẽ bị bất lực. Nhân dân và các lực lượng dân chủ sẽ thu lại cái xe một cách nguyên vẹn và toàn bộ, chỉ cần đổ xăng và dầu là xe sẽ chạy bình thường!

Để thực hiện sách lược giải thể chế độ toàn trị, chúng ta cần phải đi


theo một tiến trình ngược lại so với việc xây dựng chế độ độc tài toàn trị. Nghĩa là chúng ta phải thúc đẩy những tiến trình:

Làm cho người dân trong nước được tự chủ và độc lập hơn đối với chế độ trong cuộc sống hàng ngày.

Làm cho những liên hệ của VN với thế giới bên ngoài, nhất là với Mĩ và EU, càng mở rộng và sâu hơn.

Tiến tới giai đoạn để nhân dân tự hàng ngũ hóa trong các hoạt động kinh tế, giáo dục, xã hội, tôn giáo và cuối cùng cả trong chinh trị nữa.

Khi ba lãnh vực này đã đạt được những thành quả nhất định (không nhất thiết phải hoàn toàn hay tòan thể) thì bộ máy đàn áp của chế độ sẽ bị bất lực và trở nên vô hiệu. Khi ấy, nhóm bảo thủ cực đoan sẽ phải chọn lựa hoặc là tự giải thể hoặc là bị giải thể. Tựu chung lại, sách lược này đi từ hạ tầng lên thượng tầng, trong đó phát triển sức xây của nhân dân cũng đồng thời là phát triển sức chống của nhân dân đối với chế độ.

MỤC TIÊU VÀ PHƯƠNG PHÁP: PHƯƠNG PHÁP PHẢI PHÙ HỢP MỤC TIÊU Mục tiêu là hướng nhắm tới, điều ước mong. Nhưng liệu nó có đạt được hay không tùy thuộc vào phương pháp áp dụng. Có những mục tiêu đã được đề ra cả 10 năm, 50 năm, thậm chí có khi cả thế kỉ mà vẫn không đạt được, nếu các phương pháp đấu tranh không phù hợp. Phù hợp ở đây bao hàm một nghĩa rộng: phù hợp với những điều kiện đặc thù (lịch sử, tâm lí, chính trị và kinh tế,) nội tại của xã hội ấy; đồng thời cũng phải phù hợp với môi trường bên ngoài, tức là hoàn cảnh quốc tế, trong đó có những tương quan lực lượng trên thế giới và trào lưu của thời đại.

Sự tương quan giữa mục tiêu và phương pháp vô cùng quan trọng, nó cho biết nhận thức và tầm nhìn của những người đấu tranh. Nếu một tổ chức nhân quyền đề ra mục tiêu thực hiện một xã hội tôn trọng nhân quyền với dân chủ, tự do, nhưng lại chủ trương hợp tác với các tổ chức bạo lực sẵn sàng đàn áp đối thủ bằng tù đày, tra tấn, kế cả thủ tiêu thì phương pháp này đi ngược hoàn toàn với mục tiêu. “Mục tiêu biện minh cho phương tiện” chỉ là một cách ngụy biện và lừa đảo nguy hiểm. Xã hội VN ngày nay là hậu quả của việc này và hầu hết chúng ta đều là nạn nhân của nó. Nhìn lại chúng ta có thể thẩm định được công và sức bỏ ra cho mục tiêu có bõ không, hay là quá cao, hoặc quá thấp, có đạt được không? Nói cách


khác, nếu hiểu được tương quan giữa mục tiêu và phương pháp thì có thể thấy trước hiệu năng và kết quả của công việc. Nếu không ước định thận trọng và cân nhắc, rất có thể công bỏ ra quá lớn mà mục tiêu vẫn ở ngoài tầm tay! Thí dụ rất rõ ràng như cuộc đấu tranh vô cùng gian khổ suốt gần thế kỉ vừa qua của nhân dân ta cho „độc lập, tự do và hạnh phúc”, nhưng cuối cùng vẫn tay trắng!

Trở lại với trọng tâm của bài này là sách lược đấu tranh nhân quyền như thế nào thích hợp cho VN và khả thi trong điều kiện quốc tế hiện nay để đạt mục tiêu thay đổi chế độ chính trị ở VN từ độc tài sang dân chủ vào thời điểm đầu thế kỉ 21?

Là những người đấu tranh cho nhân quyền, đứng trước cảnh đói nghèo của người dân, tụt hậu của đất nước, bị đàn áp của những tu sĩ và nhân sĩ dân chủ, sự tham nhũng trắng trợn và bóc lột công khai của những người có quyền lực- không ai trong chúng ta có thể làm ngơ được. Chúng ta càng không thể tưởng tượng được, chính những người lãnh đạo chế độ đang nhân danh nhân dân, nhân danh tổ quốc, nhân danh tự do và hạnh phúc của con người lại có thể vô trách nhiệm đến như thế, lại có thể tham lam và tàn ác với nhân dân đến như vậy! Cho nên, nếu có ý thức về nhân quyền thì việc đứng lên đấu tranh -bất cứ ở cương vị nào, từ người dân bình thường tới chuyên viên, trí thức, tu sĩ, từ các đoàn thể chính trị tới các tôn giáo, văn hóa, xã hội và nhân quyền- là chuyện tự nhiên phải làm, rất hợp tình hợp lí.

Nhưng làm như thế nào để từng bước đẩy lùi được thế lực độc tài và cuối cùng loại nó ra khỏi đời sống chính trị để thay thế vào đó một chế độ dân chủ? Đó mới là câu hỏi trung tâm của những đấu tranh có tinh thần trách nhiệm. Không phải mục tiêu đúng (chống độc tài) thì phương pháp nào cũng hợp lí, cũng dùng được. Như đã nói ở trên, cách giải thích mục tiêu biện minh phương tiện đã bị lạm dụng quá nhiều ở VN và đã chứng tỏ những sai lầm vô cùng nguy hại cho đất nước.

Hiện nay vẫn có một số người và vài tổ chức chủ trương và đòi hỏi tẩy chay chính trị và ngoại giao, kêu gọi Mĩ và Âu châu không thiết lập ngoại giao với chế độ CSVN. Nhưng kết quả như thế nào thì ai cũng biết, hầu hết các nước trên thế giới đều có quan hệ ngoại giao với VN. Tuy nhiên, qua đó không nên hiểu một cách đơn giản hay thất vọng (và càng không nên nghe tuyên truyền của chế độ) rằng, các nước dân chủ đã nhìn nhận chế độ độc tài. Công nhận ngoại giao ở đây phải hiểu về mặt quốc tế công pháp, nhìn nhận một chủ thể chính trị trong bang giao quốc tế mà


thôi.

Trong thời gian gần đây, vẫn còn một số người kêu gọi tẩy chay không về thăm nhà, không gởi tiền về cho thân nhân ở VN, không đầu tư ở trong nước, không mua hàng VN... Ngoài ra, họ còn yêu cầu các nước Mĩ và Liên minh Âu châu không buôn bán với VN. Họ đưa ra lập luận coi đấy là sách lược hữu hiệu nhất để phong tỏa túi tiền của chế độ độc tài, và làm như thế thì chế độ này sẽ mau sụp đổ!

Nhưng thực tế lại đang diễn ra hoàn toàn khác. Số kiều bào về thăm nhà năm sau đông hơn năm trước.Trong dịp Tết vào các năm gần đây có hàng trăm ngàn người về thăm gia đình, bạn bè hay nơi quê cha đất tổ, những nơi thân thương ngày trước. Số tiền của kiều bào gởi về để giúp đỡ thân nhân, đầu tư kinh tế, ủng hộ các cơ quan giáo dục, y tế và xã hội.. cũng gia tăng từ năm này sang năm khác, Chỉ riêng tiền gởi về cho thân nhân ở trong nước hiện đã lên tới trên hai tỉ Mĩ kim hàng năm. Một số tiền rất lớn, khoảng 8% tổng sản lượng quốc gia của VN hiện nay. Ngoài ra, tất cả các nước dân chủ phương Tây đều có mậu dịch với VN. Hoa kì cũng đã kí Hiệp định Thương mại với VN, hợp thức hóa những hoạt động thương mại giữa hai nước. Kim ngạch ngoại thương giữa Mĩ và VN đã gia tăng rất lớn trong hai năm gần đây.

Những sự giúp đỡ và ủng hộ của kiều bào cho thân nhân, hay những hoạt động đầu đầu tư, thương mại của các nước ngoài tại VN không nên và không thể giải thích một cách quá giản lược tùy tiện là một sự tiếp tay cho chế độ độc tài. Ngược lại, phải nhìn những hoạt động này một cách đa diện và các hiệu quả của nó về trung hạn và trường kì. Phải nhìn rõ những mặt mạnh và mặt yếu của mỗi giải pháp.

Về mặt tình cảm và nhân đạo, việc giúp đỡ các người thân, ủng hộ các tôn giáo, học sinh, các cơ quan xã hội... là một tình cảm tự nhiên của con người cần được khuyến khích trong bất cứ thời đại nào và chế độ nào. Ngăn cản nó cũng vô ích. Đây không chỉ riêng ở VN hiện nay mà đang diễn ra ở Cuba, Trung hoa và tại nhiều nước cựu CS ở Đông Âu và Liên xô. Trước đây hàng triệu người Tây Đức, Ba lan, Hung… (sống ở Hoa kì) cũng đã gởi tiền giúp đỡ người thân và bạn hữu ở Đông Đức, Ba lan...Đài loan là một trong những nước đầu tư lớn nhất ở lục địa Trung hoa. Hàng triệu Hoa kiều ở Mĩ và nhiều nước Á châu hàng năm gởi hàng tỉ Mĩ kim về giúp các thân nhân, hoặc đầu tư ở Trung hoa. Hẳn chính quyền Đài loan, một chế độ chống Cộng rất cực đoan, không ngu dại để cho các công ti và tư nhân Đài loan làm như vậy. Hàng triệu Hoa kiều ở nước ngoài cũng


không phải là khờ dại. Họ có những nhu cầu chính đáng và nhiều người, đoàn thể có những sách lược lâu dài.

Một nghịch lí khác là, một số người kêu gọi tẩy chay giao thương với VN và cho đó là cách ủng hộ hiệu quả và tích cực cho các phong trào dân chủ ở trong nước. Nhưng họ đã không lưu ý, chính những người đang đứng lên phát động đòi dân chủ ở trong nước lại hoan nghênh việc kí kết Hiệp định thương mại Việt-Mĩ mạnh mẽ nhất. Từ các nhân sĩ dân chủ Bắc hà nổi tiếng như cố tướng Trần Độ, GS Hoàng Minh Chính, TS Nguyễn Thanh Giang, nữ văn sĩ Dương Thu Hương, tới các nhà đấu tranh cho nhân quyền ở miền Nam như BS Nguyễn Đan Quế, GS Nguyễn Đình Huy, GS Nguyễn Ngọc Lan và cả những nhà lãnh đạo Phật giáo như các HT Thích Huyền Quang, Thích Quảng Độ, TT Tuệ Sĩ, các linh mục có uy tín trong giáo hội Công giáo như Chân Tín, Nguyễn Văn Lý, Phan Văn Lợi... cũng đã lên tiếng ủng hộ có điều kiện cho Hiệp định thương mại Việt -Mĩ nói riêng và mở rộng sự hội nhập quốc tế của VN nói chung.

Chính các vị này đang sống ở trong nước, hiểu rõ những hoàn cảnh khó khăn và thấy được những cơ hội tốt, biết rõ được những chỗ yếu của chế độ... Họ nhận thấy rằng, tiến trình dân chủ hóa ở VN trong điều kiện nghặt nghèo dưới chế độ độc tài hà khắc nhất thế giới, chỉ có thể tiệm tiến, mức độ đạt được mau hay chậm tùy thuộc rất nhiều vào mức độ hội nhập của VN vào định chế quốc tế trong tất cả các lãnh vực. Mở cửa càng lớn, hội nhập càng nhanh thì tiến trình dân chủ của VN cũng sẽ thành công chắc chắn và nhanh hơn.

Sự mở rộng giao thương và hội nhập quốc tế sẽ cải thiện cuộc sống vật chất và tinh thần cho người dân VN ở trong nước. Đây là những điều kiện cơ bản để thoát khỏi sự lệ thuộc vào chế độ và thiết lập một sự tự chủ cho mình từ cuộc sống hàng ngày tới những suy tư của mỗi người. Đây là những điều kiện căn bản để hình thành một xã hội công dân, như đã nói ở trên. Mặt khác, một khi chấp nhận mở cửa và hội nhập quốc tế thì chế độ CSVN, dù muốn dù không, không sớm thì muộn phải chấp nhận luật chơi dân chủ, qui luật cạnh tranh quốc tế tiến lên hay tụt hậu. Vì thế, tiến trình dân chủ hóa VN đồng thuận với tiến trình toàn cầu hóa!

Nếu quan sát xã hội VN từ cuối thập kỉ 80 trờ về đây, thì không ai phủ nhận được rằng, cuộc “đổi mới” bắt đắc dĩ và rất què quặt của chế độ, nhưng nó cũng đang mở cho đất nước ta những cơ hội mới, cuộc sống của nhân dân dễ thở hơn, các cuộc vận động dân chủ, nhân quyền và những người tham gia ngày càng đông, với những khí thế mới, từ đó chế độ mỗi


ngày trở nên bị động hơn và nội bộ phân hóa mạnh hơn!

Từ khi phải đổi mới miễn cưỡng, nên chế độ này đang rút vào thế thủ, bỏ trống nhiều địa bàn hoạt động mà trước đây họ vẫn độc quyền thao túng. Nhiều người dân chủ ở trong và ngoài nước đã nhận rõ được thời cơ và đang từng bước nhẩy vào các địa bàn này đấu tranh trực diện và đã dành được một số những thắng lợi ban đầu. Nhiệm vụ chung của chúng ta lúc này không nên hô hào tẩy chay, ngược lại cần phải tiếp tay và giúp đỡ tích cực cho những người dân chủ và các tôn giáo ở trong nước đang mạnh bạo và can đảm đấu tranh bằng những phương thức và phương tiện phù hợp với từng địa phương và môi trường! Giữ thái độ tích cực và chọn thế đấu tranh chủ động sẽ đẩy lùi được bóng tối độc tài và mở rộng ánh sáng dân chủ tới VN!

Cùng với các dân tộc khác, đất nước chúng ta đang chuyển vào thế kỉ 21 và đang ở giai đoạn đầu của kỉ nguyên toàn cầu hóa về thông tin, kinh tế, khoa học và kĩ thuật. Tiến trình này sẽ không dừng lại mà sẽ mở ra mạnh hơn cả về tốc độ và không gian, không chỉ giới hạn trong các nước kĩ nghệ và tân kĩ nghệ mà đang tràn tới các nước đang phát triển. Nó cũng không giới hạn trong các nước dân chủ mà đang vươn tới cả những xã hội độc tài. Nó sẽ không dừng trong thông tin điện tử, tài chánh, thương mại, khoa học và kĩ thuật mà sẽ mở rộng sang các lãnh vực nhân quyền, chính trị. Trong kỉ nguyên toàn cầu hóa sự liên đới giữa các nước càng mật thiết và đa dạng hơn.

Trong tiến trình này, một số xã hội độc tài, trong đó có VN, dù muốn dù không cũng phải hội nhập chứ không thể sống trong hoang đảo hay ốc đảo ở sa mạc! Cần thấy rõ tất cả mặt mạnh và mặt yếu của tiến trình này để chuyển biến đất nước từ độc tài sang dân chủ và hội nhập thế nào có lợi ích tối đa cho đất nước.

Những người đấu tranh nhân quyền cần phải lưu ý, tòan cầu hóa tự nó không thay đổi được chế độ chính trị ở một nước, mà nó chỉ tạo ra môi trường và các điều kiện thuận tiện cho việc thay đổi đời sống chính trị. Có thay đổi hay không và thay đổi nhanh hay chậm, điều này nằm hệ tại ở ngay các nước liên hệ. Liệu các lực lượng dân chủ ở các nước này có biết hàng ngũ hóa và biết đứng lên viết lên trang sử dân chủ hay không. Mĩ, Nhật, hay EU sẽ không làm thay chúng ta, vì đấy không phải là nhu cầu trực tiếp đối với họ, không phải là quyền lợi sống còn của họ.

Xét về nhiều phương diện trong bối cảnh toàn cầu, việc nhẩy vào trực tiếp của các nước này chưa chắc đã đưa đến thành công, mà rất có thể sẽ


tạo ra những khủng hoảng lớn về an ninh và kinh tế không riêng trong khu vực mà cả thế giới. (Thí dụ như trường hợp ở Irak hiện nay!). Vì thế, đây là công việc và nhiệm vụ của chính người dân các nước đang sống trong các chế độ độc tài. Họ phải tự đứng lên, phải tự hàng ngũ hóa đấu tranh cho các quyền chính đáng của cá nhân mình và dân tộc mình. Nếu tự chứng tỏ mình có thực lực và khả năng thì các tổ chức dân chủ tư nhân và chính quyền của các nước dân chủ sẽ giúp đỡ và tiếp sức! Kinh nghiệm ở Ba lan, Tiệp khắc, Liên xô và Đông Đức trước đây đã chứng minh việc này!

Một phản biện nữa đưa ra chống lại các quan hệ thương mại, kinh tế... với chế độ Hà nội, là các nước Tây phương chỉ lo lợi nhuận chứ không để ý gì đến nhân quyền, dân chủ... Đây chỉ là suy nghĩ theo cảm tính, phủ nhận những thực tế. Ai chịu khó đọc bản Hiệp định Thương mại Việt Mĩ thì sẽ thấy, tuy không có điều khoản nào nói trực tiếp về nhân quyền, nhưng có nhiều điều ràng buộc đòi hỏi nhà cầm quyền CSVN phải để cho các doanh nghiệp tư nhân ở trong nước được hoạt động bình đẳng với các doanh nghiệp quốc doanh, tức là khuyến khích vai trò của tư nhân, một điều kiện căn bản để hình thành một xã hội dân sự thay thế một xã hội toàn trị. Nhưng phải nhớ, dân chủ cho VN, dân chủ cho đồng bào ta là chuyện trước tiên và cuối cùng phải là việc của chính người Việt Nam, của từng công dân có ý thức, của từng tổ chức hiểu biết trách nhiệm. Người Mĩ và Âu châu ở cách xa VN hàng chục ngàn dặm không cảm thấy nhu cầu bực bội trực tiếp như hàng triệu dân VN.

Trong thời đại toàn cầu hóa, tẩy chay là phương pháp tranh đấu thụ động, nó như người đánh đàn lạc điệu, không có ai nghe, vì không được nhân dân trong nước hưởng ứng và không được quốc tế ủng hộ, cho nên không đóng góp thực tiễn vào việc chuyển hóa đất nước. Nếu không muốn ngồi chơi một mình thì hãy nên có thái độ tích cực, sách lược chủ động giúp đỡ những người thân, các người đối kháng dân chủ và các phong trào đòi dân chủ ở trong nước để sớm hình hành một xã hội công dân ngay chính trong lòng chế độ độc tài. Hãy khai triển thật khôn ngoan những lợi điểm của tiến trình hoàn cầu hóa và những thế bí của chế độ trong việc hội nhập quốc tế để đưa tiềm năng và sức mạnh tự chủ trong đời sống và suy tư của người dân ngày một nâng cao. Từ đó sẽ dấy lên một phong trào dân chủ, nhân quyền rộng rãi và vũ bão áp đảo được các thế lực độc tài!


VAI TRÒ QUAN TRỌNG CỦA “MẠNG LƯỚI NHÂN QUYỀN” HÔM NAY VÀ NGÀY MAI Mới ra đời đựơc sáu năm, thời gian tương đối còn ngắn, nhưng Mạng Lưới Nhân quyền Việt Nam đã làm được nhiều việc rất hữu ích trong việc chống lại các hành động chà nạp nhân quyền của chế độ toàn trị ở VN. Những người theo dõi sự hoạt động của MLNQ phải ghi nhận những cố gắng và thành công sau đây:

Đã qui tụ được nhiều người biết cách hoạt động nhân quyền. Cụ thể như trong thời gian đầu chỉ lên tiếng ủng hộ những người và các tổ chức dân chủ trong nước ở miền Nam. Nhưng nay MLNQ đã ủng hộ tích cực cả những ngừơi dân chủ ở miền Bắc, trong đó có cả những người từng là đảng viên CS. Chính nhận thức mới này đang tạo thêm uy tín và sức mạnh cho MLNQ.

Ngay từ bước đầu đã biết kết hợp với các tổ chức quốc tế khác cũng hoạt động về nhân quyền để hợp tác bảo vệ nhân quyền ở VN. Đáng kể là với Tổ chức Theo dõi Nhân quyền của Mĩ (Human Rights Watch) có trụ sở ở New York, Tổ chức Ân xá Quốc tế có trụ sở ở London, Hội Kí Giả Không Biên giới và Ủy ban Nhân quyền LHQ.

Trong thời gian gần đây một số thành viên của MLNQ đang hoạt động một cách âm thầm, nhưng rất hiệu quả, trong một số tổ chức trên để yểm trợ lại những hoạt động của các Tổ chức này. Nhờ sự liên đới hai chiều này đã tạo thêm sức mạnh và uy tín cho MLNQ trong môi trường quốc tế, nhất là ở Mĩ.

Trong thời gian gần đây, một số người có trách nhiệm của MLNQ cũng đã tìm cách phối hợp với một số tổ chức và chuyên viên trong các Cộng đồng VN ở Hoa kì, Âu châu và Úc châu để phân công và hợp tác trong các hoạt động nhân quyền và dân chủ. Điều này tiết kiệm được nhân lực, tài lực cho nhau, không những thế còn tránh được sự dẫm chân lên nhau. Mặt khác, những sự hợp tác này làm gia tăng tình thân hữu và tín nhiệm lẫn nhau giữa những tổ chức của ngừơi Việt dân chủ.

Những sự thành công ban đầu rất tích cực này là nhờ MLNQ qui tụ được các thế hệ khác nhau, từ các vị cao niên nhiều kinh nghiệm và uy tín tới những người trung niên nhiều nhiệt huyết, kết hợp được cả một số phụ nữ tích cực và có uy tín trong cộng đồng. Điều đáng chú ý nhất và cũng là điểm son của MLNQ là có sự tập hợp của nhiều khuynh hướng khác nhau,


nhưng trong khi làm việc đều giữ tinh thần làm việc dân chủ và có hiệu năng.

Cách hoạt động của MLNQ trong những năm qua đang đem lại những lợi ích rất cụ thể trong việc tranh đấu cho nhân quyền ở VN. Từ việc tố cáo trước dư luận quốc tế về những hành động chà đạp nhân quyền của CSVN cũng như việc vận động chính giới Mĩ và các Cộng đồng người Việt trong việc trả tự do cho các tu sĩ và những ngừơi Dân chủ bị giam giữ ở trong nước.

Như chúng ta thấy, các hoạt động nhân quyền không chỉ quan trọng trong giai đoạn hiện nay, mà nó còn giữ một vai trị quan trọng và rất thiết thực trong giai đoạn chuyển tiếp từ độc tài sang dân chủ ở trong nước. Vì hiện nay và trong một tương lai gần VN còn vắng bóng một vài chính đảng dân chủ có uy tín và đủ bản lĩnh, cho nên trong giai đoạn giao thời, các tôn giáo, các tổ chức chuyên viên, trí thức và các tổ chức hoạt động nhân quyền sẽ có thể đóng vai trị vừa hổ trợ và trung gian để hình thành một xã hội dân chủ ở VN. Rất mong MLNQ sẽ tiếp tục vươn lên để đảm nhận những vai trị quan trọng trong thời gian trước mắt! �

(Thuyết tr ình tại Đại hội kì 6 của Mạng lưới Nhân quyền Việt Nam)

Âu Dương Thệ

Tiến sĩ ngành chính trị học, Đại học Tây Bá linh, 1978. Hiện giảng dạy và nghiên cứu tại các ñại học Đức về các ñề tài Việt nam và bang giao quốc tế.

- Chủ tịch Hiệp hội Dân chủ và Phát triển Việt Nam

- Chủ bút tạp chí Dân chủ & Phát triển.

Sách ñã in:

- Chính sách Việt nam của Hoa kì từ học thuyết Johnson tới chủ thuyết Nixon-Kissinger Hay sự thay ñổi chính sách ngoại giao của Mĩ (Luận án Tiến sĩ, tiếng Đức, 1978)

- Tình hình chính trị tồn Việt Nam từ 1975-1982: Ước vọng và thực tế! (tiếng Đức, 1975)


BÙI DIỄM

Việt Nam Được Bầu Làm Thành viên Không Thường trực Tại Hội đồng Bảo an LHQ

Từ trước tới nay, chủ trương và chính sách của nhà cầm quyền Cộng sản Việt Nam đàn áp tôn giáo và những người tranh đấu cho nhân quyền và tự do, dân chủ ở trong nước đã làm cho Việt Nam mất uy tín và gặp nhiều khó khăn trên chính trường quốc tế, đặc biệt là đối với Hoa kỳ và các nước thuộc Liên bang Âu châu. Nếu tạm đặt sang một bên thực tế này để có một nhận định chung, nhìn vào một số diễn biến về quan hệ đối ngoại của Việt Nam thì một cách khách quan ai cũng nhìn nhận là chính phủ Hà nội thời gian gần đây đã có được một số điều kiện thuận lợi trên con đường hội nhập với thế giới bên ngoài. Trước hết, là nhờ vào sự tiếp tay của Hoa kỳ ở vào một thời điểm Hoa kỳ đang có thái độ dễ dãi đối với Hà nội, Việt Nam đã được nhận vào Tổ chức Mậu dịch Thế giới (WTO) ngay đầu năm 2007. Rồi đến ngày 16 tháng 10 mới đây, nhờ vào hoàn cảnh thuận lợi tại Liên hiệp quốc, tổ chức quốc tế này năm nay cần bầu lại một số thành viên không thường trực tại Hội đồng Bảo an và theo nguyên tắc luân phiên dành cho khu vực Á châu một ghế, Việt Nam đã được bầu làm thành viên không thường trực của Hội đồng.

Những diễn biến trên đây, dầu là do công cuộc vận động của nhà cầm quyền đương thời ở VN hay do hoàn cảnh thuận lợi của thế giới bên ngoài đưa lại, thì cũng là những bước tiến của Việt Nam trên đường hội nhập vào cộng đồng quốc tế.

Ở vào thời đại toàn cầu hóa ngày nay, tư thế độc lập của một nước chỉ còn là tương đối và thế liên lập đã trở thành quy luật chung, do đó mà “hội nhập” phải được coi như điều kiện tất yếu cho tiến trình phát triển của bất kỳ nước nào. Việt Nam, một nước nhỏ còn đang trong tình trạng “kém


phát triển” chắc chắn không thể nào là một trường hợp ngoại lệ. Nhưng “hội nhập” không nhất thiết có nghĩa là sẽ mang lại toàn những điều tốt đẹp, trong nhiều trường hợp “hội nhập” còn là một thử thách có thể mang lại rủi ro. Đối với tương lai dài hạn của Việt Nam nói chung chẳng hạn thì ít nhiều, ảnh hưởng của “hội nhập” cũng sẽ có tính cách tích cực vì dầu sao Việt Nam cũng sẽ có cơ hội tiếp thu được những điều mới mẻ tiến bộ, trong khi đó thì đối với chế độ Cộng Sản hiện đang là nhà cầm quyền ở Việt Nam, một chế độ toàn trị đi ngược lại với trào lưu tiến hóa của nhân loại, sức ép của những phong trào dân chủ ở bên ngoài có thể sẽ không phải là những điều mà chế độ mong muốn.

Về trường hợp Việt Nam được nhận vào WTO thì ai cũng rõ là Việt Nam rồi đây sẽ có cơ hội đón nhận nhiều hơn trước tiền đầu tư trực tiếp từ những nguồn đầu tư ngoại quốc. Thị trường để xuất khẩu sản phẩm của Việt Nam sẽ không còn bị hạn chế như trước, nhưng đồng thời Việt Nam cũng sẽ phải sửa đổi luật lệ của mình theo tiêu chuẩn quốc tế để cải thiện môi trường đầu tư và đón nhận trên một căn bản công bằng sản phẩm của những nước khác. Đây là cả một tiến trình chuyển hóa đòi hỏi Việt Nam phải lần lần từ bỏ chủ trương “kinh tế theo định hướng xã hội chủ nghĩa” mà nhà cầm quyền Cộng Sản vẫn theo đuổi từ trước đến nay. Nặng về phần kinh tế nhiều hơn là chính trị, tiến trình này tuy nhiên sẽ có ảnh hưởng gián tiếp về chính trị theo chiều hướng cởi mở có thể đưa tới một xã hội dân sự khuyến khích người dân đòi hỏi tự do, dân chủ. Đó chính là loại rủi ro mà chế độ gọi là “diễn biến hòa bình” và muốn ngăn ngừa.

Về việc Việt Nam được bầu vào Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc thì trường hợp lại khác. Trước hết vì là một thành viên không thường trực, sự có mặt của Việt Nam tại Hội đồng chỉ có hai năm. Được bầu vào một cơ quan có thẩm quyền lớn tại Liên hiệp quốc, uy tín trên chính trường quốc tế của Việt Nam tất nhiên được gia tăng, nhưng nói như ông Nguyễn Tấn Dũng, Thủ tướng Chính phủ của chế độ “đây là một vinh dự lớn lao, một trách nhiệm nặng nề” thì quả thực là ông đã thổi phồng lên quá cao thành tích vận động ngoại giao của chính phủ do ông lãnh đạo. Thực ra năm nay Việt Nam được bầu cùng với một số nước nhỏ như Libya, Burkina Faso, Costa Rica và Croatia. Libya là nước của nhà độc tài Khadafi ở Phi Châu, Costa Rica là một nước nhỏ ở Trung Mỹ không thấy mấy ai nói tới, Croatia là một nước mới được đẻ ra gần đây sau khi đất Nam tư (Yougoslavia) được phân ra làm nhiều mảnh, còn Burkina Faso thì có ai biết nước này nằm ở đâu không? Phải chăng đứng đầu nhóm năm nước này là “một vinh dự lớn lao cho Việt Nam”?


Hội đồng Bảo an của Liên hiệp quốc là cơ quan có thẩm quyền giải quyết những vấn đề toàn cầu, những cuộc khủng hoảng trên thế giới, hay nói một cách rộng ra hơn, phải lo làm sao bảo đảm được hòa bình và an ninh trên thế giới và cũng bởi trách nhiệm lớn như vậy mà các quyết định của tổ chức đều có tính cách bó buộc đối với toàn thể các thành viên. Liên hiệp quốc được thành lập ngay sau Thế chiến thứ 2 với sự thắng trận của những nước lớn như Anh, Pháp, Liên bang Sô viết (nay là Liên bang Nga), Hoa kỳ và Trung quốc. Cơ chế ngày nay của Hội đồng là do quyết định của năm nước thắng trận này. Hội đồng gồm có 15 thành viên nhưng chỉ có năm nước kể trên, gọi là thành viên thường trực, có quyền phủ quyết (veto) đối với những quyết nghị của Hội đồng, còn 10 nước khác thì chỉ là thành viên không thường trực, không có quyền phủ quyết, với nhiệm kỳ ngắn hạn là hai năm và phải được luân phiên bầu theo khu vực. Cơ chế đặc biệt này vẫn thường bị chỉ trích là quá thiên lệch, có lợi cho những nước lớn, nhưng cho đến nay những đề nghị sửa đổi đều không đưa đến kết quả nào, do đó mà vai trò của những thành viên không thường trực (như Việt Nam vào đầu năm tới) nhiều khi chỉ được xem như “làm cảnh”, ngoại trừ trường hợp những quyết nghị không bị phủ quyết bởi một trong số năm nước kể trên, lúc đó thì quyết nghị sẽ được lấy theo đa số và lá phiếu của họ mới thực sự có hiệu lực.

Cục diện hiện nay trên thế giới tuy không có chiến tranh lớn nhưng vẫn còn nhiều điểm “nóng” có thể đe dọa hòa bình, do đó khủng hoảng có thể đột nhiên làm cho tình trạng ở một nơi nào đó trở nên căng thẳng, Hội đồng Bảo an lúc đó sẽ phải thụ lý để tìm giải pháp để bảo vệ hòa bình và an ninh chung trên thế giới, Việt Nam với tư cách là hội viên không thường trực của Hội đồng sẽ phải làm gì để giữ đúng vai trò của mình? Rất có thể là Việt Nam sẽ bị đặt vào những hoàn cảnh khó xử, bắt buộc phải chọn lựa một thái độ trong trường hợp cần phải bỏ phiếu. Chọn lựa để làm sao chứng tỏ Việt Nam là một thành viên hiểu biết trách nhiệm của mình đối với cộng đồng quốc tế, đối với quyền lợi chân chính của dân tộc Việt Nam. Đối với một nước sống dưới thể chế dân chủ thì việc chọn lựa thái độ tương đối cũng không quá khó khăn vì những tiêu chuẩn để chọn lựa thường phù hợp với những giá trị phổ cập của nhân loại tiến bộ. Nhưng đối với một chế độ Cộng sản như chế độ Hà nội, sự chọn lựa nhiều khi không phải là dễ. Việt Nam là một nước trung thành với xã hội chủ nghĩa, nếu một nước khác, như Trung quốc (nước đàn anh của Hà nội) chẳng hạn, vì những hành vi đe dọa hòa bình, bị Hội đồng Bảo an lên án, lúc đó Việt Nam sẽ bỏ phiếu ra sao? Việt Nam đã ký vào những bản Công ước Quốc tế


về Nhân quyền và Dân quyền, nhìn nhận những quyền tự do căn bản của con người, Bắc Hàn hay Cuba chẳng hạn rõ ràng là những chế độ độc tài vi phạm trắng trợn nhân quyền, nếu hai nước này bị lên án bởi Hội đồng Bảo an thì Việt Nam liệu có bỏ phiếu tán thành không? Trường hợp Miến điện (Myanmar) gần đây có thể là một tỷ dụ điển hình. Hội đồng Bảo an trong một bản quyết nghị tháng 11 vừa qua đã lên án chế độ quân phiệt của Miến điện. Phát biểu ý kiến về bản quyết nghị này, ông Nguyễn Minh Triết, Chủ tịch Nhà nước Việt Nam đã đưa ra lời tuyên bố “Việt Nam không ủng hộ việc trừng phạt Miến điện bằng những biện pháp kinh tế do Hoa kỳ và Liên hiệp Âu châu đề nghị và lý do là những biện pháp đó sẽ làm cho người dân Miến điện thêm khổ”. May mà Việt Nam chưa phải là thành viên của Hội đồng vào thời điểm này, nếu Việt Nam đã là thành viên rồi thì Việt Nam bỏ phiếu ra sao? Dĩ nhiên nước nào cũng có trọn quyền lựa chọn thái độ theo khuynh hướng và chủ trương của mình, tuy nhiên một khi đã có mặt tại một diễn đàn quốc tế quan trọng như Liên hiệp quốc, công khai bỏ phiếu thuận hay không thuận một quyết nghị nào đó của Hội đồng Bảo an thì sự chọn lựa đó phải thể hiện một tinh thần trách nhiệm về lá phiếu của mình cùng với những hậu quả của sự lựa chọn. Đây chính là trường hợp cơ hội hai chiều một khi Việt Nam ngồi vào ghế thành viên không chính thức của Hội đồng Bảo an: Trước hết là cơ hội nâng cao uy tín của Việt Nam trên chính trường quốc tế bằng một thái độ phù hợp với quyền lợi chân chính của dân tộc cũng như với trách nhiệm của một quốc gia hiểu rõ nghĩa vụ quốc tế và sau đó là cơ hội ngược lại, tự đặt mình vào hàng ngũ những nước độc tài toàn trị, trung thành với ý thưc hệ chủ nghĩa xã hội, một ý thức hệ đã hoàn toàn sụp đổ trong một môi trường quốc tế mà khuynh hướng ngày một lan rộng là dân chủ.

Vững tin vào tương lai của dân tộc, vững tin vào chính nghĩa của công cuộc tranh đấu cho nhân quyền, tự do, dân chủ và công bằng xã hội ở Việt Nam, những người dân chủ Việt Nam ở trong nước cũng như ngoài nước có thể nhận định rằng, cơ hội sẽ đến với những người có thiện chí. Mặc dầu nhà cầm quyền Cộng Sản đang làm chủ trên ba miền đất nước, đại diện của họ có mặt tại Liên hiệp quốc và trong nhất thời lên tiếng là đã có công vận động về mặt ngoại giao, nhưng trên con đường dài của tiến trình hội nhập với thế giới bên ngoài, càng đi sâu vào con đường hội nhập, họ càng phải đối phó với những mâu thuẫn giữa một bên là nhu cầu phải trung thành với xã hội chủ nghĩa và một bên là nhu cầu phải cọ sát với những khuynh hướng tiến bộ bên ngoài. Điều đó chỉ có lợi cho Việt Nam trong tương lai và đồng thời cũng là cơ hội cho những nhà dân chủ nhắc


nhở dư luận quốc tế về thực chất của chế độ ở Việt Nam và trình bầy với dư luận người Việt ở ngoài nước cũng như ở trong nước quan điểm: Nếu đã là đại diện cho Việt Nam trên chính trường quốc tế thì phải đại diện cho quyền lợi lâu dài và tối thượng của dân tộc chứ không phải là đại diện cho một đảng, dầu là đảng đang cầm quyền. Ngoài ra muốn được kính trọng và bền vững, chính sách ngoại giao của Việt Nam phải được dựa trên hết vào sự tín nhiệm của khối hơn 80 triệu người dân trong nước. Có chính nghĩa và được sức mạnh của người dân làm hậu thuẫn, Việt Nam lúc đó mới đủ khả năng tránh khỏi được những trường hợp bị lợi dụng bởi những thế lực hay cường quốc bên ngoài. �

Hoa Thịnh Đốn ngày 3 tháng 12, 2007

(Tạp chí Dân chủ & Phát tr iển (bản in), số 35 phát hành tháng 1.2008)

Bùi Diễm

Đại sứ Việt Nam Cộng Hòa ở Mỹ 1967-1972, ñại sứ lưu ñộng cho ñến 1975.

Hiện là Chủ tịch BCH TƯ của Ðại Việt Cách Mạng Ðảng, thành viên Ban Cố vấn của Nghị hội Toàn quốc người Việt tại Hoa kỳ (NCVA, National Congress of Vietnamese).

Tác phẩm:

In The Jaws of History, Indiana University Press, April 1999

Hồi ký chính trị Gọng kìm lịch sử. (Bản tiếng Việt của In The Jaws of History)

Vietnamese Economy and Its Transformation to an Open Market System, M.E. Sharpe, October 2004.


BÙI TÍN

Đảng Cộng Sản Việt Nam Sau Khi Hội Nhập Quốc Tế

Việc hội nhập quốc tế là một sự kiện sâu sắc nhất của đảng CS VN cũng như của nước VN ta trong lịch sử hiện đại.

Sự hội nhập được đặt ra sau khi phe xã hội chủ nghĩa tan vỡ rồi tan rã, từ khi bức tường Berlin sụp đổ cuối năm 1989, các nước XHCN Đông Âu biến mất.

Sự hội nhập quốc tế được đánh dấu bằng việc nước Việt nam trở thành thành viên của Liên Hợp Quốc từ tháng 9-1977, ký văn bản Công ước Quốc tế về Nhân quyền (1948) vào năm 1982. Cuộc hội nhập được thúc đẩy mạnh sau khi đảng CS Liên xô và Liên bang Xô viết tan rã tháng 8 năm 1991; VN bình thường hóa quan hệ với Trung quốc tháng 11-1991; bình thường hóa quan hệ với Hoa kỳ tháng 7-1995 và ký hiệp định thương mại Việt - Mỹ BTA tháng 7-2000. Có thể nói việc hội nhập quốc tế của VN được coi là sâu sắc, hoàn thiện sau khi gia nhập Tổ chức thương mại quốc tế WTO vào cuối năm 2006.

Cuộc hội nhập vào cộng đồng quốc tế đặt ra cho đảng CS VN những đòi hỏi to lớn, mới mẻ, những trách nhiệm và nghĩa vụ trọng yếu đối với nhân dân cũng như đối với cộng đồng quốc tế. Cho đến nay, đảng CS đã đáp ứng những yêu cầu ấy ra sao?

Những yêu cầu quan trọng nhất đối với chính quyền CSVN sau khi hòa nhập là gì? Đó là:

- thực hiện đầy đủ các cam kết quốc tế, kể cả các cam kết đối với nhân dân Việt Nam mình, không có thể tránh né sau bức màn chủ quyền quốc gia, như họ thường viện ra trước đó;

- các nước là bình đẳng, đều bị ràng buộc như nhau, dù to, nhỏ, chế


độ chính trị, trình độ kinh tế, pháp chế, văn hóa, không có trường hợp ngoại lệ, miễn trừ…

- có đi có lại, có trách nhiệm với nhau, không thể một chiều, vô lý, bất công, bất bình đẳng, chỉ đòi điều có lợi, không làm đầy đủ trách nhiệm, nghĩa vụ, cam kết với nước khác, chỉ thực hiện theo lựa chọn những cam kết và điều khoản có lợi.

- toàn bộ các cam kết quốc tế là một thể thống nhất về chính trị, kinh tế, tài chính, văn hóa, pháp lý, an ninh… không thể tách rời, không thể chỉ thực hiện những mặt này mà bỏ qua những mặt khác.

Những lợi và bất lợi của chính quyền CS VN sau khi hội nhập

Những điều lợi chủ yếu là:

- có nguồn đầu tư lớn để khôi phục và xây dựng kinh tế sau chiến tranh, sau khi phe XHCN tan vỡ và trụ cột là Liên xô gẫy gục; có điều kiện để xây dựng lại toàn bộ hạ tầng cơ sở, khai thác tài nguyên, bảo vệ môi trường, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, phát triển đất nước với tốc độ khá cao;

- thoát khỏi thế bị cô lập về chính trị sau khi gia nhập tổ chức ASEAN và vào Liên Hợp Quốc, nay lại vào WTO; có điều kiện để nâng cao uy tín quốc tế.

- tăng thêm các nước bạn bè, mở rộng giao thương, hợp tác hữu hảo nhằm giữ vững hòa bình ổn định cho đất nước sau chiến tranh lâu dài.

Những điều bất lợi cho chính quyền độc đảng:

- việc hội nhập quốc tế là việc làm miễn cưỡng của đảng CS VN vì họ hiểu rằng nó đe dọa ngày càng lớn đến nền thống trị độc đảng kiểu chuyên chính toàn trị của họ.

- gia nhập sân chơi quốc tế gồm phần lớn là các nước dân chủ đa đảng theo chế độ dân chủ đại nghị, với những luật chơi dân chủ, công khai, minh bạch, thượng tôn luật pháp, chống lại độc đoán và chuyên chế, VN sẽ hoặc là buộc phải thích nghi, buộc phải thực hiện dân chủ hóa để hòa nhập trọn vẹn và thuận lợi, hoặc vẫn giữ nguyên bản chất độc đoán để cưỡng lại nề nếp chung, để bị cô lập và gặp nhiều vấp váp trở ngại, tổn thất, thua thiệt và thất bại cho đất nước.


- những bất lợi và mâu thuẫn chủ yếu nhất là: những giá trị được công nhận và thực hiện phổ biến trên sân chơi quốc tế là dân chủ đa nguyên đa đảng, nhân quyền, bình đẳng, các quyền tự do rộng rãi của công dân như tư do tư tưởng và ngôn luận, tự do báo chí và xuất bản, tự do bầu cử và tín ngưỡng, ba quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp tách rời, độc lập với nhau để kiểm soát, cân bằng quyền lực, tính công khai, minh bạch mâu thuẫn với chế độ độc quyền chuyên chế của đảng CS, với bản chất toàn trị của chế độ đàn áp mọi sự bất đồng chính kiến, với bộ máy tuyên truyền kiểu cưỡng ép, nhồi sọ và lừa dối mỵ dân, với chế độ lập pháp, hành pháp và tư pháp đều là công cụ của đảng phục vụ đảng.

Vừa qua lãnh đạo đảng đã khôn ngoan kiểu khôn vặt, làm ra vẻ tôn trọng và thực thi những cam kết quốc tế theo luật chơi chung, bằng cách áp dụng chiến lược chọn lọc – select approach - thực hiện những cam kết kinh tế, tài chính trước những cam kết liên quan đến chính trị, những cam kết với quốc tế trước những cam kết liên quan trực tiếp đến người dân trong nước.

Do đó họ đã khẩn trương sửa chữa bổ sung các luật lệ liên quan đến tiếp nhận vốn đầu tư ODA và FDI, thu hút thêm vốn nước ngoài vào các công trình chung, đến thuế xuất nhập khẩu, cải cách hành chính, nhưng cố trì hoãn những thay đổi về chính trị liên quan đến sự lãnh đạo duy nhất độc đoán của đảng CS, tù chối quyền công dân là tư nhân ra báo và xuất bản, trao đổi bình đẳng các văn hóa phẩm… Họ làm ra vẻ “khôn ngoan” chọn ăn những món ngon ngọt trước, để lại những món cay đắng khó nuốt sau, để với thời gian họ càng gặp những trớ trêu gay gắt, tiến lui đều khó.

Khởi đầu, cuối năm 2006, họ trưng ra những nụ cười cố làm ra vẻ chân thành và đậm đà, bắt tay khá chặt, còn lắc lên lắc xuống vài lần, gọi nhau là “bạn thân thiết”, nhưng trong nội bộ thì căn dặn nhau phải cảnh giác, thực chất Hoa kỳ và các nước tư bản phương Tây vẫn là “thù”, không phải là đối tác - partner - gì hết, vì nguy cơ chết người “diễn biến hòa bình” đến từ đấy. Họ mở hội, cờ quạt trống kèn, chiêu đãi linh đình, áo gấm sặc sỡ để “lại quả” 2 món quà lớn của Nhà trắng là gỡ bỏ cái mũ lừa CPC xấu xí và cấp cho cái PNTR béo bở.

Họ còn mừng rơn khi ông Bush đến tận Hànội xoa đầu các quan chức chóp bu, phong cho xã hội chủ nghĩa VN là “chú hổ con”, để từ cái danh hiệu ấy chính quyền CS rắp tâm thực thi cái bản chất “hổ báo” của mình nhằm lăm le xơi thịt một loạt các chiến sỹ dân chủ ngay sau đó.

Họ nghĩ sai lầm rằng khi tư bản đã đầu tư sâu, quen mùi lợi nhuận thì


sẽ cắn câu không thể nhả mồi theo lời dạy của Marx, do đó họ mặc sức thực hiện một loạt phiên tòa “bịt miệng” thời trung cổ, không hiểu rằng ở các nước dân chủ còn có ngành lập pháp, công luận, ngành truyền thông và các cơ quan nhân quyền làm đối trọng trong cán cân quyền lực.

Theo đà chủ quan và tùy hứng, họ làm một số việc quá đáng, làm tràn ly, như ngoại trưởng Khiêm hứa hẹn với ngoại trưởng Rice trả tự do cho anh Nguyễn Vũ Bình rồi lờ tịt, như các phiên tòa “bịt miệng” ô nhục ở Huế, Sàigòn, Hànội, như ông Triết hẹn đi Mỹ rồi lại thay đổi hành trình sang Bắc kinh trước, như công an gây sự kiểu mất dạy với các bà Việt nam và Hoa kỳ, Na uy ngay trước tòa đại sứ Mỹ, rồi báo công an Hànội dùng những từ ngữ xấc xược với các dân biểu và nhà ngoại giao Mỹ…

Việc hội nhập thế giới sẽ thuận buồm suôi gió nếu như ĐCS nhận ra sâu sắc những đặc điểm và giá trị cơ bản của thế giới ngày nay, nhận ra những bất cập của mình để thay đổi tận gốc cách nghĩ của mình, thay đổi tận gốc não trạng cũ của mình cho thích hợp, lấy lợi ích nhân dân làm mục đích tối cao, từ bỏ những tư duy bè phái, ích kỷ, lấy lợi ích riêng của đảng CS làm trọng. Thế nhưng đảng CS đã bị lãnh đạo theo một hướng khác hẳn, giữ nguyên não trạng chính trị cũ, lấy độc quyền lãnh đạo của ĐCS làm mục tiêu để duy trì đặc lợi, nên việc hội nhập gặp vô vàn trở ngại và đổ vỡ, để vấp phải bế tắc và thất bại tất yếu.

Vì lẽ ấy, chính quyền độc đảng toàn trị đang học những bài học vỡ lòng sâu sắc ngay sau khi vừa hội nhập vào cộng đồng quốc tế. Những bài học và sức ép như thế sẽ ngày càng nhiều, thêm sâu sắc và phong phú, đến từ mọi phía:

1- trước hết từ các chiến sỹ dân chủ tiêu biểu cho khát vọng tự do vốn có của xã hội, tiêu biểu cho lương tâm thời đại, hàng ngũ ngày càng đông đảo, dày dạn và ngoan cường, mà những cuộc đàn áp tàn bạo của cường quyền chỉ thúc đẩy mạnh mẽ thêm; nhân dân hiểu rõ thêm về các chiến sỹ dân chủ và thêm quý mến các anh chị em dân chủ.

2- từ xã hội công dân vốn bị bóp ngẹt chặt đang ngày càng có điều kiện nảy nở và lớn lên nhanh trong quá trình mở cửa, mở rộng giao lưu, thông thương, tự do thông tin, tự do ngôn luận và tự do báo chí cũng như bước đầu tự do xuất ngoại du lịch và du học, mà đảng phải buộc lòng mở ra theo mức độ, lan vào cả trong quốc hội và bộ máy chính quyền cũng như trong các đoàn thể và cả vào đảng cộng sản. Văn nghệ sỹ, trí thức, tuổi trẻ, lao động, nông dân, đảng viên thường ở cơ sở và công dân bình thường không còn sợ bạo quyền như xưa, đang và sẽ đòi quyền tự do nhiều hơn,


đòi quyền lợi, đòi công bằng, bình đẳng cho đến cả tự do bầu cử, ứng cử và đa nguyên đa đảng…

3- sức ép từ bên ngoài, trước hết từ cộng đồng người Việt ngày càng giàu kinh nghiệm, giàu ý chí và quyết tâm, tiếp sức mạnh mẽ cho trong nước và vận động quốc tế có hiệu quả, từ Bắc Mỹ, châu Âu đến Úc châu và các nước khác;

4- sức ép từ ngay các nhà đầu tư quốc tế và các tổ chức kinh tế tài chính của thế giới như WB, IMF, ADB – Ngân hàng phát triển châu Á; họ đòi hỏi quản lý vốn đầu tư chặt chẽ, giải ngân gọn đúng thủ tục, chống tham nhũng nghiêm, có luật pháp minh bạch và ngành tư pháp độc lập, xử án công bằng phù hợp luật quốc tế. Những thông báo định kỳ xếp thứ bậc về tham nhũng, về tự do báo chí, về tính công khai minh bạch, về tư pháp công bằng, về hành chính thuận lợi, về rủi ro trong kinh doanh, về môi trường kinh doanh… có tác dụng phơi bầy thực trạng VN ra công luận mà bộ máy tuyên truyền trong nước không có cách gì che dấu. Nó tạo nên sức ép quốc tế và trong nước khá mạnh trong đổi mới thật sự.

5- ngay ở trong đảng CS sự rạn nứt là không tránh khỏi, sự chia rẽ là tất yếu, với nhiều nhận thức khác nhau, đối lập nhau không thể điều hòa, về cả lý luận và thực tiễn trên hầu hết các vấn đề của cuộc sống.

[Về thành tích lịch sử của ĐCS; về sai lầm của đảng; về các nhà lãnh đạo; về vai trò lý luận Mác Lênin; về đổi mới; về chống tham nhũng; về quan hệ quốc tế, quan hệ việt – Trung, Việt - Mỹ; về xây dựng văn hóa; về hội nhập quốc tế... ]

Những người bảo thủ giáo điều thường ở hàng ngũ quan chức trung cao cấp có quyền chức bổng lộc nhiều, nghĩ nhiều đến danh dự, vinh hạnh, thành tích, lợi ích cá nhân, thường tự mãn, ít chịu học tập, suy nghĩ, tự rèn luyện, lại ưa dạy dỗ người khác. Chưa có khuynh hướng hay phe cấp tiến trong lãnh đạo (trong trung ương và bộ chính trị).

Những người có cách nhìn thức thời, cấp tiến, phóng khoáng, dân chủ thường là người có tư duy độc lập, ham tìm hiểu thế giới, lòng mở đón cái mới, có phương pháp hoài nghi khoa học để tự tìm ra sự thật lẽ phải, tự vượt lên hiểu biết cũ của chính mình, cầu tiến bộ, không chịu kém người, không chịu để dân mình hèn kém dân tộc khác. Nhiều nhà văn hóa, giáo dục, văn nghệ sỹ, trí thức có ít nhiều phẩm chất như thế. Sinh viên, học sinh trung học, du sinh được hướng dẫn tốt cũng có phẩm chất ấy. Đảng viên thường, không quyền lực, về hưu và dân thường, với “tính bổn thiện”,


với bản năng trong sáng, hiền hậu cũng có nhận thức như thế tuy đơn giản, còn tự phát. Không ít nhà kinh doanh chân chính muốn làm ăn lương thiện, làm giàu bằng tài trí bản thân, giới ngoại giao tiếp xúc nhiều với thế giới và tiếp thu được những thành tựu của nền văn minh quốc tế cũng có ít nhiều phẩm chất này.

Giữa 2 loại người này là đông đảo đảng viên bị rập khuôn, thực dụng, cuộc sống dễ chịu, khấm khá sau gian khổ thiếu thốn kéo dài, vừa lòng với vài cải thiện trong đổi mới, có thái độ tùy thời, chưa thức tỉnh để dấn thân làm chủ xã hội, làm chủ cuộc đời mình và gia đình. Đây là đại khối cần tiếp cận và thức tỉnh dần, khi có thời cơ, họ có thể bừng dậy và dấn thân hàng loạt, thành phong trào, cao trào.

Trong chính sách đối ngoại, đảng CS vẫn đang bị chi phối bởi 2 hướng: ngả theo TQ hay ngả theo các giá trị phổ quát của thời đại là dân chủ, nhân quyền và phát triển bền vững [Hồi ký của Trần Quang Cơ - nguyên thứ trưởng ngoại giao, từng chuẩn bị lên bộ trưởng, cho thấy cuộc đấu tranh gay gắt này].

Từ Đại hội VII /1991, ĐCS ngả theo TQ nhưng cố làm ra vẻ thăng bằng, đi trên dây, làm cho hội nhập đầy mâu thuẫn, trồng tréo; tiến lên lại lùi lại, không nhất quán, vừa tiến vừa ghè lên chân mình,. TQ tận dụng để lấn đất, lấn biển, kiềm chế để kiếm lợi.

Mâu thuẫn nội bộ về sự lựa chọn chính sách đối ngoại trong thời hội nhập càng thêm gay gắt, biểu hiện ngày càng công khai và đòi hỏi giải quyết rõ ràng vì lợi ích lâu dài của dân tộc. Đã có ý kiến trong đảng CS là thái độ phụ thuộc TQ chỉ có hại cho đất nước, bị khinh thường và uy hiếp, mất đất mất biển mất tài nguyên. Thời đại mới, thuyết địa lý – chính trị - geo politic – không còn tác dụng, nên dựa hẳn vào các giá trị và lực lượng dân chủ của thời đại, vào Liên Hợp Quốc và pháp luật quốc tế trong khi vẫn giữ quan hệ láng giềng tốt với TQ.

Trở ngại nguy hiểm nhất cho quá trình hội nhập quốc tế là một thế lực cực kỳ nham hiểm được Bắc kinh nuôi dưỡng theo bản chất bá quyền nước lớn, biểu hiện qua uy quyền còn tồn tại của 2 vị thái thượng hoàng Mười và Anh, với “tay trong” hiện nay là viên tổng bí thư Nông Đức Mạnh, và những người thực sự cầm đầu ngành cảnh sát + an ninh+ bảo vệ đảng CS + bảo vệ quân đội+ tình báo + phản gián. Chính thế lực này đã cản phá, trì hoãn việc bình thường hóa và ký Hiệp định buôn bán với Hoa kỳ, trì hoãn Việt nam vào WTO, ép ông Triết phải bái yết Bắc triều trước chuyến đi Mỹ... Tình hình đổi mới và hội nhập tùy thuộc ở sự lộng hành của thế lực


nguy hiểm này và khả năng đẩy lùi để đi đến loại bỏ.

Đảng CS đang trên quá trình đi xuống vì lý luận bế tắc, đổi mới chồng chéo không đồng bộ, nhận thức của xã hội đang thức tỉnh khá nhanh thời mở cửa, giao lưu quốc tế và Internet; và họ cũng bị quốc tế thúc ép đi vào những giá trị thời đại.

Khó khăn của ĐCS là đội đá vá trời khi cố bảo vệ cái không thể bảo vệ (lý luận CS), duy trì cái không thể duy trì (chế độ chuyên chế độc đoán độc đảng). Một cán bộ CS lão thành đã “nhạt đảng” gần 20 năm, vừa bỏ đảng, tâm sự: ta nên có chút lòng thương hại cho bọn quan chức chóp bu đang “cố đấm ăn xôi, xôi lại hỏng”; họ biết rõ là chủ nghĩa Mác Lênin đã hết thiêng, họ biết tỏng cụ Hồ của họ vô đạo đức đến đâu, họ thấy rõ đang bị dân khinh và dân chửi, họ cũng thừa biết chủ nghĩa CS hiện thực bị cả thế giới nguyền rủa vì tội ác chồng chất thật sự ra sao, nhưng họ không có đủ dũng khí để thừa nhận sự thật. Họ đang cố bảo vệ những điều mà chính họ không còn mảy may tin tưởng. Bi kịch đáng thương mà cũng đáng trách, và đáng đời!

Lối thoát duy nhất của ĐCS là trở về với dân tộc, thực hiện một cuộc đột phá chiến lược đồng bộ theo 4 hướng:

• đổi mới mọi mặt (trọng yếu nhất là về chính trị),

• trả lại đầy đủ mọi quyền tự do cho nhân dân,

• hòa giải với cộng đồng ta ở nước ngoài trên cơ sở bình đẳng,

• gắn bó với thế giới dân chủ, văn minh.

Thời gian ủng hộ chúng ta. VN hội nhập hoàn toàn vào thế giới mới là thời cơ hiếm quý chưa từng có. Cố gắng kiên trì theo phương hướng đấu tranh đúng, phối hợp chặt chẽ trong ngoài nước, phong trào dân chủ trong nước sẽ còn phát triển mạnh, những hạt giống đã nảy mầm, thành hạt, thành cây, thành vườn cây xanh, đang thành rừng. Vì những hoạt động kiên trì có hiệu quả theo chủ trương đường lối đúng đắn của chúng ta thích hợp hoàn toàn với thời kỳ hội nhập trọn vẹn của VN vào cộng đồng thế giới và đang biến thành hiện thực sinh động hàng ngày.�

HMDC2007 Balan tháng 6-2007


Đổi mới ở Việt nam và ở Trung quốc

So sánh và Nhận định Sự Lựa chọn Tối ưu Cho VN

I. Từ phe XHCN hùng mạnh một thời VN và TQ có nhiều nét tương đồng

- cùng vốn là nước nông nghiệp lạc hậu, chịu ảnh hưởng lâu đời của nền văn hóa Nho giáo của đạo Khổng, theo chế độ độ quân chủ phong kiến từ xa xưa, trước đây là nửa thuộc địa và thuộc địa của các nước đế quốc phương Tây, vừa giành lại độc lập trong thế kỷ 20;

- VN (từ 1945 đối với miền Bắc, từ 1975 đối với cả nước) và TQ (từ 1949), đảng CS giành chính quyền và xây dựng chế độ dân chủ nhân dân do đảng CS độc quyền lãnh đạo, và sau đó xây dựng chủ nghĩa xã hội. Cần chú ý khái niệm “dân chủ nhân dân” là sáng tạo ngôn từ của J.Danov và Staline, chẳng có gì là “nhân dân”, càng không có gì là “dân chủ”, từng làm mê hoặc không ít trí thức cánh tả phương Tây. Khái niệm “XHCN” cũng mơ hồ và giả dối không kém, vì sở hữu toàn dân, các cơ sở quốc doanh, chế độ bao cấp… trên thực tế chỉ là chia đều sự thiếu thốn cho dân thường, bên tầng lớp quan chức “nomenclatura” hưởng thụ đặc biệt.

Phe XHCN - mà VN và TQ là 2 nước thành viên - được hình thành từ sau thế chiến 2 đã có thời cường thịnh, nhất là từ cuối những năm 50 và trong những năm 60, do cường độ lao động áp đặt nghiêm ngặt, kế hoạch chặt chẽ cho toàn xã hội như trong trại lính. Phe ấy gồm nước rộng lớn nhất thế giới (Liên Xô, một khối liên minh 16 nước) cộng với nước đông dân nhất thế giới (Trung Quốc), từng lập kỳ công khoa học kỹ thuật như: phóng vệ tinh nhân tạo đầu tiên Spoutnik; phóng nhà du hành vũ trụ đầu tiên Gagarine; nữ du hành vũ trụ đầu tiên Terechcova; đưa dụng cụ khoa học đầu tiên lên mặt trăng và lên Sao Kim; tạo ra tàu phá băng đầu tiên chạy bằng sức nguyên tử Lénine; xây dựng nên sức mạnh quân sự tiến công chiến lược xấp xỉ với Hoa Kỳ. Đã có lúc phe XHCN được một bộ


phận trí thức cánh tả ở Tây Âu, Hoa kỳ và thế giới sùng bái là mang tương lai của loài người tiến bộ, văn minh, với hình ảnh một lực sĩ trẻ tràn sinh lực sắp bỏ xa phía sau đối thủ già nua bệnh tật; nhược điểm chỉ là sinh sau đẻ muộn, vào vòng đua sau đối thủ của mình.

Nhưng… điều phải đến đã đến. Phe XHCN lâm vào khủng hoảng và tan vỡ, với bức tường Berlin sụp đổ, do bản chất phi nhân, độc đoán của nó, đi ngược với những giá trị phổ cập của thời đại, mà những thủ đoạn tuyên truyền tinh vi và xảo quyệt không sao che dấu nổi Thời kỳ bành trướng rộng nhất của phe XHCN do các đảng CS lãnh đạo là vào cuối thập kỷ 70, sau khi VN được thống nhất (1975), nước Lào thống nhất (1975), VN tiến công chiếm đóng Cambốt (1978 – 1988), Liên Xô tiến công chiếm đóng Apghanistan (từ cuối 1979), hàng vạn quân Cuba đổ bộ chiến đấu ở Angola, Ethiopia,…, các nước Cuba, Nicaragoa ở châu Mỹ, các nước Modămbich, Madagasca ở châu Phi, nước Nam Yémen ở Trung đông …đều được coi là thành viên chính thức hay “dự bị” của phe XHCN, cùng với gần một chục nước XHCN ở Trung và Đông Âu. Thời kỳ hoàng kim của phong trào CS lúc ấy còn được đánh dấu bởi thế lực khá mạnh của các đảng CS lớn ở Pháp, Ý, Nhât Bản, Nam Dương (trước 1965) … với sự phối hợp, lãnh đạo đầy quyền uy và hiệu quả của ĐCS LX.

Phe XHCN tan vỡ cuối thế kỷ 20 - đánh dấu sự kết thúc của chiến tranh lạnh - là sự kiện lớn nhất tác động đến số phận của mọi nước, dân tộc và con người trên hành tinh này. Còn rơi rớt lại của phe XHCN là: TQ, VN, Bắc Hàn và Cuba, những nước còn tự nhận là theo chủ nghĩa Mác – Lénin và xây dựng CNXH.

Bốn nước XHCN tàn dư của phe XHCN hùng mạnh một thời ấy đang cố cưỡng lại số phận hiểm nghèo để tồn tại.

Số phận của Cuba chẳng mấy sáng sủa sau khi nguồn cung cấp nhiên liệu, vũ khí, ngoại tệ từ Liên Xô cạn kiệt, với lãnh tụ độc tài Fidel Castro ốm yếu, khi một loạt nhân vật quốc tế được giải Nobel từng hô: “Cuba si, Yankee no” xoay chiều hô lớn: “Cuba si, Fidel no”. Dân Cuba và dư luận thế giới đang bàn nhiều đến thời kỳ “hậu Fidel” của Cuba.

Số phận của Bắc Hàn còn bi đát hơn. Chế độ CS kiểu phong kiến cha truyền con nối, với nạn đói triền miên, các trại tập trung tù chính trị khủng khiếp, lại đang bị các nước chiếu tướng xét nét, cảnh cáo, dọa trừng phạt về sản xuất bom nguyên tử; dư luận đã bàn đến thời kỳ “hậu họ Kim” của Bắc Hàn.


Trừ 2 nước trên, chỉ còn TQ và VN, 2 nước XHCN rơi rớt lại, đang cố sống sót để tồn tại bằng con đường “Đổi Mới”. Việc so sánh, đối chiếu cuộc đổi mới ở 2 nước để rút ra những nhận xét và kết luận là cần thiết, thú vị và bổ ích.

II. Những nét tương đồng trong đổi mới của 2 nước TQ và VN Từ đầu thập kỷ 80 toàn phe XHCN lâm vào khủng hoảng ngày càng trầm trọng Liên Xô bắt tay vào đổi mới với “perestroika” rồi “glasnot”, nhưng tất cả đều đổ vỡ vì chế độ độc đoán phi nhân không thể sửa đổi được nữa, theo cách nhìn trung thực của Gorbachov.

Liên Xô trải qua cuộc tự xét mình tuy đau đớn nhưng triệt để đã giải thể đảng CS LX, giải thể Liên bang xô viết, xây dựng nền dân chủ đa nguyên và nền kinh tế thị trường, hòa nhập với thế giới hiện đại với muôn vàn khó khăn của bước đi lên mới mẻ. Thuận lợi lớn nhất của nước Nga và các nước cũ của Liên Xô là dù sao nay cũng đã thuộc một nền văn hóa – chính trị cao hơn Liên Xô cũ một tầng cao ưu việt.

Đảng CS TQ và VN vì một mực theo một học thuyết xa lạ, vì chỉ coi trọng quyền lợi nhỏ hẹp của phe đảng, đã “đổi mới” có chừng mực và tính toán nhằm vượt qua khủng hoảng mà vẫn duy trì độc quyền lãnh đạo của đảng CS. Cùng chung luồng suy nghĩ ấy, “đổi mới” ở 2 nước có chung những nét sau:

- duy trì quyền lãnh đạo độc quyền của đảng CS; kiên quyết phản đối nền chính trị đa nguyên, khước từ chế độ dân chủ, bóp ngẹt và hạn chế tự do tư tưởng, tự do bầu cử, tự do báo chí và tự do tôn giáo (với những màn hỏa mù về những quy định, sắc lệnh về dân chủ ở cơ sở!)

- chỉ đổi mới về kinh tế với những bước đi thận trọng, cho phép tư nhân kinh doanh thương nghiệp, công nghiệp nhỏ, dịch vụ; cho nông dân chuyển nhượng quyền sử dụng đất; cho phép công dân tự do đi lại, nới lỏng xuất nhập cảnh, làm cho cuộc sống xã hội dễ thở hơn, không khí làm ăn sôi động… nhưng vẫn coi các cơ sở quốc doanh là nòng cốt.

- ra sức thu hút đầu tư từ nước ngoài, mở rộng giao thương quốc tế, tranh thủ sự trợ lực của WB (Ngân hàng thế giới), IMF (Quỹ tiền tệ quốc tế), gia nhập WTO (Tổ chức mậu dịch thế giới), mở rộng du lịch quốc tế.

- trong quan hệ quốc tế, tuy 2 nước đều công bố chủ trương kết bạn


với mọi quốc gia trên thế giới, nhưng trong nội bộ đảng lại quy định độ đậm nhạt khác hẳn nhau: đậm đà với các nước cùng chung chế độ chính trị, gần gũi về bản chất với mình (cùng theo độc đảng, cùng bản chất chuyên chế…), thận trọng giữ thế thủ với các nước dân chủ phương Tây, đặc biệt nghi kỵ dè dặt với Hoa Kỳ, từng là kẻ thù chính của phe XHCN, nơi xuất phát mưu đồ “diễn biến hòa bình”, đã từng - theo đánh giá của họ - làm tan tành phe XHCN, làm tan vỡ Liên Xô và nay lại đang nuôi ý đồ làm thay đổi chế độ các nước XHCN còn rớt lại. Do đó TQ và VN luôn có 2 giọng nói khi đề cập đến hữu nghị, hợp tác và hòa nhập với thế giới (một giọng ngoại giao, tuyên truyền và một giọng rỉ tai trong nội bộ đảng)

- mặc dù bộ máy thông tin, văn hóa, tư tưởng, giáo dục chính trị…nhắc đi nhắc lại: trung thành với chủ nghĩa Marx-Lénine, với tư tưởng Mao Trạch Đông, với tư tưởng Hồ Chí Minh, với chủ nghĩa quốc tế vô sản, xây dựng CNXH, theo định hướng XHCN, tiến lên xây dựng CNCS… thì trong thâm tâm của họ, những khái niệm ấy chẳng còn nội dung vốn có; đó chỉ là những danh từ “ảo”, nhắc lại theo quán tính, để giữ một thế ổn định nào đó về chính trị và tâm lý;

- trong khi đó, những người lãnh đạo không nói ra nhưng lại cùng hiểu ngầm rằng: chủ nghĩa Marx chẳng còn sức sống, phong trào CS đã vào thời thoái trào khó lòng phục hồi, chế độ độc đoán và độc đảng ngày càng bị cô lập, lên án; họ cũng nhận ra rằng quá khứ đấu tranh và cầm quyền của họ có những kỳ tích oai hùng có ý nghĩa lịch sử, nhưng đồng thời cũng phạm không ít sai lầm to lớn về đường lối và chủ trương, gây tổn thất về sinh mạng, tài sản, thời gian của đất nước, nhân dân. Họ cảm thấy thế, nhưng không đủ dũng khí để làm một cuộc tự phê bình nghiêm chỉnh, sâu sắc, do thiếu tự tin và cũng không tin ở nhân dân có thể tha thứ, e rằng sẽ mất hết tính chính đáng, bị gạt bỏ thì mất hết. Lòng tham chức quyền, tham đặc lợi làm họ mù quáng nhu nhược (lập trường mù quáng của họ khác hẳn với thái độ phục thiện, ngay thật của đông đảo đảng viên thường, đảng viên đã về hưu, có lương tri, gắn bó với nhân dân, xã hội).

- hiểu rõ những gánh nặng của gia tài tinh thần trong quá khứ, họ lặng lẽ từ giã nó, không kèn không trống, để cố miễn cưỡng chạy theo những giá trị của thời đại, chính những giá trị mà trước đây họ xa lánh, dè bỉu và phê phán. Có thể nói đó là cuộc tháo chạy ra phía trước, đầy bi kịch, từ biệt con đường cũ, được đặt tên một cách đẹp đẽ kiểu quảng cáo thị trường là “Đổi Mới”. Các khái niệm: dân chủ, thị trường, cạnh tranh, quảng cáo, lợi nhuận, quyền sở hữu, quyền tư hữu, ngân hàng cổ phần, lãi suất, hối đoái,


đầu tư, hùn vốn, chứng khoán…, cho đến quan hệ với WB, IMF, ADB (Ngân hàng phát triển Á châu), Liên Hợp Quốc, ASEAN… đều mang nội dung rộng lớn khác hẳn trước; hàng trăm đạo luật đủ loại được khẩn trương xây dựng trong khi quốc hội tập bài học vỡ lòng về dân chủ nghị trường: chất vấn tý chút vài bộ trưởng, lắc đầu với vài cuộc bổ nhiệm thành viên chính phủ…

III. Ưu và khuyết điểm chung của Đổi Mới ở 2 nước TQ và VN

1.- Ưu điểm chung:

- do đổi mới mà kinh tế phát triển với tỷ lệ cao, chấm dứt tình trạng thiếu lương thực, hàng tiêu dùng triền miên thời trước; nền kinh tế năng động, kinh doanh tấp nập; nông nghiệp phát triển, nông sản dồi dào; đời sống nông thôn và thành thị đều khấm khá;

- qua cuộc tan vỡ của phe XHCN rộng lớn, qua sụp đổ của bức tường Berlin, qua sự tan biến của đảng CSLX và Liên bang Xô viết hùng mạnh một thời - tác động như một cuộc động đất chính trị có độ Richter cao nhất - đảng CS TQ và VN giật mình hoảng sợ, cố cùng nhau trụ lại, thúc đẩy đổi mới, coi đó là biện pháp cơ bản để tồn tại và phát triển. Họ buộc phải mở cửa, thực hiện chính sách ngoai giao hòa bình hữu nghị và hợp tác với thế giới. Cho đến nay, 2 nước đã cải thiện đáng kể quan hệ quốc tế.

- do đổi mới như trên, vị trí của đảng CS 2 nước được tương đối ổn định, tránh được nguy cơ bị mất quyền như ở Liên Xô và Đông Âu, nhưng nhiều bất trắc hiểm nghèo còn ở phía trước.

2.- Khuyết điểm và nhược điểm chung:

- trong thực hiện đổi mới, duy trì chế độ độc đảng, tức là duy trì chế độ độc đoán cực quyền, phản dân chủ - một mình một chiếu -, TQ và VN vẫn cố tình duy trì đất nước trong một tầng văn hóa – chính trị thấp, thấp hơn của mức trung bình của thế giới hiện tại. Đây là khuyết điểm và nhược điểm cơ bản, chết người. Vấn đề này đã và đang đặt chế độ chính trị 2 nước và 2 đảng CS ngày càng đối lập với nhân dân từng nước - với dân trí ngày mỗi được nâng cao trong thời mở cửa -, đồng thời đối lập với công luận thế giới ngày càng bén nhạy với nhân quyền, quyền sống tự do của con ngườì ở mọi nơi.

- do chế độ độc đảng nên tất nhiên quyền dân chủ trong xã hội của


mọi công dân bị hạn chế, cấm đoán, những quyền tự do tư tưởng, ngôn luận, báo chí, tổ chức, tôn giáo… ghi trên hiến pháp chỉ là giả dối và khiêu khích lẽ phải; việc xây dựng nhà nước pháp quyền bị ngáng trở do đảng dù muốn hay không vẫn cao hơn luật pháp; do đảng CS độc quyền lãnh đạo, các đảng viên quyền cao chức trọng mặc sức thao túng, bênh che nhau, thiếu thế lực chính trị để cân bằng, ganh đua và giám sát, nên các quốc nạn tham nhũng, quan liêu không sao chế ngự được (các vụ xử tử hình kẻ tham nhũng chỉ như muối bỏ bể, là những vật tế thần không xoa dịu nổi lòng dân đã thức tỉnh); khẩu hiệu xây dựng xã hội công bằng, văn minh dù có thiện chí mãi mãi chỉ là khẩu hiệu suông, làm trò cười cho thiên hạ.

- một khi đã nhận số tiền đầu tư cực lớn từ bên ngoài, đã được WB và IMF… viện trợ, cho vay với lãi suất thấp những khỏan tiền lớn, chuẩn bị hoăc đã gia nhập WTO (Tổ chức thương mại quốc tế), ký những hiệp định thương mại tay đôi với các nước… thì bắt buộc TQ và VN phải tôn trọng luật pháp quốc tế, cư xử theo luật văn minh đối với quốc tế cũng như đối với dân nước mình, không thể theo luật rừng, hà hiếp dân nước ngoài hay công dân nước mình, rồi leo lẻo rằng không ai được can thiệp vào tình hình nội bộ, vào chủ quyền của nước mình. Nếu không, quan hệ quốc tế sẽ luôn bị trắc trở, căng thẳng, bị động, không bình thường, thậm chí bị răn đe, cảnh cáo hoặc trừng phạt…; lúc ấy, mọi sự có thể bị ngừng trệ một cách nguy hiểm.

- trong thời kỳ đầu của đổi mới, tỷ lệ phát triển kinh tế có thể đạt khá cao, do mức khởi đầu thấp và dự trữ phát triển còn dồi dào; với thời gian, tỷ lệ phát triển sẽ chững lại; do tham nhũng và quan liêu không thể chặn lại, khoảng cách giàu nghèo mở rộng thêm, trong xã hội người lao động cần cù làm cho bọn tham quan ô lại sống xa hoa; dưới ách độc đoán của nhà nước CS mang tính chất cảnh sát, các mâu thuẫn dân tộc, tôn giáo (các dân tộc thiểu số, các tôn giáo, trí thức và tuổi trẻ am hiểu thời cuộc) ngày càng căng thẳng, có thể đi đến bùng nổ quyết liệt chống lại bạo quyền thô bạo. Đổi mới sẽ mất đà, hụt hơi; xã hội lâm vào khủng hoảng. Chính quyền độc đoán dễ đi vào thời kỳ mất ổn định, bâp bênh, nguy hiểm cho chế độ.

- do chưa quen với khái niệm “trong sáng” (transparency), theo nếp cũ “đẹp đẽ phô ra, xấu xa đậy lại” nhằm tuyên truyền, những con số thống kê về thành tich đổi mới của 2 nước đều có vẻ cao hơn sự thật. Tất cả cần được rà soát kỹ. Những con số sai lệch có thể có phản tác dụng, không có thực chất, làm cho lãnh đạo và công luận lầm lẫn về đánh giá, chủ trương và biện pháp hành động.


IV. Những nét khác nhau trong đổi mới của TQ và VN

1. Đổi mới của TQ bắt đầu sớm hơn ở VN đến gần một chục năm. TQ bắt đầu từ cuối năm 1978; VN từ giữa năm 1986.

2. TQ có hệ thống tư tưởng đổi mới do Đặng Tiểu Bình xây dựng và phác họa, nhằm chấn chỉnh tình hình chính trị và kinh tế bị tàn phá và đình đốn do cuộc Cách mạng văn hóa vô sản gây nên, sau khi loại bỏ “lũ 4 tên” và tàn dư của chúng.

3. VN đổi mới trong khi gắn bó với Liên Xô bởi Hiệp ước Liên minh Hữu nghị ký năm 1978 và sau cuộc chiến tranh biên giới với TQ đầu năm 1979; bắt đầu bởi Đại hội đảng lần thứ 6, tháng 12 năm 1986, giữa cuộc khủng hoảngtrầm trọng.

4. Do đó TQ có nhà kiến trúc sư “Đổi mới” của mình: Đặng Tiểu Bình, với những phác họa chiến lược: từ bỏ giáo điều, trở về kinh tế thị trường, chủ nghĩa thực dụng: mèo đen hay mèo trắng, miễn là bắt được chuột; khai thác tiềm năng quốc gia và từng địa phương, đột phá vùng ven biển. Đổi mới ở VN từ 1986 là phác họa theo phương án Perestroika của Liên Xô, theo nội dung: từ bỏ bệnh duy ý chí, chủ quan, nóng vội, buông lỏng quản lý; chống cả “tả” và “hữu khuynh”…; sau khi Liên Xô tan vỡ cuối năm 1991, VN lại quay sang suy tôn TQ làm thầy, với lời nói trứ danh của tổng bí thư Lê Khả Phiêu cuối năm 1997: “những kinh nghiệm đổi mới của TQ có ý nghĩa quyết định đối với sự đổi mới ở VN; TQ thành công thì VN cũng thành công”. Các nhà báo và học giả nước ngoài thường hỏi: ai là nhà kiến trúc sư, nhà tư tưởng của đổi mới ở VN? Hà Nội rất lúng túng, thường đáp: tập thể! (nghĩa là không có ai cả!)

5. Ở TQ, sau Đặng, Giang Trạch Dân được suy tôn là nhà lý luận tiếp nối của đổi mới, sáng tạo ra học thuyết “Ba đại biểu”, mở rộng khái niệm nhân dân, động lực cách mạng bao gồm công nhân cùng lao đông chân tay, trí thức và nhà quản lý kinh doanh (trước kia thường gọi là tư sản, đối tượng cần loại bỏ của đảng CS); sau Giang, nay đến lượt Hồ Cẩm Đào cùng Ôn Gia Bảo cũng trở thành nhà tư tưởng hiện tại của đổi mới, đã đột phá vào vấn đề công nhận quyền tư hữu trong xã hội, và nhà nước bảo đảm nhân quyền, với việc Quốc hội tháng 3/2004 đã sửa Hiến pháp năm 1982; VN, trái lại, đã qua 4 đại hội đảng, 18 nãm đổi mới, nhýng chýa có ai trong bộ chính trị được coi là nhà tư tưởng hay nhà lý luận, hay là nhà lãnh đạo trụ cột, hoặc chí ít cũng là người cầm đầu của đổi mới! Có lúc VN mời ông


Lý Quang Diệu sang làm cố vấn về đổi mới, nhưng ông ta bỏ dở cuộc sau khi đến VN lần thứ 3, vì thấy rõ bộ máy lãnh đạo, quản lý, hành chính và hệ thống ngân hàng, tài chính, hải quan, kế hoạch, đầu tư cũng như tư pháp và tòa án nặng nề, chồng chéo đến rối rắm, hỗn loạn, vừa thừa vừa thiếu, không giống ai, ở VN.

6. Gần đây TQ ngỏ ý chuẩn bị từng bước cho nền dân chủ đa nguyên, đa đảng; Nhân dân Nhật báo Bắc kinh đầu tháng 3/2004 kể ra tên 8 đảng và tổ chức chính trị đã và sẽ được hoạt động, đó là: Ủy ban Cách mạng Quốc dân đảng Trung hoa; Liên minh vì dân chủ Trung hoa; Liên minh Dân tộc Xây dựng dân chủ Trung hoa; Liên hiệp Trung hoa Xiển dương dân chủ; Đảng Công nông Dân chủ Trung hoa; Đảng Công ích Trung hoa; Hiệp hội mồng 3 tháng 9; Liên minh Dân chủ Tự quản Đài loan (cần xem xét các tổ chức này có do đảng CS tổ chức ra hay chịu sự chi phối đến mức độ nào của đảng CS, vì hiện Đảng Dân chủ Trung quốc mới thành lập phải vào bí mật và các đảng viên bị tù, bị truy lùng).

7. Về mặt tâm lý, đổi mới ở TQ được tiến hành sau một thời gian dài bị tàn phá bởi tác động và hậu quả cuộc Đại nhảy vọt và CM văn hóa vô sản do Mao đề xướng trong suốt 2 thập kỷ 60 và 70. Thêm nữa những người đề xướng đổi mới, như phe ông Đặng Tiểu Bình, đã từng bị truất phế, “cải tạo” lao động… rồi mới được phục hồi chức vụ và đề bạt, cho nên họ có ý chí cao về đổi mới, hiểu sâu nhu cầu bức bách thay đổi cho đất nước, dễ dàng thông cảm với những tầng lớp nghèo khổ bị bỏ rơi. Ở VN nhóm lãnh đạo hiện tại lên đỉnh cao quyền lực có phần dễ dãi, thuận buồm xuôi gió; thêm nữa họ vẫn còn tâm lý say sưa dai dẳng về chiến thắng lịch sử chống Pháp, chống Mỹ và cả chống TQ, cho nên căn bệnh tự mãn, chủ quan đơn giản trong đổi mới còn khá nặng, khó lường được những khó khăn trở ngại, dễ bị bất ngờ.

V. Lượng định về đổi mới ở TQ

Nhìn tổng quát, đổi mới ở TQ có nhiều thuận lợi hơn ở VN; được tiến hành sớm hơn gần một chục năm; có bài bản, tư tưởng, lý luận phát triển từng bước; có nhân vật cầm đầu bẻ lái cỗ xe đổi mới, đồng thời có nhân vật chuẩn bị tiếp nối và xác định thế hệ lãnh đạo hiện là thế hệ thứ tư;

Một ưu thế đổi mới ở TQ là nhìn khá xa, dám sớm đột phá vào các khâu gay go, có ý nghĩa chiến lược, như: công nhận tầng lớp kinh doanh là thành phần tham gia cách mạng, được lựa chọn để kết nạp vào đảng CS, thậm chí được tuyển chọn vào cơ quan lãnh đạo các cấp của đảng và nhà


nước; công nhận quyền sở hữu tư nhân, được hiến pháp và luật pháp che chở; công nhận nhân quyền theo tư tưởng “đi với thời đại” (tuy nhiên cần theo dõi tiếp việc cụ thể hóa thành pháp luật và quy định để áp dụng vào cuộc sống, ví dụ như nhân quyền có bao hàm quyền hoạt động chính trị theo quan điểm đa nguyên, đa đảng không)

TQ còn nhiều vấn đề chiến lược gay gắt ở trước mặt. Sau ¼ thế kỷ đổi mới, tỷ lệ phát triển khá cao và liên tục, thu nhập theo đầu người hiện mới chỉ đạt hơn 1000 USD /năm, gấp 3 lần khi xuất phát cuối thập kỷ 70, trong khi các nước phát triển cao đã đạt mức trên 30.000 USD. Do đó TQ cần chừng 20 năm giữ đà phát triển trong ổn định – trong nước cũng như trên trường quốc tế -, nín thở qua sông, quyết chí bỏ lại hình ảnh một người nông dân khổng lồ bần hàn, lạc hậu, chỉ thạo đánh du kích, để thành một cường quốc hiện đại về mọi mặt.

TQ phải luôn đề phòng một loạt quả bom nổ chậm rất nguy hiểm trên con đường đổi mới; đó là: - nạn thất nghiệp lan rộng ở cả nông thôn và thành thị, phình to với việc giải thể, thu hẹp, cổ phần hóa hàng chục nghìn cơ sở quốc doanh thua lỗ, số thất nghiệp lên đến 40 triệu mà vẫn còn tăng; - khoảng cách về sản xuất và mức sống giữa thành thị và nông thôn, giữa vùng ven biển và nội địa, vùng đồng bằng với vùng núi, vùng sâu, vùng xa; - khoảng cách giàu nghèo mở rộng (từ mức gần như bình quân 30 năm trước, nay 20% hộ giàu có tài sản gấp 20 lần hộ nghèo nhất, chưa kể hàng loạt triệu phú đôla, cả tỷ phú đôla!); - nạn tham nhũng, quan liêu, xa hoa, móc ngoặc, cho đến mafia… hoành hành bất trị, phung phí tài ản quốc gia, mặc dù đã có hàng trăm vụ xử tử hình, làm phẫn uất công luận; - vụ đàn áp Pháp luân công có đến 60 triêu tín đồ gây nên công phẫn dai dẳng trong giới tín ngưỡng, trong khi những gia đình nạn nhân vụ Thiên An Môn vẫn bền bỉ đòi công lý; - vụ chiếm đóng và đồng hóa theo kiểu Hán hóa cưỡng bức Tây Tạng vẫn là vấn đề đấu tranh lớn của người dân Tây Tạng bất khuất trước cường quyền, đươc thế giới Phật giáo và dân chủ ủng hộ; - mạng lưới Internet ngày càng bủa rộng, tải đi những thông tin cực nhanh, cực phong phú, bất chấp sự ngăn chặn, cấm đoán, phá phách của nhà nước cảnh sát, được trí thức và tuổi trẻ dùng rộng rãi cho học tập, kinh doanh cũng như đấu tranh cho dân chủ và tiến bộ xã hội.

Trong khi đó quan hệ Bắc Kinh với Hong kong theo nội dung “một nước hai chế độ” là một thách đố gay gắt, một đĩa sơn hào hải vị có chứa thuộc độc đối với chế độ độc đoán, vì qua con đường hòa hợp dân tộc, con virus “dân chủ” với tập quán tự do ngôn luận, báo chí, xuất bản, tôn giáo,


bầu cử đang thâm nhập sâu vào lục địa chậm tiến về chính trị, tạo nên nhiều nguy cơ mới cho chế độ. Mùi vị tự do có sức hấp dẫn mạnh hơn bất cứ thứ gây nghiện nào; đã được hưởng tự do dân chủ rồi, ai cũng mong và đòi được hưởng nhiều hơn nữa, không ai dại gì lại tự nguyện dâng lại cho đảng cầm quyền! Bắc kinh xử sự khi cứng khi mềm, Hong kong vẫn cứ là đứa con hư, khó dạy!

Đài loan là một thách đố lớn hơn. Nguồn đầu tư từ đảo quốc này vào lục địa lên đến hơn 100 tỷ USD, vượt số đầu tư của gần 40 triệu Hoa kiều và người gốc Hoa trải khắp nơi. Hàng triệu Hoa kiều và người Đài loan về thăm lục địa hằng năm, kinh doanh, du lịch, viếng quê cũ, đưa về nếp sống mới, tư duy mới theo hướng văn minh, đa nguyên, có luật pháp nghiêm minh… là những đợt sóng ngầm làm xói mòn nền móng của chế độ độc đảng cực quyền.

Trong quan hệ quốc tế, TQ được coi trọng bởi tiềm năng kinh tế hùng hậu, đặc biệt là bởi thị trường tiêu thụ hàng hóa hơn 1 tỷ dân; bởi sức lao động khéo léo lại cực rẻ so với các nước khác; đồng thời do tham vọng bành trướng và mưu đồ trở thành cường quốc hàng đầu, thậm chí cường quốc hùng mạnh số 1 của thế giới trong trên dưới 20 năm, nên TQ vừa là đối tác cực lớn trong quan hệ kinh tế thương mại thế giới, vừa là đối thủ, là địch thủ nguy hiểm cần kiềm chế gắt gao của các cường quốc khác. Chỉ khi nào TQ trở thành nước thật sự dân chủ thì lúc ấy TQ mới phát triển hài hòa với tốc độ cao và trở thành nhân tố hòa bình, hợp tác, hữu nghị trong vòng tay các dân tộc trên toàn cầu.

Nhìn chung lại, đổi mới của TQ tuy đạt nhiều kết quả rõ rệt, nhưng vẫn chứa đựng những nhân tố bấp bênh, không vững chắc, thậm chí còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ đổ vỡ, mà 2 nguy cơ lớn nhất là đi ngược lại những giá trị mà loài người đã đạt đến là tự do và dân chủ, và đi ngược lại sự thức tỉnh của nhân dân - nhất là của tuổi trẻ Trung hoa - về nguyện vọng xây dựng một xã hội công dân, có cả bánh mì (hay cơm gạo) và hoa hồng (tự do), mà đảng CS đã long trọng hứa hẹn nhưng đã thất hứa, chỉ đem lại những mất mát, đau thương, đàn áp, bất công.

Thắng lợi tốt đẹp của đổi mới ở TQ tùy thuộc ở sự thức tỉnh về chính trị của nhân dân TQ, nhất là của tuổi trẻ Trung hoa trong thời đại mới, đồng thời ở ban lãnh lãnh đạo của nhóm lãnh đạo đảng CS TQ có thật lòng “đi với thời đại” như họ nói hay không, có thật sự đặt lợi ích của dân tộc Trung Hoa lên cao nhất, lên trên quyền lợi hẹp hòi của phe, đảng hay không.


VI. Lượng định về Đổi mới ở VN Với tinh thần trách nhiệm, thực sự cầu thị, nhìn thẳng vào sự thật, có thể nhận định như sau

1. Nhờ đổi mới, VN vượt qua khủng hoảng nặng nề giữa thập kỷ 80, phát triển kinh tế, nâng cao đời sống các tầng lớp nhân dân; sản xuất nông ngiệp, công nghiệp và dịch vụ, nhập khẩu và xuất khẩu đều phát triển với tỷ lệ khá cao; thu hút nguồn đầu tư và giúp đỡ quốc tế khá lớn;

2. So với TQ, đổi mới ở VN có những mặt yếu hơn: thiếu tư tưởng, lý luận làm cơ sở cho đổi mới; thiếu hẳn nhà lãnh đạo chính, nhà kiến trúc sư của đổi mới; thiếu chuẩn bị các thế hệ kế tiếp, các nhóm lãnh đạo kế tiếp; do đó cứ phải bị động, hết theo kinh nghiệm Liên Xô lại chờ học theo TQ.

3. Chống tham nhũng, chống quan liêu hà hiếp dân, chống lãng phí quá yếu, ít kết quả, nghị quyết nhiều, hô khẩu hiệu nhiều mà ít hành động;

4. Hệ thống kiểm sát, thanh tra, kiểm tra của nhà nước và đảng đều yếu kém, không ngang tầm nhiệm vụ; chế độ trách nhiệm tập thể và cá nhân đều rất yếu; chẳng lẽ trong hàng chục ngàn cán bộ cấp cao không tuyển ra được vài trăm cán bộ có công tâm, có ý chí, một lòng một dạ diệt giặc tham nhũng như diệt ngoại xâm! chẳng lẽ trong hàng mấy trăm cán bộ thanh tra, kiểm sát, xử án không phát hiện, bồi dưỡng được vài ông Bao Công mới, am tường công lý, yêu nước, thương dân, lòng dạ thẳng băng, giao cho các vị ấy nhiệm vụ cao quý và nặng nề tổ chức việc trừng phạt thật nghiêm, không chút buông lỏng, mọi tên tham quan ô lại, bất kể ở cấp nào. Ở TQ năm ngoái đã xử tử hình hơn một vạn tên trọng tội, mà xã hội vẫn còn coi là còn quá nương tay! Ở VN, báo chí nêu có trên 37 ngàn tội phạm bị kết án tù vẫn ung dung sống giữa xã hội, mà các vị cầm quyền vẫn thản nhiên!

5. Nhóm lãnh đạo đổi mới ở VN có vẻ không ý thức ra nguy cơ về khả năng bị nhân dân và một bộ phận trong đảng chê trách và lên án do họ bất lực và ù lỳ trong chống tham nhũng và quan liêu, về khả năng đảng bị mất uy tín trầm trọng và có thể mất cả quyền lãnh đạo trước sự khinh bỉ và bực tức của quần chúng, như ở TQ Hồ Cẩm Đào từng lớn tiếng cảnh báo; cần nhận ra nguy cơ ấy mới có ý chí đổi mới nghiêm chỉnh. Có người VN yêu nước nào không cảm thấy hổ thẹn và xúc phạm khi mỗi đầu năm, VN lại được bêu lên là nước đứng đầu hoặc thứ nhì về tham nhũng ở châu Á.

6. Các vị lãnh đạo trong nước thường biện bạch: nước nào chả có


tham nhũng, tiêu cực! họ che dấu thảm trạng về mọi mặt đều đạt độ báo động cao nhất; tàn phá, chia chác tài sản quốc gia công khai ở mọi cấp; cả ngàn giáo sư, tiến sỹ dỏm; buôn bán chức tước lên đến hàng tỷ đồng một chức để khi có chức lại vơ vét để bù lại… Chưa bao giờ, chưa ở đâu chính quyền lại bệ rạc đến thế này! kẻ chống buôn lậu thì tha hồ buôn lậu! kẻ bắt thuốc phiện thì thành đường dây tiêu thụ thuốc phiện! ngành công an thì kết nghĩa với mafia! ngành hải quan chuyên nhập hàng cấm! kẻ phạm pháp nhởn nhỏ, người yêu nước xót xa lên tiếng thì vào tù!

7. Nhóm lãnh đạo VN cũng chưa nhận ra điều rất bất lợi cho họ và đất nước khi để cho các tổ chức nhân quyền quốc tế, các nhân sỹ dân chủ có uy tín toàn thế giới, các nhân vật được giải Nobel, các chính phủ, tổng thống, thượng nghị sỹ, các báo, tạp chí, đài phát thanh lớn luôn bênh vực các chiến sỹ dân chủ, các nhà lãnh đạo các tôn giáo ở trong nước bị họ bạc đãi, tù đày, xử tội một cách tàn ác, chà đạp lên lụật tố tụng hình sự do chính họ thông qua; họ chưa nhận ra thật rõ rằng không có gì phi lý hơn khi họ đã không bảo vệ được nhân dân lại để cho người nước ngoài bảo vệ quyền tự do của đồng bào bị chính họ bạc đãi! Điều này ở TQ, Hồ Cẩm Đào có vẻ nhận ra, đề ra quyết định: khi dân đi khiếu kiện cá nhân hay tập thể thì cơ quan đảng và chính quyền phải tiếp đón chu đáo, tiếp nhận nghiêm chỉnh, trả lời minh bạch, công bằng; ở VN cho đến nay dân đi khiếu kiện do bị bọn cương hào mới hà hiếp vẫn bị xua đuổi, trừng phạt, trả thù; những thanh niên thương dân, trọng công lý giúp dân khiếu kiện vẫn bị công an chìm và nổi hành hạ rất bất nhân.

VII. Kết luận: một lựa chọn tối ưu về Đổi mới cho VN ta Đổi mới thành hay bại có tác động quyết định đến vận mệnh dân tộc, tương lai đất nước. Sau khi nhìn lại gần 20 năm đổi mới, những ưu, khuyết, nhược điểm, so sánh đối chiếu với nước láng giềng lớn, có thể nhận ra những thay đổi và bổ sung cần thiết như sau:

1. Nên có cuộc sơ kết sâu sắc về Đổi mới ở VN, thu lượm ý kiến một số trí thức, nhà nghiên cứu, nhà triết học, kinh tế, sử học, xã hội học, môt số đảng viên về hưu, môt số thanh niên, phụ nữ có trình độ… sàng lọc, lựa chọn để lãnh đạo có cơ sở suy nghĩ, cân nhắc. Nên lấy ý kiến của một số trí thức Việt kiều có trình độ và thiện chí xây dựng; đề cao tinh thần tự phê bình sâu sắc, đón nhận những ý kiến mới mẻ để cân nhắc và nếu hay thì chấp nhận;


2. Nên có niềm tự tin tự hào dân tộc; từ bỏ thái độ theo chân TQ, chờ đợi để làm theo họ một cách bị động; thậm chí nên có thái độ tự tin, đổi mới nhanh hơn TQ, đi tắt và đón đầu, vượt nhanh ra phía trước; nước ta tuy nhỏ, có điểm thuận lợi, như người ta bé nhỏ, dùng mưu mẹo có thể vật ngã đối thủ to lớn, nặng nề;

3. Vấn đề công nhận quyền sở hữu tư nhân và tôn trọng nhân quyền, ta đang chậm hơn TQ, cần suy nghĩ để khỏi chậm quá lâu, rất bất lợi; vì 2 vấn đề này được giải quyết sẽ tạo nên phấn khởi trong nhân dân, thúc đẩy kinh doanh và sản xuất, tạo niềm tin mới, đồng thời cải thiện đáng kể quan hệ với thế giới; điều quan trọng là sau khi chấp nhận về nguyên tắc, ghi trong hiến pháp và luật, sắc lệnh, việc thực hiện trôi chảy, sòng phẳng hơn nước láng giềng (như trả tự do cho tất cả tù chính trị, kể cả các vị tu hành thuộc mọi tôn giáo).

4. Nên sớm chấp nhận đa nguyên đa đảng theo luật chơi dân chủ áp dụng rộng rãi trên thế giới, kết thúc sớm hơn TQ cảnh lạc lõng “một mình một chiếu”, “một mình một chợ”; đảng CS chỉ có lợi, năng động hơn, có sức sống hơn do có ganh đua, với công luận, nhân dân, cử tri làm trọng tài. Theo luật bầu cử, các đảng đều phải tuân theo luật pháp, bình đẳng, cấm vu khống, dùng sức ép, dùng tiền mua chuộc cử tri…Đảng CS vẫn có khả năng được đa số dân tín nhiệm, dù không đạt 98%, hay 85% như trước thì có đạt 70%, hay 60% … thì vẫn là quý vì có thực chất, qua ganh đua trung thực;

5. Đi cùng với thực hiện tôn trọng nhân quyền, đa nguyên đa đảng, nên ganh đua với TQ trong sớm thực hiện một xã hội công dân cởi mở, văn minh tiến bộ, có đủ các tự do tư tưởng, ngôn luận, báo chí, xuất bản, tự do tôn giáo (trả lại cho giáo hội các cơ sở vật chất bị chiếm dụng, quyền cử các chức sắc tôn giáo, việc mở các trường đào tạo giáo chức)

6. Đối với nhân vật lịch sử Hồ Chí Minh, nên có cách nhìn thấu đáo hơn; từ bỏ kiểu sùng bái, giáo điều cũ; nên tham khảo cách nhìn của lãnh đạo đảng CS TQ gần đây đối với ông Mao. Đó là vẫn ghi tư tưởng Mao trong Điều lệ, Cương lĩnh của đảng, trong Hiến Pháp, vẫn giữ lăng Mao, nhưng không còn dẫn ra lu bù những lời dạy của Mao, không còn in sách bìa đỏ của Mao cho thanh niên, viên chức học; họ giải thích Mao sống trong thời đại đã qua, thuộc thế hệ thứ nhất, nay đã sang thế hệ thứ tư và chuẩn bị thế hệ thứ 5; thế hệ thứ nhất không có điều kiện dùng máy tính cá nhân, điện thọai di động, thư điện tử e-mail, website, Paltalk…, máy bay siêu âm, không dự đoán ra kết thúc của chiến tranh lạnh cũng như tốc độ


toàn cầu hóa… Người thế hệ nào phải tự tin tự tìm ra đường đi nước bước, giải pháp cho thế hệ mình (người đang sống, mang tư tưởng sống mới giải quyết được cuộc sống của thế hệ mình), người đã khuất chỉ có thể nhiều lắm là gợi ý để tham khảo, chứ không thể soi đường, chỉ lối cho thế hệ cháu, chắt... Ở VN, cần phát hiện, bồi dưỡng gấp một hay vài nhà lãnh đạo có hiểu biết, tài năng, bản lĩnh, cầm đầu sự nghiệp đổi mới. Một nhà báo Mỹ nhận xét rằng: ở VN không thấy ai trong bộ chính trị có thể trả lời phỏng vấn một cách sinh động, mới mẻ, chứng tỏ bộ óc đang làm việc, đang suy nghĩ tìm tòi; chỉ là những cuộc trả lời vô vị, theo công thức có sẵn, học thuộc lòng! Một anh bạn nhà báo Thái lan thổ lộ: thật khó hiểu, khi cả 3 vị “triumvirat vietnamien” tổng bí thư, chủ tịch nước, thủ tướng, khi cầm tờ báo Washington Post hay Le Monde đều không cần hiểu một dòng tít nào, giữa thời mở cửa và hòa nhập! Thật đáng buồn cho nước VN, dân nổi tiếng là thông minh hiếu học, từng tự khen ra ngõ gặp anh hùng, người tài giỏi thời nào cũng không hiếm!

7. Một hướng đổi mới quan trọng nữa là nên suy nghĩ thật kỹ để lựa chọn một đường lối đối ngoại mới mẻ, hợp thời đại, tạo thêm điều kiện cho đổi mới trong nước, từ bỏ đường lối đối ngoại cũ đã lỗi thời. Đó là gắn bó ngày càng chặt chẽ, thật lòng, không e dè, nghi ngại với thế giới dân chủ hiện tại, với Hoa kỳ, Liên minh châu Âu, Úc, Nhật Bản… Không phải ta vụ lợi, “thấy kẻ giàu sang vơ quàng làm họ”; cũng không phải ta hạ mình thần phục những nước vốn là thù địch; cũng không phải là nước cờ nguy hiểm, quay lại chống người bạn lớn láng giềng, với hậu quả khó lường; ta không chống TQ; chỉ mong sống với tình bạn láng giềng. Các nước dân chủ lớn nhất đều tỏ mong muốn kết bạn thân với VN chỉ vì vị trí chiến lược hệ trọng của ta, mong muốn dân ta tận hưởng một chế độ dân chủ tiến bộ (không theo khuôn mẫu có sẵn nào, mà do dân ta sáng tạo lấy, miễn là có những giá trị phổ cập của thời đại là: tự do tư tưởng, ngôn luận, báo chí, tôn giáo, tổ chức và bầu cử, thật ra đều đã ghi trên hiến pháp nước ta nhưng chưa được thi hành); các nước dân chủ lớn rất quý trọng những đức tính đặc sắc của nhân dân ta: thông minh, khéo léo, cần cù, cởi mở; hơn một chục chuyến thăm Hoa kỳ, thăm 12 trường đại học, viện nghiên cứu, tìm hiểu hoạt động của Quốc hội Mỹ, trao đổi với rất nhiều nhà báo, giáo sư, thượng nghị sỹ… tôi cho rằng Hoa Kỳ tuy không phải là mẫu mực hoàn thiện nhất của nền dân chủ, nhưng vẫn là một nước dân chủ tiêu biểu, với rất nhiều nét ưu việt; chỉ riêng việc tổng thống Nixon ở đỉnh cao quyền lực mất băng chức vì tổ chức nghe lén, vi phạm một điều luật, hay tổng thống Clinton phải ra ủy ban đặc biệt suốt mấy tuần lễ để khai tỷ mỷ về


một hành vi liên quan đến đạo đức cá nhân thuộc đời tư … cũng đủ cho thấy nền dân chủ vận hành tốt ra sao. TQ chỉ mong được Hoa kỳ tỏ lòng ưu ái kết bạn thân mà không được, sao VN đang được các nước dân chủ tỏ tình kết nghĩa mà lại e ngại, quay đi!

8. Cần hiểu rõ một điều là các vị trong bộ chính trị, trung ương đảng, chính phủ, chủ tịch tỉnh… hiện đều cho con cháu sang Mỹ học, thật lòng tin ở nền giáo dục Mỹ, ở chế độ chính trị xã hội Mỹ, sao họ lại cản trở việc kết thân của dân ta, thanh niên ta với nước Mỹ? Họ ích kỷ chăng? Nếu họ đứng ra đề xướng, lobby việc kết thân ấy thì quý hóa bao nhiêu! Ở Mỹ đang không thiếu những chính khách, giáo sư, nhà báo, nhà hoạt động xã hội, cựu chiến binh, nam nữ thanh niên vận động, lobby cho việc kết thân Mỹ - Việt. Họ dẫn chứng Nhật bản và Mỹ từng là tử thù của nhau, Pháp và Đức từng coi nhau là thù truyền kiếp, nay cố kết thành bạn chí thiết. Các bạn Mỹ ở Viện American Enterprise Institute, một “think tank”, cơ quan nghiên cứu chính sách hàng đầu Hoa kỳ ước tính khi kết thân chí thiết, Hoa kỳ có thể đầu tư cực lớn, từ chính phủ, các công ty lớn nhỏ, WB, IMF, các hội đoàn của cả 50 bang và liên bang… dư sức đưa vào 50 đến 60 tỷ USD trong chỉ 5 năm, chưa kể EU, Nhật, Úc cũng sẽ đầu tư gấp bội hiện nay; lúc ấy VN mới có thể xây dựng lại toàn bộ hạ tầng cơ sở và thu hẹp rất nhanh khoảng cách với các nước láng giềng, là 2 vấn đề bế tắc hiện nay.

9. Đổi mới thật sự đất nước với 2 mũi đột phá: dân chủ hóa trong nước và hòa nhập với thế giới dân chủ rộng lớn là 2 bước quả đoán tiến lên phía trước sẽ đưa đổi mới nước ta lên một tầm cao văn hóa chính trị mới, làm cho VN vượt lên trước trong cuộc ganh đua hòa bình với TQ. Do đó VN có tư thế vững vàng, được nước láng giềng lớn nể trọng hơn; họ không thể ăn hiếp ta về các vấn đề biên giới, hải đảo như cũ; thế quốc tế của VN được tôn cao đáng kể. Tình hữu nghị với các nước Đông Nam Á vốn hầu hết là đồng minh của Hoa kỳ cũng được chặt chẽ hơn. Đây là một nước cờ chiến lược đặc sắc mang lại lợi ích vô kể, hạnh phúc bền lâu cho dân ta.

10. Dân chủ hóa và hòa nhập như vậy sẽ tự nhiên dẫn đến gắn bó người Việt trong và ngoài nước, tạo nên hòa thuận dân tộc (tôi thấy khái niệm này hay hơn, đẹp hơn là hòa giải hòa hợp dân tộc), anh chị em ruột thịt nhận ra nhau.

11. Để nước cờ này đươc chấp nhận, nên có một cuộc vận động sâu rộng, lấy các bạn trẻ VN, nam và nữ trong và ngoài nước làm nòng cốt, lấy Internet làm một phương tiện thông tin vận động. Việc này là khó, rất khó,


nhưng sự nghiệp đấu tranh to lớn nào không cần đến ý chí dấn thân, lòng quả cảm và trí thông minh của những người con yêu quý tinh hoa của Tổ quốc? Cuộc vận động cho đổi mới cần và có thể tạo thành một đồng thuận sâu rộng, gắn bó người trong và ngoài nước, người thuộc các thế hệ, tuổi tác khác nhau, kể cả những người còn lương thiện, trong sạch trong đảng CS và trong bộ máy chính quyền các cấp, anh chị em cựu chiến binh, các vị cao niên đã nghỉ hưu, giới kinh doanh ngay thật cần công lý.

Mỗi người Việt xin hãy tham gia vào việc nước, chớ ỷ lại vào ai khác, hãy suy nghĩ tìm tòi bằng đầu óc tỉnh táo minh mẫn của chính mình, chung sức tìm ra giải pháp tối ưu đổi mới đất nước và tận lực vận động cho giải pháp ấy.

Nước VN dân chủ và hòa nhập với thế giới dân chủ, phát triển hài hòa với tốc độ cao, anh chị em khắp nơi hòa thuận yêu thương nhau là niềm hạnh phúc vô tận mà không vàng bạc châu báu nào trên thế gian có thể mua được.

Xin gửi các bạn và các vị niềm quý yêu và niềm tin sâu đậm nhất.

Cũng xin gửi các bạn quốc tế ủng hộ VN dân chủ hóa và hòa nhập lòng quý mến và biết ơn chân thành. �

Bùi Tín Paris tháng 3-2004


Đảng CS Đang Tự Xoá Bỏ Tính Chính Đáng Trước Nhân

Dân

Vừa qua, từ Hà Nội, nhà báo Aude Genet giám đốc Thông tấn xã Pháp AFP ở Việt Nam đã phỏng vấn qua ghi âm nhà báo tự do Bùi Tín ở Paris. Dưới đây là tóm tắt nội dung cuộc phỏng vấn, được chuyển ngữ từ t iếng Pháp.

A. Genet: Chào ông Bùi Tín. Nhà cầm quyền trong nước đang có những cuộc họp kỷ niệm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (ngày 3-2), xin ông cho biết vài cảm tưởng.

Bùi Tín:Chào cô. Tôi cũng biết ở Hà Nội có những cuộc họp kỷ niệm, một cuộc hội thảo, và xuất bản sách về 80 năm đảng CSVN, hồi đầu mang tên đảng Cộng sản Đông Dương. Những diễn văn dài, nặng về công thức, nặng tính giáo điều, về chủ nghĩa Mác - Lênin, về giai cấp vô sản, về chủ nghĩa xã hội, về quá độ từ chủ nghĩa tư bản quá độ lên chủ nghĩa xã hội trên phạm vi toàn thế giới..., nhưng tôi tin rằng những người viết ra, đọc lên và cả những người ngồi nghe, không có ai còn tin ở điều mình viết, đọc và nghe. Họ đang là những nhà tư sản, tư bản mới, có nhà đất, có cổ phần, chứng khoán, khá nhiều còn hùn hạp với các triệu phú, tỷ phú quốc tế. Họ chỉ giữ lại của lý luận cộng sản cái phần xấu nhất là nền chuyên chính độc đảng để bảo vệ tài sản riêng bất chính.

A. Genet:Theo ông vai trò và vị trí của Đảng CSVN trong lịch sử Việt Nam là gì?

Bùi Tín:Đảng CSVN có vai trò lãnh đạo cuộc đấu tranh dành độc lập, lãnh đạo thắng lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đã thực hiện thống nhất đất nước, nhưng mặt khác - mặt này ít được chú ý vì bị họ che dấu kỹ - là đã buộc nhân dân phải trả bằng cái giá quá cao bằng sinh mạng, hàng triệu người chết (phần lớn là thanh niên cường tráng tuổi hoa niên), và hàng vạn đồng bào người Việt yêu nước trong các đảng phái chính trị khác bị họ thủ tiêu.


Đã vậy, sau hoà bình và thống nhất, Đảng CS đã bỏ qua cơ hội hoà hợp hoà giải dân tộc để xây dựng đất nước phồn vinh. Đây là thất bại nặng nề nhất, bi thảm nhất, tê hại lâu dài nhất. Họ đã nhân danh các “trại cải tạo”, trả thù, bỏ tù đầy đoạ 20 vạn sỹ quan viên chức chế độ cũ, phân biệt đối xử theo tư duy hận thù, tạo nên bi kịch hàng triệu thuyền nhân, với không biết bao nhiêu người chết thê thảm trong biển cả.

Họ còn diệt trừ tư sản công thương nghiệp, diệt trừ nông dân cá thể, cưỡng bức tập thể hoá, tàn phá tận gốc nền sản xuất xã hội, rồi mới buộc phải đổi mới. Chính những sai lầm to lớn về chủ trương, đường lối, chiến lược ấy đã làm giảm sút nặng nề uy tín của đảng CS trước xã hội và nhân dân.

Đến nay uy tín của đảng còn giảm sút nặng nề hơn do họ đang thất bại trong xây dựng một xã hội công bằng, bình đẳng và phồn vinh; hiện nay bất công, tham nhũng, hối lộ, bất lương, phi pháp, ích kỷ, vô đạo đức đang lan tràn không có cách gì kìm hãm; giáo dục xuống cấp, y tế bệ rạc đang là đặc điểm của chế độ.

Genet: Vậy theo ông tính chính đáng (légitimité) của Đảng CSVN hiện nay ra sao?

Bùi Tín:Vấn đề này đang nóng bỏng. Phe xã hội chủ nghĩa mà đảng CS tự nhận Việt Nam là một tiền đồn đã tiêu tan cũng với sự tan rã của Liên Xô đứng đầu phong tràn CS quốc tế đã đặt Đảng CSVN vào cuộc khủng hoảng chiến lược về bản chất của đảng, về lý luận cũng như về thực tiễn. Khủng hoảng cực lớn này đang dẫn Đảng CS đến bế tắc toàn diện. Đảng CS đã thuộc về quá khứ, một quá khứ không chịu ra đi!

Do đó, ngay trong đảng đang có yêu cầu đổi tên đảng, là đảng Lao động VN như trước, hay là đảng Dân chủ, hay đảng Dân chủ Xã hội. Cũng có ý kiến nên là đảng Nhân dân, đảng Dân tộc, hay đảng Công dân. Tên gọi “đảng CS” là không thích hợp, không có ý nghĩa vì chủ nghĩa xã hội thực tiễn qua phe xã hội chủ nghĩa (từ 1945 đến 1991) do phong trào CS sinh ra đã chết. Nó đã được các nhà lý luận và chính trị thế giới đánh giá là sai lầm lịch sử lớn nhất, cũng là tội ác lớn nhất trong của thế kỷ 20, gắn liền với cái chết của 100 triệu sinh mạng con người, qua các cuộc đấu tranh giai cấp, thanh trừng, trại tập trung, đại nhảy vọt, cách mạng văn hoá vô sản, tận diệt địa chủ tư sản, phú nông, trí thức tiểu tư sản.

A. Genet: Nhân dịp này, xin ông nhận định Đảng CS hiện đang đứng trước thách thức gì?


Bùi Tín:Thách thức lớn nhất đối với Bộ Chính trị CS hiện nay là họ phải trả lời minh bạch với nhân dân là vì sao họ lại tỏ ra yếu đuối, ươn hèn, thỏa hiệp với bành trướng Bắc Kinh. Cái bóng Bắc Kinh cứ lù lù sau những sự kiện mất đất, mất biển, mất đảo, rước công ty và công nhân TQ vào Tây nguyên khai thác bôxít, tàn sát ngư dân Việt trên vùng biển VN, xử án tù rất nặng những trí thức, sinh viên, luật sư lên tiếng tố cáo sự ươn hèn của họ trước họa xâm lăng.

Thách thức lớn là đòi hỏi họ phải sớm từ bỏ độc quyền đảng trị rất tệ hại, trả lại cho xã hội quyền công dân đầy đủ, trước hết là quyền tự do bầu cử và ứng cử, từ bỏ kiểu “đảng chọn dân bầu” phi pháp trơ trẽn đã kéo dài quá lâu. Họ chỉ có một lối ra danh dự là trả lại quyền công dân đầy đủ cho mọi công dân, tôn trọng thật sự nhân dân Việt Nam đã trưởng thành trong thời hội nhập, để cho công dân Việt Nam thực hiện quyền lập hội, quyền tự do báo chí, để Đảng CS không còn một mình một chiếu trong không khí chính trị cưỡng bức, ngạt thở. Lúc ấy, Đảng CS - dù đổi hay không đổi tên - sẽ ganh đua bình đẳng và công bằng với các đảng khác (nên coi nhau là đảng bạn) trong khuôn khổ pháp luật, lấy nhân dân làm trọng tài, với lá phiếu tự do làm phương tiện lựa chọn người thay mặt mình cầm quyền, mang lại tự do, ấm no và hạnh phúc thật sự cho toàn dân. Lúc ấy nền chính trị nước ta sẽ náo nức, lành mạnh sinh động, thú vị biết bao! Trước đây đảng CSVN vin cớ là VN mang đặc thù châu Á, theo Nho giáo, Khổng giáo, không hợp nền dân chủ phương Tây! Nhưng nay họ trả lời ra sao, khi các nước châu Á khác đã từ bỏ độc quyền đảng trị: chế độ Suharto, chế độ Marcos, chế độ Phác Chánh Hy, chế độ Tưởng Giới Thạch... đều bị thay thế bởi chế độ đa đảng trong ổn định, tiến bộ và phát triển...

Không phải ngẫu nhiên mà Nhóm chuyên gia Harvard ở VN, những “think tank” của Viện IDS Hà Nội, các trí thức tâm huyết như nhà toán học Hoàng Tuỵ, nhà văn hoá Nguyên Ngọc, nhóm Việt Nam Minh Triết Nguyễn Huệ Chi, cho đến trung tướng Đặng Quốc Bảo và giáo sư Vũ Minh Khương ở Singapore... đều cho rằng vấn đề của VN hiện tại không phải là đổi mới bộ phận, thay chính sách này, luật lệ kia, mà là phải thay đổi hẳn toàn bộ hệ thống, từ hệ thống độc đoán sang hệ thống dân chủ, từ hệ thống độc đảng sang hệ thống đa đảng trong luật pháp, từ hệ thống chăn dắt chặt chẽ báo chí, khống chế Internet sang hệ thống cởi mở, tự do thông tin nhiều chiều, tự do đối thoại, tự do tranh biện, phản biện, như ở tuyệt đại đa số các xã hội bình thường, văn minh khác.

Không thay hệ thống thì chỉ là xoa bóp, thuốc cảm cúm của lang băm


hủ lậu trước những căn bệnh hiểm nghèo đe doạ chết người, dẫn đến thảm họa chung, trước hết là thảm hoạ cho Đảng CS.

Aude Genet: Cám ơn nhà báo Bùi Tín rất nhiều và chúc ông năm 2010 và năm âm lịch con Hổ nhiều may mắn.�

Nhân dịp 80 năm Đảng CSVN 3-2-1930 - 3-2-2010 Bùi Tín viết riêng cho VOA1

- Thứ Hai , 01 tháng 2 2010

Bùi Tín

Nhà báo bất ñồng chính kiến. Ông từng là phó tổng biên tập của báo Nhân Dân, ñại tá Quân ñội Nhân dân Việt Nam.

Năm 1990 ông sang Pháp dự hội nghị của báo l'Humanité rồi xin tỵ nạn.

Là cộng sự viên cho nhiều cơ quan truyền thông tiếng Việt hải ngoại. Viết blog thường trực cho VOA (tiếng Việt).

Ông thường phê phán ñường lối Đảng CSVN, ñối sách quì gối với Trung quốc, tệ nạn xã hội và tham nhũng, kêu gọi chính quyền có chính sách hòa thuận dân tộc và dân chủ hóa Việt nam.

Tác phẩm viết sau khi ra nước ngoài:

Hoa xuyên tuyết, Mặt thật.

From Enemy To Friend: A North Vietnamese Perspective on the War, US Naval Institute Press (May 17, 2002)

Following Ho Chi Minh: The Memoirs of a North Vietnamese Colonel, University of Hawaii Press (January 1999)

1Nguồn:http://www1.voanews.com/vietnamese/blogs/tin/ngay-lap-dang-cs-02012010-83276422.html


ĐOÀN VIỆT TRUNG

Ba lan tại Việt nam?

Trong mấy năm qua, hàng trăm ngàn người đã đình công ở Việt Nam, do đó có lẽ nhiều độc giả của BNS Tự Do Ngôn Luận đã tự hỏi: “Ba Lan có sẽ xảy ra tại VN không?” , hoặc: “Khi nào Ba Lan sẽ xảy ra tại Việt Nam?”

Dưới dạng “Có sẽ.. không”, hoặc “Khi nào sẽ..” này, thì các câu hỏi thuộc dạng tiên đoán. Vì chúng ta không phải là nhà tiên tri nên, để tìm câu trả lời, ta hãy thử đặt lại câu hỏi dưới dạng phân tích, sau đây:

“BA LAN VÀ VN KHÁC & GIỐNG NHAU RA SAO?” Một cách để tìm câu trả lời cho câu hỏi trên, là liệt kê những gì Ba Lan và VN giống nhau, những gì Ba Lan thuận lợi hơn VN, và những gì VN thuận lợi hơn.

Hai nước giống nhau ở chỗ như: người lao động cả 2 nước bị nhà nước đàn áp và bóc lột, và hàng trăm ngàn người đã đứng lên đình công, v.v. Ba Lan thì thuận lợi hơn ở chỗ Ba Lan có Đức Giáo Hoàng hỗ trợ, và được Gorbachev làm ngơ, v.v. Việt Nam thì thuận lợi hơn ở chỗ VN nay trong thời đại toàn cầu hoá, có Internet và nhiều người ra vào nước, v.v.

Sau khi liệt kê rồi thì ta hỏi, những cái thuận lợi của VN quan trọng hơn những cái thuận lợi của Ba Lan bao nhiêu, và ngược lại. Và để chu đáo, ta cũng nên hỏi, những gì gọi là “giống nhau” trên đây, giống tới mức nào. Thí dụ, đến nay thì các cuộc đình công ở VN vẫn chưa phối hợp như các cuộc đình công ở Ba Lan.

Thế nhưng các câu hỏi này, chỉ có thể trả lời bằng lý luận hoặc quan điểm chủ quan, chứ không thể bằng sự đo lường khách quan, khoa học (Thí dụ, làm sao để biết là sự hỗ trợ của Đức Giáo Hoàng thì quan trọng hơn, hay ít quan trọng hơn việc toàn cầu hoá). Mà nếu câu trả lời không


khách quan thì chỉ thuyết phục được người tin nó chứ không thuyết phục được người chưa tin. Do đó, dạng “BL khác và giống VN ra sao?” này của câu hỏi không hữu ích cho lắm. Vậy thì ta hãy thử đặt câu hỏi dưới dạng khác, thực tế hơn:

“PHONG TRÀO LĐ CÓ GIÚP DÂN CHỦ HOÁ KHÔNG?”

Câu trả lời là Có, phong trào lao động có thể thúc đẩy tiến trình dân chủ hoá. Lịch sử Ba Lan là bằng chứng hùng hồn cho điều này.

Trên đây nói là “phong trào lao động” thay vì “công đoàn”, vì thực ra khoảng 24 năm trước khi Công Đoàn Đoàn Kết thành lập năm 1980 ở Ba Lan, một cuộc đình công lớn tại Poznan ngay sau Đại Hội Đảng CS thứ 20, ngày 25/2/1956, đã ép Đảng CS phải xoa dịu sự bất mãn bằng cách cho người mới, Vladyslaw Gomulka, ra lãnh đạo.

Nhưng ngoài việc dân chủ hoá, còn việc công bằng xã hội. Phong trào LĐ có thể giúp xã hội được công bằng không?

Tuy dân chủ hoá là nền tảng căn bản cho tương lai của dân tộc Việt Nam, nhưng đó mới chỉ là điều kiện cần, chưa phải là điều kiện đủ, để xã hội được công bằng. Ngay cả trong chế độ dân chủ, xã hội vẫn có thể thiếu tính công bằng. Ngày nay, ở Ba Lan, nếu không có công đoàn thì chủ nhân tham lam vẫn có thể bóc lột nhân viên. Ngày nay, ở Úc, chính quyền vừa làm ra luật WorkChoices để chèn công đoàn, ép công nhân. Canberra làm vậy được vì hiện đang không có quân bình cán cân – trong Quốc Hội, họ nắm cả Hạ Viện lẫn Thượng Viện. Lắm quyền sẽ lạm quyền, đó là một thực tế chứng minh bởi lịch sử.

Xã hội sẽ chỉ có sự công bằng nếu có sự quân bình giữa các thế lực để kềm chế lẫn nhau. Trong vấn đề lao động, thì 3 thế lực đó là: chính quyền, chủ, và nhân viên. Bằng cách hợp quần trong công đoàn tự do, người lao động tạo ra được sức mạnh để giới chủ không được thẳng tay bóc lột, và để nhà nước không được thẳng tay đàn áp. Như vậy, phong trào lao động không những có thể đóng góp cho tiến trình dân chủ hoá, mà còn góp phần tạo ra và duy trì công bằng xã hội.

Nhưng để đóng 2 vai trò đó – dân chủ hoá, và công bằng xã hội – thì phong trào lao động phải mạnh mới có thể quân bình sức mạnh với hai thế lực kia. Và vì biết là nếu để cho phong trào lao động mạnh thì sẽ không còn được thẳng tay bóc lột và đàn áp người dân Việt Nam, nên nhà cầm


quyền độc tài thối nát ở Hà Nội đã thẳng tay đàn áp 2 công đoàn tự do thành lập từ tháng 10 năm ngoái, là Hiệp Hội Đoàn Kết Công Nông

VN và Công Đoàn Độc Lập VN. Vậy, câu hỏi kế tiếp, và đây chính là mấu chốt của vấn đề, là:

“LÀM CÁCH NÀO TÔI GIÚP PHONG TRÀO LĐ MẠNH LÊN?” Nếu bạn đọc là người Việt trong nước, cách tốt nhất để giúp cho phong trào lao động mạnh lên, là bạn hãy tìm hiểu về các công đoàn tự do, hiện nay là HHĐKCN, và CĐĐL. Bạn có thể tìm hiểu về họ qua website baovelaodong.com của UBBV (Ủy Ban Bảo Vệ Người Lao Động Việt Nam) hoặc gởi email đến [email protected].

Trong thời gian này, khi các công đoàn tự do đang bị nhà nước đàn áp, thì UBBV giúp họ bằng một số cách: Nếu bạn muốn đọc bản Cương Lĩnh của các cđtd, UBBV sẽ gởi đến bạn. Nếu bạn muốn gia nhập các cđtd khi họ hoạt động lại, UBBV sẽ xin bạn cho 2 chi tiết, là: điạ chỉ email nào đó của bạn, và tên hay danh hiệu mà bạn đặt ra cho mình. Sau đó, các cđtd sẽ viết email đến bạn để giải đáp thắc mắc.

Khi con số thành viên các cđtd lên đến vài trăm, hoặc một vài ngàn người, thì nhà nước Hà Nội sẽ không còn có thể đàn áp, vì giứt dây sẽ động rừng trong việc mua bán với thế giới. Để bài khỏi quá dài, một bài khác trong tương lai sẽ giải thích điều này chi tiết hơn.

Nếu bạn là người Việt hải ngoại, thì bạn hãy khuyến khích thân nhân, bằng hữu của mình trong nước tìm hiểu về các công đoàn tự do. Bạn cũng hãy cho họ biết rằng nếu họ muốn tham gia đình công nhưng ngần ngại bị mất lương của ngày đình công, thì bạn sẽ bù tiền lương. Nếu không có thân nhân trong nước để giúp, thì UBBV có thể giới thiệu bạn đến người cần được giúp đỡ. Hiện nay, một số thành viên sáng lập của HHĐKCN đang bị tù tội, và thân nhân của họ cần được giúp đỡ. Ngoài ra, một thành viên của CĐĐK, sau khi công bố rằng mình là thành viên, đã bị nhà nước làm cho mất việc. Trong những trường hợp như vậy, bạn có thể giúp đỡ tài chánh hoặc viết thư, điện thoại thăm hỏi.

VỀ UBBV

Những cách thực tiễn như trên, cùng một số cách khác, và nhiều tin tức, bài vở (thí dụ, loạt bài về quyền của người lao động theo luật LĐ quốc tế,


và luật LĐ ở VN), v.v., có đầy đủ trên website www. baovelaodong. com của UBBV. Website này cũng có một vài dịch vụ miễn phí, như có bác sĩ để giải đáp thắc mắc của bạn về sức khoẻ qua email. Website này song ngữ Việt-Anh, do đó bạn có thể giới thiệu bạn hữu người ngoại quốc, hoặc con em không đọc rành tiếng Việt đến đây để tìm hiểu về tệ trạng đàn áp bóc lột lao động ở VN. Và baovelaodong.com có riêng một hoạ sĩ chuyên vẽ hí hoạ, như bức hí hoạ về sự thiếu quân bình đưa đến thiếu công bằng, trong Hình 2.

UBBV được thành lập cuối tháng 10 năm 2006 tại Ba Lan trong một hội nghị mang chủ đề Cơm, Áo, Tự Do, để hỗ trợ cho những ai muốn hành xử quyền tự do thành lập công đoàn, và những ai muốn phát huy quyền lao động của mình.

Nếu bạn không muốn liên lạc qua Internet, xin hãy gọi điện thoại cho một số thành viên của UBBV, như: ông Đoàn Việt Trung ở Úc (Nếu gọi từ VN, thì bấm số 00 61 400 466 848, sau khi cho số điện thoại, chúng tôi sẽ gọi lại bạn ngay. Gọi từ Úc thì bấm số 0400 466 848), các ông Nguyễn Ngọc Bích (00 1 703 971 9178), Nguyễn Thanh Trang (00 1 858 484 1428) và Ngô Chí Thiềng (00 1 714 414 6626) ở Mỹ, và ông Trần Ngọc Thành (00 48 22 859 7274) ở Ba Lan. Nếu muốn gởi thư, xin gởi đến điạ chỉ trung ương ở Ba Lan của UBBV, là: UL. Waryńskiego 3-00- Warszawa, Poland.�

Ủy Ban Bảo Vệ Người Lao Động VN (UBBV) Tháng Năm, 2007

Đoàn Việt Trung là nhà hoạt ñộng cộng ñồng, cựu Chủ tịch Cộng ñồng người Việt Tự do Úc châu.

Hiện ông là Tổng Thư Ký của Ủy ban Bảo vệ Người Lao ñộng Việt nam (http://www.baovelaodong.com/).

HÌNH 2: Lắm quyền thì lạm quyền. Nếu không có sự quân bình giữa các thế lực trong xã hội, sẽ không có công bằng xã hội


PHƯƠNG NAM – ĐỖ NAM HẢI

Phát biểu tại Họp mặt Dân chủ 2006

Tôi là Phương Nam - Đỗ Nam Hải, đang phát biểu từ thành phố Sài Gòn - Việt Nam.

Trước hết, cho phép tôi được bày tỏ sự biết ơn chân thành đối với Ban tổ chức đã cho tôi cơ hội được phát biểu hôm nay, trên diễn đàn này. Qua Ban tổ chức, tôi được biết cuộc gặp mặt dân chủ lần này sẽ diễn ra trong 3 ngày, từ 9 đến 11/6/2006, tại bang Maryland của Mỹ. Cuộc gặp mặt sẽ quy tụ các đại biểu đến từ các nước Anh, Đức, Pháp, Ba Lan, Tiệp, Úc, Canađa và nhiều bang trên khắp nước Mỹ.

Những nội dung chính của nó là: nhận định tình hình xã hội và tình hình phong trào đấu tranh giành tự do, dân chủ ở trong nước; đánh giá những kinh nghiệm, những phương thức và những mô hình tập hợp các lực lượng dân chủ trong – ngoài nước. Từ đó sẽ tạo cơ sở tốt cho việc đề xuất xây dựng một lực lượng dân chủ Việt Nam thống nhất. Tôi hoàn toàn ủng hộ những nội dung trên và xin kính chúc các quý vị đại biểu luôn mạnh khỏe. Kính chúc cuộc gặp mặt dân chủ - 2006 thành công tốt đẹp!

Cuộc đấu tranh giành tự do, dân chủ cho Việt Nam trong năm 2006 đã có những bước phát triển mới rất tích cực, cả về lượng và chất. Đây là cuộc đấu tranh giành lại những quyền chính đáng của con người, mà dân tộc ta đã bị các thế lực bảo thủ, nắm thực quyền trong Đảng cộng sản Việt Nam ngang nhiên tước đoạt trong suốt 61 năm qua, từ 1945 đến nay. Đây là cuộc đấu tranh của cái thiện chống lại cái ác, cái chính nghĩa chống lại cái phi nghĩa, cái tiến bộ chống lại cái lạc hậu, … và khi cuộc đấu tranh ấy càng phát triển mạnh mẽ thì dĩ nhiên sự đàn áp của chính quyền sẽ lại càng gia tăng.

Nhưng theo tôi, tình hình nay đã khác trước theo hướng ngày càng


thuận lợi cho công cuộc đấu tranh và bất lợi cho sự đàn áp. Bởi lẽ: nhân dân đã dần vượt qua được nỗi sợ hãi đeo đẳng họ suốt bao năm qua và họ đã mạnh dạn vùng lên, quyết không chịu sống như trước nữa. Còn chính quyền, thông qua bộ máy chuyên chính vô sản cũng không thể đàn áp nhân dân như trước được nữa. Mặc dù, xét về mặt bản chất thì họ rất muốn và luôn tìm mọi thủ đoạn thâm độc, tàn ác và hèn hạ để đàn áp nhân dân. Nhưng mong muốn là một chuyện, còn việc họ có thực hiện được mong muốn đàn áp đó hay không lại là chuyện hoàn toàn khác.

Trong bức thư viết ngày 23/5/2006, gửi đi từ Praha của 50 vị thuộc nhóm Hiến Chương 77 - Tiệp Khắc để ủng hộ cho Tuyên ngôn dân chủ Việt Nam, ngày 8/4/2006 có đoạn viết: “… Chúng tôi không thờ ơ trước vận mệnh của đất nước Việt Nam. Chúng tôi tin rằng tiếng nói của các bạn sẽ không bị bóp nghẹt…”.

Trong bức thư của 50 dân biểu Mỹ, viết ngày 30/5/2006 để ủng hộ Tuyên ngôn dân chủ Việt Nam nói trên, cũng có đoạn: “… Chúng tôi hy vọng lá thư này sẽ nhắc nhở cho những ai có ý đồ muốn bóp nghẹt những tiếng nói đòi tự do hoặc toan tính đe dọa hay đàn áp những người dân đã bày tỏ quan điểm của họ một cách bất bạo động, là một sự vi phạm nhân quyền và mâu thuẫn với hình ảnh ổn định, tiến bộ mà chính quyền Việt Nam đang muốn có. Đây là điều toàn thế giới đang theo dõi. (…) Chúng tôi cam kết sẽ sát cánh cùng quý vị trong cuộc đấu tranh này”.

Ngoài ra, còn rất nhiều tiếng nói ủng hộ công cuộc đấu tranh giành lại tự do, dân chủ của đồng bào ta ở cả trong và ngoài nước cùng bạn bè quốc tế đang hàng ngày, hàng giờ tấn công vào dinh lũy cuối cùng của các thế lực thống trị cực kỳ bảo thủ và lỳ lợm trong Đảng cộng sản Việt Nam.

Rõ ràng, trong điều kiện ngày nay thì khả năng bảo vệ cho những con người dám dũng cảm đứng lên đấu tranh đòi lại các quyền sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc cho dân tộc và cho chính họ đã tốt hơn trước rất nhiều. Chính điều này lại càng khuyến khích nhiều người khác vùng lên đấu tranh. Và một khi mà cả dân tộc cùng vùng lên thì nhất định cái thể chế chính trị độc đảng lạc hậu, phản dân chủ và phản dân tộc kia ắt phải gục xuống! Thay thế vào đó sẽ là thể chế chính trị đa nguyên, đa đảng tiến bộ. Đây chính là quy luật, là xu thế tiến bộ của thời đại mới và cũng là ý chí, nguyện vọng của đại bộ phận dân tộc ta hôm nay. Trong đó bao gồm rất nhiều đảng viên cộng sản, kể cả những người đã và đang phục vụ trong 2 lực lượng quân đội và công an. Bởi vì chính họ lúc này, hoặc do tự nguyện hoặc do bị lừa mỵ, ép buộc, … cũng đã thuộc giai cấp bị trị rồi.


Tôi hoàn toàn tin tưởng rằng: một cuộc Trưng Cầu Dân Ý với ý nghĩa để nhân dân được thực hiện Quyền dân tộc tự quyết của mình, thông qua việc lựa chọn thể chế chính trị nếu nó diễn ra ở Việt Nam sẽ khẳng định điều này. Một lần nữa, xin kính chúc các quý vị đại biểu luôn mạnh khỏe. Kính chúc cuộc gặp mặt dân chủ - 2006 thành công tốt đẹp!�

(Tháng 6/2006)

Đỗ Nam Hải

Phương Nam là bút hiệu của Đỗ Nam Hải cho những bài viết về dân chủ, trưng cầu dân ý, v.v. trong thời gian du học ở Úc từ 1994.

Sau khi trở lại Việt nam, ông vẫn tiếp tục viết và bắt ñầu tiếp xúc với những nhà hoạt ñộng dân chủ trong nước. Vì vậy, ông bị công an tạm giữ vào tháng 8 năm 2004.

Ông là một trong những sáng lập viên của Nhóm 8406.

Cũng như những nhà bất ñồng chính kiến và hoạt ñộng dân chủ, nhân quyền ở Việt nam, cuộc sống cá nhân, và cả gia ñình, ông thường xuyên bị công an sách nhiễu, áp lực, và ñe dọa.


HÀ SĨ PHU

Dắt Tay Nhau Đi Dưới Tấm Biển Chỉ Đường của Trí tuệ

Mấy lời phi lộ: “Quốc gia hưng vong, thất phu hữu trách”. Nhớ lời dạy ấy của cha ông, tôi bỗng quên đi sự quá hạn hẹp về hiểu biết của mình mà cả gan lạm bàn chuyện ‘quốc gia đại sự’. Nhưng biết đâu nỗi bức xúc này lại chẳng là chung của nhiều người.

Xin được tiếp cận vấn đề từ góc nhìn qua những quy luật khoa học, trước hết là khoa học tự nhiên. Bài viết chỉ có t ính chất gợi mở, cung cấp một số nhận thức cơ bản để suy nghĩ, chưa giải quyết vấn đề gì cụ thể, trọn vẹn. Nếu từ bài viết có thể lọc ra một chút gì đó gọi được là cái ‘hạt nhân hợp lý’ thì đối với người viết đã là điều may mắn lắm rồi, nên xin miễn phi lộ dài dòng về những sai sót khó tránh khỏi.Tuy vậy người viết không thể giấu niềm hy vọng được người đọc quan tâm hưởng ứng mà chỉ bảo thêm, và cá nhân người viết xin nhận trách nhiệm trước mọi sự phán xét.

Những điều này nói ra hôm nay đã là quá muộn.

Tú Xuân HÀ SĨ PHU Ngày 2 tháng 9 năm 1988


Thử giải bài toán lôgic xã hội “Mọi nguồn rắc rối bắt nguồn từ đâu?” Hãy thử để cho Trí tuệ được vài phút hoàn toàn tự do, xem nó có thể mách bảo ta điều gì. Sau đó, nếu không thấy có gì ích lợi thì xin mọi người cứ coi đây như những lời nhảm nhí mà loại nó ra khỏi ‘bộ nhớ’, tưởng cũng chẳng tốn kém là bao. Ít ra điều đó cũng chứng tỏ rằng chúng ta đã có sự trao đổi dân chủ thực sự.

Chúng ta hãy cùng nhau tham gia vào việc giải thử bài toán lôgic lớn của xã hội mà bấy lâu nay cứ ở trong tình trạng vừa như rất đơn giản vừa như quá thần bí không có lời giải: Mọi điều rắc rối bắt nguồn từ đâu?

Bây giờ ta làm theo cách công khai và dân chủ. Mọi người hãy tạm thời thoát ly khỏi những nếp suy nghĩ mà ta đang có, kể cả những ‘tư duy’ đang được gọi là ‘đổi mới’, tạm thời thoát ly khỏi những điều đang gắn chặt với quyền và lợi của ta hàng ngày, để cùng ngồi lên chiếc xe của tư duy lôgic. Trong thế giới của tư duy thì không có vùng nào là vùng cấm. Mọi hiện tượng, mọi phạm trù, mọi nhân vật, mọi chủ nghĩa... đều là những dữ kiện của bài toán, không hơn mà cũng không được kém.

Đi một vòng để quan sát toàn bộ bức tranh, ta có nhận xét tổng quát rằng hệ thống mà ta đang khảo sát chứa đựng quá nhiều ‘nghịch lý’, nếu chưa muốn nói là cấu thành bởi toàn những ‘nghịch lý’:

Hệ thống “dân chủ gấp triệu lần” lại vướng mắc chính vấn đề dân chủ.

• Hệ thống tiêu biểu cho Sự thật (có các nhà xuất bản Sự thật, và chúng ta thường nói chỉ chúng ta mới có dũng cảm nói sự thật) thì đang phải cố chữa cho được bệnh nói dối.

• Hệ thống tiêu biểu cho triết học duy vật thì lại là điển hình của bệnh duy ý chí.

• Hệ thống ưu việt (tức là tốt vượt hẳn lên), tiêu biểu cho sự giải phóng Con người thì lại không ưu việt về Quyền Con người, luôn bị chỉ trích về Quyền Con người.

• Hệ thống tiêu biểu cho sự đề cao những giá trị tinh thần thì lại ‘xuống cấp những giá trị đạo đức’, đang cần làm lành mạnh trở lại những quan hệ xã hội và gia đình.

• Hệ thống tiêu biểu cho tính ‘nhân loại’, tính ‘tập thể’ thì lại xuất hiện


rất nhiều ví dụ về tệ sùng bái cá nhân, tập trung quyền lực vào tay một người, lấy một người trùm lên tất cả.

• Hệ thống tiêu biểu cho sức sáng tạo của trí thức (xem định nghĩa của Lênin về chủ nghĩa Cộng sản và người Cộng sản) thì vấn đề trí thức lại cứ cộm lên như một hạt nhân của toàn bộ cái hiện thực cần phải cải tổ.

• Chúng ta vẫn nói sự thắng thua giữa các chế độ rốt cuộc là ở năng suất lao động. Ta luôn nói về những “thắng lợi to lớn” nhưng chính về năng suất lao động thì ta lại thua quá xa.

• Hệ thống Xã hội chủ nghĩa được mô tả là đầy sức sống, còn chủ nghĩa Tư bản thì đang ‘giãy chết’. Vậy mà, trong tất cả những trường hợp quốc gia bị chia cắt làm hai thì dù chia theo kiểu nào, nửa thuộc phía ‘giãy chết’ cũng có năng suất lao động và chất lượng sản phẩm tốt hơn nửa kia!...vv...

Trước thực tế ấy, nhiều luận điểm đã và đang được chúng ta đưa ra để giải thích. Ví dụ:

• Ta có đường lối ‘đúng đắn’ nhưng khi thực hiện thì có sai lầm. ‘Trên’ thì đúng đắn nhưng cán bộ trung gian quá yếu. Chủ nghĩa thì đúng đắn nhưng con đường quá mới mẻ nên ta chưa có kinh nghiệm.

• Đây là khó khăn tạm thời do chiến tranh để lại. Bè lũ Đế quốc và bọn Thực dân, Phong kiến phải chịu trách nhiệm về tình hình khó khăn này.

• Do có những cá nhân không chịu tu dưỡng rèn luyện nên thoái hóa biến chất. Chung qui chỉ tại cái chủ nghĩa Cá nhân!

• Do chế độ quan liêu bao cấp. Do thiếu sót về những ‘tư duy cụ thể’ như ‘tư duy kinh tế’, ‘tư duy đối ngoại’...vv...

Trước một thực tế xã hội đầy những ‘nghịch lý’ lớn lao đã kể ở trên thì những luận điểm giải thích này dẫu có phản ánh được phần nào hiện thực cũng không đủ tầm để bao quát cả một thời kỳ của lịch sử nhân loại. Nó khác nào như đem dầu xoa, thuốc cảm để chữa ung thư vậy.

Từ khi có cuộc Cải tổ, Đổi mới trong toàn hệ thống Xã hội chủ nghĩa thế giới đến nay, chúng ta đã làm được một việc là đem bày ra công khai trước mắt mọi người một số tư liệu để chúng ta nhìn cho đúng chân dung của mình, một chân dung mà tự mình cũng thấy không chấp nhận được.


Những hiện tượng ‘tiêu cực’ rất cần được phơi bày, nhưng phơi bày mãi cũng không bao giờ hết, và nếu cứ sửa chữa theo kiểu ‘thợ vườn’ sai đâu sưả đấy thì sẽ chẳng khác nào chơi trò trốn tìm vòng quanh. Điều quan trọng là những hiện tượng tiêu cực đã nêu cần phải được hệ thống hóa lại, tìm mối liên hệ nhân quả giữa chúng, rồi theo mạch lôgic mà tìm tới nguyên nhân gốc rễ. Cái mạch lôgic tự nhiên ấy chẳng chóng thì chầy sẽ tự động diễn ra trong đầu mỗi người nên dẫu ta có sợ cũng không cản lại được. Vận mệnh lâu dài của hàng nghìn triệu người cũng đòi hỏi phải làm như vậy, nếu không mọi sự sửa chữa đều chỉ là sự đối phó nhất thời.

Những thông tin, nhất là thông tin từ công cuộc Cải tổ ở Liên xô, đã bộc lộ dần một vài hướng suy nghĩ. Chẳng hạn:

• Cần xem lại một số luận điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, hay ít ra là xem lại cách hiểu về những luận điểm cơ bản ấy (ý nghĩ này chẳng có gì mới lạ vì chính Mác và Lênin cũng khuyên như thế và cũng từng làm như thế).

• Chủ nghĩa Đế quốc có thật là ‘giai đoạn tột cùng của chủ nghĩa Tư bản’ hay chỉ là một trong những bước đi ban đầu của chủ nghĩa Tư bản? Và một khi chủ nghĩa Tư bản chưa ở giai đoạn tất yếu phải cáo chung thì điều đó có nghĩa là lịch sử chưa đòi hỏi và do đó chưa hề tạo tiền đề có một cuộc ‘cách mạng Xã hội chủ nghĩa’ đích thực...

Chưa nói nguyên nhân nào là đúng, nguyên nhân nào là sai, nhưng ít ra nguyên nhân cũng phải ở tầm cỡ như vậy mới có thể có sức chi phối ghê gớm đối với xã hội như chúng ta đã và đang thấy.

Song ta cũng không cần nói theo ai cả. Hãy dùng hiểu biết của chính mình mà rà soát lại toàn bộ vấn đề xem có tự phát hiện được điều gì không?

Điều đầu tiên để hiểu một chủ nghĩa là xem xét MỤC ĐÍCH và PHƯƠNG TIỆN mà chủ nghĩa ấy đề cập tới. Lý tưởng Cộng sản là một lý tưởng hết sức tốt đẹp, vì đã gọi là ‘lý tưởng’ thì lý tưởng nào chẳng hướng tới hạnh phúc của con người, giải phóng con người khỏi những bất hạnh về vật chất, tinh thần và những bất công xã hội? Lý tưởng Cộng sản nhấn mạnh tính ‘xã hội’ của con người cũng như của tư liệu sản xuất, điều đó là khoa học, là xu hướng tiến hóa tất yếu của xã hội loài người, nhưng sự ‘xã hội hóa’ sẽ diễn ra cụ thể thế nào là thuận quy luật thì sẽ bàn sau.

“Một xã hội không còn người bóc lột người”, chính điều này còn gây tranh luận, vì nếu hiểu một cách chung chung là không còn áp bức bất


công thì chẳng có gì để tranh luận, nhưng nếu hiểu chữ ‘bóc lột’ ở đây như một thuật ngữ chính trị-kinh tế học, là ‘bóc lột giá trị thặng dư ‘, thì vấn đề lại không đơn giản chút nào. Tuy vậy vấn đề này cũng xin tạm xếp sang một bên, vì tự nó cũng chưa thể gây ra mọi chuyện.

Điều quan trọng có ý nghĩa quyết định đối với một lý tưởng không phải là lý tưởng ấy ước vọng điều gì mà lại là đi tới ước vọng đó bằng cách nào, bằng phương tiện hay công cụ gì. Luận điểm về con đường đấu tranh giai cấp và công cụ chuyên chính vô sản chính là “hòn đá tảng của chủ nghĩa Xã hội khoa học!” Do tầm quan trọng như vậy mà ta hãy dừng lại lâu hơn một chút trên ‘hòn đá tảng’ này để xem xét cho kỹ, không thể vội vã cho qua được.

GIAI CẤP LÀ GÌ, VÀ Ý NGHĨA CỦA NÓ TRONG XÃ HỘI NHƯ THẾ NÀO? Để phân định điều phải trái và quyết định thái độ cũng như hành động của mình, con người có ba thứ căn cứ: tri thức, lòng tin, và quyền lợi.

Luôn lấy tri thức, lấy khoa học làm căn cứ, đó là chủ nghĩa DUY LÝ1, cái gì trái với những quy luật khách quan mà mình nhận thức được thì không chấp nhận. Luôn lấy lòng tin làm căn cứ là chủ nghĩa DUY TÍN2, cái gì trái với những điều mình tin, mình cho là thiêng liêng thì không chấp nhận. Luôn lấy lợi ích làm căn cứ là chủ nghĩa DUY LỢI3, cái gì trái với những lợi ích của mình hay của những người chung lợi ích với mình thì không chấp nhận.

Theo mức độ duy lý, con người chia thành trí thức và không trí thức. Theo mức độ duy tín thì chia thành có tín ngưỡng và không có tín ngưỡng. Người thực sự duy lý hay thực sự duy tín thì tự thân không có tính giai cấp rõ rệt, vì sự phân chia thành giai cấp chỉ là sự phân chia theo quyền lợi, chỉ thích hợp với những người duy lợi. (Giai cấp là những tập đoàn người được phân chia theo sự chiếm hữu đối với tư liệu sản xuất, theo vai trò

1 Khái niệm ‘Duy lý’ ở đây không hoàn toàn trùng với khái niệm Duy lý của

Descartes. Những chữ ‘Duy lý’, ‘Duy tín’, ‘Duy lợi’ là những thuật ngữ riêng của tác giả.

2 Xem 1 3 Xem 1


trong tổ chức sản xuất và theo sự phân phối của cải xã hội; cả ba tiêu chuẩn này đều là quyền và lợi). Hiểu theo nghĩa đó thì người mang tính giai cấp rõ rệt là người duy lợi (tức là lấy lợi ích làm chuẩn, kể cả lợi ích chân chính, lợi ích của một giai cấp).

Vì vậy, sự phân chia con người theo giai cấp tuy có những ý nghĩa nhất định nhưng không thể là sự phân chia có ý nghĩa tổng quát, không bao hàm được hết mọi người trong xã hội. Tuyệt đối hóa lý thuyết giai cấp là rơi vào thuyết giai cấp cực đoan. Đem cái nhìn giai cấp trùm lên mọi hiện tượng của con người và xã hội sẽ không tránh khỏi làm méo mó xã hội, sẽ gặp lúng túng khi giải quyết vấn đề tri thức, vấn đề tôn giáo cũng như nhiều vấn đề xã hội khác.

Vì quan niệm rằng người nào cũng phải có một ‘thành phần giai cấp’ nên ta gặp lúng túng khi không biết xếp những người trí thức vào giai cấp nào, và gán luôn cho họ cái “bản chất lừng khừng, không kiên quyết cách mạng(!)” Nói về tính ‘kiên quyết’ thì thực tế cho thấy người duy tín cũng có thể “tử vì đạo”, người duy lợi có thể chết cho quyền lợi nào đó, và nhà bác học cũng có thể kiên quyết lên giàn lửa để bảo vệ chân lý khoa học, nhà khoa học cũng có thể ‘kiên quyết cách mạng’ đến mức trở thành lãnh tụ cách mạng khi nhận thức rằng sự vận động đó phù hợp với quy luật, phù hợp với căn cứ duy lý của mình.

Duy lý, duy tín và duy lợi tuy khác nhau ở xuất phát điểm nhưng muốn cho hành động đạt kết quả tốt thì lại cần sự hỗ trợ của nhau; vì thế nếu phát triển đến độ hoàn hảo thì lại gặp nhau, thống nhất với nhau. Tuy vậy thực tế khó có sự hoàn hảo; ở một phạm vi xác định, ở một con người cụ thể thì ba căn cứ ấy khó đạt được sự thống nhất hoàn thiện mà thường có tình trạng một trong ba căn cứ ấy nổi lên chiếm vai trò chủ đạo để dẫn dắt hành vi của con người. Ba yếu tố ấy đan vào nhau, chuyển hóa lẫn nhau trong mối quan hệ tay ba vừa thống nhất lại vừa mâu thuẫn, nên tách bạch ba yếu tố ấy trong một con người, trong một việc làm không phải là điều dễ dàng, và đó là nguồn gốc của biết bao hiện tượng rối rắm, nan giải của xã hội và của mỗi con người. Nhiều người đã tuyên bố chủ trương “kết hợp chân lý khoa học với lợi ích của giai cấp công nhân”, nói cách khác là chủ trương chung sống hài hòa giữa duy lý và duy lợi. Nhưng rồi trong thực tế trào lưu Cộng sản thì sự cân bằng lý thuyết này cứ bị chuyển dịch để cái duy lợi thôn tính dần cái duy lý.

Các-Mác rất coi trọng vấn đề ‘lợi ích’ và ở một nhà khoa học thì đây là một điều đáng quý. Nhưng là nhà khoa học, Mác đứng ở gốc duy lý mà


tiếp cận sang duy lợi. Nhiều người khác đi theo chủ nghĩa Mác nhưng lại từ gốc duy lợi mà tiếp cận sang duy lý. Người càng ít hiểu biết thì tính duy lý càng ít (nhân bất học, bất tri lý), dễ thành duy lợi cực đoan, hoặc lại biến chủ nghĩa Mác thành một thứ duy tín, một thứ tôn giáo.

Trong ba căn cứ ấy thì Duy lý tiêu biểu cho khoa học, cho quy luật khách quan nên là căn cứ đúng đắn nhất, nó bao dung được cái Duy lợi và Duy tín hợp lý. Ngược lại, khi chủ nghĩa Duy lợi hay Duy tín mà nắm vai trò dẫn dắt xã hội thì nó rất dễ tiến đến cực đoan mà không chấp nhận nổi cái Duy lý. Giáo hội La mã ngày trước đã thiêu sống nhiều nhà bác học chỉ vì họ phát hiện những định luật khoa học. Những tên vua Trung quốc nào võ biền ít học thì “phần thư khanh nho” (đốt sách, giết nhà nho). Những hồng vệ binh nông dân mù chữ Trung quốc và những tên lính mù chữ Cămpuchia đã hành hạ những trí thức ưu tú của dân tộc mình. Phong trào Xô viết Nghệ tĩnh năm 1930 đã đặt trí thức lên hàng đầu trong khẩu hiệu “Trí phú địa hào, đào tận gốc, trốc tận rễ!”. Nhiều danh nhân văn hóa của Liên xô đã là nạn nhân điển hình của những sự đối xử tương tự...

Nhìn rộng ra nữa thì lịch sử tiến hóa của nhân loại thực chất là gì?

Do biết sử dụng công cụ nên, khác với mọi sinh vật, con người không tiến hóa bằng cách biến đổi những cấu tạo của cơ thể mà bằng cách hoàn thiện không ngừng công cụ lao động. Cùng với sự cải tiến công cụ là cải tiến qui trình sản xuất, hoàn thiện kỹ năng... dẫn đến tăng năng suất lao động và chất lượng sản phẩm. Tất cả những biến đổi cơ bản ấy đều là biểu hiện của sự gia tăng tri thức của con người về các quy luật tự nhiên và các quy luật quản lý, tổ chức xã hội.

Vậy thì, cái lõi bên trong của dòng tiến hóa là dòng phát triển của tri thức nhân loại, còn sự đấu tranh giữa tập đoàn người này với tập đoàn người khác, tức sự đấu tranh giai cấp, chỉ là cái vỏ, là những hiện tượng xã hội kèm theo mà thôi. Dòng gia tăng tri thức của xã hội là cái lõi, nó phản ánh bản chất của sự tiến hóa nên không thể thiếu và tồn tại xuyên suốt từ đầu đến cuối lịch sử loài người. Còn sự đấu tranh giai cấp chỉ là cái vỏ bên ngoài, là một trong những hiện tượng xã hội kèm theo nên có tính chất tạm thời, luôn thay đổi màu sắc, và con người có khả năng sử dụng nó, hoặc giảm nhẹ hay loại trừ nó đi trong nhiều giai đoạn của dòng tiến hóa bất tận.

Khi nói: Trong phương thức sản xuất, lực lượng sản xuất là yếu tố năng động nhất (so với quan hệ sản xuất) thì sẽ là thiếu sót nếu không tiếp tục nói:Trong lực lượng sản xuất thì sự “năng động” ấy nằm ở yếu tố con người, trong con người thì sự “năng động” ấy nằm ở bộ óc tức phần lao


động trí tuệ.

Bản chất của sự tiến hóa là như vậy. Tinh thần khoa học quan trọng nhất trong một học thuyết tiến hóa xã hội đáng lẽ phải là như vậy. Nhưng dưới ‘lăng kính giai cấp’ nhiều cuốn sách lại có lối mô tả dòng tiến hóa của xã hội như sau: “...Giai cấp bị trị và giai cấp thống trị luôn đối kháng nhau về quyền lợi nên sinh ra đấu tranh giai cấp. Nô lệ chống chủ nô làm chế độ chiếm hữu nô lệ tan rã. Nông dân chống địa chủ phong kiến làm chế độ phong kiến tan rã. Giai cấp công nhân chống giai cấp tư sản làm chủ nghĩa tư bản sụp đổ...” Lối mô tả ấy xuất phát từ nhận thức sai lầm coi dòng tiến hóa là dòng đấu tranh của những giai cấp bị trị lật đổ các giai cấp thống trị, nên mỗi khi giai cấp bị trị không nắm được quyền lãnh đạo trong xã hội mới thì chúng ta coi là công lao của họ bị lợi dụng. Thế thì lịch sử là một chuỗi toàn những bất công vô lý, trong đó những kẻ ‘xấu bụng’ đi lợi dụng công lao người khác lại cứ được lịch sử cho kế tiếp nhau điều khiển xã hội. Đến khi có cách mạng vô sản thì mới phát sinh một ngoại lệ, giai cấp công nhân là giai cấp bị trị lên lãnh đạo xã hội, và ngoại lệ này mới chính là niềm mơ ước của nhân loại (?!)

Không, lịch sử có quy luật chứ không tùy tiện. Mỗi cuộc biến đổi được gọi là ‘cách mạng xã hội’ bao giờ cũng là sự cạnh tranh của hai thế lực lãnh đạo xã hội, tiêu biểu cho hai bậc thang về trình độ tổ chức xã hội, ứng với hai trình độ khác nhau của khoa học-kỹ thuật, của tri thức con người thời ấy. Thế lực lãnh đạo mới sẽ thắng vì có trình độ cao hơn (thế lực có trình độ cao hơn này không bao giờ nằm ở giai cấp bị trị, dù giai cấp bị trị có tạm thời đoạt được quyền bính thì trước sau họ cũng rơi vào quỹ đạo của những thế lực kia). Sự đấu tranh của giai cấp bị trị cũng như của quần chúng nói chung chỉ có tác dụng tạo ra áp lực to lớn của xã hội giúp cho chính quyền mau chuyển từ tay thế lực lãnh đạo cũ sang tay thế lực lãnh đạo mới, điều này đáp ứng yêu cầu phát triển chung của toàn xã hội. (điều này phù hợp với quy luật cạnh tranh sinh tồn chứ không phù hợp với thuyết đấu tranh giai cấp Mácxít). Lôgic của lịch sử vốn là như vậy, bất chấp chúng ta vừa lòng hay không vừa lòng. Việc đưa giai cấp công nhân vào vị trí giai cấp lãnh đạo trong xã hội mới là một việc làm chỉ mang tính đạo đức, làm nức lòng số đông đang công phẫn nên có sức mạnh tập hợp to lớn trong thời kỳ đầu, nhưng không theo quy luật nên sẽ tự phát sinh mâu thuẫn trong những giai đoạn sau.

Nhiều người nhận xét rằng càng về sau việc thực thi chủ nghĩa Mác càng có xu hướng không đúng với những tinh thần nguyên lý ban đầu của


Mác và chiều hướng của những sai lệch dường như có tính lôgic, tính quy luật.

Thực tế cũng bộc lộ một nhận thức sai lệch của nhiều người hiểu tinh thần chính của chữ ‘cách mạng’ là ở ý nghĩa lật đổ, lật đổ người giàu lấy của chia cho người nghèo như các anh hùng hảo hán ngày xưa vẫn làm. Đây là biểu hiện chủ nghĩa bình quân của nông dân. Chủ nghĩa bình quân gắn chặt với tư tưởng lật đổ. Khi mình chưa có thì muốn lật đổ để cào bằng, cào bằng được rồi lại muốn mình giàu hơn người khác, lật đổ vua nhưng rồi mình lại thành vua. Chủ nghĩa Cộng sản giương ngọn cờ Công Nông không thể nào tránh được vết xe đó.

Muốn làm giảm tận gốc bất công xã hội và tăng hạnh phúc của nhân dân thì sự công bằng phải đặt trên cơ sở nâng cao cả nền sản xuất của xã hội. Động tác chính của ‘Cách mạng’ là động tác nâng cao chứ không phải động tác cào bằng. Cào bằng là động tác của bạo lực, nâng cao là động tác của tri thức khoa học, của năng lực tổ chức sản xuất và tổ chức xã hội. Chúng ta đấu tranh cho công bằng chứ không chấp nhận sự cào bằng vì cào bằng làm cho xã hội thấp đi và tạo ra sự bất công mới khốc liệt hơn. Kiểm điểm lại, nếu ta mới chỉ đạt ‘những thắng lợi to lớn’ trong những việc mang tính lật đổ và cào bằng mà chưa có những thắng lợi to lớn trong việc nâng cao một cách vững chắc thì thực chất là chưa có ‘cách mạng’! Cách mạng xã hội không đồng nghĩa với cướp chính quyền, cũng không đồng nghĩa với giải phóng dân tộc... mặc dù tất cả những hình thức đấu tranh chống áp bức, đòi công bằng xã hội (trong đó có những cuộc đấu tranh giai cấp) đều rất cần thiết, và còn luôn luôn cần thiết trong xã hội loài người, đều là những biểu hiện của đấu tranh sinh tồn, đều có giá trị riêng của nó và có liên quan mật thiết với nhau.

Giai cấp bị trị trong xã hội cũ không thể trở thành giai cấp thống trị trong xã hội mới vì bản thân giai cấp bị trị không thể tiêu biểu cho trình độ tiên tiến nhất của tri thức con người thời ấy. Chính vì thế mà khi muốn đưa giai cấp công nhân thành giai cấp lãnh đạo Mác đã phải đặt ra một điều kiện rằng đó phải là giai cấp công nhân đại công nghiệp để có thể tiêu biểu cho nền sản xuất hiện đại để công nhân đồng thời là trí thức. Nhưng thử nhìn vào các nước tư bản đã có nền đại công nghiệp hiện nay thì ta thấy tầng lớp tiêu biểu cho khoa học, cho tri thức tiên tiến của các nước ấy không thể nào lại là công nhân của các nước ấy được, mặc dù trình độ công nhân của họ cao hơn của các nước khác rất nhiều. Xã hội càng phát triển thì sự chuyên hóa giữa công nhân và trí thức lại càng cần thiết, và


hình như khi trình độ của những công nhân ấy được nâng cao lên (như ở Hoa kỳ, Nhật bản...) thì họ lại giảm đấu tranh đi, tức là giảm sự “giác ngộ giai cấp”, tức là giảm khả năng trở thành lãnh đạo cách mạng, tức là càng đi ngược lại điều kiện ước mong của Mác! Như vậy chính yêu cầu của Mác đề ra cũng còn bất cập, huống chi những người Cộng sản Nga và Đông Âu thì lại bất chấp cả yêu cầu tối thiểu ấy, chủ trương làm ‘cách mạng’ ngay trong khi giai cấp công nhân nước mình còn cách rất xa yêu cầu của Mác. Chưa kể trường hợp mà sự lãnh đạo thực chất còn nằm trong quỹ đạo nông dân thì đương nhiên còn tai hại hơn.

Phải chăng do ý thức được cái lỗ hổng này mà Lênin đã yêu cầu người cộng sản phải cấp tốc trau giồi tri thức, và tự Lênin đã nêu một tấm gương về sử dụng trí thức, kể cả trí thức của chế độ cũ. Lênin nói: “Chỉ có đem toàn bộ kho tri thức của nhân loại để làm giàu cho bộ óc của mình, chúng ta mới có thể trở thành người cộng sản”. Cái định nghĩa tuyệt vời về người cộng sản ấy có thể coi chính là định nghĩa về người trí thức, tức là chất Cộng sản và chất Trí thức phải trùng làm một! Nếu mọi đảng viên cộng sản đều được kết nạp trên tinh thần ấy của Lênin thì đảng Cộng sản chính là đảng của trí thức -trí thức cách mạng!

Nhưng trong thực tế thì lời giáo huấn ấy có thể thực hiện được không?

Xin kể ra đây một tình trạng có thật và khá phổ biến: “Chúng tôi là những con em công nhân và nông dân. Nếu chúng tôi chỉ học khoảng hết cấp 1 và ở lại địa phương sản xuất thì với lòng hăng say mà chúng tôi vốn có, dám chắc rằng chúng tôi đã thành đảng viên từ lâu rồi. Nhưng chúng tôi lại ham học. Sau mấy chục năm được nhà trường xã hội chủ nghĩa trau dồi bao nhiêu tri thức về khoa học tự nhiên, về triết học Mác-Lê, về chính trị... thì bây giờ các chi bộ lại không còn coi chúng tôi là thành phần công nông gần đảng nữa mà chuyển thành tầng lớp trí thức tiểu tư sản bấp bênh! Trở thành kỹ sư, tiến sĩ, giáo sư... thì lại xa đảng hơn lúc chưa đi học!...” Nghĩa là trên thực tế thì chất Đảng ngược chiều với chất trí thức!

Đó là điều ‘nghịch lý’. Nhưng ‘nghịch lý’ này lại là nguyên nhân của một loạt các ‘nghịch lý’ tiếp theo.

Kết quả trực tiếp nhất và cũng cơ bản nhất là sản xuất không phát triển, sản phẩm hàng hóa ít, đời sống khó khăn. Đời sống tinh thần cũng bị hạ thấp do phải lùi bước trước những nhu cầu sinh tồn tối thiểu. Tính kém hiệu quả của tổ chức xã hội đã gây nên cái điều rất ‘vô lý’ (thực ra chẳng có gì là vô lý cả) là muốn xây dựng một hệ thống phát triển nhất trong lịch


sử loài người thì lại thu được một hệ thống không phát triển, thậm chí chống lại sự phát triển.

Con người một khi không đủ tri thức để có điều kiện huy động sự thông minh và tính kiên quyết để tính cái lợi xa thì nó huy động sự thông minh và tính kiên quyết để tính cái lợi gần. Không tăng được sản xuất để gia tăng của cải chung của xã hội thì ‘cải tiến’ cách phân phối để chiếm được phần hơn trong cái tổng số còn ít ỏi. Sự ưu tiên đặc biệt này gắn chặt với chức quyền. Vì lợi mà phải chiếm quyền (vẫn từ cái gốc duy lợi mà ra)! Có chức có quyền thì có lợi! Người ta xô nhau chiếm chức quyền làm cho bộ máy chính quyền vốn đã ít hiệu quả lại cứ phình to ra mãi. Sự bao cấp đến mức thành đặc quyền đặc lợi cứ chất mãi gánh nặng lên vai nhà nước, lên vai nhân dân. Đến mức không chịu nổi nữa thì nhà nước buộc phải ‘chống bao cấp’ nhưng lại buông khỏi tay mình những bộ phận vốn cần được bao cấp chu đáo để phục vụ những nhu cấu công ích và chiến lược lâu dài. Điều ấu trĩ này làm cho nhà nước yếu đi, nhà nước yếu đi thì không còn chủ động điều khiển được sự chống bao cấp. Nạn bao cấp không thực sự mất đi mà tồn tại một cách không chính thức thì lại càng nguy hiểm hơn, nó mang tính bao cấp trá hình, bao cấp nhưng lại pha màu tự do cạnh tranh và chộp giựt.

“Giảm biên chế” là một nhu cầu sống còn nhưng nếu tiến hành giảm biên chế trong điều kiện cán bộ khung chưa được trong sạch từ trên xuống (mà điều này thì không thể thực hiện được) và ở bên dưới thì quần chúng không được thực sự làm chủ thì mỗi đợt giảm biên chế càng tạo điều kiện để những con ký sinh trùng bám chặt thêm vào ruột nhà nước mà sinh đẻ thêm và đẩy những người trung thực ra rìa, thậm chí có thể dẫn đến tình trạng ‘tư hữu hóa’ cả cơ quan nhà nước.

Khi người chỉ huy không đủ tri thức để điều hành công việc và thuyết phục quần chúng thì họ bị giằng co giữa hai động cơ: một mặt rất muốn dùng những người trí thức, một mặt lại sợ trí thức. Để có thể che giấu sự kém cỏi của mình, để được yên thân tọa hưởng giữa nơi mập mờ bùng nhùng họ không dám thực sự nâng cao dân trí, không dám cho dân phát triển dân chủ, tự do. Ánh sáng trí tuệ đối với họ lúc này lại là điều bất lợi (và cái châm ngôn “kết hợp chân lý khoa học với lợi ích của giai cấp” lúc này chỉ còn là khẩu hiệu trên giấy thôi, chân lý khoa học không được tôn trọng đã đành, mà lợi ích cũng không còn là lợi ích của giai cấp).

Có ham muốn, có quyết tâm mà thiếu tri thức thì ắt sa vào vòng duy ý chí. Người chỉ huy sẽ trở thành kẻ độc tài dù tự giác hay không tự giác.


Càng bất lực trước quy luật càng phải ngụy biện và áp đặt. Vì thế mà xuất hiện cái điều tưởng như rất vô lý là muốn xây dựng một hệ thống giàu Nhân tính nhất thì lại thu được một hệ thống mâu thuẫn với quyền Con người. Chúng ta không quên rằng Mác và Lênin đã từng phê phán kịch liệt thứ ‘xã hội chủ nghĩa kiểu trại lính’, kiểu này là sản phẩm chung của mọi thứ ‘xã hội chủ nghĩa không tưởng’(!)

Việc xây dựng Chuyên chính vô sản như các nước xã hội chủ nghĩa chúng ta đã làm ắt phải dẫn đến sự SÙNG BÁI CÁ NHÂN. Tại sao vậy?

Từ trước tới nay con người bao giờ cũng coi giá trị Nhân đạo là giá trị cao nhất, là thước đo cao nhất, thước đo cuối cùng. Nhưng đùng một cái xuất hiện và lưu hành luận điểm rằng: “Không có sự nhân đạo chung chung! Trong xã hội có giai cấp thì sự nhân đạo cũng mang tính giai cấp(!) Vì thế, trước hết phải trung thành với lợi ích của giai cấp công nhân. Giai cấp công nhân là giai cấp tiêu biểu cho thời đại nên lợi ích của giai cấp này cũng phù hợp với lợi ích chân chính của các giai cấp khác.” Thế là tính Nhân đạo được thay thế bằng tính Giai cấp. Cái giá trị tinh thần cao quý nhất mà con người bao đời đã dùng để dạy bảo nhau sống cho nên người bỗng bị đảo chính rất gọn để thay bằng một giá trị được gọi là mới, là cao hơn, nhưng chưa qua thử thách của lịch sử (và ngay về phương pháp luận nó đã tỏ ra không ổn, lấy cái riêng thôn tính cái chung). Nhưng ngay cả sự đề cao giai cấp công nhân ở đây cũng chỉ là sự nhân danh một cách hình thức, vì vấn đề không dừng ở chỗ này. Giai cấp phải được đại diện bởi ‘đội tiên phong’ của mình là Đảng, tính Giai cấp được nâng thành tính Đảng. Đảng theo nguyên tắc ‘tập trung dân chủ’ (mà điều quái lạ là trong thực tiễn thì tính dân chủ cứ thường xuyên bị vi phạm, còn tính tập trung thì bất khả vi phạm). Đảng ‘tập trung’ vào Trung ương Đảng, Trung ương Đảng ‘tập trung’ vào Bộ Chính trị... và cuối cùng ‘tập trung’ vào một người nắm quyền cao nhất. Ai chống lại người này thực tế sẽ dễ dàng bị qui là chống Trung ương, chống Trung ương sẽ bị qui là chống Đảng, chống Đảng qui thành chống giai cấp, mà chống đúng vào cái giai cấp ‘tiêu biểu’ của thời đại và của dân tộc thì hiển nhiên là chống dân tộc, hoặc chống cả nhân loại rồi còn gì! Rốt cuộc, tình cảm thiêng liêng đối với dân tộc hay đối với toàn nhân loại lại được đo một cách đơn giản bằng sự trung thành đối với một con người cụ thể. Chuyện Stalin, Mao trạch Đông... dễ dàng qui nhiều đồng chí của mình trong Bộ Chính trị thành ‘phản động’ đã chẳng là những ví dụ điển hình đó sao?

Vì thế mà tồn tại cái điều rất ‘vô lý’(?) là muốn xây dựng một hệ


thống đặc trưng bởi tính tập thể, tính thế giới đại đồng, tính toàn nhân loại, lại thu được một hệ thống rất dễ nảy sinh chủ nghĩa cá nhân cực đoan, ngược với tính Nhân loại.

Tiến hóa cũng là quá trình trong đó tính NHÂN từng bước lấn dần tính THÚ. Khi yếu tố NHÂN không được phát huy thì yếu tố THÚ sẽ vùng dậy. Biết bao vụ án đau lòng là biểu hiện lộng phát của thú tính. Con người dùng bạo lực để thống trị nhau, lấy việc hành hạ người khác làm điều thích thú, sinh sống bằng cách chiếm đoạt những giá trị có sẵn chứ không sáng tạo...

Con người là một ‘sinh vật xã hội’ nên sự phát triển tính NHÂN cũng đồng thời là sự phát triển tính XÃ HỘI, tính có tổ chức của nó. Tính XÃ HỘI là một biểu hiện cao của NHÂN TÍNH, còn chủ nghĩa QUÂN PHIỆT, CHUYÊN CHÍNH vô sản hay mọi thứ chuyên chính và mọi biểu hiện mất dân chủ về bản chất là di chứng của thú tính, nên hai thứ đó phải được xem là đối lập nhau như nước với lửa, chứ tại sao lại dùng CHUYÊN CHÍNH để thực hiện một chủ nghĩa mang tính ‘XÃ HỘI’?

Chúng ta có trong tay mình một xã hội không theo ý muốn, thậm chí lộn ngược; lộn ngược so với ý đồ thiết kế, lộn ngược so với cái tự nhiên, trong đó không có cái gì được ở đúng vị trí của nó cả (tức là một hệ thống có khuyết tật cấu trúc) nên cứ người nọ thì phải làm việc của người kia.

Vì thế mà không một quy luật chính thống nào của tự nhiên cũng như của xã hội có thể phát huy được tác dụng. Ví như trong một vùng ‘phản vật chất’ thì những quy luật của thế giới vật chất thông thường không còn tác dụng vậy. Trong một ‘không gian phản quy luật’ thì những nghịch lý sẽ hoạt động: cái tinh thua cái thô, cái trật tự thua cái lộn xộn, cái tích cực thua cái tiêu cực, cái đạo đức thua cái vô liêm sỉ... và con người đi giật lùi!

Có phải rằng bấy lâu nay chúng ta lúng túng muốn cắt nghĩa cho mình mà không sao cắt nghĩa được? Vì, hiện thực xã hội tuy có thế thật nhưng lý tưởng của chúng ta thì không thể nóo là không cao đẹp. Vì, thực tế khách quan tuy có thế thật nhưng chủ quan thì ai muốn như thế? Vì, hiện nay tuy có thế thật, nhưng trước đây đâu có như thế? Vì, tuy có những kẻ đồi bại thật nhưng còn bao tấm gương tuyệt vời trong sáng thì sao? Vì, tạm thời tuy có thế thật nhưng rồi xã hội vẫn phải tiến lên chứ?... Vâng, đúng như vậy, không có gì là bế tắc cả. Khi chúng ta đã gỡ được cái điểm nút cuối cùng trong mớ bòng bong ấy thì mọi điều rắc rối trái ngược đều được giải đáp thích đáng, trọn lý vẹn tình. Có tách bạch được tận gốc cái sai mới bảo vệ được các giá trị chân chính. Còn các lời giải nửa chừng thì tạm thời


có thể dễ dung hòa nhưng rồi sẽ lại tiếp tục bế tắc.

Chỉ cần chúng ta thực sự phục thiện. Nhưng chúng ta sẽ thực sự là những người bế tắc nếu chúng ta cố thủ. Một bên là lý thuyết tốt đẹp, một bên là thực tế không chấp nhận được. Chúng ta bị nhốt ở giữa, lúng túng đối phó, mà bức tường hai bên cứ khép dần lại dưới sức ép của nhu cầu đổi mới.

Xuất phát từ lương tâm trong sáng, nhiều người bảo thủ trước đây nay đã dũng cảm tự phản bác mình để thành một ‘chiến sĩ’ trong mặt trận ‘Đổi mới’. Nhưng nhiều người cố thủ thì đối phó với thực tiễn bằng cách CHIẾM HỮU CHỨC QUYỀN cho chắc, miệng thì NÓI DỐI, tìm mọi cách để NGỤY BIỆN, NGỤY TRANG.

Chiếm hữu quyền lực là biến tướng của chế độ chiếm hữu, nó khôn ngoan và triệt để hơn nhiều so với chiếm hữu trực tiếp tư liệu sản xuất.

Còn muốn dung hòa giữa hai thứ không thể dung hòa là là lý tưởng cứ tốt đẹp và thực tế cứ xấu thì có cách gì khác mà không phải nói dối, ngụy trang? Ngụy trang và chống ngụy trang là cục diện đặc biệt của những cuộc đấu tranh chính trị, xã hội, kinh tế, văn hóa... ngày nay. Những tính cách vốn là ưu điểm như nhân hậu, chín chắn, có quan điểm lịch sử, biết chờ đợi nhau, có thái độ thực tế, biết thích nghi... nhiều khi lại được sử dụng một cách rất bệnh hoạn để che đậy những biểu hiện khác nhau của chủ nghĩa cơ hội như: thái độ bạc nhược, quay mặt đi một cách vô trách nhiệm, ngậm miệng ăn tiền, trì hoãn, thậm chí độc ác, lì lợm, cố thủ... Một bộ phận của giới trí thức bị phân hóa đã rời khỏi sự duy lý chân thực mà đứng hẳn sang phía duy lợi cực đoan (như vậy thì về thực chất họ không còn là trí thức) đã góp phần rất đắc lực vào sự nói dối, ngụy biện này. Trong bức tranh chung về sự tha hóa, cái bệnh nói dối cứ như con bạch tuộc ôm ghì lấy toàn xã hội, chẳng để cho ai thoáy ra.

Nhưng không, nhất định chúng ta phải thoát ra!

Tất cả những điều đã trình bày ở trên có thể ‘sơ đồ hóa’ bằng một sơ đồ dưới đây. Xin theo rõi sơ đồ theo thứ tự đánh số, theo chiều những mũi tên; gốc mũi tên chỉ nguyên nhân, đầu mũi tên chỉ kết quả. (xem sơ đồ).

Sau cùng, nhìn bao quát toàn sơ đồ để thấy một điều mấu chốt là dùng phương tiện (ô số 2) không thích đáng thì không tới được mục đích (ô số 1).

Ta tưởng tượng như có anh lái xe nọ phải đến một miền rất xa để kiếm lương thực về cho mọi người trong đó có anh ta. Nhưng chúng ta lại


trao cho anh ta một phương tiện quá đặc biệt, một chiếc xe mà trên đó có đủ lương thực đến mức anh ta ăn cả đời không hết, thì chỉ cần đi một quãng là anh ta bắt đầu thay đổi ý định (sự thay đổi tất yếu mà chúng ta gọi là thoái hóa biến chất): cứ ngồi lì trên xe mà tọa hưởng, chứ dại gì xông pha mưa gió đến nơi xa xôi nọ! Dẫu có đến nơi thì cái phần mà anh sẽ được chia chắc gì đã bằng cái phần mà anh đang có sờ sờ trên chiếc xe này? Thế là anh lái xe biến luôn cái PHƯƠNG TIỆN chung kia thành MỤC ĐÍCH. Anh ta ‘đến đích’ một mình, đến ‘thiên đường’ rất sớm, còn mọi người thì chẳng ai được ‘xơ múi’ gì cả. Khi chiếc xe chỉ nổ máy, chữa máy giữa đường mà không đi nữa thì người lái xe đâu cần phải biết lái xe! Cái anh ta cần biết bây giờ là kỹ thuật gây ảo giác và làm tê liệt khả năng phản ứng của mọi người.


SƠ ĐỒ Về Quan hệ Nhân quả Giữa các Hiện tượng TIÊU CỰC Trong Xã hội

MỤC ĐÍCH

(1) LÝ TƯỞNG

NHỮNG ƯU ĐIỂM CỦA HỆ THỐNG GIẢ ĐỊNH Không còn chiếm hữu bóc lột; năng xuất lao động cao, xã

hội phát triển. Dân chủ tự do. Tính tập thể, tính quốc tế, tính duy vật, tính khoa học, tính chân thực...

(7) Phản ứng đối phó với thực tiễn CHIẾM HỮU QUYỀN LỰC, NÓI DỐI, NGỤY TRANG

(8) Mở cửa về

kinh tế,

nhưng đổi mới giả, dân

chủ giả về chính trị, tư

tưởng

THỰC TẾ XÃ HỘI

Mâu thuẩn với tinh NHÂN LỌAI

(6) SÙNG BÁI CÁ NHÂN

Mâu thuẫn với NHÂN QUYỀN

(5) Duy ý chí, làm ngược quy

luật. Sợ trí thức. Mâu

thuẫn với dân trí. Mâu thuẫn với dân chủ tự do.

Mâu thuẫn với sự PHÁT TRIỂN

(4) Năng suất lao

động thấp. Xã hội

kém phát triển

Con đường TẬP

TRUNG

DUY LỢI CỰC ĐOAN (Mâu thuẫn với duy lý)

(3) CHUYÊN CHÍNH VÔ SẢN Liên minh Công Nông

PHƯƠNG TIỆN

(Công cụ) (2) ĐẤU TRANH GIAI CẤP CỰC ĐOAN


Ngày bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước thì cứu nước mưu hạnh phúc cho dân là mục đích. Chủ nghĩa Mác-Lênin được bác coi là “con đường”, tức là phương tiện giúp dân ta đi đến đích đó. Nhưng rồi dần dần lại phát sinh cái tín ngưỡng “dâng tất cả để tôn thờ Chủ nghĩa(!)” Lạ như vậy đấy, ‘chủ nghĩa’ với tư cách là con đường, là phương tiện thì nó là cái để ta dùng chứ sao lại là cái để ta “thờ”? Động cơ ấy lúc đầu hẳn là do ta thành tâm và ấu trĩ quá đó thôi... Nhưng dù do gì đi nữa thì hậu quả nguy hiểm vẫn là ở chỗ: Khi cái phương tiện đã thành cái mục đích thì tự nhiên cái mục đích (ở đây là dân tộc) phải đổi chỗ để thành cái phương tiện(!) Như trong câu chuyện khôi hài ngày trước: khi đôi giày đã được đánh bóng và kẹp bên nách thì đôi bàn chân phải thay đôi giày mà đương đầu với gai góc. Lúc vấp ngã, chân tóe máu ra, ai cũng tưởng phen này anh ta phải tỉnh ngộ, bỏ giày xuống mà đi vào chân. Nào ngờ đây chính là dịp để anh ta ‘tự hào’ về sự thông minh của mình, rằng nếu anh không ‘kiên định’ thì cú vấp vừa rồi hẳn đã làm sứt mất đôi giày quý. Nghe chuyện khôi hài mà ứa nước mắt! Nhưng anh ta có cái ‘lý’ của anh ta đấy vì đối với anh ta thì cái để anh hy vọng trở nên sang trọng chính là đôi giày bóng, chứ đâu phải đôi chân! Cố giữ lấy đôi giày cũng phải!

Đã có một thời, và thời đó còn tiếp đến ngày nay, chúng ta muốn giương ngọn cờ giai cấp làm tấm hộ chiếu quá cảnh, vượt qua mọi biên giới dân tộc để thống nhất toàn thế giới. Nhưng thực tiễn lịch sử đã chứng tỏ rằng ý muốn ấy chỉ là chủ quan (nên chăng giương ngọn cờ dân tộc để khắc phục dần mâu thuẫn giai cấp!) Có một quy luật đã được chiêm nghiệm là nếu thống nhất với nhau chủ yếu bằng tiếng gọi của ‘lợi quyền’ thì trước sau gì cũng lại chia ly chính do lợi quyền. Chỉ có một thứ thực sự là của chung của nhân loại, không thể chiếm hữu, không thể độc quyền, một thứ mà ngày nay cứ xuất hiện ở đâu là được quốc tế hóa ngay, đó là trí tuệ, là khoa học, là sự phát hiện những quy luật khách quan. Cái tài sản chung quý báu này luôn được đổi mới, bổ sung. Còn nói về ‘chủ nghĩa’ thì đủ sức ôm cả cái loài người bất diệt có lẽ chỉ có và chỉ cần một chủ nghĩa, cái chủ nghĩa chẳng có gì mới nhưng bất diệt mà ta rất nên ‘tôn thờ’, là CHỦ NGHĨA NHÂN ĐẠO! Mọi ‘chủ nghĩa’ khác chẳng qua chỉ là những hệ phương pháp ứng xử để ta sử dụng linh hoạt trong những hoàn cảnh lịch sử cụ thể mà thôi!

Có hành động đúng theo quy luật thì mọi việc mới ‘xuôi’ được. Hiện tượng ‘xã hội lộn ngược’ với những nghịch lý đã nói trên chỉ có thể giải thích rằng ngay từ những điểm xuất phát chúng ta đã nghĩ và làm không đúng với những quy luật khách quan nên càng về sau càng chịu sự chóng


trả quyết liệt của quy luật. Muốn “làm chủ” như chúng ta thường nói, trước hết phải ‘làm chủ’ được các quy luật. Muốn vậy, con người trước hết phải có sự học hành đầy đủ để tiếp thu những tri thức đã có của nhân loại, phải được suy nghĩ hoàn toàn tự do, và đặc biệt phải biết lấy thực tiễn để kiểm chứng mọi điều đã nghĩ, kể cả những điều mà một thời những tưởng đã ‘đóng đanh’ vào lịch sử. Chính Mác đã khuyên mọi người “Hãy hoài nghi tất cả!”. Thật là nhân cách một nhà khoa học lớn! Chính Mác đã nêu tấm gương về sự tự hoài nghi, tự ‘xét lại’ mình thì đương nhiên Mác không thể chấp nhận danh hiệu Mácxít cho những ai muốn biến Mác thành một thần tượng bất khả xâm phạm, để quy tội “xét lại” cho tất cả những ai không chịu răm rắp nghe theo mình! Một khi chính Mác đã không chấp nhận để mọi người coi mình là thần tượng thì còn “học trò” nào của Mác được phép chấp nhận điều đó? Từ khi Mác mất đến nay hơn một thế kỷ, con người lớn lên như vũ bão, khoa học kỹ thuật đã làm thay đổi hẳn bộ mặt loài người, kỹ thuật tin học ngày càng gắn cả loài người thành một chỉnh thể. Nếu chúng ta không nhìn nhận xã hội và lịch sử tinh tường hơn thời kỳ của Mác thì sao xứng đáng là những lớp con cháu của Mác? Việc nhìn nhận lại một số điểm trong học thuyết của Mác không làm giảm đi sự tôn kính của ta đối với Mác, trái lại ta có thể tự hào đã có Mác là một người khổng lồ nhân từ cho ta được đứng lên vai.

Nhưng “hoài nghi” mới là điều kiện “cần”, chưa phải điều kiện “đủ”! Hoài nghi có thể dẫn đúng hơn, cũng có thể dẫn đến sai hơn. Nếu lấy cớ ‘hoài nghi’ Mác để “bổ sung”, để “nâng cao”, thậm chí để...” cứu học thuyết Mác khỏi rơi vào sự tầm thường” (Lênin), mà đưa thêm vào những quan điểm thiếu khoa học, thiếu thực tế, đầy ý chí chủ quan của mình thì lại càng tai hại hơn.

Vấn đề đặt ra quá lớn, tầm suy nghĩ của một người lại quá nhỏ, khuôn khổ một bài viết lại càng nhỏ hơn, thiếu sót là điều không tránh khỏi. Nhưng chúng tôi thiết nghĩ sẽ không phải là vô ích nếu chúng ta chân thành, nếu chúng ta nói thật. Nhiều người nói thật sẽ dần đến sự thật. Điều quan trọng là tìm được cái gốc của những sai lầm. Tuy từ đó đến chỗ xác định được cách đi đúng đắn cũng không dễ dàng (và việc này không phải là nội dung đề cập của bài viết này), nhưng khi cái gốc của sai lầm đã được phơi bày thì cái hướng đúng cũng tự nhiên đã ló ra rồi.

Alexandr Bovin, nhà phân tích chính trị của tờ Izvestia (Liên xô), sau khi nói rõ quan điểm “kiên quyết chối bỏ loại xã hội chủ nghĩa quan liêu, thiếu thốn triền miên, xuống cấp những giá trị đạo đức, thay tự do bằng sự


trấn áp dốt nát...” đã nêu ý kiến về cách sửa chữa là: “Tất cả các đoạn trên con dấu toán học cần phải đổi ngược lại!”. (Tuần tin THANH NIÊN 8-8-1988).

Và nếu như trên trang giấy đã đổi ngược các dấu toán học thì trên đường đi lẽ nào không phải quay ngược các tấm biển chỉ đường?

Nhân loại, như lịch sử đã từng chứng minh, rốt cuộc vẫn dắt tay nhau, đi chung trên một con đường, con đường tiến hóa, thênh thang, dưới những tấm biển chỉ đường của Trí tuệ! �

Ngày 2 tháng 9 năm1988

Lời chú thích: “DẮT TAY NHAU” TRONG MỘT CUỘC TRANH LUẬN KỲ LẠ Sau khi báo Nhân dân (ngày 25&26/7/1990), báo Quân đội nhân dân (ngày 9 & 10/7/1990) và báo Tuổi trẻ (ngày 30/6 & 5/7/1990) đăng bài của các tác giả Thuận Thành và Lưu văn Kiền phê phán bài “Dắt tay nhau, đi dưới những tấm biển chỉ đường của Trí tuệ” (một bài chưa được đăng ở đâu cả), nhiều dồng chí cán bộ và sĩ quan quân đội biết, đã yêu cầu tôi cho mượn bài viết ấy để tham khảo, đối chiếu. Vì chưa có báo nào đăng nên tôi đành sao bài này ra một số bản để đáp ứng yêu cầu nghiên cứu và đối thoại (như tác giả Thuận Thành đã đề xuất) của một số bạn bè đồng thời là độc giả của các báo nói trên. Nếu tính đến giữa năm 1991 thì tổng số các bài và các tài liệu phê phán bài “Dắt tay nhau...” đã vượt quá con số ba mươi!.

Có lẽ chưa có cuộc tranh luận nào kỳ lạ như cuộc ‘tranh luận’ quanh bài “Dắt tay nhau, đi dưới những tấm biển chỉ đường của Trí tuệ” của tôi (mặc dù trong đó nghĩ mười mới viết được một). Suốt nột năm rưỡi trời các giáo sư triết học, các nhà chính trị, tuyên huấn... của Viện Triết, trường Đảng Nguyễn Ái Quốc, ban Văn hóa tư tưởng trung ương, báo Nhân dân, báo Quân đội nhân dân... đã viết liền mấy chục bài và sách, tập trung phê phán một bài tiểu luận mà bài này chỉ được chuyền tay chứ không được phép in ở đâu cả. Mấy chục võ sĩ ra sân khấu, đấu rất sôi nổi với một ‘địch thủ’ chỉ được phép ở bên trong hậu trường. Trong cuốn “Nêu cao tính chiến đấu, chống mọi hoạt động phá hoại về tư tưởng”, ban Văn hóa tư

� Nguồn: www.hasiphu.com/ll1.html


tưởng trung ương đã dành hầu hết các trang để chỉ trích những nội dung được trích một cách rời rạc từ bài “Dắt tay nhau...” Thậm chí trong cuốn “Giới thiệu Dự thảo Cương lĩnh của Đại hội VII”, ủy viên Bộ Chính trị Đào Duy Tùng cũng đề cập tới bài đó như một ví dụ cụ thể duy nhất làm đối trọng! Có tác giả đã gọi tôi là “kẻ phát ngôn trong bóng tối”, “cao ngạo hơn cả Duhring”, có tác giả dọa sẽ có biện pháp đối xử với tôi một cách “đúng mực”, “theo như yêu cầu đòi hỏi của quy luật đấu tranh giai cấp(!)” Và thực tế thì bài “Dắt tay nhau...” đã không phải không gây phiền phức cho tôi và nhà văn Dương Thu Hương trong những ngày được ‘tiếp kiến’ Bộ Nội vụ!

Đấy là mặt không vui. Nhưng câu chuyện lại có mặt vui của nó. Bài ấy tôi viết hai năm trước khi có những sự cố ở Đông Âu và Liên xô, thực tiễn thế giới sau đó đã chứng thực cho dự đoán của tôi, các “tấm biển chỉ đường” lớn nhỏ đã được quay ngược lại hết. Việc Đại hội VII lấy “Trí tuệ” làm khẩu hiệu hàng đầu (mặc dù ngay trước đó nhiều nhà lý luận vẫn còn khẳng định rằng chủ nghĩa Mác Lê chính là Trí tuệ tối cao của nhân loại rồi, nói Trí tuệ nữa là thừa!) và không nói đến “Chuyên chính Vô sản” nữa thì điều ấy thực sự đã phù hợp với nội dung chính trong bài viết của tôi. Tôi lấy làm vui lắm, và tin rằng những nội dung khác của bài viết cũng sẽ chuyển rất nhanh từ trạng thái gây dị ứng, phải chống đến cùng, sang trạng thái mặc nhiên tự tại - “biết rồi, khổ lắm, nói mãi”.

Là người làm công tác khoa học, dốt về chính trị, tôi chỉ nói những điều về nhận thức khoa học, những vấn đề có tính nguyên lý. Trong khoa học tự nhiên, Mác ‘duy vật’ và ‘biện chứng’ bao nhiêu thì khi vận dụng vào xã hội Mác lại ‘duy tâm’ và ‘siêu hình’ bấy nhiêu. Ai có thể phủ định chủ nghĩa Mác nếu không phải là phần này của tư tưởng Mác đã tự xung đột với phần kia của tư tưởng Mác! Nhà duy vật biện chứng trứ danh trong khoa học ấy lại đồng thời là đại biểu cuối cùng và đặc sắc nhất của trào lưu “xã hội chủ nghĩa không tưởng” mà ông đã kịch liệt phê phán và kế thừa.

Nhân loại đã phải trả giá cho sự ‘không tưởng’ của mình và hôm nay đã vượt được qua nó, đó là một điều vĩ đại. Nhưng, vượt lên trên những máu và nước mắt, cuối cùng thì -nói theo cách hóm hỉnh của Mác- nhân loại vẫn muốn “từ giã quá khứ của mình một cách vui vẻ”. Chỉ có điều là trong màn hài kịch lớn này, lịch sử sẽ chọn ai làm tên lính hề cuối cùng rút lui khỏi sân khấu?�

Tháng 2 năm 1993


Hà Sĩ Phu

Tên thật Nguyễn Xuân Tụ, là một nhà khoa học tự nhiên, từng làm Phó giám ñốc Phân viện Khoa học Đà lạt.

Ông hiện sống ở Đà lạt.

Ông là ủy viên của Ban Cố Vấn Hội Ái hữu tù nhân chính trị và Tôn giáo Việt Nam.

Ông nổi tiếng với các tiểu luận Dắt tay nhau ñi dưới tấm biển chỉ ñường của trí tuệ (1988), Ðôi ñiều suy nghĩ của một công dân (1993), Chia tay ý thức hệ (1995). Những bài viết này ñã làm ông thất nghiệp và ñưa ñến nhiều trù dập cá nhân từ phía chính quyền.

Năm 1995, khi bài viết Chia tay ý thức hệ ñược truyền ñọc trong và ngoài nước, ông bị bắt giam một năm với tội "có hành vi tiết lộ bí mật nhà nước".

Những bài viết của ông ñược tập trung ở mạng hasiphu.com do một số thân hữu quản trị.


H.T. THÍCH QUẢNG ĐỘ

Lời Kêu gọi Cho Dân chủ Việt nam

Đạo Phật ra đời để cứu khổ cho muôn loài. Đây là bước tiến vĩ đại trong tư tưởng cũng như trong hành động tại xã hội Ần độ nói riêng, và cho loài người nói chung, cách đây 2544 năm. Giải phóng con người khỏi vô minh, khỏi sự sợ hãi và nô lệ thần linh hay các luồng ý thức hệ cuồng tín, giải phóng con người khỏi sự hà khắc và bất công của mọi hệ thống xã hội. Vào thời đức Phật tại thế, giáo lý đạo Phật đánh đổ mọi học phái thần quyền, mọi chủ nghĩa hư vô, duy vật, hoài nghi, định mệnh, đưa Con Người vào vị thế trung tâm giữa trời đất để giải thoát tự thân và giải phóng tha nhân. Không hề có những yếu tố phi xã hội trong giáo lý đạo Phật, vì thế người Phật tử luôn tôn trọng và đương đầu bảo vệ con người, chống lại những bất công hay bất bình đẳng xã hội, vốn là nguyên nhân chà đạp quyền sống của lương dân, ngăn cản hạnh nguyện tu học để tiến thủ, ngăn cản sự thực hành Từ, Bi, Trí, Lực, theo chí nguyện Bồ tát cứu đời, ngăn cản sự hiện thực Giác ngộ.

Từ nguyên tắc chỉ đạo cứu khổ ấy, Đạo Phật Việt Nam phát triển thêm nhiều nhân tố tích cực trong cuộc dấn thân bảo vệ nhân dân và đất nước. Lịch sử Phật giáo Việt, lồng trong lịch sử dân tộc trên hai nghìn năm qua, đã bao lần minh chứng rằng Hộ Dân, Hộ Quốc và Hộ Pháp hòa quyện trong nhau làm kim chỉ nam cho nếp sống và hành động của người Phật tử Việt Nam. Một trong những bộ kinh của Phật giáo do vị Cao tăng Việt Nam Khương Tăng Hội phiên dịch rất sớm, là Lục độ tập kinh, xuất hiện vào thế kỷ II Tây lịch, có những câu viết thể hiện tinh thần này: “Bồ tát thấy dân kêu ca, do vậy gạt lệ xông vào nơi chính trị hà khắc để cứu dân khỏi nạn lầm than”. Đối với những chính quyền hà khắc, áp bức dân, thì Lục độ tập kinh cảnh báo: “Loài lang sói không thể nuôi, người ác không thể làm vua”. Mâu Tử, tác giả sách Lý hoặc luận, hoàn thành tại Giao châu cuối thế kỷ II Tây lịch, đề cao đạo Phật Việt, chống lại các luồng văn hóa


nô dịch của phương Bắc, đã khẳng định: “Bản chất đạo Phật là ở nhà có thể đem mà thờ cha mẹ, giúp nước có thể đem mà giáo hóa dân, sống một mình có thể đem mà trị thân”.

Nhận thức trên đây vốn là tư tưởng chỉ đạo các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm, chống các luồng ý thức hệ ngoại lai, để bảo vệ chủ quyền và văn hóa dân tộc, bảo vệ tự do, no ấm và hạnh phúc cho nhân dân, mà sử sách còn ghi danh Hai Bà Trưng (năm 40 TL.); 9 cuộc kháng chiến của Khu Liên, Chu Đạt, Lương Long, Khổng Chi và Trụ thiên tướng quân (suốt thế kỷ II TL.); anh em bà Triệu Thị Trinh (năm 248 TL.); Lý Nam Đế dựng lên nhà nước độc lập Vạn Xuân (năm 544 TL.), v.v... tạo tiền đề cho sự kiến lập huy hoàng của quốc gia Việt Nam qua các triều đại Đinh, Lê, Lý, Trần, Lê.

Thế mà ngày nay, trong khi các nước trong thế giới ra công phát triển ngày càng cường thịnh, tự do, dân chủ, thì nước ta ngày càng bại liệt, nghèo khốn, nhân dân bị bức bách, chà đạp. Thông điệp Xuân Di Lặc năm nay của Đại lão Hòa thượng Thích Huyền Quang, Xử lý Thường vụ Viện Tăng thống, đã tổng kết ngắn gọn hiện trạng này trong một câu: “Trải qua 35 năm chiến tranh, rồi 25 năm không có nhân quyền và tự do tôn giáo”! Thế là đã 60 năm tang thương, u ám, bế tắc không lối ra. Thảm họa ấy cứ kéo dài, nuôi dưỡng bởi ba sự trạng: 1. Một chính quyền tự thị, bất chấp ý kiến của người khác, đưa tới xu thế độc đảng chuyên quyền; 2. Một chính quyền ly khai dân, bất chấp những đòi hỏi thiết tha cho nhân quyền và dân quyền, đưa tới chế độ độc tài ác liệt; 3. Một chính quyền lệ thuộc nước ngoài, từ ý thức hệ đến cơ cấu tổ chức bộ máy nhà nước, làm đảo lộn xã hội và nhân văn Việt, mà hậu quả đẩy dân vào tròng ách nô lệ tinh thần và vật chất, làm suy thoái đạo đức và suy liệt quốc gia.

Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất kế thừa truyền thống giáo lý và phương pháp hành động của đạo Phật Việt Nam, một truyền thống trải dài qua hơn hai mươi thế kỷ dựng nước và giữ nước, không thể tự thủ bàng quan trước thời cuộc nhiễu nhương, khủng hoảng trầm trọng, nhân dân lầm than, mất tự do, mất quyền làm người. Nên tâm thành cất lời kêu gọi chư vị thức giả, đồng bào các giới, không phân biệt chính kiến hay tôn giáo, các cấp Giáo hội và nam nữ Cư sĩ Phật tử vận dụng mọi khả năng hiện có của mình - kết đoàn lại - để thay đổi hiện trạng tối tăm và nguy kịch của đất nước.

Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất nhận định rằng: Để đối trị xu thế độc đảng và chuyên quyền, cần hình thành một liên minh dân tộc


bao gồm mọi khuynh hướng chính trị, và tôn giáo làm nền tảng cho một chính quyền dân chủ đa nguyên. Cụ thể là bỏ điều 4 trên Hiến pháp hầu xác định vị trí tối thượng của văn hóa và tư tưởng Việt khởi phát từ thời đại các Vua Hùng, đồng lúc tạo cơ sở cho sự hình thành và ra đời của liên minh dân tộc này; Để đối trị chế độ độc tài toàn trị, cần thực thi toàn vẹn những công ước quốc tế liên hệ đến nhân quyền, đến các quyền dân sự và chính trị, mà Việt Nam đã ký kết, tham gia. Cụ thể là ban hành tự do lập hội không thông qua Mặt trận Tổ quốc, một công cụ tay sai của đảng Cộng sản; tự do ngôn luận không thông qua lý luận hay tư duy toàn thống Mác - Lê; tự do báo chí do tư nhân điều hành và độc lập với đảng Cộng sản; tự do nghiệp đoàn để bảo vệ quyền lợi người lao động. Các tự do căn bản này là nền tảng bảo đảm cho sự phát biểu các ngưỡng vọng và quyền sống của nhân dân. Để đối trị xu hướng vọng ngoại, từ ý thức hệ đến các cơ cấu tổ chức xã hội, cần phát huy nền văn minh truyền thống Việt Nam, một nền văn minh biết tiếp thu và dung hòa tinh hoa của các luồng văn hóa nhân loại.

Từ ba nhận định và ba phương pháp đối trị trên đây, Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất mong cầu, vận động, và hậu thuẫn cho bất cứ cá nhân, đoàn thể nào thực hiện được sách lược 8 điểm cứu nguy đất nước sau đây:

1. Xây dựng một xã hội khoan dung, an lạc, đa nguyên, bình đẳng, không chủ chiến gây thù, điều hành bằng thể chế dân chủ đa đảng.

2. Xóa bỏ mọi cơ chế phản dân chủ như lý lịch, hộ khẩu, công an khu vực. Bầu lại một Quốc hội thực sự đại diện quốc dân, dưới quyền giám sát của Liên Hiệp Quốc, với sự tự do bầu cử của toàn dân, và tham gia ứng cử của mọi cá nhân, đảng phái thuộc mọi khuynh hướng ngoài đảng Cộng sản. Thiết lập một Nhà nước tam quyền phân lập, một Nhà nước pháp quyền theo tinh thần bản Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền và Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị;

3. Đóng cửa vĩnh viễn các Trại tập trung cải tạo. Trả tự do cho tất cả tù nhân chính trị và tù nhân vì lương thức, bị giam giữ tại miền Bắc sau Hiệp định Genève năm 1954, tại miền Nam sau năm 1975. Thỉnh mời các nhân tài, chuyên viên trong số tù nhân này tham gia kiến quốc. Đồng lúc thỉnh mời giới chuyên gia kỹ thuật, trí thức, học giả, mọi cá nhân, đoàn thể ở hải ngoại, vượt biển ra đi sau năm 1975, đem các kinh nghiệm và học thuật thu thái ở các nước tiên tiến về xây dựng quê hương. Hủy bỏ các đạo luật hay nghị định có tính khủng bố trên


lĩnh vực tôn giáo và quản chế hành chính;

4. Bảo đảm quyền tư hữu; bảo đảm quyền tự do kinh doanh; bảo đảm quyền tự do nghiệp đoàn. Ban hành chính sách khẩn trương giúp đỡ công nghiệp hóa canh tác và nâng cao đời sống nông dân, là tiềm lực của đại khối dân tộc. Chấm dứt nền kinh tế thị trường theo định hướng Xã hội chủ nghĩa. Vì “nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa” đã lỗi thời và bất lực hình thành một giải pháp cho nhân sinh sau 74 năm thí nghiệm của Nhà nước Liên bang Xô Viết, một nhà nước thù địch với quảng đại nhân dân nên đã bị xóa bỏ đầu thập niên 90. Xây dựng nền kinh tế thị trường phù hợp với xã hội Việt Nam và phát huy theo đường hướng của nền kinh tế tri thức và kinh tế sinh thái. Liên hệ với công cuộc toàn-cầu-hóa theo xu thế văn minh của nhân loại để phát triển kỹ thuật, bảo vệ hòa bình và an ninh thế giới, chống lại các thách thức nghiêm trọng của khuynh hướng toàn-cầu-hóa nô lệ do giới tài phiệt liên lục địa chủ súy. Tận lực xóa bỏ hố ngăn cách giàu nghèo đang tha hóa con người và phân liệt xã hội nước ta;

5. Bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ quốc gia. Tách lìa chính trị khỏi quân đội và các cơ quan công an, mật vụ. Giải giới binh sĩ xuống mức quốc phòng bình thường theo tiêu chuẩn các quốc gia ở thời bình, để chia sớt ngân quỹ quốc phòng thái quá cho ngân quỹ giáo dục và ngân quỹ y tế quốc dân. Về giáo dục, cấp tốc đào tạo nhân tài và chuyên gia phục hưng xứ sở, đào luyện một thế hệ trẻ chuyển tiếp đang bị mai một, vì thế hệ lãnh đạo già thì miệt mài chủ chiến, gây thù theo chủ trương vọng ngoại đấu-tranh-giai-cấp làm phân hóa và tê liệt cộng đồng dân tộc, thế hệ đang lên thì bị cuốn hút theo chủ nghĩa kim tiền vì sinh kế bức bách. Về y tế, giải quyết ưu tiên nạn thiếu nhi suy dinh dưỡng và biện pháp phòng bệnh ở nông thôn;

6. Bài trừ văn hóa ngoại lai đồi trụy hoặc các ý thức hệ phi dân tộc làm xáo trộn tình nghĩa và đạo lý Việt Nam. Phát huy nền văn hóa truyền thống Việt trong tinh thần khai phóng, sáng tạo và dung hóa với mọi nền văn minh nhân loại. Đề cao ba giá trị tinh thần Nhân, Trí, Dũng của tổ tiên. Thực hiện công bằng xã hội, nam nữ bình quyền, bình đẳng tôn giáo, tôn trọng quyền tự trị và đặc thù văn hóa của các dân tộc ít người cư ngụ trên lãnh thổ nước ta. Bảo vệ quyền lợi ngoại kiều sinh sống làm ăn ở Việt Nam theo luật định và tinh thần hỗ tương quốc tế. Bảo đảm quyền lợi và nhân phẩm của người Việt sống ở hải


ngoại;

7. Tôn trọng lãnh thổ các nước láng giềng. Chủ trương hòa thân, đối thoại và cộng tác bình đẳng với các nước lân bang trên mọi lĩnh vực kinh tế, văn hóa, tôn giáo, xã hội. Chung sức bảo vệ hòa bình, an ninh và thịnh vượng tại các quốc gia Đông Nam Á. Chung sức với các quốc gia trong vùng phát huy tính nhân văn Đông phương, như một Đạo tràng, hầu ngăn chận các Thị trường biến người lao động thành nô công, hàng hóa;

8. Thể hiện tinh thần hòa hiếu truyền thống và sách lược tâm công trong chính sách ngoại giao với mọi quốc gia trên thế giới, để tạo thế đối thoại, cộng tác, tương trợ, đôi bên cùng có lợi nhưng không đánh mất quốc thể và chủ quyền quốc gia. Bằng phương lược này, tạo cơ hội và điều kiện đẩy nhanh công cuộc phát triển kinh tế, phát triển công nghiệp song song với thăng tiến xã hội, hầu kịp bước theo xu thế văn minh, tiên tiến, cường thịnh tại các quốc gia dân chủ, giàu mạnh trong thế giới vào đầu thế kỷ XX!

Để tạo điều kiện và cơ sở cho ba nhận định, ba phương pháp đối trị, và sách lược tám điểm cứu nguy dân tộc trên đây biến thành thực tại, Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống Nhất xin kêu gọi chư vị thức giả, đồng bào các giới, không phân biệt chính kiến hay tôn giáo, đặc biệt chư Tôn giáo phẩm, các cấp Giáo hội trong và ngoài nước, quý nam nữ Cư sĩ Phật tử, hãy kết liên với Giáo hội trong nỗ lực hội thoại và biến tâm tư thành hành động để cho đêm dài khổ ách Việt Nam chấm dứt, rạng đông của kỷ nguyên mới chiếu sáng trên dải đất hình chữ S này. Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất cũng thiết tha kêu gọi nhân dân yêu chuộng công lý, dân chủ trên địa cầu, các Chính phủ, các Trung tâm quyền lực quốc tế, các tổ chức Nhân quyền, Dân chủ, các tổ chức Công đoàn khắp năm châu hỗ trợ và hậu thuẫn cho kế hoạch Dân chủ hóa trên đây sớm hiện thực tại Việt Nam.

Thừa lệnh Hội đồng Lưỡng Viện Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống Nhất, nay tuyên cáo.

Sài Gòn ngày 21 tháng 2 năm 2001 Sa môn Thích Quảng Độ (Phật l ịch 2544)


Thích Quảng Độ

Hòa thượng là Tăng thống thứ năm của GHPGVNTN và là một nhân vật bất ñồng chính kiến Việt Nam vì các hoạt ñộng ñấu tranh tự do tôn giáo và nhân quyền.

H.T. ñược trao Giải Nhân quyền Thorolf Rafto năm 2006 và ñược ñề cử giải Nobel Hòa bình nhiều lần.

Kể từ 1975, ông liên tục bị chính quyền sách nhiễu, giam cầm, quản chế.

Hiện nay ông ñang bị quản thúc tại Thanh Minh Thiền Viện ở Sài gòn.


HOÀNG MINH CHÍNH

BẢN TUYÊN BỐ Khôi phục Sinh hoạt

Đảng Dân chủ Việt nam

Kính thưa quốc dân đồng bào trong nước và hải ngoại,

Kính thưa nhân loại tự do dân chủ toàn cầu,

Tôi là Hoàng Minh Chính, công dân nước Việt Nam, cựu Tổng Thư ký Đảng Dân Chủ Việt Nam, xin được kính báo sự kiện trọng đại của đất nước.

Nước Việt Nam từng có bốn ngàn năm văn hiến rạng rỡ. Dân tộc Việt Nam luôn sống đoàn kết, thương yêu đùm bọc nhau bất kể thời thế thăng trầm. Người Việt từng được đánh giá là thông minh, cần mẫn, hiền hoà và hiếu khách. Non sông Việt nổi tiếng phong phú tài nguyên, có nhiều kỳ quan thế giới cùng nhiều di tích lịch sử huy hoàng.

Thế chiến II kết thúc, Nhật đầu hàng vô điều kiện ngày 14-8-1945 mở ra thời kì tuyệt vời cho các thuộc địa giành tự chủ, giải phóng dân tộc. Nhân dân Việt Nam chớp lấy thời cơ Vàng này ra lời Tuyên Ngôn Độc Lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ngày 2-9-1945.Rồi sau đó Tổng tuyển cử tự do bầu Quốc hội đầu tiên đa đảng, lập chính phủ Liên hiệp Quốc gia năm đảng phái. Tất cả biểu hiện một chính thể dân chủ đa nguyên. Như vậy, người dân Việt đáng được hưởng cuộc đời ấm no, tự do, hạnh phúc trong hoà bình. Đáng tiếc thay! Suốt hơn nửa thế kỷ nay, đảng cộng sản đem áp đặt chủ nghĩa Mác-Lênin hoang tưởng, dùng chuyên chính vô sản, đấu tranh giai cấp để thực hiện chủ nghĩa xã hội độc hại tại Việt Nam. Đảng CSVN tự tiện đưa điều 4 vào Hiến pháp nhằm hợp pháp hoá quyền độc đảng, độc tài, toàn trị của họ. Họ độc quyền báo chí để độc quyền phát ngôn, lừa dối nhân dân. Họ dùng công an và quân đội để đàn


áp ước nguyện được hưởng tự do dân chủ của nhân dân. Họ đàn áp dân oan đi đấu tranh đòi lại đất đai, tài sản bị các quan tham cướp đoạt. Họ biến nhân dân thành thần dân nô lệ, gieo rắc sợ hãi cho mọi người, mọi gia đình, gây chia rẽ đố kỵ trong nhân dân để dễ bề cai trị. Thậm chí họ gây ra cảnh nồi da xáo thịt, huynh đệ tương tàn vì hệ ý thức cộng sản. Họ cam tâm bán phần đất đai máu thịt và vùng biển chiến lược cho Bắc triều để được hỗ trợ trị vì trong nước họ làm tất cả những điều xấu xa, tàn bạo nhằm mục tiêu duy nhất là củng cố quyền lực chính trị đặng vơ vét đầy túi tham, hưởng sung sướng an nhàn trên mồ hôi, xương máu nhân dân.

Ngày hôm nay xã hội Việt nam đang trong tình trạng bi thảm, đạo đức bị băng hoại suy đồi, tham nhũng tràn ngập từ cơ sở lên tận bộ máy hành pháp, chấp pháp trung ương ngày càng trầm trọng, vô phương cứu chữa. Lòng dân đồ thán, giới trẻ mất niềm tin vào tương lai tiền đồ, tủi nhục trước thế giới văn minh.

Nguyên nhân của mọi nguyên nhân, cội nguồn của mọi cội nguồn tất cả tình cảnh bi thảm đó là do độc đảng CSVN thoán quyền nhân dân, thiết lập nền độc tài, tập quyền, chuyên chế, toàn trị, ngồi trên đầu trên cổ quốc dân, đồng bào.

Những điều khái quát như trên không có gì mới lạ. Đó là cảnh ngộ của nhiều người dân, nhiều gia đình đang bức xúc lâu nay. Các tờ rơi thay báo chí tự do ngôn luận đã từng lên tiếng ba thập kỷ nay, nhưng đảng CSVN không hề quan tâm, không hề đối thoại. Họ không thể phản bác đươc sự thật hiển nhiên, phi nhân tính, phi pháp, tàn bạo đang phơi bày khắp chốn, khắp nơi trước mắt bàn dân thiên hạ.

Các nhân sĩ trí thức, các vị lão thành cách mạng, các cựu chiến binh lo âu, bàn luận sôi nổi, lên tiếng phê phán công khai. Các chính khách và các vị chức sắc các tôn giáo khắc khoải cho nhân quyền và tự do tôn giáo không ngừng lên tiếng quyết liệt, đề ra các lộ trình 7, 8, 9 điểm như những cương lĩnh hành động được dư luận rộng rãi nhiệt liệt hoan nghênh. Các phong trào dân chủ và hội đoàn đảng phái liên kết nhau thành mặt trận rộng lớn, sôi sục tìm đường cứu nước bằng các cương lĩnh chính trị và biện pháp đấu tranh hòa bình, bất bạo động. Dân oan từ nam chí bắc hàng ngàn, hàng vạn người lũ lượt kéo nhau tới thủ đô đâm đơn khiếu kiện tới các cơ quan trung ương nhà nước, đồng thời gửi cho LHQ và đưa lên Internet. Công nhân đấu tranh đình công, bãi công hàng trăm ngàn người, đòi tăng đồng lương thấp kém, đòi bảo hiểm xã hội, đòi lập công đoàn tự do. Tiểu thương nhiều chợ bãi thị, đi khiếu kiện; sinh viên, học sinh lên tiếng đòi


cải thiện chương trình, phương pháp giảng dạy-học tập-thi cử, yêu cầu có công ăn việc làm sau khi tốt nghiệp. Nông dân là tầng lớp chiếm tuyệt đại dân số, nhiều nơi bị chiếm đoạt ruộng nương, vườn tược, nhà cửa làm các dự án sân gôn, khu chế xuất, khu vui chơi giải trí, v.v... làm cho họ thất nghiệp vì bị mất ruộng đất, hoặc không được đền bù thoả đáng, tập hợp tại thôn xóm quê hương, chống lại quyết liệt việc giải toả, thậm chí dẫn tới xô xát đổ máu với công an và quân đội điều tới đàn áp.

Một bầu không khí phẫn nộ, sục sôi đấu tranh đòi tự do dân chủ, đòi cải thiện dân sinh, chống áp bức bóc lột, đang như nồi súp-de không có van xì thoát sẽ phát nổ bất kể lúc nào.

Đảng CS và nhà nước XHCN đang lâm vào một nền chính trị bế tắc, một đường hầm không lối thoát. Chính vì đảng CS vẫn ngoan cố duy trì chủ nghĩa Mác-Lênin làm hệ tư tưởng chủ đạo để xây dựng chủ nghĩa xã hội - một hình mẫu xã hội hoang tưởng và man rợ, chống lại loài người - như Nghị Quyết số 1481 của Quốc hội Âu châu ngày 25-1-2006 đã “lên án Chủ nghĩa Cộng sản là tội ác chống nhân loại”. Để thực thi cái hình thái xã hội phi nhân tính, đối nghịch với nguyện vọng và quyền lợi của quốc dân, đảng CS phải dùng những chính sách lừa phỉnh kết hợp với đàn áp khốc liệt nhân dân--là con đường tự sát của chính mình. Nguyên lý này chính người sáng lập ra chủ nghĩa Mác-Lênin đã khẳng định và thực tiễn tan rã của hệ thống XHCN Âu châu là minh chứng hùng hồn.

Đảng Dân Chủ Việt Nam, ra đời ngày 30 tháng 6 năm 1944, xuất thân từ Phong trào sinh viên yêu tự do dân chủ thời Pháp thuộc đi tìm đường cứu nước. Đảng Dân Chủ Việt Nam (Đảng DC) liên kết ngay từ ngày đầu với các trí thức báo Thanh Nghị thành đảng của giới trí thức dân chủ cấp tiến. Đảng DC đứng trong hàng ngũ Việt Minh, tham gia tổng tuyển cử tự do bầu Quốc hội đầu tiên đa đảng ngày 6-1-1946, tham gia Chính phủ Liên hiệp Quốc gia gồm 5 đảng phái chia nhau 12 bộ, rồi tham gia kháng chiến chống thực dân Pháp cùng đảng CS và đảng Xã hội.

Chặng đường chiến đấu cho độc lập dân tộc gắn bó chiến hữu giữa hai đảng Dân Chủ và Cộng Sản gần nửa thế kỷ tưởng chừng keo sơn. Ngờ đâu năm 1988 đảng DC bị người anh kết nghĩa là đảng CS lừa mua chuộc được ông Tổng Thư ký cuối cùng của Đảng DC (ông NXY - Ks Nông học) và một nhóm đảng viên DC đứng ra “tuyên bố Đảng DC tự giải thể (năm 1988) với lý do đã hoàn thành nhiệm vụ lịch sử”.

Tuy nhiên ngay hồi bấy giờ có một số cán bộ đảng viên dân chủ, kể cả vài cán bộ cấp cao CS cấp tiến, biết trước “âm mưu giải thể” đen tối đó


nên đã lên tiếng công khai tuyên bố “chống giải thể Đảng DC”. Dư luận rộng rãi bấy giờ đều biết rõ đó là chủ trương của trung ương ĐCS. Trong số đảng viên dân chủ cương quyết “chống giải thể” gồm có phó Tổng Thư ký đảng DC luật gia Đỗ Đức Dục, bí thư thành uỷ Dân Chủ Đảng Hà Nội bác sĩ Trần Nam Tiến, cựu Tổng Thư ký đảng DC Hoàng Minh Chính, và một số khá đông cán bộ đảng viên DC khác đều là những trí thức tên tuổi tại Hà Nội.

Ngày nay, tại thế kỷ 21 thiên niên kỷ mới, xét trên các bình diện thực tiễn, tri thức, pháp lý và đạo lý nhân văn, nhân dân Việt Nam đã trưởng thành. Toàn quốc toàn dân sôi nổi, thiết tha mong mỏi nền dân chủ tự do, không chấp nhận sự chăn dắt áp đặt, tủi hổ, bi thảm như suốt 60 năm qua.

Với những tiếng nói đanh thép như vị nguyên thẩm phán toà án Nhân dân Tối cao, luật sư lão thành kỳ cựu Trần Lâm, 80 năm tuổi đời và 59 năm tuổi đảng trong bức tâm thư gần hai chục trang gửi cho Đại hội X đã nói lên những điều bức xúc nhất chắt lọc từ đại chúng quốc dân. Ông khái quát và nhấn mạnh: “Suy cho cùng, độc đảng sẽ đưa đến độc quyền, mọi độc quyền đều đưa đến tha hoá, đó là căn bệnh mãn tính, là bệnh hiểm nghèo với vẻ bề ngoài như ổn định, yên bình nhưng cái chết được báo trước... Tôi tin rằng không có phép mầu nào cả... Việc thiết lập thể chế đa đảng, là việc làm không thể dừng được... Không có con đường nào khác. Cả thế giới một đường, một mình ta một đường thì thật là quá lạ, mà cái hướng của ta lại mù mờ... Thiết lập thể chế đa đảng là việc làm sáng suốt, một sự lựa chọn đúng đắn. Lý luận về đa nguyên là trí tuệ của nhân loại, là thành quả sự phát triển của loài người. Ta học là bài học của nhân loại...”

Luật sư Nguyễn Văn Đài (Thiên Ân Law Office - 10 Đoàn Trần Nghiệp, Hà Nội) trong bài “Quyền tự do thành lập đảng ở Việt Nam” biện luận vững vàng trên các bình diện lịch sử đã từng có ở Việt Nam. Còn trên bình diện Hiến pháp và luật pháp “Quyền tự do thành lập đảng ở Việt Nam” cũng rất hợp hiến và hợp pháp đúng như các dẫn chứng của Ls. Đài.

Đồng bào hải ngoại đã lên tiếng quyết liệt, kịp thời phê phán sâu sắc đường lối phản dân hại nước của chính quyền CS Hà Nội và yểm trợ mạnh mẽ, rất hữu hiệu là trợ lực vô giá cho phong trào đấu tranh gian lao quốc nội.

Dư luận quốc tế đã không ngừng lên án chính quyền Hà Nội vi phạm nghiêm trọng nhân quyên và tự do tôn giáo. Hoa Kỳ là nước nhiệt tình nhất. Nhiều nghị quyết của Quốc hội, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã yêu cầu chính quyền CSVN tôn trọng các công ước quốc tế và các ký kết giữa Việt


Nam với Mỹ về nhân quyền. Điển hình như năm 1994, Lưỡng Viện Quốc Hội Hoa Kỳ thông qua Nghị Quyết Chung lấy ngày 11 tháng 5 mỗi năm là Ngày Nhân Quyền cho Việt Nam. Nghị quyết này đã được Tổng thống Hoa Kỳ phê chuẩn và ban hành để trở thành Luật Công Pháp ngày 25-5-1994 (số 103.258) với nội dung yêu cầu chính phủ Hà nội thực thi nhân quyền, tự do tín ngưỡng, phóng thích các tù nhân chính trị, bãi bỏ chế độ độc đảng, tổng tuyển cử tự do, công bằng, có giám sát của LHQ, theo chuẩn mực công pháp quốc tế.

Ngoài Hoa Kỳ thì Quốc Hội Liên Hiệp Âu Châu cũng rất nhiệt tình ủng hộ các đấu tranh đòi tự do dân chủ ở Việt Nam trong nhiều dịp. Điển hình như Quốc hội EU phê phán mạnh mẽ chính quyền cộng sản Hà Nội, và “lên án CNCS là tội ác chống nhân loại” (Nghị Quyết Quốc hội EU, 1481, ngày 25-1-2006). Tiếng nói của các tổ chức nhân quyền quốc tế, các tổ chức phi chính phủ (NGO), các tổ chức báo chí quốc tế không biên giới, và nhiều tổ chức quốc tế khác luôn lên tiếng ủng hộ các cuộc đấu tranh đòi tự do dân chủ ở Việt Nam.

Đại hội Dân chủ Thế giới lần thứ Tư họp bốn ngày từ mồng 2 tới 5-4-2006 tại Istanbul thủ đô Thổ Nhĩ Kì, có 600 chiến sĩ dân chủ từ 125 nước tới dự. Đại hội chia 4 tiểu ban bàn tất cả các chủ đề về nhân quyền, tự do tôn giào, các vấn đề kinh tế, văn học, giáo dục, y tế, xã hội v.v… của các nước đang phát triển. Đại hội đã để ngày cuối cùng vinh danh 2 chiến sĩ dân chủ Việt Nam kiên cường là Hoà thượng Thích Quảng Độ và ông Hoàng Minh Chính. Qua đó Đại hội Dân chủ Thế giới xác tín, ca ngợi nhân dân Việt nam đấu tranh kiên trì anh dũng suốt nửa thế kỉ qua vì tự do dân chủ hoá đất nước.

Tất cả những cử chỉ quốc tế vô tư, cao quý nêu trên là sức mạnh vô giá hỗ trợ cho sự nghiệp đấu tranh vì Dân Chủ Hoá, Đa Nguyên Đa Đảng ở Việt Nam.

- Nay căn cứ toàn bộ tình hình thực tiễn và khát vọng cháy bỏng của quốc dân đồng bào trong nước và hải ngoại;

- Chiếu theo Hiến pháp Việt Nam năm 1946 các điều luật cơ bản: Điều thứ 1, Điều thứ 6, Điều thứ 7, Điều thứ 10 – ghi rõ “Công dân Việt Nam có quyền tự do tổ chức và hội họp”;

- Chiếu theo Hiến Chương Liên Hợp Quốc - Luật Quốc Tế Nhân Quyền bao gồm những điều khoản nhân quyền trong Hiến Chương Liên Hợp Quốc (1945); Tuyên Ngôn Quốc Tế Nhân Quyền (1948) và Phụ Đính


Tuyên Ngôn Quốc Tế Nhân Quyền (1998); Công Ước Quốc Tế về Những Quyền Dân Sự và Chính Trị (1966) và Công Ước Quốc Tế về Những Quyền Kinh Tế, Xã Hội và Văn Hoá (1966).

- Chiếu theo Hiến Chương Liên Hợp Quốc điều 2.2 quy định “Tất cả các nước thành viên Liên Hợp Quốc phải làm tròn những nghĩa vụ mà họ đảm nhận chiếu theo Hiến Chương này.” Việt Nam là một thành viên LHQ có nghĩa vụ phải tôn trọng và thực thi.

- Chiếu theo Bản Phụ Đính Tuyên Ngôn Quốc Tế Nhân Quyền (LHQ-1998) có nhấn mạnh “Quyền Tự Do Hội Họp và Tự Do Lập Hội (Right of Assembly and Freedom of Association)”.

Nhân dân Việt nam đã từng có danh ngôn: “Ý dân là Ý trời!”Ý dân là thiết lập nền Dân chủ Đa nguyên, Nhà nước Của Dân – Do Dân – Vì Dân đích thực từ nay!!!

Trước tất cả những dẫn chứng pháp lý và đạo lý đanh thép kể trên, Tôi công dân Việt Nam Hoàng Minh Chính, với tư cách cựu Tổng Thư Ký Đảng Dân Chủ Việt Nam trịnh trọng tuyên bố

• Khôi phục sinh hoạt Đảng Dân Chủ Việt Nam từ ngày hôm nay, Thứ Năm, mồng 1 tháng 6 năm 2006, Thế kỷ XXI, Thiên Niên Kỷ Mới.

• Tên gọi tắt: Đảng Dân Chủ (XXI) - lấy cột mốc thế kỷ XXI làm dấu son lịch sử của Đảng.

Kính thưa quốc dân đồng bào,


Đảng Dân Chủ (XXI) là Đảng DC kiểu mới Thế Kỷ XXI, coi toàn thể quốc dân đồng bào là lực lượng cơ bản nhất, là sức mạnh vô địch của mình để thực thi mục đích tối thượng TỰ DO DÂN CHỦ HOÁ ĐẤT NƯỚC. Các mục tiêu cụ thể, là: Thực thi tất cả các quyền tự do dân chủ mà Hiến Chương LHQ và các Công Ước Quốc Tế đã công bố; thực thi đầy đủ nền dân chủ đại nghị, đa nguyên đa đảng, tự do báo chí, xuất bản tư nhân, tự do tư tưởng, tự do tín ngưỡng tôn giáo, tam quyền phân lập, sở hữu tư nhân, kinh tế thị trường tự do, tự do xuất nhập cảnh, tự do đi lại cư trú, bảo đảm giáo dục hiện đại, an sinh toàn dân.Đó là khát vọng khôn nguôi của suốt 60 năm qua toàn dân chờ đợi.

Đảng Dân Chủ (XXI) khơi nguồn sức mạnh của mình từ những bùng nổ cách mạng khoa học kỹ thuật tin học, vi tính-viễn thông, sinh học, khoa học về phức tạp; trào lưu tự do dân chủ hoá mạnh mẽ toàn nhân loại,


toàn cầu hoá thương mại và trên tất cả các bình diện đời sống xã hội loài người.

Phương pháp đấu tranh của Đảng là bất bạo động, hoà bình đối thoại, bình đẳng, bao dung, cùng nhau xây dựng xã hội tự do dân chủ, an bình, hạnh phúc, đích thực Của Dân-Do Dân-Vì Dân. Liên kết toàn thể quốc dân đồng bào trong nước và hải ngoại, tất cả các đảng phái hội đoàn, các phong trào dân chủ, các tôn giáo, các sắc tộc thành một mặt trận rộng lớn nhất, một sức mạnh tổng hợp hoá giải mọi lực cản để chấn hưng đất nước.

Đảng Dân Chủ (XXI) mang tính nhân bản, nhân dân, đại chúng, tự do dân chủ triệt để. Vì vậy đảng kết nạp đảng viên là tất cả những người Việt nào tán thành mục đích tối thượng Tự Do Dân Chủ và các mục tiêu cụ thể kể trên; nhất thiết không phân biệt dân tộc, tôn giáo, giới tính, thành phần xã hội, chính kiến riêng (ngoại trừ tư tưởng tuyên truyền chiến tranh, hằn thù dân tộc), bất kể những ai có đức tính trung thực, minh bạch và trong sáng với lý tưởng Tự Do Dân Chủ, và được dân chúng giám sát. Ngoài ra không có một điều kiện nào khác cả.

Kính thưa đồng bào trong nước và hải ngoại,


Đảng Dân Chủ (XXI) tha thiết kêu gọi sự ủng hộ mạnh mẽ của quí Vị!

Chúng tôi cầu mong sự kiểm tra thường xuyên của quý Vị đối chiếu lời nói với việc làm của từng đảng viên chúng tôi, cũng như của toàn Đảng Dân Chủ (XXI) và thẳng thắn phê bình chỉ bảo cho!

Chúng tôi xin hứa đem hết lòng thành, tâm sức thực thi lý tưởng cao quý:

TẤT CẢ VÌ TỰ DO, DÂN CHỦ, HẠNH PHÚC CỦA TOÀN DÂN!!!

Xin trân trọng cảm ơn. Hà Nội, ngày 1 tháng 6 năm 2006


HOÀNG MINH CHÍNH

Cựu Tổng Thư ký ĐẢNG DÂN CHỦ VIỆT NAM �

Hoàng Minh Chính (1920-2008)

Ông tên thật là Trần Ngọc Nghiêm, vào Đảng Cộng sản Đông Dương năm 1939.

Ông từng nắm nhiều nhiệm vụ quan trọng ở chế ñộ miền Bắc trước ñây: Tổng thư ký Đảng Dân chủ Việt nam, Phó chủ nhiệm Trường Đảng Nguyễn Ái Quốc, Viện trưởng Viện Triết học Mác-Lênin.

Năm 1967, ông bị Đảng Cộng sản (ngã về phía Trung Quốc) khai trừ, vì bị cho rằng thuộc vào thành phần xét lại thân Liên Xô, và cải tạo cho ñến năm 1973.

Năm 2006, ông tuyên bố phục hoạt Đảng Dân chủ với tên mới là Đảng Dân chủ (XXI).

Đời ông là một ñiển hình của nhiều ñảng viên Đảng Cộng sản lão thành: Vì yêu nước nên vào Đảng CS ñể chống thực dân, thấy Đảng ñộc tài nên lên tiếng ñưa ñến tù tội, khi Đảng không còn phục vụ cho quyền lợi dân tộc nữa thì công khai tranh ñấu cho dân chủ.

� Nguồn: http://www.ddcvn.info/


HOÀNG XUÂN ĐÀI

Dân chủ và Phát triển

Phát triển-trước, dân chủ-sau hay dân chủ-trước, phát triển-sau? Từ gần nửa thế kỷ nay, trường phái ‘phát triển-trước, dân chủ-sau’ có phần được nhiều tín đồ vì họ cho rằng phát triển sẽ tạo các điều kiện cho dân chủ, sẽ giúp gia tăng số người biết đọc biết viết, thành hình một giới trung lưu, và nuôi dưỡng những cách cư xử có tính toàn cầu (cosmopolitan), những tiền đề cho dân chủ. Ngoài ra, chủ trương này thích hợp với những đòi hỏi của tình thế--Chiến tranh Lạnh--các nước giàu mạnh phương Tây ủng hộ và viện trợ các quốc gia chuyên quyền vì không muốn các nước này rơi vào quỹ đạo của Liên bang Xô viết.

Chủ trương này được tiếp tục đề cao khi không còn Chiến tranh Lạnh vì các thành tựu kinh tế tại các nước chuyên quyền tại châu Á như Singapore, Nam Dương, Đại Hàn, Đài Loan và gần đây hơn Trung Quốc.

Giáo sư János Kornai, chuyên gia về chuyển đổi kinh tế từ hệ thống xã hội chủ nghĩa sang tư bản chủ nghĩa, với những kinh nghiệm sống trong quá trình chuyển đổi tại các nước cựu cộng sản Đông Âu, là người bào chữa cho chủ trương ‘Phát triển-trước, dân chủ-sau’. Phần một của bài viết sẽ trình bày quan điểm của Kornai.

Amartya Sen, giải Nobel kinh tế học, là trạng sư rất nhiệt thành với chủ trương ‘dân chủ-trước, phát triển-sau’. Phần hai của bài viết trình bày quan điểm của Amartya Sen cùng những dữ kiện thống kê biện hộ cho chủ trương ‘dân chủ-trước, phát triển-sau’ của Joseph T. Siegle, giáo sư đại học Maryland, Michael M. Weinstein, giám đốc Policy Planning and Research tại Robin Hood Foundation, Morton H. Halperin, giám đốc Open Society Policy Center và phó chủ tịch Center for American Progress, đồng tác giả cuốn How Democraties promote Prosperity and Peace.


Việt Nam hiện nay là một người học trò của giáo sư János Kornai, với một số thành tựu, nhưng sẽ gặp khó khăn. Phần ba của bài viết trình bày một số quan điểm giải thích tình trạng này.

1. Phát triển-trước, dân chủ-sau Giáo sư János Kornai sinh tại Budapest, tốt nghiệp hai bằng tiến sĩ

kinh tế năm 1961 và khoa học năm 1965. Sau khi được mời giảng dạy tại một số trường đại học tại châu Âu và Mỹ, ông là giáo sư kinh tế học tại đại học Harvard từ năm 1986.

Kornai được giới chuyên môn về kinh tế chuyển tiếp (từ xã hội chủ nghĩa sang tư bản chủ nghĩa) biết đến rất nhiều. Không một cuốn sách nào đề cập đến vấn đề này mà không quy chiếu về những đóng góp đáng kể của Kornai. Ông đã viết và xuất bản khoảng 15 cuốn sách, được dịch ra nhiều thứ tiếng. Gần đây, cuốn Road to a Free Economy đã được dịch ra tiếng Việt [1]. Nếu người ta có thể xem nền kinh tế chuyển tiếp là một môn học riêng biệt, thì János Kornai được coi như là người sáng lập.

Ít nhất có hai lý do khiến cho những tác phẩm của János Kornai làm người ta chú ý, ngoài lý do đó là những sách đọc bắt buộc cho những nhà nghiên cứu, cố vấn cho các chính phủ và làm việc về kinh tế chuyển đổi. Lý do thứ nhất là nhiều chuyên gia dường như hiểu những mục tiêu của các nước muốn chuyển đổi, những điều cần thiết phải làm để thiết lập một nền kinh tế tự do, nhưng họ không nhận thức thấy một cách đầy đủ tình trạng xuất phát của các nước này. János Kornai, dù sao, rất hiểu biết hệ thống xã hội chủ nghĩa từ bên trong, như nhan đề của một số sách của ông ta đã minh hoạ. Vào năm 1959, ông đã cho xuất bản cuốn 'Siêu trung ương tập quyền trong quản trị kinh tế’ (Overcentralization in Economic Administration), được tái bản lần thứ hai vào năm 1994. Năm 1980, ông hoàn thành cuốn ' Kinh tế thiếu hụt’ (Economics of shortage). Hai cuốn sách này nắm bắt được những nét đặc trưng của hệ thống xã hội chủ nghĩa, và sau đó, vào năm 1992, soạn thảo cuốn 'Hệ thống Xã hội chủ nghĩa’ (The Socialist System) [2].

Các cuốn sách của Kornai cho phép tìm hiểu một cách rõ ràng và thấu đáo quá trình chuyển đổi. Từ khi sự chuyển đổi bắt đầu tại các nước Trung và Đông Âu, và ngay cả trước đó, những phân tách của Kornai đã làm sáng tỏ một điều: sự chuyển đổi là một quá trình thay đổi thể chế, đặc biệt để khuyến khích sự phát triển hữu cơ của khu vực tư. Gần với ba chủ trương 'giải tư, tự do hoá và ổn định (privatization, liberalization, stabilization)'


của IMF trong khuyến cáo cho các nước đang phát triển muốn được IMF hỗ trợ, Kornai nhấn mạnh tầm quan trọng chủ yếu của đường lối 'cứng rắn hoá sự kiềm chế ngân sách (hardening the budget constraints)' của các công ty. Bên bờ vực của cuộc cách mạng nhung tại Trung và Đông Âu, Kornai đã cho ra cuốn sách 'Con đường đi tới nền kinh tế tự do, Thay đổi từ một hệ thống xã hội chủ nghĩa’ (The road to a Free Economy- Shifting from a Socialist System). Các chuyên gia UNDP Việt Nam cho rằng, có lẽ điều quan trọng nhất là những cuốn sách của Kornai không những chỉ dạy cho các cố vấn kinh tế thị trường về những chuyển đổi từ kinh tế xã hội chủ nghĩa sang kinh tế thị trường, mà còn có giá trị rất lớn cho các nhà hoạch định chính sách của các nước xã hội chủ nghĩa.

Kornai hiểu rõ những đặc trưng đã ăn sâu vào chủ nghĩa xã hội cũng như quen thuộc với thuật ngữ của nó, do đó ông ta là cố vấn ưu tú và người tranh luận thú vị trong phạm trù này đối với các nước xã hội chủ nghĩa muốn đi vào con đường chuyển đổi, như Việt Nam chẳng hạn.

Trong bài viết 'Chuyển đổi hệ thống từ xã hội chủ nghĩa sang tư bản chủ nghĩa có nghĩa gì và không có nghĩa gì' [3], Kornai đã đưa ra một số điểm rất đáng quan tâm.

Hai chủ nghĩa này được xem như đã ngự trị thế giới trong suốt thế kỷ 20. Tuy nhiên, nhận định này tự nó không hiển nhiên và thường chạm trán với ba lý luận chống đối.

Chống đối thứ nhất cho rằng đề cập đến xã hội chủ nghĩa dọc theo, và hầu như song song với tư bản chủ nghĩa là quá đáng và không biện hộ được. Nhìn dưới góc độ lịch sử thế giới, xã hội chủ nghĩa chỉ hiện diện trong một thời gian chuyển tiếp rất ngắn, như một lầm lạc giai đoạn trong tiến trình những biến cố lịch sử. Quan điểm này có thể xem là đúng đối với các sử gia trong khoảng 200 năm về sau, nhưng đấy không phải là cách nhìn của những người sống trong thế kỷ 20. Sự thành lập, sự tồn tại và sự sụp đổ toàn bộ của chủ nghĩa xã hội đã để lại những vết nhơ, những đau khổ sâu đậm và kinh hoàng trong thế kỷ này. Hệ thống xã hội chủ nghĩa đã sống dai dẳng trong một thời gian khá dài và sẽ còn dai dẳng trên một quy mô rộng lớn tại Trung Quốc, một quốc gia đông dân nhất thế giới. Liên bang Xô viết đã được xem như là một siêu cường, với một sức mạnh quân sự khủng khiếp. Hệ thống xã hội chủ nghĩa đã đè nặng không những trên hàng trăm triệu người ở dưới quyền thống trị của nó, mà còn ảnh hưởng trên phần còn lại của nhân loại.

Quan điểm chống đối thứ hai: tại sao chỉ có hai hệ thống? Có thể nói


đến một hệ thống thứ ba, không xã hội cũng không tư bản? Ở đây Kornai không đặt câu hỏi có nên ao ước thiết lập một loại hệ thống thứ ba. Thế kỷ 21 hay 22 có thể sẽ đem đến một cái gì, nhưng điều chắc chắn là thế kỷ 20 đã không thấy sự xuất hiện rõ ràng của một hệ thống thứ ba.

Quan điểm chống đối thứ ba đào sâu hơn quan điểm thứ hai, nhưng theo một chiều hướng khác. Tại sao chỉ có một hệ thống xã hội chủ nghĩa? Thật vậy, hệ thống xã hội chủ nghĩa tại Liên bang Xô viết dưới thời Stalin khác với thời Khrushchev, cả hai đều khác xã hội chủ nghĩa Hung dưới thời János Kádár hoặc xã hội chủ nghĩa Ba Lan dưới thời Gomulka, Gierek và Jaruzelski. Cũng tương tự, tại sao chỉ nói đến một hệ thống tư bản bao gồm những chỉnh hợp hiện tại tại Hoa Kỳ và Thuỵ Điển?

Những câu hỏi trên đây đề xuất những vấn đề căn bản về giải thích và phân loại. Kornai đề nghị dùng từ ‘hệ thống’ như một khái niệm có tính bao hàm toàn diện và toàn thể, và chấp nhận mỗi hệ thống tồn tại như là sự biểu lộ có tính đặc trưng lịch sử của nhiều loại khác nhau.

Cái khuôn khổ của quan niệm ‘hệ thống’ trên được coi là chấp nhận được khi thoả mãn được ba điều:

a/ Những biểu lộ có tính lịch sử của chủ nghĩa tư bản với những đặc thù chung, do đó chúng có thể hiểu một cách hợp lý như là những biến thể của cùng một hệ thống. Một cách tương tự, chủ nghĩa xã hội cũng có thể xem như vậy.

b/ Những thuộc tính cơ-bản-có-tính-đặc-trưng-hệ-thống (basic system-specific attributes) với tầm quan trọng đủ để ảnh hưởng một cách sâu đậm trên thực tại xã hội, chính trị, kinh tế, văn hoá và đời sống hàng ngày.

c/ Những thuộc tính cơ-bản-có-tính-đặc-trưng-hệ-thống cung cấp các tiêu chuẩn chủ yếu để phân biệt hai hệ thống lớn.

Sau những rào đón trên, Kornai định nghĩa những thuộc tính cơ-bản-có-tính đặc-trưng-hệ-thống của hai chủ nghĩa xã hội và tư bản theo hai mô hình sau đây:

Trong các mô hình này, để phân loại những đặc tính chủ yếu của hai hệ thống, cách tiếp cận của Kornai mang tính xác thực chứ không tiêu chuẩn. Cụm từ 'xã hội chủ nghĩa' không phải là một tổ chức xã hội tưởng tượng mà những người tin tưởng vào hệ tư tưởng này mong muốn áp dụng. Đó là sự hình thành có tính lịch sử đã tồn tại trên 26 nước tự gọi là xã hội chủ nghĩa, được xem là ‘xã hội chủ nghĩa hiện hữu’. Một cách tương tự,


đáng lẽ cộng lại tất cả những đặc tính mà các người binh vực cho chủ nghĩa tư bản tưởng rằng đáng khát khao, phần thứ hai của mô hình đưa ra những nét chính có thể nhận thấy được trong ‘tư bản chủ nghĩa hiện hữu’.

Một cách cố tình, Kornai không muốn dùng những mô tả chi tiết, thịt rơi máu chảy của từng hệ thống, mà chỉ muốn mô tả đặc điểm tối thiểu có thể xem là cần và đủ cho những hệ thống hiện đại và có thể quan sát được trong lịch sử thao tác của xã hội hay tư bản chủ nghĩa. Kornai chú trọng đến những thuộc tính cơ-bản-có-tính đặc-trưng-hệ-thống để phân biệt hai hệ thống.

Ba khối đầu của mô hình tổng kết những điểm đặc trưng cơ bản của mỗi hệ thống: những biểu thị đặc điểm của quyền lực chính trị, sự phân phối quyền tư hữu và những cơ chế điều phối áp đảo của hệ thống. Khi các khối này đã định vị, chúng sẽ quyết định một cách mạnh mẽ đến đến những quyền lợi, động cơ và các ứng xử của những người tham gia (dân cư, xí nghiệp, cơ quan chính phủ,...), và những đặc trưng mang tính đặc thù hệ thống này được mô tả trong khối 4. Khối 5, tầng nông nhất của hệ thống, mô tả những tính đều đặn đặc thù hệ thống và các hiện tượng kinh tế cố hữu như là kết quả của các tương tác của các tầng sâu hơn (các khối 4, 3, 2, và 1).

Sự cứu xét những điểm đặc-trưng-cơ-bản-hệ-thống có thể trả lời câu hỏi được đặt ra một cách thường xuyên là sự chuyển đổi hệ thống bắt đầu và kết thúc ở đâu? Quá trình chuyển đổi bắt đầu khi xã hội thay đổi vị trí từ các đặc-trưng-cơ-bản của hệ thống xã hội chủ nghĩa được mô tả trong các khối 1, 2 và 3 và kết thúc khi xã hội đạt đến hình thể của các khối 1, 2 và 3, đặc trưng của tư bản chủ nghĩa. Ngoài ra, tình trạng thay đổi phải được bám rễ và không thể đảo ngược lại.

Cần phải quan tâm đến một số khác biệt về bản chất và mức độ. Có những chuyển đổi nhỏ nhưng quan trọng vì đó là những chuyển đổi có tính hệ thống, trong khi đó nhiều chuyển đổi lớn nhưng không có tính hệ thống, tầm ảnh hưởng sẽ không quan trọng. Chẳng hạn, phá giá đồng bạc không có tính hệ thống, nhưng việc đưa đồng bạc trở thành đổi được (convertible) trên thị trường quốc tế có tính hệ thống. Sự giảm thiểu một số giường bệnh tại nhà thương không có tính hệ thống, trái lại cho phép y sĩ hành nghề như là y sĩ gia đình là một sự thay đổi có tính hệ thống.

Ngoài ra, cần phải phân biệt bản chất của hai sự chuyển đổi. Sự chuyển đổi sang xã hội chủ nghĩa do đảng cộng sản áp đặt lên xã hội với bạo lực, khi cướp được chính quyền. Nó thanh toán những đối lập chính trị


và đàn áp chống đối. Các đảng cộng sản khi nắm quyền đã có một cái nhìn về xã hội, kinh tế và văn hoá mà họ muốn tạo dựng: một hệ thống loại trừ quyền tư hữu và thị trường, thay vào đó là sở hữu nhà nước và kế hoạch hoá. Cái nhìn này mang nặng tính độc quyền tư tưởng, do đó mọi tình trạng thân chủ nghĩa tư bản sẽ bị đàn áp. Đó là một ‘chương trình gen (genetic program)’ của xã hội chủ nghĩa đã được cấy vào cơ thể sống của xã hội, những lực tự phát sẽ thao tác trong xã hội. Hệ thống sẽ tự hoàn thành và loại bỏ những cơ chế và tổ chức kỵ với nó. Nó có số khá lớn kẻ đi theo, đề ra và thi hành các mệnh lệnh để thực hiện những đề cương vĩ đại.

Trái lại, tư bản chủ nghĩa không cần được áp đặt trên xã hội. Chỉ cần tháo gỡ một số rào cản đi đến tư bản chẳng hạn bãi bỏ những định chế cấm quyền tư hữu, cấm tư doanh, cấm giải tư... thì sớm muộn gì tư bản sẽ có thể bắt đầu phát triển, tuy rằng sẽ chậm hơn sự chuyển đổi sang xã hội chủ nghĩa.

Một thí dụ điển hình diễn tả sự khác biệt giữa hai chuyển đổi. Dưới thời Stalin, chính sách tập thể hoá nông nghiệp đã được áp đặt trên nông dân bằng bạo lực, trái lại chính sách nông nghiệp tại Trung Quốc dưới thời Đặng Tiểu Bình bằng các điều chỉnh và biện pháp khuyến khích nông dân khai thác một cách cá thể các ruộng đất của công xã, đã giúp chính sách này trở thành một sáng kiến thành công trên một quy mô rộng lớn.

Về mặt bản chất chính trị của các chuyển đổi, có ba loại thay đổi từ xã hội chủ nghĩa sang tư bản chủ nghĩa:

- Loại 1: Chế độ độc tài cộng sản được thay thế bằng một chế độ độc tài chống cộng. Điều đó đã xảy ra vào năm 1919, với sự sụp đổ của chế độ Cộng hoà Xô viết Hung của Béla Kun và thay vào đó là chế độ khủng bố trắng. Chế độ xã hội chủ nghĩa non yếu, nửa vời của Allende nước Chí Lợi (Chile) đã bị thay đổi bằng một cuộc đảo chính quân sự bởi Pinochet, đã áp đặt một triều đại khủng bố trong nhiều năm trước khi quyền lực chính trị phần nào được dân chủ hoá sau khi tư bản chủ nghĩa thiết lập trở lại và củng cố. Một cách tương tự, chế độ độc tài áp đặt bởi Liên bang Xô viết tại Afghanistan đã được thay thế bằng một chế độ độc tài chống cộng và thần quyền.

- Loại 2: Đó là những cuộc 'cách mạng nhung' đã xảy ra tại nhiều nước Đông Âu, không có giai đoạn khủng bố chống cộng. Chế độ dân chủ đã được xây dựng từ những đổ vỡ của chế độ chính trị cũ. Các nước này đã thành lập các cơ chế dân chủ hoặc đã có những bước tiến đáng kể trong việc xây dựng dân chủ.


- Loại 3: Đây là trường hợp xảy ra tại Trung Quốc và có thể Việt Nam. Các đảng cộng sản thay đổi từ bên trong, xuyên qua một chuyển đổi từ một lực lượng chính trị chống tư bản chủ nghĩa một cách sắc cạnh và tàn nhẫn sang một lực lượng chính trị thân tư bản chủ nghĩa, một cách che đậy nhưng như chưa bao giờ có thành kiến. Có hiện tượng thâm nhập giữa đảng cộng sản từ trung ương và đặc biệt cơ sở và tầng lớp xã hội chỉ đạo của kinh doanh cá thể. Người ta thường thấy những cán bộ của đảng kinh doanh trong khi vẫn giữ một chức vụ trong đảng. Hoặc có thể một kịch bản khác xảy ra: thủ trưởng một công ty quốc doanh hay một giám đốc-chủ nhân một công ty cá thể có thể thành bí thư của tổ chức đảng. Nếu chính những người lãnh đạo đảng không đứng ra làm chủ nhân một công ty cá thể, thì có thể vợ, anh chị em hoặc con có thể làm thế cho, và quyền lực chính trị và thương nghiệp đúng là được giữ lại trong gia đình. Đường lối này đưa đến một đảng cầm quyền tiếp tục thi hành quyền lực chính trị độc tài, vẫn là cộng sản một cách cường điệu, nhưng trong thực tế thân thiện với quyền tư hữu và kinh tế thị trường không kém gì Pinochet hoặc các nhà độc tài Đại Hàn.

Nhưng theo định nghĩa của mô hình trên, như vậy là không có chuyển đổi hệ thống gì cả, vì vẫn những người cũ nắm những vai trò chóp bu, những vai trò lãnh đạo xã hội, như trước. Như câu chuyện cười về các con chim đậu trên cây. Một phát súng nổ, chúng bay đi và đậu lại trên các cành cây, mỗi con đậu một cành khác, nhưng cả bầy chim vẫn đậu trên cây như cũ. Thật vậy, câu chuyện cười này có phần nào đúng. Cái mức độ thay đổi các thành phần ưu tú không phải là một thay đổi hệ thống. Nhưng đối với một người hiện nay là chủ xí nghiệp, và trước kia là bí thư đảng, cách quản trị của ông ta phản ánh một mong muốn kiếm lợi nhuận và phát huy giá trị của công ty, mà không cần hỏi ý kiến hoặc sự chấp thuận của bí thư huyện uỷ hay tỉnh uỷ. Đó là sự khác nhau của khối 4 trong mô hình hệ thống xã hội và tư bản: một thành viên của tầng lớp ưu tú kinh tế cũ sẽ hành sử khác khi đi vào kinh tế mới. Tình bạn cũ có thể cho phép một cán bộ có công ăn việc làm trong một thời gian, nhưng nếu làm ăn cẩu thả, không có hiệu năng, anh ta sẽ bị sa thải. Tiến trình này đòi hỏi thời gian. Tuy nhiên, kinh tế thị trường đặt nền tảng trên tư hữu sẽ tuyển chọn thích hợp với chính những đòi hỏi và những luật chơi của nó với một mức độ chắc chắn cao.

Có người sẽ lấy làm ngạc nhiên khi thấy dân chủ không được đả động đến trong khối 1 của mô hình tư bản chủ nghĩa. Kornai cho rằng, như là một phát biểu thực chứng, dân chủ không phải là điều kiệu cần cho tư bản chủ nghĩa hoạt động: tư bản chủ nghĩa có thể thao tác trong một chế độ độc


tài, miễn là quyền lực chính trị thân thiện với quyền tư hữu, kinh doanh tự do và tự do khế ước giữa cá nhân. Điều kiện đòi hỏi tối thiểu là chính trị không tích cực ủng hộ, nhưng hạn chế những chống đối quá mức quyền tư hữu và thị trường. Nói một cách khác, quyền lực chính trị không được thi hành chính sách sung công hàng loạt hay huỷ hoại tư hữu, không được đưa ra các quy chế gây tác hại một cách nghiêm trọng, rộng rãi và có hệ thống đối với lợi ích kinh tế của các tầng lớp hữu sản. Nó không được ngăn cấm điều phối thị trường một cách lâu dài ở hầu hết nền kinh tế. Những lời lẽ cường điệu chẳng có mấy giá trị ở đây (Hitler chẳng đã chửi bới chế độ tài phiệt đó sao?), cái chính là ứng xử thực tế của giới cầm quyền.

Theo Kornai, có hai cách để đánh giá dân chủ: công cụ (instrumental) và bản chất (intrinsic). Về mặt công cụ, dân chủ không đưa đến tư bản. Kornai cho rằng tuân thủ các quy luật dân chủ có thể làm khó khăn hơn trong việc thực thi các chính sách đáng mong mỏi. Có các chế độ chuyên quyền có tính hiệu quả cao, như Đài Loan, Đại Hàn trong các thập niên đầu sau Chiến tranh thế giới thứ 2 hay Singapore ngày nay, và có các nền dân chủ ì ạch, như Ấn Độ trong hầu hết thời kì sau Chiến tranh Thế giới thứ hai. Nhà đầu tư có thể ưa sự ổn định của một nền dân chủ đã được củng cố hay sự ổn định bất luận xuất hiện trong chế độ dân chủ hay chuyên chế. Ngược lại, Kornai tin tưởng vào giá trị bản chất của dân chủ như bảo đảm tự do chính trị và ngăn cản độc tài.

2. Dân chủ-trước, phát triển-sau Amartya Sen [5], kinh tế gia và triết gia, giải Nobel kinh tế năm 1998,

được coi là chuyên gia về kinh tế nạn đói, đã đưa ra những lý giải cho rằng có dân chủ thật sự mới có kinh tế tốt, nghĩa là dân chủ là nhân, giàu có là quả. Không có gì giải thích sự phồn thịnh tại Đại Hàn là hậu quả của chính sách quyền lực của Lý Thừa Vãn, của Phác Chánh Hy. Trái lại, những nghiên cứu kinh tế nghiêm túc đã chứng tỏ với một sức thuyết phục cao rằng đó là hậu quả của một chính sách tận dụng thị trường quốc tế, một nền kinh tế mở cho mọi sáng kiến và cạnh tranh, một chương trình tích cực và hữu hiệu giải quyết nạn mù chữ, cải cách điền địa, khuyến khích tăng trưởng kinh tế và xuất khẩu.

Tự do chính trị không làm hại những thành tích kinh tế. Trên thực tế, những liên hệ công cụ cho phép những quyền tự do chính trị giữ một vai trò tích cực trong những trường hợp thiếu thốn cùng cực. Cách ứng xử của nhà cầm quyền trước các nhu cầu và đau khổ cao độ của quần chúng tuỳ


thuộc vào quyền hành sử các quyền tự do chính trị như là quyền bầu cử, chỉ trích và biểu tình chống đối. Chẳng hạn, dân chủ sẽ là một lợi khí có thể cho phép tránh được các nạn đói.

Những người chống đối quan điểm này đưa ra dẫn chứng rằng các nước tự do dân chủ vốn là những nước giàu có, do đó không bao giờ có nạn đói. Hiện nay, trên thế giới, có những nước dân chủ nghèo, điển hình là Ấn Độ. Nhưng tại nước này, nhờ có dân chủ nên không có những nạn đói lớn. Ấn Độ đã bị một nạn đói kinh khủng vào năm 1943, làm cho hai triệu đến ba triệu người chết. Nhưng đó là thời điểm nước này còn ở dưới sự đô hộ của đế quốc Anh. Từ ngày độc lập vào năm 1947, và sự thành hình của chế độ chính trị đa đảng, Ấn Độ không bị một nạn đói nào đáng kể, tuy rằng có những năm mất mùa hoặc những nạn đói nhỏ. Các dữ kiện thống kê chứng tỏ rằng không có một mâu thuẫn nhân quả nào giữa sự hành sử các quyền công dân tối thiểu và phát triển kinh tế hoặc không có nạn nghèo đói. Hiện tượng này cũng dễ giải thích. Tại các nước độc tài, nạn đói chỉ giết hại thường dân, những kẻ thấp cổ, bé miệng, không bao giờ các lãnh tụ, các tướng tá, bị đói. Không có tự do báo chí, không có đối lập các vị lãnh đạo này không bao giờ bị chỉ trích. Không có bầu cử tự do, các vị lãnh đạo này không bao giờ bị bất tín nhiệm hoặc mất chức. Họ đứng trên luật pháp, không bao giờ bị trừng phạt. Họ là một thứ hoàng đế tân thời. Tệ hơn nữa, tại một vài nước như Bắc Triều Tiên, các nhà lãnh đạo dùng nạn đói như là một vũ khí để xin viện trợ hoặc để được quốc tế thừa nhận như trường hợp các phe phái vũ trang tranh chấp quyền lực tại Soudan, Liberia, Sierra Leone...Một thể chế dân chủ cho phép thông tin đi lại một cách dễ dàng sẽ rung chuông báo động những nạn đói trầm trọng. Một thí dụ điển hình là nạn đói tại Trung Quốc vào những năm 1958 đến 1961 đã làm chết 30 triệu người, có thể tránh được hoặc ít ra hạn chế hậu quả tàn khốc của nó nếu có tự do báo chí, tự do thông tin. Không có tự do ngôn luận chính nhà cầm quyền Trung Quốc đã tự lừa dối mình và đã là nạn nhân của chính guồng máy tuyên truyền của đảng Cộng sản Trung Quốc, những báo cáo láo tô hồng của các chính quyền địa phương. Người ta biết rằng vào cao điểm của nạn đói, chính phủ Trung Quốc nghĩ rằng họ còn trên 100 triệu tấn lúa so với số lúa dự trữ thật sự trong kho. Sự thiếu thông tin này đã không cho phép họ lấy những biện pháp cần thiết kịp thời khi hàng triệu người lăn ra chết đói như rạ. Chính Mao, người đưa ra chính sách Nhảy Vọt vào cuối thập niên 50--nguyên nhân gây ra nạn đói--đã thừa nhận lỗi lầm là không có một hệ thống thông tin dân chủ. Năm 1962, Mao đã tuyên bố tại một hội nghị quy tụ 7000 cán bộ cao cấp: "Không có dân


chủ, các đồng chí không biết những gì xảy ra tại các cơ sở hạ tầng. Tình hình phức tạp, các đồng chí không có khả năng góp nhặt tất cả các thông tin cần thiết để đối phó. Không có thông tin giữa gốc và ngọn, những cơ quan lãnh đạo đã lấy những quyết định cục bộ, chủ quan và sai lầm..." Sau khi Mao chết, tình hình Trung Quốc khả quan hơn về mặt kinh tế nhưng không cởi mở về chính trị. Những nước muốn theo đường lối này phải coi chừng những khủng hoảng đang chờ đợi Trung Quốc. Amartya Sen cho rằng "cởi mở kinh tế nhưng không cởi mở chính trị" chỉ có thể chấp nhận được khi mọi việc đều thuận buồm xuôi mái, nhưng nếu có một sai lầm chính trị xảy ra, sự thiếu vắng những quyền dân chủ tối thiểu sẽ đưa đến những bùng nổ khủng khiếp, không lường trước được và không kiểm soát nổi. Amartya Sen kết luận rằng, trong quá trình tìm hiểu các nhu cầu kinh tế, tầm quan trọng của quyền chính trị xuất phát từ cái nhìn về con người. Con người phải được nhìn như một cá nhân tính (individuality) thụ hưởng trọn vẹn những quyền mà nó được hành sử thật sự, không như một đơn vị "súc vật" sống một cách thụ động.

Trong bài viết ‘Why Democraties Excel’, Joseph T. Siegle, Michael M. Weinstein, Morton H. Halperin, đăng trên Foreign Affairs, September/October, 2004, đã đưa ra những dữ kiện thống kê để chứng minh rằng các nước-dân-chủ hơn các nước-chuyên-quyền về nhiều mặt.

Để cuộc tranh luận có tính khoa học và nghiêm túc, trước hết phải dựa trên những tiêu chuẩn rõ rệt: tiêu chuẩn dân chủ và tiêu chuẩn kinh tế lợi-tức-kém.

Vì có nhiều định nghĩa cũng như quan niệm về dân chủ, các tác giả này đã dùng chỉ số dân chủ (democracy index) do Ted Robert Gurr, giáo sư đại học Maryland, nghĩ ra vào năm 1990. Bảng chỉ số hàng năm sẽ cho một nước trên thế giới số điểm từ 0 (dân chủ ít nhất) đến 10 (dân chủ nhiều nhất) dựa trên mức độ nước đó biểu lộ những đặc trưng dân chủ được kê khai trong bảng chỉ số dân chủ.

Vì lý do mọi người cho rằng các nước giàu có trên thế giới là những nước có một nền dân chủ vững mạnh, và cuộc tranh luận chỉ có nghĩa khi so sánh các nước-dân-chủ-lợi-tức-kém và các nước-chuyên-quyền-lợi-tức-kém, do đó các tác giả đề nghị chọn GDP theo đầu người dưới 2000USD (thời giá 1995) làm tiêu chuẩn kinh tế lợi-tức-kém.

Các dữ kiện của Chỉ báo Phát triển của Ngân hàng Thế giới (World Bank’s World Development Indicators) từ năm 1960 đến nay, cho thấy một sự thật đơn giản: trung bình, các nước-dân-chủ-lợi-tức-kém tăng


trưởng bằng các nước các nước-chuyên-quyền-lợi-tức-kém. Nếu không kể các nước đông Á (Singapore, Đại Hàn, Đài Loan, Trung Quốc), GDP theo đầu người các nước dân-chủ-lợi-tức-kém tăng trưởng 50% cao hơn các nước-chuyên-quyền-lợi-tức-kém. Các nước chọn con đường dân chủ như Cộng hoà Dominican, Ấn Độ, Latvia, Mozambique, Nicaragua và Senegal đã qua mặt các nước chuyên quyền tương ứng như Angola, Cộng hoà Congo, Syria, Uzbekistan và Zimbabwe. Ngoài ra, 25% các nước-chuyên-quyền kém nhất như Cuba, Bắc Triều Tiên, Somalia không kiểm kê nghiêm túc các thống kê, mức tăng trưởng của các nước-chuyên-quyền có thể còn kém hơn các dữ kiện thống kê chính thức.

Các nước dân-chủ-lợi-tức-kém hơn hẳn các nước chuyên-quyền-lợi-tức-kém về chỉ số phát triển con người HDI (Human Development Index), giá trị trung bình của ba chỉ tiêu:

- khả năng sống lâu, đo bằng tuổi thọ tính từ khi sinh ra

- trình độ giáo dục, tính tổng hợp tỉ lệ biết chữ của người lớn và các tỉ lệ đi học tiểu học, trung học, đại học

- và mức sống, đo bằng giá trị GDP theo đầu người, thực tế theo sức mua tương đương.

Tại các nước-dân-chủ-lợi-tức-kém, người dân, trung bình, sống 9 năm lâu hơn, có nhiều may mắn học đến trung học cao hơn 40% và năng suất nông nghiệp cao hơn 25% dân các nước chuyên-quyền-lợi-tức-kém. Con số về năng suất nông nghiệp có một tầm quan trọng rất lớn vì phần đông (70%) dân các nước-lợi-tức-kém là nông dân. Năng suất nông nghiệp cao có nghĩa là công ăn việc làm, vốn và lương thực nhiều hơn. Số tử vong trẻ con các nước-dân-chủ-lợi-tức-kém ít hơn 25 %. Điều này cũng vô cùng quan trọng vì đó là hậu quả của chính sách chăm sóc sức khoẻ của phụ nữ trong lúc có thai, dinh dưỡng, phẩm chất của nước uống và trình độ giáo dục thiếu nữ.

Khả năng tránh được các tai hoạ cũng cao hơn tại các nước-dân-chủ-lợi-tức-kém. Từ 1960, các nước-chuyên-quyền-lợi-tức-kém đã phải đương đầu với những tụt hậu nặng nề (giảm hơn 10% GDP) hai lần nhiều hơn các nước-dân-chủ-lợi-tức-kém. Từ năm 1980, 70% các nước-chuyên-quyền-lợi-tức-kém đã phải bị ít nhất một lần như vậy, trong khi đó chỉ có 5 trên 80 vụ kinh tế tụt hậu tệ hại nhất từ 40 năm nay đã xảy ra tại các nước-dân-chủ-lợi-tức-kém.

Nhìn dưới lăng kính này, những thời kỳ mà các nước-chuyên-quyền-


lợi-tức-kém tăng trưởng nhanh, và được các người chủ trương phát triển-trước, thường xuyên đề cập đến, lại ít hơn những thời kỳ cố gắng để đền bù các mất mát trong những thời kỳ đen tối. Chẳng hạn nước Chí Lợi (Chile), được thường xuyên nói đến như một kiểu mẫu phát triển trong 13 năm dưới chế độ chuyên quyền 17 năm của Pinochet, đã phải chịu đựng hai khủng hoảng kinh tế trầm trọng: mất 12% GDP theo đầu người vào giữa thập niên 1970 và 17% trong những năm đầu của thập niên 1980. Phải đợi đến giữa thập niên 1980, Chí Lợi mới lấy lại mức độ GDP theo đầu người cao hơn mức độ 1973, năm Pinochet cướp chính quyền.

Luận điệu được lặp đi lặp lại--dân chủ sẽ cám dỗ các quyền lợi mị dân làm phương hại kinh tế một cách toàn bộ--là hoàn toàn sai. Từ 30 năm qua, trung bình, các nước-dân-chủ-lợi-tức-kém không thâm thủng ngân sách nhiều hơn các nước-chuyên-quyền-lợi-tức-kém. Một cách tương tự, cả hai đều có cùng chi phí cho giáo dục và y tế.

Dân chủ cho phép đối phó một cách hiệu quả hơn để tránh các tình trạng khẩn cấp nhân đạo: từ 20 năm nay, 87 vụ khủng hoảng trầm trọng về tị nạn và 80% những người dân bị hất ra khỏi chỗ ở trong năm 2003 đều sống trong các nước-chuyên-quyền-lợi-tức-kém.

Có người cho rằng dân chủ hoá quá sớm trong các nước-lợi-tức-kém có thể cho phép các chính trị gia cơ hội khơi động các phẫn uất chia rẽ miền hoặc dân tộc. Theo quan điểm này, một bàn tay sắt chuyên quyền có thể giữ một xã hội rạn nứt được ổn định. Nhưng lập luận này cũng không đứng vững trước sự kiểm tra của kinh nghiệm. Từ 1980, cứ 5 năm một lần, các nước nghèo thường có những tranh chấp kéo dài một năm. Nhưng các nước-dân-chủ không tranh chấp thường xuyên như các nước-chuyên-quyền. Trong vùng châu Phi dưới Sahara, miền đất xảy ra nhiều tranh chấp nội chiến gần đây, tại những nước đang có cải tổ dân chủ, các cuộc tranh chấp bằng vũ lực ít hơn 50% so với tiêu chuẩn tranh chấp trong vùng.

Tuy các dữ kiện cho thấy những nước-dân-chủ-lợi-tức-kém làm việc giỏi hơn các nước-chuyên-quyền-lợi-tức-kém, để sinh lợi nhuận cho dân chúng, nhưng, hiển nhiên, có những biến thiên trong mỗi loại. Có nước dân chủ loạng choạng, trái lại, một vài nước-chuyên-quyền, đặc biệt tại Đông Á, phát triển mạnh. Những trường hợp này chứng tỏ phát triển dưới các chế độ chuyên quyền là một điều có thể xảy ra. Tuy nhiên, tầng lớp các nước-chuyên-quyền này khó có tính đại diện cho tất cả các nước-chuyên-quyền. Đại Hàn, Đài Loan, Singapore, và Nam Dương đã khuyến khích khu vực kinh tế cá thể, theo đuổi thành công chính sách xuất cảng, và bị


ảnh hưởng mạnh của các nước dân chủ Tây phương khi chấp nhận và thực hiện các định chế kinh tế và chính trị của các nước này. Hơn nữa, khi Trung Quốc đã làm cho thế giới kinh ngạc về các thành tựu kinh tế sáng chói vào những năm 1970 nhờ áp dụng chính sách kinh tế thị trường, nhưng chủ-nghĩa-chuyên-quyền không phải là điểm đặc trưng của sự tăng trưởng này. Đây là điều cần được nhấn mạnh khi so sánh với các thành tích kinh tế tồi dở của các nước-chuyên-quyền Đông Á khác như: Bắc Triều Tiên, Miến Điện, Cămpuchia, và Phi Luật Tân dưới thời Marcos. Như vậy, trừ một số trường hợp ngoại lệ vừa kể, ưu thế của kinh nghiệm sẽ hướng dẫn các chính sách phát triển với sự hiển nhiên toàn bộ áp đảo: từ 40 năm nay, các nước-dân-chủ-lợi-tức-kém có nhiều thuận lợi phát triển hơn các nước-chuyên-quyền-lợi-tức-kém.

Lý luận cho rằng phát triển sẽ đưa đến dân chủ cũng không có tính thuyết phục bao nhiêu. Một cách chính xác, 6000USD là mức độ GDP theo đầu người được các chuyên gia chấp nhận như là ngưỡng cửa để dân chúng có thể đòi hỏi tham gia đời sống chính trị nhiều hơn, bước đầu dẫn đến một chuyển đổi dân chủ. Nhưng rất khó mà trắc nghiệm được giả thiết này, vì số nước-chuyên-quyền đạt đến mức độ lợi tức này rất hiếm. Từ 1960, chỉ có 16 nước-chuyên-quyền đạt đến 2000US GDP theo đầu người. Trong số này, chỉ có 6 nước--Đài Loan, Đại Hàn, Tây ban Nha, Bồ Đào Nha, Hy Lạp và có thể Mễ Tây Cơ--chấp nhận và thi hành dân chủ sau khi đã phát triển kinh tế. Những dữ kiện này không đủ để thiết lập một căn bản chắc chắn có tính thuyết phục cho mô hình phát-triển-trước cho toàn thể các nước đang mở mang.

3. Việt Nam: từ chuyển đổi hệ thống đến chuyển đổi xã hội

Từ hơn thập niên nay, Việt Nam đi vào con đường kinh tế thị trường và đã gặt hái một số thành quả đáng kể, với đà tăng trưởng kinh tế trung bình 7.4%, chỉ đứng sau Trung quốc, và năm 2004, Việt Nam có nhiều triển vọng giữ nguyên đà tăng trưởng này. Trong năm 2003, đầu tư nước ngoài chiếm 8% GDP, một tỉ số cao hơn đối với Trung quốc. Cải cách nông nghiệp, chia đất cho nông dân tự do canh tác là yếu tố tích cực nhất làm cho kinh tế Việt Nam phát triển. Kế đó sản xuất tăng nhờ đầu tư dồi dào, nhân công rẻ và giỏi. Năm 2003 xuất cảng tăng 20% thu về 20 tỉ USD (bên cạnh số tiền khiêm nhường quốc tế tặng là 2 tỉ). Hàng hoá Việt Nam xuất cảng sang Hoa Kỳ tăng gấp đôi trong năm 2002 sau khi hai nước thi


hành bản hiệp ước thương mại song phương, và qua năm 2003 cũng tăng lên gấp đôi nữa. Số người nghèo tại Việt Nam càng ngày càng giảm. Theo Ngân hàng Thế giới năm 1993 tỉ số người nghèo tại Việt Nam là 58%, năm 2002 chỉ còn 29%. Trong ba năm 2001-2003 hàng may mặc Việt Nam xuất khẩu sang Hoa Kỳ tăng từ 47 triệu USD lên 2.4 tỉ USD. Từ năm 2000 sau khi chính phủ Hà Nội ban hành luật tiểu thương, sinh hoạt của ngành tiểu thương phát triển khích lệ. Cuối năm 2002 người ta đếm được có 50.000 cơ sở tiểu thương. [6]

Về mặt xã hội, với nền kinh tế có nhiều thành phần, với sinh hoạt của ngành tiểu thương và các cơ sở kinh doanh ngoại quốc, kinh tế quốc doanh không còn giữ vị thế độc tôn và không còn là nơi duy nhất đem lại công ăn việc làm cho dân chúng. Đời sống dân chúng không còn bị buộc chặt với đảng và người dân không còn bị ám ảnh bởi thảm cảnh kinh hoàng bao vây kinh tế mà nạn nhân nổi tiếng là các nhà văn của nhóm Nhân văn-Giai phẩm và đáng kể là nhà trí thức Nguyễn Mạnh Tường đã phải sửa xe đạp trên vỉa hè Hà Nội để kiếm sống. Người dân dễ thở hơn về mặt kinh tế, có điều kiện để độc lập về đời sống vật chất, do đó có đời sống độc lập về tinh thần và có thể thoát ly với cái vòng kim cô của hệ tư tưởng cộng sản. Ngoài ra, đảng Cộng sản không còn địa bàn hoạt động độc quyền là các xí nghiệp quốc doanh để kết nạp đảng viên và dân chúng không còn nhu cầu vào đảng để có ưu tiên xin việc tại các xí nghiệp quốc doanh.

Ngoài những điểm tích cực về kinh tế và xã hội trên, Việt Nam đang và sẽ phải đương đầu với nhiều khó khăn.

Về mặt kinh tế

‘’Tuy nhiên cái Việt Nam cần nhưng thiếu là giới kinh doanh trung cấp giữa các cơ sở tiểu thương cấp gia đình và các ðại công ty có khả nãng xuất cảng mà đa số nằm trong tay chính quyền.

Tiểu thương Việt Nam khó phát triển vì họ quá nhỏ để có thể mua đất đai lập cơ sở và vay tiền chính phủ dễ dàng. Các cơ sở kinh tế trong tay chính phủ vay gần một nửa số tiền các ngân hàng cho vay. Một nghịch lý là cho dù các ngân hàng (cũng thuộc chính phủ) muốn cho các cơ sở nhỏ vay, các cơ sở này cũng không đủ điều kiện thế chấp để vay. Của thế chấp giá trị nhất là đất đai thì tại Việt Nam đất đai--theo luật--thuộc sở hữu của nhà nước. Người nông dân (và giới doanh nhân) chỉ có quyền thuê đất của chính phủ trong dài hạn. Trong thời hạn này họ có quyền thế chấp nhưng các ngân hàng không tin kiểu thế chấp này. Kết quả


là trong một nền gọi là kinh tế thị trường nhưng đất đai không phải là một phẩm vật của thị trường tự do. Ngoài ra tham nhũng làm trở ngại không ít cho dịch vụ tiểu thương. Tại một số tỉnh, một cơ sở tiểu thương hằng năm phải trải qua ít nhất là 15 cuộc thanh tra của các cơ sở chính quyền địa phương.

Chính phủ thấy những trở ngại này và nói muốn giải quyết, nhưng khuynh hướng của chính phủ vẫn là đổ tiền và cấp đất cho các cơ sở quốc doanh nhất là các cơ sở có tên rất kêu nhưng không mang lại nhiều lợi lộc cho quốc gia như các nhà máy lọc dầu, nhà máy sản xuất thép và cơ cở sản xuất phân bón.

Kết quả là sự phung phí tài nguyên. Với đà đầu tư hiện nay, Việt Nam đáng lẽ phải tăng trưởng mạnh gấp 3 lần mức tăng trưởng hiện nay. Theo ông Robert Glofcheski, kinh tế gia thuộc Chương trình Phát triển Liên hiệp quốc (UNDP) thì Việt Nam cần nhanh chóng đầu tư nhiều tiền bạc vào lĩnh vực giáo dục, y tế và đừng do dự chuyển tài nguyên (đất đai, tiền bạc) cho tư nhân.

Đó là điều cần làm để kéo nước Việt Nam ra khỏi danh sách những nước nghèo. Tuy nhiên lúc này vấn đề "giảm nghèo" trở nên khó khăn hơn vì trong những năm qua sự phát triển không cân đối đã làm cho sự nghèo khó tập trung tại những vùng xa xôi hẻo lánh, nhất là những nơi người thiểu số sinh sống. Lúc này vì kinh tế Việt Nam chính yếu là kỹ nghệ nên thành thị phát triển và khá giả hơn ở thôn quê nhiều. Và chính quyền Việt Nam không thể giải quyết vấn đề chênh lệch này tận gốc chừng nào còn ban đặc ân đặc huệ cho các cơ sở quốc doanh.’’[6]

Về mặt giáo dục, xã hội.

Sau đây là nhận định của những nhà giáo dục đã và đang có vai trò và vị thế nào đó trong nền giáo dục Việt Nam (Nhóm Nghiên cứu Cải cách Giáo dục, Hà Nội, Việt Nam, Thiết kế bởi: Phòng Nghiên cứu & Phát triển phần mềm - Viện Toán học), đưa ra trong 'KIẾN NGHỊ CHẤN HƯNG, CẢI CÁCH, HIỆN ĐẠI HOÁ GIÁO DỤC (Dự thảo)':

(xin trích dẫn sau đây những nét chính, toàn văn bản kiến nghị ở trên trang WEB chính thức của nhóm Nghiên cứu Cải cách Giáo dục có tên 'Hướng về giáo dục' http://www.ncst.ac.vn/HVGD/index.htm)

‘’Bản kiến nghị này gồm ba phần. Phần đầu phân tích thực trạng của giáo dục để tìm ra cái gốc các khó khăn và bất cập hiện nay. Phần thứ hai đề xuất phương hướng hiện đại hoá giáo dục


để khắc phục các khó khăn và bất cập một cách cơ bản. Phần thứ ba trình bày một số giải pháp cấp bách cần thực hiện để trả lại môi trường hoạt động bình thường cho giáo dục, và mở đường chuyển dần sang cải cách toàn hệ thống.

I. Thực trạng giáo dục

Ai cũng biết vai trò quan trọng then chốt của giáo dục đối với tiền đồ dân tộc. Thế nhưng, từ nhiều năm, chúng ta đã để cho giáo dục VN tụt hậu khá xa so với các nước trong khu vực và trên thế giới. Chưa bao giờ tình hình giáo dục bức xúc như hiện nay. Nhìn chung cả nước, hệ thống giáo dục chưa ra khỏi trạng thái lộn xộn bất bình thường, hoạt động không theo quy luật khoa học, hiệu quả kém, chất lượng thấp, đang có nguy cơ bị thương mại hoá theo xu hướng ngược với lý tưởng công bằng và dân chủ của xã hội. Về cả ba phương diện dân trí, nhân lực và nhân tài, những bất cập đều quá rõ:

- Dân trí thấp, biểu hiện trên lối sống và suy nghĩ, tập quán, tác phong, tư tưởng, ý thức... Đạo đức bị xói mòn, thói gian dối, thiếu trung thực đang tác động nặng nề đến mọi mặt của đời sống xã hội.

- Nhân lực không đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế. Yếu kiến thức, kém kỹ năng thực hành, ít khả năng xoay xở, thiếu đầu óc tưởng tượng và năng lực sáng tạo, đó là những đặc trưng chất lượng lao động khiến sức cạnh tranh rất thấp.

- Nhân tài tuy không đến nỗi quá thiếu nhưng phát hiện và bồi dưỡng kém, thiếu cơ hội và điều kiện phát triển. Chất xám bị lãng phí nghiêm trọng dưới nhiều hình thức khác nhau.

Đương nhiên, đây không chỉ là vấn đề của giáo dục, mà là vấn đề của toàn xã hội, nhưng trong đó trách nhiệm và vai trò của giáo dục rất lớn.

Tình trạng sa sút của giáo dục là một thực tế khó chấp nhận, nhưng cần được nhìn thẳng mới có thể thấy được đường ra. Hoàn toàn không nên so sánh với thời bao cấp hay mấy năm đầu đổi mới để dễ dàng bằng lòng với bước tiến chậm chạp đã có, mà cần mở tầm mắt ra thế giới bên ngoài, để cảm nhận rõ hơn sự tụt hậu ngày càng xa của chúng ta. Cách so sánh với quá khứ đầy khó khăn trước đây là liều thuốc an thần nhưng thiếu trách nhiệm, vì thật ra sự sút kém của giáo dục hoàn toàn không xứng với tiềm năng của dân tộc, cả về tinh thần, trí tuệ, vật chất cũng như vận


hội.

Từ 1966 đến nay, TƯ đã có nhiều nghị quyết đúng đắn mà chưa được thực hiện nghiêm túc, cho nên tuy chúng ta đã có nhiều cố gắng để vực giáo dục lên, song những căn bệnh chính của nó không hề giảm, trái lại ngày càng trầm trọng và kéo dài chưa biết đến bao giờ. Điều đó cho thấy nguyên nhân trì trệ không phải chỉ do những sai lầm cục bộ về điều hành quản lý (tuy phần trách nhiệm của bộ máy quản lý không nhỏ), mà chủ yếu là sai lầm từ gốc, sai lầm từ nhận thức, quan niệm, tư duy cơ bản. Nói vắn tắt, là sai lầm có tính chất hệ thống, sai lầm thiết kế, không thể khắc phục bằng những biện pháp điều chỉnh chắp vá, sai đâu sửa đó, càng sửa càng rối, mà cần phải cương quyết xây dựng lại từ gốc. Đó là mệnh lệnh cuộc sống, nếu chúng ta không muốn tụt hậu thêm nữa.

II. Con đường ra: cải cách, hiện đại hoá giáo dục

Muốn công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước tất yếu phải bắt đầu bằng việc hiện đại hoá giáo dục, mà sự lạc hậu của nền giáo dục của chúng ta chung qui là ở chỗ nó rất xa lạ với kinh nghiệm lịch sử của chúng ta và kinh nghiệm giáo dục trên thế giới, trong lúc chúng ta đang cần hội nhập để phát triển. Vì vậy con đường ra khỏi những khó khăn là xây dựng lại giáo dục từ gốc để tiến tới một nền giáo dục phù hợp với truyền thống văn hoá của dân tộc và xu thế chung của thế giới, tạo điều kiện cho cuộc hội nhập thành công. Đó chính là nhiệm vụ hiện đại hoá giáo dục, với nội dung và phương hướng như sau.

1. Để xây dựng lại giáo dục từ gốc, trước hết cần thay đổi tư duy giáo dục, xác định lại quan niệm về mục tiêu, yêu cầu đào tạo và chức năng của nhà trường, từ đó mới thấy rõ cần thay đổi cung cách dạy và học, thay đổi nội dung, phương pháp, tổ chức quản lý giáo dục, như thế nào để đạt được mục tiêu đó. Nên rà soát lại để dứt khoát từ bỏ đào tạo những mẫu người chỉ biết ngoan ngoãn chấp hành, quen được dẫn dắt, bao cấp cả về tư duy và hành động, hơn là biết suy nghĩ độc lập và tự chịu trách nhiệm. Cần coi trọng rèn luyện các phẩm chất đạo đức cơ bản của con người hiện đại có cá tính nhưng bao dung, biết giao tiếp và hợp tác, biết làm việc có hiệu quả, có tư duy cởi mở với cái mới, thích dấn thân, không ngại đương đầu với thách thức, khó khăn, sẵn sàng chấp nhận mạo hiểm vì mục đích lớn, và nhất là trung thực và có đầu


óc sáng tạo, là những đức tính tối cần thiết trong đời sống xã hội hiện đại. Đồng thời cần quan tâm đến giáo dục thẩm mỹ, giáo dục cảm xúc, đào tạo toàn diện con người có tâm hồn và thể chất khoẻ mạnh...

3. Công bằng, dân chủ là xu hướng của xã hội tiến bộ hiện đại, tuy cách hiểu và thực thi còn nhiều điểm khác nhau tuỳ mỗi nước. Trong giáo dục công bằng, dân chủ có nghĩa là bảo đảm cho mọi công dân quyền bình đẳng về cơ hội học tập và cơ hội thành đạt trong học vấn. Ngày nay, đó không chỉ là một nguyên tắc đạo đức mà còn là điều kiện để bảo đảm sự phát triển của xã hội. Chỉ khi có công bằng, dân chủ trong giáo dục, chỉ khi mọi người, dù giàu nghèo, sang hèn, đều có cơ hội học tập và thành đạt ngang nhau thì tiềm năng trí tuệ của xã hội mới được khai thác hết. Hiện nay ở nước ta con em các tỉnh miền núi, các vùng nông thôn, hay con em nhà nghèo ở thành thị, đi học đã khó mà học lên cao càng khó hơn. Với chế độ học tập buộc phải học thêm ngoài giờ rất nhiều, phải đóng góp vô vàn khoản tốn kém ngoài học phí, hàng năm phải mua sắm sách giáo khoa mới, với chế độ đánh giá và thi cử tốn kém như hiện nay, nhà trường của ta đã vô tình gạt ra ngoài cả một lớp trẻ thiếu may mắn vì trót sinh ra trong những gia đình nghèo hoặc không ở thành phố...

6. Trong khi nâng cao dân trí, mở rộng cửa nhà trường, kể cả đại học, cho đông đảo người dân, thì giáo dục không thể coi nhẹ nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng nhân tài. Trái lại, phải rất chú trọng tài năng, khắc phục bình quân và trung bình chủ nghĩa vốn là nhược điểm thường thấy ở các nước nghèo như ta. Trong thời đại kỹ thuật số hơn bao giờ hết, sự hưng thịnh của các quốc gia một phần rất quan trọng, nếu không nói quyết định, là do bởi có nhiều tài năng xuất chúng được nâng niu, nuôi dưỡng và được tạo điều kiện phát triển tột độ. Tài năng quan trọng cho xã hội hiện đại đến mức số lượng và chất lượng người tài được đào tạo là tiêu chuẩn hàng đầu để đánh giá hiệu quả giáo dục. Cho nên, hệ thống giáo dục, đặc biệt là đại học, phải có biện pháp hữu hiệu để đào tạo nhiều người tài, hơn nữa xã hội phải được tổ chức như thế nào để tài năng không tàn lụi sớm mà được khuyến khích phát triển ngày càng cao. Kinh nghiệm các nước phát triển cho thấy giáo dục càng công bằng, dân chủ, số người được học càng đông, thì trong số đông đó càng xuất hiện nhiều người tài xuất sắc. Vì vậy công bằng dân chủ trong giáo dục không những không mâu thuẫn với việc chú trọng tài năng, mà còn là cơ sở để đào tạo được nhiều


nhân tài cho đất nước...''

Đọc bản kiến nghị này, người ta thấy từ dân chủ được dùng đến sáu lần (tác giả bài viết, HXĐ, in đậm và gạch dưới). Về mặt chính trị, người ta hiểu dân chủ là gì, tuy có nhiều cách hiểu khác nhau. Nhưng thế nào là một nền giáo dục dân chủ, như bản kiến nghị đã đưa ra nhưng không định nghĩa?

Thông thường, ngược lại dân chủ là độc tài, như vậy, theo tinh thần bản kiến nghị, hiện nay nền giáo dục Việt Nam không dân chủ vậy nó mang tính độc tài và tính độc tài đó thể hiện ở đâu và như thế nào trong nền giáo dục Việt nam?

Tìm mãi, tác giả bài viết mới lý giải được vấn nạn đó:

“Bản tin từ vnn.vn cho biết, theo quyết định mới nhất của Bộ Giáo dục và Đào tạo kí ngày 23.2.2004, sinh viên hệ chính quy các trường Cao đẳng-Đại học toàn quốc bắt buộc phải thi tốt nghiệp ba môn thuộc các phần: Khoa học Mác - Lê-nin, Tư tưởng Hồ Chí Minh; Kiến thức cơ sở của ngành và Kiến thức chuyên môn. Các môn học của bộ môn khoa học Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh hiện đang được giảng dạy tại tất cả các trường ĐH, CĐ gồm: Triết học Mác - Lê-nin, Kinh tế Chính trị, Chủ nghĩa xã hội khoa học, Lịch sử Đảng, Tư tưởng Hồ Chí Minh. Quyết định này áp dụng cho sinh viên từ khoá tuyển sinh năm 2002 và sẽ có hiệu lực từ ngày 09.3.2004, tức sau 15 ngày kể từ ngày công bố.

Nếu chúng ta biết rằng ở Liên xô cũ, người ta từng có một chính sách bắt bất kì một sinh viên nào cũng phải bỏ ra 4 học kì để học bằng được các kì đại hội đảng cộng sản Liên xô, 2 kì để học triết học Mác-Lê, 1 kì học kinh tế chính trị Mác-Lê, 1 kì học chủ nghĩa cộng sản khoa học, và cuối năm thứ 5 thì thi tốt nghiệp cùng với môn chuyên ngành. Nếu chúng ta biết rằng kể từ năm 1989-1990 người ta đã bỏ kì thi tốt nghiệp với những môn đó và rồi gỡ bỏ dần các môn học phản lịch sử kia ra khỏi trường học. Nếu chúng ta biết rằng Liên xô khủng hoảng và tan rã không phải vì người ta không thi các môn học này mà vì người ta đã từng dạy bắt buộc hàng nửa thế kỉ những môn học đó, những môn học mà nội dung như là anh em sinh đôi với những môn học mà Bộ Giáo dục vừa bắt buộc con em chúng ta phải học và thi. Thì chúng ta đang chứng kiến một sự quay ngược bánh xe lịch sử ở Việt Nam, một cố gắng dẫn dắt thế hệ trẻ Việt nam hao phí thời gian và sức lực giẫm lên vết xe đổ của những ảo tưởng duy ý chí. Xã hội và


quốc gia cần những chuyên gia và những công dân, không phải là những thư kí của một đảng phái chính trị, một hệ tư tưởng lỗi thời, một hình thức phân tích kinh tế và xã hội vô tích sự.’’ [7]

Tóm lại, Việt Nam hiện nay vẫn còn ở trong tình trạng phức tạp về kinh tế và xã hội, văn hoá, giáo dục v.v...

Chúng ta có thể dựa trên mô hình của Kornai để giải thích phần nào tình trạng phức tạp về kinh tế. Việt Nam chỉ mới đi những bước đầu e dè của khối 1: 'Quyền lực chính trị thân thiện với sở hữu tư nhân và thị trường' trong mô hình tư bản chủ nghĩa Kornai. Những khối 1, 2, 3 của mô hình xã hội chủ nghĩa vẫn còn đóng chốt tại vị trí cố hữu:

- Khối 1: Quyền lực không chia sẻ của Đảng Marxít-Lêninít

- Khối 2: Hình thức sở hữu nhà nước và tựa-nhà nước (quasi-state) chiếm ưu thế

- Khối 3: Điều phối quan liêu chiếm ưu thế

Như vậy, theo mô hình Kornai, Việt Nam vẫn còn lặn ngụp trong vũng lầy kinh tế xã hội chủ nghĩa.

Cho dù Việt Nam có hoàn thành các khối khác của mô hình tư bản chủ nghĩa Kornai, cuộc chuyển đổi hệ thống (kinh tế) không phải là một chuyển đổi văn hoá, giáo dục, xã hội... Muốn thế, phải đi vào một cuộc chuyển đổi xã hội mà những nét chính được trình bày sau đây: [8]

‘’Muốn tổ chức một xã hội nhất thiết phải dựa vào hệ thống cơ sở lý luận hay nói theo kiểu hàn lâm đó là phải dựa vào lý thuyết tổ chức xã hội (LTTCXH), một lý thuyết khoa học, chặt chẽ, có thể hoá giải tất cả.

Các khái niệm cơ bản của LTTCXH:

- Mô hình xã hội: Khái niệm mô hình ở đây rộng hơn khái niệm mô hình hiểu theo lối thông thường là những gì có sẵn để làm khuôn mẫu. Mô hình càng rõ ràng cụ thể, được xây dựng chặt chẽ và khoa học, với những nguyên tắc đặc thù chi phối một cách hiệu quả, thì việc tổ chức xã hội càng hanh thông.

- Xã hội: Con người nói chung sống cùng với nhau trong các cộng đồng có tổ chức, với các bộ luật và tập quán kiểm soát cách họ đối xử với nhau.

- Tổ chức xã hội: Đây là khái niệm mới, thể hiện một cách hiểu khác về việc xây dựng một xã hội. Việc tổ chức một xã hội


bao hàm tổ chức bộ máy vận hành, quản lý xã hội gồm các thực thể chính trị (các thiết chế chính thức); tổ chức các thiết chế phi chính thức; tổ chức các thực thể phi chính trị và tổ chức hoạt động của toàn bộ các thực thể này nói riêng cũng như của toàn xã hội nói chung. Để làm được điều này, lẽ tất nhiên LTTCXH phải xây dựng một hệ thống các định chế để làm cơ sở pháp lý, bao gồm Hiến pháp, các bộ luật, các quy định hành chính, các quy định trong quản lý trật tự xã hội, vệ sinh, an toàn thực phẩm, môi trường, văn hoá phẩm... Các quy định thành văn và bất thành văn về ứng xử giữa con người với con người, con người với cộng đồng, con người với môi trường xã hội, môi trường tự nhiên.

- Môi trường xã hội: Môi trường vật thể và phi vật thể cùng toàn bộ hoạt động của con người. Nói cách khác, đó là toàn bộ cơ sở vật chất của xã hội: nhà cửa, công sở, đường giao thông, các phương tiện chuyên chở, hệ thống điện nước, thông tin liên lạc, nhà văn hoá, nhà bảo tàng, rạp hát, công viên, di tích lịch sử, di sản thiên nhiên, di sản văn hoá, bệnh viện, trường học... và toàn bộ các giá trị văn hoá phi vật thể cùng các hoạt động của cộng đồng.

Các nhóm nguyên tắc cơ bản của LTTCXH:

- Nhóm nguyên tắc về quyền con người, quyền công dân.

- Nhóm nguyên tắc về tổ chức và vận hành bộ máy công quyền.

- Nhóm nguyên tắc ứng xử xã hội: ứng xử với cộng đồng, với môi trường xã hội, môi trường tự nhiên.

Các đặc trưng của LTTCXH:

- Khái quát: Lý thuyết TCXH có tính khái quát cao, quyết định hết thảy mọi vấn đề liên quan đến việc tổ chức một xã hội, từ chính trị - xã hội, kinh tế, văn hoá, pháp luật, giáo dục, môi trường...

- Chặt chẽ: Thiết kế một xã hội một cách đầy đủ, chi tiết; đồng thời quy định những ai xây dựng mô hình ấy và phải xây dựng như nào, vận hành xã hội ấy ra sao. Ðây là đặc trưng quan trọng quyết định sự khác nhau giữa LTTCXH và một bản thiết kế thông thường.

- Hệ thống: Một xã hội là thể phức hợp mà sự ràng buộc kết nối giữa các thành tố là theo một hệ thống chặt chẽ, đặc biệt là


các thành tố thuộc về chính trị. Lý thuyết tổ chức xã hội là hệ thống cơ sở lý luận về cách thức tổ chức xã hội, nó có một hệ thống luật tổ chức các thực thể chính trị, kinh tế, văn hoá, nghệ thuật, thể thao... và một tập hợp các bộ luật quản lý để các thực thể này dựa vào đó để vận hành.’’

Paris 10/9/2004

Hoàng Xuân Đài: Sinh năm 1941. Học tại Huế và Sàigòn, du học Paris năm 1964.

Tham gia các phong trào sinh viên tại Sàigòn và Paris. Sau 1975, tham gia các phong trào dân chủ tại hải ngoại.

Hiện nghỉ hưu và sống tại Paris.

Chú Thích [1] J. Kornai: Con đường dẫn tới nền kinh tế thị trường, Hội Tin học Việt Nam

2001, NXB Văn hoá Thông tin (NXB VHTT) 2002. Tủ sách SOS2, Nguyễn Quang A dịch.

Tủ sách SOS2: Các tác phẩm đã xuất bản và sắp xuất bản:

• J. Kornai: Con đường dẫn tới nền kinh tế thị trường, Hội Tin học Việt Nam 2001, NXB Văn hoá Thông tin (NXB VHTT) 2002.

• J. Kornai: Hệ thống Xã hội chủ nghĩa, NXB Văn hoá Thông tin 2002

• J. Kornai-K. Eggleston: Chăm sóc sức khoẻ cộng đồng, NXB VHTT 2002

• G. Soros: Giả kim thuật tài chính, sắp xuất bản

• H. de Soto: Sự bí ẩn của tư bản, sắp xuất bản (NXB Chính trị Quốc gia, 2004)

• J. E. Stiglitz: Chủ nghĩa xã hội đi về đâu?, sắp xuất bản

• F.A. Hayek: Con đường dẫn tới chế độ nông nô, sắp xuất bản

• G. Soros: Xã hội Mở, sắp xuất bản

• K. Popper: Sự khốn cùng của Chủ nghĩa lịch sử, sắp xuất bản

(Địa chỉ liên lạc: Tạp chí Tin học và Đời sống, 54 Hoàng Ngọc Phách Hà Nội [25/B7 Nam Thành Công], [email protected] hay [email protected]).

Những dữ kiện thông tin về dịch giả Nguyễn Quang A và tủ sách SOS2 đã được ban Biên Tập Talawas cho phép dùng. Tác giả bài viết xin trân trọng


cám ơn ban Biên Tập Talawas và dịch giả Nguyễn Quang A.

[2] J. Kornai: Hệ thống Xã hội chủ nghĩa, NXB Văn hoá Thông tin 2002.Tủ sách SOS2, Nguyễn Quang A dịch.

[3] Kornai, J. 2000. ”What the Change of System From Socialism to Capitalism Does and Does Not Mean" Journal of Economic Perspectives. Vol. 14, No.1, Winter 2000. Tài liệu lấy từ website UNDP Viet Nam (http://www.undp.org.vn/undp/fact/kornai/index.htm)

[4] Các thuật ngữ tiếng Việt trong bài này lấy từ tác phẩm "Hệ thống xã hội chủ nghĩa. Chính trị kinh tế học phê phán và Con đường dẫn đến kinh tế thị trường" của János Kornai, nhà kinh tế học người Hung, giáo sư Harvard (Mỹ), do Nguyễn Quang A dịch, Nhà xuất bản Văn hoá Thông tin, Hà Nội, vừa ra mắt đã lập tức được coi là những cuốn sách quan trọng nhất năm 2002 ở Việt Nam. Để bạn đọc có thể dễ dàng tiếp cận với hơn 1000 trang sách ấy, Talawas đã giới thiệu trên mạng bài viết của dịch giả Nguyễn Quang A vào ngày 27/11/2002. Nguyễn Quang A dịch các thuật ngữ rất hay và chính xác: chẳng hạn dịch "unemployment on the job" của Kornai ra "Thất nghiệp có chỗ làm" thì tuyệt, mô tả đúng thực trạng của nền kinh tế bao cấp, nhân viên được trả lương để không làm gì cả.

Đó cũng là thực trạng mà Giáo sư Hoàng Tụy, nguyên Viện trưởng Viện toán học Hà Nội, cho biết qua bài phỏng vấn "Giải pháp cứu ngành giáo dục", do Tạp chí Ngày Nay (Việt Nam) thực hiện, đăng trên website Talawas ngày 17.11.2003. ”Chứ còn đại bộ phận chúng ta chỉ làm cho nhà nước từ 3-4 giờ thôi, thời gian còn lại có ngồi đây thì cũng chỉ suy nghĩ chuyện của mình hoặc đi làm chuyện khác."

[5] Sen, Amartya. 2000. Development as Freedom. New York: Anchor Books

[6] Vietnam' s Economy: The Good Pupil (Kinh Tế Việt Nam: Người Học Trò Học Giỏi) (Trần Bình Nam dịch, June 4, 2004), The Economist số ra ngày 8-14 tháng 5 năm 2004.

[7] Quốc Việt, Về Quyết định của Bộ Giáo dục và Đào tạo ngày 23.2.2004, www.talawas.org

[8] Nguyễn Thục Nhi, Lý thuyết tổ chức xã hội, www.talawas.org


JACKIE BONG WRIGHT

Phát triển Xã hội Dân sự Tại Việt nam

Vai Trò Xây Dựng Xã Hội Từ Nhân Dân Ông Bà chúng ta có câu “Phép vua thua lệ làng.” Lời nói đó cho thấy rõ sự thành hình và bành trướng của xã hội dân sự (XHDS) có từ muôn thuở tại Việt Nam cũng như ở các nước trên thế giới.Khi người dân thấy có một nhu cầu gì cần thiết thì chính họ tự tìm phương cách để giải quyết vấn đề và đưa ra cứu cánh để có kết quả thực tiễn.

Những sáng kiến và công tác của người dân đem lại lợi nhuận cho cá nhân họ, gia đình họ, và cho tập thể trong xã hội mà họ đang chung sống để tất cả được hưởng lợi ích chung. Họ hội họp lại, bàn luận, góp sức lực để hợp tác, chia sẻ ý kiến, và thiết kế chương trình theo khuôn khổ pháp định công khai, minh bạch, rồi thực hiện những công tác cần thiết cho đến khi nào họ đạt đến kết quả mong muốn theo mục tiêu và sứ mạng đã vạch ra.

Họ tổ chức một nhóm người cùng có một chí hướng để tìm phương tiện thực hiện những chương trình tự họ trù tính, với tinh thần tự nguyện, bất vụ lợi của một số người hoàn toàn độc lập, tách biệt ra không dính líu gì với các công chức của một chánh quyền nào.

Nếu họ thành lập một nhóm có khả năng tổ chức quy củ, thì có thể gọi họ là một hội phi chánh phủ (non-governmental organization - NGO), một hội tư nhân, một hội thiện nguyện hay hội tương tế.Họ có thể bành trướng hoạt động của họ trên nhiều phương diện và thành lập những hội đồng hương, hội giáo dục, hội hướng đạo, hay hội đoàn tôn giáo theo khuôn khổ pháp trị.Họ điều hành qua tinh thần tự nguyện, phần đông được đào tạo và khích lệ bởi các tổ chức tôn giáo hay văn hóa xã hội.

Ông Trần Hữu Quang, trong bài đăng trên Tạp chí Khoa học Xã hội


năm 2009, tóm tắt bốn khái niệm XHDS được thay đổi quan điểm về các mối quan hệ giữa các lãnh vực chánh trị, kinh tế và xã hội.Ông nói nhà chánh trị người Anh Thomas Hobbes là người đầu tiên sử dụng thuật ngữ XHDS (societas civilis) đối lập với “tình trạng tự nhiên” trong quyển De Cive xuất bản năm 1649. [1]

Vậy thì vào thế kỷ XVI-XVIII, Hobbes, cùng với John Locke và Jean Jacques Rousseau đồng hóa XHDS với nhà nước/quốc gia.Qua thế kỷ XVIII-XIX, cũng theo ông Quang, thì Bernard Mandeville, Adam Ferguson và Adam Smith cho quan niệm XHDS là xã hội thị trường.Sau đó XHDS được coi như là xã hội tư sản với Georg Hegel, Karl Marx, Friedrich Engels và Antonio Gramsci vào thế kỹ XIX-XX.Qua đến thế kỷ XXI, những chuyển hóa về nội dung ý niệm XHDS phản ảnh những hoàn cảnh cụ thể còn tồn tại được đến ngày nay như thế nào? Trong năm 2006, Louis Juste cho là “nó biểu hiện tình hình đấu tranh xã hội diễn ra trong những thời cơ nhứt định.” [2]

Tóm lại, XHDS cấu thành từ các tổ chức xã hội và dân sự tự nguyện tạo cơ sở để tự vận hành, khác vơi các cơ cấu quyền lực của nhà nước và các thể chế thương mại của thị trường.Có ba mẫu XHDS: 1) cứu tế cho nạn nhân chiến tranh hay tai hoạ gây ra, 2) phát triển thể chế xã hội, kinh tế, văn hóa và giáo dục, và 3) bành trướng các sinh hoạt xã hội (social action) tăng quyền lợi cá nhân và phát triển ý thức hệ trong cộng đồng. Như thế mọi hoạt động bất vụ lợi cũng cần có phương tiện cụ thể, tiền bạc và cơ sở để sinh hoạt.

Trung tâm XHDS của Trường đại học kinh tế London định nghĩa XHDS như sau:

“XHDS đề cập tới các hoạt động tập thể tự nguyện xung quanh các giá trị, mục tiêu, ý thức chung.Về lý thuyết, các hình thái tổ chức XHDS khác biệt hẳn với các hình thái tổ chức nhà nước, gia đình và thị trường. Nhưng trong thực tế thì ranh giới giữa nhà nước, xã hội, gia đình và thị trường là khá lẫn lộn, mập mờ và không rõ ràng.XHDS thường bao gồm một sự đa dạng về phạm vi hoạt động, các thành viên tham gia và các hình thái tổ chức khác nhau về mức độ nghi lễ, tự do và quyền lực.XHDS thường được hình thành dưới dạng các hội từ thiện, các hiệp hội, các công đoàn, các nhóm tương trợ, các phong trào xã hội, các hiệp hội kinh doanh, các liên minh, và các đoàn luật sư.” [3]


Xã Hội Dân Sự Toàn Cầu Sự phát triển của thể chế XHDS trong những quốc gia Âu Châu từ cuối thập niên 1990 đã đem lại sự hình thành của Phong Trào Tân Xã Hội (New Social Movement.) Nó trở thành một khối quản trị thứ ba xây dựng thế lực toàn cầu không ranh giới, có tính cách chánh trị, sinh hoạt tranh đấu về ý thức hệ như chống bạo hành gia đình và công lực, chống đàn áp tôn giáo, chống áp đảo truyền thông báo chí, chống nạn buôn người hay bảo vệ môi trường. Những phong trào đó tạo thành Xã Hội Chánh Trị làm môi giới giữa nhà nước và dân chúng. [4]

Khái niệm XHDS mới chỉ được phổ biến rộng rãi trong vòng mấy chục năm gần đây vào thế kỷ XX, nhưng vào đầu thế kỷ XXI sinh hoạt đa dạng của XHDS được phổ biến rộng lớn trên khắp thế giới. Trường hợp cụ thể của Hội Hồng Thập Tự Quốc Tế đặt trụ sở chính tại Genève, Thụy Sĩ, được thiết lập trên 150 năm, phối hợp với các chi nhánh của từng quốc gia sở tại.Rotary Club có chi nhánh làm thiện nguyện khắp năm châu cũng ăn mừng 150 tuổi.

Những tổ chức bênh vực nhân quyền như Ân Xá Quốc Tế (Amnesty International), Theo Dõi Nhân Quyền (Human Rights Watch), Bác Sĩ Không Biên Giới (Médecins Sans Frontière), Ký Giả Không Biên Giới (Reporteurs Sans Frontieres), Bảo Vệ Môi Sinh (Green Peace) và Minh Bạch Quốc Tế (Transparency International) cũng như các tổ chức tôn giáo, y tế xã hội, văn hóa giáo dục, hoạt động trên toàn cầu, được quần chúng ưa chuộng hơn cơ quan nhà nước hay cơ sở thương mại. [5]

Như Hội Hướng Đạo có trụ sở chính tại London, Anh quốc, là một phong trào hướng dẫn sinh hoạt lành mạnh cho giới thanh thiếu niên khắp thế giới. Như tại Ấn Độ có từ 1 đến 2 triệu tổ chức lớn và nhỏ hoạt động từ thiện, còn ở bên Nga Sô thì cũng có đến 277,000 XHDS, phần đông do nhà cầm quyền Nga Sô thống trị.

Ngoài ra, vai trò trong giới đại học (academia) và các cơ quan chuyên nghiệp về kỹ thuật, khoa học, giáo dục, y tế, những đóng góp sáng kiến thực tiễn có ảnh hưởng trong giới trí thức cũng như trong quần chúng sâu rộng.Tuy nhiên, không cần phải là một tổ chức quy mô với tài chánh dồi dào mới có thể hoạt động được. Những tổ chức nhỏ với ngân sách eo hẹp cũng hoạt động khá hiệu quả với tầm vóc quan trọng.

Riêng tại Hoa Kỳ, thống kê cho thấy Foundation Center gồm 11 cơ quan tài trợ cho 1 triệu tổ chức vô vị lợi và trên 3 triệu nhóm nhỏ hoạt


động tự nguyện để phục vụ công ích. Các tổ chức nầy có hơn 60% phát xuất từ các tôn giáo, phản ảnh tinh thần phục vụ hy sinh rất cao, so về số nhân viên thiện nguyện làm việc cho các tổ chức nầy. Tuy vậy, có những nhân viên các tổ chức XHDS được trả lương cao với quyền lợi đãi ngộ được bảo đảm không thua các công chức nhà nước hay công ti xí nghiệp.

Như Hội AARP, với 6 triệu thành viên người hưu trí (American Association of Retired Persons) có ngân sách $640 triệu và thuê cả ngàn nhân viên làm việc trong những văn phòng toàn quốc ở Hoa Kỳ.Họ cũng trả tiền cho nhiều nhân viên đi vận động (lobby) trên quốc hội để bênh vực quyền lợi cho người từ 50 tuổi trở lên. [6]

Thống kê cũng cho biết người Mỹ đã chi ra 250 tỷ mỹ kim cho lãnh vực từ thiện và có tất cả 1.8 triệu tổ chức đã được chấp nhận được miễn phí trong năm 2007.Mỗi năm có từ 75,000 đến 100,000 tổ chức XHDS nộp đơn đăng ký tại Hoa Kỳ.[7]

Nhu cầu đa diện của môt quốc gia chứng nhận là chánh quyền không thể nào tự giải quyết nhiều vấn đề về chánh trị, kinh tế hay xã hội.Vì vậy, tổ chức XHDS bổ sung chớ không nhằm thay thế guồng máy nhà nước.Họ chỉ lấy công của dân làm căn bản giúp cho chánh quyền.Theo LS Đoàn Thanh Liêm, những tổ chức XHDS đóng hai vai trò: vừa là đối tác (counterpart), vừa là đối trọng (counterbalance). [8]

Cụ thể như các hội Hồng Thập Tự luôn hợp tác với nhà nước để chăm sóc cho các nạn nhân thiên tai, bão lụt.Còn các hội phụ huynh học sinh chẳng hạn, thì hỗ trợ nhà trường giúp mở mang trí tuệ và sức khỏe cho các con em.Vì thế mà các cơ quan thiện nguyện còn được chánh quyền tài trợ hay cấp thêm phương tiện để họ thực hiện nhiều chương trình công ích.

Còn các hội tôn giáo (faith-based initiatives) hay nhân quyền thì đóng vai trò đối trọng để bênh vực cho những nạn nhân chống bất công, tham nhũng, lạm dụng mà nhân viên chánh quyền gây ra. Giới truyền thông báo chí, đại học và những người có lý tưởng như giới trẻ và sinh viên dám can đảm đứng lên để thức tỉnh, cảnh giác, phê phán sai trái các nhân viên chánh quyền hay cơ quan doanh nghiệp tư nhân gây ra.

Nhờ có “kiểm soát để giữ sự quân bình” (checks & balance) của người dân, nên xã hội bớt được một phần nào sự nhũng lạm và thiệt thòi cho người dân. Đó là một nhu cầu chính đáng, vì người dân dự định, do người dân thực hiện và do đó người dân được hưởng thụ những lợi ích.

Những biện pháp giảm những khống chế, lạm quyền, thối nát, đem lại


những thay đổi trong xã hội như tôn trọng quyền tối thiểu của công dân sống trong một quốc gia theo thể chế pháp trị.Từ đó những định hướng tự do cởi mở, bảo trọng quyền lợi cho công dân, tôn trọng nhân quyền và dân chủ từ lần từ hồi được phác họa. Những phong trào chống nô lệ, bênh vực quyền lợi phụ nữ và người da màu được quyền bỏ phiếu được đề cao và gia tăng.

Sau thế chiến thứ nhất, Liên Hiệp Quốc được thành lập để bàn luận về sự Giảm Quân Bị trên thế giới (World Disarmement). Năm 1950, LHQ mời 1,000 NGO đến tham dự và biểu quyết chấp nhận làm việc chung.Họ coi các hiệp hội tư nhân như là một khối tổ chức quốc tế “International NGO” phụ giúp họ thực hiện những chương trình tại các quốc gia trên thế giới.Vì thế mà các NGO càng nhận được nhiều nguồn tài trợ từ cá nhân, từ quỹ tài trợ các foundations, từ tổ chức tư nhân và thương mại, từ chánh phủ và từ các tổ chức quốc tế. [9]

Năm 1970, các quốc gia “giầu” cam kết trích ra 0.7% GNI (lợi tức quốc gia - gross national income) tặng cho NGO thực hiện chương trình của họ cho các quốc gia đang mở mang.Viện Đại học John Hopskins nghiên cứu trong các năm 2000-2002 đưa ra tổng số $1, 300 tỉ mỹ kim (trillion) do 35 quốc gia chi phí cho 40,000 ngàn nhân viên quốc tế làm việc trong khu vực XHDS nầy.

Như thế thì XHDS có thể xếp vào hàng thứ 7 trong các nền kinh tế lớn nhất của thế giới ngày nay.Có thể coi XHDS là một khối thế lực thứ ba (Third Force) trên thế giới và trong guồng máy của nhiều quốc gia từ Đông Tây đến Âu Á. Quan hệ quốc tế và quốc gia trở thành quan hệ “mở” (open society) khai thông hai chiều trên nhiều lãnh vực và tập tục nếp sống cổ truyền của quốc gia vẫn được duy trì. Vì thế, nhiều dân tộc đa dạng, tuy khác biệt về ngôn ngữ và truyền thống, cũng sống chung với nhau và chia sẻ những giá trị và nếp sống trong xã hội cởi mở không biên giới như ngày hôm nay. [10]

Trong năm 2007, World Bank trích ra một tỷ mỹ kim tài trợ cho những chương trình cộng đồng.Carnegie Endowment for International Peace cho $20 tỷ trong năm 2007, còn Bill và Melinda Gates tặng $38 triệu cộng với $30 triệu của ông Warren Buffet để chích ngừa cho 200 triệu trẻ em cũng như tài trợ cho nhiều chương trình giáo dục và xã hội khác.Vậy thế kỷ XXI là thế kỷ của bất vụ lợi (the Century of Non-Profit).

Các nguyên nhân nào đem đến sự đột phá của xã hội mới mẻ nầy (The New Social Movement)? Trưóc hết là vấn đề tài nguyên.Các chánh


phủ ở Tây Âu kể cả Mỹ không đủ ngân sách để trang trải mọi dịch vụ cho người dân, đặc biệt trong những năm 1970, giá dầu hỏa từ Trung Đông tăng cao làm lợi tức thu nhập quốc gia giảm nhiều.Do đó, các cơ quan tư nhân giúp đảm trách vai trò mà nhà nước không thể phụ trách hết về phương diện giáo dục, văn hóa và xã hội.

Hai nữa, quần chúng ở các nước Âu Mỹ kết hợp thành phong trào chống chiến tranh hạt nhân, chống phá hoại môi sinh, chống đàn áp nhân quyền. Nhờ sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật và lãnh vực truyền thông nên sự liên đới quốc tế được kết hợp với tính cách toàn cầu và được phổ biến mau lẹ và liên tục.

Ba nữa là trong thời kỳ Cộng sản tại Liên Sô và các nước Đông Âu bị suy thoái, và sau bức tường Bá Linh sụp đổ năm 1989, công cuộc phục hồi XHDS được tiến hành mau lẹ dành cho người dân cái quyền tự mình làm chủ vận mệnh.Quá trình chuyển tiếp dân chủ (Democratic transition) nầy đang diễn ra tại tất cả các quốc gia cựu Cộng sản, trừ Cuba, Bắc Hàn, Trung Quốc và Việt Nam. Nhưng kinh nghiệm cho thấy rõ sự thay đổi là một quá trình không thế nào đảo ngược được nữa (irreversible process).

Chót nữa thì tổ chức XHDS còn thu hút nhiều tài năng trí tuệ xuất sắc, cho nên hoạt động của họ có năng xuất và hiệu quả rất cao.Do đầu óc sáng tạo, lòng nhiệt tâm, sự hy sinh cho lý tưởng, phương thức ôn hòa bất bạo động, và hành động thiết thực nên những nhân viên phục vụ cho dân chúng gặt hái thành quả tốt đẹp.

Hơn nữa, tính chất đa năng và đa nguyên của XHDS ở Hoa Kỳ và các nước mở mang còn ảnh hưởng đến chính sách đối nội và đối ngoại, sự phát huy đời sống toàn diện của người dân từ kinh tế, xã hội, văn hóa và tôn giáo. Nó cũng bảo trọng nền dân chủ hữu hiệu từ hạ tầng cơ sở như làng, xã, quận đến tỉnh và thành thị lên đến thượng tầng cơ sở của chánh quyền như lập pháp, hành pháp và tư pháp.Đó là hiện tượng thay đổi từ dưới lên trên, từ lòng dân lên đến chánh quyền, khác với những quốc gia chuyên chế, độc tài kiểm soát quyền hành từ trên xuống dưới.

Sự ảnh hưởng của XHDS rất quan trọng đến chánh quyền. Nhân dịp viếng thăm Trung Quốc cuối tháng Năm năm 2010, Ngoại Trưởng Hoa Kỳ Hillary Clinton gặp các phụ nữ XHDS (Chinese Women Civil Society) tại Bắc Kinh (Beijing). Họ chia sẻ những vấn đề khó xử như tham nhũng, bạo hành gia đình, đàn áp, hãm hiếp, quyền phụ nữ và nhân quyền. Kết luận tất cả đồng ý là cần có sự đồng tâm và ưng thuận của các đấng nam nhi và chánh quyền mới có thể giải quyết và thay đổi được những tình trạng nêu


trên. [11]

Xã Hội Dân Sự tại Việt Nam

Sau khi thống nhứt đất nước thành một quốc gia không còn chia đôi như trong năm 1975, Việt Nam đã trải qua nhiều thời kỳ thử thách, từ sự trừng phạt bỏ tù cả trăm ngàn người miền Nam cùng máu mủ, còn gây chiến với Cam Bốt, rồi cuộc chiến với đàn anh Trung Cộng.Việt Nam trở thành một trong những nước nghèo nhất đứng thứ tư trên thế giới với lợi tức đầu người thấp $200 một năm cho đến thập niên 1990.

Nhờ noi gương đổi mới của hai đàn anh Nga Sô và Trung Cộng nên sau đó Việt Nam đã bắt tay liên hệ với kẻ thù “đế quốc Mỹ” năm 1995 và tiếp nhận nền kinh tế thị trường cởi mở theo tư bản. Từ năm 2000 trở lên, nền kinh tế Việt Nam đã được chấp nhận trên sân chơi quốc tế và phát triển trên phương diện kinh tế lẫn xã hội với những đầu tư đáng kể từ các nước phương tây. Những tiếp xúc với bên ngoài về tài chánh, luật lệ, các ngành chuyên môn kỹ thuật với những tư tưởng dân chủ đã làm thay đổi tầm nhìn và triển vọng, chẳng những của cấp lãnh đạo nhà cầm quyền Cộng sản, mà còn đến đa số người dân trong nước.

Từ đó, mức độ phát triển kinh tế gia tăng và vượt lên đến 6.2 % trong năm 2008, hơn các quốc gia lân cận tại Đông Nam Á, với lợi tức đầu người $1,000 mỗi năm.Tuy vậy, sự kềm kẹp về tư tưởng và chương trình hoạt động của người dân vẫn bị Bộ Chính Trị Hà Nội kiểm soát chặt chẽ.Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt nam lập ra nhiều tổ chức tập đoàn của họ để “nâng cao danh nghĩa dân chủ của dân, do dân và vì dân.”

Hội đoàn lớn nhứt về quần chúng của chế độ là Mặt Trận Tổ Quốc Việt Nam (Mặt Trận) đưa ra chánh sách liên minh và liên kết với các tổ chức hội đoàn chịu sự kiểm soát của họ, được coi như là tổ chức “XHDS”. Mặt trận phê chuẩn các ứng cử viên vào danh sách ứng cử và đảm nhiệm luôn việc giám sát tất cả các cuộc bầu cữ. [12]

Các tổ chức ngoại vi nầy đươc thành lập bởi Bộ Chính trị gồm đảng viên Đảng cộng sản VN.44 thành viên “XHDS” của Mặt Trận là Đảng Cộng sản VN, Tổng liên đoàn lao động, Hội nông dân, Đoàn thanh niên cộng sản HCM, Hội liên hiệp phụ nữ VN, Hội cựu chiến binh, Liên hội khoa học kỹ thuật, Hội chữ thập đỏ, Phòng thương mại và công nghiệp, Hội Phật Giáo, Ủy ban đoàn kết Công giáo, Tổng hội thánh Tin lành, Hội nhà báo, Hội liên lạc người VN ở nước ngoài, Hội luật gia cho đến Hội


làm vườn…

Đảng Cộng sản VN có 3 triệu đảng viên, chiếm 3% dân số, chỉ thị cho các tổ chức “XHDS” của họ phải tuân theo để quản trị họ.Đặc biệt trong Mặt Trận có Hội liên hiệp phụ nữ (VN Women’s Union), một tổ chức chính trị theo họ gồm 1.5 triệu hội viên có nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội, an ninh quốc phòng và xây dựng gia đìnhbảo vệ xã hội chủ nghĩa VN.

Trang nhà của Hội phụ nữ xác nhận là 70% hội viên được tuyên truyền, phổ biến về chủ trương của Đảng và 100% Chủ Tịch và Phó CT Hội đạt tiêu chuẩn chức danh cán bộ, công chức theo quy định. Vậy thì các thành viên phải vào đảng CS mới trở thành công chức và được làm việc an toàn.Họ phải tuân lệnh do đảng chỉ thị. Hội cũng đưa ra con số là 70% phụ nữ nghèo đươc Hội giúp “xoá đói giảm nghèo”.Vậy tại sao cơ quan quốc tế UNDP (Development Programme) điều tra và báo cáo là “nhóm 20% những người giàu nhất ở Việt nam hiện đang hưởng tới 40% lợi ích từ các chính sách an sinh xã hội của nhà nước; trong khi nhóm 20% những người nghèo nhất chỉ nhận được 7% lợi ích từ nguồn nầy.” [13]

Như thế ta thấy rõ Đảng Cộng sản đứng ra tổ chức, điều động, bao trùm và lũng đoạn tất cả các sinh hoạt của lãnh vực XHDS chứ không có giới hạn trong phạm vi chánh quyền hay lãnh vực kinh tế mà thôi.Do đó XHDS bị “chánh trị hóa”, bị cai trị chuyên chế, bị công lực và công quyền đàn áp, kềm kẹp.Quyền lực nằm trọn trong tay đảng tức là “đảng sự” chớ không phải trong tay của nhân dân tức “dân sự”.Thật ra thì các XHDS như thế được gọi là GONGO (Government organized NGO) chớ không phải là NGO (non-government organization).

Theo Điều 9 Hiến pháp (1992) quy định thì có đoạn như sau: “Nhà nước chăm lo và bảo vệ lợi ích chính đáng của nhân dân, động viên nhân dân thực hiện quyền làm chủ, nghiêm chỉnh thi hành Hiến pháp và pháp luật, giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước, đại biểu dân cử và cán bộ, viên chức nhà nước.” Những từ ngữ dân chủ mĩ miều nầy có được nhà nước áp dụng trung thực hay không?

Ngoài ra, ngày 26-3-2004, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 36 về kế hoạch toàn diện nhằm vận động ba triệu người Việt ở nước ngoài “thành một bộ phận không thể tách rời của cộng đồng dân tộc.” Còn ở bên nhà thì nhà nước thẳng tay đàn áp những cá nhân hay tổ chức tranh đấu cho dân chủ và nhân quyền.Vậy thì lối thoát của sự bế tắc hiện nay như thế nào? [14]


GS Carl Thayer, nhà nghiên cứu về Việt nam thuộc Đại học New South Wales ở Sydney, Úc, trả lời phỏng vấn của đài BBC tháng 8 năm 2008 như sau: “Ở Việt Nam, những nhóm đang đòi hỏi có XHDStức đòi chính quyền phải thực thi chính luật pháp của mình, qua đó công nhận có quyền lập hội, tụ tập, biểu tình, tự do tôn giáo. Những quyền nầy không được thực thi vì nhà chức trách luôn tìm lý do để ngăn cản, thí dụ lấy lý do gây rối an ninh trật tự để ngăn không cho biểu tình.”

Ông nói tiếp:”Những nhóm dân sự này gia tăng về con số và bắt đầu liên kết thành những mạng lưới. Như vậy mạng lưới đang ngày càng phát triển và tôi nghĩ rồi sẽ đến lúc các nhóm riêng lẻ không những thành lập phong trào mà còn gây sức ép nhiều lần để nhà nước thực thi luật pháp theo các tiêu chuẩn quốc tế mà Việt Nam đã cam kết.” Ông Thayer kết luận: “Có một điểm chung là những tiếng nói XHDS nầy được lắng nghe và tìm cách đưa vào trong guồng máy. Kịch bản khả dĩ nhất theo tôi là cuối cùng họ sẽ được phép nắm giữ những ghế trong quốc hội.”

Theo TS Hồ Bá Thâm thì “hiện nay có 320 hội hoạt động trong phạm vi toàn quốc ở Việt nam và hơn 2,150 hội hoạt động trong phạm vi vi tính, thành phố trực thuộc Trung ương cũng có hàng ngàn hội ở các cơ sở.” Ông viết tiếp: “Các hội cũng rất đa dạng: có hội do tổ chức thành lập, có hội do cá nhân, doanh nghiệp, có hội có cơ cấu chặt chẽ nhưng có hội lại lỏng lẻo.Trung bình mỗi người là thành viên của 2.33 tổ chức, cao hơn nhiều nếu so với những nước trong khu vực châu Á, như Trung Quốc (0.39) và Singapore (0.86).Theo khảo sát nầy, tỷ lệ những người thuộc ít nhất một tổ chức là 73.5%, một tỷ lệ tương đối cao.” [15]

Ngoài các hội hoạt động trong nước thì có những NGO đáng kể của người Việt đảm trách từ nước ngoài về Việt nam đầu tư, kinh doanh, hợp tác khoa học, hoạt động nghề nghiệp, định cư lâu dài và cứu trợ. Vai trò của những tổ chức cộng đồng hải ngoại là lực lượng đóng góp chất xám, có tài chánh dồi dào, có kỹ thuật cao, có kiến thức chuyên nghiệp, và có cả tấm lòng giúp cải thiện đời sống gia đình, bà con và bạn bè tại quê nhà.

Trước tình cảnh tụt hậu ở Việt nam, ba triệu người Việt nam sống tại hải ngoại được chế độ gọi là “Việt Kiều”, là một nguồn tài trợ quan trọng gởi về cho gia đình bên Việt nam, chánh thức hay bán chánh thức một ngân khoản gần 8 tỷ mỹ kim trong năm 2008. Ít nhất 50 phần trăm là phần đóng góp của cộng đồng tại Hoa Kỳ. Hơn nữa, có lối bốn trăm ngàn người Việt đi du lịch đem tiền về Việt nam tiêu xài hay làm công tác từ thiện. [16]


TS Nguyễn Quang A viết trong tờ Lao Động Cuối Tuần 2009: “XHDS đâu có đáng sợ. Hơn hai mươi năm trở về truớc ít người dám nói đến cơ chế thị trường, đến khu vực kinh tế tư nhân: những điều cấm kỵ và đáng sợ.Rồi người ta hiểu dần, chấp nhận và ngày nay chúng không những không đáng sợ mà còn được coi trọng…” [17]

Ông viết tiếp: “Ranh giới giữa các tổ chức (nhà nước, XHDS, khu vực kinh tế) không hoàn toàn rạch ròi, mà có thể có sự chồng lấn. Có những cơ quan nhà nước làm việc tắc trách, có các doanh nghiệp gian lận.Cũng thế, có các tổ chức XHDS nói một đằng làm một nẻo. Phải có khung pháp lý để cho mọi loại tổ chức hoạt động, để buộc tất cả chúng phải minh bạch, phải có trách nhiệm giải trình với những người mà chúng được cho là đại diện, với những người cấp tài chính và với xã hội nói chung, để có cơ chế văn minh cho các tương tác, cho sự hợp tác và giải quyết xung đột giữa chúng. Nhìn vấn đề như thế thì XHDS đâu có đáng sợ mà là một nhân tố quan trọng cho sự phát triển của đất nước.”

Điển hình, GS Lê Xuân Khoa, nguyên Giám Đốc điều hành của cơ quan SEARAC, là người Việt tiên phong được Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ tài trợ những chương trình huấn luyện nghề nghiệp và giáo dục tại Việt nam trong cuối thập niên 1990. Năm 2004, ông đã tập hợp lại hơn ba mươi hội thiện nguyện tại Hoa kỳ gọi là Vietnamese American NGO hay VA-NGO và thành lập một mạng lưới các hội phi chánh phủ của người Mỹ gốc Việt.[18]

Họ chánh thức ghi danh với Ủy Ban Điều Phối Viện Trợ nhân dân (PACCOM) được nhà nước chánh thức công nhận giúp đỡ giải quyết các vấn đề thủ tục hành chánh và pháp lý tại Việt nam.Họ cũng nhận được sự tài trợ của các cơ quan Ford Foundation, Asia Foundation, USAID và các cộng đồng dòng chính cũng như cộng đồng người Mỹ gốc Việt.

Trong mạng lưới VA-NGO, Pacific Links do Cô Diệp Vương làm Chủ tịch, là người đầu tiên đặt trụ sở tại Hậu Giang để dạy nghề cho các em gái và phụ nữ trong làng, để ngăn ngừa họ bị dụ dỗ qua biên giới Cao Miên làm nghề mại dâm.Tuy vậy, có gần 30,000 cô gái và 5,000 trẻ em Việt từ 7 tuổi trở lên đã là nạn nhân nạn buôn người ở xứ chùa tháp nầy rồi.

Đặc biệt hơn hết, trong năm 2000, TS Phùng Liên Đoàn, Chủ Tịch Quỹ Khuyến Khích Tự Lập, và phu nhân là Bà Đoàn Thu Lê, bỏ tiền túi $750,000 mỹ kim tài trợ một quỹ cho vay tiểu thương (micro-loans) từ $150 đến $350 cho 7, 400 gia đình tại nông thôn miền Trung để họ có vốn


làm ăn. Họ mượn tiền để chăn nuôi heo hay gà, hay mở tiệm bán gạo hay đồ dùng trước cửa nhà họ. [19]

Họ vay từ một đến hai năm và trả hàng tháng một chút tiền vốn lẫn mười phần trăm tiền lãi cho đến khi nào hết nợ, rồi số tiền đó được cho người khác vay. Chương trình đạt 98 phần trăm kết quả mỹ mãn cho nên Liên Hiệp Quốc (UN-Habitat) tặng bằng tưởng thưởng cho Hội Khuyến Khích Tự Lập như là một XHDS có “Sáng Kiến” (Innovation Award).Sự hợp tác của cộng đồng hải ngoại và người dân trong nước rất thuận lợi cho dân nghèo giúp họ phát triển.

Ngoài việc viện trợ mỗi năm một số tài chánh khổng lồ do các cá nhân gởi về cho gia đình mình để phụ họ làm ăn sinh sống và để nâng cao đời sống, thì cộng đồng hải ngoại còn là một lực lượng “đối lập” đáng kể.Với sức mạnh lá phiếu của cộng đồng đối với chánh quyền và quốc hội trong các quốc gia họ đang cư ngụ, cộng đồng hải ngoại có tiếng nói lớn mạnh và có thể vận động thay đổi chánh sách của chánh quyền sở tại với Việt nam.

Một số người trong cộng đồng thì hô hào chống chế độ độc tài Cộng sản và đòi hỏi chuyển hóa hay thay đổi chế độ. Họ xuống đường biểu tình rầm rộ. Một số khác thì nghiên cứu (think tank) những chiến lược để diễn tiến đến dân chủ và phát triển. Còn một số khác có khả năng vận động hành lang chánh quyền và quốc hội cũng như giới trí thức cộng đồng người Mỹ gốc Á và các tòa Đại sứ các nước ASEAN. Nếu đẩy mạnh nhiều hơn thì những cuộc vận động nầy có thể thành công, nhứt là đang có sự tranh chấp chủ quyền lãnh hải Biển Đông để mong Việt nam thoát ra khỏi sự lệ thuộc vào Trung Quốc.

Tuy vậy, cộng đồng hải ngoại nhận thấy còn có những trở ngại về tâm lý và chánh trị chưa được thông qua giữa cộng đồng hải ngoại và nhà nước.GS Khoa nói: “Họ trông chờ những lời nói và hành động hòa giải cụ thể của những người lãnh đạo trong nước thay vì những lời kêu gọi xóa bỏ hận thù của kẻ thắng đối với người thua.”

Ông nói tiếp “Nếu nhà nước cứ tiếp tục nghi ngờ và ngăn cấm sự hợp tác chính đáng và hòa bình của người Việt trong và ngoài nước thì sẽ không khỏi bị cộng đồng quốc tế lên án và sẽ không tránh khỏi sự chống đối quyết liệt của các tầng lớp nhân dân có thễ đến bạo động.Đến lúc nhu cầu chuyển hóa chế độ độc tài sang dân chủ để đất nước có thể tồn tại và phát triển trong khung cảnh hội nhập toàn cầu.”


Trong lúc đảng CS và nhà nước làm chậm lại tiến trình dân chủ hóa để điều chỉnh có lợi cho họ thì phe dân chủ và cộng đồng hải ngoại thúc đẩy để tiến cho mau hơn. Ông Soros, một mạnh thường quân giàu có với tài sản $11 tỷ nhờ kinh doanh trên thị trường chứng khoán, đã dùng những biện pháp “xây dựng xã hội từng mảnh một” (piecemeal social engineering) để xây dựng Xã Hội Mở (open society) và phục hồi chế độ dân chủ ở các nước cựu Cộng sản tại Đông Âu.

Với tầm nhìn toàn cầu (global vision) và tinh thần cầu tiến, Ông đã chi $6 tỷ mỹ kim cho các dự án khắp thế giới như giúp phong trào Đoàn Kết tại Balan, nhóm hiến chương 77 tại Tiệp Khắc, nhà bác học đối kháng Liên Sô Andrei Sakkarov, giúp việc phổ biến thông tin tại những quốc gia trong khối Cộng sản, chương trình cho đài phát thanh tại Mông Cổ, hay cứu trợ nạn nhân trong cuộc chiến ở Bosnia, và cuộc động đất ở Haiti. Ông cũng bỏ ra $15 triệu trong năm 2004 để hạ bệ Tổng Thống George Bush cha.

Ông Soros được mệnh danh là nhân vật tiên phong của phong trào kiến tạo một Xã hội Mở trên quy mô toàn cầu và tiêu biểu như kiến trúc sư của XHDS Toàn cầu (an architect of the Global Civil Society) đang nỗ lực phát động “Phong trào Xã hội Mới” (The New Social Movement).

Mặt khác thì GS Đoàn Viết Hoạt có một lộ trình toàn diện để chuyển hóa dân chủ, đặc biệt tại Việt nam: “Lộ trình dân chủ hóa có hai mục tiêu: 1) tạo môi trường và điều kiện xã hội chín muồi cho việc ra đời XHDS ngay trong lòng xã hội hiện nay ở trong nước và vượt khỏi sự ngăn chặn của giới cầm quyền; 2) chuyển hóa toàn diện xã hội không giới hạn trên mọi lãnh vực hoạt động của người dân và đẩy mạnh cuộc vận động đòi dân chủ hóa chính quyền, nương vào sức mạnh của XHDS, vào tình trạng “không thể không” do sức ép nội tại tạo ra.” [20]

Tóm lại, dù giới lãnh đạo Cộng sản có tìm cách kềm hãm, cản trở đến mấy đi nữa, thì tại Việt nam hiện nay, ý thức của người dân đã mỗi ngày một lên cao. Nhất là giới trẻ, họ tiếp thu được kinh nghiệm phát triển của nhiều nơi trên thế giới, nên ta có thể nhận ra là XHDS hiện đang có những tiềm lực phong phú vĩ đại. Thời cơ rất thuận lợi để có thể phát triển mạnh mẽ hầu góp phần xây dựng một thể chế dân chủ, nhân bản và nhân ái, đáp ứng được niềm mong ước chính đáng của toàn thể gần 90 triệu đồng bào Việt nam thân yêu của chúng ta. Đạt đến mục tiêu “từng phần” hay “toàn diện” còn tùy thuộc ý Dân và ý Trời trong một thời điểm chín muồi thuận lợi.�


(Họp Mặt Dân Chủ, Hannover, Đức Quốc, ngày 10 đến 13 tháng 6, 2010)

Jackie Bong-

Wright

Thạc sĩ ngành Foreign Service, Đại học Georgetown, International Relations.

Bà là nhà hoạt ñộng trong cộng ñồng Việt và người Mỹ gốc Á trong vùng Washington, DC.

Viết cho tờ Asian Fortune và nhiều báo tiếng Việt.

Năm 1981 U.S.–Asian Institute, Washingon D.C., bình chọn bà là một trong 10 phụ nữ Mỹ gốc Á xuất sắc nhất trong năm.

Tác phẩm:

Autumn Cloud: From Vietnam War Widow to American Activist, Capital Books, 2001.

Tài Liệu Tham Khảo [1] www.viet-studies.info/kinhte/tranhưuquang_xahoidansu.htm

[2] Louis-JusteAnil.2006 . “La société civile hier et aujourd’hui”, in Alter Presse, 12-1-2006, www.aterpresse.org.

[3]”What is civil society?”. Centre for Civil Society, London School of Economics (1 tháng 3 năm 2004). Truy cập 30 tháng 10 năm 2006.

[4] Global Civil Society (PCDF) www. Pcdf.org/civil society/default.htm

[5]http://en.wikipedia.org/wiki/non-governmental_organization

[6]www.aarp.org/

[7]http:// foundationcenter.org/

[8]Đoàn Thanh Liêm. http://haydanhthoigian.wordpress.com. 1/7/2010

[9]UN Relations with Civil Society (NGOs) http://www.un.org/issues/ngo/ngoindex.html

[10]Florini Ann.The Third Force: The Rise of Transnational Civil Society. CarnegieEndownment for the Peace and Japan Center, 2001

[11]www.state.gov/secretary/rm/2010/05/14288.htm

[12]www.mattran.org.vn/home/tinhoatdong/tinhoatdong.htm


[13]www.hoilhpn.org.vn/newsdetail.asp? Catld=2&newsld=5&lang=vn

[14] www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/story/2008/ 08/080830_lnvcarlthayer.html

[15]Ts.Hồ Bá Thâm - Viện Nghiên Cứu Phát Triển tp.hcm, Xã Hội Dân Sự, Đặc thù và Vấn Đề ở Việtnam (I&underline)

[16]http:// Diaspora Journey: Vietnam: remittances from Abroad

[17]http://www. Laodong.com, vn/Home/Xa-hoi-dan-su-dau-co-dang-so/20094/133512. Laodong

[18]www. Nguoi-viet.com/absolutenm/anmviewer.asp? a=37114&z=85 december 16, 2005

[19]www.fesr.org

[20]http://www. vdlc.org/mode/81


KHỐI 8406

Tuyên ngôn Tự do Dân chủ cho Việt nam 2006

Việt Nam, 8-4-2006

Kính gửi Đồng bào Việt Nam ở trong và ngoài Nước,

Chúng tôi, ký tên dưới đây, đại diện cho hàng trăm nhà đấu tranh Dân chủ ở quốc nội và tất cả mọi người Dân nào đang khao khát một nền Dân chủ chân chính cho Quê hương Việt Nam hôm nay, đồng thanh lên tiếng:

I. Thực trạng của Việt Nam

1- Trong cuộc Cách mạng tháng 8-1945, sự lựa chọn của toàn Dân tộc ta là Độc lập Dân tộc, chứ không phải là chủ nghĩa xã hội. Bản Tuyên Ngôn Độc Lập ngày 2-9-1945 chẳng nhắc đến một từ nào về chủ nghĩa xã hội hay chủ nghĩa cộng sản cả. Hai nguyên nhân chính làm nên thắng lợi của cuộc Cách mạng ấy là Khát vọng Độc lập Dân tộc và Khoảng trống quyền lực lúc bấy giờ ở Việt Nam (quân Nhật đã đầu hàng phe Đồng minh ngày 15-8-1945 và thực dân Pháp đã bị quân Nhật đảo chính cướp quyền từ ngày 9-3-1945).

Rõ ràng mục tiêu của cuộc cách mạng ấy đã bị đảng Cộng sản Việt Nam đánh tráo. Và dĩ nhiên, Quyền Dân tộc tự quyết cũng hoàn toàn bị thủ tiêu. Đã có ít nhất 2 cơ hội lịch sử rất thuận lợi là năm 1954 ở miền Bắc và năm 1975 trên cả nước, để Dân tộc khẳng định Quyền tự quyết của mình. Nhưng tất cả đều đã bị đảng Cộng sản Việt Nam tráo trở không thực hiện. Vì một khi nền chuyên chính vô sản đã được thiết lập, thì theo Lênin, chức năng đầu tiên của nó chính là: bạo lực và khủng bố trấn áp!

2- Tiếp đến, ngày 2-9-1945 tại Hà Nội, ông Hồ Chí Minh, Chủ tịch Chính phủ lâm thời Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã trịnh trọng tuyên bố với Dân tộc và với Thế giới rằng: “Tất cả mọi người đều sinh ra


có quyền bình đẳng. Tạo Hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc. Lời nói bất hủ ấy ở trong bản Tuyên ngôn độc lập nǎm 1776 của nước Mỹ. Suy rộng ra, câu ấy có ý nghĩa là: mọi Dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng, dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do. Bản Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của Cách mạng Pháp nǎm 1791 cũng nói: “Người ta sinh ra tự do và bình đẳng về quyền lợi; và phải luôn luôn được tự do và bình đẳng về quyền lợi”. Đó là những lẽ phải không ai chối cãi được...” (trích Tuyên Ngôn Độc Lập 2-9-1945). Thế nhưng, tất cả những quyền thiêng liêng ấy của dân tộc đều bị chà đạp thô bạo ngay sau đó, khi mà chính quyền cộng sản được dựng lên.

3- Đến tháng 2-1951 Tuyên ngôn của đảng Lao động Việt Nam (nay là đảng Cộng sản Việt Nam) kỳ đại hội lần thứ 2, đã viết: “Chủ nghĩa của Đảng là chủ nghĩa Mác–Lênin”. Và trong Điều Lệ, phần Mục Đích và Tôn Chỉ còn khẳng định rõ ràng hơn: “Đảng Lao động Việt Nam lấy chủ nghĩa Mác - Ǎngghen - Lênin - Xtalin và tư tưởng Mao Trạch Đông, kết hợp với thực tiễn cách mạng Việt Nam làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho mọi hành động của Đảng...”.

Kể từ đó, nhất là ở miền Bắc sau năm 1954, rồi cả nước sau ngày 30-4-1975 thì bóng ma của chủ nghĩa cộng sản đã luôn đè ám lên đầu, lên cổ toàn Dân Việt Nam. Chính cái bóng ma ấy chứ không phải là cái gì khác đã triệt tiêu hầu hết những quyền con người của Nhân dân Việt Nam. Và hôm nay, nó vẫn đang tạm đô hộ, chiếm đóng lên cả 2 mặt tinh thần và thể chất của toàn Dân tộc Việt Nam.

II. Qui luật phổ biến toàn cầu 1- Lịch sử đã minh định rằng mọi quyền tự do, dân chủ ở bất cứ một

chế độ độc đảng toàn trị nào, dù cộng sản hay không cộng sản, cũng đều bị chà đạp không thương tiếc, chỉ khác nhau ở mức độ mà thôi. Bất hạnh thay là cho đến nay, Dân tộc Việt Nam vẫn thuộc về một trong số ít các Quốc gia trên thế giới còn bị cai trị bởi chế độ độc đảng toàn trị cộng sản. Điều này thể hiện cụ thể tại Điều 4 của Hiến pháp Nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam hiện hành, rằng: “Đảng cộng sản Việt Nam... theo chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, là lực lượng lãnh đạo nhà nước và xã hội.” Chính vì điều này mà các quyền tự do, dân chủ của Nhân dân đã hoàn toàn bị triệt tiêu, may ra chỉ còn vài mẩu vụn mà thôi!


2- Chính hệ thống quyền lực không hề chấp nhận cạnh tranh và không hề chấp nhận bị thay thế này đã thúc đẩy mạnh mẽ đà thoái hoá, biến chất của toàn bộ hệ thống ấy. Vì chẳng có qui luật và nguyên tắc cạnh tranh công bằng nào trên chính trường, nên sau những kỳ bầu cử thì toàn Dân không thể chọn được những con người và những lực lượng chính trị xứng đáng nhất. Bộ máy lãnh đạo, quản lý và điều hành do vậy ngày càng hư hỏng, rệu rã từ trung ương xuống cơ sở địa phương. Hậu quả là Việt Nam hôm nay trở thành Quốc gia bị tụt hậu quá xa so với các Nước trong khu vực và thế giới. Quốc nhục này và các quốc nạn khác khó bề tẩy xóa. Vấn đề của mọi vấn đề, nguyên nhân của mọi nguyên nhân chính vì đảng cộng sản Việt Nam là lực lượng chính trị duy nhất lãnh đạo Đất nước! Thực tiễn đã xác minh rằng bất kỳ Nước nào đã bị rơi vào quỹ đạo của chủ nghĩa cộng sản thì đều điêu tàn thê thảm cả. Liên Xô, cái nôi cộng sản, cùng với các Nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu khác, đã dũng cảm vượt qua chính mình để quay lại tìm đường đi đúng cho Dân tộc họ.

3- Chúng ta đều hiểu rằng: không ai có thể sửa được lịch sử, nhưng có thể bẻ chiều lịch sử. Và điều quan trọng hơn là qua những bài học của lịch sử, định hướng tốt cho tương lai. Con đường hôm qua của Dân tộc ta đã bị những người Cộng sản Việt Nam chọn một cách vội vàng, thiếu chín chắn và áp đặt cho cả Dân tộc một cách khiên cưỡng. Con đường ấy thực tế đã chứng minh là hoàn toàn sai lạc. Vì vậy Dân tộc ta hôm nay phải chọn lại con đường cho mình. Và chắc chắn cả Dân tộc cùng chọn sẽ tốt hơn một người hay một nhóm người nào đó. Đảng cộng sản Việt Nam cũng chỉ là một bộ phận của Dân tộc, nên không thể mạo danh Dân tộc để chọn thay! Trước Dân tộc và lịch sử suốt hơn nửa thế kỷ qua (1954–2006), Đảng cầm quyền ấy đã tiếm danh chứ không chính danh chút nào! Bởi lẽ các cuộc bầu cử thực sự tự do hoàn toàn vắng bóng ở Việt Nam.

Từ thực trạng và qui luật trên đây, với ý thức trách nhiệm của Công dân trước vận mệnh Đất nước, chúng tôi xin được phép giãi bày cùng toàn thể Đồng bào Việt Nam trong và ngoài Nước:

III. Mục tiêu, phương pháp và ý nghĩa cuộc đấu tranh

1- Mục tiêu cao nhất trong cuộc đấu tranh giành tự do, dân chủ cho Dân tộc hôm nay là làm cho thể chế chính trị ở Việt Nam hiện nay phải bị thay thế triệt để, chứ không phải được “đổi mới” từng phần hay điều chỉnh vặt vãnh như đang xảy ra. Cụ thể là phải chuyển từ thể chế chính trị nhất


nguyên, độc đảng, không có cạnh tranh trên chính trường hiện nay, sang thể chế chính trị đa nguyên, đa đảng, có cạnh tranh lành mạnh, phù hợp với những đòi hỏi chính đáng của Đất nước, trong đó hệ thống tam quyền Lập pháp, Hành pháp, Tư pháp phải được phân lập rõ ràng, phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế và trải nghiệm của Nhân loại qua những nền dân chủ đắt giá và đầy thành tựu.

Mục tiêu cụ thể là thiết lập lại các quyền cơ bản của toàn Dân sau đây:

• Quyền Tự do Thông tin Ngôn luận theo Công ước Quốc tế về các quyền Dân sự và Chính trị của Liên Hiệp Quốc được biểu quyết ngày 16.12.1966, Việt Nam xin tham gia ngày 24-9-1982, điều 19, 2: “Mọi người có quyền tự do ngôn luận, quyền nầy bao gồm cả quyền tự do tìm kiếm, nhận và truyền đạt mọi loại tin tức, ý kiến, không phân biệt ranh giới, hình thức truyền miệng, bằng bản viết, bản in, hoặc bằng hình thức nghệ thuật hoặc thông qua bất cứ phương tiện truyền thông đại chúng khác tuỳ theo sự lựa chọn của mình”. Nghĩa là các đảng phái, tổ chức, cá nhân có quyền thông tin ngôn luận qua báo chí, phát thanh, truyền hình và các phương tiện truyền thông đại chúng khác mà không cần đợi phép của nhà cầm quyền.

• Quyền Tự do hội họp, lập hội, lập đảng, bầu cử và ứng cử theo Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị, điều 21: “Mọi Công dân... đều có quyền và cơ hội để (a) tham gia vào việc điều hành các công việc xã hội một cách trực tiếp hoặc thông qua những đại diện được họ tự do lựa chọn”; (b) bầu cử và ứng cử trong các cuộc bầu cử định kỳ chân thực, bằng phổ thông đầu phiếu, bình đẳng và bỏ phiếu kín nhằm đảm bảo cho cử tri tự do bày tỏ ý nguyện của mình”. Nghĩa là các đảng phái thuộc mọi khuynh hướng cùng nhau cạnh tranh lành mạnh trong một nền dân chủ đa nguyên, đa đảng chân chính.

• Quyền Tự do hoạt động Công đoàn độc lập và Quyền Đình công chính đáng theo Công ước Quốc tế về các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa, được Liên Hiệp Quốc biểu quyết ngày 16-12-1966, điều 7 và 8: “Các Quốc gia thành viên của Công ước công nhận quyền của mọi người được hưởng những điều kiện làm việc công bằng và thuận lợi..., quyền của mọi người được thành lập và gia nhập Công đoàn mà mình lựa chọn, chỉ phải tuân theo quy chế của Tổ chức đó để thúc đẩy và bảo vệ các lợi ích kinh tế và xã hội của mình... (với) quyền đình công...” Các công đoàn này phải là những tổ chức duy nhất hoạt động


độc lập, không có những loại Công đoàn tay sai của nhà cầm quyền.

• Quyền Tự do Tôn giáo theo Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị, điều 18: “Mọi người đều có quyền tự do tư tưởng, tín ngưỡng và tôn giáo. Quyền tự do này bao gồm tự do có hoặc theo một Tôn giáo hoặc Tín ngưỡng do mình lựa chọn, tự do bày tỏ Tín ngưỡng hoặc Tôn giáo một mình hoặc trong tập thể với nhiều người khác, một cách công khai hoặc thầm kín dưới hình thức thờ cúng, cầu nguyện, thực hành và truyền đạo”. Các Tôn giáo này phải hoạt động độc lập, chứ không thể bị biến thành công cụ cho nhà cầm quyền.

2- Phương pháp của cuộc đấu tranh này là hòa bình, bất bạo động. Và chính Dân tộc Việt Nam chủ động thực hiện cuộc đấu tranh này. Tuy nhiên, chúng ta rất cảm ơn sự ủng hộ nhiệt tình và ngày càng hiệu quả của tất cả những bạn bè trên thế giới. Thông qua những phương tiện thông tin hiện đại và qua sự giao lưu quốc tế ngày càng rộng mở, chúng ta sẽ tìm mọi cách giúp Đồng bào kiện toàn nhận thức. Và một khi Nhân dân đã có nhận thức đúng và rõ thì nhất định sẽ biết hành động thích hợp và hiệu quả.

3- Ý nghĩa của cuộc đấu tranh này là làm cho chính nghĩa thắng phi nghĩa, tiến bộ thắng lạc hậu, các lực lượng dân tộc đang vận dụng đúng quy luật của cuộc sống và xu thế của thời đại thắng những tà lực đang tìm cách đi ngược lại những xu thế và quy luật ấy. Đảng cộng sản Việt Nam vẫn còn đồng hành cùng Dân tộc hay không là tùy ở mức độ đảng ấy có khách quan, công bằng, sáng suốt và khiêm tốn chấp nhận các nguyên tắc bình đẳng của cuộc cạnh tranh lành mạnh hay không, chỉ có thể chế chính trị độc đảng ấy là dứt khoát phải bị chôn táng vĩnh viễn vào quá khứ. Từ đó, Dân tộc sẽ tìm được những con người tốt nh9ất, những lực lượng chính trị giỏi nhất sau mỗi kỳ bầu cử để lãnh đạo Đất nước. Nguyên tắc “lẽ phải toàn thắng” sẽ được thiết lập và cuộc sống cá nhân sẽ trở nên tốt hơn, xã hội sẽ trở nên nhân bản hơn và Đồng bào sẽ sống với nhau thân thiện hơn.

Chúng tôi mong ước Tuyên ngôn này thúc đẩy được sự đóng góp tích cực của Đồng bào trong - ngoài Nước và sự ủng hộ của Bạn bè Quốc tế. Chúng tôi chân thành cảm ơn và kêu gọi các Cơ quan Liên Hiệp Quốc, các Quốc hội, Chính phủ, Tổ chức Quốc tế và Bạn bè trên toàn thế giới tiếp tục ủng hộ cách nhiệt tình và hiệu quả cho cuộc đấu tranh đầy chính nghĩa này, góp phần đưa Tổ quốc Việt Nam sớm sánh vai cùng các Nước văn minh, đạo đức, thịnh vượng, tự do trong cộng đồng Nhân loại hôm nay.


Đồng tuyên bố tại Việt Nam ngày 08 tháng 4 năm 2006

118 Nhà Đấu tranh Dân chủ quốc nội Việt Nam

1. Bs Nguyễn Xuân An, Huế

2. Gv Đặng Hoài Anh, Huế 3. Gv Đặng Văn Anh, Huế

4. Bs. Lê Hoài Anh, Nha Trang 5. Gs Nguyễn Kim Anh, Huế

6. Gs Nguyễn Ngọc Anh, Đà Nẵng 7. Nv Trịnh Cảnh, Vũng Tàu

8. Lm F.X. Lê Văn Cao, Huế 9. Gv Lê Cẩn, Huế

10. Lm Giuse Hoàng Cẩn, Huế 11. Gv Trần Thị Minh Cầm, Huế

12. Lm Giuse Nguyễn Văn Chánh, Huế 13.Gv Nguyễn Thị Linh Chi, Cần Thơ

14. Gs Hoàng Minh Chính, Hà Nội 15.Gv Nguyễn Viết Cử, Quảng Ngãi

16. Ths Đặng Quốc Cường, Huế 17. Nv Nguyễn Đắc Cường, Phan Thiết

18. Dn Hồ Ngọc Diệp, Đà Nẵng 19. Gv Trần Doãn, Quảng Ngãi

20. Lê Thị Phú Dung, Sài Gòn 21. Gv Hồ Anh Dũng, Huế 22. Gs Trương Quang Dũng, Huế

23. Bs Hà Xuân Dương, Huế 24. Cựu Đại tá Phạm Quế Dương, Hà Nội

25. Ls Nguyễn Văn Đài, Hà Nội 26. Kt Trần Văn Đón, Phan Thiết

27. Bs Hồ Đông, Vĩnh Long 28. Lm Phêrô Nguyễn Hữu Giải, Huế

29. Dn Trần Văn Ha, Đà Nẵng 30. Gv Lê Thị Bích Hà, Cần Thơ

31. Bs Lê Thị Ngân Hà, Huế 32. Gv Lê Nguyễn Xuân Hà, Huế

33. Vũ Thuý Hà, Hà Nội 34. Ks Đỗ Nam Hải, Sài Gòn

35. Gv Trần Thạch Hải, Hải Phòng

36. Kt Trần Việt Hải, Vũng Tàu 37. Ks Đoàn Thị Diệu Hạnh, Vũng Tàu

38. Dn Nguyễn Thị Hạnh, Đà Nẵng 39. Gv Phan Thị Minh Hạnh, Huế

40. Gs Đặng Minh Hảo, Huế 41. Nv Trần Hảo, Vũng Tàu

42. Nv Trần Mạnh Hảo, Sài Gòn 43. Gv Lê Lệ Hằng, Huế

44. Lm Giuse Nguyễn Đức Hiểu, Bắc Ninh 45. Yt Chế Minh Hoàng, Nha Trang

46. Gv Văn Đình Hoàng, Huế 47. Gv Lê Thu Minh Hùng, Sài Gòn

48. Gs Nguyễn Minh Hùng, Huế 49. Lm Gk Nguyễn Văn Hùng, Huế

50. Gv Phan Ngọc Huy, Huế 51. Gv Lê Thị Thanh Huyền, Huế

52. Gv Đỗ Thị Minh Hương, Huế 53. Ths Mai Thu Hương, Hải Phòng

54. Yt Trần Thu Hương, Đà Nẵng 55. PTs Nguyễn Ngọc Kế, Huế 56. Gs Nguyễn Chính Kết, Sài Gòn

57. Ths Nguyễn Quốc Khánh, Huế 58. Gv Nguyễn Đăng Khoa, Huế

59. Gs Trần Khuê, Sài Gòn 60. Cựu Thiếu tá Vũ Kính, Hà Nội

61. Nv Bùi Lăng, Phan Thiết 62. Gv Tôn Thất Hoàng Lân, Sài Gòn

63. Hội trưởng PGHHTT Lê Quang Liêm, Sài Gòn

64. Bs Vũ Thị Hoa Linh, Sài Gòn 65. Lm G.B. Nguyễn Cao Lộc, Huế

66. Lm Phêrô Phan Văn Lợi, Huế 67. Gv Ma Văn Lựu, Hải Phòng


68. Gv Nguyễn Văn Lý, Hải Phòng 69. Lm Tađêô Nguyễn Văn Lý, Huế

70. Gv Cái Thị Mai, Hải Phòng 71. Gv Cao Thị Xuân Mai, Huế

72. Gv Nguyễn Văn Mai, Sài Gòn 73. Nv Hà Văn Mầu, Cần Thơ

74. Gv Phan Văn Mậu, Huế 75. Nv Lê Thị Thu Minh, Cần Thơ

76. Gv Ma Văn Minh, Huế 77. Gv Nguyễn Anh Minh, Sài Gòn

78. Bs Huyền Tôn Nữ Phương Nhiên, Đà Nẵng

79. Bùi Kim Ngân, Hà Nội 80. Ths Đặng Hoài Ngân, Huế

81. Lm G.B. Lê Văn Nghiêm, Huế 82. Gv Lê Hồng Phúc, Hải Phòng

83. Lm Đa Minh Phan Phước, Huế 84. Ks Võ Lâm Phước, Sài Gòn

85. Lm Giuse Cái Hồng Phượng, Huế 86. Ms Nguyễn Hồng Quang, Sài Gòn

87. Ks Tạ Minh Quân, Cần Thơ 88. Lm Augustinô Hồ Văn Quý, Huế

89. Lm Giuse Trần Văn Quý, Huế 90. Bs Võ Văn Quyền, Vĩnh Long

91. Bs. Trần Thị Sen, Nha Trang 92. Cư sĩ PGHHTT Lê Văn Sóc, Vĩnh

Long 93. Ks Hoàng Sơn, Hải Phòng

94. Lm Phaolô Ngô Thanh Sơn, Huế 95. Gs Nguyễn Anh Tài, Đà Nẵng

96. Ks Đỗ Hồng Tâm, Hải Phòng 97. Bs. Tạ Minh Tâm, Cần Thơ

98. Gs Nguyễn Thành Tâm, Huế 99. Ms Phạm Ngọc Thạch, Sài Gòn

100. Gv Nguyễn Bình Thành, Huế 101. Gv Văn Bá Thành, Huế

102. Cư sĩ PGHHTT Nguyễn Văn Thơ, Đồng Tháp

103. Ths Trần Mạnh Thu, Hải Phòng 104. Gs Ts Trần Hồng Thư, Sài Gòn

105. Nhà văn Hoàng Tiến, Hà Nội 106. Cựu Sĩ quan Trần Dũng Tiến, Hà

Nội 107. Lm Têphanô Chân Tín, Sài Gòn

108. Gv Nguyễn Khắc Toàn, Hà Nội 109. Nv Tôn Nữ Minh Trang, Phan Thiết

100. Gv Chế Thị Hồng Trinh, Huế 111. Bs Nguyễn Anh Tú, Đà Nẵng

112. Bs Đoàn Minh Tuấn, Sài Gòn 113. Gv Lê Trí Tuệ, Hải Phòng

114. Yt Trần Thị Hoài Vân, Nha Trang 115. Gv Ngô Thị Tường Vi, Quảng Ngãi

116. Gv Nguyễn Lê Xuân Vinh, Cần Thơ 117. Ths Hồ Ngọc Vĩnh, Đà Nẵng

118. Ks Lâm Đình Vĩnh, Sài Gòn

�o


Cương lĩnh Khối 8406 Khối 8406 Là Gì?

1. Tên gọi: Khối 8406 là một tập hợp những Công dân Việt Nam (VN) trong và ngoài Nước, kể cả những người Nước khác, gióng lên tiếng nói lương tri muốn đấu tranh để xây dựng một Nước VN có đủ các yếu tố:

- tôn trọng sự thật, lẽ phải, luật công bằng, tính công khai minh bạch,

- sống với nhau bằng tình thương, lòng nhân ái,

- Đất nước được hoà bình tự do, dân chủ; quyền tự quyết của người Dân được bảo vệ.

Khối 8406 được khởi sự hình thành dựa trên Tuyên ngôn Tự do Dân chủ cho Việt Nam 2006 do 118 Công dân quốc nội VN cùng đồng thanh công bố ngày 8-4-2006. Tên gọi Khối 8406 là cách gọi tắt phát sinh từ ngày tháng năm này.

2. Mục đích & Phương pháp: 2.1. Dùng lời nói ôn hòa, qua các phương tiện thông tin đại chúng để

cùng đồng bào VN trong - ngoài Nước và công luận Quốc tế nhận thức thật chuẩn xác lịch sử trung thực của VN gần 100 năm qua, thực trạng của VN hôm nay và dự phóng tương lai gần cho VN từ 2-10-20 năm tới.

2.2. Thúc đẩy liên kết các Tổ chức và các cá nhân--kể cả những người Nước ngoài-- cùng chung mục đích, tạo thành một Liên Minh Dân Tộc. Liên minh này hoàn toàn chỉ sử dụng các phương cách bất bạo động để áp lực buộc Đảng & Nhà cầm quyền CSVN từ bỏ mưu toan và thực hiện việc độc quyền lãnh đạo đã gây ra quá nhiều tác hại cho Tổ quốc VN suốt hơn 75 năm qua (1930 – 2006).

2.3. Cổ vũ các Chính đảng Dân chủ phi cộng sản sớm xuất hiện và hoạt động công khai tại Việt Nam.

2.4. Xúc tiến soạn thảo một Hiến pháp tạm thời và thúc đẩy việc tổ


chức một cuộc Trưng Cầu Dân Ý để Dân tộc Việt Nam được quyền tự quyết, tự lựa chọn thể chế chính trị thích hợp nhất cho mình. Hỗ trợ các Tổ chức, Đoàn thể và các Chính đảng Dân chủ phi cộng sản tổ chức thành công cuộc Bầu cử Quốc hội đa đảng đúng nghĩa dân chủ thực sự đầu tiên để Quốc hội khoá I này biểu quyết một Hiến Pháp Mới làm nền tảng pháp lý vững bền cho Đất nước.

2.5. Hỗ trợ các Chính đảng Dân chủ phi cộng sản tham gia vào Quốc hội đa đảng theo mô hình quản lí và xây dựng Đất nước của các Quốc gia thành tựu nhất trên thế giới, nhưng phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh Việt Nam.

2.6. Sau khi đạt được mục đích ở số 2.5 trên, Khối 8406 đã hoàn thành nhiệm vụ trước lịch sử và Dân tộc thì sẽ tự giải thể, nhường việc quản lý và lãnh đạo Đất nước cho các Chính đảng Dân chủ thu phục được đa số lòng Dân, thông qua lá phiếu bầu cử.

3. Nền tảng: Khối 8406 hoạt động căn cứ trên: 3.1. Ba Văn kiện nền tảng của Khối 8406:

3.1.1. Tuyên ngôn Tự do Dân chủ cho Việt Nam 2006 ngày 8-4-2006.

3.1.2. 10 điều kiện bầu cử Quốc hội ngày 20-6-2006.

3.1.3. Tiến trình Dân chủ hóa Việt Nam ngày 22-8-2006.

3.2. Các Tuyên ngôn và Công ước Quốc Tế về Nhân quyền và Dân quyền của Liên Hiệp Quốc.

3.3. Ngoài ra, còn dựa trên các giá trị tín ngưỡng, tôn giáo; truyền thống văn hoá, đạo đức tốt đẹp và bền vững của Dân tộc Việt Nam; sự ủng hộ của cộng đồng Quốc tế yêu chuộng Tự do, Dân chủ dành cho phong trào đấu tranh trong Nước đòi Tự do, Dân chủ, Nhân quyền và Dân quyền.

4- Thành phần: Khối 8406 mời gọi mọi người Thiện chí yêu chuộng Lẽ phải, Hòa

bình, Tự do, Công bằng, Nhân ái, Dân chủ trên toàn cầu, không phân biệt quốc tịch, tham gia bằng các hình thức:

4.1. Đăng ký ghi tên từng cá nhân trở thành Chiến sĩ Dân chủ Hòa bình (CSDCHB - Peaceful Democratic Fighters - PDF) của Khối, qua Điện thư, Điện thoại, Thư tín, các Thành viên khác. Trực tiếp ghi tên với Văn phòng của Khối, lập Danh sách chung và gửi về Văn phòng Khối


hoặc trao cho bất cứ một Thành viên nào của Khối. Việc ghi tên kèm theo các chi tiết của cá nhân: năm sinh, nơi cư trú, nghề nghiệp, điện thoại, email, … là hoàn toàn do mỗi cá nhân tự nguyện. Nếu ghi tên bằng biệt danh, bút hiệu do chính cá nhân ấy quyết định cũng đầy đủ giá trị.

4.2. Những Đồng bào quốc nội và hải ngoại tham gia ủng hộ Khối 8406 bằng tinh thần và vật chất gọi là các ủng hộ viên (Supporters) qua việc ghi tên tập thể một Tổ chức, Hội đoàn hoặc qua các cuộc biểu tình.

4.3. Người nước ngoài tôn trọng chủ quyền, độc lập và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam, ủng hộ mục tiêu đấu tranh giành tự do, dân chủ và nhân quyền cho Việt Nam đều có thể trở thành thành viên danh dự của Khối 8406. Các Chính khách Quốc tế bảo trợ cho Khối là những Nhà Bảo trợ (Sponsors).

4.4. Các thành viên của Khối 8406 có quyền thành lập hay gia nhập các Tổ chức, Đảng phái chính trị khác có lý tưởng, mục tiêu, phương pháp đấu tranh không trái với lý tưởng, mục tiêu, phương pháp đấu tranh của Khối 8406 đã được nêu ở mục 3 trên đây.

5. Tổ chức & Hoạt động: 5.1. Ngày 8-4-2006, 118 CSDCHB đầu tiên cùng đồng thuận công bố

Bản Tuyên ngôn Tự do Dân chủ cho Việt Nam 2006 tạo nên Nhóm 118. Chỉ vài ngày sau, Nhóm 118 đã trở thành Khối 8406. Thành phần này gồm Quốc nội & Hải ngoại có trách nhiệm & quyền lợi hoàn toàn như nhau. Ban Đại Diện cả 2 thành phần sống tại quốc nội, viết tắt là BDD Khối 8406.

5.2. Đại hội các đại biểu toàn quốc của Khối 8406 có thẩm quyền cao nhất, quyết định các vấn đề về phương hướng, nhiệm vụ, mục tiêu, chính sách, cơ cấu tổ chức, quan hệ đối nội và đối ngoại của Khối. Đại hội lần I sẽ bầu ra BĐD cấp quốc gia chính thức của Khối 8406. Giữa 2 kỳ Đại hội, BĐD sẽ quyết định các vấn đề trên. Khối 8406 nỗ lực thành lập các BĐD miền, các tỉnh, thành phố ở trong và ngoài Nước.

5.3. Khi chưa tổ chức được Đại hội, BĐD lâm thời cấp quốc gia của Khối 8406 sẽ quyết định các vấn đề nêu trên. BĐD lâm thời Khối 8406 sẽ làm việc cho đến khi có đủ điều kiện thuận lợi về an ninh để tổ chức Đại hội Toàn Khối lần thứ I.

5.4. Những văn kiện của Khối 8406 phải được tất cả các thành viên của BĐD Khối 8406 cùng ký tên, sau khi đã tham khảo kiến của càng


nhiều thành viên đại diện khác của Khối 8406. Các văn kiện này phải được soạn thảo trên cơ sở tôn trọng tinh thần và nội dung của 3 Văn bản nền tảng của Khối 8406 đã nêu ở mục 3 trên đây.

6. Quyền Và Trách Nhiệm Của Các CSDCHB Khối 8406:

6.1. Các CSDCHB của Khối 8406 có trách nhiệm đoàn kết, hợp tác, ủng hộ và giúp đỡ lẫn nhau về mọi mặt trong công cuộc đấu tranh giành tự do, dân chủ và nhân quyền cho Việt Nam theo tinh thần 3 Văn bản nền tảng của Khối 8406.

6.2. BĐD của Khối không quản lý về tài chánh chung cho toàn Khối. Mỗi CSDCHB của Khối 8406 hoạt động độc lập, tự chủ về tài chính. Các CSDCHB của Khối gặp khó khăn về tài chính khi tranh đấu dành tự do, dân chủ và nhân quyền cho Đất nước đúng theo tinh thần của 3 Văn bản nền tảng của Khối sẽ được các CSDCHB khác của Khối giúp đỡ bằng mọi cách chính đáng.

6.3. CSDCHB của Khối 8406 bị Nhà cầm quyền CSVN khủng bố, đàn áp, … vì lý do tranh đấu giành tự do, dân chủ và nhân quyền cho Việt Nam đúng như 3 Văn bản nền tảng của Khối sẽ được toàn Khối 8406 đấu tranh yêu cầu chính quyền tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của CSDCHB đó. Đồng thời, vận động Chính phủ các Nước, các Cá nhân và Tổ chức Quốc tế để yêu cầu Nhà cầm quyền CSVN trả tự do cho CSDCHB đó, khi họ bị bắt giữ.

6.4. Mọi CSDCHB Khối 8406 hưởng ứng, tôn trọng, ủng hộ và thực hiện các Quyết định và Lời kêu gọi của Ban đại diện Khối 8406.

7. Thành quả & Thành phần Khối 8406 đến ngày 08-10-2006:

7.1. Không kể hàng mấy chục Văn thư trao đổi quan hệ Quốc tế & các Tổ chức quốc nội khác, Khối 8406 đã hình thành được 3 Văn kiện nền tảng của Khối:

- Tuyên ngôn Tự do Dân chủ cho Việt Nam 2006 ngày 8-4-2006.

- 10 điều kiện bầu cử Quốc hội ngày 20-6-2006.

- Tiến trình Dân chủ hóa Việt Nam ngày 22-8-2006.


7.2. Ngày 15.4.2006: Bán nguyệt san Tự Do Ngôn Luận do các CSDCHB của Khối biên tập đã phát hành bằng báo in ngay tại Việt Nam số ra mắt đầu tiên. Đến nay đã ra được 12 số, mỗi số phát hành ngay trong quốc nội 3.000 bản, không kể các hình thức sao chụp khác.

Ngày 23.5.2006: Khối 8406 phát động Cao trào Tẩy chay Bầu cử QH độc đảng 2007.

Ngày 15.8.2006: Đặc san Tự Do Dân Chủ do các CSDCHB của Khối chủ biên dự kiến ra mắt số đầu tiên. Bị đàn áp rất thô bạo. Đúng ngày 02.9.2006, Đặc san này đã ra mắt số đầu tiên. Đến nay đã được 2 số.

Ngày 08.9.2006: Đảng Thăng Tiến Việt Nam phát sinh từ Khối 8406, tuyên bố tự thành lập và xuất hiện hoạt động công khai, dựa trên Cương Lĩnh của Đảng & 3 Văn kiện nền tảng của Khối 8406; sau đó kêu gọi thành lập Liên minh Liên Đảng để trực diện đấu tranh lành mạnh với ĐCSVN. Đến nay, sau 01 tháng, ĐTTVN đã được khoảng 600 đảng viên quốc nội và đã có 12 Văn phòng ĐTTVN hải ngoại tại 8 Nước trên thế giới không kể VP Trung ương tại quốc nội.

Ngày 10.9.2006: Khối 8406 kêu gọi & ủng hộ một Liên Minh Dân Tộc Dân chủ và đã được GHPGVNTN, Cao trào Nhân bản và GHPGHHTT nhiệt liệt hưởng ứng.

Ngày 15.9.2006: Đặc san Tổ Quốc, tuy đa số các CSDCHB chủ biên không phải là của Khối 8406, nhưng cũng nằm trong Tiến trình DC hoá VN, ra mắt số 01. Đến nay đã ra 2 số.

7.3. Dịp kỷ niệm 6 tháng Tuyên Ngôn 8406, Khối 8406 gồm 1.951 CSDCHB & 420 gia đình quốc nội & 20 ngàn Tín hữu Cơ Đốc Phục Lâm & 483 gia đình nông dân Nam Bộ & 3.000 Tín hữu Tin Lành Tây Nguyên & 3.872 CSDCHB & 9 Đại diện CĐNVTD hải ngoại (3.881 CSDCHB) & 140 Chính khách Quốc tế bảo trợ Tuyên ngôn 8406, chưa kể hơn mấy chục ngàn CSDCHB ủng hộ trên các trang Web & ghi tên trong các cuộc biểu tình mà Khối 8406 chưa thể thống kê.

Đại diện lâm thời Khối 8406 gồm hàng vạn Chiến sĩ Dân chủ Hòa bình quốc nội & hải ngoại:

Đỗ Nam Hải, Kỹ sư, Sài Gòn. Trần Anh Kim, Cựu Sĩ quan, Thái Bình. Nguyễn Văn Lý, Linh mục Công giáo, Huế.

(Kỷ niệm 6 tháng Tuyên Ngôn 8406 - 8.10.2006)


LÊ CÔNG ĐỊNH

Tầm Vóc Thuyền Trưởng Tầm Vóc Dân Tộc

Nước Việt có một bờ biển dài nhìn ra Thái Bình Dương trải từ Bắc chí Nam. Trong lịch sử đầy sóng gió của mình, người dân Việt hẳn nhiên nhiều lần vượt đại dương. Nhiều người thành đạt nơi xứ người, trong số đó có thể kể đến dòng họ Lý ở Hàn Quốc và cộng đồng người Việt tại Âu - Mỹ hiện nay.

Họ ra đi trong bối cảnh lịch sử có nhiều biến động khác nhau. Hiện tất cả đang trở về để cùng cả dân tộc vươn mình ra một đại dương khác rộng lớn hơn, đó là thị trường thương mại-tài chính-chính trị toàn cầu trong khuôn khổ Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), với những nền văn hóa và tập quán khác biệt song được vận hành bởi một hệ thống qui tắc ứng xử thuần nhất.

Chúng ta chưa bao giờ có những đội thương thuyền hoặc lực lượng hải quân hùng mạnh đủ khả năng tiến xa hơn ra biển Đông. Thêm vào đó, do chính sách “bế quan tỏa cảng” của một số triều đại trong quá khứ, người dân Việt vẫn chưa có nhiều dịp sống trong sự giao thoa giữa những nền văn hóa và suy nghĩ dị biệt mặc dù khả năng thích ứng với môi trường mới của họ rất cao. Thời-đại-WTO sẽ là một cơ hội lớn để biến những tiềm năng đó thành hiện thực.

Tâm trạng hiện thời của hầu hết mọi người là háo hức, muốn hành động ngay để tranh thủ cơ hội ngàn năm có một này hầu phát triển đất nước và tạo dựng đời sống tốt đẹp hơn cho cá nhân và cộng đồng. Quả thật, kể từ năm 1945, thời điểm VN chính thức ghi tên trên bản đồ địa - chính trị thế giới hiện đại, chưa bao giờ chúng ta đứng trước một vận hội lớn lao như vậy. Nếu lớp trẻ ngày nay không có dịp chứng kiến ngày độc lập của đất nước hơn 60 năm về trước, thì giây phút VN trở thành thành viên toàn diện của cộng đồng thế giới rõ ràng là thời khắc lịch sử mà họ có


quyền tự hào đã trải qua.

Trong chờ đợi và hi vọng, tôi bỗng nghĩ đến hình ảnh WTO như một anh chàng khổng lồ hùng dũng và nhanh nhẹn bước vào ngôi nhà nhỏ bé của chúng ta, vươn hai cánh tay to lớn chộp lấy rồi lôi xệch mọi người theo. Va vấp và bị kéo tuột đi là điều không tránh khỏi. Chắc chắn nhiều người sẽ bị rơi lại và buộc phải rời khỏi cuộc đua tốc độ này. Song nếu được chuẩn bị tốt và thích ứng nhanh chóng trong môi trường cạnh tranh mới mẻ, chúng ta có thể bớt va vấp, thậm chí hòa nhập dễ dàng vào cuộc tranh đua, từ đó vững vàng lao tới phía trước.

Người ta nói nhiều đến những giải pháp đối phó và kịch bản có thể xảy ra trong tương lai. Song dường như chỉ tập trung vào phía người dân hoặc doanh nghiệp, tức khu vực tư của nền kinh tế mà thôi. Khu vực công, tức nhà nước, ít được quan tâm đúng mức. Thật ra, vấn đề quan trọng nhất suy cho cùng là làm sao có được vị thuyền trưởng và đội ngũ chuyên viên đủ đẳng cấp để lèo lái con tàu trong chuyến hải hành xuyên đại dương này. Nói cách khác, cần phải có một thuyền trưởng, tức Chính phủ, đủ tầm vóc để lãnh đạo con tàu đất nước. Cách thức điều hành của không ít quan chức hiện nay, từ trung ương đến địa phương, chưa đủ để làm người dân yên tâm.

Thách thức lớn nhất của thời-đại-WTO là Chính phủ có đủ dũng khí thực hiện những thay đổi cần thiết nhằm tự nâng mình và nâng cả dân tộc lên một tầm cao mới hay không. Hơn bao giờ hết, chúng ta thật sự cần những nhà kỹ trị trong bộ máy lãnh đạo quốc gia. Không có họ, khó có thể có được một chính quyền chuyên nghiệp, quản trị quốc gia một cách khoa học. Trở ngại ở đây là lề lối lựa chọn nhân sự cho vị trí lãnh đạo các cơ quan công quyền.

Nếu hiền tài được lựa chọn trên cơ sở cạnh tranh công bằng và dân chủ trong phạm vi cộng đồng dân tộc, thì khi ấy chúng ta không sợ rằng Chính phủ không đủ bản lĩnh để lèo lái con tàu quốc gia vì hiền tài chắc chắn sẽ được đề bạt vào những vị trí then chốt có thể giúp đất nước đương đầu mọi thử thách, ít va vấp. Tuy nhiên, có được bản lĩnh như vậy thật sự không dễ dàng vì điều này đòi hỏi tầm vóc của thuyền trưởng.

Các thuyền trưởng lưu danh trong lịch sử hàng hải luôn là những người, ngoài trí tuệ vượt trội của mình, biết đặt sinh mạng của cả con tàu lên trên quyền lợi cá nhân của họ và của những người thân cận. Chỉ khi ấy tiếng nói của vị thuyền trưởng mới đủ trọng lượng điều hành từng người trên tàu làm việc một cách tự nguyện, bất vụ lợi.


Dù vậy, thiếu những nhà lãnh đạo lớn cũng không phải là điều đáng lo ngại. Bởi lẽ trong mọi trường hợp, tầm vóc của nhà lãnh đạo cũng không thể thay thế được tầm vóc của một dân tộc. VN là dân tộc có tầm vóc, điều này hiển nhiên đã được minh chứng bởi lịch sử. Đối với vận hội lớn lao như thế của đất nước, cần lắng nghe tiếng nói của cộng đồng dân tộc.

Vì vậy, nên chăng tổ chức một hội nghị Diên Hồng hiện đại để bàn về những vấn đề có thể ảnh hưởng tốt hoặc xấu đến vận mệnh đất nước trong thế kỷ này? Năm 2007 sẽ là thời điểm thích hợp để triệu tập một hội nghị Diên Hồng với ý nghĩa đó. Trở thành thành viên chính thức của WTO thật ra chỉ mới mở được cánh cửa cơ hội, mọi việc tốt hoặc xấu hãy còn ở phía trước. Đừng để đất nước trễ thêm bất kỳ chuyến tàu lịch sử nào nữa! ��

15/12/2006

Nguồn: http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx? ArticleID=177825&ChannelID=397


Chuẩn Mực Văn Minh Cần Tôn Trọng

Gần đây những cuộc đột nhập văn phòng luật sư để tịch thu tài liệu và máy tính hoặc khám xét hành lý của các luật sư tại phi trường ở Việt Nam đã dấy lên mối quan ngại về sự công khai xâm phạm bí mật nghề nghiệp luật sư, một trong những chuẩn mực văn minh mà bất kỳ nhà nước pháp quyền nào trên thế giới cũng tôn trọng.

Luật sư chỉ có thể làm tròn bổn phận đối với khách hàng, dù biện hộ hay tư vấn, khi khách hàng biết rõ và chắc chắn rằng mình có thể nói hoặc gửi gắm với luật sư mọi tình tiết của vụ việc liên hệ mà không lo ngại người thứ ba biết, vì luật sư tiết lộ hay thất thoát bởi lý do khác. Điều này gắn liền với khái niệm bí mật nghề nghiệp luật sư, vốn định hình và phát triển theo chiều hướng văn minh hóa của nhân loại, trên cơ sở mở rộng quyền tự do cá nhân và thu hẹp quyền lực nhà nước.

Ở những xã hội còn chưa văn minh, nhà chức trách thường nhân danh trật tự công cộng và đề cao ổn định xã hội để dành cho mình độc quyền tìm hiểu mọi sự việc diễn ra trong đời sống xã hội, gọi là “thực tế khách quan”, qua đó can thiệp vào các tương quan dân sự và pháp lý, bất chấp tự do cá nhân của công dân có bị xâm phạm hay không.

Công cuộc tranh đấu cho tự do cá nhân trên toàn thế giới từ thế kỷ XVII đến XX đã đưa đến kết quả thu hẹp đáng kể quyền lực nhà nước, đồng thời xác lập nên những chuẩn mực văn minh, thành văn và bất thành văn, trong việc cai trị và quản lý xã hội, trong đó có sự công nhận quyền giữ bí mật nghề nghiệp luật sư.

Văn phòng luật sư, cũng như phòng mạch của bác sĩ, được ví như phòng xưng tội của nhà thờ, phải là nơi tuyệt đối an toàn, mọi bí mật phó thác cho luật sư phải được luật pháp bảo đảm để không bị tiết lộ dưới áp lực của bất kỳ uy lực nào. Nói cách khác, sự bất khả xâm phạm của văn phòng luật sư là nền tảng của quyền giữ bí mật nghề nghiệp luật sư mà nhà chức trách ở quốc gia văn minh nào cũng tuân thủ vô điều kiện.

Trong một số trường hợp giới hạn vì nhu cầu trật tự công cộng và nhằm phục vụ tiến trình điều tra một vụ án nhất định, nhà chức trách có thể


khám xét văn phòng luật sư, nhưng phải luôn tôn trọng quyền giữ bí mật nghề nghiệp của luật sư. Hai vấn đề quan trọng sau đây cần lưu ý trong khi tiến hành khám xét:

Thứ nhất, thư từ trao đổi giữa luật sư và khách hàng hoặc giữa các luật sư với nhau tuyệt đối không thể bị tịch thu dù có thể liên quan đến vụ án. Đây là nguyên tắc không có ngoại lệ bất kể nhà chức trách muốn tìm hiểu “sự thật khách quan”. Do vậy việc tịch thu máy tính hoặc phương tiện mà luật sư sử dụng để soạn thảo và lưu trữ thư từ và tài liệu khách hàng là hành vi không thể chấp nhận xét cả về phương diện pháp lý lẫn văn minh tối thiểu.

Thứ hai, nhà chức trách muốn tịch thu tài liệu như tang vật có trong văn phòng luật sư thì phải thông báo trước cho ban chủ nhiệm đoàn luật sư nơi văn phòng luật sư tọa lạc, để vị chủ nhiệm hoặc một thành viên ban chủ nhiệm khác được ủy nhiệm đến chứng kiến. Trong mọi trường hợp việc tịch thu tang vật phải được tiến hành với sự hiện diện của luật sư có văn phòng bị khám xét. Đột nhập văn phòng của luật sư khi vắng mặt họ là hành động phỉ báng công lý nghiêm trọng.

Ở các nước, thủ tục thu thập chứng cứ từ hồ sơ của văn phòng luật sư như nêu trên phải do công tố viên, chứ không phải cảnh sát, thực hiện. Thủ tục ấy diễn ra theo trình tự sau đây:

Công tố viên phải chứng minh khả năng có chứng cứ trong một hồ sơ cụ thể để chủ nhiệm đoàn luật sư xem xét và cân nhắc về sự cần thiết trao cho nhà chức trách tài liệu liên hệ. Chứng cứ đó phải liên quan trực tiếp đến một sự việc cụ thể và việc cung cấp dứt khoát không làm tiết lộ hồ sơ về vấn đề khác hoặc của khách hàng khác.

Chỉ khi nào phát hiện dấu hiệu vi phạm đạo đức nghề nghiệp khi luật sư cố tình che giấu chứng cứ, thì chủ nhiệm đoàn luật sư mới trao “chứng cứ” ấy cho công tố viên, nhưng phải niêm phong và lập thành biên bản chặt chẽ. Không ai có quyền tự ý lấy đi bất cứ hồ sơ nào từ văn phòng luật sư mà không tuân thủ trình tự nêu trên.

Ngày nay, những điều sơ đẳng đó đã được chấp nhận rộng rãi trên toàn thế giới, kể cả ở chế độ Việt Nam Cộng Hòa trước 1975, bởi lẽ luật sư cũng là một định chế, cùng với tòa án, công tố viện và cảnh sát, tạo nên trụ cột tư pháp của ngôi nhà quyền lực nhà nước. Nếu trụ cột này thiếu vắng các bộ phận vận hành đúng vai trò và thực chất, thì nhà nước pháp quyền chỉ là một viễn cảnh xa vời hoặc là mỹ từ để tuyên truyền mà thôi.


Tất nhiên, để đạt được sự công nhận các giá trị phổ quát ấy, nhân loại đã phải tranh giành từng milimet tự do từ tay các thể chế quân chủ và độc tài trong suốt lịch sử lắm gian nan nhưng đầy vinh quang của mình hàng trăm năm qua, để từng bước hình thành các chuẩn mực văn minh mà mọi thể chế dân chủ pháp quyền hiện tại đều luôn tôn trọng.�

Lê Công Định Gửi cho BBCVietnamese.com từ Sài Gòn


Tại Sao Không Nên Sợ ‘Đa Nguyên’

Hai chữ “đa nguyên” từ lâu là điều húy kỵ đối với xã hội và hệ thống chính trị ở Việt Nam. Liệu đa nguyên thực sự ghê gớm đến nỗi mỗi khi nói đến ai cũng phải e dè?

Đã khi nào chúng ta nghiêm túc phân tích thế nào là đa nguyên và ảnh hưởng của một hệ thống đa nguyên chưa?

Hãy bắt đầu từ lĩnh vực kinh tế Trước thời kỳ đổi mới và mở cửa năm 1986, xí nghiệp quốc doanh và hợp tác xã là hai chủ thể duy nhất của nền kinh tế Việt Nam.

Thời ấy, hai chữ “tư doanh” được đồng nghĩa với điều xấu xa tồi tệ, bởi lẽ người ta luôn tin tưởng, một cách thiếu cơ sở, rằng khu vực tư doanh chỉ toàn bọn gian thương, bóc lột, và nền kinh tế xã hội chủ nghĩa sẽ bị “lật đổ” nếu tư nhân được phép sở hữu tư liệu sản xuất và hưởng giá trị thặng dư.

Nhắc đến kinh tế tư nhân chẳng khác gì âm mưu “đảo chính” và “lật đổ” nền kinh tế quốc dân!

Sau Đại hội VI, Đảng Cộng sản Việt Nam đã vượt qua cái bóng của chính mình khi chấp nhận cho tư nhân tham gia vào hoạt động kinh tế. Công nhận nền kinh tế nhiều thành phần thực chất là thừa nhận đa nguyên kinh tế.

Sự đa nguyên này không những không làm mất đi “độc lập chủ quyền” về kinh tế của đất nước, mà còn làm Việt Nam ngày càng ít lệ thuộc hơn vào viện trợ từ khối xã hội chủ nghĩa.

Kết quả hẳn nhiên ai cũng thấy: chế độ chính trị của Việt Nam vẫn đứng vững trong khi hệ thống xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu tan rã.

Trong khuôn khổ luật pháp, các công ty nhà nước cạnh tranh lành mạnh và luôn ở thế thượng phong so với các doanh nghiệp thuộc khu vực tư trong nước.


Sự đa nguyên kinh tế tiến thêm một bước khi các công ty nước ngoài “đổ bộ” vào thị trường Việt Nam. Trong bối cảnh mới này, thế chủ động ở những lĩnh vực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia vẫn do chính các công ty nhà nước nắm giữ, tất nhiên cũng trong khuôn khổ do luật pháp ấn định.

Kết quả sau hai mươi năm Đảng Cộng sản Việt Nam thực hiện chính sách cải tổ nền kinh tế, mà thực chất là đa nguyên kinh tế, là chúng ta có được một nền kinh tế đang chuyển mình vươn ra thị trường quốc tế với những doanh nghiệp xuất khẩu hàng đầu mà sản phẩm chất lượng cao “made in Vietnam” đã làm không ít đối thủ nước ngoài phải e ngại ngay chính sân nhà của họ.

Gạo, cà phê, cá basa, tôm, giày da… là những minh chứng hùng hồn. Như vậy, đa nguyên không đáng ngại, mà trái lại rất cần thiết nếu biết điều tiết thích hợp.

Đa nguyên chính trị đã và đang hiện hữu Nói đến đa nguyên trong lĩnh vực chính trị ai cũng giật mình lo ngại, bởi lẽ từ lâu người ta vẫn luôn tin tưởng, một cách thiếu cơ sở, rằng nền chính trị nhiều đảng phái tất yếu dẫn đến sự tranh giành quyền lực và làm suy yếu chủ quyền của đất nước.

Đa nguyên, một lần nữa, là điều húy kỵ, là “diễn biến hòa bình” đe dọa độc lập chủ quyền dân tộc. Vậy phải chăng ở Việt Nam chưa từng có đa nguyên chính trị?

Hãy bình tâm nhìn lại lịch sử. Mặt trận Việt Minh là một tập hợp thành công các đảng phái chính trị cho mục tiêu giành độc lập dân tộc từ 1941 đến 1945.

Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam và Chính phủ lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam cũng là một tập hợp thống nhất các chính khách và trí thức yêu nước ngoài Đảng Cộng sản ở miền Nam trong cuộc chiến chống lại chính quyền Sài Gòn từ 1960 đến 1975.

Cho đến giữa thập niên 80 của thế kỷ trước, hai đảng Dân chủ và Xã hội vẫn sát cánh cùng Đảng Cộng sản trong suốt quá trình tranh đấu giành độc lập dân tộc và phát triển đất nước. Hai đảng này chỉ chấm dứt hoạt động vào năm 1987.

Hiện nay Mặt trận tổ quốc vẫn là diễn đàn hiến định dành cho người ngoài Đảng Cộng sản phát biểu chính kiến của mình trong việc xây dựng


đất nước. Như vậy, đa nguyên chính trị đã và đang vẫn hiện hữu ở đất nước chúng ta và Đảng Cộng sản Việt Nam đã thiết lập và điều tiết thành công nền chính trị đa nguyên đó.

Nay chúng ta, hơn 80 triệu đồng bào trong và ngoài nước, đang đứng trước một vận hội mới - một thời cơ vàng - ngàn năm có một để chấn hưng đất nước.

Sự thành công của đa nguyên kinh tế đang đòi hỏi một mô hình khác của đa nguyên chính trị. Liệu Đảng Cộng sản dám chấp nhận thách thức của thời đại, vì quyền lợi chung của dân tộc, đưa nền chính trị đa nguyên hiện tại dấn thêm một bước?

Làm được điều đó là vượt qua cái bóng của chính mình và sẽ để lại tiếng thơm muôn đời. Bản lĩnh và trí tuệ của một đảng cầm quyền là nhận thức được bước ngoặt lịch sử này để quyết đoán đề ra và thực thi một sách lược thích hợp.

Ngược lại, nếu cứ cố thủ trong những thành trì lý luận lung lay sẽ càng chuốc thêm thất bại tất yếu của lịch sử, mà có khi phải trả giá bằng máu của biết bao nhiêu người.

Mô hình nào cho đa nguyên chính trị? Đa nguyên là động lực của sự phát triển, điều đó miễn bàn cãi. Vậy mô hình nào sẽ phù hợp? Nên nhớ rằng khi tiến hành đa nguyên về kinh tế, một bài toán hóc búa đã được đặt ra là liệu các thành phần kinh tế tư nhân, nhất là giới đầu tư nước ngoài, có thể câu kết nhau lũng đoạn nền kinh tế quốc gia hay không?

Bài toán này sau đó đã có lời giải đáp hữu hiệu: dù thuộc thành phần kinh tế nào các doanh nghiệp cũng đều mang tư cách pháp nhân Việt Nam, và được thành lập và hoạt động trong khuôn khổ luật pháp Việt Nam.

Các điều kiện để được cấp phép và nghĩa vụ nộp thuế là hai trụ cột điều tiết sự tham gia của giới đầu tư tư nhân vào những thành phần khác nhau của nền kinh tế. Điều này hoàn toàn có thể ứng dụng vào lĩnh vực chính trị.

Có thể nói mẫu số chung của hơn 80 triệu đồng bào trong và ngoài Đảng Cộng sản là: thứ nhất, mọi người Việt Nam đều có cùng nguyện vọng chấn hưng Tổ quốc chung của tất cả, không phân biệt đảng phái, tín ngưỡng, thành phần và giới tính; thứ hai, dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ và văn minh là mục tiêu tối hậu của mọi chính sách


kinh tế, chính trị và xã hội trong tương lai.

Từ mẫu số chung đó, vấn đề còn lại sẽ là đảng nào có thể giới thiệu được người tài để lèo lái con thuyền đất nước. Sự cạnh tranh giữa các đảng phái đương nhiên phải công bằng và trong khuôn khổ luật pháp.

Tất nhiên, lịch sử sẽ sòng phẳng với công lao của Đảng Cộng sản Việt Nam trong quá khứ và hiện tại. Mô hình chính trị đa nguyên tương lai nên bảo đảm rằng người do Đảng Cộng sản giới thiệu sẽ chiếm một tỷ lệ chi phối nhất định tại quốc hội và các cơ quan công quyền.

Điều này cũng giống như khi cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, tỷ lệ cổ phần chi phối dành cho cổ đông là nhà nước luôn được duy trì. Ngoài ra, việc điều tiết nền chính trị đa nguyên phải bảo đảm rằng các “bộ sức mạnh” như bộ quốc phòng, bộ công an, bộ tư pháp, các lực lượng vũ trang… vẫn thuộc quyền kiểm soát của Đảng Cộng sản do công lao bất hủ của Đảng này trong công cuộc tranh đấu cho nền độc lập của dân tộc và do sứ mệnh của Đảng trong việc bảo vệ chủ quyền quốc gia.

Những bộ ngành liên quan đến kinh tế, thương mại, tài chính, giao thông… nên mở rộng cửa để các nhà kỹ trị có tài kinh bang tế thế giúp dân giúp nước.

Mô hình mới của nền chính trị đa nguyên như vậy chắc chắn sẽ tạo sức bật mạnh mẽ đưa đất nước vào cuộc tranh đua thành cường quốc kinh tế trong khu vực, chữa được quốc nạn tham nhũng và rửa được quốc nhục nghèo hèn.

Đảng Cộng sản Việt Nam sẽ vẫn tiếp tục vai trò lịch sử của mình một cách tâm phục khẩu phục từ phía nhân dân và bạn bè quốc tế. Kẻ đối nghịch sẽ mất đi lý do để chỉ trích.

Kết luận: chuyện xứ Campuchia Thay cho lời kết luận, tôi xin kể một mẩu đối thoại giữa tôi và anh bạn đồng nghiệp người Campuchia khi tôi có dịp sang Phnom Penh làm việc năm ngoái.

Trong lúc chuyện trò, được biết anh bạn này và một người bạn của anh ta đều là thành viên Đảng Nhân dân Cách mạng Campuchia của Thủ tướng Hun Sen - cả hai là luật sư gốc Campuchia, cùng tốt nghiệp luật khoa tại Mỹ và đang giữ những chức vụ quan trọng trong Chính phủ Hoàng gia Cambodge, một người hiện là Thứ trưởng Bộ thương mại - tôi tỏ vẻ ngạc nhiên vì hai người “Campuchia kiều” tại Mỹ này lẽ ra phải là


đảng viên Funcipec của Hoàng thái tử Ranaridh.

Người đồng nghiệp của tôi giải thích rằng Đảng Nhân dân Cách mạng Campuchia là một đảng được tổ chức tốt và tập hợp nhiều nhân tài nên phần lớn trí thức Campuchia đều lựa chọn đảng này để tham gia xây dựng đất nước. Lời giải thích này khiến tôi cứ suy nghĩ mãi về một lẽ đời đơn giản như vậy…�


‘Nhà nước Pháp quyền’ hay ‘Nhà nước Pháp trị’?

“Nhà nước pháp quyền” là một khái niệm được đề cập đến nhiều từ khi Việt Nam bắt đầu thực hiện công cuộc đổi mới vào năm 1986.

Về mặt ngữ nghĩa, hai chữ “pháp quyền” không gợi lên một cách chính xác ý nghĩa của cụm từ Nhà nước pháp quyền, mà chúng ta thường hiểu là một thể chế nhà nước được điều hành và cai trị bằng luật pháp.

Đây là khái niệm được du nhập từ nền văn minh pháp lý phương Tây. Truyền thống pháp lý Đông phương nói chung và Việt Nam nói riêng không có khái niệm này (dù rằng vào thời Xuân Thu Chiến Quốc tại Trung Hoa đã xuất hiện trường phái chủ trương áp dụng hình luật nghiêm khắc để trị dân - Pháp trị chủ nghĩa - với nhà tư tưởng tiêu biểu Hàn Phi Tử).

Nhà nước pháp quyền có nguồn gốc từ khái niệm “État de droit” (tạm dịch là “Nhà nước [cai trị bằng] luật pháp”) trong Pháp ngữ, và “Rule of law” (tạm dịch là “sự cai trị bằng luật pháp” hoặc “sự thống trị của luật pháp”) trong Anh ngữ.

Thật ra, chữ thích hợp để dịch hai thuật ngữ tương đồng này ở Âu-Mỹ đáng lẽ phải là Nhà nước pháp trị thay vì Nhà nước pháp quyền (cũng xin lưu ý rằng chữ “quyền” trong Hán ngữ mang nghĩa “nắm tay, nắm đấm” hoặc “quyền lợi” hoàn toàn không liên quan đến ý nghĩa của hai thuật ngữ “État de droit” và “Rule of law”). Do vậy, thiết tưởng nên sử dụng từ Nhà nước pháp trị, vừa chính xác vừa dễ hiểu, lại tránh tình trạng diễn giảng sai lệch ý nghĩa.

Quan niệm về Nhà nước pháp trị cùng với ý định soạn thảo một bản hiến pháp cho Việt Nam đã manh nha vào những năm 1920 và 1930 từ cuộc vận động thành lập thể chế quân chủ lập hiến do các nhà ái quốc đương thời khởi xướng nhằm tranh đấu từng bước chống lại ách cai trị của thực dân Pháp tại Việt Nam. Tuy nhiên cuộc vận động này sau đó đã thất bại và phải chờ đến năm 1946 bản Hiến pháp đầu tiên mới được ban hành. Bản Hiến pháp của nước Việt Nam mới này đã đặt những viên gạch đầu tiên xây dựng nên tòa lâu đài Nhà nước pháp trị trên thực tế.


Tuy mang nhiều nội dung và sắc thái đa dạng khác nhau, song để có thể xác định sự hiện hữu của một nhà nước pháp trị cần phải hội đủ tối thiểu những đặc điểm cơ bản sau đây:

1. Tam quyền phân lập Đối với một nhà nước pháp trị, toàn bộ hệ thống chính trị và quản lý nhà nước phải được tổ chức theo nguyên tắc tam quyền phân lập. Quyền lực nhà nước, bao gồm các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp, phải được phân chia thành ba bộ phận độc lập, riêng biệt và kiểm soát lẫn nhau. Sự phân quyền minh bạch như vậy sẽ giúp tránh tình trạng lạm quyền và dân chủ hình thức.

Một thể chế vận hành trên nền tảng tam quyền phân lập một cách thực chất đòi hỏi những người hoạt động trong các ngành lập pháp, hành pháp và tư pháp phải hoàn toàn độc lập, chuyên nghiệp và hành xử công việc không kiêm nhiệm. Không thể có tình trạng một công chức thuộc bộ máy chính phủ hoặc thẩm phán thuộc ngạch tòa án lại kiêm nhiệm đại biểu quốc hội.

Ngoài quyền ban hành luật áp dụng cho toàn thể xã hội, quốc hội cũng thủ giữ vai trò “khắc chế” xu hướng lạm quyền của những quan chức nhiều quyền hành thuộc ngành hành pháp. Phàm là con người thì ai cũng có khuynh hướng tư lợi và lạm quyền một khi được trao quyền hành trong tay. Nếu chỉ “xử lý nội bộ” hoặc “phê và tự phê” thì không bao giờ diệt trừ tận gốc và ngăn ngừa sự tái diễn của thói quan liêu, tham nhũng, cùng những thói hư tật xấu khác của các quan chức hủ hóa.

Tuy nhiên, nếu sự tồn tại của một chính phủ tùy thuộc vào sự tin tưởng trao phó quyền hạn từ dân chúng, và mọi động thái hành xử quyền hành đều đặt dưới sự giám sát nghiêm ngặt từ phía đại biểu của dân trong quốc hội hay nghị viện, thì tự khắc một chính phủ đương quyền sẽ có nhu cầu tự thân và ý chí đủ mạnh để thiết lập nên một hệ thống đề kháng nội tại nhằm tận diệt mọi mầm mống phát sinh những tệ đoan và thanh lọc nhanh chóng hàng ngũ quan chức của mình.

Nếu sự phân quyền không minh bạch, mà chỉ đơn thuần là phân công, phân nhiệm trong khi mọi quyền hành thực sự lại tập trung vào một định chế duy nhất, thì đấy chỉ là sự phân quyền nửa vời mà thôi; và điều này tất nhiên không thể được định danh là nhà nước pháp trị.

Triết gia Montesquieu, cha đẻ của thuyết tam quyền phân lập, và


những nhà tư tưởng hậu duệ của ông ngày xưa chắc không thể nào ngờ rằng sẽ có ngày học thuyết của mình lại được điều chỉnh thành “tam quyền phân nhiệm” như vậy!

2. Thượng tôn luật pháp Trong một nhà nước pháp trị, nơi mà nhà cầm quyền cai trị xã hội bằng luật pháp, tinh thần thượng tôn luật pháp là lẽ đương nhiên. Thượng tôn luật pháp được thể hiện ở chỗ cả bộ máy công quyền lẫn công dân cùng “quy ước” với nhau chỉ tuân thủ và áp dụng các đạo luật và văn kiện lập pháp tương đương khác do quốc hội hay nghị viện ban hành một cách minh bạch.

Tất nhiên, khi hành xử quyền hành pháp, chính phủ và các cơ quan trực thuộc có thể soạn thảo những văn kiện lập quy để những viên chức trong bộ máy công quyền dễ dàng thực hiện công việc thuộc phạm vi thẩm quyền của mình. Người dân lẽ ra không cần biết đến những văn kiện lập quy này, đặc biệt những loại có đóng dấu “mật”, vì họ chỉ phải tuân thủ những gì do chính cơ quan mà họ trực tiếp bầu nên soạn thảo và ban hành.

Nếu thực hiện nguyên tắc thượng tôn luật pháp thì khó có thể chấp nhận việc một văn kiện lập pháp, như Bộ Luật dân sự hay Luật đất đai chẳng hạn, tuy đã được ngành lập pháp ban hành nhưng còn phải chờ sự hướng dẫn thi hành của những văn kiện lập quy như nghị định và thông tư của ngành hành pháp. Đó là chưa kể đến một thực tế vẫn diễn ra thường xuyên là các cơ quan công quyền, đặc biệt Chính phủ và các Bộ, khi ban hành văn bản dưới luật nhằm hướng dẫn thi hành một đạo luật đã tự ý áp đặt cách giải thích luật của mình hoặc đặt ra các thủ tục mà luật không minh định nhằm hạn chế hoặc tước bỏ quyền lợi của người dân vốn đã được đạo luật ấy công nhận.

Trong một nhà nước pháp trị, cơ quan lập pháp và các thành viên của nó phải chủ động soạn thảo dự án luật, chứ không chỉ thụ động ngồi chờ các Bộ trình sẵn để tranh luận và biểu quyết. Chính những đại biểu dân cử sẽ chủ động tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên môn từ các chuyên gia trong lĩnh vực đối tượng của đạo luật. Thực thi quyền soạn thảo luật như vậy cũng sẽ giúp giảm thiểu tình trạng “nghị gật” trên diễn đàn quốc hội.

Thượng tôn luật pháp còn đòi hỏi mọi văn kiện lập pháp và lập quy đều phải tuân thủ hiến pháp. Công dân được quyền thách thức tính hợp hiến của luật và các văn bản dưới luật bằng việc khởi kiện trước tòa bảo


hiến. Tòa bảo hiến - dù được tổ chức như một định chế riêng biệt hay là một bộ phận của tòa án tối cao - sẽ đảm đương công việc bảo vệ hiến pháp và có thể đưa ra phán quyết hủy bỏ các đạo luật, nghị định, thông tư hoặc quyết định vi hiến.

Tình trạng thông tư và nghị định của ngành hành pháp mâu thuẫn với các đạo luật của cơ quan lập pháp như hiện nay chắc chắc cũng không thể tồn tại nếu có tòa bảo hiến. Quốc hội khi đó sẽ nghiêm túc hơn khi soạn thảo luật, cơ quan công quyền sẽ cẩn thận hơn khi điều hành quốc gia. Không ai có thể tiếp tục tại vị để đùa với dân khi mà hôm nay ban hành quyết định này, ngày mai lại sửa đổi, thậm chí hủy bỏ chính quyết định đó!�

Lê Công Định

Luật sư, tốt nghiệp Cử nhân Luật Đại học Tổng hợp TP HMC, ngành luật Đại học Tổng hợp Pantheon – Assas (Paris), nhận học bỗng Fulbright chương trình Thạc sĩ Luật Đại học Tulane (2000), Mỹ.

Ông viết ngắn gọn, ñi thẳng vào vấn ñề, dễ hiểu, ñược cả trong và ngoài nước theo dõi. Ông chuyên về các ñề tài luật, phân tích những lỗ hổng của luật pháp Việt nam, mong muốn xây dựng một xã hội pháp trị ñể làm nền tảng phát triển quốc gia về mọi mặt

Ông bị bắt khẩn cấp vào tháng 6 năm 2009 với tội danh "có các hành vi cấu kết với bọn cầm ñầu phản ñộng nước ngoài chống Nhà nước CHXHCN Việt Nam".

Việc ông bị bắt gây chấn ñộng trong giới quan sát Việt nam trong và ngoài nước.

� Nguồn: Toàn văn bài viết đã đăng trên báo Pháp Luật TP. HCM Chủ Nhật,

12-3-2006. http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/story/2006/03/060315_nhanuoc_phaptri.shtml


LÊ THỊ CÔNG NHÂN

Khía cạnh Pháp lý Về Đình công Và Yêu cầu Cần

Có Hệ thống Công đoàn Độc lập Tại Việt nam

BBT: Dưới đây là bài tham luận của Luật sư Lê Thị Công Nhân dự t ính đọc tại Hội nghị về Quyền Lao Động tại Việt Nam họp tại Warsaw, thủ đô Ba Lan từ 28 đến 30-10-2006 nhưng phút chót Ls Lê Thị Công Nhân đã bị công an của của nhà cầm quyền Hà Nội giữ lại tại t rường bay Nội Bài, không cho bà xuất ngoại.

Kính thưa Quý Vị,

Tôi rất hân hạnh được tham dự một hội nghị về lao động lại được tổ chức tại cái nôi của phong trào công nhân đoàn kết của thế giới. Đến từ Việt Nam, một đất nước cộng sản độc quyền đảng trị, nhưng thật éo le, tôi lại không có nhiều thông tin tốt đẹp về đời sống và việc làm của giới công nhân tại Việt Nam để mang đến cho quí vị. Trong tham luận ngắn này, tôi không đi sâu vào cuộc sống khốn khó, đồng lương rẻ mạt và việc bị đối xử thiếu tôn trọng của người công nhân Việt Nam, mà tôi muốn đề cập tới khía cạnh pháp lý của đình công và nhu cầu bức thiết cần phải có các công đoàn độc lập của người lao động so với công đoàn nhà nước đảng trị ở Việt Nam hiện nay.

Phong trào đấu tranh của công nhân để giành lấy những quyền cơ bản thiết yếu của mình đang phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam với rất nhiều


những cuộc đình công diễn ra trên khắp đất nước. Nhưng hơn 90% trong tổng số hơn 1200 cuộc đình công trong 10 năm qua luôn bị chính tổ chức công đoàn và Toà án coi là bất hợp pháp, từ đó dẫn đến những cuộc đàn áp không thương tiếc phong trào đấu tranh chính nghĩa này của giới công nhân, vì những lý do sau:

I. Pháp luật VN hiện hành không hỗ trợ cho đình công Pháp luật Việt Nam hiện hành thiếu những quy định đúng đắn và khả thi về quyền đình công của công nhân thậm chí không hề có một định nghĩa về đình công. Quy định duy nhất nói đến quyền được đình công của người lao động là khoản 1 điều 172 Bộ luật lao động năm 2002, ghi rằng “Trong trường hợp tập thể lao động không đồng ý với quyết định của Hội đồng trọng tài lao động, thì có quyền yêu cầu Toà án nhân dân giải quyết hoặc đình công.”

Nhưng để công nhân thực hiện được quyền đình công này, Nhà nước Việt Nam lại quy định những thủ tục rất nhiêu khê và bất khả thi. Luật lao động Việt Nam hiện nay quy định các tranh chấp lao động tập thể, là lý do duy nhất được coi là hợp pháp để người lao động có quyền đình công, bắt buộc phải qua 2 bước hoà giải tại Hội đồng hoà giải cơ sở được tổ chức trong vòng 7 ngày kể từ khi nhận đơn, và nếu không hoà giải được thì đưa tiếp lên Trọng tài lao động cấp tỉnh để hoà giải trong 10 ngày kể từ khi nhận được đơn. Sau đó, nếu vẫn không hoà giải được thì có thể kiện tiếp ra Toà hoặc đình công (điều 170, 171).

Quy định như vậy là quá lâu đối với các bên, đặc biệt là với người lao động, vì cuộc sống của họ phụ thuộc vào từng ngày lương ít ỏi đó. Luật lại quy định đến 17 ngày kể từ ngày nộp đơn đã thu thập được đủ số chữ ký cần thiết của hơn 1/2 số lao động trong tập thể có tranh chấp đó (làm sao mà thu thập nổi số chữ ký này, ai có thời gian để đi thu thập, và doanh nghiệp nào cho phép việc thu thập chữ ký này diễn ra trong doanh nghiệp mình???), và sau đó phải cử 3 người trong ban chấp hành công đoàn cơ sở để trao bản thông báo về việc đình công cho 3 nơi là: Sở lao động tỉnh, Liên đoàn lao động tỉnh và cho giới chủ thì mới được đình công. Mặc dù quy định một khoảng thời gian dài và thủ tục rườm rà như vậy, nhưng luật lại không quy định chế tài cho Hội đồng hoà giải và Trọng tài lao động này sẽ phải chịu trách nhiệm gì nếu không tổ chức được việc hoà giải trong thời hạn. Do vậy, các Hội đồng hoà giải và Trọng tài lao động này làm


việc chậm chạp thiếu trách nhiệm, càng làm dồn nén những bức xúc của người lao động. Và cũng vì lý do chờ đợi quá lâu này mà người lao động càng bức xúc và càng có nhu cầu đình công.

Đã là quyền thì người lao động phải được thực hiện quyền đó khi thấy cần thiết và có đủ điều kiện chứ không phải đi xin phép ai đó với các thủ tục rườm rà và kéo dài như vậy.

II. Pháp luật VN hiện hành cản trở đình công

Luật Việt Nam không định nghĩa đình công là gì, nhưng lại quy định thế nào là một cuộc đình công bất hợp pháp!!!

Điều 176 Bộ luật lao động năm 2002 của Việt Nam quy định những cuộc đình công bất hợp pháp là những cuộc đình công mà “không phát sinh từ tranh chấp lao động tập thể, vượt ra ngoài phạm vi quan hệ lao động; vượt ra ngoài phạm vi doanh nghiệp” và không được đình công trong khi chờ kết quả giải quyết của Hội đồng hoà giải lao động và Hội đồng trọng tài lao động (điều 173).

Quy định như vậy đã thu hẹp tối đa những trường hợp mà người lao động có quyền đình công. Ví dụ: trường hợp nhà nước sắp ban hành một luật mà người lao động cho rằng sẽ có những ảnh hưởng xấu đến họ; hoặc khi một cá nhân công nhân bị xâm phạm nặng nề về sức khoẻ hay danh dự, thì giới công nhân lẽ ra cũng phải có quyền đình công trong những trường hợp này. Nhưng ở Việt Nam thì nhà nước lại cho rằng chỉ có những cuộc đình công xuất phát từ tranh chấp lao động tập thể mới được coi là hợp pháp. Điều này không phù hợp với quy định khoa học và nhân văn của Tổ chức Lao động Quốc tế, cho rằng trong một số trường hợp đình công xuất phát từ những vấn đề chính trị nhằm gây sức ép với nhà cầm quyền hoặc một đảng phái chính trị về một vấn đề nào đó có thể không liên quan trực tiếp hay không liên quan ngay tức thì đến quyền lợi của công nhân, nhưng chứa đựng nguy cơ ảnh hưởng không tốt đến quyền lợi của người lao động, thì họ có quyền đình công.

Mục tiêu của đình công là nhằm tạo sức ép lên giới chủ và/hoặc nhà cầm quyền bằng cách gây những thiệt hại về kinh tế ở một mức độ nhất định, nhằm đòi hỏi ở mức độ cao hơn về quyền và lợi ích cho người lao động. Và sự kiện nào dẫn đến đình công cũng chỉ là khía cạnh hình thức của đình công. Vì vậy, bản chất của đình công là luôn gắn với chính trị theo nghĩa rộng, chứ không chỉ nằm trong quan hệ lao động trực tiếp thuần


tuý mà cụ thể là các tranh chấp lao động tập thể, nhưng tuỳ từng sự kiện, bối cảnh, phạm vi và quy mô của cuộc đình công mà đặc điểm chính trị này có nổi bật hay không. Nhưng luật Việt Nam lại độc đoán đặt đình công trong một phạm vi rất hạn hẹp là đình công phải xuất phát từ tranh chấp lao động tập thể, tức chỉ thuần tuý là vấn đề kinh tế. Quy định như vậy là đã làm què cụt đi bản chất và vai trò của đình công được cả thế giới công nhận là luôn gắn liền với chính trị. Và ngay cả học thuyết của cộng sản, khi tuyên truyền cũng luôn công nhận như vậy, nhưng trong thực tế lại quy định và làm ngược lại.

Luật Việt Nam quy định cuộc đình công vượt quá phạm vi doanh nghiệp là bất hợp pháp, là một điều rất mơ hồ và sai lầm. Mơ hồ là vì, nếu quy định như vậy thì lại phải có một định nghĩa về “phạm vi doanh nghiệp” là gì? Là phạm vi hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp hay phạm vi lãnh thổ địa lý của doanh nghiệp? Sai lầm là vì, dù quy định như thế nào về cái “phạm vi” này thì cũng không đúng cho vấn đề đình công. Người lao động hoàn toàn có quyền đình công khi họ thấy quyền lợi của họ có nguy cơ bị xâm phạm, chứ không thể lại chỉ từ mỗi tranh chấp trực tiếp trong phạm vi doanh nghiệp của mình. Ngoài ra, thì khi đình công đương nhiên không thể nào mà người lao động lại chỉ đình công trong phạm vi lãnh thổ địa lý của doanh nghiệp mà mình đang làm việc được. Và thực tế hiện nay, những trường hợp đình công đồng thời là tuần hành, biểu tình ngày càng phổ biến trên thế giới.

Và cũng từ cái căn cứ pháp luật về “đình công bất hợp pháp” vô cùng vững chắc này mà ở Việt Nam, tuyệt đại đa số các cuộc đình công cũng như cá nhân người lao động trực tiếp tham gia đình công đều bị nhà cầm quyền đàn áp một cách thảm khốc mà đôi khi chính giới chủ cũng cảm thấy bất ngờ. Và dần theo thời gian, với chính sách và pháp luật như vậy, công nhân Việt Nam không còn dám nghĩ tới những cuộc đình công vì mục đích chính trị, điều vốn được coi là rất bình thường tại các nước văn minh và phát triển. Vì thế họ gần như không còn vai trò gì trong nền chính trị cả, chỉ còn làm bình vôi để Đảng cộng sản Việt Nam sử dụng cho bài ca mỵ dân những khi cần thiết.

Tôi đặc biệt chú trọng đến khía cạnh này của pháp luật Việt Nam vì trong thực tế có chưa đến 10% số cuộc đình công ở Việt Nam đáp ứng được tiêu chuẩn là một cuộc đình công hợp pháp. Nhưng tiếc là những cuộc đình công hợp pháp này lại không mang đến kết quả như mong đợi, và quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động vẫn tiếp tục bị xâm hại


sau những cuộc đình công được coi là lý tưởng trong mắt nhà cầm quyền này.

III. Hệ quả từ phán quyết của Toà án về cuộc đình công bất hợp pháp

1. Những phán quyết của Toà án Việt Nam mà đa phần là kết luận một cuộc đình công nào đó là bất hợp pháp, đã làm căn cứ cho các cơ quan an ninh, cảnh sát khi thẳng tay đàn áp thảm khốc các cuộc đình công là đã làm đúng với pháp luật của Việt Nam. Nhưng xin quý vị nhớ cho rằng căn cứ đó lại được thực hiện trên một nền tảng pháp luật vô lý và hạn hẹp của Việt Nam hiện nay.

2. Hệ quả cụ thể từ những phán quyết Toà án kết luận rằng một cuộc đình công là bất hợp pháp là làm cho những người công nhân tham gia đình công trở thành những người vi phạm pháp luật. Họ bị cắt lương thậm chí là sa thải, vì giới chủ dựa vào kết luận cuộc đình công bất hợp pháp của Toà án để quy kết người công nhân tham gia đình công là “tự ý bỏ việc” và làm căn cứ sa thải họ một cách “đúng luật” (điểm c khoản 1 điều 85).

3. Điều chúng ta cần đặc biệt quan tâm là số phận của những người lãnh đạo các cuộc đình công này. Đa số họ đều chính là những người lao động chứ không phải là những cán bộ công đoàn. Sau những cuộc đình công bị coi là bất hợp pháp này, họ luôn bị trù dập, đàn áp, mất việc làm, túng quẫn về kinh tế, và thậm chí không ít trường hợp bị quy kết là tội phạm hình sự một cách oan nghiệt, với những tội mơ hồ nhưng nặng nề như gây rối trật tự công cộng, xúi giục, lôi kéo người khác gây rối trật tự công cộng, chống người thi hành công vụ.v.v.

Bây giờ có lẽ quý vị đang thắc mắc về vai trò của Công đoàn Việt Nam ở đâu? Họ đông đảo, lớn, nhiều tiền và lại được Đảng cộng sản yêu quý lắm, nhưng dưới cơ chế độc quyền cai trị hiện nay của Đảng cộng sản Việt Nam thì Công đoàn được coi là một bộ phận của Đảng cộng sản Việt Nam, chịu sự lãnh đạo và phục vụ cho đảng này. Vì vậy, công đoàn Việt Nam không còn là một tổ chức công đoàn bình thường và thuần khiết đúng với bản chất vốn có của nó như công đoàn ở các nước trên thế giới. Một công đoàn đúng nghĩa phải do người lao động tự lập ra, duy trì và phát triển. Chỉ như vậy thì công đoàn đó mới có được sự độc lập và có thể phục vụ tối đa cho quyền lợi của người lao động. Cũng vì lý do không độc lập này mà ở Việt Nam hiện nay, không có Ban chấp hành công đoàn cơ sở


nào dám quyết định và tổ chức cho công nhân đình công theo quy định tại khoản 2 điều 173. Điều này khiến người lao động tự đình công vì không chờ nổi quyết định của công đoàn. Và đây cũng là một trong những lý do làm cho cuộc đình công đó bị chụp mũ là tự phát, vô tổ chức và bất hợp pháp dẫn đến những hậu quả ghiêm trọng như nói ở trên.

IV. Hệ quả nghiêm trọng từ quy định về đình công bất hợp pháp trong pháp luật Việt Nam hiện nay Chính những quy định bất khả thi nêu trên đã làm cho hơn 90% các cuộc đình công tại Việt Nam đều là bất hợp pháp. Điều này dẫn đến 04 hệ quả tất yếu là:

1. Quan hệ giữa giới chủ và người lao động càng trở nên căng thẳng vì giới chủ dựa vào việc tuyên bố cuộc đình công là bất hợp pháp để trừng phạt thậm chí là sa thải người lao động, làm cho người lao động trở nên túng quẫn, bế tắc và bị dồn vào bước đường cùng.

2. Khi cuộc đình công bị coi là bất hợp pháp thì những yêu sách của người lao động cũng sẽ không được giải quyết như là một hệ quả tất yếu. Và do vậy, vấn đề cốt lõi là các tranh chấp lao động tập thể vẫn tiếp tục tồn tại và dồn nén chồng chất càng dễ dẫn đến những cuộc đình công khác.

3. Cách giải quyết cứng nhắc dựa trên những quy định pháp luật ấu trĩ và hạn hẹp đó của Toà án càng làm người lao động mất lòng tin vào pháp luật và nhà nước, từ đó lại càng dễ manh động và có những hành vi bất tuân thủ làm cho hiện trạng đình công ở Việt Nam càng trở nên phức tạp, rối ren.

4. Người lao động không những mất lòng tin vào Toà án và Cơ quan Nhà nước mà còn mất lòng tin đối với cả tổ chức công đoàn vì công đoàn đảng trị đó không còn đại diện cho họ và giúp ích được gì cho người lao động. Không những vậy, người lao động tại Việt Nam hiện nay lại không được lập công đoàn độc lập của chính mình, do đó càng thiếu tổ chức và đấu tranh càng khó khăn. Cơ quan quản lý nhà nước cũng vì thế mà càng khó nắm bắt tình hình và khó thực hiện chức năng quản lý của mình hơn.

Đã có rất nhiều người lao động và ngay cả một số nhà lập pháp yêu cầu cần có một hệ thống công đoàn độc lập tại Việt Nam, do chính người lao động lập ra, đóng góp công sức tiền bạc để duy trì nó, và cử/thuê


những người có năng lực phù hợp làm việc chuyên nghiệp cho công đoàn đó. Nhưng đến nay, những ý tưởng tuy không mới nhưng rất tốt đẹp và đúng với xu thế phát triển tất yếu của thế giới về tổ chức công đoàn vẫn chưa có dấu hiệu gì sớm được nhà cầm quyền Việt Nam ủng hộ và thông qua.

V. Cần phải cải tổ luật pháp VN về đình công và phải có Công đoàn độc lập của công nhân Đình công là quyền của người lao động được không làm việc mà vẫn được bảo toàn quyền lợi một cách bình thường trong thời gian không lao động này, nhằm gây thiệt hại kinh tế nhất định cho bên chủ lao động hoặc cho bên thứ ba, khi quyền lợi của người lao động bị xâm hại hoặc có nguy cơ bị xâm hại. Người lao động được thực hiện quyền này một cách nhanh chóng, đúng thời cơ, tức là họ phải có quyền chuẩn bị một cách bí mật cuộc đình công để tránh bị giới chủ dập tắt cuộc đình công. Nhưng luật Việt Nam quy định thời gian xin phép và đợi chuẩn y cho cuộc đình công kéo dài gần 1 tháng, cán bộ công đoàn thì hưởng lương nhà nước thực hiện theo sự chỉ đạo của đảng cộng sản lại vừa làm việc trong chính doanh nghiệp có đình công thì họ không thể thực hiện được vai trò là người đại diện và phục vụ cho quyền lợi của người lao động. Do vậy, gần như không có cuộc đình công nào là hợp pháp tại Việt Nam, vì muốn thực hiện đúng pháp luật thì không thể đình công được, và ngược lại, muốn đình công thì không thể tuân thủ pháp luật. Việc nhà cầm quyền dựa vào căn cứ pháp luật lạc hậu này để kết luận cuộc đình công là bất hợp pháp đã mang lại những hệ quả tồi tệ, chồng chất và đào sâu thêm mâu thuẫn giữa các bên, làm tiền đề cho những cuộc đình công khác nối tiếp.

Luật pháp Việt Nam không còn theo kịp thực tế đời sống và cản trở xã hội phát triển. Việt Nam cần phải có những quy định pháp luật về đình công phù hợp và tuân thủ luật pháp quốc tế, cụ thể là quy định của tổ chức Lao động quốc tế, và nhất thiết phải bám sát được đời sống xã hội đang diễn tiến không ngừng, với mục tiêu tối thượng là phục vụ cho quyền lợi của người lao động với 04 nội dung cụ thể là:

1- Phải có định nghĩa pháp lý về đình công và phân biệt rõ đình công với bỏ việc hàng loạt;

2- Quy định về thời hạn thông báo và chuẩn y thực hiện cuộc đình


công không quá 72 giờ (đề xuất). Quy định chỉ cần một bước đàm phán hoà giải tại cơ sở mà không thành thì người lao động có quyền đình công ngay hoặc lựa chọn con đường Toà án để giải quyết. Quy định như vậy mới bảo đảm được tính thời cơ để cuộc đình công khả thi và có hiệu quả, và đồng thời nâng cao thái độ và trách nhiệm của giới chủ và những người đại diện cho công quyền có liên quan.

3- Chỉ coi cuộc đình công là bất hợp pháp khi cuộc đình công đó không liên quan gì đến lao động và quan hệ lao động (như giới chủ thay đổi đồng phục cho công nhân nhưng không ảnh hưởng gì đến sức khoẻ hay gây khó khăn trong khi làm việc, hay không để công nhân đi cổng chính mà chỉ cho đi cổng bên.v.v.), còn cuộc đình công dù không xuất phát từ tranh chấp lao động trực tiếp, mà liên quan đến pháp luật, chính sách của nhà nước về lao động thì phải được coi là hợp pháp.

4- Người lao động có quyền thành lập công đoàn độc lập của mình, được đóng quỹ, quản lý và thuê người chuyên nghiệp điều hành tổ chức công đoàn của mình. Người lao động có quyền tự do thành lập các tổ chức công đoàn theo nghành, công đoàn theo lãnh thổ và tự do liên kết với các tổ chức công đoàn khác.

Kính thưa Quý Vị,

Cuộc đấu tranh này sẽ ngày càng phát triển vì đây là một hiện thực khách quan, là hệ quả tất yếu xuất phát từ những bất công tràn lan trong xã hội Việt Nam hiện nay, một xã hội cộng sản nhưng người công nhân lầm than nghèo khổ vẫn đang ngày đêm bị bóc lột thậm tệ và bị đối xử thiếu tôn trọng về nhân phẩm. Cuộc đấu tranh này rất gian khó nhưng sẽ được tiếp tục một cách trường kỳ và vững chắc cho đến khi nào có được sự công bằng trong quy đổi giá trị lao động và nhân phẩm của người công nhân được tôn trọng.

Tôi hoàn toàn hiểu rằng mình chỉ là một cá nhân góp tiếng nói nhỏ nhoi ủng hộ và đang tìm kiếm giải pháp cho cuộc tranh đấu này. Tôi tin tưởng chính những nỗ lực không ngừng của lực lượng công nhân và dân chủ tại quốc nội Việt Nam sẽ nhận được sự quan tâm và ủng hộ của các bạn, những người có bề dày kinh nghiệm đấu tranh của công nhân, do công nhân và vì công nhân, giúp đỡ chúng tôi hiệu quả và kịp thời bằng những hành động cụ thể và thiết thực tạo thành một áp lực đủ lớn từ bên ngoài tác động làm biến chuyển pháp luật hiện tại của Việt Nam về đình công, để người lao động có thể đình công hợp pháp và có công đoàn độc lập của chính mình. Đây là tâm huyết của tôi mang đến Hội nghị này và mong


muốn Hội nghị này mang lại cho Việt Nam.

Xin cảm ơn quý vị đã dành thời gian quý báu cho tôi. �

Lê Thị Công Nhân

Sinh năm 1979, tốt nghiệp Đại học Luật Hà nội năm 2001, cô là một trong những luật sư trẻ nhân quyền ñầu tiên ở Việt nam.

Tháng 11 năm 2006, cô cùng với Ls. Nguyễn Văn Đài, và những người hoạt ñộng trẻ khác, thành lập Ủy ban Nhân quyền Việt nam (Committee for Human Rights in Vietnam – CHRV).

Bị bắt vào tháng 3 năm 2007, tuyên án 4 năm tù và 3 năm quản chế vì những hoạt ñộng nhân quyền.

Cô ñược trao giải Nhân quyền Hellman-Hammett năm 2007.

Năm 2010, Công-Nhân mãn hạn tù, ñang sống tại Hà nội, là ñối tượng cho những sách nhiễu liên tục của chính quyền VN.

Ngòi viết của cô vẫn còn sắc lửa như trước khi ñi tù; bài “trả lời phỏng vấn Đối Thọai về quan hệ tay ba Việt nam – Hoa kỳ - Trung quốc” vào tháng Tám 2010 thể hiện tinh thần ñó.


LÊ QUỐC QUÂN

Việt nam Giữa Các Cường quốc

Hai mươi năm hòa bình hình thức

Nước ta coi như hòa bình từ 1989.

Đó là lúc những đoàn xe tăng cuối cùng của Việt Nam do Liên Xô sản xuất lũ lượt rời khỏi đất nước chùa Tháp sau một thời gian chiếm đóng dài hơn thời gian quân đội Mỹ tham chiến ở Miền Nam Việt Nam.

Bắt đầu hòa bình là lúc Đảng cộng sản đối mặt với sự khủng hoảng đến tột độ. Viễn cảnh tan rã của đế chế cộng sản lớn nhất hành tinh áp lực mạnh mẽ lên toàn bộ Việt Nam. Khi đó quan hệ với Trung Quốc và Mỹ vẫn căng như dây đàn. Trong Bộ chính trị, kẻ thì hồi hộp người thì lo sợ.

Thế nhưng, những người cộng sản vẫn ngoan cố một cách khéo léo, hạ bệ Trần Xuân Bách, tiếp tục cầm lái conthuyền Việt Nam thêm 20 năm nữa sau khi người anh cả là Liên Xô tan rã.

Nguồn cảm hứng cho việc tiếp tục độc tài cầm lái là sự đi lên đầy bành trướng của một đàn anh cộng sản khác “Núi liền núi, sông liền sông”.

Khá lên, người đàn anh này thè “lưỡi bò” liếm sạch “mặt tiền” thằng em.

Lịch sử luôn có những khúc quanh của nó! Hai mươi năm, không dài so với một đời người, ngắn so với một chế độ và chỉ là một tiếng thở dài của tự tình dân tộc Việt Nam.

Trong chiến tranh, máu của các chiến binh Mỹ, Liên Xô, Trung Quốc đã thấm vào đất Việt Nam ta nên bây giờ đây ta sống ở hiện tại, để hoạch định chiến lược trong tương lai, ta phải hiểu quá khứ, hiểu rằng dân tộc chúng ta bị xô đẩy quẩn quanh giữa các cường quốc.


Quá khứ chiến tranh và hội đàm mua bán!

Quá khứ của Việt Nam chúng ta là một quá khứ chiến tranh. Suốt gần 500 năm qua, kể từ thời Hậu Lê năm 1527 vànhà Mạc cướp ngôi năm 1540, đất nước chúng ta chiến tranh liên miên.

Đầu tiên là cuộc chiến Nam Bắc triều, đến Trịnh Nguyễn phân ranh. Hết phân ranh là Tây sơn-Nhà Nguyễn. Rồi chiến tranh chống Pháp, hết pháp là Mỹ, sau chia cắt là cuộc chiến Campuchia, kết thúc bằng một cuộc chiến biên giới với Trung Quốc vào năm 1979.

Kẻ đô hộ chúng ta hơn 1000 năm trước lại là kẻ thù sau cùng với chúng ta - những người đồng chí Cộng sản. Cuộc vãi đạn dã man vào hải quân của Việt Nam ở Trường sa năm 1988 là bằng chứng tươi mới nhất về chiến tranh với Trung Cộng.

Trước đó, Trung Quốc và Mỹ đã một lần mặc cả về Việt Nam. Ngày 21/2/1972 - Nixon và Mao gặp nhau mừng rỡ, nâng ly rượu Mao Đài sóng sánh, quân nhạc cử bài: “Hoa kỳ mỹ lệ”. Họ tuyên bố: “Cầu hữu nghị Mỹ Trung đã được bắc, tương lại thế giới giờ nằm trong tay hai nước chúng ta”.

Sau hội đàm, Trung Quốc chiêu đãi trọng thể với hơn 800 quan khách. Ngày 27 tháng 2 năm 1972 Tuyên cáo chung Trung – Mỹ được ký tại Thượng Hải. Sau đó 11 tháng, Hiệp định Paris về Việt Nam được ký kết. Mỹ bỏ Nam Việt Nam, Trung Quốc bỏ bắc Việt. Hai thằng lớn ngoảnh mặt đi.

Liên xô thì không. Họ say mê “mở mang nước Chúa”, tiến đánh sang tận Afganistan. Họ tiếp tục viện trợ, giúp đỡ Bắc Việt Nam thống nhất một cách chân thành trong niềm tin tôn giáo cộng sản.

Sau đó, họ tiếp tục gửi quân và chuyển vũ khí để đánh Khơ Me đỏ và xuống cả vùng Đông Nam Á (nếu có thể). Trung Quốc biết rõ âm mưu. Cùng là Cộng sản, nhưng Khơ Me Cộng sản chống Xô viết cộng sản nên Trung Quốc coi họ là lực lượng thích hợp để chống Việt Nam.

Khơ Me đỏ tuyên bố thẳng thừng chỉ có chủ nghĩa cộng sản của mình mới thực còn tất cả là Cộng sản đểu. Để rồi những người theo chủ thuyết cộng sản lại giã nhau tóe lửa. Mìn nổ, máu đỏ ngập những bàn chân “tình nguyện quân” Việt Nam.

Khi “ốc không mang nổi mình ốc”, Liên xô tan rã, đẩy Việt Nam đến sự hoang mang. Họ tự phải hỏi Chủ nghĩa cộng sản là cái gì đây và là ai


đây. Là máu, đấu tố và chiến tranh? Là Nga, Trung Quốc, Mỹ hay Nhật..?

Thực tế là không có! Chỉ có quyền lợi quốc gia và tổ quốc trên hết.

Ảnh hưởng của Mỹ - Trung hôm nay Hai mươi năm sau ngày hòa bình hình thức, dù cho người ta dựng cột mốc, đăng ký lãnh hải hay xây vành đai giới tuyến thì cũng không ngăn nổi sức tấn công của biên giới mềm trong xu hướng toàn cầu hóa như vũ bão hiện nay.

Nạn nhân mãn ở Trung Quốc buộc họ phải mở rộng không gian sống xuống phía Nam và thế mạnh của một cường quốc đòi buộc người Mỹ phải hiện diện nhiều nơi ngoài Mỹ.

Đô la với hình Washington tràn ngập các các gia đình Việt Nam. Thậm chí người dân có thể dùng Đô La mua hàng gia dụng giá rẻ của Trung Quốc ở chợ.

Ở Hà Nội, Sài Gòn Trung tâm dạy học tiếng Trung đông nghẹt người, những giáo viên trẻ viết chữ Hán giản lược nhanh đến mức khó tả, dạy những bài hát tiếng Trung nói về tình yêu nồng nàn theo điệu hip hop, rất đi vào tâm hồn lớp trẻ.

Hàng hóa mang hình chữ Tàu ngập tràn từ ngõ nhỏ đến siêu thị lớn. Giọng oang oang của người Trung Quốc vang khắp nơi, len lỏi lên tận vùng tây nguyên nơi họ vừa tìm được một nơi mà chắc chắn có thể bắt rễ để sống lâu dài.

Những ngành nghề chất lượng lao động cao như tư vấn, ngân hàng, tài chính, đào tạo, IT ở Việt Nam đã, đang và sẽ dần dần do các doanh nghiệp Mỹ hoặc có nguồn vốn từ Mỹ xâm nhập và thâu tóm.

Những ngành nghề đơn giản như gia công hàng hóa, mua bán máy nông cụ, hàng hóa giá rẻ, vật dụng tiêu dùng phục vụ người thu nhập thấp ở Việt Nam sẽ dần dần do các Công ty Trung Quốc làm chủ.

Hôm nay ngôi nhà Hợp chủng quốc Hoa Kỳ có cơ hội đón hàng chục ngàn thanh niên Việt Nam sang học tập. Hơn hai triệu người Việt tiếp tục gửi tiền về cho gia đình thường dân ở Việt Nam, nhiều triệu USD của các quan chức đang chảy ngược lại.

Hôm nay Việt Nam là đích đến của các nông dân Trung Quốc, đặc biệt là các tỉnh lân cận, họ mở nhà hàng, tích cóp từng đồng, mở mang dây chuyền và hỗ trợ phát triển cho cộng đồng riêng họ ở Việt Nam. Còn quan


chức Việt Nam mang cả tài nguyên quốc gia làm quà triều cống thường niên.

Chỉ có con đường dân chủ hóa đất nước! Buồn vì chịu ảnh hưởng của các nước lớn nhưng chúng ta không được xúc động một cách thiếu logic. Toàn cầu hóa là tất yếu và việc dịch chuyển lao động quốc tế là chuyện bình thường. Quan trọng là chúng ta phải mạnh lên.

Tôi đã từng đề cập về 8 chữ: “Liên Mỹ - Hòa Hoa- Dân tộc –Dân chủ”. Theo tôi, đó chính là kế sách hay nhất cho Việt Nam trong thế kỷ này, cả đối nội và đối ngoại. Bắt đầu từ trong ra ngoài, từ việc việc dân chủ hóa đất nước.

Chỉ có tự do, dân chủ mới thực sự giải phóng chúng ta, mới đem đến cho Việt Nam một sức sốngmới, liên kết được sức mạnh người Việt, quyến rũ được người Mỹ về những giá trị mà họ đang lớn tiếng bảo vệ.

Chỉ có dân chủ, tự do báo chí, lắng nghe ý kiến của Nhân dânmới có đối sách thích hợp với Trung Quốc, mới không để những nhà lãnh đạo phản động đi đêm ký tắt những Hiệp ước quan trọng rồi loay hoay như gà mắc tóc.

Chỉ có dân chủ hóa, những người Việt Nam trên khắp thế giới mới tự tin rằng Việt Nam là trên hết chứ không phải là “chủ nghĩa Cộng sản” hay CNXH, không còn “thế lực thù địch”. Họ mới cùng chung tay xây dựng một Việt Nam mới trong thái bình và thịnh trị.

Chỉ có thực thi dân chủ dựa trên một ý thức dân tộc thì Việt Nam mới thực sự là nơi an toàn, thu hút chất xám, phát triển toàn diện, trở thành người tình của thế giới, người yêu của các cường quốc trong tà áo dài thướt tha.

Khi đó chúng ta mới thực sự mạnh lên. Nhân dân không phải bỏ ra 1, 8 tỷ USD cho 6 tàu ngầm hạng Kilo, 500 triệu USD cho 12 “con” SU-30MK và còn nhiều hơn thế, để mua tàu ngầm, máy bay, vũ trang quân đội, chuẩn bị chiến tranh, gồng mình như con choi choi giữa những cường quốc hiếu chiến mạnh hơn hàng trăm lần. �

�� Nguồn: http://lequocquan.blogspot.com


Tam Sa và Tám Chữ Cho Việt nam

Sáng 9/12, Tôi cùng một số em sinh viên đi biểu tình phản đối Tam Sa. Chúng tôi đến sớm, đứng dưới chân cột cờ Hà Nội trên đường Điện Biên Phủ. Đi qua bảo tàng lịch sử quân đội, ngắm nhìn những khẩu thần công cũ, nghe tiếng vọng của Đất nước bị xâm lăng, sẻ chia nỗi lòng xót xa vì Trường Sa, Hoàng Sa bị Tàu hóa. Đã lâu rồi không hát quốc ca nhưng hôm đó tôi đã hát như chưa bao giờ say mê đến thế. Đứng trên lề đường Hoàng Diệu, tôi bắt nhịp hát Quốc Ca và Nối vòng tay lớn, thấy máu Lạc Hồng dâng trong huyết quản, nơi vẫn còn in dấu tay của công an bóp cổ xách đi hôm xử hai Luật sư đồng nghiệp 12 ngày trước đó. Ngay trong lúc cuồng nhiệt hô to phản đối Tam Sa, Tôi vẫn thấy thiếu một cái gì đó. Cứ cảm giác, giống như đất nước mình, không có nội lực và sắp sửa bị nhấc bổng mang đi.

Việt Nam cô đơn – phát triển chỉ là bề mặt

Trước mặt là Đại sứ quán Trung Quốc, Sau lưng là “Ông Lê Nin ở nước Nga” phanh com lê khoe hói. Chúng tôi, những con người Việt Nam bé nhỏ, đứng giữa họ. Quay lưng về phía Ông Lê Nin, đối mặt với Bá quyền phương Bắc. Hô to Hoàng Sa, Trường Sa là của Việt Nam. Khi những tay công an “Trung Quốc” thô bạo đẩy đi, một người bạn Mỹ gọi điện nói: “Quân ơi, How are you?”. Tôi vẫn hô “Việt Nam, Việt Nam” một cách nghẹn ngào.

Tôi biết rằng mình sẽ bị mang đi như người ta xách con gà con vịt. Ngay lúc đó tôi nghĩ đến sự độc tài cộng sản. Nhưng khi bình tĩnh lại, tôi biết rằng mình bị xách đi còn là vì Việt Nam là một nước nhỏ và nghèo. Chúng ta đều biết rằng việc thành lập huyện Tam Sa chỉ là sự tiếp theo của dã tâm bành trướng hàng ngàn năm nay. Hơn nữa, vì cuộc khủng hoảng năng lượng đang ngày càng trầm trọng ở Bắc Kinh. Lúc biết vươn bàn tay ra xa tận Châu lục đen để tìm kiếm dầu hỏa thì Trung Quốc chắc chắn cũng đặt ưu tiên lấn chiếm những vùng xung quanh đầy tiềm năng, đồng thời bảo vệ con đường biển huyết mạch cho các cảng biển vùng duyên hải


phía Đông Nam. Trung Quốc đã gây ảnh hưởng ở Myanmar, Campuchia và đè đầu ta bằng cách liên tục tăng cường ảnh hưởng ở Biên giới và ở Lào, nay khi ta hơi cong mình, họ áp sát, xọc tiếp lưỡi giao kề cận ngang hông chúng ta bằng cách chiếm Hoàng Sa và Trường Sa.

Ta tiếp tục cong người hay ta đứng dậy? Ta sẽ kêu lên. Đúng! Kinh thánh nói: “Khởi thủy là lời!” nhưng từ “bịt miệng” đến “bóp cổ” quá ngắn và quá nhanh. Kinh nghiệm mách bảo tôi, tốt nhất là không nên giãy. Nếu giãy nữa là sẽ chết dưới tay một thằng du côn. Sau đó một lãnh đạo bộ công an đã nói với tôi không nên đi biểu tình vì “không nên giây vào với thằng du côn (Trung Quốc) đó”. Dần dần một nỗi buồn sâu xa hơn xâm lấn cảm xúc mình. Đó là nỗi buồn của đất nước nhược tiểu. Ta muốn làm bạn, ta mở cửa nhưng tất cả chỉ đến với chúng ta vì 85 triệu dân này đang bán sức lao động rẻ mạt cho họ và xài đồ tiêu dùng của họ. Nơi đây là mảnh đất màu mỡ cho các tư bản và quan tham chia chác. Nơi thiếu vắng pháp quyền là đất tốt của vi phạm và làm giàu bất chính. Nơi thiếu vắng dân chủ là tổ của bạo lực và sự yếu hèn. Nhưng khi muốn làm bạn với tất cả các nước là chúng ta cô đơn nhất. Bởi vì bản thân quốc gia không có bạn. Quốc gia chỉ có lợi ích mà thôi.

Tôi đã hát, đã hô đả đảo Trung Quốc nhưng cũng thấu hiểu sự bơ vơ đến độ khủng hoảng của Lãnh đạo Đảng Cộng sản ngay sau khi Liên Xô sụp đổ và cầu xin được gặp Trung Quốc “Bất cứ nơi đâu, nói về bất cứ vấn đề gì”. Trung Quốc đã lơ đi nhiều lần và cuối cùng đã cho phép gặp ở Thành Đô – Tứ Xuyên. Nhờ nhượng bộ nhiều điều mà có bình thường hóa quan hệ tháng 11 năm 1991. Bình thường bang giao được với Trung Quốc giống như ta đã đưa tay xé rách được một tấm ni lông khổng lồ bịt kín toàn vùng biên giới. Cũng nhờ đó có được bình thường hóa Quan hệ với Mỹ tháng 7 năm 1995. Lịch sử ngoại giao hiện đại cũng nhiều điều làm cho ta suy nghĩ sâu hơn.

Tám chữ để lấy Thế và Lực Giống như đoàn người biểu tình bị xua đuổi, tôi lo sợ một ngày người Việt chúng ta bơ vơ ngay chính trên quê hương này. Suốt cả tuần không làm được gì cả, chỉ đọc tin tức và suy nghĩ linh tinh. Nhưng rồi, tôi lạc quan và bắt tay viết những dòng chữ này bởi vì lịch sử Việt Nam và xu thế thời đại đều cho ta hy vọng. Vấn đề là Đảng Cộng sản có sáng suốt lựa chọn hay không. Thay vì độc tài hãy chọn dân chủ. Thay vì chọn ý thức hệ Cộng sản, hãy chọn một ý thức dân tộc Việt Nam. Thay vì muốn làm bạn với


“tất cả các quốc gia” hãy chọn một người bạn mạnh để liên minh. Thay vì cúi gập người trước Trung Hoa hay cực đoan chống lại, chúng ta hãy giữ quan hệ thuận hòa.

Do vậy, để có thể khẳng định được vị thế của mình và “sánh vai với các cường quốc” trong nửa đầu thế kỷ này, Việt Nam cần thiết lập và kiên trì theo đuổi một phương ngôn 8 chữ như sau “Liên Mỹ - Hòa Hoa – Dân Tộc – Dân Chủ”. Theo đó, Liên minh với Mỹ - Hòa hoãn với Trung Hoa là đối ngoại. Đề cao chủ nghĩa Dân tộc – Triệt để thực thi Dân chủ là đối nội. Tất cả những vấn đề đó có liên hệ với nhau. Và đầu tiên phải bắt đầu bằng một chiều ngược lại trong 8 chữ trên. Nghĩa là mọi việc phải bắt đầu từ Dân Chủ.

Chỉ có thực thi dân chủ thực sự con người Việt Nam chúng ta ở trong và ngoài nước, cờ vàng, cờ đỏ mới đứng lại với nhau, nhận nhau là anh em trong tình đồng bào và nhờ đó tinh thần dân tộc được nâng lên. Và khi đã đoàn kết được chúng ta trở nên mạnh mẽ và với ưu thế của cộng đồng Việt Nam ở Hải Ngoại, một khi đã được thông suốt về sức mạnh, sẽ là ảnh hướng tích cực lên chính sách đối ngoại của nước ngoài và việc Liên Minh với Mỹ dễ dàng được thực thi. Việc hòa thuận với Trung Hoa cũng cho phép chúng ta Liên minh dễ dàng hơn với Mỹ và ngược lại vì Liên minh với Mỹ chúng ta có thể hòa hoãn một cách tương đối với Trung Hoa. Nhược bằng, nếu không có dân chủ, chúng ta sẽ mất hết. Bất cứ sự độc tài nào đều là phản động.

Khi còn là sinh viên đại học luật, trong một cuộc thi hùng biện – Tôi đã chọn đề tài là lịch sử hình thành dân tộc, vượt lên trên nhiều lý do khác nhau, có 2 lý do điển hình là: Chống giăc ngoại xâm và phòng chống lũ lụt. Tinh thần dân tộc khi đứng trước những hiểm nguy chung bỗng nhiên trỗi dậy, mạnh mẽ và cấu thành một cơ chế hợp tác chung gọi là tổ quốc. Các nghiên cứu về xã hội dân sự gần đây của tôi cũng cho thấy rằng trong các nguồn vốn để phát triển, thì vốn xã hội (social capital) đóng một vai trò hết sức quan trọng. Vốn xã hội chính là tinh thần dân tộc, là văn hóa, là phong tục, tập quán Việt Nam..Việc tận dụng cơ hội này để đối thoại và đoàn kết, kiên trì theo đuổi 8 chữ trên chính là cách thức tốt nhất để chúng ta xây dựng và củng cố vốn xã hội nội bộ đang dần dần phục hưng trong lõi Dân tộc Việt Nam.

Trước hết, để nhìn lại bài học ngày hôm qua, Liên Mỹ nghĩa là để cho đoàn sinh viên biểu tình đi thêm chút nữa về hướng Đại sứ Quán Mỹ. Đừng dồn họ vào hồ Giảng Võ, bắt những người trẻ đó cởi áo có cờ tổ


quốc ra trong gió rét và đánh đập dã man. Hòa Hoa là đừng xé cờ Trung Quốc, dẫm đạp lên đất và gào thét “đả đảo quá nhiều” mà biết tổ chức và hô những câu hay hơn, ý nghĩa hơn. Dân tộc là biết ngợi ca tất cả các cuộc biểu tình ôn hòa của người trong và ngoài nước, nghĩa là đặt quốc gia Việt Nam trên hết, quyết định hơn bất cứ một ý thức hệ ngoại lai nào. Dân chủ là để cho dân “được mở mồm ra nói”, đừng bóp cổ anh em khi họ hát quốc ca, đừng vứt họ lên xe, đừng xua đuổi, hô họ là xì ke, là báo chí hãy đưa tin tích cực… Làm được như 8 chữ thì may mắn thay cho Việt Nam. Nếu không ngay cả một quốc gia cũng có thể mất đi như nhiều quốc gia đã vĩnh viễn biến mất trong lịch sử phát triển loài người. �

Lê Quốc Quân

Là luật sư bất ñồng chính kiến tại Việt nam.

Ông mở ñầu trên blog lequocquan. blogspot.com của mình: Tôi muốn làm con ruồi trâu ñốt vào mông ñít xã hội ñể nó nhảy lên phía trước!

Năm 2007, sau khi sang Mỹ tham dự khóa nghiên cứu sinh 6 tháng của Cơ quan Hỗ trợ Dân chủ (NED) về xã hội dân sự trở về, ông bị bắt giam ba tháng không tội danh.

Ông nhận bào chữa cho các vụ án nhân quyền, khiếu kiện (vụ Thái Hà), v.v. Ông có mặt trong buổi biểu tình Hoàng Sa – Trường Sa trước sứ quán TQ ở Hà nội tháng 12 năm 2007.

Năm 2009, ông ñược lời mời của nghị sĩ Nghị viện Châu Âu sang Na Uy trình bày những vấn ñề xã hội dân sự, xóa ñói giảm nghèo, và thúc ñẩy dân chủ ở Việt nam, nhưng bị chính quyền ngăn chận ở sân bay Nội bài.


Để Trở thành Một Nhà Chính trị cho Việt nam

Với tâm hồn hướng thượng và khả năng hùng biện xuất chúng, nhà chính trị chân chính phải có những khả năng quản trị thiên bẩm và sự sửa mình đầy lý trí, vì họ là những người làm nên lịch sử.

Là nhà chính trị chân chính, bạn phải biết dẫn dắt thiên hạ đến thái bình và đem lại vinh quang cho tổ quốc mà bạn phụng sự. Bạn phải có tầm nhìn chiến lược và quyết tâm cao, biết chạy hết quãng đường và giữ vững niềm tin; biết hy sinh một trận đấu để thắng cả một cuộc chiến; can đảm gánh vác những trách nhiệm lớn lao; giữ tấm lòng son và không phụ lòng lịch sử!

Làm nhà chính trị là bạn dấn thân cho một cuộc đấu cao đẹp. Bạn cam kết bước vào một sân chơi với tất cả phương tiện và thủ đoạn. Nhưng luôn luôn phải có lòng tin sắt son vào chiến thắng của cái thiện đối với cái ác, của đạo đức đối với tội lỗi, của yêu thương đối với hận thù, của dân chủ tự do đối với độc tài, toàn trị.

Là nhà chính trị thao lược, bạn phải có tài tổ chức, biết thu phục lòng người và dụng nhân như dụng mộc; biết đào tạo một thế hệ tương lai đủ bản lĩnh và tính tiên phong; biết nghiêm khắc nhận lỗi và can đảm tha thứ. Bạn phải dũng mạnh mà không uỷ mị; không tàn bạo, dã man mà bao dung, chu đáo; không chần chừ mà nhanh chóng, không hấp tấp mà cẩn trọng.

Là nhà chính trị chân chính, bạn phải hiểu được những khả năng lớn lao của con người nhưng cũng luôn ý thức được vị trí nhỏ nhoi của mình trước Tạo Hoá; cảm được những khúc quanh của lịch sử nhưng cũng hiểu được cả quá trình phát triển dài lâu của loài người trong vũ trụ mênh mông.

Là nhà chính trị chân chính, bạn phải chịu đựng bao xót xa dằn vặt, từ bỏ những ham muốn đời thường để lo cho lợi ích của quốc dân; Bạn phải bền bỉ làm việc và kiên gan vượt qua tất cả. Những ngày mệt nhọc, những đêm dài thức trắng, những ánh mắt thâm quầng và tóc bạn có thể bạc trắng


sau một đêm nhưng không làm cho tinh thần bạc nhược.

Là nhà chính trị chân chính, mắt của bạn rực cháy chân lý khi nhìn kẻ thù và nhỏ lệ xót thương cho những người dân đau khổ. Bạn có tầm nhìn vĩ mô nhưng thành thục những điều vi mô nhất. Bạn không chỉ hội tụ khả năng của một nhà cách mạng mà còn cả khả năng lãnh đạo và lắng nghe. Bạn có thể lắng nghe tất cả nhưng không nghe gì cả và ngược lại như không nghe gì cả nhưng bạn đang lắng nghe tất cả.

Là nhà chính trị chân chính, sự trung thành cột chặt với những hành vi của lý trí. Vượt lên trên những cảm xúc cá nhân là suy nghĩ thấu đáo về tình đồng chí, tình bằng hữu. Vượt lên trên tình chiến hữu, tình gia đình là tình yêu tổ quốc quê hương, là nghĩa vụ với những di sản của thế hệ trước và tiền đồ của thế hệ mai sau.

Là nhà chính trị chân chính, Bạn có thể gục ngã một cách bất công trên đường đi tìm công lý và tự do nhưng công lý, tự do, ấm no và hạnh phúc cho đồng bào là điều bạn cần khắc cốt ghi tâm. Đó là điều mà trước, trong và sau khi chết nó hằng tồn tại với linh hồn bất tử của bạn như một định mệnh vinh quang mà thượng đế đã trao tặng.

Là nhà lãnh đạo chân chính, Bạn phải xem tất cả quyền lực chính trị là phương tiện để phục vụ muôn dân và phải biết rời bỏ nó ngay lập tức khi nó phản bội lại những mục tiêu trong sáng của con người.

Là nhà chính trị chân chính bạn luôn phải nhớ câu “ngàn năm bia miệng hãy còn trơ trơ” và phải hiểu từ trong sâu thẳm một cách khiêm nhường lời của sử gia Tư Mã Thiên rằng: “Lập Danh là cái cao nhất của đức hạnh”.�

Luật sư. Lê Quốc Quân Dưới chân đài tưởng niệm Abraham Lincoln

Washington DC - Cuối thu 2006


NGÔ NHÂN DỤNG

Dân chủ Với Nhiều Mô thức Xa hội

Mặc dầu có nhiều lời đồn đãi từ gần hai chục năm nay, lịch sử chưa hề ngưng. Mà có thể sẽ không bao giờ dừng chân, không bao giờ chấm dứt. Có người nghĩ lịch sử đã hoặc săp chấm dứt vì họ theo cách luân giải của Hegel, nhưng lại tin là sau cùng loài người sẽ đồng ý với nhau về một cách tổ chức xã hội tử tế nhất, tạm gọi là tối hảo, sau đó sẽ không còn phải tranh cãi, đấm đá hoặc chém giết nhau về những “phan đề” lớn lao nữa.

Nhưng chúng ta cũng biết là thường mỗi khi xã hội loai người tìm ra giải pháp cho một vấn đề khó khăn nao đó, thì sau một thời gian thế nào họ cũng sẽ thấy ngay có những vấn đề rắc rối mới, do chính những giải pháp vừa áp dụng sinh đe ra. Điều này đúng trong phạm vi kỹ thuật, trong cách tổ chức kinh tế, cũng như trong cách xếp đặt chính trị để phân chia quyền hành và phận sự của những người sống chung với nhau.

Trước khi lên cầm quyền, ông Nicolas Sarkozy đã cổ động mạnh mẽ cho quyền tự do kinh doanh. Ông nói, “Suốt 25 năm qua, nước Pháp không ngừng làm nản lòng những người có sáng kiến, trừng phạt những người thành công. Khi ngăn cản không cho những thành phần năng động nhất làm giầu, hậu quả là làm cho tất cả mọi người khác bị nghèo đi.” Nghe những ý kiến đó, nhiều người tin ông thấy nỗi khó khăn lớn của nuớc Pháp là sản xuất chứ không phải là phân phối các tài sản cho công bằng, nhiều người nghi ông tính đưa nuớc Pháp đến gần mô hình kinh tế Mỹ. Mấy năm sau, cũng ông tổng thống Pháp đó, lại mới tuyên bố rằng thời của kinh tế tư bản tự do đã chấm dứt - fini! Bây giờ, ông lại coi việc chia sẻ các tài sản là quan trọng hơn.

Mỗi thời đại loài người chúng ta chọn một mâu thuẫn quan trọng nhất trong xã hội cần tìm cách giải quyết gấp. Ngay việc chọn lựa này cũng đủ để chúng ta bất đồng ý kiến và gây ra tranh chấp trong từng quốc gia, và


giữa các quốc gia. Có người coi mâu thuẫn giữa chủ nhân và người làm công là quan trọng nhất. Có người thấy mâu thuẫn giữa những nhà kinh doanh sản xuất một bên, và các người tiêu thụ ở bên kia, là điều căn bản phải đặt thêm luật lệ điều chỉnh. Các nhà kinh doanh và các nhà chính trị cầm quyền cũng luôn luôn chống đối nhau, bên nào cũng kêu gọi “nhân dân” đứng về phía mình.Ai biết được trong 25 năm nữa trên thế giới sẽ nêu ra những vấn đề lớn nào?

Trong đám đa số đã đồng đồng ý với nhau đâu là vấn đề tối quan trọng phải lo, thì họ cũng chưa thể đồng ý về phưong cách giải quyết vấn đề đó. Và như vậy, xã hội loài người sẽ còn tiếp tục bầy ra nhiều vấn đề mới để tranh luận trước khi lựa chọn.

Chẳng hạn, chúng ta thấy trong việc tổ chức một xã hội, một quốc gia, có lúc ta sẽ bắt buộc phải lựa chọn giữa nhiều giá trị, tất cả đều đáng quý nhưng đem áp dụng thì có thể xung khắc với nhau. Một vân đề nan giải là mâu thuẫn giữa các quyền tự do và ý muốn giữ công bằng giữa mọi người. Đanh thuế chẳng hạn, đó là chuyện chính trị quan trong nhất ở các nước dân chu; mà trong chuyện đó làm sao thực hiện được ca tự do lẫn công bằng?

Chuyện xăng và xe

Khi giá xăng ở Mỹ lên cao, thế nào cũng nghe nhiều người so sánh: “Ăn nhằm gì! Xăng ở Âu châu nó đắt gấp ba, bốn lần, đắt từ bao nhiêu năm nay rồi họ vẫn chịu được! Đừng than nữa!”

Nghe xong nhiều người Mỹ cũng thấy được an ủi. Họ thấy: Giá xăng ở Pháp, ở Đức cao kinh khủng, nước Mỹ thật là thiên đường – của những người lái xe.

Nhưng một điều người ta quên nói thêm, là ở Âu châu rất ít người phải lái xe hơi đi làm hay đi học. Tới thành phố Amsterdam ở Hà Lan thấy bao nhiêu người đi xe đạp. Một trò tinh nghịch của học sinh phá làng phá xóm là lấy trộm xe đạp của người ta đem vứt xuống sông! Mỗi tuần phải dùng phà đi “quét, “ vớt lên hàng chục chiếc xe đạp! Ở Pháp, ở Đức, dân phần lớn đi xe búyt, xe điện. Hồi dậy ở Trường Võ Bị Hoàng gia Canada tại St-Jean, có lần tôi cho một đồng nghiệp người Đức đi xe nhờ. Anh là giáo sư thỉnh giảng từ một đại học tại Stuttgart qua dậy Vật lý học một năm, mỗi tuần lại đi xe đò lên Montréal cách ba chục cây số nghe nhạc. Hỏi tại sao không mua chiếc xe cũ đi cho nó tiện, bao giờ hồi hương thì


bán lại, anh nói: “Tôi không biết lái xe!” Anh bảo ở nước Đức anh không cần xe, đi đâu đã có xe điện, gấp quá thì gọi taxi.

Ở Mỹ trái lại, ai cũng phải lái xe, “không xe là không chân.” Một thanh niên trên 30 tuổi mà không biết lái xe sẽ bị mọi người nhìn bằng con mắt nghi ngờ! Chắc anh này phải có cái gì bất ổn (wrong)! Khó lòng được nhận vào học chương trình Ph.D. chứ đừng nói tới chuyện tốt nghiệp, đi dậy học!

Sau khi chứng kiến cảnh hàng triệu chiếc xe kẹt cứng trên xa lộ 45 từ Houston lên Dallas để chạy bão Rita, chắc nhiều người Mỹ cũng thấy sự bất tiện của tình trạng “người người lái xe, ngày ngày lái xe, ta nhất định thắng, địch nhất định (gài số) de!” Nhưng khó lòng thay đổi được người Mỹ. Muốn bắt đầu thay đổi phải đợi một cơn khủng hoảng dầu lửa thế giới; rồi từ từ, một trăm năm sau, chắc họ sẽ đổi chút chút!

Chuyện giá xăng và chuyện dùng xe chỉ là một hình ảnh tiêu biểu cho lối sống khác biệt giữa hai lục địa; nó phản ảnh cách tổ chức xã hội ở Mỹ và Âu châu rất khác nhau. Khi nói “cách tổ chức xã hội” chúng ta không nên nghĩ là có những người ngồi suy nghĩ kỹ lưỡng, bàn bạc với nhau, rồi quyết định cả nước nên sống chung với nhau như thế nào. Xã hội loài người, nhất là ở một nước tự do, cách thức người ta sống chung với nhau không được quyết định theo lối đó. Người ta sống trước khi quyết định sẽ sống theo mô thức nào. Một mô thức xã hội từ từ xuất hiện, hàng thế kỷ mới thành hình, càng ngày càng thấy rõ nó riêng biệt. Ở Âu châu những thành phố cổ đã có từ thời vua chúa đi xe ngựa. Đường xá chật hẹp, nhà cửa san sát hai bên. Ở Mỹ phần lớn các thành phố đều mới, nhiều thị trấn ra đời sau khi công ty Ford đã chế ra hàng loạt loại xe rẻ tiền, trong lúc các mỏ dầu đã được khai phá triệt để, thiên hạ ai cũng muốn có ít nhất một cái xe hơi. Cách thiết kế các đô thị khác nhau, cách xây nhà ở khác nhau, tự nhiên lối sống khác nhau. Nếu bảo đó là do văn hóa họ khác nhau thì cũng đúng. Từ đó, chính trị cũng khác nhau.

Trong các quyết định chính trị của một nước, chắc không có quyết định nào quan trọng bằng chuyện đánh thuế! Bên Mỹ nhiều người lái xe hơi, người Âu châu ít lái xe riêng là vì chính sách thuế khóa khác nhau! Ở Âu châu xăng bán đắt vì đóng thuế xăng cao; nhà nước dùng tiền thuế thu được để trợ cấp cho các công ty chuyên chở công cộng. Người dân đi xe buýt mỗi ngày hoan nghênh. Ở Mỹ mà nhà chính trị nào đòi tăng thuế xăng chắc sẽ bị dân chúng cho về vườn sớm! Không những các hãng xe hơi phản đối, các công ty dầu lửa than phiền, các hãng bảo hiểm chống, mà


ngay các công nhân mỗi ngày lái xe đi làm cũng sẽ không chịu! Quý vị có thể nói ngược lại rằng chính vì dân ham lái xe quá cho nên chính sách thuế của nhà nước phải chiều ý họ, họ muốn dân chủ thì phải chịu hít khói. Cái nhân này sinh ra quả đó, rồi quả lại thành duyên tạo ra nhân mới. Năm 16 tuổi các thanh niên thiếu nữ Mỹ tập lái xe, nhìn những chiếc xe lòng nổi đầy mơ ước, họ bắt đầu chọn xe rồi. Nói đổ xuống sông xuống biển, có 10 trận bão như Rita nữa cũng không làm cho dân Mỹ thay đổi mối tình đầu của họ gắn bó với chiếc xe hơi! Người đứng ở bên kia bờ Đại Tây Dương sẽ phải lắc đầu tội nghiệp cho cảnh dân Mỹ ngụp lặn trong biển trầm luân đầy khói xe và cát bụi! Người Mỹ đứng ở bên này thì lắc đầu thương hại dân Âu châu cứ bị chính phủ bắt nạt bắt đóng thuế xăng cao mãi mà không biết vùng lên đòi quyền tự do làm chủ cái xe của mình!

Chuyện xăng và xe chỉ là một góc nhỏ trong cuộc sống, cho thấy các dân tộc chọn thể thức sống chung với nhau như thế nào. Một lần nữa, phải nhắc lại là khi nói “chọn,” chúng ta nên hiểu chữ đó một cách tương đối thôi. Cần biết khiêm tốn, chúng ta chỉ chọn trong khả năng những cái mình có thể chọn mà thôi. Mình chọn xã hội rồi chính xã hội nó sẽ chọn mình. Nhưng không phải vì thế mà người ta không dám chọn. Nói chung, dân Âu châu trao cho nhà nước nhiều quyền quyết định hơn, được can thiệp vào đời sống người dân nhiều hơn. Ở nước Mỹ thì có ông tổng thống đã nói chính phủ phải càng nhỏ càng tốt, nếu trên đời không có cái gọi là chính phủ thì tuyệt diệu! Nói đến phương thức tổ chức xã hội thì phải nói đến vai trò của nhà nước trong xã hội đó.

Mỹ và Âu châu Ta có thể so sánh thấy ngay những lựa chọn khác biệt của Mỹ và Âu châu, khi phải cân nhắc giữa tự do và công bằng xã hội. Tuy vậy, lục địa Âu Châu cũng không thuần nhất;khi nhìn vào chi tiết thì ngay giữa các quốc gia đó cũng chọn nhiều mô thức khác nhau.

Thí dụ, người Mỹ đề cao tự do kinh doanh hơn Âu châu. Nhưng từ đầu thế kỷ trước họ đã đặt ra thuế lợi tức lũy tiến, nghĩa là nếu anh làm ăn giỏi, kiếm nhiều tiền, thì anh phải đóng góp cho quốc gia nhiều hơn – vì anh sử dụng các phương tiện chung của xã hội nhiều hơn. Hiển nhiên, bị đánh thuế tức là quyền tự do kinh doanh của anh bị xâm phạm, vì anh đã làm ra tiền mà không được hưởng một mình! Ở nước Mỹ cũng có chế độ an sinh xã hội (welfare) và y tế miễn phí cho người nghèo (medicaid). Nó tạo một xã hội bình đẳng hơn, nhưng cũng tăng thuế, lại làm mất một chút


quyền tự do làm ra tiền và giữ tiền của người giầu.

Công nhân ở Mỹ dễ bị sa thải hơn ở Âu châu, nghĩa là chủ nhân có nhiều quyền tự do quyết định hơn; nhưng nước Mỹ cũng có chế độ bảo hiểm thất nghiệp. Tức là xã hội Mỹ công nhận là nhà nước cũng phải lo bảo vệ đức công bằng, chứ không phải chỉ bảo vệ tự do mà thôi. So sánh các kiểu tổ chức xã hội giữa các nước Âu châu và Mỹ, một điều đáng xét nhất là quan niệm của họ về công bằng xã hội, cách họ thực hiện quan niệm đó trong các luật lệ về kinh tế, xã hội.

Câu hỏi căn bản là: Bảo vệ đức công bằng như thế nào? Nhà chính trị học nổi tiếng thế kỷ trước là John Rawls (1921-2002) đưa ra mấy quy tắc về Công Lý; trong cuốn “Công lý thể hiện qua Công bằng” (Justice as Fairness). Rawls giả thiết rằng mọi người đều hướng thiện và có ý thức về Công lý như nhau. Sau khi xác nhận mọi người phải có những quyền tự do ngang bằng nhau (quy tắc thứ nhất) Rawls đề nghị khi trong xã hội có những bất bình đẳng về xã hội và kinh tế thì phải làm sao để tất cả mọi người đều được bình đẳng về cơ hội (quy tắc 2a). Ngoài ra, cách tổ chức xã hội phải làm sao mang lại mức lợi ích tốt nhất cho những người yếu thế nhất trong tập thể (quy tắc 2b).

Những phân tích lý thuyết của Rawls (The Theory of Justice, 1971) cũng không khác lắm so với điều Adam Smith đã nêu lên hai thế kỷ trước. Người được coi là ông tổ của kinh tế học, trong cuốn “thánh kinh” của kinh tế tư bản, The Wealth of Nation (1776) ông cũng đề cao công bằng xã hội. Adam Smith muốn trong xã hội những người nghèo nhất cũng có cái áo vải để mặc, có giầy da để đi. Đó là những hàng hóa mà vào thời đại ông sống ở Anh quốc ông cho là nếu không có thì “người ta sẽ xấu xa hổ thẹn khi ra trước công chúng.”

Quy tắc “không để ai phải hổ thẹn” của Smith ngày nay có thể diễn tả trong “quyền có công việc làm” xứng đáng với phẩm giá con người. Amartya Sen diễn tả “quyền có việc làm” giống như một thứ quyền tự do mà nếu thiếu thì không có bình đẳng trong xã hội. Ông cho là nếu xã hội cung cấp tiền bảo hiểm thất nghiệp thì cũng chỉ làm cho người mất việc giảm bớt được một phần tình trạng mất tự do trên, trong việc chi tiêu. Nhưng còn những phần khác, như lòng tự tin, giá trị con người, thì chưa giảm được (Phát triển là Tự do, 1999).

Khi chúng ta muốn những người yếu thế nhất cũng được sống xứng đáng, thì tất nhiên nhiều người khác phải hy sinh bớt phần của họ. Ai có thể hy sinh dễ dàng hơn? Tất nhiên, đó là những người khá giả nhất. Bên


Âu châu người ta đề cao những quy tắc công bằng xã hội hơn, áp dụng theo những mức độ được coi là cao hơn ở Mỹ. Sự khác biệt, hơn kém chỉ là ở mức độ thôi dù ai cũng đồng ý trên nguyên tắc, nhưng chỉ thế thôi cũng đủ thấy là Mỹ với Âu Châu khác nhau rất nhiều.

Chúng ta có thể viết nhiều cuốn sách so sánh hệ thống xã hội giữa Mỹ và Âu châu. Chỉ cần nêu lên một vài thí dụ hiển nhiên dễ thấy nhất, thí dụ sự phân phối lợi tức và tài sản sao cho công bằng.

Trong các quốc gia tiên tiến, Mỹ nổi tiếng là nước có mức độ chênh lệch giữa người giầu với người nghèo cao nhất, nhất là khi so sánh với Nhật Bản và các nước Tây Âu. Người ta đo mức chênh lệch đó bằng Chỉ số Gini, chỉ số nằm giữa số không và số một, càng lớn thì càng bất công. Nếu trong một nước tất cả mọi người có lợi tức bằng nhau thì chỉ số Gini là 0, zero; nếu tất cả GDP thuộc về một người thì chỉ số là một, con số càng cao thì càng bớt bình đẳng. Chỉ số Gini của Nhật Bản là 0.249; Đức 0.283; Pháp, 0.327; ở Mỹ chỉ số Gini là 0.433 thời ông Reagan làm tổng thống, lên 0.462 thời ông Clinton, vào năm 2004 là 0.466. Tây Âu đã thành công trong việc bảo vệ bình đẳng, công bằng trên mặt lợi tức lương bổng hơn Mỹ châu.

Nhưng trên mặt bảo vệ quyền của mọi người phải có việc làm thì Tây Âu đã từng thua Mỹ. Trong những năm 1965 – 73 tỷ lệ thất nghiệp các nuớc không khác nhau lắm, ở Mỹ là 4.5 phần trăm; ở Ý cao hơn chút đỉnh, 5.8%, Pháp chỉ có 2.3%, riêng tại Đức đặc biệt thấp hơn 1 phần trăm. Nhưng trong mươi năm từ 1995, tỷ lệ thất nghiệp ở các nước Pháp, Ý và cả Đức đều gia tăng lên tới 10%, cao hơn 10%, trong khi ở Mỹ tỷ lệ sấp sỉ 6%. Đến cuộc khủng hoảng 2008 thì tỷ lệ thất nghiệp tại Mỹ mới lên trên 9%.

Nuớc Mỹ có vẻ chú ý tới khuyến khích việc tạo ra tài sản hơn là phân phối tài sản. Cách tổ chức hệ thống kinh tế, xã hội ở Mỹ chấp nhận tình trạng bất bình đẳng về lợi tức và tài sản như một trạng thái bình thường. Phần lớn người Mỹ không cảm thấy ganh tị với người giầu, vì tin là quyền tự do làm giầu ai cũng có như nhau. Năm 2005 ông Bill Gates giầu nhất thế giới (125 tỷ mỹ kim); ông Warren Buffett vẫn đứng hạng nhì (40 tỷ) nhưng nhiều tờ báo không loan tin về sự chênh lệch này. Cả hai đều là những người thân lập thân cả. Năm đó, 5 người giầu đứng hạng từ 6 đến 10 đều thuộc một gia đình Walton; nhưng ông bố họ là Sam Walton, người sáng lập công ty Wal Mart cũng xuất thân là một anh bán hàng cho một cửa tiệm J.C. Penny. Năm 2010, nghe noi một người Mexico đa chiếm giải


quán quân giầu nhất thế giới, ca hai ông Mỹ đều tụt xuống. Họ có vẻ không buồn bã gì, vì còn mải lo đem tiền đi làm việc thiện.

Nhưng khi người ta thấy ở nước Mỹ còn hàng chục triệu người không có bảo hiểm y tế, đặc biệt là những người gốc Phi châu, thì điều đó làm cho nhiều người bất bình, đưa tới cuộc cải tổ y tế năm 2010. Qua hàng thế kỷ người Âu Châu thường tội nghiệp cho nướcMỹ vi đã để cho, về mặt y tế nhiều công dân của họ phải sống thiếu thốn hơn dân nghèo những nước khác. Trong khi đó, người Mỹ lai lấy làm ái ngại cho dân chúng các nước Âu châu sống trong cảnh ty lệ thất nghiệp cao, mà họ cho thất nghiệp làm mất phẩm giá con người.

Tại sao chúng ta đóng thuế?

Thuế là phần đóng góp của mỗi cá nhân vào ngân quỹ chung của xã hội để chi tiêu cho các việc chung. Người giầu thường phải đóng nhiều hơn nhưng vẫn không mất luật công bằng, vì họ đưởng hưởng lợi nhiều hơn khi sử dụng các định chế quốc gia (Thí dụ: Cảnh sát bảo vệ trật tự trên xa lộ thì những người có xe được lợi nhiều hơn người không có xe; người giầu sử dụng các phi trường nhiều hơn hẳn những người nghèo). Thuế cũng là một cách tái phân phối lợi tức từ người giầu sang người nghèo và những người không may lâm vào cảnh thiếu thốn. Ông Nguyễn Quang A kể chuyện trong một cuộc hội thảo ở Hà Nội vào giữa thập niên 1990 ông than phiền về nạn cán bộ hạch sách các nhà tư doanh, mà lúc đó ông cũng là đảng viên đảng Cộng Sản. Một vị lãnh đạo, ông A cho biết thuộc tầng lớp cao nhất, tỏ ra thông cảm với ông về tệ nạn tham nhũng. Nhưng trong giờ giải lao, ông lãnh đạo này vừa xoa bụng vừa nói (đùa) với Nguyễn Quang A: Thì các cậu làm ra tiền, anh em họ khó khăn, tái phân phối một chút có sao?

Tham nhũng cũng là một thứ thuế, tái phân phối, vô danh và vô hình. Quan niệm tham nhũng là một phương pháp tái phân phối lợi tức cũng giống quan niệm dùng thuế để tái phân phối. Điều khác biệt là ở các nước dân chủ, tự do, các sắc thuế được trình bầy công khai, ai cũng chấp nhận làm việc là phải đóng thuế, ai cũng biết thuế dùng để làm gì; chẳng hạn để thiết lập quỹ y tế công cộng miễn phí, hoặc cứu trợ những người bị nạn bão lụt. Còn ở các nước chậm tiến thì “thuế hạch sách” không có văn bản, suất thuế cao hay thấp người thọ thuế không biết trước, nó tùy theo “cảm hứng” của người thu thuế. Cũng không có sổ sách giấy tờ, chỉ những người thu thuế biết với nhau, và chi tiêu cho riêng họ! Dân chúng không được


biết, không được bàn, không được hưởng gì cả. Khi một vị lãnh đạo nghĩ tham nhũng cũng là một cách tái phân lợi tức, đó là một căn bệnh tâm lý cần trị liệu gấp. Thuế làm giảm tự do, ở nước nào cũng vậy; tái phân lợi tức là giúp công bằng xã hội tăng lên. Nhưng phải công khai, minh bạch.

Trên mặt thuế khóa thì phần lớn các nước Tây Âu trên lục địa đều đánh thuế rất cao. Thụy Điển chẳng hạn, thuế cao bậc nhất thế giới. Nước Mỹ đánh thuế thấp hơn, gần nay chính phủ Bush lại giảm thuế, mà trong việc cắt giảm này những người giầu nhất (đóng thuế cũng nhiều) lại được giảm hơn những người nghèo nhất. Nhưng việc đánh thuế nhiều hay ít là do các chính phủ dân cử quyết định; mà dân chúng các nước Âu châu hay Mỹ đều có khả năng thay đổi chính phủ, nghĩa là thay đổi chính sách thuế khóa của quốc gia.

Đánh thuế là xâm phạm quyền tự do sinh sống, quyền kiếm tiền của người dân. Đánh thuế càng cao tức là càng làm mất tự do. Đổi lại, có nhiều tiền thuế thì nhà nước mới có khả năng tái phân phối lợi tức, chia sẻ bớt từ người giầu sang người nghèo để xã hội công bằng hơn. Người Mỹ coi tự do quan trọng hơn bình đẳng trên mặt lợi tức, còn dân chúng nhiều nước Âu châu nghĩ ngược lại. Sự lựa chọn là do dân chúng, họ quyết định theo các thủ tục dân chủ, trong việc bỏ phiếu. Mỗi nước lựa chọn theo bảng giá trị nằm trong truyền thống văn hóa của họ; khi đã lựa chọn rồi thì sau một vài thế hệ sẽ khó thay đổi. Hiện nay ở Đức đảng SPD có khuynh hướng xã hội cũng đồng ý nên giảm bớt thuế, dù sự công bằng cũng giảm theo. Nhưng các cử tri trung thành của họ cũng phản đối, đảng bị mất đa số trong quốc hội. Đảng CDU muốn thay đổi nhanh hơn, nhưng cũng không đủ phiếu để tự họ quyết định. Cuộc cải tổ thuế khóa ở Đức sẽ bị chậm lại mất nhiều năm. Cho nên chúng ta cần bàn kỹ với nhau trước khi quyết định. Toàn dân phải tham gia cuộc thảo luận này, chứ không nên đóng kín cửa cho một nhóm nào đó bàn riêng với nhau.

Chúng tôi đã nêu vài thí dụ để so sánh những lựa chọn giữa tự do và công bằng xã hội, cho thấy lựa chọn của người Mỹ và Âu châu khác nhau nhiều lắm. Người Việt Nam sẽ chọn mô thức nào cho thích hợp với căn cơ của mình, đó là điều bà con ta sẽ phải thảo luận và lựa chọn?

Nhưng ngay giữa các nước Tây Âu họ cũng theo các quan niệm khác nhau. Hiện nay Âu châu đang tiến đến thống nhất để cạnh tranh Mỹ về mặt phát triển kinh tế. Một trong những trở ngại cho việc kích thích kinh tế và cho việc thống nhất là ngay giữa các nước trong lục địa cũng có những chính sách khác nhau khi muốn thực hiện công bằng xã hội. Chúng tôi sẽ


xin trình bầy tiếp trong phần sau để thấy việc xây dựng một chế độ dân chủ tự do cho nước ta có thể dùng kinh nghiệm từ rất nhiều nguồn gốc, chứ không phải cứ đòi tự do là bắt chước một nước khác.

Mô thức Anglo-Saxon và mô thức Sông Rhine Các nước bên Âu châu cũng không phải cùng theo một mô thức tổ chức xã hội, tuy các nhà khoa học chính trị có vẻ đồng ý là những nước hai bên bờ sông Rhine có một mô thức chung. Mô thức đó khác hẳn lối tổ chức xã hội theo mẫu Anglo-Saxon, đặc biệt là từ sau thập niên 1980, thời bà Thatcher và ông Reagan.

Từ thập niên 1990 kinh tế Mỹ và Anh quốc phát triển cao và bền vững hơn hẳn Âu châu và Nhật Bản. Nó tiến nhanh được là nhờ cuộc cách mạng tin học và Internet, nói chung, nhờ nền kinh tế mà tri thức đóng vai trò trọng yếu không khác gì thép hoặc năng lượng trong các gian đoạn phát triển trước. Nhưng chúng ta không quên rằng một người Âu châu đã nghĩ ra Internet. Ông Tim Berners Lee người Anh, giáo sư Đại học MIT nhưng bầy ra world wide web khi đang làm việc cho CERN ở Thụy Sĩ năm 1991. Vào thời 1980 dân Pháp đã dùng hệ thống Minitel ở ngay trong nhà riêng nhiều năm trước khi dân Mỹ ở ngoài các trường đại học biết lên mạng. Sở dĩ kinh tế tri thức tiến nhanh được ở Mỹ là nhờ chế độ kinh tế tự do hơn, khuyến khích các doanh nhân bỏ tiền vào những vụ đầu tư nhiều may rủi. Các xí nghiệp ra đời dễ, tàn lụi cũng dễ. Chính sách thuế khóa khích lệ người ta dễ dàng bỏ tiền vốn vào những dự án rủi ro hơn, nhiều người dám thử thời vận hơn.

Sau khi kinh tế Đức, Nhật trì trệ nhiều năm trong thập niên 1990, người Âu châu cảm thấy họ phải rút tỉa những kinh nghiệm của nước Mỹ. Xã hội của họ được tổ chức chặt chẽ, cứng nhắc quá. Người dân được bảo đảm mức sống thoải mái từ khi ra đời đến khi xuống đất. Nhà nước tìm đủ cách bảo đảm các công nhân có việc làm rồi thì khó bị mất việc, nếu mất việc thì được hưởng trợ cấp rất lâu. Vì công quỹ phải chi nhiều, thuế khóa lên cao. Các xí nghiệp khó sa thải công nhân, mà đóng thuế lại cao; nhiều xí nghiệp đã đem tiền ra nước ngoài đầu tư.

Kinh tế miền sông Rhine được gọi là “kinh tế thị trường xã hội” (social market economy) vì khuynh hướng bảo vệ công bằng trong xã hội. Một đặc điểm khác là những quyết định trong nền kinh tế đó được chia sẻ


cho nhiều loại người tham dự chứ không phải dành riêng cho giới quản đốc được các chủ nhân (hội đồng quản trị do các cổ đông bầu ra) ủy nhiệm. Nghiệp đoàn ở Đức được tham dự, công nhân tham dự vào chính sách quản lý, gọi là mô thức “đồng quyết định” (Codetermination). Nhà nước cũng ghé vào khi cần can thiệp giữa chủ và thợ, và rất hay can thiệp bằng các luật lệ ràng buộc xí nghịêp. Vai trò các ngân hàng ở vùng sông Rhine quan trọng hơn ở Mỹ, vai trò của thị trường tài chánh, thị trường chứng khoán nhẹ hơn. Khi nói đến thị trường là ta nói tới hàng vạn, hàng triệu người “vô danh” quyết định, chỉ theo tiêu chuẩn lợi lộc cho họ. Khi cần đổi là họ đổi rất nhanh, giá cổ phần lên hay xuống quyết định số phận các nhà quản trị. Các quan hệ với ngân hàng không theo lối như vậy, có liên hệ trực tiếp giữa người với người, và cách nhìn có tính lâu dài hơn. Từ sau Thế Chiến II đến đầu thập niên 1990 kinh tế miền sông Rhine được coi là kiểu mẫu: tốc độ phát triển cao và bền chặt, xã hội đoàn kết, người người tương nhượng.

Nhưng từ năm 1992 tình hình thay đổi. Kinh tế Mỹ chạy với tốc độ cao hơn, kéo dài liên tục nhiều năm, và một phép lạ mới là không bị lạm phát cao trong khi phát triển. Cuộc khủng hoảng tín dụng năm 2007 khiến kinh tế Mỹ khựng lại, nhưng từ năm 2010 họ đã cải tổ hệ thống tài chánh, vẫn còn rất nhiều năng lực tiến tới. Cơn thoái trào kinh tế ở Âu châu từ năm 1993 kéo dài mãi không phục hồi lại sức mạnh. Nhật Bản cũng vậy. Công nghiệp tin học ra đời, một thứ “kỹ thuật gây xáo trộn” trong trật tự kinh tế (disruptive technology), cộng với xu hướng toàn cầu hóa mạnh hơn, cho thấy hệ thống thị trường ở Mỹ “hữu hiệu” hơn trong việc phân bố tài nguyên vào việc sản xuất. Các cổ đông bỏ phiếu quyết định “thuần lý” hơn những người tham dự trong các hội đồng quản trị một công ty Đức. Thị trường chứng khoán hữu hiệu hơn các nhà quản đốc ngân hàng. Hệ thống ở Âu châu gặp nhiều trở ngại vì cứng quá, nhược điểm đó hiện ra rõ hơn khi trải qua một giai đoạn có những kỹ thuật mới ra đời.

Cho nên ở Âu châu đã có phong trào cải tổ. Có rất nhiều đề nghị đổi mới, tiêu biểu là chế độ lương bổng và bảo hiểm xã hội cho công nhân. Các nhà kinh tế thấy là các xí nghiệp ở Âu châu chịu chi phí về lao động cao quá, cao hơn hẳn Anh, Mỹ, cho nên cạnh tranh khó hơn trên thị trường thế giới. Số tiền mà xí nghiệp chi tiêu khi dùng công nhân, gọi là phí lao động bao gồm hai phần. Một phần là lương bổng, phần kia là số tiền đóng góp của xí nghiệp cho xã hội khi sử dụng một công nhân. Số tiền đó sẽ được dùng để trang trải lương thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động, hay hưu bổng. Chúng ta thấy Đức và Mỹ khác hẳn nhau.


Ở Đức, đồng lương trả cho công nhân chiếm 55 phần trăm chi phí lao động mỗi giờ, còn 45 phần trăm là tiền đóng góp cho xã hội. Chi phí lao động tại các xí nghiệp Mỹ chỉ bằng 55 phần trăm của Đức, các công ty Mỹ được lợi hơn. Bên Anh còn thấp hơn, chi phí lao động chỉ bằng 45%, nghĩa là chỉ bằng số đóng góp của một xí nghiệp Đức vào quỹ xã hội cho công nhân.

Nhìn vào hai thành phần của chi phí lao động chúng ta có thể thấy chúng biểu hiện hai mô thức tổ chức xã hội khác nhau. Ở Pháp và Đức, đồng lương trả cho người lao động chỉ bằng 56% và 55%, phần đóng góp cho xã hội chiếm lần lượt 44% và 45% trong chi phí một giờ làm việc. Còn ở Mỹ, đồng lương là 71%, đóng góp 29%; bên Anh, 73% và 27%. Các tỷ lệ khác nhau chứng tỏ công nhân ở Mỹ, Anh được xí nghiệp trả thù lao trực tiếp với một tỷ lệ cao hơn ở Đức hay Pháp. Nhưng ngược lại, khi các công nhân đó gặp khó khăn (thất nghiệp, về hưu) thì họ không được xã hội săn sóc bằng các đồng nghiệp ở Đức hay Pháp.

Cuối cùng, người dân sẽ quyết định. Cách tổ chức xã hội, theo lối Mỹ hay lối Âu châu, được thể hiện trong những luật lệ về thuế khóa, luật lao động, luật an ninh xã hội, vân vân, được đưa ra trước công chúng. Các nhà chính trị tha hồ bàn cãi, tha hồ vận động, sau cùng dân sẽ bỏ phiếu chọn. Một thời gian sau khi áp dụng, dân có thể đổi ý kiến.

Nhưng, như trên đã nói, phân biệt hai mô hình Anglo-Saxon và Sông Rhine còn là đơn giản hóa vấn đề. Nhìn kỹ, chúng ta sẽ thấy nước Mỹ có lúc ngả sang phía tự do nhiều hơn, có lúc nghiêng về phía bình đẳng nhiều hơn. Nhưng một điều đáng nói là ngay giữa các nước Âu châu họ cũng mỗi nước một khác.

Bảo vệ người lao động theo lối nào? Năm 2005, Liên hiệp Âu châu họp tại Anh quốc để bàn vấn đề “hội nhập kinh tế toàn cầu hóa.” Nội dung các cuộc thảo luận có đề tài về chế độ xã hội ở Âu châu. Làm sao để các nước trong Liên hiệp bảo vệ được “mạng lưới an toàn xã hội” mà vẫn đủ sức cạnh tranh với các nước ở Mỹ châu và Á Đông, nơi giới công nhân không được bảo vệ chặt chẽ như ở lục địa Âu châu. Mạng lưới an toàn xã hội ra đời từ thế kỷ 19 ở Đức, Anh, rồi phát triển lâu ngày thành những định chế vững chắc, một phần cũng là phản ứng của các nhà chính trị trước các phong trào công đoàn, trước các đảng phái theo chủ nghĩa Xã hội và chủ nghĩa Cộng Sản.


Nhiều người cho là những nước có mạng lưới an toàn xã hội tốt thì thường chi phí lao động cao hơn, do đó khả năng cạnh tranh trên thị trừong thế giới thấp hơn. Sự thật không nhất thiết như thế.

Diễn đàn Kinh tế Thế giới (World Economic Forum) năm 2005 công bố bảng xếp hạng khả năng cạnh tranh kinh tế của 117 quốc gia, dùng một Chỉ số Phát triển và Cạnh tranh (GCI) để phân hơn kém. Trong bảng này, Phần Lan đứng đầu sổ về khả năng cạnh tranh, liên tiếp ba năm liền, Hoa Kỳ đứng hạng nhì như trước. Việt Nam được xếp hạng 81, tụt 4 nấc so với hạng 77 vào năm trước. Nhiều nước cựu cộng sản đã dân chủ hóa đứng hàng khá cao chứng tỏ họ có thể cạnh tranh giỏi: Estonia (hạng 20), Slovenia (32), Cộng Hòa Tiệp (38), Hungary (39), Cộng Hòa Slovac (41), Ba Lan (51, tăng 9 hạng), vân vân.

Điều đáng nêu lên là các nước Bắc Âu nổi tiếng về chế độ xã hội rất an toàn, nhưng họ đã nắm những hạng cao nhất về khả năng cạnh tranh. Ngoài Phần Lan còn có Thụy Điển (hạng 3), Đan Mạch (4), Iceland (7), Na Uy (9), có thể kể thêm Hà Lan (11).

Nhiều chính trị gia bảo thủ vẫn nói rằng một nước đánh thuế cao để có mạng lưới an toàn xã hội tốt thì sẽ bị thiệt thòi trong việc phát triển kinh tế; và sẽ không có khả năng cạnh tranh trên thế giới. Bảng xếp hạng chỉ số Phát triển và Cạnh tranh (GCI) cho thấy ý kiến đó không đúng. Tùy theo hoàn cảnh quốc gia, người ta có thể chọn mạng lưới bảo hiểm xã hội cao nhưng vẫn có khả năng cạnh tranh và phát triển cao. Chỉ cần một điều kiện là người dân được lựa chọn những người cai trị họ, và được thảo luận, quyết định các đường hướng của quốc gia.

Những nước Bắc Âu được Diễn đàn Kinh tế Thế giới ca ngợi là hội đủ những điều kiện tốt, như chính sách kinh tế toàn thể (vĩ mô) sáng suốt; các định chế kinh tế chính trị đều minh bạch, công khai và có hiệu quả; và các ưu tiên trong ngân sách chi tiêu của nhà nước được đại đa số người dân đồng ý. Các nước này đã đạt được mức sống cao nhất trên thế giới đồng thời vẫn có khả năng cạnh tranh cao hạng nhất. Người dân các nước này đóng thuế nặng nhất nhưng ngược lại thì họ cũng được hưởng những lợi ích như hệ thống giáo dục tốt nhất, bảo đảm an sinh xã hội tốt nhất, khiến cho lực lượng lao động có kỹ năng cao và làm việc hăng hái.

Bốn vùng Âu Châu Chúng tôi đã trình bầy mô thức tổ chức xã hội ở Tây Âu khác với mô thức


Anglo Saxon, đặc biệt là với nước Mỹ. Nhưng trong số các nước Âu châu, người ta có thể chia ra làm nhiều khuynh hướng khác nhau. Trong một bài thuyết trình cho Liên hiệp Âu châu trong tháng Chín năm 2005, giáo sư André Sapir thuộc Đại học Tự do Bruxelles đã phân chia Âu châu làm bốn nhóm.

(1) Mô thức Bắc Âu (Thụy Điển, Đan Mạch, Na Uy, thêm Hà Lan) chi tiêu một tỷ lệ cao nhất bảo đảm an toàn xã hội, cho toàn dân được hưởng. Thị trường nhân dụng tương đối tự do và linh động nhưng chính phủ thường can thiệp để bảo đảm quyền lợi lao động. Nghiệp đoàn đóng vai trò rất mạnh khiến cho lương bổng không chênh lệch quá đáng.

(2) Mô thức Anglo-Saxon (Anh quốc và Ái Nhĩ Lan) cũng có những chương trình xã hội rất rộng rãi cho những người cần đến. Tiền trợ cấp thường nhắm cung cấp cho những người đang tuổi lao động và thường làm việc. Trên thị trường nhân dụng, mô thức này chấp nhận sự chênh lệch lương bổng khá xa và các nghiệp đoàn thường yếu.

(3) Mô thức lục địa Âu châu (Áo quốc, Bỉ, Pháp, Đức, và Lục Xâm Bảo) đặt mạng lưới an toàn dựa trên bảo hiểm xã hội nhưng không căn cứ trên công việc làm; và hưu bổng rộng rãi. Các nghiệp đoàn hiện đang xuống nhưng vẫn có ảnh hưởng mạnh vì lương bổng các công nhân ngoài nghiệp đoàn cũng dựa trên các hợp đồng lao động do nghiệp đoàn đạt được.

(4) Mô thức sau cùng, Địa Trung Hải (Hy Lạp, Ý, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha) chú trọng tới hưu bổng cho người già và mạng lưới an toàn xã hội dựa trên việc bảo đảm việc làm, người làm việc được về hưu sớm. Lương bổng trong lãnh vực công ít chênh lệch, căn cứ vào hợp đồng với công đoàn. Năm 2010 các nước Hy Lạp, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha đều gặp khủng hoảng vì chính phủ chi tiêu nhiều quá, bắt đầu cải tổ lại.

Giáo sư André Sapir đã nêu lên những lời bình phẩm bốn mô thức ở Âu châu, trên cơ sở những mục tiêu từng được các nhà kinh tế khác đề nghị.

(a) Trên tiêu chuẩn “giảm bớt bất bình đẳng về lương bổng, lợi tức và giảm bớt số người nghèo” thì Giáo sư Tito Boeri nhận thấy các nước Bắc Âu đứng cao nhất về việc tái phân bố lợi tức, qua việc đóng thuế và trợ cấp xã hội (giảm bất bình đẳng 42%); những nước Địa Trung Hải thấp nhất (giảm 35%) trong khi hai nhóm kia đứng giữa (39%).

(b) Tiêu chuẩn thứ hai thuộc loại bảo hiểm cho người lao động. Thí


dụ như tiền trợ cấp khi mất việc, bảo đảm chủ nhân khó sa thải người làm. Luật lệ bảo vệ việc làm nhắm giúp những người đang có việc làm rồi, và không làm tăng thuế. Trong khi đó trợ cấp thất nghiệp bắt những người đang làm việc phải đóng thêm thuế nhưng bảo đảm cho cả những công nhân không có việc làm. Cả hai loại biện pháp trên đều nhắm cùng mục tiêu nhưng đưa tới những hậu quả khác nhau.

Nếu người mất việc được hưởng trợ cấp dồi dào thì xã hội không cần phải bảo vệ việc làm một cách gắt gao nữa ma vẫn giúp được những người thiếu thốn. Ngược lại, khi công nhân it người bị mất việc thì quỹ bảo hiểm thất nghiệp bớt quan trọng trong việc giữ công bằng chung cho cả xã hội. Mỗi quốc gia phải lựa chọn muôn chú trọng vao khía cạnh nao, bảo vệ việc làm quan trọng hơn hay trợ cấp thất nghiệp lâu dài coi là quan trọng hơn. Các nhà chính trị phải cho biết họ chủ trương biện pháp nào đáng được ưu tiên, và lá phiếu của người dân sẽ quyết định lựa chọn giữa hai giải pháp đó.

Các nước trong Liên hiệp Âu châu đã chọn lựa rất khác nhau. Các nước Địa Trung Hải bảo vệ rất mạnh những người đang làm việc, nhưng người thất nghiệp được trợ cấp ít hơn. Ngược lại, các nước Bắc Âu có trợ cấp thất nghiệp cao và áp dụng rộng rãi, nhưng không tìm cách bảo vệ công nhân giữ công việc họ đang làm. Các nước Lục địa (miền sông Rhine) cho trợ cấp thất nghiệp cao hơn miền Địa Trung Hải nhưng cũng bảo vệ những người đang đi làm hơn. Hai nước Anglo Saxon thì tương đối coi nhẹ việc bảo vệ công việc làm, nhưng trợ cấp thất nghiệp cũng cao như các nước Bắc Âu và Lục địa. Tuy nhiên, Giáo sư André Sapir nhấn mạnh, mô thức Anglo Saxon ở Âu châu không giống mô thức Mỹ, vì bảo hiểm thất nghiệp ở Mỹ rất thấp.

Nói chung, các nước Âu châu cung cấp nhiều bảo hiểm cho người lao động hơn ở Mỹ, khi các công nhân gặp những rủi ro do đời sống kinh tế lên xuống, thay đổi gây ra. Tuy nhiên, Sapir cũng nhắc nhở, bên Mỹ rất yếu trong phần bảo hiểm xã hội, nhưng lại mạnh trong phần bảo đảm cho nhiều người có việc làm trong thị trường nhân dụng. Khi các xí nghiệp Mỹ có thể cho công nhân nghỉ việc dễ, thì họ quyết định mướn thêm người cũng nhanh hơn. Một người mất việc ở Mỹ tìm được việc làm dễ hơn và sớm hơn so với những đồng nghiệp bên Âu châu. Bằng cớ là tỷ lệ thất nghiệp ở Mỹ thường chỉ trên 5, 6 phần trăm chút đỉnh, trong khi ở Đức lên trên 10 phần trăm. Khi nước Mỹ rơi vào cuộc khủng hoảng từ 2007, tỷ lệ thất nghiệp mới lên tới 10%. Điều đáng chú ý là tỷ lệ những người “thất


nghiệp lâu dài” ở Âu châu rất cao so với Mỹ.

(c) Một tiêu chuẩn khác để thẩm lượng các chế độ kinh tế, xã hội là sự khích lệ, tưởng thưởng cho những người làm việc, để số người đi làm cao hơn. Công việc không phải chỉ là một thứ “cần câu cơm” mà còn mang lại những giá trị khác cho người làm việc. Trên tiêu chuẩn này thì các nước Bắc Âu và Anglo Saxon đạt được thành tích tốt hơn, với, lần lượt 72% và 69% những người trong lớp tuổi lao động đang làm việc. Các nước theo mô thức Lục địa và Địa Trung Hải thấp hơn, 63% và 62%. Đặc biệt là những người lớn tuổi (55 đến 64) và nhỏ tuổi (15 đến 24) ở các nước Bắc Âu và Anglo Saxon đi làm nhiều và thất nghiệp ít hơn hai vùng kia.

Khi nhìn tới hai tiêu chuẩn bảo hiểm cho người lao động và tỷ số người làm việc, chúng ta thấy ngay là các quốc gia cũng bắt buộc phải lựa chọn. Luật lệ càng bảo vệ những người đang làm việc thì tỷ số người có việc làm càng thấp (Địa Trung Hải và Lục địa). Nhưng mặt khác, tiền trợ cấp thất nghiệp cao không làm cho tỷ số người đi làm giảm xuống; nghĩa là dù mất việc vẫn có tiền tiêu nhưng người ta vẫn thích đi làm hơn ngồi không.

Về mặt giảm bớt nạn nghèo khó thì các nước Bắc Âu và Lục địa được điểm cao hơn các nước Anglo Saxon và Địa Trung Hải. Nhưng theo ông Sapir thì tình trạng nước Anh không giảm bớt được tỷ lệ người nghèo không phải là do chính sách xã hội mà là do việc giáo dục ở cấp cơ sở không có hiệu quả cao.

Giáo sư Sapir thẩm lượng bốn mô thức ở Âu châu trên hai tiêu chuẩn là hiệu năng kinh tế và bình đẳng xã hội. Các nước Bắc Âu đạt được điểm cao nhất trên cả hai tiêu chuẩn này; các nước Địa Trung Hải thấp trên cả hai. Mô thức Lục địa cao về bình đẳng nhưng kinh tế kém hiệu năng; các nước Anglo Saxon thì ngược lại. Giữa hai tiêu chuẩn đó, thế nào cũng phải chọn lấy một cái làm ưu tiên. Theo ông Sapir thì những nền kinh tế có hiệu năng cao thì cũng phát triển bền vững hơn.

Bài phân tích của giáo sư André Sapir nhắm trình bầy các phương pháp để Liên hiệp Âu châu tìm cách thay đổi hệ thống an ninh xã hội và luật lệ lao động, ngõ hầu thống nhất với nhau hơn. Nhưng đọc các phân tích của ông, chúng ta cũng có hiểu biết thêm về những lựa chọn của một quốc gia.


Quyền lựa chọn thuộc về toàn dân Khi thấy các nước tiên tiến trên thế giới chọn những mô thức tổ chức xã hội khác nhau, chúng ta sẽ phân vân không biết nước Việt Nam khi thật sự dân chủ, tự do, sẽ theo mô thức nào. Người Việt Nam sẽ phải suy nghĩ ngay từ bây giờ, trong lúc còn đang vận động chấm dứt chế độ độc tài, để mai sau cùng nhau lựa chọn.

Nhưng ai sẽ là người lựa chọn? Một nhóm các chuyên gia chính trị và kinh tế? Hay một nhóm các nhà chính trị khéo nói nên được nhiều người dân hâm mộ? Làm sao biết được họ chọn đúng hay sai lầm?

Một mô thức xã hội thường phải áp dụng một thế hệ mới biết là đúng hay sai. Dù chọn một kiểu mẫu an toàn nhất, khi đem thi hành mới biết nó có thích hợp với tình trạng cá biệt của người dân nước mình hay không. Có thể nói, mỗi lựa chọn chính trị ở tầm mức quốc gia cũng là một cuộc đánh cá, giỏi đến mấy cũng có may có rủi.

Điều quan trọng là, khi đã biết lựa chọn nào cũng có may có rủi, thì chúng ta cũng biết rằng nếu quyết định sai lầm thì các kết quả xấu (hoặc tai hoạ, nếu xấu quá) sẽ chỉ có người dân đưa đầu gánh chịu. Chính vì vậy, chỉ có người dân mới có quyền quyết định việc lựa chọn. Không thể nào để cho một nhóm người, dù họ tự coi là lỗi lạc, là ưu tú đứng ra bao thầu quyết định giúp cho dân! Nếu đánh cá lầm, dân chịu hậu quả chứ không phải họ hay con cháu họ! Họ giống như những kẻ đánh bạc bằng tiền của người khác, người khác đây là dân Việt Nam. Không thể chấp nhận cho bất cứ nhóm người nào chiếm quyền quyết định của người dân.

Cho nên, lựa chọn chính yếu trước hết vẫn là chế độ dân chủ, tự do. Người dân bỏ lá phiếu quyết định theo luật chơi dân chủ, người dân sẽ tự chịu lấy trách nhiệm. Đây là điều mà các nhà tranh đấu Dân Chủ ở trong nước đang nỗ lực tranh đấu. Sau khi dân ta được tự do rồi, chúng ta sẽ tranh luận về mô thức xây dựng đất nước. Một điều chúng ta có thể đồng ý ngay bây giờ, là nước Việt Nam trong tương lai chắc chắn phải là một nước tự do dân chủ. �


Ngô Nhân Dụng

Bút hiệu của nhà thơ Đỗ Quí Toàn. Bút hiệu khác: Vương Hữu Bột, Chân Văn.

Định cư ở Montréal Canada. Đã dạy ở Võ bị Hoàng gia St. Jean, Đại học Concordia, Đại học McGill. Dạy môn tài chánh xí nghiệp tại Đại học Québec tại Montréal (UQAM).

Thường xuyên cộng tác với các báo tiếng Việt ở hải ngoại. Chủ bút Tạp chí Thế kỷ 21.

Tác phẩm:

- Nàng (thơ, 1965)

- Đêm Việt Nam (thơ, 1966)

- Yêu Con Dạy Con Nên Người Việt (tiểu luận, Văn Nghệ, 1988)

- Cỏ và Tuyết (thơ, 1989)

- Đổi Mới Kinh Tế

- Tìm Thơ Trong Tiếng Nói (1992)


NGUYỄN CAO QUYỀN

Việt nam Cơ hội và Hướng đi

Nhìn vào l ịch sử từ hậu bán thế kỷ 19 đến nay ta thấy Việt Nam đã bị cai tr ị bởi hai nền đô hộ chồng chéo. Nền đô hộ thứ nhất của thực dân Pháp kéo dài tử Hòa Ước Patenôtre (1884) đến Hiệp Định Genève (1954). Nền đô hộ thứ hai của các đế quốc cộng sản Liên Xô và Trung Quốc, bắt đầu từ khi Việt Minh cướp chính quyền từ năm 1945, đến nay vẫn chưa chấm dứt.

Trong giai đoạn này, dân tộc ta đã có nhiều cơ hội để giành lại độc lập nhưng những cơ hội đó đã bị bỏ lỡ mặc dầu lòng yêu nước và tinh thần hy sinh lúc nào cũng sôi sục trong tâm khảm của tất cả những người con dân đất Việt.

Giờ đây một cơ hội khác lại mở ra, khiến chúng ta phải kiểm điểm lại dĩ vãng để tránh lầm lẫn thêm lần nữa và sáng suốt lựa chọn một lối đi vào một tương lai tươi sáng cho dân tộc và tổ quốc.

Lòng yêu nước của người Việt dưới thời thực dân Pháp

Nhà Nguyễn truyền ngôi đến hết đời vua Tự Đức thì mất quyền tự chủ. Năm 1885 khi vua Hàm nghi bất hợp tác với Pháp, rời kinh đô Huế và bỏ trốn đến một vùng hẻo lánh tỉnh Quảng Trị thì Phong Trào Cần Vương (Phò Vua) nổi lên.

Đinh Công Tráng lập chiến khu Ba Đình (Quảng Trị), Phan Đình Phùng lập chiến khu Ngàn Truồi (Hà Tĩnh), Nguyễn Thiện Thuật lập chiến


khu Bãi Sậy (Hưng Yên) và Hoàng Hoa Thám lập chiến khu Yên Thế (Bắc Giang). Quan trọng nhất là chiến khu Ngàn Truồi của Cụ Phan Đình Phùng. Cụ tự đúc súng đạn đánh Pháp trong nhiều năm. Sau khi Cụ mất (1896) thì Phong Trào Cần Vương coi như chấm dứt. Tuy nhiên cuộc kháng chiến chống Pháp của nhân dân Việi Nam vẫn tiếp diễn dưới nhiều hình thức khác nhau.

Tiếp theo là Phong Trào Duy Tân của Cụ Phan Chu Trinh. Cụ bị thực dân Pháp đầy ra Côn Đảo, rồi cho sang Paris nhờ sự can thiệp của Hội Nhân Quyền. Từ Paris Cụ truyền bá tư tưởng dân chủ vào trong nước. Đây là điểm khởi phát của cuộc cách mạng dân chủ trường kỳ của dân tộc. Cụ về nước và mất năm 1926.

Rồi đến Phong Trào Đông Du. Đầu thế kỷ 20, cách mạng dân chủ tại Trung Quốc và tin Nhật Bản chiến thắng Nga đã đem lại cho giới nho sĩ Việt Nam sự tin tưởng dân tộc có thể tự giải phóng. Mang nặng hoài bão này các cụ Phan Bội Châu, Tăng Bạt Hổ, Nguyễn Thượng Hiền. Nguyễn Quyền, dấy lên Phong Trào Đông Du, gửi thanh niên sang du học bên Nhật. Phong trào phát triển mạnh. Thực dân Pháp ký kết với Nhật một hiệp ước đuổi sinh viên Việt Nam ra khỏi nước.

Bị trục xuất khỏi Nhật, cụ Phan Bội Châu và các thanh niên du học chạy qua Thái Lan mở nông trại ở Ban Thầm, huấn luyện cán bộ và nuôi chí phục quốc. Ít lâu sau, cụ và các đồng chí sang Tầu. Sau khi Cách Mạng Tân Hợi thành công (1911), cụ Phan giải tán Duy Tân Hội và lập ra Việt Nam Quang Phục Hội (VNQPH, 1912) với tôn chỉ đánh Pháp và thiết lập Cộng Hòa Dân Quốc Việt Nam. Tư tưởng và hoạt động chống Pháp của cụ được người trong nước hưởng ứng nồng nhiệt.

Năm 1914 cụ Phan thành lập Tâm Tâm Xã làm hạt nhân vận động cách mạng, trong đó có Nguyễn Hải Thần, Phạm Hồng Thái, Hồ Tùng Mậu…Năm 1923, ở Hàng Châu Cụ chuyển hóa VNQPH thành Việt Nam Quốc Dân Đảng nhưng vẫn giữ Tâm Tâm Xã (TTX) ở Quảng Châu.

Hành động đầu tiên của TTX là “Tiếng bom Sa Diện” của chiến sĩ quyết tử Phạm Hồng Thái, làm cả thế giới rung động. Ngày 19/6/1924 Phạm Hồng Thái tung lưu đạn ám sát hụt vợ chồng toàn quyền Đông Dương Merlin, rồi nhảy xuống sông Châu Giang tự tử. Xác ông được chính quyền Tôn Dật Tiên an táng tại Hoàng Hoa Cương cạnh mộ của 72 liệt sĩ Trung Hoa hy sinh trong Cách Mạng Tân Hợi.

Giữa lúc VNQDĐ đang hoạt động có kết quả thì cụ Phan Bội Châu bị


Hồ Chí Minh và Lâm Đức Thụ lập mưu bán cho Pháp. VNQDĐ phải ngưng hoạt động. Trong nước, sinh viên bãi khóa năm 1925 khi cụ Phan bị bắt. Sau một thời gian lắng dịu để tránh bị thực dân đàn áp, phong trào yêu nước lại trỗi dậy và phát trỉển thành Việt Nam Quốc Dân Đảng (quốc nội).

Người thủ xướng và lãnh đạo VNQDĐ quốc nội là Nguyễn Thái Học, một sinh viên trường sư phạm. Năm 1929 đảng của ông có tới 1500 đảng viên, trong số này hơn 100 người là binh lính của chính quyền thực dân tình nguyện theo cách mạng. Ngày 10/2/1930 VNQDĐ phát động khởi nghĩa bị thất bại. Nguyễn Thái Học và 12 đồng chí bị thực dân đưa lên máy chém. Ngày 17/7/1930 mười ba chiếc đầu cách mạng rơi tại Yên Bái sau khi hô to “Việt Nam Muôn Năm”. Cô Giang, đồng chí và ý trung nhân của đảng trưởng Nguyễn Thái Học cũng tự kết liễu đời mình bằng súng lục.

Sau ngày tang Yên Bái, một số đảng viên trốn sang Tầu. Năm 1941 Việt Nam Cách Mạng Đồng Minh Hội được thành lập tại Liễu Châu Trung Quốc với các lãnh tụ Nguyễn Hải Thần, Vũ Hồng Khanh, Trương Bội Công, Nghiêm Kế Tổ, Nông Kinh Dầu. Sau này, khi Nhật đầu hàng Đồng Minh trong Thế Chiến II, họ lại về nước chiến đấu chống Việt Minh cộng sản để tiếp tục con đường cách mạng dân tộc dân chủ.

Trong nước, vào khoảng thời gian từ 1931 đến 1945, một số đảng phái quốc gia mới thi nhau thành lập: Đại Việt Quốc Dân Đảng của Trương Tử Anh; Đại Việt Duy Dân Cách Mạng Đảng của Lý Đông A; Đại Việt Dân Chính của Nguyễn Tường Tam; Đại Việt Quốc Xã của Nguyễn Xuân Tiếu; Việt Nam Phục Quốc Hội của Kỳ Ngoại Hầu Cường Để; Đảng Việt Nam Quốc Gia của Hồ Văn Ngà. v..v. Bên cạnh đó nhiều nhóm chính trị cũng xuất hiện dưới hình thức tôn giáo như Cao Đài, Hoà Hào.

Tất cả những đảng và đoàn thể tôn giáo nói trên đều có mặt trong nước khi chính phủ Trần Trọng Kim thâu hồi nền độc lập và sự toàn vẹn lãnh thổ từ tay người Nhật.

Lòng yêu nước nói trên đã bị Hồ Chí Minh sang đoạt.

Sau khi cướp được chính quyền tại Nga năm 1917, Lenin nghĩ ngay đến việc đánh phá các cường quốc tư bản tại thuộc địa của họ qua sự thành lập Quốc Tế Cộng Sản. Hồ Chí Minh được tên gián điệp Nga Mannuilsky tuyển dụng và huấn luyện rất sớm để đưa về hoạt động tại Đông Dương và vùng Đông Nam Á.

Ngày 29/9/1924 Hồ nhận lệnh của Ban Chấp Hành Quốc Tế Cộng


Sản QTCS đi Quảng Châu (Trung Quốc) dưới danh nghĩa là thông ngôn của phái bộ Borodin. Đây là chuyến công tác đầu tiên của gián điệp Vương Sơn Nhi, tên giả của Hồ chí Minh lúc bấy giờ.

Đến Quảng Châu Hồ được Cục Viễn Đông QTCS trao cho danh sách đảng viên Việt Nam Quốc Dân Đảng của cụ Phan Bội Châu. Sau đó Hồ được giới thiệu với Lâm Đức Thụ, (mật thám của Pháp), rồi qua Thụ làm quen với nhóm Tâm Tâm Xã. Nhóm này gồm có Lê Hồng Sơn, Lê Hồng Phong, Hồ Tùng Mậu, Lê Quang Đạt, Vương Thúc Oánh, Lương Quốc Long, Trương Văn Lềnh và Lâm đức Thụ. Những người này được Hồ tuyên truyền chủ nghĩa cộng sản, hướng dẫn làm cách mạng vô sản, tổ chức đảng và lãnh đạo quần chúng công nông.

Các đảng phái quốc gia lúc đó, đều lâm vào cảnh túng thiếu, nên đã nhìn tổ chức cộng sản như một môi trường có nhiều phương tiện hơn để hoạt động. Hồ sang đoạt TTX và VNQDĐ của cụ Phan Bội Châu một cách dễ dàng vì được QTCS yểm trợ tài chính. Sau khi thâu tóm TTX và VNQDĐ trong tay, Hồ và Lâm Đức Thụ lên phương án bán cụ Phan Bội Châu cho Pháp, lấy tiền lập đảng. Loại xong cụ Phan, Hồ tổ chức “Thanh Niên Cách Mạng Đồng Chí Hội” với Hồ Tùng Mậu, Lê Hồng Sơn, Lâm Đức Thụ. Tổ chức này là hạt nhân cộng sản và tuyệt đối tuân theo cương lĩnh của Đệ Tam Quốc Tế.

Năm 1935 áp lực của Quốc Xã Đức và Chủ Nghĩa Quốc Gia Cực Đoan Nhật bắt đầu đè nặng lên Đế Quốc Liên xô. Để giảm nhẹ áp lực này, QTCS lại phái Hồ Chí Minh sang công tác lần thứ hai tại Hoa Nam.

Tháng 9/1938 Hồ sang Trung Quốc. Khi tới biên giới, Hồ tìm đến căn cứ của Đảng Cộng Sản Trung Quốc tại Diên An và ở lại làm việc cho Diệp Kiếm Anh đến hết năm 1939. Sau đó Hồ xuống Quế Lâm để lãnh đạo Ban Hải Ngoại của Đảng Cộng Sản Đông Dương. Lúc này, Ban Hải Ngoại, ngoài Hoàng Văn Hoan, Vũ Ánh và Phùng Chí Kiên còn được tăng cường thêm Võ Nguyên Giáp, Phạm Văn Đồng và hơn 20 người khác.

Trong thời gian ở Quế Lâm, thi hành lệnh của QTCS, Hồ thành lập “Việt Nam Độc Lập Đồng Minh Hội” gọi tắt là Việt Minh. Thật ra cái tên này là của một tổ chức đã có sẵn do cụ Hồ Học Lãm dựng lên. Cụ Lãm là một đoàn viên cũ trong tổ chức của cụ Phan bội Châu. Hồ Chí Minh sang đoạt VNĐLĐMH nhưng lại mời Hồ Học Lãm đứng ra chủ trì để dựa vào đó mà hoạt động.

Hoạt động ở Quế Lâm đến 1940 thì Hồ Chí Minh và các đồng chí về


Tĩnh Tây. Đầu năm 1941 Phùng Chí Kiên, Vũ Ánh, Lê Quảng Ba được phái về Cao Bằng tổ chức cơ sở hạ tầng. Tháng 2/1941 sau khi căn cứ Pác Bó hoàn tất Hồ Chí Minh mới chịu rời Trung Quốc về nước. Tại đây trong phiên họp 19-19/5/1941 của Đại Hội 8 Ủy Ban Trung Ương ĐCSĐD,“Mặt Trận Việt Minh” chính thức ra đời. Hồ chủ trì đại hội này với tư cách đại diện của QTCS.

Khu vực hoạt động của Việt Minh trải dài tại vùng biên giới Bắc Việt theo các tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Cạn. Phương cách hoạt động rập theo khuôn mẫu của cộng sản Trung Quốc. Nguồn kinh tế của họ là do các phân đội thu góp cung cấp. Trung ương Việt Minh ra lệnh mỗi hộ dân phải nộp 50 Đồng và 50 ký gạo mỗi tháng, đó là chưa kể các tài sản ăn cướp của những người bị họ tùy tiện buộc tội là “Việt gian”.

Việt Minh cướp chính quyền và phá hỏng nền độc lập thu hồi từ tay Nhật Năm 1945 là thời gian kết thúc Thế Chiến II. Để đề phòng cuộc tổng phản công của Đồng Minh tại Á Châu, Nhật đảo chính Pháp ở Đông Dương ngày 9/3/1945. Sau cuộc đảo chính này, Nhật tuyên bố trao trả độc lập cho Việt Nam và để vua Bảo Đại tại vị.

Ngày 17/4/1945 nội các Trần Trọng Kim được thành lập. Đây là chính phủ dân chủ đầu tiên của Việt Nam. Tuy chỉ tại chức có 4 tháng nhưng nội các của thủ tướng họ Trần đã lảm được nhiều công việc trọng đại cho đất nước. Thành tích quan trọng hơn cả là việc thu hồi độc lập cho tổ quốc. Ngày 20/7/1945 toàn quyền Nhật Tsuchihashi đồng ý trả lại ba thành phố Hà Nội, Hải Phòng và Đà Nẵng. Ngày 8/8/1945 người Nhật trao trả nốt Nam Bộ cho chính quyền trung ương.

Lịch sử ghi công thủ tướng Trần Trọng Kim trong việc thu hồi trọn vẹn lãnh thổ của tổ quốc từ tay người Nhật mà không tốn một giọt máu. Nhưng ngay sau khi được thu hồi, nền độc lập này đã bị Việt Minh phá hỏng và hậu quả là đất nước đã bị điêu linh trong chiến tranh, giết chóc và thù hận. Điều không may này đã xảy ra là vì hồi đó, từ vua quan cho đến thờng dân, không một ai biết thế nào là cộng sản.

Ngày 17/8/1945 Tổng Hội Công Chức Hà Nội, theo lệnh của thủ tướng, tổ chức một cuộc biểu tình để ủng hộ nhà vua. Trong cuộc biểu tình, vài cán bộ cộng sản dùng súng lục chiếm diễn đàn và biến cuộc biểu tình thành một cuộc tuần hành trên đường phố ủng hộ Việt Minh. Ngày


19/8/1945 cờ đỏ sao vàng của Việt cộng bay khắp mọi nơi. Ngày 25/8/1945 vua Bảo Đại thoái vị. Ngày 2/9/1945 tại vườn hoa Ba Đình, Hồ Chí Minh tuyên bố với thế giới Việt Nam là một nước độc lập với quốc hiệu là “Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa”.

Sau khi quân đội Trung Quốc rút khỏi miền Bắc, ngày 6/3/1946 Việt Minh ký với thực dân Pháp Hiệp Định Sơ Bộ cho phép lực lượng viễn chinh Pháp lên bờ tiến vào Hà Nội. Hiệp định này công nhậnViệt Nam là một quốc gia có chính phủ, nghị viện, quân đội và tài chính riêng nằm trong Liên Hiệp Pháp.

Mặc dầu quy chế chính trị do Hiệp Định Sơ Bộ mang lại, thua kém xa nền độc lập mà thủ tướng Trần Trong Kim đã đạt được cho tổ quốc, nhưng Hồ Chí Minh vẫn ký vỉ ba lý do: lý do thứ nhất là để lấy uy danh chính nghĩa với quốc tế; thứ hai là để “dụ địch vào sâu trong nội địa” rồi phá địch bằng chiến tranh tiêu hao theo kiểu của cộng sản; thứ ba là để có thời gian tiêu diệt các lực lượng quốc gia yêu nước, nhằm mục đích nắm độc quyền cai trị sau này. Đây là một tiêu lệnh căn bản mà bất cứ một cán bộ QTCS nào cũng phải thuộc nằm lòng và áp dụng khi được giao phó công tác.

Chiến dịch diệt trừ đối lập do Võ Nguyên Giáp chỉ huy bắt đầu ngay sau khi Hồ Chí Minh sang Paris ngày 31/5/1946. Các trụ sở của VNQDĐ và VNCMĐMH bị triệt hạ. Các chiến khu của hai đảng này ở trên 20 tỉnh miền Bắc và miền Trung bị tiêu diệt. Nguyễn Hải Thần, Nguyễn Tường Tam, Vũ Hồng Khanh phải bỏ chạy sang Tầu. Các lãnh tụ khác như Trương Tử Anh (ĐVQDĐ), Lý Đông A (ĐVDD), Khái Hưng (VNQDĐ) mất tích.

Tại miền Nam các thủ lãnh Đệ Tứ Quốc Tế như Phan Văn Hùm, Tạ Thu Thâu, Lương Đức Hiệp, Phan Văn Chánh, Trần Văn Thạch bị thủ tiêu. Nhiều lãnh tụ khác như Hồ Văn Ngà, Huỳnh Văn Phương, Dương Văn Giáo và hai vợ chồng bác sĩ Hồ Văn Ký cũng bị giết. Bùi Quang Chiêu bị bắt với bốn người con mang đi mất tích. Giáo chủ Hòa Hảo Huỳnh Phú Sổ bị giết cùng với 20.000 người. Phối thượng sư Trần Quang Vinh tư lệnh quân đội Cao Đài cũng bị bắt nhưng trốn thoái.

Hiện nay đang có sự tranh cãi về công lao của các chiến thắng Cao Bằng (1950) Nghĩa Lộ (1952), Sầm Nứa (1953) và Điện Biên Phủ (1954) trong cuộc chiến “chín năm”, giữa Trung Quốc và Việt Nam. Trung Quốc cho rằng cuộc kháng chiến chống Pháp của Việt Minh sở dĩ đạt thắng lợi là nhờ công lao của Trung Quốc, không những về viện trợ vũ khí mà còn về


chiến lược và chiến thuật. Bắc Kinh kể công của các tướng Tàu, Vi Quốc Thanh, Trần Canh và Lã Quý Ba, trong khi Hà Nội lại muốn dành công lao cho Võ Nguyên Giáp.

Trung Quốc có lý do để nhận một phần công lao nhưng không phải là công lao lớn nhất. Yếu tố quyết định thắng lợi tại các trận đánh nói trên (đặc biệt đối với trận Điện Biên Phủ) là lòng yêu nước của người Việt lúc đó chỉ biết chiến đấu và hy sinh vì dân tộc và tổ quốc. Trong bối cảnh một cuộc chiến hoàn toàn do ngoại nhân cung cấp vũ khí và điều khiển về các mặt chiến thuật và chiến lược, thực tế này cho chúng ta thấy đây là một sự sang đoạt lòng yêu nước của nhân dân nhằm phục vụ lợi ích của ngoại bang. Và thủ phạm của sự sang đoạt này là Hồ Chi Minh và đồng đảng.

Những cơ hội bị bỏ lỡ Nếu Hồ Chí Minh không phải là cấp thừa hành của QTCS thì Việt Nam đã tránh được những cảnh cốt nhục tương tàn đầy máu và nước mắt, gây nên hận thù truyền kiếp giữa lòng dân tộc. Trong thời kỳ có quyền sinh sát trong tay, ông Hồ đã bỏ qua hai cơ hội khả dĩ tránh cho dân tộc những thảm cảnh chiến tranh hoàn toàn vô ích.

Cơ hội thứ nhất xảy ra vào giai đoạn kết thúc Thế Chiến II. Đúng lúc Nhật Bản sắp đầu hàng thì tại Hội Nghị Yalta (tháng 2/1945), tổng thống Hoa Kỳ F.D Roosevelt đưa ra chính sách ủy trị (trusteeship) đối với các nước Đông Dương. Phong trào giải thực như vậy là do ý muốn và sáng kiến của Hoa Kỳ chứ không phải bắt nguồn từ cuộc chiến chống Pháp như Việt Minh vẫn xảo trá tuyên truyền.

Những người Mỹ (OSS) sang giúp Việt Minh vào thời gian này có lần đã đề nghị bỏ cờ đỏ sao vàng nhưng bị Hồ Chí Minh từ khước. Sư kiện này đã khiến Hoa Kỳ quay lưng lại với họ Hồ. Nếu Hồ chấp thuận thì một Ủy Ban Ủy Trị LHQ đã tạm thời quản lý đất nước để giúp Việt Nam trở thành một quốc gia dân chủ và Pháp đã không thể nào quay lại Đông Dương. Chiến tranh tất yếu đã không thể xảy ra.

Cơ hội thứ hai xảy ra năm 1956. Đang lúc Đảng Lao Động miền Bắc chuẩn bị tấn công,miền Nam thì Đại Hội 20 Đảng Cộng Sản Liên Xô họp vào tháng 2/1956. Trong ngày bế mạc đại hội này Nikita Khruschev đọc bài diễn văn hạ bệ Stalin và đưa ra chính sách “sống chung hòa bình”. Theo chủ trương này, đầu năm 1957 Liên Xô đề nghị hai miền Nam Bắc Việt Nam cùng vào Liên Hiệp Quốc. Hồ Chí Minh, một lần nữa, quyết liệt


phản đối. Nếu họ Hồ chấp thuận thì hai miền đất nước đã có cơ hội thi đua phát triển trong hòa bình để đi đến thống nhất.

Hai thập niên sau khi Hồ Chí Minh qua đời, một cơ hội thứ ba lại xuất hiện nhưng cũng vẫn bị những kẻ kế nghiệp họ Hồ bỏ lỡ. Những ngày cuối năm 1989 là thời gian đánh dấu sự tan rã của hệ thống đế quốc cộng sản tại Đông Âu. Honecker bị bắt, Ceaucescu bị xử tử khiến các lãnh tụ cộng sản Việt Nam lo sợ và tranh cãi gay gắt trong Bộ Chính Trị.

Trần Xuân Bách và Nguyễn Cơ Thạch cho rằng sự sụp đổ ở Đông Âu là do nguyên nhân tự phát. Nhóm bảo thủ, như Nguyễn Văn Linh, thì lý luận ích kỷ và thiển cận như sau: “Trung Quốc dù bành trướng hay bá quyền vẫn là một nước XHCN và Việt Nam cần hàn gắn lại tình đoàn kết với Trung Quốc thì mới có hy vọng khôi phục lại phong trào cộng sản thế giới”.

Với nhãn quan thiển cận và đầy ảo vọng này, tháng 5/1990 Hà Nội cho thứ trưởng ngoại giao Đinh Nho Liêm sang Hoa Lục để đánh tiếng việc trở lại với Bắc Kinh. Để khảo nghiệm mức độ quy phục của CSVN Bắc Kinh cho mời Nguyễn Văn Linh và Đỗ Mười sang Thành Đô, thủ phủ tỉnh Tứ Xuyên, để gặp Giang Trạch Dân và Lý Bằng vào ngày 3/9/1990.

Năm 1991 Đế Quốc Liên Xô sụp đổ. Giữa năm 1991, Đại Hội Đảng lần thứ 7 của CSVN họp khẩn cấp để tìm biện pháp đối phó với sự thay đổi nhanh chóng trước mặt. Tất cả các lãnh tụ trong Bộ Chính Trị nhận thấy phải bằng mọi cách cầu hòa với Trung Quốc để làm nơi nương tựa. Hai tuần lễ sau Đại Hội Đảng, tổng bí thư Đỗ Mười gặp đại sứ Trung Quốc Trương Đức Duy ngỏ ý muốn cử “đặc phái viên” sang Bắc Kinh để thông báo diễn tiến về kết qủa của Đại Hội 7, một hành động quy phục tương tự như đi sứ cầu phong. Điều này khiến Bắc Kinh hài lòng và chấp thuận.

“Đoàn đại diện đặc biệt” của Việt Nam gồm có Lê Đức Anh, chủ tịch nước, Hồng Hà, bí thư trung ương đặc trách đối ngoại và Trịnh Ngọc Thái, phó ban đối ngoại đảng. Khi được nghe báo cáo Giang Trạch Dân và Lý Bằng đồng ý ngay, và rất hoan hỷ về tin Nguyễn Cơ Thạch bị loại bỏ. Ngày 5/11/1991 Đỗ Mười và Võ Văn Kiệt được mời sang Bắc Kinh ký thông cáo chung chính thức bình thường hóa quan hệ giữa hai nước.

Bước quy phục Bắc triều năm 1990 tại Thành Đô ngoải mục đích chính yếu là để cứu vớt sinh mạng của Đảng còn nhằm mục đích nuôi dưỡng hy vọng vào sự “hồi sinh” của phong trào cộng sản thế giới do Trung Quốc lãnh đạo. Nhưng hy vọng đó chỉ có thể là ảo vọng. Ngày nay


không còn ai nghĩ chiến tranh là phương thức được ưa chuộng để giải quyết sự thù nghịch và thực hiện ý đồ bành trướng. Mà dù cái hiện tượng “hồi sinh” đó là có thật thì cũng chỉ là một trạm nghỉ chân trên con đường độc đạo đưa nhân loại đến nền văn minh hiện đại mà bản chất của nền văn minh mới này là TỰ DO và DÂN CHỦ.

Chọn một hướng đi

Thập niên cuối cùng của Thiên Niên Kỷ thứ hai cần được nhân loại ghi nhận như một dấu mốc lịch sử quan trọng. Dấu mốc này nhắc nhở thời điểm chủ nghĩa xã hội “không tưởng” của Marx đã hoàn toàn thất bại trong lịch sử văn minh của loài người.

Xu thế tiến hóa của loài người không phải là chủ nghĩa tư bản, cũng không phải là chủ nghĩa cộng sản. Chủ nghĩa tư bản hiện đại, do tiếp thu một số ưu điểm của chủ nghĩa xã hội đã tự điều chỉnh để đi tới nền kinh tế hỗn hợp về chế độ sở hữu. Chủ nghĩa xã hội rút tỉa những bài học cần thiết từ chủ nghĩa tư bản cũng đã chuyển chế độ công hữu sang nền kinh tế hỗ hợp.

Mô hình kinh tế hỗn hợp của “chủ nghĩa tư bản mới”, mệnh danh là “Chủ Nghĩa Dân Chủ Xã Hội” (DCXH), phát sinh từ trong lòng chủ nghĩa tư bản. Quan hệ giữa hai chủ nghĩa này là quan hệ kế thừa và phát triển chứ không phải lật đổ và tiêu diệt.

Chủ Nghĩa Dân Chủ Xà Hội đã bước ra vũ đài lịch sử với bộ mặt mới, thành tựu mới, thực tiễn mới và lý luận mới. Cho nên Chủ Nghĩa DCXH đang được loài người ưa chuộng và đang đưa loài người vào người một thời kỳ hòa bình và thịnh vượng.

Cuối thế kỷ 20, các chính đảng DCXH đã cầm quyền qua tranh cử, phần lớn tại các quốc gia Âu Châu. Trong 15 nước Liên Âu hiện tại, có 13 nước do các đảng DCXH hoặc công đảng cầm quyền. Ở Mỹ nhóm DSA (Democratic Socialist of America) gồm 61 nghị sĩ. Những nhà DCXH chủ trương theo đuổi một con đường dựa trên bốn kinh nghiệm qúy báu của nền văn minh nhân loại: nền dân chủ nghị viện, nền kinh tế theo chế độ sở hữu hỗn hợp, cơ chế thị trường xã hội và định chế phúc lợi toàn dân.

Dưới con mắt của thế giới hiện nay, nền DCXH của Thụy Điển là mô hình thành công nhất. Với mô hình này Thụy Điển từ một nước nông nghiệp nghèo nàn đã trở thành một nước giàu có, công bằng nhất, liêm khiết nhất và ổn định nhất thế giới.


Chủ nghĩa DCXH là con đường hòa bình, đầy lý tính, không áp đặt, không tuyên truyền quảng cáo, chỉ có sức hấp dẫn nêu gương. Con đường này không làm hại lợi ích của bất cứ giai cấp nào, tầng lớp nào, không đe dọa an ninh của bất cứ quốc gia, khu vực nào nên đang được thế giới quan tâm. Lịch sứ đang phát triển như vậy. Chủ nghĩa DCXH đang trở thành con đường loài người cùng chấp nhận, và rất đáng được Việt Nam nghiên cứu để noi theo.

Vào lúc này, một cơ hội mới lại mở ra. Hoa Kỳ đang có nhu cầu hợp tác với Việt Nan như một đồng minh chiến lược tại vùng Đông Nam Á để kiểm soát và ngăn chặn âm mưu bành trướng của Trung Cộng.

Hoa Thịnh Đốn đã chính thức công bố là Mỹ sẽ trở lại vùng này và trở lại vào thời điểm này, thì chỉ giản dị là trở lại Việt Nam. Trở lại Việt Nam là một nhu cầu chiến lược vì Hoa kỳ không thể để cho Trung Quốc ức hiếp Việt Nam. Làm như vậy Hoa Thịnh Đốn đang mở ra cho Hà Nội một cơ hội để thoát khỏi bàn tay của Bắc kinh.

Đồng minh với Hoa Kỳ sẽ có lợi cho Việt Nam về mọi mặt, kể cả để có thể sống chung hoà bình với Trung Quốc. Điều này ai cũng trông thấy, Tuy nhiên, vấn đề là quan hệ hợp tác chặt chẽ với Hoa Kỳ lại mâu thuẫn với chế độ độc tài đảng trị. Ban lãnh đạo Đảng vẫn ngoan cố chống lại nhu cầu hợp tác này nhưng nhân dân và mọi cấp lãnh đạo khác trong hệ thống chính quyền đều đã trở thành chống Trung Cộng.

Cách đây hai thập kỷ, để kéo dài mạng sống của Đảng, Nguyễn Văn Linh và Đỗ Mười đã lặn lội sang Thành Đô để quy phục Bắc Triều. Ngày nay sự sống còn của Đảng, một lần nữa lại được đặt ra. Lần này sự lựa chọn bắt buộc phải đi theo một hướng khác nếu đảng CSVN không muốn sụp đổ ngay tức khắc do sự phát nổ từ trong nội bộ đảng.

Tháng 9 năm 2010


Nguyễn Cao Quyền

Trước 1975 Ông là Giảng viên Trường Đại Học Quân Sự VNCH, Thẩm Phán các Tòa án Quân sự Saigon, Nha Trang, Huế; Chánh án Tòa Án Đặc Biệt; Cố Vấn Ngoại Giao tại nhiệm sở Paris, Pháp.

Sang Mỹ 1990 sau 10 năm cải tạo.

Chủ Tịch CĐ Người Việt tỵ nạn CS vùng HTĐ, MD&VA nhiệm kỳ 1996-1998.

Hiện ông về hưu, viết sách, báo và hoạt ñộng dân chủ.

CHÚ THÍCH

Bài tham luận này được viết với một số chi tiết lấy ra từ cuốn biên khảo VIỆT NAM TRONG CHIẾN TRANH TƯ HỮU


NGUYỄN CHÍNH KẾT

Đấu tranh Dân chủ: Nên Công khai Hay Âm thầm?

Một trong những nan đề của những người đấu tranh dân chủ trong nước hiện nay là phải đấu tranh cách nào để đỡ thiệt hại và có lợi nhất trong tình thế hiện tại. Tình thế hiện tại là CSVN quyết bám lấy quyền lực với bất cứ giá nào hầu tiếp tục hưởng những đặc quyền đặc lợi do việc nắm quyền cai trị đất nước, cho dù phải làm những điều ác đức nhất, bẩn thỉu và đê tiện nhất, cho dù phải bán đứng đất nước cho ngoại bang, cho dù người dân trong nước có khổ đau đến tận cùng… Vì thế chúng sẵn sàng thẳng tay dập tắt tất cả những tiếng nói nào dám phản kháng tội ác của chúng, quyết tiêu diệt những ai dám tranh đấu cho dân chủ nhân quyền mà chúng cho là đe dọa độc quyền thống trị của chúng.

Cái khó của những nhà đấu tranh hiện nay không phải là thiếu lòng can đảm mà là phải làm sao để vừa đấu tranh mạnh mẽ để đẩy lùi được chế độ độc tài, đồng thời vừa bảo toàn được lực lượng để còn có thể tiếp tục đấu tranh lâu dài, vì cuộc đấu tranh không chỉ kéo dài một vài tháng hay một vài năm. Thật vậy, các nhà đấu tranh dân chủ trong nước không thiếu can đảm: cho đến nay, đã có hàng trăm nhà đấu tranh dân chủ công khai năng nổ, trong đó đa phần là thành viên Khối 8406, phải vào nhà tù CSVN vì đòi hỏi nhân quyền, dân chủ và bảo toàn lãnh thổ. Trong số những nhà đấu tranh dân chủ công khai này, số người được thế giới biết đến và quan tâm chỉ là một phần nhỏ. Ngoài những nhà đấu tranh dân chủ công khai đã phải vào tù này, còn có vô số –nghĩa là đông gấp bội– những tù nhân khác bị giam cầm, bị giết chết vì đấu tranh dân chủ một cách âm thầm, bí mật. Số tù nhân này hầu như không mấy người được thế giới biết đến.

Tuy nhiên chính nhờ gương của những người đấu tranh dân chủ can đảm trên đây bất chấp sự khủng bố tàn ác của CSVN mà số người tham gia


đấu tranh ngày càng đông lên, hiện nay có thể lên đến hàng ngàn. Do tình hình khó khăn hiện nay, hầu hết họ đấu tranh một cách âm thầm, không công khai như mấy năm trước đây (năm 2005-2007). Vì thế cuộc đấu tranh hiện nay chủ yếu nằm ở mặt chìm hơn là mặt nổi. Họ thuộc đủ mọi giới: sĩ, nông, công, thương… Ngoài những nhà đấu tranh xuất thân từ dân chúng vốn chiếm đa số, còn có cả những cán bộ cộng sản đã từ bỏ đảng thuộc đủ mọi thành phần quân, cán, chính… của chế độ.

Những nhà đấu tranh mặt nổi hiện nay vẫn còn khoảng 200 người (theo cách tính của một vài nhà đấu tranh trong nước), trong đó chỉ có mấy chục người nổi tiếng được nhiều người biết đến. Họ thường xuyên bị sách nhiễu, thẩm vấn, theo dõi, cô lập, bao vây kinh tế, trấn áp, ngăn chặn mọi hoạt động. Những nhà đấu tranh này như “cá nằm trên thớt”, chúng chưa đụng tới và đành chấp nhận để họ sống ngoài nhà tù là vì một số lý do nào đó. Chẳng hạn vì cân nhắc giữa cái lợi và cái hại của việc bắt họ: bắt họ thì bị dư luận kết án nặng nề trong khi mức độ đấu tranh của họ chưa nguy hiểm đến mức đáng để chúng, tức nhà nước cộng sản, phải trả giá như vậy. Hoặc chúng chấp nhận sự hiện diện của một số đối kháng trong nước –nhưng khống chế và trấn áp họ tối đa bằng hệ thống công an chìm, nổi– để chứng tỏ với thế giới rằng chúng không đến nỗi quá độc tài… Tuy nhiên, chúng sẵn sàng đưa những nhà dân chủ này vào tù ngay khi thấy những hoạt động của họ trở nên quá nguy hiểm cho sự tồn tại của chế độ.

Trong tình trạng khó khăn như thế, nếu những nhà dân chủ còn đang ở ngoài tù đấu tranh quyết liệt hơn nữa, chắc chắn sẽ bị CSVN bắt bớ, đưa họ vào tù… Một khi đã vào tù thì không còn hoạt động được nữa, lực lượng dân chủ sẽ mất người và yếu đi. Chấp nhận vào tù tuy có tác dụng tích cực là chứng tỏ cho thế giới thấy sự chà đạp nhân quyền và ác tâm của CSVN, đồng thời nêu gương yêu nước và can đảm cho những người chưa dám đấu tranh để họ gia nhập hàng ngũ đấu tranh… Nhưng số người làm chứng từ và làm mẫu gương như thế, tuy rất cần thiết nhưng hiện nay thiết tưởng đã quá đủ (1*) so với số người cần thiết phải ở ngoài và phải đông hơn rất nhiều để đẩy mạnh cuộc đấu tranh. Những người còn ở ngoài tù để tranh đấu, vốn vẫn còn quá ít, nếu cứ đấu tranh quyết tử bất chấp tù đày, CSVN sẽ bắt bỏ tù hết thì không còn người đấu tranh nữa. Điều này thiết tưởng rất bất lợi cho đại cuộc đấu tranh. Nhưng nếu không đấu tranh mạnh mẽ thì chế độ độc tài phi nhân CSVN sẽ tồn tại không biết đến bao giờ mới bị tiêu diệt.

Tóm lại, đấu tranh thật mạnh mẽ thì bị mất người, thì không còn


người đấu tranh nữa; mà đấu tranh cầm chừng, yếu ớt để bảo toàn lực lượng thì không có hiệu quả. Cả hai đường đều bất lợi.

Vậy, muốn thay đổi chế độ độc tài hiện nay, những người yêu nước và sẵn sàng hy sinh cho đại cuộc phải đấu tranh cách nào?

Thiết tưởng người đấu tranh phải biết tùy lúc tùy thời. Không gì cần biến báo, cần tùy cơ ứng biến bằng việc đấu tranh, nhất là đấu tranh với một kẻ thù vô cùng độc ác và hết sức nham hiểm như CSVN. Do đó, phải hết sức nhạy bén để biết được lúc nào nên tiến, lúc nào cần thoái. Khi cần tiến thì phải tiến, khi cần lùi thì phải lùi; khi cần hiện thì phải hiện, và khi cần ẩn thì phải ẩn. Chỉ biết tiến mà không biết lúc nào nên lùi, chỉ biết hiện mà không biết lúc nào nên ẩn, hoặc ngược lại, không phải là sáng suốt. Kẻ anh hùng nếu chỉ vì sợ bị người đời hiểu lầm rằng mình hèn nhát nên không dám lùi khi cần lùi, chưa hẳn là anh hùng đích thực (2*). Câu Tiễn nếm phẩn Ngô Phù Sai, Hàn Tín chấp nhận luồn chôn anh bán thịt… không hẳn là hèn, cho dù bị biết bao người lúc đó chê cười! Phải có đầu óc sáng suốt như Phạm Lãi, Văn Chủng mới chấp nhận theo phò mãi người lãnh đạo mình -là kẻ đã từng nếm phẩn kẻ thù- cho đến lúc người ấy chiến thắng! Phải có con mắt tinh đời như Trương Lương mới nhận ra kẻ luồn trôn giữa chợ kia là một vị tướng đại tài còn tiềm ẩn!

Vừa muốn đấu tranh mạnh mẽ, vừa muốn bảo toàn lực lượng, không gì bằng đấu tranh một cách âm thầm, bí mật. Âm thầm nhưng vẫn có thể mạnh mẽ. Mạnh mẽ đấu tranh mà vẫn bảo toàn được lực lượng là nhờ biết bí mật, kín đáo, không lộ diện, không phô trương, không ham khoe thành tích, thậm chí chấp nhận tiếng đời chê mình là kẻ hèn không dám công khai đối đầu.

Khi Khối 8406 ra đời thì chủ trương của Khối là đấu tranh công khai và trực diện với chế độ độc tài theo đường lối ôn hòa bất bạo động, phù hợp với luật pháp quốc tế và cả hiến pháp của Cộng sản. Dụng cụ đấu tranh thường chỉ là ngòi bút, máy vi tính, điện thoại: dùng Internet để phổ biến các bài lên các trang web, dùng email, điện thoại để liên lạc với nhau, hoặc để trả lời phỏng vấn trên các đài quốc tế. Tôi nghĩ đó là một chủ trương hết sức khôn ngoan vào thời điểm ấy, vì lúc ấy CSVN đang cày cục tranh thủ gia nhập BTA, WTO, tổ chức hội nghị APEC, vận động để ra khỏi danh sách CPC… hầu đạt được những lợi thế về kinh tế và chính trị trong cộng đồng thế giới.

Trong thời gian này, CSVN bị quốc tế đòi hỏi phải đạt được ít nhất một mức độ dân chủ nào đó, nhân quyền cũng phải được tôn trọng ở mức


tối thiểu nào đó. Giai đoạn này, trước áp lực quốc tế, CSVN tạm thời chấp nhận “nín thở qua sông”, chùn tay đàn áp phong trào dân chủ hầu đạt được những mục đích trên.

Các nhà đấu tranh dân chủ trong nước đã chụp thời cơ thuận lợi này để thành lập Khối 8406 (3*) và các tổ chức khác như: Đảng Thăng Tiến (4*), Liên Minh Dân Chủ Nhân Quyền Việt Nam (5*), Công Đoàn Độc Lập Việt Nam (6*), Hiệp Hội Đoàn Kết Công-Nông Việt Nam (7*), Ủy Ban Nhân Quyền Việt Nam (8*), Liên đảng Lạc Hồng (9*) … Nhờ vậy, phong trào đấu tranh dân chủ đã bùng lên rất mạnh, tiến một bước rất xa, và CSVN đã phải lùi một bước rất lớn. Tuy chúng vẫn đàn áp các nhà đấu tranh, nhưng không dám mạnh tay và hung bạo như những năm trước đó. Trong thời điểm CSVN phải “nín thở qua sông” vì phải kiêng nể áp lực quốc tế ấy, các nhà đấu tranh dân chủ cảm thấy càng đấu tranh công khai và mạnh mẽ thì càng được quốc tế và người Việt hải ngoại biết đến, nhờ đó càng được ủng hộ, nâng đỡ và bảo vệ.

Lúc đó, đấu tranh âm thầm và bí mật thì gian khổ và nguy hiểm hơn rất nhiềukhi bị cộng sản phát hiện. Không được quốc tế và người Việt hải ngoại biết đến, họ không nhận được sự hỗ trợ vật chất cũng như tinh thần từ hải ngoại; và khi bị bắt bớ, giam cầm, họ bị CSVN đối xử rất mạnh tay, tàn bạo, mà quốc tế không hề biết đến để can thiệp. Hiện nay, số người đấu tranh âm thầm bị bắt và giam giữ chắc chắn lớn hơn số người đấu tranh công khai bị bắt nhiều lần, và họ cũng thường bị những bản án nặng nề hơn rất nhiều.

Xin được mở ngoặc ở đây để nói về những người đấu tranh dân chủ âm thầm phải gian khổ và nguy hiểm thế nào. Trước và sau khi Khối 8406 thành lập với chủ trương đấu tranh công khai, có biết bao người yêu nước đã đấu tranh dân chủ một cách âm thầm. Họ không quen biết nhiều những nhà đấu tranh khác, cũng không có điều kiện để lên tiếng, để tiếp xúc với nhiều người trong nước cũng như hải ngoại dù là qua Internet hay điện thoại. Họ thường là người của các chính đảng hoặc các tổ chức chính trị. Họ không được đồng bào và quốc tế biết đến để yểm trợ tinh thần cũng như vật chất khi tranh đấu, ngoại trừ phần tiếp trợ căn bản rất giới hạn từ các đảng hay tổ chức mà họ tham gia. Bản thân họ chỉ biết một vài người cùng tổ chức có liên quan trực tiếp với họ và cùng hoạt động với họ thôi. Vì thế khi bị CS bắt bớ, giam giữ, giết hại, rất ít khi họ được dư luận biết đến để lên tiếng ủng hộ và cứu giúp.

Khi Khối 8406 thành lập, nhiều nhà đấu tranh dân chủ công khai xuất


hiện, cả thế giới biết đến họ, nhưng song song với họ, vẫn có biết bao người đấu tranh âm thầm vì không có khả năng viết lách, không có bằng cấp, địa vị xã hội hay không có quan hệ quốc tế. Khi bị bắt, họ cũng bị bắt một cách âm thầm, không ai nhắc đến họ. Chẳng hạn vụ án mới nhất của đảng Dân chủ Việt Nam được xử vào đầu năm 2010 cho thấy: dư luận chỉ nhắc đến 5 người (Trần Anh Kim, Lê Công Định, Nguyễn Tiến Trung, Trần Huỳnh Duy Thức, Lê Thăng Long), trong khi số người cùng vụ bị bắt là gần 30 người. Ngoài 5 người ấy, những người bị bắt khác đông hơn gấp bội nhưng hầu như cả thế giới không biết họ là ai, ngoại trừ tổ chức mà họ tham gia và bọn cán bộ nhà nước CSVN có nhiệm vụ theo dõi, bắt bớ, hỏi cung, xử án, giam giữ họ. Nói chung, quần chúng thường chỉ biết để ủng hộ những người có tên tuổi, có tài viết lách, hùng biện. Chuyện bất công ấy dễ hiểu, nhưng đó cũng là một bất lợi rất lớn cho những người đấu tranh bí mật, đặc biệt là những người thuộc thành phần lao động tầm thường.

Chính vì thế, khi xuất hiện, Khối 8406 đã chọn phương thức đấu tranh công khai như một áo giáp bảo vệ, nhất là khi CSVN đang tạm thời chấp nhận giai đoạn “nín thở qua sông”, đành chịu một áp lực quốc tế rất lớn để hội nhập vào cộng đồng thế giới hầu cứu vãn nền kinh tế quốc gia và nhất là để cứu đảng.

Vì thế, ngay sau khi việc “nín thở qua sông” đã đạt được mục đích, nghĩa là đã vào được BTA, WTO, tổ chức thành công hội nghị APEC và rút được tên ra khỏi danh sách CPC, lại được làm thành viên của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc, CSVN bắt đầu trở mặt với quốc tế, mạnh tay đàn áp phong trào dân chủ. Khởi đầu là bắt Lm Nguyễn Văn Lý, hai luật sư Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân vào đầu năm 2007, rồi đến rất nhiều nhà đấu tranh dân chủ khác. Càng ngày CS càng mạnh tay hơn với phong trào dân chủ, với các tôn giáo, ra tay cướp đất dân nghèo và bóc lột công nhân tàn bạo hơn, nhất là khi họ biết các nước trong thế giới tự do đã đặt nặng giao thương hơn là đòi hỏi Việt Nam tôn trọng nhân quyền. Thêm vào đó, giới lãnh đạo CSVN bị Trung Cộng lũng đoạn và mua chuộc, đã bán đất nhượng biển và tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho Trung Cộng thôn tính đất nước. Thấy được rõ ràng bản chất phản dân bán nước của CSVN, người dân ngày càng phẫn nộ và sẵn sàng nổi dậy. Trước nguy cơ ấy, CS thẳng tay đàn áp nhằm tiêu diệt phong trào dân chủ và những tổ chức mà chúng nghĩ rằng nguy hiểm cho chế độ như các tôn giáo, các đảng phái chính trị.

Trước tình trạng CSVN quyết tiêu diệt phong trào dân chủtrong nước


bất chấp áp lực quốc tế về nhân quyền –vốn không còn mạnh mẽ như trước– việc công khai đấu tranh hiện nay rõ ràng không còn thuận lợi như những năm 2005-2006. Những người đấu tranh công khai nếu không bị bị bắt thì cũng bị theo dõi nghiêm nhặt, bị sách nhiễu và khủng bố đủ kiểu đủ trò, khiến khả năng hoạt động dân chủ bị hạn chế rất nhiều. Sự can thiệp của quốc tế đối với những trường hợp bị bắt vì đấu tranh dân chủ không còn hữu hiệu như trước. Chẳng hạn CSVN quyết không chịu thả Lm Lý bất chấp ngài bị bệnh bại liệt nửa người rất nặng có thể trở nên tàn phế, bất chấp sự can thiệp rất mạnh của quốc tế (mạnh nhất là sự kiện 37 thượng nghị sĩ Hoa Kỳ yêu cầu trả tự do cho ngài).

Muốn duy trì và đẩy mạnh cuộc đấu tranh đồng thời bảo toàn được lực lượng, thiết tưởng cuộc đấu tranh phải theo một hướng khác là âm thầm hơn, kín đáo hơn, và khôn khéo hơn.

Sau đây là một vài đề nghị:

– Những người yêu nước -đặc biệt giới thanh niên, sinh viên, học sinh- không nên manh động vào lúc này (khi CS đang mạnh tay đàn áp và quyết tâm tiêu diệt từ trứng nước những mầm mống đối kháng). Nhưng nên âm thầm liên kết với nhau, nuôi dưỡng và củng cố cho nhau lòng yêu nước, ý thức trách nhiệm trước tình trạng bi đát của đất nước, tinh thần đấu tranh… bằng những phương tiện liên lạc an toàn nhất, kín đáo nhất (cần tận dụng những kỹ thuật tân tiến của thời đại như Internet) … Bảo toàn và âm thầm gia tăng, củng cố lực lượng vào lúc này là khôn ngoan, đợi lực lượng mình mạnh đủ và thời cơ thuận lợi thì hãy ra tay: đã xuất quân thì phải nắm chắc phần thắng.

– Trong thời gian “ẩn dật” này, việc thận trọng giữ bí mật những hoạt động của mình phải đặt lên hàng đầu, không nên nóng ruột “đốt giai đoạn” khi thời cơ chưa “chín mùi”. Cần khôn ngoan và cẩn trọng về nguy cơ bị người của CS giả dạng đấu tranh dân chủ để tiếp cận với mình hầu biết rõ người của mình cũng như tư tưởng, dự định, kế hoạch hành động của mình.

– Nên tham gia các sinh hoạt dân chủ nhân quyền trên Internet như Paltalk, chat room, Facebook, với những nick name khác nhau… để hiểu biết nhiều hơn về tình hình đất nước, về những tội ác của CSVN đối với nhân dân và tổ quốc, để ý thức hơn về trách nhiệm đối với quê hương trong giai đoạn hết sức nguy hiểm cho đất nước hiện nay. Tích cực góp ý theo chiều hướng dân chủ sau khi đọc những bài viết trên các trang web. Không nên phát biểu nếu cảm thấy có nguy cơ bị nhận diện qua giọng


nói… Trong các phòng Paltalk, có thể phát biểu qua những dòng text chat thay vì lời nói…

Tóm lại, trong cuộc đấu tranh này, việc thích ứng với thời thế hay “tùy cơ ứng biến” là chuyện quan trọng. Khi CS mạnh và quyết tâm đàn áp, thẳng tay tiêu diệt thì mình đấu tranh âm thầm, ẩn dật, bảo toàn lực lượng. Khi áp lực quốc tế mạnh buộc họ phải chùn tay đàn áp thì công khai ra tay như vũ bão với những đòn quyết tử để chiến thắng. Việc họ đàn áp mạnh tay vào lúc này không phải vì họ mạnh, mà vì họ đã mất hết chính nghĩa, mất hết cảm tình và sự tín nhiệm của nhân dân, nên họ phải khủng bố thật tàn ác, dã man theo kế “sát nhất nhân, vạn nhân cụ” để bảo vệ chế độ đã suy yếu tột độ. Việc đàn áp tàn bạo hiện nay là hiện tượng bùng lên của một ngọn lửa sắp tắt, là sự giãy chết của một thân thể đã đến hồi kiệt lực. Các nhà đấu tranh dân chủ chưa nên hy sinh một cách uổng phí vào giai đoạn bất lợi này. Hãy bảo toàn và củng cố lực lượng để chuẩn bị cho cuộc tổng nổi dậy của toàn dân hầu chấm dứt chế độ bạo tàn hiện nay.

Đất nước cần rất nhiều anh hùng, nhưng phải là anh hùng khôn ngoan. Nhưng đất nước không cần những người quá khôn ngoan đến nỗi trở thành hèn nhát, thụ động, không dám hy sinh khi thời cơ thuận lợi đã đến…�

Houston, ngày 12/03/2010 Nguyễn Chính Kết

Thành viên Khối 8406


Nguyễn Chính

Kết

Ông là linh mục Ki-tô Giáo từ năm 1975-1978. Sau ñó xuất tu và dạy triết học tại một số tu viện tại Sài gòn.

Năm 2001 ông bắt ñầu lên tiếng ủng hộ LM Nguyễn Văn Lý và viết về tình trạng của ñất nước và giáo hội. Năm 2005, ông mở rộng hoạt ñộng trên các lãnh vực nhân quyền và dân chủ.

Ông là thành viên Khối 8406.

Ông sang Mỹ nhận giải của Mạng Lưới Nhân Quyền năm 2007 qua ngã Campuchia.

Ông hiện ñang sống ở Mỹ.

Phụ chú: (1*) Mức độ cần thiết có thể thay đổi tuỳ theo số lượng: Khi đói, chén cơm thứ

nhất là hết sức cần thiết, nhưng khi đã ăn xong chén thứ nhất, thì mức độ cần thiết của chén thứ hai đã giảm đi, và chén thứ ba thứ tư còn giảm hơn nữa�

(2*) Trong hàng ngũ đấu tranh dân chủ hiện nay, có những người theo “chủ nghĩa anh hùng”, sẵn sàng lao mình vào nguy hiểm, thậm chí vào lao tù, vào chỗ chết, miễn là hữu ích cho đất nước, không cần biết sự hy sinh của mình trong trường hợp đó có đáng hay không, có thật sự ích lợi cho đại cuộc một cách tương xứng với sự hy sinh của mình hay không. Nếu việc vào tù hay cái chết của mình cứu được nhiều người, khiến đối phương phải trả giá rất mắc cho sự hy sinh ấy của mình, thì đó là anh hùng cách khôn ngoan. Còn biết rằng việc hy sinh của mình không đem lại kết quả tương xứng mà vẫn chấp nhận hy sinh thì cũng là anh hùng, nhưng không khôn ngoan lắm. Người anh hùng thật sự không sợ chết oan, nhưng họ không chấp nhận chết uổng. Nếu đối phương phải trả giá rất mắc cho việc vào tù hay cái chết của họ và họ sẵn sàng chấp nhận, thì đó là anh hùng thật sự. Nếu ở ngoài để hoạt động mà có lợi cho đại cuộc thì nên ở ngoài mà hoạt động hơn là vào tù. Nếu sống mà gây được nhiều thiệt hại cho giặc hơn là chết thì nên giữ lấy mạng sống. Trường hợp ấy, từ chối cái chết, tránh né vào tù không phải là hèn. Tuy nhiên, quả khó mà xác định được ranh giới giữa khôn ngoan và hèn nhát, giữa can đảm và ngu xuẩn. Vì: khôn ngoan quá rất dễ biến thành hèn nhát, mà can đảm quá có khi trở thành ngu xuẩn.

(3*) Khối 8406 do Lm Nguyễn Văn Lý cùng 118 người ký tên tham gia thành lập ngày 8/4/2006.


(4*) Đảng Thăng Tiến, do ông Nguyễn Phong thành lập ngày 8/9/2006, với phát ngôn viên là Ls Lê Thị Công Nhân.

(5*) Liên Minh Dân Chủ Nhân Quyền Việt Nam, do Ks Đỗ Nam Hải, ông Nguyễn Phong, và ông Nguyễn Chính Kết thành lập ngày 16/10/2006.

(6*) Công Đoàn Độc Lập Việt Nam, do nhà báo Nguyễn Khắc Toàn và ông Lê Trí Tuệ thành lập ngày 20/10/2006.

(7*) Hiệp Hội Đoàn Kết Công-Nông Việt Nam, do ông Nguyễn Tấn Hoành và một số công nhân khác thành lập ngày 30/10/2006.

(8*) Ủy Ban Nhân Quyền Việt Nam, do Ls Nguyễn Văn Đài thành lập ngày 10/12/2006.

(9*) Liên đảng Lạc Hồng thành lập ngày 20/01/2007, do hai đảng Thăng Tiến và Vì Dân hợp thành.


NGUYỄN ĐAN QUẾ

Lời Kêu Gọi Của Cao Trào Nhân Bản

Thế giới biến đổi lớn lao, hai khối đối đầu Đông Tây đang chuyển sang hợp tác Bắc Nam. Kỷ nguyên chiến tranh kết thúc, nhường chỗ cho hòa bình và phát triển.

Khắp nơi xu thế thời đại đòi hỏi phải tôn trọng Nhân quyền, phải có Tự do Dân chủ, phải được sinh hoạt Chính trị Đa nguyên. Các dân tộc ở Đông Nam Á - Thái Bình Dương đều mong muốn vùng này đi vào hòa bình ổn định, phi liên kết và hợp tác vùng để mở mang kinh tế, văn hóa qua Hiệp Hội Các Quốc Gia Đông Nam Á, viết tắt là ASEAN.

Cuộc chiến tranh Việt Nam trước đây bản chất đích thực là mâu thuẫn quyền lợi chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc thông qua hai giới lãnh đạo Sài Gòn và Hà Nội. Khi hai khối Cộng Sản và Tư Bản hết đối kháng, tương quan Mỹ và Trung Quốc biến vào thế hợp tác (thông cáo chung Thượng Hải 1972), do đó có điều kiện để giải quyết cuộc chiến tranh Việt Nam trên cơ sở. Các yếu tố ngoại nhập (hai guồng máy chiến tranh và hai giới lãnh đạo) được rút ra, dẹp bỏ; và để nhân dân Việt Nam tự quyết định lấy tương lai chính trị của mình.

Đối với vấn đề Đông Dương, sai lầm của Bộ Chính Trị đảng Cộng Sản Việt Nam là muốn gộp bằng quân sự 3 nước Đông Dương dưới một thế lực chính trị, trong khi thế giới đòi hỏi phải tách 3 nước Đông Dương thành 3 thế lực chính trị cá biệt rồi mới gia nhập ASEAN.

Trong bối cảnh toàn cầu và cấp vùng như vậy, Bộ Chính Trị đảng Cộng Sản Việt Nam đi ngược hoàn toàn xu thế thời đại, trở thành một tập đoàn phản động, bị cả thế giới cô lập và nhân dân Việt Nam chán ghét.

Dân tộc Việt Nam phải nhanh chóng hòa nhập với cộng đồng quốc tế, chủ động giải quyết những nguyện vọng và quyền lợi của mình, Cao Trào


Nhân Bản chủ trương:

1. Giải giới guồng máy chiến tranh Hà Nội mà Trung Quốc và Liên Xô có trách nhiệm vì đã giúp tạo dựng lên. Công cụ bạo lực này hiện đang được giới lãnh đạo Hà Nội sử dụng để đàn áp tiếng nói của dân tộc Việt Nam.

2. Bộ Chính Trị đảng Cộng Sản Việt Nam phải tôn trọng Nhân quyền, Dân quyền và Tài quyền, cũng như phải chấp nhận sinh hoạt đa nguyên. Dân tộc Việt Nam có quyền, qua bầu cử thực sự tự do, quyết định một nhà nước mới phù hợp với hạ tầng cơ sở xã hội Việt Nam hiện đại.

3. Xã hội hóa toàn bộ nền kinh tế và văn hóa. Trả lại thẩm quyền kinh tế, văn hóa về tận tay mỗi người dân, nhằm cho ra đời quan hệ sản xuất mới Nhân Bản: Lực lượng sản xuất trực tiếp đóng vai quan hệ sản xuất chứ không phải nhà nước hay giới tư sản.

Chúng tôi thiết tha kêu gọi mọi cá nhân, mọi giới trong nước cũng như quốc tế, các hội đoàn ở Âu Châu và Mỹ châu, những Phong trào Việt kiều ở Âu Châu và Mỹ Châu, yêu chuộng Tự do Dân chủ và Đa nguyên ủng hộ cuộc đấu tranh ôn hòa, bất bạo động của chúng tôi, để thiết lập tại Việt Nam một thể chế xã hội, nhân bản và tiến bộ, một nhà nước mới thuộc toàn dân chứ không phải của một giai cấp nào, vai trò không phải là lũng đoạn mà là phục vụ cộng đồng, chức năng không còn là quản lý nữa mà là điều hòa phối hợp hoạt động giữa các khu vực trong xã hội.

Đây là đường lối tất yếu của lịch sử Việt Nam hiện đại, cho phép giải quyết được những khó khăn về kinh tế, xã hội trước mắt và đưa Việt Nam mạnh tiến trong thế giới ngày nay.

Việt Nam, ngày 11 tháng 5 năm 1990 Đại Diện Cao Trào Nhân Bản

Bác sĩ Nguyễn Đan Quế


Lộ trình 9 Điểm Để Dân chủ hoá Việt nam

Nguyễn An: Trước đây Bác sĩ có đưa ra một Lộ trình chính điểm để Dân chủ hoá Việt Nam một cách hoà bình. Lộ trình chín điểm này đã được một số Thượng nghị sĩ và dân biểu ở bên Mỹ công khai ủng hộ, và đồng thời cũng được các nhà dân chủ Việt Nam, như là ông Phương Nam, cụ Hoàng Minh Chính, giáo sư Trần Khuê, Linh mục Nguyễn Văn Lý, Linh mục Phan Văn Lợi, v.v. tán đồng.

Bác sĩ có thể nhân dịp này trình bày cho chúng tôi những điểm chính của lộ trình?

Bác sĩ Nguyễn Đan Quế: Vâng, năm 2005, Cao Trào Nhân Bản đã đưa ra Lộ trình 9 điểm nhầm dân chủ hoá Việt Nam: đầu tư, mậu dịch, trao đổi giáo dục văn hoá, và những giá trị phổ quát nhân quyền dân chủ được quần chúng hoan nghênh, đã và đang làm thay đổi sâu rộng hạ tầng cơ sở xã hội Việt Nam chúng ta.

Nay đã đến lúc phải có thay đổi chính trị, tiếp tục đưa xã hội tiến lên, nhất là về phát triển kinh tế. Áp lực sức mạnh quần chúng đòi thay đổi trong ngoài là rất mạnh và chắc chắn sẽ còn mạnh hơn nữa. Do đó tới đây, dầu muốn hay không Bộ chính trị đảng cộng sản Việt Nam cũng phải chấp nhận.

Tôi xin nói điểm thứ nhất. Để thông tin hai chiều trong ngoài được dễ dàng, hãy để các ấn phẩm văn hóa, đĩa nhạc, phim ảnh v.v... vào Việt Nam, không được phá sóng các đài phát thanh như BBC, VOA, RFA, RFI, Chân Trời Mới v.v...

Thứ 2, nới lỏng quyền tự do phát biểu, tự do báo chí, tự do đi lại, tự lập hội v.v...

Thứ 3, phải thả hết tù chính trị và tôn giáo.

Thứ 4, chấm dứt đàn áp tôn giáo, nhất là GHPGVNTN, Phật Giáo Hòa Hảo, đạo Tin Lành của đồng bào Thượng, và phải tôn trọng quyền của các sắc dân thiểu số.

Dù nhượng bộ như trên, sức mạnh quần chúng tiếp tục dâng cao buộc


chuyển sang việc số 5: Bộ chính trị đảng CSVN hãy trao trả lại quốc hội, vai trò là cơ quan quyền lực tối cao của đất nước. Hòa cùng sức mạnh quần chúng quốc hội sẽ, chúng tôi xin sang điểm thứ 6:

Hủy bỏ điều 4 hiến pháp và tuyên bố Việt Nam là một quốc gia tôn trọng nhân quyền, dân quyền và tài quyền.

Thứ 7, bãi bỏ tất cả mọi hoạt động đảng trong các cấp chính quyền.

Thứ 8, soạn thảo và thông qua luật bầu cử tự do, công bằng, có giám sát quốc tế.

Thứ 9, cũng là điểm chót, tổ chức tổng tuyển cử với bộ máy hành chánh đã tách khỏi đảng và chiếu theo luật bầu cử nói trên để bầu quốc hội lập hiến thảo ra hiến pháp mới cho Việt Nam.

Đây là lộ trình không gây đổ vỡ, ít xáo trộn vì kinh qua một giai đoạn ngắn nghị trường sang dân chủ. Chúng tôi rất ước mong đồng bào cả nước từ Nam chí Bắc và cộng đồng người Việt hải ngoại mạnh mẽ lên tiếng ủng hộ Lộ trình 9 điểm này để dân tộc ta nhanh chóng có dân chủ. Chúng tôi xin cám ơn tất cả quý vị. �

� Nguồn: http://www.doi-thoai.com/baimoi0206_051.html


Tuyên bố Thành lập Tập hợp vì Nền Dân chủ

Chiến tranh lạnh chấm dứt với sự phá sản của chủ nghĩa Cộng Sản, thế giới chuyển mình sang kỷ nguyên hợp tác Bắc-Nam.

Đông Nam Á đang đi dần vào hòa bình, ổn định, phi liên kết và hợp tác vùng.

Sau chiến tranh, bộ chính trị đảng cộng sản Việt Nam thất bại trong hòa bình. Quần chúng chán ghét chính quyền tham nhũng, vô hiệu năng, ngược ý dân và thách thức trào lưu Dân Chủ trên toàn cầu. Dân ta sống dưới chế độ công an trị, nghèo đói và kém học, tiềm năng dân tộc bị kìm hãm vì đường lối lạc hậu của bộ chính trị.

Đã đến lúc tập hợp lại, đấu tranh thiết lập chính quyền Dân Chủ để phát triển đất nước trong thế giới đang đổi thay vũ bão.

Đứng lên nắm lấy cơ hội làm ăn trực tiếp với thế giới bên ngoài, biến đổi hẳn hạ tầng cơ sở xã hội. Hạ tầng mới quyết định thượng tầng phù hợp. Song song với hợp tác kinh tế và bằng phương cách hòa bình, nhân dân ta đấu tranh buộc bộ chính trị:

• tách đảng khỏi chính quyền, cấm dùng tiền thuế củng cố đảng trị, cản trở tiến bộ.

• để Quốc Hội thảo luật bầu cử dân chủ.

• tổ chức bầu cử tự do và công bằng Quốc Hội Lập Hiến để thảo Hiến Pháp mới.

Chấp nhận chạy đua, đảng Cộng Sản Việt Nam vẫn còn cơ may tồn tại trước khi quá muộn. Nếu không, khó tránh khỏi tình trạng quần chúng đứng dậy lật đổ.

Bất cứ ai, ở bất cứ đâu, yêu chuộng Dân Chủ và ủng hộ chính nghĩa của dân tộc Việt, hãy tập hợp lại cùng nhau làm việc trên nguyên tắc:

Tự lực hoạt động và phối hợp hành động qua mạng toàn cầu Internet.

Ai sẵn sàng mang hết tâm trí biến lý tưởng thành hiện thực có nhiệm


vụ hướng dẫn những người khác đứng dậy đòi Dân Chủ.

Những cá nhân xuất sắc, có uy tín, được cộng đồng tín nhiệm hợp thành nền tảng của tổ chức chính trị Tập Hợp Vì Nền Dân Chủ.

Đoàn kết lại! Dân Chủ phải thắng.

Việt Nam ngày 13 tháng 11 năm 2000 Đại diện ban vận động thành lập,

Bs. Nguyễn Đan Quế


Làm Gì Để Có Thay đổi ở Việt nam?

Những tiến bộ khoa học khi đem ứng dụng mang lại lợi ích, nên quần chúng tự động hưởng ứng đem về dùng, khiến xã hội đảo lộn hẳn; trên cơ sở hạ tầng khác hình thành nhà nước kiểu mới để tiếp tục đưa xã hội tiến lên theo hướng mới.

Trong những chế độ phong kiến vàng (Vua Quan) hay đỏ (Cộng Sản), chiến lược nhằm vào đánh đổ thượng tầng rồi thi hành cải cách ở hạ tầng là điều khó làm bằng bất bạo động, vì bọn cầm đầu luôn luôn khống chế hạ tầng để trường tồn; và giả sử nếu như nắm được thượng tầng mà hạ tầng chưa có những biến đổi cơ bản, thì xã hội vẫn như cũ, chỉ là đổi ngôi vua hay là thay đổi hết bộ chính trị này đến bộ chính trị khác.

Cộng Sản chủ trương chính quyền trên đầu súng, nghĩa là dùng bạo lực chiếm quyền. Nhưng đa số đã thất bại trong công cuộc phát triển kinh tế-xã hội, điển hình là đảng CSVN sau khi chiếm miền Nam Việt Nam. Tình trạng trì trệ, chìm đắm trong khó khăn buộc bộ chính trị đảng CSVN phải tìm đường sống bằng cách thương lượng, ký hiệp định thương mại song phương (tiếng Anh viết tắt là BTA) với Mỹ ngày 13-7-2000 và sắp được thông qua.

Thương ước đưa CSVN, quen đánh đấm, vào sân chơi mới BTA, trong đó luật chơi là kinh tế; đổi khác sâu rộng ở hạ tầng sẽ thay lãnh đạo ở thượng tầng. Đấy là chưa kể nhiều yếu tố nữa cũng vô cùng quan trọng như LX và Đông Âu sụp đổ và cao trào Dân Chủ đang dâng cao khắp nơi trên thế giới.

Tình hình VN sẽ có những chuyển biến cơ bản khi thi hành bản thương ước. Thật vậy:

Làm con cờ cho phong trào CS quốc tế, đưa dân tộc vào 2 cuộc chiến tranh tương tàn với chiêu bài “độc lập dân tộc và XHCN”, làm tan nát, băng hoại xã hội VN.Tôn thờ một chủ nghĩa mà cuối cùng đã phá sản.Không có can đảm nhìn nhận đi sai đường, bộ chính trị đảng CSVN còn cố nuôi hy vọng tiếp tục thống trị. Nhưng không được, vì chiến tranh lạnh chấm dứt, mâu thuẫn giữa CS-TB quốc tế không còn nữa, khối CS Xô


Viết và Đông Âu đã sụp đổ. Câu lạc bộ theo CS nay đếm trên đầu ngón tay gồm TQ, VN, Lào, Bắc Hàn, Cuba; trong đó TQ là hội viên thường trực Hội Đồng Bảo An LHQ đang chủ động xoay chuyển đi vào thế hợp tác với các siêu cường trong chiến lược toàn cầu mới hợp tác Bắc-Nam.VN cũng ‘đổi mới’ (1986) nhưng khác với TQ ở chỗ: bộ chính trị đảng CSVN hoàn toàn bị động trong cơn lốc toàn cầu hoá, lần mò dọ dẫm, tâm trạng hoang mang, một chân bước tới thở thấy thoáng mát nhưng chân kia không dám nhích tới vì sợ đi vào chỗ chết.Hiệp ước thương mại Mỹ-Việt chính là nhằm thúc cú nhẩy đó, đưa cả hai chân của VN sang hẳn sân chơi mới.

Vài nét chính về sân chơi mới:

• kinh tế theo luật cung cầu và tự do cạnh tranh.

• văn hoá đa nguyên, tự do sáng tạo.

• chính trị Dân Chủ, tôn trọng Nhân Quyền.

Và đây là hình ảnh thiểu não của bộ chính trị đảng CSVN:

• khoác trên người bộ đồ “định hướng XHCN” lỗi thời.

• đầu óc nghèo, nhai đi nhai lại mớ ngôn từ Mác-Lê - tư tưởng HCM.

• độc đoán, không giống ai, bị mọi người ghét bỏ, thế giới lên án.

Khi khối CS rã đám, Hà nội bơ vơ, cuốn theo chiều gió.Và BTA sắp đưa người “hùng thấm mệt” vào cuộc chơi mới để biện minh cho cứu cánh của cuộc chơi cũ trên chiến trường.

Hiệp ước song phương Việt-Mỹ có 5 phần chính:

1. Mở cửa thị trường cho hàng kỹ nghệ và nông sản. VN lần đầu tiên đồng ý cho phép các xí nghiệp VN, và với thời gian các xí nghiệp Mỹ và người Mỹ, có quyền tự do nhập cảng và xuất cảng từ bên trong biên giới VN. VN đã đồng ý giảm mạnh thuế đánh trên tất cả hàng kỹ nghệ và nông sản của Mỹ, bãi bỏ các biện pháp phi thuế quan, và dùng những tiêu chuẩn của Cơ Quan Mậu Dịch Thế giới (WTO) cho quan thuế, cấp giấy phép nhập cảng, buôn bán trong nước, tiêu chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn vệ sinh, tiêu chuẩn rau trái sạch.

2. Quyền sở hữu tài sản trí tuệ: VN đồng ý chấp nhận những tiêu chuẩn của WTO về bảo vệ tài sản trí tuệ trong vòng 18 tháng và có thêm những biện pháp trong vài lãnh vực khác như bảo vệ tín hiệu vệ tinh.

3. Mở cửa thị trường những dịch vụ: VN cho phép người Mỹ và xí


nghiệp Mỹ tiến vào thị trường dịch vụ bao gồm mọi loại dịch vụ, như dịch vụ tài chánh (bảo hiểm và ngân hàng), viễn thông, phân phối, nghe nhìn, pháp luật, kế toán, công trình sư, vi tính cùng liên quan, nghiên cứu thị trường, xây dựng, giáo dục, y tế và du lịch. Những cam kết được thực thi qua nhiều giai đoạn, trong vòng từ 3 đến 5 năm.

4. Những điều khoản về đầu tư: VN đã đồng ý bảo vệ đầu tư Mỹ khỏi bị truất hữu, khỏi yêu sách của địa phương và khỏi bắt buộc làm 1 phần xuất cảng.

5. Những điều khoản về trong sáng: VN đã đồng ý chấp nhận chế độ công khai minh bạch hoàn toàn phải đươc tôn trọng đối với những điều khoản của 4 phần nêu trên, bằng cách ban hành những đạo luật, điều lệ và những qui định khác được bình giải cho mọi người rõ, được xuất bản và cung cấp, và cho phép những công dân Mỹ quyền kháng cáo dựa trên đòi hỏi phải tôn trọng tất cả những gì có liên quan đến luật lệ và qui định.

TT Clinton hôm ký đã tuyên bố tại Vườn Hồng toà bạch Ốc hiệp định do đại diện thương mại MỹCharlene Barshefsky và bộ trưởng thươngmại VNVũ Khoan ký “sẽ mở rộng nền kinh tế VN, hội nhập VN hơn nữa vào nền kinh tế quốc tế, và gia tăng buôn bán giữa 2 quốc gia chúng ta”.

“Với hiệp ước này,” TT Clinton nói, “VN đã đồng ý đẩy nhanh tốc độ mở cửa với thế giới, chịu những ấn định chủ yếu về pháp trị và thương mại quốc tế, gia tăng làn sóng thông tin đến với dân chúng nước họ; qua mời gọi cạnh tranh sẽ gia tốc tăng nhanh thị trường tự do và khu vực tư nhân bên trong chính VN”.

TT tiếp, “Chúng ta hy vọng mở rộng giao thương sẽ đồng hành tay trong tay với tôn trọng NQ và quyền lao động, bởi vì chúng ta hiện sống trong 1 thời đại mà thịnh vượng có được do tự do trao đổi ý kiến, và ổn định tuỳ thuộc những lựa chọn dân chủ. Do ký hiệp định này, VN bước 1 bước đúng hướng.”

Từ một nước điều hành bằng pháp lệnh đổi sang pháp trị, từ đóng cửa dấu diếm đến mở rộng dân chủ, rõ ràng VN cần nhiều bộ luật và nhất là phải giải quyết vấn đề thi hành.Vô vàn khó khăn rất cơ bản, vô phương giải quyết trong tình hình bế tắc hiện nay:

Về kinh tế

Chủ nghĩa CS không công nhận quyền tư hữu (vốn, đất đai, tư liệu sản xuất…).Thực tế áp dụng tại Nga, Trung Quốc và tất cả các nước CS khác cho thấy là không đâu thành công trong việc huỷ bỏ quyền tư hữu mà


Mác tưởng là dễ, bởi lẽ đây là nhân quyền tự thân nó có trong mỗi con người ngay từ khi mới lọt lòng mẹ. Để thích ứng với thất bại đó, CS đành phải nói công nhận nhiều thành phần kinh tế, nhưng đâu là giới hạn giữa các thành phần không xác định được. Chính vì thế khi làm luật về đầu tư buôn bán kinh doanh, kể cả tài sản trí tuệ hoặc luật sở hữu đất đai, cải cách ruộng đất… quốc hội cãi nhau vì điều dưới mâu thuẫn với điều trên; đoạn nọ nghịch đoạn kia. Thôi thì chỉ còn cách nói chung chung, mà ngay cả khi nói chung chung nghe cũng không ổn. Bởi thế cấp dưới không biết đâu mà mò, tuỳ tiện suy luận, tuỳ tiện áp dụng. Quá nhiều kẽ hở ‘hợp pháp, hợp hiến’ để lạm dụng quyền thế và tham nhũng hoành hành.

Nhưng với BTA, những chuyện này sẽ phải chấm dứt. Chấm dứt được hay không và chấm dứt như thế nào? Đó chính là vấn đề nhiều người đang quan tâm theo dõi.

Về văn hoá

CS hoành hành nhờ bạo lực và ‘độc quyền thông tin dẫn đến độc quyền chính trị’.

BTA ngoài việc mở cửa kinh tế và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, còn mở cửa các dịch vụ trong đó có thông tin – giáo dục – văn hoá – nghệ thuật, đưa nhân dân ta tiếp cận với thế giới bên ngoài, hoá giải tuyên truyền một chiều của CS. Nhìn thế giới tiến bộ, người dân sẽ bác bỏ lỗi thời.

Về chính trị

CS vẫn muốn duy trì độc đảng với khẩu hiệu bịp bợm: đảng lãnh đạo – chính quyền quản lý – nhân dân làm chủ. Cơ chế này sẽ bị BTA đem ra thử thách.

Nhiệm vụ chính yếu của tất cả các nước đang phát triển là đưa số dân của mình đi lên cả kinh tế lẫn văn hoá, lấp bớt hố xa cách giầu nghèo. Vì thế, chính quyền bắt buộc phải được đa số ủng hộ, bộ máy gọn nhẹ và có khả năng thực hiện tiến bộ xã hội. Trong thế giới mới như vậy, làm sao đảng CSVN tiếp tục duy trì được vai trò ký sinh trùng ăn bám công quĩ và dùng ké phương tiện nhà nước để củng cố độc tài, coi bảo vệ độc quyền chính trị là hàng đầu, quan trọng hơn cả phát triển quốc gia. Đảng phải vận động riêng, nếu chiếm đa số phiếu bầu mới đứng ra thành lập chính phủ. Đảng đẻ ra nhà nước thì nhà nước chỉ là công cụ của độc tài, cản trở phát triển.


THẾ MỚI – LỰC MỚI – CÁCH MỚI Đây là lúc chúng ta đặt cuộc đấu tranh chung trong toàn bộ về không gian và toàn bộ về thời gian.

* Toàn diện về không gian: ngày nay với kỹ thuật hiện đại về thông tin và giao thông vận tải, biên giới giữa các nước đang mờ nhạt dần, bớt cách trở hơn trước. Riêng trường hợp VN, một khi thương ước Việt-Mỹ có hiệu lực, bức màn tre kể như không còn nữa. Chính vì thế, chúng ta cần quan niệm tổ quốc VN rộng mở với trong nước là quê nội và ngoài nước là quê ngoại.

* Toàn diện về thời gian: những gì xẩy ra hôm nay có gốc rễ từ quá khứ và là mầm mống cho tương lai. Chúng ta đang đưa cuộc chiến trước đây vĩnh viễn đi vào quá khứ: chính quyền 2 phe phải ra đi vì lỗi thời, và toàn dân ta ở thời điểm này mới là những người có thẩm quyền quyết định tối hậu đường lối và nhân sự lãnh đạo xây dựng VN trong hoà bình.

1975 chính quyền Saigon ra đi trước, do giải giáp.

Nay đến lượt CS bị đào thải trong trận địa BTA.

Lực lượng gần 3 triệu người Việt ở hải ngoại với nhiều người có vốn, kỹ thuật, kinh nghiệm sống dân chủ có thể trực tiếp tham gia với trong nước, từng bước đánh lui, đi đến làm phá sản vai trò lãnh đạo của đảng CSVN, bằng cách:

1. đầu tư ào ạt vào VN và nâng xuất cảng của VN sang Mỹ, giúp khu vực tư nhân hợp tác với doanh nhân Mỹ làm ăn phồn thịnh, đè bẹp quốc doanh. Dĩ nhiên khi được hưởng quyền lợi thì phía VN cũng phải có nghĩa vụ tuân thủ các điều khoản trong bản thương ước đã ký.

2. chống tệ nạn quan liêu – tham nhũng có hiệu quả. Mà Hà nội đã hoàn toàn bất lực.

Nhằm bảo đảm cho công cuộc đầu tư làm ăn buôn bán của mình không bị sách nhiễu trở ngại, các doanh gia Việt-Mỹ chắc chắn sẽ yêu cầu 2 bên nghiêm chỉnh thực thi những gì đã ký kết, đặc biệt là điều khoản luật lệ trong sáng theo tiêu chuẩn WTO và điều khoản VN chấp nhận để làn sóng thông tin vô VN. Đặt truyền thông VN bị nhà nước kiểm soát vào giữa lòng truyền thông đại chúng quốc tế, để từ tứ phía sự trung thực tràn vô làm rã rời guồng máy tuyên truyền của CS, phối hợp tố cáo tham nhũng và nhất là hỗ trợ đòi tự do báo chí. Luật minh bạch và đệ tứ quyền mới phá vỡ được quan liêu cấu kết tham nhũng hoành hành, nhất là ở cấp chóp bu.


3. tích cực tham gia tiến trình tách đảng khỏi chính quyền.

Để môi trường đầu tư ổn định và đạt tăng trưởng cao, ngoài an-sinh người dân bình thường cần NQ và DC. Do đó có nhu cầu chấm dứt độc tài đảng trị, nghĩa là loại bỏ tất cả đảng ủy các cấp từ trên xuống dưới ra khỏi bộ máy hành chánh.

Làm sao gỡ cây tầm gửi thâm căn cố đế này, khó lắm? Với BTA có thể.

Khi thi hành thương ước, mâu thuẫn trầm trọng sẽ diễn ra giữa 1 bên là các viên chức chính quyền (bị thúc đẩy bởi các điều khoản của BTA, bởi các doanh nhân Mỹ-Việt, bởi quyền lợi của người tiêu dùng) và bên kia là các cấp Ủy đảng tương ứng (bị chi phối bởi chủ nghĩa và nạn cá nhân, bè phái), khiến việc tuân thủ gặp khó khăn, nhất là khi đầu tưcủa Mỹ đổ vào VN và xuất cảng của VN sang Mỹ tăng lên.Tới cao độ, hai bên giằng co không quyết. Bộ máy hành chánh do dân đóng thuế sẽ chối bỏ não bộ bệnh hoạn và cuối cùng chính sức mạnh quần chúng tách đảng ra khỏi hẳn chính quyền qua bầu cử tự do.

Nhưng cuộc đấu tranh chung của dân tộc chỉ thành công NẾU:

* Doanh gia ta trong ngoài nhanh chóng nắm ngay thực chất kinh tế các thương vụ do BTA mở ra, du Hà Nội vào thế chỉ thông qua trên giấy tờ. Hợp đồng cùng doanh gia ngoại quốc nhẹ nhàng đưa VN đến với thế giới.

Linh động kết hợp thị trường tự do với Nhân Quyền và Dân Chủ để vận động quần chúng (nay nắm thẩm quyền kinh tế và văn hoá) tham gia đông đảo tiến trình đòi thay đổi.

Đây là lúc mọi người Việt góp tiếng cho đại cuộc, dứt khoát không khoan nhượng: Muốn phát triển VN phải kinh tế thị trường và Dân Chủ hoá. Mỗi người và mọi người hăng hái cài răng lược và sẵn sàng sáp lá cà chứng minh cho những người CS thấy rõ là bộ chính trị lỗi thời, không thể đáp ứng với tình hình đất nước.

Từ vị trí đứng trong xã hội tiên tiến, có vốn, kỹ thuật và liên hệ với doanh nghiệp nước ngoài, hải ngoại cần chủ động bắt tay trong nước, hỗ trợ nhau làm ăn buôn bán với thế giới, phổ biến văn hoá mới, tư tưởng mới, lập trường mới…sẵn sàng đi đầu xé rào cho quần chúng áo lên phá vỡ lề thói làm ăn vô hiệu năng, quan liêu, tham nhũng. Thực tế mà nói, mỗi người Việt hải ngoại về nước là một cán bộ sinh động mang theo trên người ít nhiều tinh thần tự do, dân chủ và tiến bộ. Đây là đội ngũ tuyên


truyền đông đảo và hữu hiệu, không lãnh lương mà lại rất tích cực, 1 việc không dễ gì đảng phái có thể làm được.

Trong suốt tiến trình thay da đổi thịt này, chúng ta luôn luôn đề cao những giá trị phổ quát của NQ và DC bằng mọi phương cách có thể. Thai nghén trong những điều kiện như vậy, nhà nước mới sẽ tôn trọng NQ, DC, có khả năng cùng hậu thuẫn trong – ngoài để thực hiện tiến bộ xã hội.

Muốn nhà nước mới sắp ra đời là một nhà nước tốt đẹp, ngay từ bây giờ chúng ta cần trình bầy rõ hướng phát triển mới đáp ứng đúng nguyện vọng và quyền lợi của nhân dân hai miền Nam-Bắc và phù hợp với tình hình mới của thế giới.

Vì nhân loại đang đi vào nền văn minh mới với hai cuộc cách mạng: cách mạng vi điện tử và cách mạng nhân bản hoá, chúng ta có thể nói một cách tổng quát là đối với tất cả các nước dù giầu hay nghèo, bất cứ đường lối phát triển hữu hiệu nào trong thế giới mới ngày nay tự thân đều mang 3 tính chất Xã Hội, Nhân Bản và Tiến Bộ.

-Tính Xã Hội

Nhà nước nhân bản là của toàn dân, chứ không phải của 1 giai cấp nào, chúng ta bác bỏ hẳn quan niệm chính quyền luôn luôn bắt buộc phải mang tính giai cấp hoặc vô sản hay tư sản. Lấy ý dân qua thăm dò để xây dựng luật pháp và có những quốc sách hợp lòng người.

Tản quyền. Vai trò nhà nước là phục vụ, chứ không phải lũng đoạn. Chức năng không còn là trực tiếp quản lý nữa, mà là điều hoà phối hợp sinh hoạt giữa các khu vực của xã hội. Mọi thay đổi lãnh đạo phải diễn ra định kỳ theo thể thức dân chủ.

Xã-hội-hoá toàn bộ nền kinh tế mới và văn hoá mới, nghĩa là thẩm quyền kinh tế-văn hoá nay nằm trong tay người dân, hình thành xã hội dân sự sinh hoạt tự do trong luật định.

Tính chất xã hội mà đường lối mới chủ trương là xu thế mới đang lên trên thế giới, hoàn toàn khác hẳn quái thai XHCN của CS. Một bên là tiến trình đi lên tự nhiên của tư bản chủ nghĩa khi diễn ra cách mạng vi điện tử và nhân bản hoá và bên kia là ý đồ không tưởng của chủ nghĩa Mác-Lênin lên bước tiến của nhân loại, nay đã bị phủ nhận và phá sản.

Hay nói rõ hơn đường lối mới chủ trương: Lực lượng làm ra của cải vật chất và sản phẩm trí tuệ cho xã hội phải trực tiếp nắm quan hệ sản xuất qua cổ phần và bầu ban quản trị; có thế mới tránh đẻ ra mâu thuẫn đối


kháng vô sản – tư sản và hoạt động của não trạng này nằm khắp nơi trong dân gian. Đây chính là những điều kiện cần thiết để đưa trình độ dân trí nhất loạt lên.

- Tính Nhân Bản

Xã hội xây dựng trên quan niệm triết lý mới về con người: tinh thần và vật chất có tương quan, hỗ tương tác động và hoán chuyển lẫn nhau qua sinh-năng (photon). Sinh-năng là một phần của vũ trụ năng (photon) và vũ trụ năng trực tiếp ảnh hưởng trên sinh-năng.

- Tính Tiến Bộ

Đường lối mới phát triển xã hội đồng đều cả hai mặt tinh thần lẫn vật chất, đi vào nền văn minh mới. Kinh tế – kỹ thuật cao mang lại thịnh vượng. Nền Văn Hoá – Giáo Dục Nhân Bản, khoa học, đại chúng, khai phóng và sáng tạo làm đời sống tinh thần phong phú hơn.

Đường lối mới đưa nhân loại xích lại gần nhau, cùng tiến vào kỷ nguyên toàn cầu hoá kinh tế, toàn cầu hoá văn hoá và toàn cầu hoá chính trị với bản Tuyên Ngôn Quốc Tế Nhân Quyền là hiến pháp tối cao chung cho tất cả các dân tộc.

Tóm lại, với thương ước Mỹ-Việt BTA cuộc đấu tranh chung của dân tộc ta chuyển sang thế công:

* Thế mới. Cuộc đấu tranh nay ở vào vị thế rộng lớn hơn của kinh tế toàn cầu, trong đó có nền kinh tế mạnh nhất thế giới, vừa buộc CSVN phải mở cửa.

* Lực mới. Sức sống mãnh liệt của kinh tế thị trường trỗi dậy, phối hợp với đầu tư và thương mại từ bên ngoài.

* Cách mới. Bàn tay phải dùng kinh tế lôi bộ máy hành chánh bỏ đảng (nghèo khó) ngả theo thịnh vượng chung (BTA). Nắm đấm trái đánh thẳng đòn NQ và DC vô đầu bộ chính trị đảng CSVN.

Kinh tế thị trường ngự trị hạ tầng, thượng tầng bất lực, có đảng hay không có đảng, xã hội vẫn đi theo qui luật chung của kinh tế toàn cầu. Trong hoàn cảnh đó bộ chính trị không còn cách nào khác hơn là chấp nhận bầu cử tự do, công bằng, có giám sát quốc tế.

Trên thực tế, tiến trình Dân Chủ hoá đang bắt đầu khởi động ở hạ tầng cơ sở xã hội VN về kinh tế và văn hoá. Cho nên càng đông quần chúng tích cực tham gia, thể chế mới càng dễ đoàn kết được toàn dân, hàn


gắn chia rẽ và có quốc tế ủng hộ để đưa Tổ Quốc chúng ta đến tương lai tươi sáng hơn.�

24.09 .2008 Cao Trào Nhân Bản

Tập Hợp Vì Nền Dân Chủ

Nguyễn Đan Quế

Bs. NĐQ là một trong những trí thức bất ñồng chính kiến hàng ñầu tại Việt nam, ông bị bắt giam năm 1978 không xét xử cho ñến năm 1988.

Năm 1990 ông thành lập Cao trào Nhân bản và bị tuyên án 20 năm tù và 5 năm quản thúc tại gia vì tội “âm mưu lật ñổ chính quyền.”

Năm 1998 trước áp lực quốc tế, Việt nam thả tự do cho ông. Năm 2004 ông lại bị án 30 tháng vì tội “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước.”

Ông ñã ñược trao nhiều giải nhân quyền: Raoul Wallenberg (1994), Robert Kennedy (1995), Hellman/ Hammett (2002), Heinz R. Pagels (2004).

Ông ñược ñề cử Nobel Hòa bình nhiều lần và gần nhất vào năm 2004 do Dân biểu Ed Royce cùng bảy Thượng Nghị Sĩ Hoa Kỳ ñề cử.


NGUYỄN GIA KIỂNG

Cuộc Chiến đấu Thực sự

Ba mươi năm là thời gian của một thế hệ, và đối với Việt Nam, cũng dài bằng thời gian của cuộc nội chiến quốc-cộng 1945-1975. Một thế hệ đã sinh ra và lớn lên. Dân số Việt Nam đã tăng quá gấp đôi, từ 40 triệu lên 83 triệu. Những thanh niên sinh ra sau cuộc chiến chiếm quá 2/3 dân số. Điều này có nghĩa là cuộc chiến đã thuộc vào dĩ vãng và đã đến lúc ta có thể nghĩ đến nó như một biến cố lịch sử thay vì một đam mê.

Trước hết cần hiểu bối cảnh lịch sử của cuộc xung đột kết thúc ngày 30-4-1975.

Cuộc chiến này diễn ra vào giữa lúc Việt Nam đang sống một cuộc chuyển hóa lớn từ văn hóa Khổng giáo sang văn hóa phương Tây. Khổng giáo đã bị đánh bại và bị lố bịch hóa ("Cái học nhà Nho đã hỏng rồi!", Tú Xương) nhưng vẫn còn là văn hóa nền tảng của dân tộc ta. Người ta không thể đoạn tuyệt nhanh chóng với một nền văn hóa đã được độc tôn trong hai ngàn năm. Ngược lại, văn hóa phương Tây tuy toàn thắng về mặt chính trị và cũng hơn hẳn về mặt trí thức nhưng mới chỉ được tiếp thu một cách rất phiến diện. Lý do là vì nó được chuyên chở bởi một ngôn ngữ - tiếng Pháp - rất ít người hiểu, đồng thời nó cũng là một bước nhảy vọt trí tuệ quá lớn đối với người Việt Nam. Nước ta lâm vào một cuộc khủng hoảng căn cước lớn, nhận ra văn hóa truyền thống của mình là dở trong khi không dứt bỏ được nó, ái mộ văn hóa của những kẻ rất xa lạ tới chiếm đóng nước mình. Chúng ta không biết mình là ai và muốn gì.

Cần nhìn giai đoạn Pháp thuộc một cách khách quan. Đối với nhà nước Việt Nam, nghĩa là triều Nguyễn, nó là một cuộc xâm lược nhưng đối với nhân dân Việt Nam và mỗi người Việt Nam, nó lại có tác dụng khai phóng lớn cả về vật chất lẫn tinh thần. Mức sống, trình độ hiểu biết, và các quyền con người căn bản được nâng cao một cách ngoạn mục. Dù mất chủ quyền, nước ta phát triển rất nhanh và rất mạnh về mọi mặt dưới thời Pháp thuộc. Sự kiện kẻ thống trị nước ngoài đem lại phúc lợi hơn hẳn so với các


chính quyền Việt Nam đã giáng một đòn chí tử lên ý niệm chủ quyền truyền thống. Sản phẩm của cuộc chuyển hóa áp đặt này trước hết là một bối rối tâm lý và một khủng hoảng căn cước mà ta vừa nói, nhưng đồng thời một tinh thần quốc gia mới cũng được khai sinh.

Trái với ngộ nhận của khá đông người, ý niệm quốc gia và lòng yêu nước chỉ mới xuất hiện trên thế giới gần đây thôi cùng với ý niệm con người tự do và hệ luận của nó là thể chế dân chủ. Trước đó chỉ có những vùng đất thuộc quyền sở hữu của những dòng vua trong đó người dân chỉ là nô lệ. Kẻ nô lệ có thể do bị điều kiện hóa quá lâu tưởng lầm rằng mình yêu sợi dây xích nhưng đó không phải là một tình yêu. Ý niệm quốc gia như là di sản và tài sản của mọi người chỉ xuất hiện tại châu Âu từ thế kỷ 18. Chỉ có quốc gia được quan niệm như vậy mới cho phép nói tới lòng yêu nước. Tại Việt Nam, một cách ngược đời, ý thức về quốc gia đã thực sự ra đời dưới thời Pháp thuộc, vào lúc chúng ta không có chủ quyền. Nó là sản phẩm của một cộng đồng đã khá giả hơn, đã tự do hơn, đã cảm thấy mình có một số quyền và do đó một số trách nhiệm với đất nước, hơn nữa lại chia sẻ cùng một sự tủi nhục bị người Pháp thống trị. Ý thức quốc gia và lòng yêu nước sơ sinh này dầu vậy chỉ giới hạn trong một thiểu số. Sức mạnh của tinh thần quốc gia và lòng yêu nước là ở chỗ chúng là những giá trị đúng chứ không phải vì chúng đã có và đã mạnh từ lâu; điều này cần đã ý thức rõ rệt nếu ta muốn hiểu cuộc chiến 1945-1975.

Một giai cấp trí thức Tây học mới xuất hiện và sẽ là nhân sự lãnh đạo của cái được gọi là "phe quốc gia" (Quốc Gia Việt Nam và Việt Nam Cộng Hòa) sau này. Đặc điểm đầu tiên của giai cấp trí thức này là họ có kiến thức vượt trội về mọi mặt so với lớp nho sĩ tiền bối của họ, nhưng hầu như hoàn toàn không có tư tưởng, nhất là tư tưởng chính trị. Họ là hậu thân của giai cấp sĩ mà đạo lập thân là học cặm cụi với hy vọng được làm những công cụ ngoan ngoãn cho kẻ cầm quyền. Một đặc điểm khác là trong đại bộ phận, cũng do hậu quả của di sản Khổng giáo, họ không có tinh thần dân tộc. Họ sống trong một buổi giao thời với đầy rẫy cơ hội, lại may mắn ở vào một vị trí thuận lợi để lợi dụng những cơ hội đó cho nên không mong ước gì hơn là chế độ thuộc địa cứ tiếp tục.

Chế độ Pháp thuộc không phải chỉ là một đảo lộn lớn và đột ngột mà còn có mâu thuẫn nội tại của chính nó: nó là một sự thống trị nhưng đồng thời cũng có tác dụng khai phóng vì tạo ra những con người sung túc hơn và tự do hơn. Những con người tự do chắc chắn sẽ đòi hỏi sự bình đẳng giữa các dân tộc, nghĩa là chống lại chế độ thuộc địa. Tâm lý háo hức học


hỏi, bắt chước người phương Tây qua các phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục, Đông Du, Tây Du dần dần đã nhường chỗ cho các đòi hỏi chính trị từ cuối thập niên 1920 cả trong Nam lẫn ngoài Bắc. Cao điểm là cuộc khởi nghĩa 1930 của Việt Nam Quốc Dân Đảng.

Người Pháp, nhất là cánh tả, đã ý thức được rằng chế độ thuộc địa không thể tiếp tục. Cuối thập niên 1920, toàn quyền Varenne đã bắt đầu những cuộc đối thoại trong chiều hướng mở rộng các quyền chính trị cho người Việt, sang thập niên 1930 chính quyền Front Populaire còn đề nghị một bước quyết định khác là trở lại hiệp ước Patenôtre 1884, trao trả lại miền Bắc cho triều đình Huế. Đề nghị này bị chính trí thức Việt Nam đồng loạt bác bỏ. Sự kiện này thật đáng chú ý, nó chứng tỏ khoảng trống chính trị bi đát của nước ta lúc đó. Người Việt, kể cả những người đòi độc lập, coi triều đình Huế, chính quyền Việt Nam duy nhất, còn tệ hơn chính quyền thuộc địa Pháp. Như vậy, nếu người Pháp muốn trả độc lập cho Việt Nam họ phải bàn giao quyền lực cho ai? Việt Nam đã hoàn toàn sụp đổ cả về định chế lẫn tinh thần. Sự sụp đổ này đã thể hiện rõ rệt sau cuộc khởi nghĩa dũng cảm nhưng lãng mạn của Việt Nam Quốc Dân Đảng. Những hy sinh của các chiến sĩ Việt Nam Quốc Dân Đảng, trong đó lẫm liệt nhất là 13 người lãnh đạo lên đoạn đầu đài ngày 17-6-1930, đã chỉ được tiếp nối bởi một phong trào tiểu thuyết ái tình, thơ lãng mạn, nhạc trữ tình, tranh ấn tượng, v.v. Tinh thần dân tộc hầu như không có, trí thức Việt Nam vẫn chỉ cặm cụi học để lấy bằng và làm quan.

Đối với quần chúng Việt Nam, giai đoạn Pháp thuộc đã có hai tác dụng. Một mặt đời sống của họ được cải thiện đem lại cho họ cùng một lúc một khả năng đề kháng lớn hơn và một ý thức rõ rệt hơn về thân phận đày đọa mà họ cũng như ông cha họ đã phải chịu đựng qua các thế hệ; mặt khác là sự ghen tức với giai cấp trí thức tiểu tư sản, giai cấp được hưởng lợi nhiều nhất trong giai đoạn Pháp thuộc.

Tóm lại, vào lúc thế chiến II bùng nổ, nước ta đang ở trong giai đoạn nghiêm trọng của một cuộc chuyển hóa lớn. Như một cơ thể ở tuổi dậy thì, xã hội Việt Nam đã thay đổi quá nhiều và quá mạnh nên đã mất thăng bằng và tích lũy ở mức độ cao những mâu thuẫn và căng thẳng. Một giai cấp trí thức mới xuất hiện, được đặc biệt ưu đãi và hãnh diện làm công cụ cai trị cho người Pháp, tương tự như giai cấp sĩ trước họ hãnh diện làm công cụ thống trị cho các vua chúa. Họ không thấy có một bổn phận nào đối với quần chúng Việt Nam cả. Họ quá thỏa mãn để đặt cho mình những vấn đề. Họ không cần quan tâm tới đất nước, vả lại họ không biết suy nghĩ. Những


người chống đối chế độ thuộc địa chỉ là một thiểu số và nhiều khi cũng chỉ chống đối vì không thành công trong lộ trình đi học và làm quan. Điển hình là trường hợp ông Hồ Chí Minh trở thành nhà cách mạng vì không được vào Trường Thuộc Địa (Ecole Coliniale). Trước mặt họ là một quần chúng thèm muốn và ghen tức, ngày càng ý thức được rằng mình đã bị chà đạp quá lâu. Nước Việt Nam truyền thống đã sụp đổ hoàn toàn trong khi một ý thức mới về quốc gia chỉ mới bắt đầu thai nghén. Sự thất bại của các đảng phái lấy tinh thần dân tộc làm nền tảng là điều hiển nhiên. Vả lại chính các đảng phái này cũng chẳng có tư tưởng chính trị nào cả.

Trong bối cảnh đó, một lực lượng chính trị rất lạ lùng đã xuất hiện, đảng cộng sản.

Đây là chính đảng đầu tiên được thành lập tại Việt Nam dưới thời Pháp thuộc nhưng mục tiêu của nó không phải là để phục vụ cho Việt Nam mà là để phục vụ cho quốc tế vô sản. Nó không kêu gọi đoàn kết dân tộc mà kêu gọi hận thù giai cấp. Tổ quốc của nó không phải là Việt Nam mà là một nước rất xa lạ và chưa hề có một liên hệ nào với Việt Nam: nước Nga. Các tên gọi đầu tiên của nó không bày tỏ một tình cảm nào đối với Việt Nam: Đông Dương Cộng Sản Đảng, Xô Viết Nghệ Tĩnh. Nó chống Pháp không phải để giành độc lập cho Việt Nam mà vì chống chủ nghĩa thực dân là một trong những chủ trương của Đệ Tam Quốc Tế. Trong một quốc gia lành mạnh một đảng như vậy không có hy vọng nào được hưởng ứng cả. Nhưng đảng cộng sản đã là đảng được ủng hộ mạnh nhất. Nó cũng là đảng duy nhất có hậu thuẫn quốc tế. Khi thế chiến II chấm dứt với khoảng trống chính quyền toàn diện, nó không mạnh nhưng là lực lượng có tổ chức duy nhất. Nó đã nắm được chính quyền và lần này dương cao ngọn cờ giải phóng dân tộc, giành độc lập. Đây chỉ là một thay đổi khẩu hiệu theo chủ trương "cách mạng vô sản trong một nước" của Stalin mà thôi, nhưng đã đem chính nghĩa lại cho đảng cộng sản. Các đảng phái quốc gia, hoặc mới tái lập hoặc mới thành lập, đã hoàn toàn bất lực và bị tiêu diệt. Cuộc chiến 1945-1975, trong cả hai giai đoạn mà đảng cộng sản gọi là chống Pháp và chống Mỹ, đã diễn ra với sự vắng mặt của các chính đảng không cộng sản. Các chính quyền quốc gia, trừ một vài nhân vật rất hiếm hoi xuất hiện một cách ngắn ngủi sau khi Ngô Đình Diệm bị lật đổ, chỉ là sự nối tiếp của bộ máy thuộc địa Pháp cả về cơ chế lẫn nhân sự, điều khiển bởi những người thuộc lớp trí thức đào tạo trong thời Pháp thuộc, những người đã rất thỏa mãn dưới chế độ thuộc địa, không có kiến thức chính trị, không có tinh thần dân tộc và cũng không có đội ngũ.


Nếu nhìn cuộc chiến 1945-1975 như một cuộc nội chiến với sự tiếp tay của các thế lực quốc tế thì có thể nói đó là cuộc đụng độ giữa một bên là một tổ chức theo đuổi một cách cuồng tín một chủ nghĩa tồi tệ và một bên là một khối người không thành tổ chức, không có bản lĩnh chính trị, cũng không có luôn tinh thần dân tộc. Như vậy thì sự thất bại của các chính quyền quốc gia là điều không tránh khỏi, dù phương tiện dồi dào hơn hẳn và được sự tham chiến trực tiếp của đông đảo quân nước ngoài.

Khi một cuộc chiến đã kéo dài 30 năm, mọi phương tiện đã được sử dụng, đã từng là quan tâm hàng đầu của dư luận thế giới và đã được tranh cãi một cách sôi nổi trên qui mô toàn cầu thì kết thúc của nó không thể là một sự ngẫu nhiên mà là một kết thúc hợp lý, dù có thể là không tốt dưới mắt một số người.

Với cuộc chiến đi dần vào dĩ vãng một số nhận định có thể được đưa ra một cách khách quan. Trước hết là vấn đề chính đáng.

Dù các chính quyền quốc gia không phải là một kết hợp chính trị để có một lập trường chung, điểm nổi bật mà mọi người có thể nhìn thấy là thái độ thân phương Tây. Đây là một thái độ đúng, chúng ta có nhiều điều để học hỏi ở các nước phương Tây, cụ thể là Pháp và Mỹ. Chúng ta cũng cần sự dìu dắt và giúp đỡ của họ. Nhưng chọn lựa đúng này đòi hỏi một giải thích khó khăn. Nó cần được suy nghĩ và lý luận để được quần chúng chấp nhận. Vấn đề là những người kế tiếp nhau cầm đầu phe quốc gia không lý luận, họ chỉ theo Pháp để tranh giành ân sủng của kẻ thống trị nước ngoài, và sau đó theo Mỹ trong cùng một tinh thần. Các chính quyền quốc gia vì vậy không có sự chính đáng. Một điểm cần lưu ý là không một người lãnh đạo phe quốc gia nào hiểu rằng cuộc đấu tranh chống cộng chỉ có ý nghĩa nếu mục tiêu của nó là để xây dựng dân chủ.

Các chính quyền quốc gia, trong sự xô bồ của chúng cũng đã dần dần tạo điều kiện cho sự xuất hiện của một lớp người mới có ý thức dân tộc và trưởng thành trong một không khí tương đối dân chủ nhưng lớp người này chưa nắm được thế chủ động và cũng còn ở rất xa mức độ chuẩn bị cần thiết vào ngày 30-4-1975.

Sự chính đáng của đảng cộng sản là ở chỗ họ tranh đấu chống sự thống trị của nước ngoài. Nhưng chúng ta cũng cần xét lại chính điểm này. Giai đoạn Pháp thuộc không phải là tai hại đối với Việt Nam. Nó đã là giai đoạn mà nước ta phát triển nhanh nhất và trí tuệ Việt Nam được khai thông nhiều nhất. Người Pháp cũng đã qui định được biên giới trên đất liền và trên biển một cách thuận lợi cho Việt Nam, điều mà sau này chính quyền


cộng sản không bảo vệ được. Cũng phải nhìn nhận rằng ngay dưới thời Pháp thuộc chỗ đứng và tầm quan trọng của người Việt Nam không ngừng được tăng cường. Nếu sự gia tăng về dân trí và dân số cứ tiếp tục thì độc lập chỉ là vấn đề thời gian. Như đã trình bày ở phần trên, chính người Pháp cũng đã nhìn thấy điều này và ngay từ các thập niên 1920 và 1930 họ đã bắt đầu tìm cách triệt thoái. Giành độc lập là điều bắt buộc nhưng chiến tranh có phải là giải pháp hay nhất không? Chính nghĩa của cuộc chiến tranh chống Pháp 1945-1954 không hiển nhiên như đảng cộng sản muốn chúng ta hiểu, nhất là lúc đó Pháp đã thừa nhận sự độc lập của Việt Nam trên nguyên tắc.

Cuộc chiến tranh gọi là chống Mỹ hoàn toàn vô nghĩa. Chống Mỹ là lý cớ chứ không phải là lý do. Lúc đó miền Nam đã là một nước cộng hòa, không lệ thuộc Mỹ hơn là miền Bắc lệ thuộc Liên Xô và Trung Quốc. Đảng cộng sản quyết tâm thiết lập chế độ cộng sản trên toàn lãnh thổ vì thế họ phải đánh miền Nam, dù có Mỹ hay không có Mỹ. Khi cuộc chiến bắt đầu, số cố vấn Mỹ chỉ có vài ngàn, còn ít hơn cả số cố vấn Trung Quốc và Liên Xô ở miền Bắc. Khi quân Mỹ đã rút ra hết sau hiệp định Paris, họ vẫn tiến đánh miền Nam. Và tại sao phải chống Mỹ? Mỹ hoàn toàn không có chính sách thực dân, họ giúp Việt Nam về tài chính, khoa học, kỹ thuật, phương pháp và tổ chức, tất cả đều là những điều chúng ta cần. Vả lại, sau khi đã hy sinh hàng triệu sinh mệnh để đuổi Mỹ đi ngày nay chính quyền cộng sản đang làm tất cả để đem Mỹ trở lại. Cả hai cuộc chiến đều chỉ do tham vọng nắm độc quyền cai trị của đảng cộng sản cùng với vai trò mũi nhọn tiến công của phong trào cộng sản thế giới mà một cách mù quáng đảng cộng sản đã tự nguyện đảm nhiệm.

Nếu, như phải lý luận một cách lành mạnh, sự chính đáng của một chính quyền là phát triển đất nước và đem lại sự sung túc, bảo đảm tự do và dân chủ, bảo đảm công lý và trật tự an ninh, bảo vệ sự toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ người dân thì chính quyền cộng sản không có một sự chính đáng nào cả. Vả lại họ không do người dân chọn lựa.

Sự chính đáng của đảng cộng sản là ở chỗ nó đã chiến thắng. Nhưng chiến thắng không chứng tỏ là có chính nghĩa. Lịch sử nhân loại không thiếu những trường hợp những kẻ hung bạo và dã man đã khuất phục được những xã hội văn minh hơn chúng. Chiến thắng của đảng cộng sản chủ yếu dựa vào hai vũ khí: khủng bố và tuyên truyền dối trá. Họ sẵn sàng làm tất cả những gì mà đối thủ của họ không dám tự cho phép. Họ làm cho người dân miền Bắc tin rằng dân chúng miền Nam đói khổ cùng cực và bị đánh


đập hàng ngày. Nếu hiểu giải phóng là đem lại tự do và no ấm thì giữa hai miền Nam và Bắc không phải miền Nam cần được giải phóng.

Dưới cả hai chế độ, đại khối dân tộc đã chỉ là nạn nhân. Những người có trí tuệ và tâm huyết rất đông đảo trong cả hai hàng ngũ nhưng họ không có tổ chức và hậu thuẫn nên đã không nắm được vai trò quyết định. Họ phải ý thức được điều này để đừng bị gắn bó với một quá khứ nào cả, dù là kinh nghiệm dân chủ bệnh hoạn giả dối của phe quốc gia, hay kinh nghiệm bạo ngược đẫm máu của phe cộng sản.

Đất nước đã được những gì và mất những gì trong 30 năm qua?

Đã có tiến bộ về mặt kinh tế trong gần 20 năm qua nhờ mở cửa một phần về kinh tế thị trường sau hơn mười năm đập phá. Đời sống của nhân dân đã được cải thiện. Mức tăng trưởng được duy trì một cách đều đặn ở mức độ trên 7% mỗi năm. Tuy vậy tỷ lệ tăng trưởng này phải được coi là thấp đối với một nước đã quá chậm trễ so với thế giới, với một địa thế thuận lợi và một nguồn nhân lực phong phú. So với Trung Quốc, Việt Nam đã bắt đầu tăng trưởng sau Trung Quốc gần mười năm nhưng tỷ lệ tăng trưởng luôn luôn thấp hơn, khoảng cách so với Trung Quốc ngày càng mở rộng ra chứ không thu hẹp lại. So với các tỉnh bờ biển của Trung Quốc, mà mức độ tăng trưởng là trên 15% mỗi năm, thì sự thua kém lại càng bi đát.

Dầu sao, nhờ đời sống được cải thiện và nhờ lượng thông tin ngày càng gia tăng, và nhất là nhờ sự sụp đổ của chủ nghĩa cộng sản và phong trào cộng sản thế giới, một xã hội dân sự đã hình thành và không ngừng tự cởi trói, buộc chính quyền cộng sản phải liên tục nhượng bộ. Một đồng thuận mới cũng đã thành hình. Đó là đồng thuận xây dựng dân chủ đa nguyên, trong tinh thần hòa giải dân tộc, bằng những phương thức bất bạo động. Khi đã có đồng thuận này thì sớm hay muộn đất nước cũng sẽ chuyển hóa về dân chủ.

Một điểm tích cực lớn khác là sự hình thành của cộng đồng người Việt hải ngoại hơn ba triệu người hiện diện trên khắp thế giới, nhất là tại các nước tiên tiến. Cộng đồng này hiện nay đã là nguồn đóng góp lớn nhất cho đất nước với trên 3 tỷ USD mỗi năm, tương đương với thu nhập của mười triệu người trong nước. Nhưng tiềm năng đóng góp của nó còn to lớn hơn nhiều. Nó có thể là những đầu cầu khoa học, kỹ thuật, thương mại. Nó cũng có thể đóng vai trò con mắt của Việt Nam để quan sát và học hỏi thế giới. Tuy vậy cộng đồng người Việt hải ngoại cũng đặt ra một vấn nạn lớn cho đất nước. Nếu quan hệ giữa trong và ngoài nước không được bình thường hóa mau chóng thì thế hệ mới sẽ mất đi quan hệ với đất nước và bị


đồng hóa vào nước định cư. Một dấu hiệu báo động là phần lớn các thanh niên trưởng thành tại nước ngoài không còn thông thạo tiếng Việt nữa, chưa nói đến sự hiểu biết về văn hóa và lịch sử Việt Nam. Phải bình thường hóa quan hệ trong thời gian mà thế hệ cha anh, thế hệ đã trưởng thành trước khi rời Việt Nam, còn có khả năng đóng vai trò gạch nối giữa con em mình và đất nước Việt Nam. Nhưng bình thường hóa quan hệ giữa trong và ngoài nước chỉ có thể thực hiện được nếu đất nước có dân chủ. Một thanh niên 30 tuổi, lớn lên tại các nước phương Tây không thể nào chấp nhận được chế độ độc đảng. Khẩu hiệu "xây dựng dân chủ với một đảng duy nhất" đối với họ chỉ là một sự khiêu khích.

Bên cạnh những điểm tích cực, nhiều nguy cơ lớn cũng đã xuất hiện. Nguy cơ lớn nhất là tệ tham nhũng đang tàn phá và làm tê liệt đất nước. Tham nhũng làm hỏng cơ chế thị trường, loại bỏ những giải pháp và những con người đứng đắn, đưa kẻ bất tài và lưu manh vào địa vị quyết định, đặt quan hệ giữa người và người trên sự gian trá. Không đẩy lùi được tham nhũng thì ngay cả đà tăng trưởng khiêm tốn hiện nay cũng sẽ không duy trì được. Chúng ta cần ý thức rằng chưa có một nước nào trở thành giàu mạnh với một mức độ tham nhũng cao. Từ nhiều năm nay nhà nước cộng sản không ngừng kêu gào chống tham nhũng, dùng những từ ngữ thống thiết như "nội xâm", "quốc nạn", nhưng tham nhũng vẫn tiếp tục tăng lên, và tăng nhanh, chứ không giảm đi. Vấn đề vẫn chưa có giải đáp.

Một nguy cơ khác, chủ yếu do hậu quả của tham nhũng và độc tài, là sự băng hoại của các giá trị đạo đúc và sự lãnh đạm hoàn toàn với tương lai đất nước. Tuổi trẻ mất định hướng và niềm tin, sa ngã vào nghiện ngập và sự đồi trụy. Thất vọng kéo dài quá lâu với nhà nước đã biến thành thất vọng đối với chính đất nước. Cảm giác bất lực đã khiến mỗi người chỉ còn tìm cách giải quyết những vấn đề cá nhân bằng những giải pháp cá nhân, bất chấp sự lương thiện nếu cần. Nhưng đây chỉ là một trò chơi điên dại trong đó mỗi người chống tất cả và tất cả chống mỗi người với kết quả tất nhiên là mọi người đều thua.

Tăng trưởng kinh tế thực ra cũng chỉ làm giàu cho một số nhỏ. Cuộc sống của đại bộ phận dân chúng, nhất là tại nông thôn, vẫn còn cơ cực. Chênh lệch giàu nghèo thách đố hơn bao giờ hết và đang tăng lên thay vì giảm đi. Đất nước Việt Nam trở thành của riêng của một thiểu số. Gần đây khối lượng tiền bẩn quá lớn đã tạo ra một tệ nạn mới, nạn đầu cơ nhà đất. Đối với đại đa số thanh niên, một ngôi nhà đã trở thành một ước mơ ngoài tầm tay. Họ trở thành những kẻ bơ vơ ngay trên đất nước mình. Họ càng


không có lý do để quan tâm tới đất nước.

Một đe dọa lớn khác là môi trường. Ý thức bảo vệ môi trường đã đến quá trễ và những cố gắng quá giới hạn. Sự hủy hoại môi trường đã khiến lụt lội và hạn hán kế tiếp nhau mỗi năm, ngay cả khí hậu cũng thay đổi. Năm nay chúng ta bị hạn hán nặng. Ô nhiễm đã khiến người ta phải bịt mặt trong các thành phố lớn. Nếu tình trạng này tiếp tục thì chẳng bao lâu người Việt Nam sẽ thành xa lạ với nhau vì không còn nhìn được mặt nhau. Chúng ta cũng đang bị cướp nước. Trung Quốc đã ngang ngược xây dựng các đập lớn trên thượng nguồn sông Mê Kông và sông Hồng làm cạn dần hai con sông này. Nước mặn đã tràn vào đồng bằng miền Nam. Chính quyền cộng sản Việt Nam không dám có phản ứng, như đã không dám phản ứng khi hải quân Trung Quốc tàn sát ngư dân mình trên biển cả.

Vấn đề nhức nhối nhất là chúng ta vẫn chưa có giải pháp cho bài toán dân chủ hóa, điều kiện cần dù không đủ, để giải quyết mọi vấn đề của đất nước. Chúng ta vẫn còn là một trong bốn nước cộng sản cuối cùng của thế giới, đề cao một chủ nghĩa đã hiện nguyên hình như là một sai lầm đẫm máu và đã bị ném vào sọt rác của lịch sử. Người Việt Nam nào không hổ thẹn? Phải giải quyết nhanh chóng bài toán dân chủ hóa bởi vì chúng ta không có nhiều thì giờ. Trong vòng một thế hệ nữa, một ưu thế quyết định của chúng ta ngày nay sẽ trở thành một gánh nặng: tỷ lệ trẻ/già sẽ đảo ngược.

Ba mươi năm sau ngày 30-4-1975, Việt Nam đã là một nước độc lập và hòa bình, đã có quan hệ bình thường với mọi quốc gia trên thế giới nhưng vẫn là một nước nghèo và lạc hậu, đang chuyển hóa một cách khó khăn với một tương lai đầy dấu hỏi.

Giải pháp nào?

Ba vấn đề chính của chúng ta hôm nay là xây dựng dân chủ, đẩy lùi tham nhũng và xây dựng một ý thức quốc gia mới.

Cả ba đòi hỏi một chính quyền mới.

Xây dựng dân chủ đòi hỏi những người có văn hóa dân chủ thực sự. Những con người được đào tạo ra bởi một hệ thống chuyên chính ngay cả nếu chấp nhận dân chủ cũng không thể có phản xạ dân chủ bởi vì trấn áp, tuyên truyền một chiều, bầu cử bịp bợm nằm trong giáo dục của họ. Cùng lắm họ chỉ tạo ra được một thứ dân chủ hình thức và bệnh hoạn. Dân chủ là một cơ chế phức tạp không những đòi hỏi sự hiểu biết mà còn đòi hỏi kinh nghiệm và phản xạ. Quyền lực bao giờ cũng cám dỗ. Muốn xây dựng


và bảo vệ dân chủ cần có những người không thể ứng xử khác hơn là dân chủ, bởi vì đó là bản chất của họ.

Tham nhũng không giản dị là một vấn đề đạo đức, chống tham nhũng không phải chỉ đòi hỏi ý chí và sự lương thiện. Tham nhũng là những liên minh quyền lợi và quyền lực có tổ chức, có phương tiện, có kiến thức, có quyết tâm, và cả dã tâm. Đó cũng là quan hệ đan xen, có vay trả, có ân oán và có luật chơi riêng. Những người cầm quyền hiện nay đã chứng tỏ họ không thể chống tham nhũng. Nếu họ thực sự chống tham nhũng thì họ đã không được đặt để vào các chức vụ mà họ đang giữ. Họ đã trở thành những cấp lãnh đạo bởi vì đã thỏa hiệp với tham nhũng. Muốn chống tham nhũng thì trước hết phải không nợ nần gì ai cả, sau đó phải có lực lượng nếu không muốn bị tiêu diệt. Như vậy chống tham nhũng đòi hỏi một đội ngũ đông đảo những người gắn bó với nhau và coi cuộc chiến chống tham nhũng như cuộc chiến đấu của đời mình.

Đất nước sẽ không thể vươn lên được nếu người dân không quan tâm tới đất nước và gắn bó đời mình với tương lai đất nước. Muốn như thế phải xây dựng một ý thức quốc gia mới, quan niệm đất nước như một tình cảm, một không gian liên đới và một đồng thuận xây dựng và chia sẻ một tương lai chung, chứ không phải là một chủng tộc, càng không phải là vùng lộng hành tự do của tập đoàn cầm quyền. Đây là cả một bước nhảy vọt về triết lý chính trị. Nhưng còn có bao nhiêu người quan tâm tới đất nước và gắn bó đời mình với đất nước? Chắc là không nhiều, nhưng chắc là không thiếu những người sẵn sàng liên kết với các thế lực bất chính. Xây dựng thành công một ý thức quốc gia mới như vậy vừa là một cuộc chiến đấu văn hóa đòi hỏi nhiều trí tuệ vừa là một cuộc chiến đấu chính trị đòi hỏi một đội ngũ gắn bó và kiên trì.

Cả ba cuộc chiến đấu xây dựng dân chủ, chống tham nhũng và xây dựng một ý thức dân tộc mới đều đòi hỏi một đội ngũ những người dân chủ lương thiện, có bản lĩnh và quyết tâm. Trước hết là nếu không có đội ngũ chúng ta sẽ không áp đặt được dân chủ. Tập đoàn cầm quyền hiện nay không mạnh, cũng không gắn bó và cũng không quyết tâm. Nó ngoan cố chỉ vì chúng ta bất lực, và chúng ta bất lực vì chúng ta thiếu tổ chức.

Nhưng tại sao chúng ta vẫn chưa có một tổ chức dân chủ có tầm vóc? Đó là câu hỏi gay gắt nhất phải được đặt ra trong dịp kỷ niệm 30 năm ngày 30-4-1975.

Lý do là vì chúng ta thiếu văn hóa tổ chức. Chính vì thế mà chúng ta luôn luôn có hàng ngàn lý do chính đáng để không tham gia, hay tiếp tục


tham gia, một tổ chức và quên đi lý do cơ bản là nếu không có tổ chức chúng ta không làm được gì cả. Chính quyền cộng sản không sợ những phản kháng cá nhân. Họ chỉ sợ những đấu tranh có tổ chức.

Nếu sau ba mươi năm chúng ta ý thức sự cần thiết của một tổ chức dân chủ là chúng ta đã làm một bước đột phá lớn và có quyền hy vọng.

Xin kết thúc bài này bằng một nhận định lịch sử. Không phải là chúng ta đã không có tiến bộ. Trái lại chúng ta đã tiến nhanh, có lẽ quá nhanh và vì thế đã mệt mỏi.

Vùng đất chung quanh biển Đông trong đó có nước ta vào thời tiền sử do điều kiện địa lý đã không thuận lợi cho sự phát triển của một nền văn minh. Chỉ một vài thế kỷ trước công nguyên chúng ta mới tiếp xúc với hai nền văn minh lớn từ Trung Hoa và Ấn Độ. Khi người Trung Hoa đến, chúng ta còn là một vùng đất bán khai; mặc dầu có một số trống đồng mà chúng ta hãnh diện. Chúng ta chưa có chữ viết, chưa biết đến bánh xe, chưa có các thị trấn, cũng chưa biết cày bừa. Chúng ta vẫn chủ yếu ở thời đại đồ đá. Ngay cả những trống đồng cũng tố giác sự lạc hậu của chúng ta vì lúc đó thế giới đã vào thời đại đồ sắt từ lâu rồi. Chúng ta chậm trễ khoảng 4.000 năm so với thế giới văn minh lúc đó.

Đầu thế kỷ 16 khi người phương Tây đến, chúng ta ở một tình trạng tổ chức xã hội tương tự như châu Âu hồi đầu công nguyên dưới thời đế quốc La Mã. Trong khoảng 20 thế kỷ chúng ta đã rút ngắn khoảng cách với thế giới văn minh được hơn 20 thế kỷ.

Ngày nay, về mặt văn hóa tư tưởng và tổ chức xã hội chúng ta còn chậm hơn thế giới khoảng 50 năm (mức sống và sự giàu có là một vấn đề khác). Như thế có nghĩa là trong gần năm thế kỷ chúng ta lại rút ngắn được khoảng cách thêm hơn 15 thế kỷ nữa. Đó là một thành tích không nhỏ, chứng tỏ khả năng thích nghi và học hỏi của dân tộc ta. Nhưng có lẽ vì phải đi quá nhanh, quá vội mà chúng ta đã biết nhiều hơn là hiểu, đã học và làm mà không có thì giờ để suy nghĩ và sáng tạo.

Trong cả hai bước nhảy vọt lớn, khi tiếp xúc với người Trung Hoa và khi tiếp xúc với người phương Tây, chúng ta đều chịu số phận nô lệ. Số phận này đã tạo ra một khuôn mẫu, các chính quyền độc lập cũng chỉ là những chế độ nô lệ bản xứ không hơn không kém.

Truyền thống nô lệ tuy, một mặt, do những bắt buộc của nó, đem lại cho chúng ta một số đức tính - chịu đựng, nhẫn nại, siêng năng, học nhanh, thích nghi nhanh với những thay đổi đột ngột - nhưng đồng thời cũng tạo


ra trong chúng ta những khuyết tật lớn cần phải mau chóng khắc phục. Không có tự do, chúng ta thiếu sáng tạo. Sự thiếu thốn và nghèo khổ khiến chúng ta trở thành ghen tức và nhỏ mọn. Quen chịu đựng sự ác độc của kẻ thống trị, chúng ta trở thành ác độc với nhau. Quen nhìn đồng loại bị khinh bỉ và chà đạp, chúng ta nhiễm tập quán coi thường lẫn nhau và chỉ biết nể sợ người nước ngoài. Không được quyền quyết định, chúng ta thiếu tinh thần trách nhiệm. Quen nhận những mệnh lệnh mâu thuẫn và tùy tiện của kẻ thống trị, chúng ta không quen phê phán và cũng không cảm thấy như cầu phải giải quyết những mâu thuẫn của chính mình, v.v. Nhưng khuyết tật lớn nhất là thiếu văn hóa tổ chức. Những kẻ nô lệ không được quyền kết hợp với nhau vì kết hợp với nhau họ sẽ có sức mạnh để bẻ gẫy ách nô lệ, điều mà kẻ thống trị không bao giờ dung túng, từ đó họ không biết kết hợp và dần dần không cảm thấy nhu cầu kết hợp, thay vào đó mỗi người tìm cách giải quyết những vấn đề cá nhân bằng những giải pháp cá nhân.

Cuộc chiến đấu của chúng ta hôm nay là làm thế nào để trong vòng 10 năm san bằng được khoảng cách 50 năm còn lại. Đây là cuộc chiến đấu khó khăn nhất. Cố gắng cuối cùng bao giờ cũng là cố gắng đau nhức nhất, bởi vì lần này chúng ta trước hết phải chiến thắng chính mình, sau một cuộc xung đột dữ dội với chính mình, để vượt lên một tầng văn hóa mới để vứt bỏ tập tính của kẻ nô lệ và tiến tới văn hóa của con người tự do trong đó óc phê phán, óc sáng tạo và văn hóa tổ chức là những thành tố cơ bản. Đó là điều kiện sống còn của chúng ta, cũng như của mọi dân tộc, trong kỷ nguyên trí tuệ này.

Nguyễn Gia Kiểng

Ông là thành viên sáng lập của Tập Hợp Dân Chủ Ða Nguyên, bình luận gia chính trị của tờ Thông Luận (www.thongluan.org).

Tác phẩm:

Tổ Quốc Ăn Năn (2001), bản tiếng Anh: Whence.. Whither... Vietnam?

Nguồn: Thông Luận, số 192, 5/2005


Chủ Nghĩa Cộng Sản Đến Việt Nam Như Thế Nào?

Ngày 19-8-1945 đã là một ngày lịch sử lớn. Đó là ngày mà Việt Nam khẳng định trước thế giới như một dân tộc có chủ quyền, nhưng đồng thời đó cũng là ngày nước ta đi vào một phương hướng đặc biệt và đầy hậu quả: chủ nghĩa cộng sản. Không ai có thể chối cãi rằng nếu Cách Mạng Tháng 8 do một lực lượng không cộng sản chủ động thì nước ta sẽ khác hẳn hiện nay. Với Cách Mạng Tháng 8, chủ nghĩa cộng sản đã đột ngột xuất hiện một cách áp đảo. Việt Nam cũng có một đàn anh hoàn toàn mới: nước Nga, một nước rất xa, chưa hề tiếp xúc với Việt Nam, bỗng nhiên được người cộng sản Việt Nam coi như tổ quốc của mình một cách rất thành thực. Nhân dịp kỷ niệm Cách Mạng Tháng 8 cũng nên nhìn lại những tình huống đã đem chủ nghĩa cộng sản tới Việt Nam.

Trước hết là một minh định quan trọng: cái mà chúng ta gọi là chủ nghĩa cộng sản, hay "chủ nghĩa Mác-Lênin", tại Việt Nam không phải là chủ nghĩa cộng sản của Marx mà chỉ là chủ nghĩa của Lenin, trong đó tư tưởng Marx đã bị lợi dụng và lạm dụng. Khi Lenin và đảng cộng sản Nga nắm được chính quyền tại Nga, trong biến cố gọi là "Cách Mạng Tháng 10 Nga" vào tháng 11-1917, thì phong trào cộng sản thế giới đã thất bại và tan rã từ lâu rồi.

Một cách tóm tắt, tuy tư tưởng cộng sản không mới, nó nằm trong khuôn khổ những trăn trở của nền văn hóa Thiên Chúa Giáo trước mâu thuẫn giữa một tôn giáo coi mọi người là anh em và một thực tại xã hội đầy rẫy bất công, nhất là vào lúc khởi đầu cuộc cách mạng kỹ nghệ, nhưng phong trào này đã chỉ thành tổ chức năm 1847 với "Liên Đoàn Cộng Sản" và với bản "Tuyên Ngôn Cộng Sản" nổi tiếng do Marx soạn thảo với sự đóng góp của Engels. Nó phát triển mạnh và trở thành "Đệ Nhất Quốc Tế" năm 1864, cơ quan đầu não đặt ở London do Marx kiểm soát. Đệ Nhất Quốc Tế phát triển rất nhanh chóng, vào năm 1869 nó có tới gần bảy triệu thành viên với gần một triệu thành viên đóng liễm đều đặn. Nhưng nó đã là nạn nhân của chính sự phát triển nhanh chóng này và đã tan rã trên thực tế năm 1872 sau một đại hội xung đột giữa nhiều phe phái cách mạng, cải tổ và vô chính phủ. Chính Marx đã vận động để chuyển trụ sở sang Mỹ và


sau đó coi sự tan rã này như một lối thoát vinh quang cho một phong trào đã bế tắc. Rồi năm 1876 Đệ Nhất Quốc Tế chính thức được giải tán. Cuộc cách mạng vô sản mà Marx hô hào đã thất bại.

Đệ Nhị Quốc Tế được thành lập năm 1889, sáu năm sau khi Marx đã qua đời. Dầu vậy người ta có thể chắc chắn là Marx không ủng hộ Đệ Nhị Quốc Tế. Trong một thư gửi một người bạn năm 1881, ông viết: "Những điều kiện cho phép thành lập một quốc tế lao động chưa hội đủ, những cố gắng thành lập các quốc tế như vậy không những vô ích mà còn có hại và sẽ chỉ tàn lụi trong sự nhàm chán". Đệ Nhị Quốc Tế tuy lập lại những lập trường căn bản của Marx nhưng chấp nhận cả những thành phần không tán thành Marx và đa số chủ trương thay đổi xã hội qua những cải tổ liên tục.

Năm 1919, Lenin, sau khi đã nắm được chính quyền tại Nga, cho ra đời Đệ Tam Quốc Tế, một tổ chức thuần túy đặt dưới quyền điều động tùy tiện của Lenin, và nhất là Stalin sau đó, cuối cùng bị giải thể do một sắc lệnh của Stalin tháng 6-1943. Chủ nghĩa cộng sản nhập cảng vào Việt Nam trong Cách Mạng Tháng 8 như vậy chỉ là cái đuôi của một chủ nghĩa đã phá sản. Vấn đề là người Việt Nam, cộng sản cũng như chống cộng, không hiểu được điều này và đã nhìn nó, dù để theo hay để chống, như một khuynh hướng cấp tiến đang lên.

Nhưng trước hết hãy quay trở lại để nhận định về sự thất bại của phong trào cộng sản do Marx và Engels hướng dẫn. Có thể nói sự thất bại này gần giống như sự phá sản của một công ty vay nợ mà không có khả năng hoàn trả. Phong trào cộng sản giống như một tôn giáo mà tín điều được chứa đựng trong Tuyên Ngôn Cộng Sản và thánh kinh là cuốn Tư Bản Luận. Điều nghịch lý là, khác với các tôn giáo, tín điều lại có trước thánh kinh. Marx viết Tuyên Ngôn Cộng Sản năm 1847, khẳng định những niềm tin nền tảng của phong trào cộng sản mà ông quả quyết rằng có thể, và sẽ, chứng minh được một cách khoa học. Người ta chờ đợi Marx thực hiện lời cam kết đó, nhưng Marx đã không giữ được lời hứa. Mãi tới hai mươi năm sau, năm 1867, Marx mới viết xong tập I của Tư Bản Luận. Và cuốn sách đã là một thất vọng lớn. Điều mà người ta chờ đợi Marx chứng minh là sự sụp đổ không tránh khỏi của chủ nghĩa tư bản và thắng lợi tất yếu của chủ nghĩa cộng sản đã không có, thay vào đó là một lý thuyết kinh tế về trị giá và những lời tiên tri không có cơ sở. Darwin được Marx đề nghị đề tặng cuốn sách này đã từ chối. Bẽ bàng càng lớn vì Marx coi Tư Bản Luận là tác phẩm mà để thực hiện ông đã phải "hy sinh cuộc sống, hạnh phúc và gia đình". Marx đã không trả lời được những chất vấn trên


những xác quyết mà ông đưa ra. Tư Bản Luận gần như đã đánh một dấu chấm hết trên chủ thuyết chính trị của Marx. Năm 1877, ông cộng tác với Engel để đưa ra tác phẩm Chống Dürhing bao gồm toàn bộ những tư tưởng căn bản của ông. Cuốn sách này không tìm được nhà xuất bản, được đem đăng từng kỳ một trên tờ báo của Đảng Dân Chủ Xã Hội Đức, tổ chức mạnh nhất trong phong trào vô sản thế giới, nhưng bị bỏ ngang vì bị đại hội đảng Dân Chủ Xã Hội Đức đánh giá là "hoàn toàn không ích lợi gì cho các đảng viên mà còn gây cho họ một sự nhàm chán đến cực độ". Khó có thể hình dung được sự bẽ bàng cuối đời của Marx. Cuốn Tư Bản Luận tập I chỉ được dịch ra tiếng Anh và tiếng Pháp hơn 10 năm sau đó. Các tập II và III cũng chỉ được ấn hành rất lâu sau khi Marx đã qua đời và hầu như không ai đọc, trừ những nhà nghiên cứu về Marx.

Chính Marx cũng đã nhìn nhận sự phá sản của chủ thuyết cách mạng vô sản của mình. Năm 1872, ngay sau khi Đệ Nhất Quốc Tế tan vỡ, ông gửi thông điệp cho phân bộ Hòa Lan nói rằng "tại những nước như Mỹ và Anh, người lao động có thể đạt tới mục tiêu của mình bằng những phương tiện ôn hòa". Trước đó, năm 1870, ông còn coi Anh và Đức là những vùng đất hứa để tiến hành cách mạng, đập tan nhà nước tư bản và xây dựng chuyên chính vô sản. Trong những năm chót của đời ông, Marx đã để lại một câu nói bất hủ: "Điều chắc chắn là tôi không theo chủ nghĩa Marx".

Sự thất bại của chủ thuyết cộng sản vào cuối thế kỷ 19 mặt khác cũng do thực tế đem đến. Thất bại của cuộc cách mạng 1848, rồi các công xã Paris năm 1871 đã làm mất lòng tin của giai cấp công nhân vào thắng lợi tất yếu của cuộc cách mạng vô sản. Hơn thế nữa, những tiên đoán của Marx về sự tích lũy tư bản, về tập trung tư bản và về sự gia tăng bần cùng của giai cấp công nhân ngày càng bị thực tế lố bịch hóa. Đời sống của công nhân thay vì bị bần cùng hóa đã tăng lên một cách ngoạn mục trong những thập niên cuối của thế kỷ 19. Phong trào công nhân tại Đức, Anh và Pháp chuyển qua đấu tranh ôn hòa bằng nghị trường và nghiệp đoàn.

Năm 1917, Lenin giành được thắng lợi tại Nga. Trong cuộc cách mạng lật đổ Nga hoàng tháng 2-1917, đảng cộng sản Nga (lúc đó còn mang tên là Đảng Dân Chủ Xã Hội Nga) rất yếu, không có một đóng góp nào cả. Cái mà người ta gọi là "Cách Mạng Tháng 10 Nga", thực ra chỉ là một cuộc đảo chính của một đảng khủng bố đã "sáng suốt" nhìn thấy sức mạnh của bạo lực và quyết tâm trong một xã hội hoang mang và phân rã.

Nước Nga, kể từ ngày lập quốc cho đến khi chế độ cộng sản được thành lập, có một đặc điểm là đã chỉ có những chế độ cực kỳ tàn bạo. Bạo


lực là văn hóa nền tảng của nước Nga và Lenin là người hiểu rõ nhất tâm lý này. Một điều khác mà Lenin cũng hiểu rõ là tâm lý tự mãn "ếch ngồi đáy giếng" của một nước Nga vì ít tiếp xúc với thế giới bên ngoài nên cứ tưởng chế độ thôn xã của mình, về bản chất chỉ là một chế độ nô lệ còn bán khai hơn cả nếp sống làng xã Việt Nam, có thể lấy làm mẫu mực cho xã hội tương lai của nhân loại. Bản thân Lenin xuất thân từ một môi trường khủng bố, anh ruột Lenin đã bị xử tử sau một hành động khủng bố, còn ông bị đày đi Siberia. Kinh nghiệm bản thân này giúp Lenin hiểu rằng một nhóm nhỏ quyết tâm có thể khống chế và sai bảo được một số người rất đông đảo nếu có được một lý luận chặt chẽ và hùng hồn, dù không cần đúng. Trở lại Nga sau cách mạng tháng 2-1917 lật đổ Nga hoàng và sau một thời gian lưu vong dài, Lenin bắt tay ngay vào việc xây dựng một đảng khủng bố. Chín tháng sau Đảng Dân Chủ Xã Hội của ông ta (đổi tên là Đảng Công Sản từ năm 1918) nắm được chính quyền và dần dần tiêu diệt mọi lực lượng khác để nắm độc quyền chính trị. Thành công của Lenin và các đệ tử của Lenin tại các nước khác thật là mỉa mai cho Marx. Chủ nghĩa cộng sản đã không thành công tại những nước kỹ nghệ như ông tiên đoán, trái lại đã giúp những phần tử khủng bố cướp chính quyền tại những nước lạc hậu. Nhưng nếu không có Lenin chắc chắn chủ nghĩa Marx đã bị chôn vùi.

Hồ Chí Minh, được huấn luyện tại Nga, đem chủ nghĩa cộng sản, bài bản Lenin, mà chính ông cũng như các cộng sự viên của ông chỉ biết một cách rất sơ sài về Việt Nam và đã thành công vì, một mặt, xã hội Việt Nam đã chín muồi cho một chủ nghĩa như thế và, mặt khác, nhờ chính sách khủng bố có kỹ thuật mà Hồ Chí Minh du nhập từ Nga. Hơn thế nữa Đảng Cộng Sản Việt Nam là lực lượng duy nhất có hỗ trợ quốc tế.

Chủ nghĩa cộng sản là ý thức hệ cuối cùng của loài người mang tham vọng giải thích tất cả. Nó bao gồm một học thuyết siêu hình, một triết lý về lịch sử và một hứa hẹn hạnh phúc. Nó đòi hỏi lòng tin thay vì lý luận. Về bản chất nó cũng giống như một tôn giáo. Vì thế nó đã thành công ở những nơi mà một tôn giáo được lấy làm nền tảng cho chính trị sụp đổ, đòi hỏi sự ra đời của một tôn giáo khác. Nó đã được hưởng ứng trong giai đoạn đầu tại Tây Âu khi ý thức hệ Thiên Chúa giáo tỏ ra bất lực trong việc giải quyết mâu thuẫn xã hội. Nó mất dần ảnh hưởng khi xã hội Tây Âu cải tiến và tìm ra những lý luận chính xác để bác bỏ nó. Dưới bài bản Lenin, nó đã thành công tại Nga, một xã hội khép kín trong nhiều thế kỷ và đã không đổi mới kịp với đòi hỏi. Nó còn thành công hơn nữa tại các xã hội Khổng giáo như Trung Quốc và Việt Nam, nơi một ý thức hệ toàn trị đã sụp đổ


nhưng vẫn chưa bị từ bỏ. Chủ nghĩa cộng sản của Lenin về nội dung rất giống Khổng giáo và đã xuất hiện như một giải pháp để cải tiến Khổng giáo.

Điều cần lưu ý là mặc dù không biết gì về chủ nghĩa cộng sản, đặc biệt là không biết rằng đây chỉ là một chủ nghĩa xuất phát từ hoàn cảnh xã hội Tây Âu, đã chứng tỏ sự sai lầm ngay trên quê hương của nó và đã bị Lenin bóp méo để lạm dụng, hầu hết các tổ chức chính trị Việt Nam ra đời trước Cách Mạng Tháng 8 đều đã chấp nhận nó, hoặc ít nhất chủ nghĩa dân túy. Có thể nói trước tháng 8-1945 không có người Việt Nam nào thực sự chống chủ nghĩa cộng sản vì thâm tín cá nhân cả. Lập trường chống cộng chỉ xuất hiện sau đó, khi Đảng Cộng Sản Việt Nam thi hành chính sách khủng bố, thủ tiêu theo bài bản Lenin. Ở một mức độ nào đó có thể nói chính Hồ Chí Minh, và chủ nghĩa Lenin mà ông du nhập đã khiến người Việt Nam tàn sát nhau và khai sinh ra lập trường chống cộng tại Việt Nam. Một lần nữa chúng ta thấy rõ sự chậm tiến về trí tuệ của châu Á nói chung và Việt Nam nói riêng: say mê một học thuyết mà chính người sáng tạo ra nó đã từ bỏ.

Cách Mạng Tháng 8, bên cạnh sự vinh quang không thể chối bỏ của nó, đã dẫn chúng ta đến nhiều thảm kịch đẫm máu và đã khiến chúng ta thua kém như ngày nay.

Bài học mà chúng ta cần rút ra là một dân tộc không có tư tưởng không khác một người mù, không vấp ngã cách này thì cũng vấp ngã cách khác.�

Nguyễn Gia Kiểng

(*) Những trích dẫn lời của Marx lấy từ cuốn “Marx-Engels, selected correspondence”, của Dona Torr, trích lại từ cuốn Theory and Practice of Communism của Carew Hunt, Pelican Books, 1977.


NGUYỄN HỘ

Quan Điểm và Cuộc Sống Mấy lời của tác giả

Tôi tên Nguyễn Hộ, sanh ngày 01 tháng 5 năm 1916 (77 tuổi), tại xã Hạnh Thông (tức phường 10), quận Gò Vấp, thành phố Hồ Chí Minh.

Lúc còn nhỏ, tôi chỉ học hết cấp 2 (sơ học yếu lược) thời Pháp thuộc năm 1933. Vì gia đình nghèo, tôi không thể tiếp tục đến trường mà phải đi học nghề, làm thợ tại xưởng đóng tàu Ba Son (1935) vào lúc 19 tuổi. Tại đây từ năm 1936 (20 tuổi), tôi bắt đầu tham gia cách mạng, tham gia

phong trào đấu tranh dân sinh dân chủ và được kết nạp vào đảng cộng sản Đông Dương (tức đảng cộng sản Việt Nam sau nầy) năm 1937 (tức 21 tuổi). Sau 5 năm hoạt động, tôi bị bắt vào tháng 4 năm 1940 trên đường đi vào nhà máy và bị tù 5 năm ở Côn Đảo. Đến cuối năm 1945, tôi được cách mạng tháng 8 giải phóng về và tiếp tục hoạt động đến sau nầy. Suốt quá trình cách mạng ấy tôi đã kinh qua các trách nhiệm như sau:

a/ Thời kỳ đấu tranh dân sinh dân chủ (1936-1940)

Chi ủy chi bộ Ba Son (đảng cộng sản Đông Dương)

Bị tù đày ở Côn Đảo (1940-1945).

b/ Thời kỳ kháng chiến chống Pháp (1946-1954).

Phó thư ký kiêm bí thư đảng đoàn liên hiệp công đoàn Nam Bộ, phụ trách công đoàn Sài Gòn - Chợ Lớn.

Ủy viên ban kháng chiến hành chánh đặc khu Sài Gòn - Chợ Lớn, phụ trách dân quân; Trưởng ban dân quân Sài Gòn - Chợ Lớn.

(1916-2009)


Thành đội trưởng dân quân Sài Gòn - Chợ Lớn.

Phụ trách thành đảng bộ Sài Gòn - Chợ Lớn (cuối năm 1948 đến cuối năm 1950), kiêm phó chủ tịch ủy ban hành chánh Sài Gòn - Chợ Lớn.

Ủy viên thường vụ đặc khu ủy Sài Gòn - Chợ Lớn, phụ trách cán sự 2 đặc khu, kiêm phó chủ tịch ủy ban hành chánh Sài Gòn - Chợ Lớn, kiêm chỉ huy phó ban chỉ huy quân sự đặc khu Sài Gòn - Chợ Lớn (cuối năm 1950 đến cuối năm 1952).

Đau nặng, nằm bệnh viện (cuối năm 1952 đến cuối năm 1954).

c/ Thời kỳ kháng chiến chống Mỹ (lúc đất nước chia cắt hai miền Nam Bắc)

Ra Bắc, đau nặng, nằm bệnh viện (1955-1956).

Ủy viên ban chấp hành, ban thường vụ tổng liên đoàn lao động Việt Nam (1957-1960).

Ủy viên ban thơ ký, ủy viên đoàn chủ tịch tổng công đoàn Việt Nam: đảng đoàn tổng công nhân Việt Nam (1961-1963).

d/ Về miền Nam công tác (1964-1975)

Ủy viên thường vụ khu ủy Sài Gòn - Gia Định (T4) phụ trách dân vận, công vận, hoa vận.

e/ Thời kỳ sau 30/04/75 trở đi (1975-1987)

Ủy viên thường vụ thành ủy thành phố Hồ Chí Minh phụ trách dân vận.

Chủ tịch liên hiệp công đoàn thành phố Hồ Chí Minh kiêm phó chủ tịch tổng công đoàn Việt Nam.

Chủ tịch mặt trận Tổ Quốc Việt Nam thành phố Hồ Chí Minh kiêm ủy viên đoàn chủ tịch ủy ban trung ương mặt trận Tổ Quốc Việt Nam.

Chủ tịch hội Việt - Xô hữu nghị thành phố Hồ Chí Minh kiêm phó chủ tịch ban chấp hành trung ương hội Việt-Xô hữu nghị.

Chủ tịch ủy ban đoàn kết và hữu nghị với nhân dân thế giới thành phố Hồ Chí Minh.

Chủ tịch ban thiếu niên nhi đồng thành phố Hồ Chí Minh.

Trưởng ban vận động đồng bào thành phố Hồ Chí Minh ủng hộ xây dựng công trình thuỷ điện Trị An, xây dựng con đường Nhà Bè - Duyên


Hải và xây dựng kinh Đông - Củ Chi.

Giữa năm 1987, tôi được cơ quan cho nghĩ hưu lúc tôi 71 tuổi.

Liền sau đó Câu lạc bộ kháng chiến thành phố ra đời. Tôi tham gia hoạt động với tư cách Chủ nhiệm câu lạc bộ. Kể ra, ngay từ đầu, anh em kháng chiến thiết tha xin lập hội những người kháng chiến thì bị thành ủy và UBND thành phố từ chối và chỉ cho phép thành lập Câu lạc bộ những người kháng chiến mà thôi, mặc dù điều 67 của hiến pháp còn ghi rành rành các quyền tự do của công dân: tự do hội họp, tự do lập hội... Tất nhiên, tổ chức hội và tổ chức Câu lạc bộ có thực sự khác nhau về nội dung, quyền hạn và phạm vi hoạt động. Tuy vậy, dựa vào nội dung quyết định của ủy ban nhân dân thành phố về nhiệm vụ, quyền hạn của Câu lạc bộ kháng chiến:

Tập họp những người kháng chiến trong hai thời kỳ (chống Pháp và chống Mỹ) nhằm phát huy truyền thống yêu nước trong nhân dân ta.

Đóng góp vào công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ Quốc Việt Nam XHCN.

Đoàn kết tương trợ giúp đở lẫn nhau trong cuộc sống.

Những người tham gia câu lạc bộ kháng chiến đã tiến hành hoạt động bằng các hình thức: hội thảo, mít tinh, kiến nghị, viết báo, ra báo nhằm các mục tiêu cụ thể chống tiêu cực, quan liêu, cửa quyền, ức hiếp trù dập quần chúng, tham nhũng, bè phái, bao che lẫn nhau vì đặc quyền, đặc lợi trong hàng ngũ cán bộ đảng và nhà nước, ngoài ra xây dựng tổ chức, phát triển hội viên, thực hiện đoàn kết tương trợ, thăm hỏi chăm sóc gia đình kháng chiến, thương binh liệt sĩ.

Với tinh thần đấu tranh chống trì trệ, tiêu cực nói trên, câu lạc bộ kháng chiến thành phố đã kiến nghị:

Bộ chính trị và Ban bí thư trung ương đảng cần có sự kiểm điểm định kỳ, phê tự phê về sự lãnh đạo của mình trước ban chấp hành trung ương để qua đó điều chỉnh, kiện toàn cơ quan lãnh đạo: ai có đủ đức, tài thì tiếp tục phát huy, còn ai không đủ đức, tài thì cần cho rút lui để đưa người có đức có tài thay thế, chứ không thể cứ "sống lâu lên lão làng".

Không nên 'độc diễn' khi quốc hội bầu Chủ tịch Hội đồng bộ trưởng (1988) mà nên có một số người ra ứng cử chức vụ nói trên với chương trình hành động cụ thể của mình. Quốc hội sẽ chọn một chủ tịch hội đồng bộ trưởng trong số các ứng viên ấy bằng lá phiếu kín của mình.


Quốc hội cần cách chức một số bộ, thứ trưởng có liên quan không làm tròn trách nhiệm, dẫn đến hậu quả là có trên 10 triệu người ở miền Bắc bị đói năm 1987, và nhân dân cả nước sống cơ cực kéo dài...

Thế nhưng đối với lãnh đạo (đảng và nhà nước) các cuộc đấu tranh bằng hình thức nói trên của câu lạc bộ kháng chiến thành phố là một sự đe dọa. Do đó, lãnh đạo đã tìm mọi cách hạn chế, ngăn chặn các hoạt động của câu lạc bộ như: không cho hội thảo, mít tinh hoặc có hội thảo, mít tinh nhưng số người dự ít thôi; tịch thu ấn bản để câu lạc bộ không ra báo được. Trước khó khăn đó, với tinh thần bám chặt các quyền tự do dân chủ của công dân đã ghi rõ trong hiến pháp như: tự do ngôn luận, tự do báo chí... anh em câu lạc bộ phải cấp tốc đem bài vở chạy xuống Mỹ Tho - Tiền Giang để nhờ giúp đở. Tại đây, anh em địa phương rất nhiệt tình, hì hục suốt ngày đêm làm xong ấn bản lần thứ hai thì lại được lệnh của ban tuyên huấn tỉnh uỷ là không được in báo cho câu lạc bộ kháng chiến thành phố. Thế là anh em câu lạc bộ phải chạy xuống Cần Thơ - Hậu Giang cầu cứu với ấn bản có sẳn. Nhờ sự thông cảm và tận tình của anh em địa phương, chỉ trong vài ngày, 20 ngàn tờ báo 'truyền thống kháng chiến' đã được in ra. Sở văn hóa thông tin ra lệnh tịch thu tờ báo số 03 nầy đang được phát hành và sau cùng cơ quan chính quyền đóng của vĩnh viễn báo 'truyền thống kháng chiến'. Tờ báo được nhiều cảm tình của đông đảo bạn đọc luôn luôn chờ đón.

Ngay lúc ấy, trung ương đảng cộng sản Việt Nam đứng đầu là Tổng bí thư Nguyễn Văn Linh và bí thư thành uỷ Võ Trần Chí cùng nhiều cán bộ khác kể cả Trần Văn Trà, Trần Bạch Đằng đã họp bàn kế hoạch tỉ mỉ nhằm đàn áp câu lạc bộ kháng chiến thành phố và nhiều nơi khác. Ý kiến phát biểu, lên án, buộc tội câu lạc bộ kháng chiến thành phố của Trần Văn Trà, Trần Bạch Đằng trong cuộc họp nói trên được in ra và phát hành khắp cả nước. Thế là, liền sau đó CLBKC/TP bị cấm hoạt động. Một câu lạc bộ kháng chiến mới với ban chủ nhiệm mới - như một thứ 'kiểng' trang trí, hình thành nhằm vô hiệu hóa, tê liệt hóa phong trào đấu tranh chống tiêu cực, suy thóai trong hàng ngũ đảng và nhà nước vừa mới dâng lên và cũng nhằm củng cố chế độ độc tài, phản dân chủ.

Trước không khí ngột ngạt ấy, tôi đã quyết định rời bỏ thành phố về sống ở nông thôn để tiếp tục cuộc đấu tranh vì dân chủ tự do, vì ấm no hạnh phúc của nhân dân đến hơi thở cuối cùng. Ngày 21/03/1990, tôi rời khỏi Sài Gòn cũng là ngày tôi ly khai đảng cộng sản Việt Nam. Đảng mà sau 54 năm đeo đuổi cách mạng (với tư cách đảng viên) của tôi, nay đã trở


thành vô nghĩa. Sau cái ngày đáng ghi nhớ ấy khoảng hơn một tháng, một số anh em CLBKC/TP gồm: Tạ Bá Tòng (Tám Cần), Hồ Văn Hiếu (Hồ Hiếu), Đỗ Trung Hiếu (Mười Anh) bị bắt, cả Lê Đình Mạnh - người ủng hộ tích cực CLBKCTP cũng bị bắt sau đó.

Vào cuối tháng 08/90, Phó chủ tịch hội đồng bộ trưởng Võ Văn Kiệt đi gặp tôi ở vùng Phú Giáo - miền Đông Nam Bộ, cách Sài Gòn khoảng 60 cây số, tại cái chòi sản suất của nông dân. Ông Kiệt hỏi tôi: "Thế nầy là sao?”. Tôi trả lời: "Thành phố ngột ngạt quá, tôi về nông thôn ở cho khỏe". Ông Kiệt nói: "Anh cứ về thành phố ai làm gì anh". Tôi đáp: "Rất tiếc, phải chi anh gặp tôi sớm hơn độ hai tháng thì tốt quá, tôi trở về thành phố ngay. Còn bây giờ thì đã muộn rồi, bởi vì dưới sự lãnh đạo của trung ương ĐCSVN lúc bấy giờ đứng đầu là Tổng bí thư Nguyễn Văn Linh cùng các ông: Mai Chí Thọ, Võ Trần Chí, Trần Trọng Tân, Trần Văn Trà, Trần Bạch Đằng... cả nước được chỉ đạo, phổ biến rằng tôi (Nguyễn Hộ) là tên phản động, gián điệp, móc nối với CIA, nối giáo cho giặc, tiếp tay báo chí nước ngoài tuyên truyền chống đảng, chống nhà nước. Lập tổ chức quần chúng (CLBKCTP) chống đảng, lật đổ chính quyền, ăn tiền của Mỹ, chủ trương đa nguyên, đa đảng nhằm lật đổ đảng cộng sản Việt Nam. Tất cả sự quy chụp ấy nói lên rằng đảng cộng sản Việt Nam đã đạp tôi xuống tận bùn đen, chôn vùi cả cuộc đời cách mạng của tôi trong nhơ nhuốc để tôi không làm sao ngóc đầu dậy được. Tình hình như vậy tôi trở về thành phố làm gì trừ khi đất nước Việt Nam có dân chủ tự do thật sự. Do đó tôi quyết sống ở thôn quê cho đến ngày cuối cùng của đời tôi".

Cuộc gặp gỡ giữa tôi và ông Kiệt diễn ra từ 7 giờ 30 phút sáng đến 11 giờ trưa thì kết thúc và chia tay. Được biết là từ sau lần gặp gỡ đó, ông Kiệt tỏ ra phấn khởi và nhắn muốn gặp tôi lần thứ hai ở một địa điễm nào đó gần Sài Gòn để tiện việc đi lại. Khi được tin nầy, tôi có viết thư trả lời cho ông Kiệt rằng cuộc gặp gở lần thứ hai không cần thiết.

Sau đó, khoảng nửa tháng thì tôi bị bắt (07/09/90) trên sông Sài Gòn vào lúc 7 giờ sáng khi tôi bơi xuồng vừa cặp vào bờ, định bước lên vào đám ruộng cạnh đó để hái rau má, rau đắng về ăn. Đúng vào thời điểm ấy, một chiếc ghe lớn đang chạy trên sông lại cặp sát xuồng tôi, trong đó có 6-7 thanh niên khỏe mạnh. Bỗng có tiếng hỏi to: "Bác ơi! bác có thấy một chiếc ghe nhỏ chạy ngang qua đây không?" “Không!" tôi trả lời. Liền đó có tiếng hét to: "Đúng nó rồi!"

Lúc bấy giờ, tôi mới biết là ghe của công an và nghe tiếng súng lên cò rốp rốp. Tức thời có hai công an cường tráng, tay cầm súng đã nạp đạn


nhảy xuống mũi xuồng nơi tôi đang đứng. Tôi bình tĩnh hỏi: "Mấy chú muốn gì?" “Muốn gì về sở thì biết" tiếng trả lời xấc xược của một công an. Hai công an đồng loạt nắm tay tôi, kéo mạnh ra phía sau rồi còng ngay. Họ điều động tôi sát chiếc ghe lớn có tấm ván dài bắt từ mũi ghe xuống đáy. Họ xô mạnh tôi chúi mũi và tuột xuống đáy ghe. Ghe nổ máy chạy dọc con sông lên hướng Tây Bắc độ 15 phút thì rẽ vào rạch nhỏ đi sâu đến bến. Tại đây có chiếc xe hơi nhỏ đậu sẳn. Tôi được điều lên xe và đổi còng từ phía sau ra phía trước, với bộ y phục: quần xà lỏn đen và cái áo đen ngắn tay đã xuống màu, hai bên có hai công an ngồi sát và một công an khác ngồi phía trước. Sau nửa giờ xe chạy thì đến nơi. Người ta đưa tôi vào một nhà lá trống trãi, không có cửa. Tôi được ngồi nghỉ trên cái gường gỗ nhỏ có trải chiếc chiếu cũ. Lúc bấy giờ tôi mới nhận ra rằng chính lực lượng công an huyện Củ Chi đã săn bắt tôi (tất nhiên theo lệnh của sở công an thành phố và Bộ nội vụ).

Củ Chi tôi rất quen thuộc và thân thiết - đã gợi lên trong đầu óc tôi biết bao cảm nghĩ: Củ Chi địa đạo, bom đìa, pháo bầy, Củ Chi tan nát, anh dũng, chịu đựng, gian khổ, hy sinh, nước mắt đau thương xen lẫn với nụ cười chiến thắng mà bản thân tôi trong một số năm chia xẻ đắng cay, ngọt bùi cùng đồng bào Củ Chi trong cuộc chiến tranh không cân xứng, vô cùng ác liệt giữa Mỹ và Việt Nam; hoặc nó gợi nhớ cho tôi bao nhiêu những kỷ niệm tốt đẹp trong hoà bình (1975-1989): đi thăm và uỷ lạo anh em thanh niên xung phong đang lao động xây dựng công trình thuỷ lợi Kênh Đông Củ Chi để đưa nước từ hồ Dầu Tiếng về tưới cho hàng ngàn héc ta ruộng lâu nay thiếu nước của huyện; đi thăm và uỷ lạo các gia đình có công với cách mạng, gia đình thương binh liệt sĩ trong những ngày kỷ niệm lịch sử; hoặc đi thăm và tặng quà cho các thiếu nhi, học sinh nghèo của huyện; đi dự lễ trao tặng nhà tình nghĩa của ban, ngành, đoàn thể, cơ sở kinh doanh, sản suất cho gia đình đối tượng chính sách trong huyện. Ôi! Ý nghĩ sao mà miên man.

Đúng 4 giờ rưỡi chiều hôm đó, tôi được đưa lên ô tô để về Sài Gòn. Trước và sau xe tôi còn có mấy xe khác đầy nhân viên công an. Khi đèn đường thành phố rực sáng thì xe tôi đến cơ quan Bộ nội vụ (tức Tổng Nha Cảnh Sát cũ trước đây). Tôi ngồi ở cơ quan nội vụ hơn 1 giờ thì được đưa thẳng lên Xuân Lộc (Đồng Nai), có nhiều xe công an hộ tống. Hơn 10 giờ đêm thì tới Xuân Lộc, tôi được đưa đến một nhà trống (nhà tròn) của k4 với một bán đội công an võ trang đầy đủ. Được một tuần, người ta đưa tôi trở về thành phố quản thúc tại Bình Triệu, ở một địa điểm đối diện với cư xá Thanh Đa. Sau hơn bốn tháng sống biệt lập luôn luôn có một tiểu đội


công an canh giữ, tôi được đưa về quản thúc tại gia vào đúng ngày 30 tết nguyên đán (đần năm 1991) từ đó về sau nầy. Khi gặp tôi tại 3 địa điểm nói trên, các ông: Võ Văn Kiệt (Phó chủ tịch Hội đồng bộ trưởng), Mai Chí Thọ (Bộ trưởng bộ nội vụ), Võ Trần Chí (Bí thư thanh uỷ), Võ Viết Thanh (Thứ trưởng bộ nội vụ), Nguyễn Võ Danh (Phó bí thư thành uỷ), Trần Văn Thanh (Thành uỷ viên)... đều bảo tôi phải làm kiểm điểm (để qua đó lãnh đạo sẽ xem xét và giải quyết vấn đề của tôi theo cách giải quyết nội bộ). Nhưng tôi nghĩ: tôi không có tội lỗi gì trong hành động của mình - hoạt động câu lạc bộ kháng chiến, không lẽ đấu tranh chống tiêu cực (theo chủ trương, nghị quyết của ĐCSVN): chống tham nhũng, chống quan liêu cửa quyền, ức hiếp, trù dập, hãm hại quần chúng; chống tư tưởng bè phái, bao che cho nhau, những người đã gây biết bao tác hại cho nhân dân, đất nước, không đức, không tài mà cứ ngồi lì ở cương vị lãnh đạo; đấu tranh chống tiêu cực, suy thoái như vậy là hành động phản cách mạng, phản động, nối giáo cho giặc sao? Do đó, tôi không làm kiểm điểm mà chỉ phát biểu quan điểm của mình về tình hình chung trong nước và sự lãnh đạo của đảng cộng sản Việt Nam. (trên 20 trang)

Kiểm điểm là mang tính chất nội bộ. Còn đây là việc hoàn toàn khác hẳn: người ta chỉa súng vào tôi, bắt còng tôi, đem giam và quản thúc. Như vậy, vấn đề đã đi quá xa, còn đâu là nội bộ nữa, vì tôi bị coi là kẻ thù của ĐCSVN rồi kia mà. Cho nên điều chủ yếu của tôi là chờ được đưa ra tòa xét xử, xem tôi đã phạm tội gì, nặng cỡ nào với những chứng cớ chính xác của nó. Khi tôi bị bắt không hề có lệnh của tòa án hay Viện kiểm sát. Hơn nữa, đã trên 2 năm bị quản thúc, vấn đề của tôi chưa được phơi bày trước ánh sáng công lý. Điều đó cho thấy ở Việt Nam hiến pháp, luật pháp bị chà đạp cở nào.

Câu lạc bộ kháng chiến thành phố bị đàn áp, tôi bị bắt cũng như một số anh em khác trước đó. Chúng tôi được nếm mùi còng sắt của ĐCSVN - cũng giống như còng sắt của đế quốc ngày xưa - rồi bị giam, bị quản thúc, trở thành người hoàn toàn mất tự do, cách ly với thế giới bên ngoài. Đó là điều bất hạnh.

Tuy nhiên, vì tôi đã ly khai ĐCSVN lúc tôi rời thành phố về sống ở nông thôn (21/03/90), nên hơn lúc nào hết, về tinh thần và tư tưởng, tôi thấy mình hoàn toàn tự do, hoàn toàn được giải phóng. Bây giờ, trên đầu tôi không còn bị kẹp chặt bởi cái "kềm sắt" của chủ nghĩa Mác - Lê Nin, của đảng cộng sản nữa. Do đó, nó cho phép tôi dám nhìn thẳng vào sự thật và dám chỉ ra sự thật, đặc biệt trong tình hình sụp đổ của Đông Ấu và sự


tan rã của Liên Xô. Khác với trước đây, khi còn là đảng viên của đảng cộng sản Việt Nam - một thứ tù binh của đảng - tôi chỉ biết nói và suy nghĩ theo những gì mà cấp trên nói và suy nghĩ. Còn hiện nay, tôi suy nghĩ rất thoải mái, không bị một sự hạn chế nào khi tư tưởng của tôi đã thực sự được giải phóng - tư tưởng đã bay bỗng. Bởi vậy, tôi tự phát hiện cho mình nhiều điều lý thú mà bạn đọc sẽ có dịp tìm thấy trong bài viết nầy của tôi.

Tôi làm cách mạng trên 56 năm, gia đình tôi có 2 liệt sĩ: Nguyễn Văn Đảo (anh ruột) - Đại tá quân đội nhân dân Việt Nam - hy sinh ngày 09/01/66 trong trận ném bom tấn công đầu tiên của quân xâm lược Mỹ vào Việt Nam (vào Cũ Chi); Trần Thị Thiệt (vợ tôi) - cán bộ phụ nữ Sài Gòn - bị bắt và bị đánh chết tại Tổng Nha Cảnh Sát hồi tết Mậu Thân (1968), nhưng phải thú nhận rằng, chúng tôi đã chọn sai lý tưởng: cộng sản chủ nghĩa. Bởi vì suốt hơn 60 năm trên con đường cách mạng cộng sản ấy, nhân dân Việt Nam đã chịu sự hy sinh quá lớn lao, nhưng cuối cùng chẳng được gì, đất nước vẫn nghèo nàn, lạc hậu, nhân dân không có ấm no hạnh phúc, không có dân chủ tự do. Đó là điều sỉ nhục.

Giữa tôi và bài viết của tôi là một thể thống nhất dựa trên nền tảng của cuộc cách mạng "lột xác" đã diễn ra trong đầu óc tôi. Vậy xin mời bạn hãy đọc tiếp. Cám ơn.�


Quan điểm và cuộc sống Định Hướng Chiến Lược

Trong bối cảnh thế giới biến đổi hoàn toàn khác trước (như đã trình bày ở các Phần I, II, III) và từ yêu cầu bức bách, lâu dài của dân tộc trên các lĩnh vực, định hướng chiến lược của Việt Nam trong những năm cuối thế kỷ 20 và đầu thế kỷ 21 sẽ là:

A.- Về Chính Trị 1. Từ bỏ chủ nghĩa xã hội đã trở nên lỗi thời, không có sức sống vì nó

đã cáo chung trên phạm vi thế giới.

2. Tiếp thu mọi giá trị của xã hội loài người để đưa đất nước tiến lên phát triển không ngừng. Cụ thể là Việt Nam cần phải thật sự cầu thị, phải học tập chủ nghĩa tư bản và làm theo mô hình tư bản chủ nghĩa, vì phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa là phương thức hoàn chỉnh và hiện đại nhất của xã hội loài người ngày nay.

3. Bác bỏ nền chuyên chính độc tài, độc đảng đã từng ngự trị lâu dài ở Việt nam và được trang trí bằng mọi kiểu dân chủ hình thức.

Thực hiện nền chính trị đa nguyên - dân chủ đa đảng; đảm bảo quyền con người của mọi công dân trên các lĩnh vực: kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội; đặc biệt cần phải thi hành nghiêm chỉnh các quyền dân chủ tự do của công dân như: tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do hội họp, tự do lập hội, tự do đình công, tự do biểu tình, coi đó là vũ khí sắc bén để nhân dân bảo vệ những lợi ích của mình và thực hiện vai trò người chủ thực sự đối với đất nước, xã hội.

Để thực hiện chế độ dân chủ công khai, cả dân tộc cùng đối thoại, Đại Hội "Diên Hồng" cả nước phải được triển khai mỗi năm một lần để thảo luận tất cả các vấn đề nóng bỏng của đất nước và xã hội đặt ra. Dựa vào những kết luận đã được đúc kết của Đại Hội nói trên, Quốc Hội sẽ nghiên cứu thảo luận và xây dựng thành chánh sách, luật pháp hoặc sửa đổi bổ sung Hiến Pháp.

4. Thực hiện một nhà nước pháp quyền - đất nước được cai trị, quản


lý bằng một hệ thống pháp luật; chớ không phải bằng chỉ thị, nghị quyết của một Đảng phái hay một tổ chức chính trị, xã hội nào khác.

Mọi công dân phải tuân theo pháp luật, hành động đúng pháp luật. Không ai có quyền đứng trên và đứng ngoài luật pháp. Mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật. Một xã hội càng dân chủ bao nhiêu thì càng có kỷ cương bấy nhiêu. Đó là một xã hội văn minh, tiên tiến.

5. Thực hiện bầu cử thực sự dân chủ (tự do bầu cử, tự do ứng cử). Ai có đức có tài thì sẽ được nhân dân bầu, còn ngược lại ai không đức không tài thì nhân dân sẽ bác bỏ. Tổ chức giám sát nghiêm nhặt cuộc bầu cử, chống gian lận. Kể cả có sự giám sát của cơ quan Liên Hiệp Quốc nếu xét thấy cần.

6. Quốc Hội là cơ quan đại diện quyền lực cao nhất của đất nước Việt Nam. Do đó, không có cá nhân nào, đảng phái nào, tổ chức chính trị xã hội nào đứng trên Quốc Hội, lãnh đạo Quốc Hội,chỉ thị cho Quốc Hội phải làm cái này, cái kia.

Không có tổ chức và hoạt động của bất cứ đảng phái nào, tổ chức chính trị xã hội nào trong Quốc Hội, trong các cơ quan nhà nước và quân đội.

Quốc Hội, hội đồng nhân dân và tòa án phải hoạt động đúng chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của mình, tuyệt đối không hề chịu áp lực của bất cứ cá nhân hay tổ chức nào khác.

7. Thực hiện chế độ tam quyền phân lập giữa 3 cơ quan: lập pháp, hành pháp và tư pháp. Ba tổ chức này độc lập nhau trong hành động, nhưng có mối liên hệ nhau, hổ trợ nhau và tuyệt đối không xâm phạm quyền hạn và chức năng của nhau.

8. Thành lập một chính phủ liên hiệp trên cơ sở hòa giải, hoà hợp và đại đoàn kết dân tộc đúng nghĩa của nó. Dân chủ tự do và hòa giải, hòa hợp dân tộc là yêu cầu sống còn của dân tộc Việt Nam ngày nay để tiến lên không ngừng.

9. Công an quân đội là hai trong những bộ phận cấu thành nhà nước; nó là công cụ của nhà nước và chịu sự lãnh đạo, quản lý của nhà nước - nhà nước của dân, vì dân, do dân. Do đó, công an quân đội tuyệt đối không thể là công cụ riêng của bất cứ đảng phái nào; không có đảng phái nào lại có quyền ra lịnh trực tiếp cho công an bắt người này và ra lịnh cho quân đội tấn công vào lực lượng kia.


B.- Về Kinh Tế 1. Dựa vào mô hình tư bản chủ nghĩa đặc biệt mô hình của các nước

tư bản tiên tiến, Việt Nam thực hiện nền kinh tế thị trường với nhiều thành phần cạnh tranh nhau nhằm đạt tới mục tiêu kinh tế phồn vinh, đất nước giàu mạnh, hiện đại, văn minh, nhân dân ấm no hạnh phúc.

2. Tiến hành công nghiệp hóa đất nước bằng cách thu hút mạnh vốn đầu tư của nước ngoài kể cả viện trợ, cung cấp tín dụng của các tổ chức tài chánh, ngân hàng quốc tế; đồng thời huy động và dựa vào tiềm năng to lớn, ưu thế sẵn có của bản thân Việt Nam để có bước đi vững chắc trong sự nghiệp công nghiệp hóa đất nước.

3. Kết hợp việc xây dựng và phát triển nền công nghiệp nặng (khai thác dầu mỏ, hoá dấu, thủy điện, nhiệt điện, luyện kim, cơ khí chế tạo, hoá chất,...) với việc xây dựng và phát triển ngành công nghiệp nhẹ, công nghiệp chế biến để đến năm 2000 trở đi, sản phẩm công nghiệp sẽ chiếm một tỉ trọng lớn trong tổng giá trị xuất khẩu của nước ta hàng năm.

4. Hiện đại hoá bản thân nền công nghiệp (đang lạc hậu) với những thành tựu khoa học kỹ thuật, công nghệ học tiên tiến, với máy móc thiết bị hiện đại ngày nay.

5. Hiện đại hóa nền nông nghiệp lạc hậu, kể cả lâm nghiệp, thủy hải sản và chăn nuôi, kết hợp với hiện đại hóa dần dần các lĩnh vực đời sống nông thôn bao gồm: ý tế, giáo

dục, văn hóa, xã hội, môi sinh, giao thông, đi lại.

6. Xây dựng phát triển và hiện đại hóa hệ thống hạ tầng cơ sở của ngành giao thông vận tải và bưu điện, vô tuyến viễn thông bao gồm: sân bay, bến cảng, đường sắt, đường bộ, đường thủy,...xây dựng các cơ sở sản xuất và chế tạo các loại phương tiện cho nhành.

7. Hình thành những đặc khu kinh tế tự do ở vùng ven biển có điều kiện nhất và cả ở vùng biên giới thuận lợi nhất.

8. Hiện đại hóa ngành ngân hàng, tài chánh Việt Nam đạt trình độ đuổi kịp các ngân hàng, tổ chức tài chánh trên thế giới. Hình thành thị trường chứng khoán ở nơi có điều kiện nhất như TP Hồ Chí Minh rồi dân dần phát triển rộng ra. Khuyến khích các nước đặt chi nhánh ngân hàng, tài chánh ở Việt Nam, đặc biệt ở TP Hồ Chí Minh nhằm biến nơi đây trở thành một trung tâm tài chính, ngân hàng quan trọng của đất nước và của cả khu vực.


9. Sử dụng nhiều chuyên gia, nhà quản lý giỏi của các nước trong các lĩnh vực hoạt động kinh tế của Việt Nam. Kết hợp việc đào tạo cán bộ kinh tế, khoa học kỹ thuật bằng giáo sư nổi tiếng trên thế giới với việc cử học sinh Việt Nam đi học ở các trường đại học nổi tiếng ở các nước: Mỹ, Anh, Pháp, Đức, Ý, Nhật,...

10. Khai thác triệt để tiềm năng kinh tế, khoa học kỹ thuật, nghiệp vụ quản lý, đào tạo trong đồng bào Việt kiều (trên 300.000 trí thức) cho yêu cầu phát triển toàn diện của đất nước.

C.- Về Văn Hoá, Giáo Dục, Y Tế, Xã Hội 1. Dựa vào khả năng của đất nước và các tổ chức nhân đạo, văn hóa,

giáo dục, y tế, xã hội, dân số, môi sinh,... của Liên Hiệp Quốc, của các tổ chức quốc tế khác, xây dựng và hiện đại hóa các cơ sở hạ tầng thuộc các lĩnh vực nói trên của Việt Nam.

2. Thực hiện một chánh sách xã hội, văn hóa, giáo dục, phù hợp vớiyêu cầu, nguyện vọng của nhân dân và sự phát triển của đất nước, phù hợp với trình độ thế giới ngày nay, với truyền thống và bản sắc dân tộc; hướng tới một xã hội dân chủ tự do, ấm no hạnh phúc, công bằng, nhân đạo,văn minh và hiện đại.

D.- Về Quan Hệ Quốc Tế 1. Thiết lập quan hệ với tất cả các nước trên thế giới vì hoà bình, hữu

nghị, hợp tác và phồn vinh theo nguyên tắc: tất cả các nước đều bình đẳng nhau, tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau, không can thiệp vào công việc nội bộ của nước khác.

2. Kiên trì đấu tranh bảo vệ hòa bình, chấm dứt xung đột võ trang, nội chiến, chiến tranh cục bộ trên thế giới; đấu tranh giải trừ quân bị toàn diện và triệt để đặc biệt giải trừ vũ khí hạt nhân chiến lược đi đến thủ tiêu hoàn toàn vũ khí hạt nhân, chấm dứt thử bom hạt nhân.

3. Ký kết hiệp ước hoà bình hữu nghị và hợp tác với các nước láng giềng: Lào, Cam-pu-chia, Trung Quốc, Thái Lan đặc biệt ký kết hiệp ước hoà bình, hữu nghị, hợp tác và an ninh giữa Việt Nam và Mỹ.

4. Phát huy vai trò của Việt Nam trong hiệp hội Đông Nam Á (ASEAN), trong việc thi hành hiệp ước Ba-li.

5.- Kiên trì thương lượng hòa bình đàm phán song phương hoặc đa


phương nhằm giải quyết tốt tranh chấp trên quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa; trên thềm lục địa Việt Nam; trên biển Đông theo phương châm: cùng có chủ quyền, cùng hợp tác, khai thác, sử dụng và cùng có lợi; thậm chí phải đưa ra Hội đồng bảo an Liên Hiệp Quốc giải quyết nếu thấy cần.

E.- Về Quốc Phòng

Dựa vào sức mình, đồng thời ra sức tranh thủ sự chi viện, giúp đỡ của các nước tiên tiến trên thế giới, xây dựng và hiện đại hóa quân đội Việt Nam bao gồm: hải, lục, không quân thành một quân đội hùng mạnh tinh về chất lượng, giảm về số lượng, phối hợp với lực lượng dân quân đông đảo được rèn luyện và trang bị tốt, đủ sức bảo vệ biên cương, vùng trời, vùng biển của Tổ Quốc Việt Nam thân yêu và sẵn sàng đánh bại bất cứ cuộc xâm lăng từ đâu đến.

Nguyễn Hộ

(Viết xong ngày 20/05/1993 ngày còn bị quản thúc tại gia, từ ngày 07/09/1990 đến 20/05/1993 ở TP Hồ Chí Minh)

(Trích từ Hồi Ký: Quan Điểm Và Cuộc Sống)

Nguồn: http://danluan.org/node/273


NGUYỄN MINH CẦN

Ngọn Cờ Dân chủ

Ngày 8.4.2006 đánh dấu một mốc nổi bật của phong trào dân chủ nước ta: 118 nhà đấu tranh dân chủ trong nước đã cho ra mắt bản Tuyên Ngôn Tự Do Dân ChủCho Việt Nam 2006. Đây là một sự kiện lịch sử ghi nhận bước trưởng thành mới của phong trào dân chủ nước ta. Vì rằng dưới một chế độ độc tài toàn trị cực kỳ bạo ngược, với bộ máy công an hung hãn và mạng lưới mật vụ dày đặc ngày đêm rình rập, đàn áp khốc liệt, trong một môi trường dân tộc mà đại đa số sợ sệt cam chịu cúi đầu nhẫn nhục nhiều hơn là hăng hái đấu tranh... thế mà các chiến sĩ dân chủ trong nước đã tung ra được bản Tuyên Ngôn 2006 ngay trước ngày đại hội của đảng cầm quyền họp – thật là một việc làm vô cùng dũng cảm.

Từ sự kiện này, nhiều người liên tưởng đến bản Hiến Chương 77 ra đời hồi năm 1977 đã thúc đẩy phong trào đấu tranh mạnh mẽ của trí thức, công nhân và dân chúng Tiệp Khắc và 12 năm sau đã đưa đến cuộc Cách Mạng Nhung, xoá bỏ nền thống trị cộng sản, giành lấy tự do, dân chủ thật sự cho người dân. Chúng tôi hy vọng với thời gian, bản Tuyên Ngôn 2006 sẽ vượt qua được mọi khó khăn, ngày càng phát huy hấp lực của nó và sẽ góp phần đưa cuộc đấu tranh vì tự do dân chủ ở nước ta tiến lên một bước cao hơn.

Cố nhiên, muốn đạt được mong ước đó thì điều kiện tiên quyết là mọi lực lượng dân chủ chân thành yêu nước Việt Nam phải cùng nhau đoàn kết gắn bó, kiên trì đấu tranh dưới ngọn cờ mà bản Tuyên Ngôn Tự Do Dân Chủ 2006 đã giương lên để cùng nhau đưa bản tuyên ngôn đó thâm nhập vào đại chúng đông đảo, thức tỉnh và tranh thủ trái tim đại chúng, làm cho số người dũng cảm gắn bó với phong trào dân chủ ngày càng đông đảo.

Nhân đây, chúng tôi xin kể lại một chuyện cũ. Cách đây không lâu, hồi năm 1998-99, chúng tôi cũng đã cố sức vận động để đưa ra bản Tuyên Ngôn 2000 của các nhà dân chủ trong và ngoài nước, nhưng sự việc đã không thành. Hồi đó, chúng tôi đã tính toán đến hoàn cảnh cực kỳ khó


khăn của các nhà dân chủ trong nước, nên trong bản dự thảo chỉ dám đưa ra một cách nhẹ nhàng các đòi hỏi về tự do dân chủ, nhưng sau khi cân nhắc thực trạng phong trào hồi bấy giờ, các nhà dân chủ trong nước cho rằng chưa có đủ điều kiện để tung ra một bản tuyên ngôn như vậy.

Kể lại chuyện đó để thấy rằng dưới chếđộ độc tài toàn trị, việc đưa ra một bản tuyên ngôn đòi tư do dân chủ khó khăn biết chừng nào, việc đó bắt buộc phải hội đủ những điều kiện chủ quan, khách quan, và đặc biệt nó đòi hỏi một tinh thần hy sinh quên mình, lòng quả cảm cao độ của các chiến sĩ dân chủ. Nhắc lại chuyện cũ, chính là để chúng ta vui mừng nhận rõ là ngày nay phong trào dân chủ trong nước đã tiến được một bước đáng kể, đạt tới một cấp độ mới để các nhà dân chủ có thể tung ra ngay từ trong nước một bản Tuyên Ngôn Tự Do Dân Chủ 2006 với lời lẽ đàng hoàng, thẳng thắn, l ý lẽ rắn rỏi, sắc bén, đặt ra những mục tiêu và phương pháp đấu tranh minh bạch, cụ thể như vậy.

Dĩ nhiên, về mặt nội dung của bản Tuyên Ngôn 2006, cóthể có người này, người khác còn muốn thêm bớt điểm này, điểm nọ, nhưng phải công nhận rằng những điều cơ bản của cuộc đấu tranh cho một nền tự do đích thực, một chế độ dânchủ đa nguyên đều đã được nói rõ trong bản Tuyên Ngôn 2006. Cái chính là bản Tuyên Ngôn 2006 nói lên được khát vọng lớn của Dân tộc ta – một dân tộc đau thương, bị tiếm quyền, bị lừa bịp hàng bao thập niên đang cố vươn lên cuộc sống tự do dân chủ xứng đáng với Con Người (viết hoa) trong thế kỷ 21. Chính vì nhận thức như vậy, nên nhiều nhà dân chủ ở hải ngoại đã nhiệt liệt hoan nghênh và ủng hộ bản Tuyên Ngôn Tự Do Dân Chủ 2006 của 118 nhà dân chủ trong nước. Một cuộc vận động ký tên sôi nổi đang diễn ra ở hải ngoại, trong tuần lễ đầu tiên đã có 9607 chữ ký cá nhân, và nhiều tổ chức đã ký tên tập thể. Còn ở trong nước, bất chấp mọi khó khăn, việc ký tên vẫn đang tiếp diễn âm thầm. Đó là một dấu hiệu đầy khích lệ.

Tuy nhiên, “vạn sự khởi đầu nan!” Vượt qua bao gian nguy, bản Tuyên Ngôn 2006 vừa mới tung ra ngày 8.4, thì đến ngày 14.4 một văn bản gọi là “Tuyên Ngôn Dân Chủ/Lời Kêu Gọi Đại Đoàn Kêt Vì Một Nền Dân Chủ Thực Sự Cho Việt Nam” (thực ra, văn bản này là một lời kêu gọi đúng hơn là một tuyên ngôn) với nội dung khác hẳn bản Tuyên Ngôn 2006 và với một chữ ký duy nhất của ông Trần Khuê, thay mặt Ban trị sự Phong Trào Dân Chủ Việt Nam, đã được tung ra trước sự ngỡ ngàng của rất nhiều người. Hai văn bản dường như không khác nhau mấy về mục tiêu tự do dân chủ, nhưng về tinh thần và nội dung thì khác nhau rõ rệt. Điều khó


hiểu là chính ông Trần Khuê trước đấy mấy ngày đã ký tên mình dưới bản Tuyên Ngôn Tự Do Dân Chủ 2006 của 118 nhà dân chủ trong nước. Càng khó hiểu hơn nữa, ông Khuê nhân danh Phong Trào Dân Chủ Việt Nam, nhưng khi một số người hỏi cụ Hoàng Minh Chính là người cách đây không lâu đã tuyên bố cho ra mắt Phong Trào Dân Chủ Việt Nam, thì cụ Chính nói rằng cụ chỉ biết và công nhận bản Tuyên Ngôn 2006 mà cụ đã ký. Trong lúc đó, ngày 15.4, tại California, Hoa Kỳ, ông Nguyễn Xuân Ngãi thay mặt cho Phong Trào Dân Chủ Việt Nam tại hải ngoại đã tổ chức công bố Tuyên Ngôn Dân Chủ của ông Trần Khuê. Một số người đến tham dự cứ tưởng là sẽ công bố bản Tuyên Ngôn Tự Do Dân Chủ Cho Việt Nam 2006, khi biết được là bản tuyên ngôn khác mới thật sự “ngã ngửa ra!” Trong buổi công bố này, người ta đã đọc bài phát biểu của cụ Hoàng Minh Chính. Theo một số người cho biết, trước đó cụ Chính cũng cứ ngỡ là công bố bản Tuyên Ngôn Tự Do Dân Chủ Cho Việt Nam 2006 mà cụ đã ký.

Những người thiết tha với sự nghiệp dân chủ hoá nước nhà rất thắc mắc trước tình trạng “trống đánh xuôi kèn thổi ngược” này. Để mọi người hiểu rõ thật hư, ngày 16.4, Linh Mục Nguyễn Văn Lý, một trong những người soạn thảo và ký tên dưới bản Tuyên Ngôn 2006 đã đưa ra một lời minh định, kể rõ sự tình của quá trình soạn thảo và vận động ký tên, đồng thời nói rõ Phong Trào Dân Chủ Việt Nam (viết hoa) là danh xưng một tổ chức mới ra mắt ở Hoa Kỳ. Ngoài cụ Hoàng Minh Chính, ông Trần Khuê (trong nước) và ông Nguyễn Xuân Ngãi (ở hải ngoại) còn có những ai là thành viên tổ chức này nữa thì không được rõ. Còn phong trào dân chủ Việt Nam (không viết hoa) là một cuộc vận động có tính quần chúng thực sự rộng rãi, bao gồm nhiều nhóm phái, tổ chức có cùng mục đích chung đấu tranh giành quyền tự do dân chủ.

Đó là những chuyện lủng củng, trục trặc, vấp váp đầu tiên. Phong trào dân chủ chưa thoát khỏi tình trạng chia rẽ mấy năm qua, nay lại xảy ra chuyện này. Thật đáng buồn!

Chúng tôi nghĩ rằng trên nguyên tắc dân chủ, dĩ nhiên, ông Khuê hay bất cứ ai cũng có quyền ra bất cứ tuyên bố, tuyên ngôn nào mà mình thích. Nhưng đồng thời cũng có một nguyên tắc nữa bắt buộc một nhà trí thức dân chủ, một nhà chính trị phải tuân theo – đó là nguyên tắc của nếp sống văn minh, của cách xử sự tử tế và thái độ trung thực về mặt chính trị. Ai vi phạm nguyên tắc này thì xã hội cũng có quyền phê phán.

Nhưng, thiết nghĩ, lúc này không phải là lúc để đôi co, chì chiết nhau, làm chia rẽ thêm hàng ngũ của chúng ta nữa. Sự thể đã xảy ra thế này rồi


thì xin các nhà dân chủ trong và ngoài nước, cũng như đại chúng cứ nghiên cứu kỹ nội dung mỗi bản tuyên ngôn để tự mình đánh giá, lựa chọn và quyết định ủng hộ bản tuyên ngôn nào thì cứ vận động đông đảo người đồng tình cùng ký tên dưới bản đó. Chữ ký của mỗi người lúc đó càng có thêm trọng lượng và giá trị vì đã qua sự lựa chọn kỹ càng. Âu cũng là một dịp để chúng ta thực tập cái quyền tự do lựa chọn rất cần thiết cho cuộc sống dân chủ sau này.

Chúng tôi hy vọng rằng với thời gian, những người dân chủ trong và ngoài nước cũng như đại chúng sẽphân biệt rõ bản tuyên ngôn nào nói lên được khát vọng của dân tộc, đề ra được mục tiêu đấu tranh rõ ràng, xứng đáng là lá cờ chân chính của phong trào dân chủ nước ta, còn bản tuyên ngôn nào chỉ là những lời lẽ kêu gọi chung chung, mờ nhạt, yếu ớt không đáng được quan tâm. Sự sàng lọc của đại chúng và của thời gian là chính xác nhất.

Trong tình hình hiện nay, chúng tôi không muốn phân tích, phêphán bản tuyên ngôn nào để các bạn đọc hoàn toàn khách quan, tự do lựa chọn theo sở nguyện của mình. Tuy nhiên, trong bản Tuyên Ngôn Dân Chủ/Lời Kêu Gọi... (ngày 14.4) có một câu mà chúng tôi thấy cần bàn thêm cho sáng tỏ: “Nhại lại Descartes đã đề cao một chiều lý tính ở con người, Soloviev đưa ra một định thức mà theo chúng tôi đáng được tất cả mọi người, không phân biệt tôn giáo, dân tộc, giai cấp, ghi tạc trong tâm thức: Tôi xấu hổ tức là tôi tồn tại”... Chúng tôi hy vọng tất cả 1178 đại biểu sắp dự Đại hội X đều ghi tạc trong tâm thức của mình cái định thức giàu ý nghĩa trên” (ghi lại đúng nguyên văn). Nói một cách dễ hiểu hơn, tác giả văn bản ngày 14.4 bày tỏ lòng hy vọng là tất cả 1178 đại biểu tại Đại hội X của đảng cộng sản sẽ biết xấu hổ trước tình trạng tụt hậu của đất nước.

Không bàn đến câu nói của triết gia Nga V.Soloviev (1853-1900), hay văn phong của câu viết, chúng tôi chỉ xin trao đổi thêm về cái sự “biết xấu hổ” của những người lãnh đạo cộng sản nước ta mà thôi.

Nhiều năm trước, chúng tôi đã viết rằng “đảng cộng sản từ lâu đã biến chất rõ rệt”. Nói thế, có nghĩa là từ sau khi nắm được toàn bộ quyền lực ở trên một nửa đất nước hồi năm 1954, đảng cộng sản đã mất tính cách mạng, không còn là đảng của quần chúng lao động, mà trở thành đảng của giai cấp thống trị đè đầu cưỡi cổ đại chúng, cai trị đất nước bằng khủng bố và lừa mị. Những cuộc khủng bố kinh hoàng nhất mở đầu thời kỳ đó là cuộc cải cách ruộng đất đẵm máu ở miền Bắc, tiếp theo là “vụ án Nhân Văn-Giai Phẩm”, “vụ án Xét lại-chống Đảng”. Sau khi thiết lập nền thống


trị trên cả nước hồi năm 1975, đảng cộng sản lại càng lộ rõ tính độc tài toàn trị hơn nữa, nhóm thống trị chóp bu của đảng thực sự là những kẻ độc tài độc ác không kém gì, thậm chí còn hơn bọn thống trị dưới chế độ cũ! Hơn một thập niên đầu tiên từ năm 1975, nhóm thống trị đó đã công nhiên trình diễn tính hung bạo của một nền chuyên chính không hạn chế, tính phiêu lưu của những chính sách điên cuồng đẩy cả dân tộc và đất nước vào thảm hoạ. Và ngay bản thân đảng cộng sản cũng bị dồn đến bờ vực thẳm, suýt sụp đổ. Chỉ đến khi đó, giai cấp thống trị cộng sản mới chịu nới ra một tí về mặt kinh tế, nhưng vẫn nắm chặt nền chuyên chế về chính trị. Ngày nay, đảng cộng sản và đặc biệt là giai cấp cầm quyền thống trị đảng thực sự là một lực cản lớn kìm hãm sự tiến bộ của đất nước.

Xin hãy nhìn vào thực tế nước ta để xem giới lãnh đạo cộng sản có biết xấu hổ hay không? Năm mươi năm trước, các lãnh tụ cộng sản “phóng tay phát động” cải cách ruộng đất để tiêu diệt giai cấp địa chủ trên miền Bắc (tính chung, có đến 71, 6% người bị oan! – đấy là theo tài liệu chính thức của đảng) thế mà ngày nay không ít quan chức cộng sản đã trở thành địa chủ cường hào cưỡng chiếm ruộng đất của dân, bóc lột nông dân! Cũng năm mươi năm trước, những người lãnh đạo cộng sản đã tiến hành “cuộc cải tạo” (danh từ du nhập từ Trung Quốc) để xoá bỏ giai cấp tư sản trên miền Bắc, và khoảng ba mươi năm trước, họ đã tổ chức đấu tố, cướp đoạt của cải giai cấp tư sản ở miền Nam, thế nhưng bây giờ thì không ít những người lãnh đạo cộng sản và con cái họ đã nghiễm nhiên trở thành những “đại gia”, những “ông/bà tư sản đỏ”! Từ khi cướp được chính quyền, các lãnh tụ cộng sản mồm cứ leo lẻo “nhân dân làm chủ”, “cán bộ là đầy tớ của dân”, nhưng trên thực tế thì “đầy tớ” tham nhũng lại cứ thẳng tay bóc lột, cướp đoạt, áp bức “ông chủ” đến nỗi người dân phải kêu lên “mồm xưng đầy tớ, tay vớ tiền dân”! Như vậy, thực tiễn trong nửa thế kỷ qua chứng tỏ rằng giới thống trị cộng sản nước ta đã mất hết khả năng biết xấu hổ từ lâu rồi.

Hy vọng tất cả cái đám 1178 đại biểu đại hội đảng, hầu hết là những quan chức được Ban tổ chức của đảng sàng lọc, lựa chọn kỹcàng, chủ yếu gồm toàn bộ sậu các cơ quan lãnh đạo trung ương, các “đại thần” ở các tỉnh, thành phố, sẽ biết xấu hổ thì cái hy vọng đó thật quá ư hão huyền!

Chính vì biết chắc là cái đám đại biểu này sẽ nhắm mắt, bịt tai, ù lỳ trước mọi đề nghị chân thành và chí lý của các nhàtrí thức, các chuyên gia trong và ngoài đảng, biết chắc là cái đám đại biểu này sẽ ngoan ngoãn “nói thuội”, “nói vuốt đuôi”, “nói lấy lệ” và cúi đầu làm theo lời chỉ bảo


của cái nhóm chóp bu để giữ được “cái ghế” đang ngồi và còn hy vọng leo cao hơn, nên phần đông dân chúng Việt Nam hoàn toàn thờ ơ với công việc của đại hội đảng.

Thật vậy, theo dõi quá trình Đại hội X đang họp, cũng như đọc kỹ các văn kiện đã đưa ra tại đại hội, mỗi người biết suy nghĩ đều thấy ngán ngẩm vì quanh đi quẩn lại vẫn là những lời nói mê sảng nhàm chán muôn thuở: ”kiên trì chủ nghĩa Marx-Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh”, “kiên trì chủ nghĩa xã hội”, “nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa”, v.v. và v.v... Có thể nghĩ rằng cái não trạng bảo thủ của giới lãnh đạo đã bị bê tông hoá từ lâu rồi! Nhưng thật ra, đó là một sự bảo thủ cố tình, vì chính bản thân giai cấp thống trị cộng sản hiện nay không muốn và cũng không thể đổi mới toàn bộ và triệt để cái cơ chế độc tài toàn trị đã quàng trên cổ dân ta. Họ chỉ có thể vá víu một cách hời hợt, hình thức bề ngoài mà thôi để cố giữ vững quyền lực. Mà như vậy thì không thể nào đáp ứng được sự đòi hỏi của đại chúng, càng gây thêm bế tắc cho xã hội và không giải quyết được vấn đề căn bản để tiến lên, tức là vấn đề tự do dân chủ mở đường cho sự phát triển của đất nước. Chờ mong, hy vọng ở Đại hội X của đảng này quả là điều không tưởng!

Cố nhiên, chúng ta đều biết rõ là trong đảng cộng sản vẫn còn có nhiều người tốt, âm thầm yêu nước, yêu dân. Phần đông họ là những đảng viên bình thường sống gần gũi cuộc sống của người dân, họ lại vô quyền, họ bất bình vì cảnh tụt hậu của đất nước, vì sự bất công xã hội, vì nạn tham nhũng tràn lan, vì cái hố ngăn cách giàu nghèo quá lớn, và họ dần dần thấy được sự thống trị độc đoán của giới lãnh đạo, nhưng số đông họ còn sợ sệt và cam phận. Những người đảng viên này khi thức tỉnh có thể đứng chung trong mặt trân dân chủ cùng với giới trí thức và các tầng lớp bình dân và họ sẽ có vai trò xứng đáng trong cuộc đấu tranh cho sự nghiệp dân chủ chung. Nhưng những người dân chủ không thể hy vọng gì ở tầng lớp đang nắm quyền thống trị trong đảng. Ngay cả những “ông lớn” đã về hưu, thỉnh thoảng hắt hơi vài câu “có vẻ dân chủ”, thì những người dân chủ cũng chớ vội hân hoan, tâng bốc họ lên mây. Chẳng hạn như ông cựu thủ tướng Võ Văn Kiệt, ông ta làm ra vẻ hăng hái đề nghị cái này cái nọ “có vẻ cấp tiến” trước ngày đại hội đảng họp, nhưng về thực chất đến hôm nay ông vẫn là một trong những kẻ hăng hái tụng kinh “kiên trì chủ nghĩa Marx-Lenin và tư tưởng Hồ Chí Minh”! Ông làm ra vẻ “cởi mở”, nhưng cái nghị định phát xít 31/CP mà ông ta đã ký để quản chế - thực chẩt là giam cầm tại gia - hàng trăm người bất đồng chính kiến, thì ông có đề nghị xoá bỏ đâu? Ngay cả khi ông Hà Sĩ Phu xin ông cựu thủ tướng


công khai nói lên một tiếng về cái nghị định đó – một việc rất dễ làm trong vị trí của ông ta – thế nhưng ông cũng lờ đi. Hay như tướng Võ Nguyên Giáp, ông viết thư cho bộ chính trị về vụ TC2, T4 cũng là để làm sáng tỏ cái việc ông và một số vị bị vu khốnglàm gián điệp, và mọi lời đề nghị của ông với trung ương đảng cũng chỉ nhằm củng cố thêm bộ máy thống trị của đảng, chứ ông có quan tâm gì đến chuyện tự do dân chủ thực sự cho người dân đâu?

Chung quy lại thì tự do dân chủ của nhân dân chỉcó thể giành được bằng bàn tay và sức mạnh của đại chúng, của những con người bình thường, chứ không thể mong đợi, hy vọng, cầu xin gì được ở giai cấp thống trị.

Hoàn cảnh đấu tranh của các người dân chủ nước ta cực kỳ khó khăn. Để không bị động trước mọi tình thế, họ cần phải lượng định trước mọi gian khổ sẽ gặp phải trên mỗi bước tiến của phong trào, những âm mưu thâm độc ngày càng xảo quyệt của giai cấp thống trị, những đòn khủng bố tàn bạo của bọn độc tài “kiểu phong kiến Á châu”, cũng như những hành vi “thọc gậy bánh xe” vì lòng ganh tị nhỏ nhen hay tính biệt phái thấp hèn...của một số người. Phải hết sức cảnh giác với những “tổ chức dân chủ cuội”, những “nhà dân chủ rởm” do bọn cầm quyền giật dây để đánh phá, chia rẽ phong trào.

Đồng thời chúng ta cần thấy rõ rằng giai cấp thống trị dù có xảo quyệt và gian ác thế nào đi nữa cũng không thể dẹp tan được phong trào đấu tranh dân chủ ở nước ta, và tiền đồ của phong trào đó rất xán lạn. Chưa bao giờ phong trào dân chủ nước ta có được những tiềm năng to lớn như hiện nay, những tiềm năng cả bên ngoài lẫn bên trong. Vấn đề đặt ra là chúng ta phải biết khai thác, tận dụng những tiềm năng đó cho cuộc đấu tranh chung. Sự ủng hộ của các nước dân chủ, các tổ chức dân chủ trên thế giới đối với cuộc đấu tranh vì tự do dân chủ ở nước ta ngày càng mạnh hơn trước, có thể tạo áp lực lớn với giới cầm quyền, giúp cho phong trào dân chủ có thêm điều kiện thuận lợi để phát triển, giúp cho xã hội dân sự được bén rễ và phát triển ở nước ta. Sự hợp đồng đấu tranh vì mục đích chung giữa các nhà dân chủ trong và ngoài nước ngày một nhịp nhàng, uyển chuyển và nhanh nhạy hơn trước nhiều đã tăng thêm sức mạnh của phong trào.

Tuy nhiên, những tiềm năng to lớn nhất và căn bản nhất nằm chính ngaytrong lòng nước ta. Đó là hàng chục triệu quần chúng bị áp bức, bóc lột ngày càng nhận rõ được bộ mặt giả dối, lừa mị của giới cầm quyền và


hết sức căm ghét bọn cường quyền tham nhũng. Đó là hàng triệu bà con nông dân khốn khổ, bị cướp nhà cướp đất, đang đấu tranh hàng chục năm ròng rã để chống lại bọn tham quan ô lại “đỏ”, bọn cường hào ác bá “mới”, để đòi lại nhà đất, đòi khôi phục lại công lý cho mình. Đó là hàng chục vạn công nhân đang sôi sục đấu tranh chống áp bức bóc lột, càng ngày càng thấy rõ bộ mặt thật của đảng cứ xưng xưng vỗ ngực “Đảng cộng sản Việt Nam là đội tiền phong của giai cấp công nhân”, nhưng khi quần chúng công nhân đứng lên đấu tranh cho quyền lợi của mình thì chính đảng cộng sản, tổ chức công đoàn tay sai của đảng, chính quyền trong tay đảng lại ra sức ngăn cản để bảo vệ cho quyền lợi của giới chủ nhân, thậm chí cho công an bắt bớ đánh đập nhiều người đấu tranh. Đó là hàngchục vạn sinh viên, học sinh chán ngán những môn học nhồi sọ về chủ nghĩa Marx-Lenin, về tư tưởng Hồ Chí Minh, về lịch sử Đảng, đang bi quan vì sau khi ra trường không kiếm được việc. Đó là hàng chục vạn thanh niên thất nghiệp phải đem thân cho đảng dùng làm món hàng “xuất khẩu lao động”, hàng vạn chị em phụ nữ phải nhục nhã bán thân cho người nước ngoài để lấy tiền nuôi gia đình. Đó là hàng triệu tín đồ của các tôn giáo nước ta đang uất hận vì sự bóp nghẹt của giới thống trị đối với quyền tự do tôn giáo, hàng triệu đồng bào các dân tộc thiểu số bị cướp đất, bị đẩy vào cảnh khó khăn, túng thiếu mọi bề. Đó là những nhà văn, nhà báo, những nghệ sĩ bất bình với sự kiểm soát tư tưởng, sự kiểm duyệt tác phẩm mà đảng thực hiện qua bàn tay bọn “cai tù” văn nghệ... Đấy, tiềm lực của phong trào dân chủ Việt Nam lớn lao như vậy đó. Niềm hy vọng của chúng ta phải đặt vào cái tiềm lực đó, vào cái khối quần chúng đông đảo đó. Chúng ta cần dũng cảm đi vào khối quần chúng đó mà vận động, giúp đỡ họ trong cuộc đấu tranh vì quyền sống, vì quyền tự do dân chủ, khéo léo tổ chức họ lại. Làm được như vậy thì phong trào dân chủ nước ta sẽ có được sức mạnh vô địch có khả năng quyết định bước tiến và tương lai của dân tộc.

118 chiến sĩ dân chủ trong nước đã dựng lên ngọn cờ đấu tranh rồi, đã tung ra một bản tuyên ngôn với mục tiêu đấu tranh rõ ràng minh bạch rồi, thì chính lúc này mọi người Việt Nam yêu nước hãy đoàn kết lại với nhau để cùng nhau hành động bất chấp mọi gian nguy.

Tương lai tươi sáng của một nước Việt Nam tự do, dân chủ, giàu mạnh đang vẫy gọi chúng ta! �

21.04.2006


Một Số Vấn đề Của Phong trào Dân chủ

Từ đầu năm nay, Bộ chính trị ĐCS đã tiến hành một chiến dịch đàn áp cực kỳ hung bạo những người dân chủ trong nước để cố đè bẹp phong trào dân chủ đang lên. Trận khủng bố khốc liệt này đã làm cho phong trào thiệt hại nặng về nhân sự và tổ chức.

Lúc này, chúng ta cần bình tĩnh nhìn lại những thành tựu và thiếu sót của phong trào trong thời gian qua, đánh giá tình hình phong trào hiện nay để hoạch định một hướng đi đúng đắn cho tương lai. Việc làm này rất cần thiết, trước hết, để ổn định “lòng người”, cố kết hàng ngũ dân chủ, chuẩn bị cho những cuộc đấu tranh tiếp theo.

Thành tựu đáng quý

Để đánh giá đúng những thành tựu và thiếu sót của phong trào dân chủ trong mấy năm qua, nên nhắc lại những diễn biến chính trong vài năm gần đây.

Hẳn là mọi người còn nhớ từ đầu năm 2005, phong trào bị đè nặng bởi tâm trạng chán chường trước sự chia rẽnhau nặng nề vì những xung đột cá nhân giữa một số nhà dân chủ có tiếng trong nước. Còn vào cuối năm 2005, khi cụ Hoàng Minh Chính tuyên bố tại Hoa Kỳ việc thành lập “Phong trào Dân chủ Việt Nam”, thì sự kiện đó đã làm cho nhiều người dân chủ trong và ngoài nước bàng hoàng, ngao ngán. Trong tình hình đó, chỉ có rất ít người tin tưởng là lực lượng dân chủ sẽ xuất hiện từ những hạt giống năng động nhất trong giới trẻ do nhu cầu bức thiết từ quần chúng bên dưới và chính lực lượng này sẽ đẩy phong trào tiến lên.

Và quả đúng như vậy, phong trào dân chủ đã đâm chồi từ bên dưới và bột phát qua những cuộcđấu tranh rầm rộ của công nhân, nông dân và dân oan. Cần đánh giá cao hành động tự phát, rất gan dạ của nhóm Nguyễn Tấn Hoành, khi họ gửi bản “Yêu sách 8 điểm của công nhân đòi quyền lao động” lên cơ quan lãnh đạo cao cấp của CHXHCNVN (18.02.2006). Và cuối tháng 10 năm 2006, cũng chính nhóm này đã tự đứng ra thành lập


«Hiệp Hội Đoàn Kết Công Nông Việt Nam». «Hiện tượng Nguyễn Tấn Hoành» có tính giáo huấn cho những người dân chủ chúng ta. Nhân thể nói thêm, ĐCS rất nhạy cảm, biết ngay rằng nhóm Nguyễn Tấn Hoành là mối nguy lớn đối với chế độ toàn trị của họ, nên đòn đánh khốc liệt trước tiên đã giáng xuống nhóm này.

Tiếp sau “Yêu sách...” nói trên, xuất hiện “Lời Kêu gọi cho Quyền Tự do Thông tin Ngôn luận” (của bốn Linh mục Chân Tín, Nguyễn Văn Lý, Phan Văn Lợi và Nguyễn Hữu Giải), “Lời Kêu gọi cho Quyền thành lập và hoạt động đảng phái tại Việt Nam” (của 116 người), và cuối cùng là “Tuyên Ngôn Tự Do Dân Chủ 2006” (của 118 người). Trên sáu mươi năm qua, dưới chế độ độc tài toàn trị của ĐCS, chưa hề có một tuyên ngôn nào đặt vấn đề đấu tranh cho tự do, dân chủ và nhân quyền một cách rõ ràng, dứt khoát như “Tuyên Ngôn 2006” này. Vượt qua muôn vàn trở ngại, nhờ sự hoạt động năng nổ của nhiều người, nhất là Linh mục Nguyễn Văn Lý, “Tuyên Ngôn 2006” đã nhanh chóng đi vào quần chúng, thu nhận được trên 2300 chữ ký của người trong nước ở khắp các tỉnh thành và hàng chục nghìn chữ ký ở hải ngoại, gây một tiếng vang lớn trong công luận.

Dễ hiểu là những người lãnh đạo phong trào ”Tuyên Ngôn 2006”, sau này gọi là ”Khối 8406”, đã tự đặt cho mình mục tiêu: đến trước hội nghị thượng đỉnh APEC, trước trò «đảng cử dân bầu» quốc hội năm 2007, phải làm được một số việc rất căn bản là sớm ra lời kêu gọi và vận động tẩy chay cuộcbầu cử quốc hội độc đảng, cho ra mắt bán nguyệt san “Tự Do Ngôn Luận” mà không xin phép, hình thành một tập hợp rộng rãi những người dân chủ trong nước là “Khối 8406”, cho ra đời một chính đảng phi cộng sản là Đảng Thăng Tiến Việt Nam và cố sức vận động thành lập một mặt trân dân chủ có tên gọi là “Liên Minh Dân Chủ Nhân Quyền Việt Nam”. Nhờ những cố gắng rất lớn họ đã thực hiện được những việc đề ra. Đó là những thành tựu đáng quý.

Khuyết điểm và yếu kém Tuy vậy, chúng ta cần nhận rõ những khuyết điểm và yếu kém của phong trào để rút ra những bài học cho sau này. Dĩ nhiên, trong một thời gian rất ngắn mà phải làm một khối lượng công việc lớn như vậy thì khó tránh được sự vội vã, hấp tấp, thiếu cân nhắc. Hơn nữa, vì phong trào có tính chất bột phát, bồng bột, mà những người lãnh đạo không chuẩn bị đầy đủ và không kịp tạo được cơ sở vững chắc cho phong trào. Khách quan mà nói, thiếu sót này một phần do nhiều người lãnh đạo và cốt cán dân chủ bị


chính quyền toàn trị bao vây, quản chế ngặt nghèo nên họ khó đi sâu vào đại chúng công nhân, nông dân, dân oan đang sôi sục đấu tranh để xây dựng cơ sở tổ chức làm nòng cốt cho phong trào.

Nhưng, điều quan trọng cần nói nhất, là vì thiếu kinh nghiệm, ngay từđầu họ đã không xác định được một đường lối tổ chức và hoạt động thích hợp với điều kiện của một chế độ độc tài toàn trị cực kỳ hung bạo. Lẽ ra, mọi người phải hiểu rằng dưới chế độ độc tài toàn trị, muốn cho phong trào tồn tại bền vững thì về tổ chức cũng như hoạt động phải luôn luôn khéo léo phối hợp mặt bí mật và mặt công khai. Đặc biệt là trong thời gian đầu, cần chú trọng đến mặt bí mật nhiều hơn, và chỉ dần dần đưa một bộ phận ra công khai khi có điều kiện. Và trong mọi trường hợp phải luôn luôn giữ một bộ phận bí mật để đề phòng mọi bất trắc. Đằng này, rất nhiều khi anh chị em ta đã làm ngược lại! Nên khi kẻ cầm quyền khủng bố tàn bạo thì khó duy trì được cơ sở. Các hoạt động viên của phong trào không được huấn luyện về công tác bí mật nghiêm ngặt, nên đã hoạt động quá lộ liễu, coi thường mọi nguyên tắc bí mật. Chẳng hạn, tại những cuộc hội luận công khai trên diễn đàn Paltalk, nhiều khi anh chị em ta rủ nhau tham gia đông đảo, công khai danh tính không chút dè dặt, trong lúc đó thì bọn mật vụ tha hồ làm... «sổ đen»! Sai lầm về đường lối tổ chức và hoạt động đã làm cho phong trào phải trả giá nặng nề là một bài học đáng ghi nhớ nhất.

Phát biểu bi quan, quá trớn Đáng tiếc là, sau trận đàn áp vừa qua, vài tác giả dân chủ vội vã viết – và viết công khai trên các cơ quan truyền thông – nhiều lời phê phán nặng nề mà thiếu xây dựng, thiếu khách quan và không chính xác đối với phong trào trong nước và một số người lãnh đạo phong trào. Người ta chỉ thấy mặt sai lầm, thiếu sót, lờ đi mặt thành tựu. Rồi lại đưa ra nhiều nhận định rất bi quan: «... ra đời một cách hấp tấp rồi tàn lụi nhanh chóng... », «lực lượng dân chủ ở trong nước như đã tan tác», «khí thế đấu tranh trong nước đã xẹp xuống, người này bỏ cuộc, người kia đào thoát», «phấn khởi nhường chỗ cho thất vọng»..., họ vô tình gieo rắc thêm hoang mang, sợ sệt trong quần chúng và làm cho kẻ cầm quyền khoái trá, vì có được thêm «luận cứ» để hù doạ dân chúng.

Bảo rằng «lực lượng dân chủ như đã tan tác», thế sao vẫn có những người dân chủ hay có cảm tình với dân chủ tiếp tục biểu lộ lòng kiên cường của họ? Chẳng hạn như anh Phạm Văn Trội được toà án mời đến


làm nhân chứng trong vụ xử hai luật sư Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân hôm 11. 05.2007, anh xin phát biểu ý kiến, mà không được nói, thế là ngay hôm sau anh đã viết bài tường thuật phiên toà xử bất công và tỏ thái độ công khai phản đối cường quyền. Hay cô Nguyễn Thị Bảo Phương, bất chấp vòng vây dày đặc của công an, mật vụ, vẫn mang bánh mì đến tiếp tế cho dân oan đang biểu tình khiếu kiện trước Văn phòng 2 Quốc hội tại Sài Gòn hôm 06.06 vừa qua, cô còn dùng điện thoại để tường thuật về cuộc biểu tình của dân oan, sau đó lại vào dịch vụ Internet thì bị công an bắt giữ và đánh đập dã man. Đó là không kể đến hàng chục gương mặt dân chủ vẫn còn tiếp tục đấu tranh công khai hay thầm lặng, không kể đến những tập san dân chủ vẫn tiếp tục ra đều đặn và các tổ chức dân chủ vẫn thường lên tiếng... Bảo rằng «khí thế đấu tranh đã xẹp xuống», thế sao vẫn còn sục sôi hàng chục cuộc đình công đông đảo của người lao động khắp ba miền, hàng chục cuộc biểu tình của dân oan ở Hà Nội và Sài Gòn, đặc biệt là cuộc biểu tình khiếu kiện chủ yếu của nông dân ở các tỉnh thành Tiền Giang, An Giang, Kiên Giang, Bình Dương, Bình Phước, Mỹ Tho, Bến Tre, Long An, Bà Rịa, Vũng Tàu, v. v... – một cuộc biểu tình đông đảo và kéo dài chưa từng thấy dưới chế độ toàn trị của ĐCS?

Sau trận đàn áp phong trào dân chủ, có tác giả khi nhìn ra ngoài nước chỉ thấy: «hải ngoại chỉ biểu lộ được một sự phẫn nộ bất lực»... «mọi chính quyền, trừ Hoa Kỳ, đều đã không có phản ứng. Chính Hoa Kỳ cũng đã chỉ phản ứng một cách rất chừng mực»... «Báo chí và các cơ quan truyền thông cũng chỉ dành cho đợt đàn áp này một sự chú ý rất tương đối. Thế giới đang có những quan tâm khác», v.v... Kỳ lạ là tác giả này không thấy một điều rõ rệt là: chưa bao giờ hành vi của kẻ cầm quyền đàn áp phong trào dân chủ nước ta đã dấy lên một đợt phản đối mạnh mẽ như lần này. Chính phủ và chính giới nhiều nước, như Hoa Kỳ, Canada, Úc châu và Âu châu đều lên tiếng. Tổng thống Bush đã nhiều lần phát biểu ủng hộ những người bất đồng chính kiến Việt Nam và đã gặp gỡ đại diện các tổ chức dân chủ Việt Nam. Công đồng người Việt ở Hoa Kỳ đã hoạt động rất năng động trong dịp Chủ tịch Nguyễn Minh Triết đến Hoa Kỳ. Và mới đây (12.07), Quốc hội châu Âu đã ra nghị quyết riêng về Việt Nam sau những vụ đàn áp phong trào dân chủ. Đó là sự ủng hộ lớn lao đối với phong trào dân chủ nước ta!

Quan hệ «trong - ngoài»

Chắc độc giả còn nhớ, nhiều năm trước, chúng ta khao khát thiết lập mối


quan hệ tốt giữa «trong - ngoài» để tiến tới sự phối hợp hay hiệp đồng đấu tranh giữa «trong - ngoài». Sau bao nhiêu cố gắng vượt qua mọi ngăn trở của kẻ cầm quyền, ngày nay chúng ta đã thiết lập được mối quan hệ tốt đẹp đó và phong trào đấu tranh trong nước có được sự hỗ trợ về mặt tinh thần và vật chất rất lớn của hải ngoại. Thế mà sau trận đàn áp có vài tác giả lại khẳng định dường như phong trào trong nước là do sự xúi giục, sự chỉ đạo trực tiếp của các lực lượng hải ngoại! Đây là khẳng định sai lầm, vô trách nhiệm và rất tai hại: trước hết, vì nó không đúng sự thật, sau nữa, vì nó coi khinh lực lượng dân chủ trong nước, nhất là lớp trẻ đang vươn lên, cuối cùng, vì nó chỉ làm lợi cho kẻ cầm quyền toàn trị có cớ để hù doạ người dân trong nước và có cớ để đàn áp phong trào! Xin độc giả xem lại những câu: “... Sự háo hức đặt hy vọng vào một chuyện chẳng có gì chắc chắn như vậy tố giác một tâm trạng tuyệt vọng sẵn sàng bám víu vào bất cứ gì có hình dạng của một cái phao”... «... Nguyễn Văn Lý, và Nguyễn Văn Đài ở Hà Nội, đã là những nạn nhân của cách hoạt động của đối lập tại hải ngoại: không chuẩn bị lực lượng rồi đến khi thấy tình thế có vẻ thuận lợi thì cố gắng nắm lấy cơ hội một cách vội vã và vận dụng quá sức anh em trongnước trong một cuộc thi đua xô bồ xem ai làm trước, ai lên tiếng trước, ai thông báo đầu tiên những «tin khẩn», ai gây được tiếng vang nhiều nhất...», hay một tác giả khác đã viết: «... các anh em dân chủ trẻ trong nước thì không còn biết tin ai, nghe ai nên đành nghe và làm theo sự chỉ đạo trực tiếp từ bên ngoài. Từ đấy phong trào không hướng vào bề sâu mà thúc dục nhau diệu võ dương oai, khiêu khích công an, thách đố chính quyền …»! Thiết tưởng không cần phải bình luận nhiều về những lời phát biểu như vậy!

Cộng đồng người Việt hải ngoại Trong lúc Cộng đồng người Việt hải ngoại đang cố gắng vươn lên làm chỗ dựa cho phong trào trong nước thì có tác giả đưa ra những nhận xét rất sai lệch: «Cộng đồng người Việt hải ngoại tại Hoa Kỳ và các nước phương Tây đến từ miền Nam, sau khi chế độ Việt Nam Cộng Hòa sụp đổ... Khối người thoát ra được nước ngoài là một khối ngưới rã hàng, đầy căm thù và tuyệt vọng; trong thâm tâm đại đa số đã chọn hẳn một quê hương mới. Trong hoàn cảnh đó đấu tranh chỉ là để biểu lộ và trút bớt sự căm thù đang sục sôi trong lòng chứ không phải để giành thắng lợi. Cuộc đấu tranh vì vậy không khác gì một cuộc lên đồng, những người được ủng hộ nhất là những người tỏ ra táo bạo nhất, lên đồng hay nhất, gây được ảo tưởng mạnh nhất...»! Người ta đã cố tình nhắm mắt trước tấm lòng yêu


nước, yêu tự do của cả một khối đông đảo người Việt xót xa cho số phận dân mình trong nước còn bị mất tự do dưới chế độ toàn trị của ĐCS, đã và đang cố gắng góp sức mình vào đại cuộc: đem lại tự do, dân chủ và nhân quyền cho dân tộc. Thật là những lời lẽ bừa bãi, vô trách nhiệm!

Khối 8406

Có tác giả nhậnđịnh rằng: «Đáng lẽ nó phải dừng lại ở mức độ một bản tuyên ngôn dân chủ, như thế cũng là quí báu lắm rồi, nhưng người ta bắt nó phải làm một việc mà nó không thể làm: trở thành một tổ chức và hơn thế nữa một tổ chức mẹ của nhiều tổ chức khác. Người ta cố tình không phân biệt một bản tuyên ngôn với một tổ chức, những người chỉ ký tên ủng hộ một bản tuyên ngôn và những người dấn thân trong một tổ chức».

Theo chúng tôi, việc ra đời của Khối 8406 là một nhu cầu khách quan bắt buộc phải làm để duy trì và phát triển thắng lợi sau khi «Tuyên Ngôn 2006» được công bố, vìthế không thể coi việc ra đời của Khối 8406 là việc làm hấp tấp, càng không thể bảo là «người ta cố tình không phân biệt một bản tuyên ngôn với một tổ chức». Vả lại, Khối 8406 chỉ là một tập hợp rộng rãi, nhưng không có Khối 8406 thì làm sao lấy được chữ ký của trên 2300 người trong điều kiện rất khó khăn dưới chế độ cực quyền? làm sao và lấy danh nghĩa gì để giao tiếp với các tổ chức quốc tế và các chính khách trên thế giới? làm sao tiếp cận được với báo chí thế giới và công luận quốc tế?

Về đường lối, chiến lược Những người dân chủ đều nhất trí coi «bất bạo động» là phương châm cho mọi hành động của mình. Nghĩa là, mọi hoạt động không nhắm tới vũ trang đấu tranh, vũ trang khởi nghĩa mà chủ yếu nhắm tới việc vận động quần chúng, giáo dục đại chúng ý thức dân chủ, tự do để đại chúng đứng lên đấu tranh cho quyền lợi và nhân quyền của mình. Đấu tranh bất bạo động thì chỉ có thể dựa vào sức mạnh của quần chúng mà thôi. Và chỉ có sức mạnh của quần chúng mới làm áp lực được cho giới cầm quyền phải chuyển hoá hay đổi thay chế độ độc tài toàn trị. Cố nhiên, để tạo được sức mạnh của quần chúng, những người dân chủ phải kiên trì vận động, tổ chức và giáo dục quần chúng. Đây là một việc cực kỳ gian khổ, khó khăn và lâu dài – trong tình hình đại đa số người dân trong nước còn sợ sệt và hết sức thờ ơ với việc đấu tranh cho tự do, dân chủ và nhân quyền.


Song, khi nói đấu tranh bất bạo động thì đừng nghĩ rằng đó sẽ chỉ là những cuộc đấu tranh ôn hoà, không có những cuộc đấu tranh vô cùng quyết liệt, căng thẳng. Trái lại, trong cuộc đấu tranh bất bạo động có khi phải dùng đến những hình thức rất quyết liệt, như biểu tình, tổng đình công, tổng bãi khoá, bãi thị, thậm chí bất tuân lệnh, có khi phải kéo dài nhiều ngày, nhiều tháng, có khi phải hy sinh thân mạng... thế mới làm cho kẻ cầm quyền phải lùi bước, nếu không chịu lùi bước thì phe cầm quyền sẽ bị khủng hoảng trầm trọng, thậm chí sụp đổ. Những người lãnh đạo phong trào cần phải hình dung và chuẩn bị tinh thần cho những cuộc đấu tranh như vậy trong tương lai khi thời cơ đến.

Thế nhưng, có tác giả lại khẳng định:... «Cuộc đấu tranh cho dân chủ vì vậy không phải là một cuộc xung đột thù địch một mất một còn mà phải là một cuộc đối đầu hòa bình - ít nhất là hòa bình đơn phương từ phe dân chủ -giữa dự án dân chủ và dự án cộng sản». Một tác giả khác giải thích thêm quan điểm trên: «Đây phải là cuộc tranh đấu để mời gọi tất cả mọi người đặc biệt là những người cộng sản cùng tham gia vào cuộc chơi dân chủ, cùng chấp nhận luật chơi dân chủ. (tác giả đó nhấn mạnh – nmc) Vì vậy chiến lược của cuộc tranh đấu này không phải là tìm cách hạ bệ và lăng nhục nhau mà phải là cuộc tranh đấu của mời gọi, của đối thoại và thuyết phục, của tinh thần hoà giải, của tôn kính... ». Luận điểm này nghe thật «lãng mạn», như một «cảnh điền viên» êm đềm và ru ngủ, nhưng nó cực kỳ nguy hiểm! Chúng ta đấu tranh với giai cấp cầm quyền cộng sản (xin nhấn mạnh: với giai cấp cầm quyền cộng sản) – là lớp người dày xéo dân tộc ta đã trên 60 năm – để giành cho được tự do, dân chủ và nhân quyền, là những báu vật mà giai cấp này đã tước đoạt của dân ta. Thế mà cuộc đấu tranh này «không phải là một cuộc xung đột thù địch một mất một còn», thì làm sao giành được những điều mà dân ta hằng khao khát? Bằng một «cuộc chơi dân chủ» ư? Bằng cách đối lập dân chủ cứ van xin tự do, dân chủ, còn giai cấp cầm quyền cộng sản cứ tuỳ ý ban phát chăng? Nếu không một mất một còn thì cả hai cùng vui vẻ tồn tại chăng? Nếu chế độ độc tài đảng trị còn, thì chúng ta sẽ giành được cái gì? Tự do, dân chủ và nhân quyền ư? Cái luận điểm: «mà phải là một cuộc đối đầu hòa bình - ít nhất là hòa bình đơn phương từ phe dân chủ - giữa dự án dân chủ và dự án cộng sản» có nghĩa là gì? Xin hỏi, ban lãnh đạo ĐCS có cho phép chúng ta đối đầu hoà bình hay không? họ có thèm «cùng tham gia vào cuộc chơi dân chủ» không? Mà nếu không, thì chúng ta «chơi» với ai? «đối đầu hòa bình» với ai? Còn «ít nhất là hoà bình đơn phương từ phe dân chủ» nghĩa là thế nào? Đối đầu «giữa dự án dân chủ và dự án cộng


sản» là thế nào? Mập mờ và đầy ảo tưởng! Quan điểm này có thể dẫn đến hành động thoả hiệp với giai cấp cầm quyền cộng sản dễ như chơi!

Lực lượng đấu tranh trong nước là chủ yếu Khi nói lực lượng đấu tranh trong nước là chủ yếu, lực lượng đấu tranh ngoài nước là hỗ trợ, chính là theo cái tinh thần dựa vào sức mạnh của quần chúng để làm áp lực cho giới cầm quyền nhằm chuyển hoá hay đổi thay chế độ độc tài toàn trị. Phải có quan niệm rõ ràng như vậy để không ỷ lại vào lực lượng đấu tranh ở ngoài nước, mà ngay từ đầu phải tập trung xây dựng lực lượng quần chúng trong nước. Thế mà có tác giả lại viết: «... Phải khẩn cấp từ bỏ ngôn ngữ giả dối là quốc nội là chủ lực, hải ngoại chỉ có vai trò yểm trợ. Lập luận này rất sai trong giai đoạn này. Từ lúc nào và ở đâu trong một cuộc tranh đấu công khai người ta có thể độc đáo đến nỗi chọn đặt bộ chỉ huy ở địa điểm hoàn toàn do đối phương kiểm soát? Từ lúc nào và ở đâu người ta có thể đặt vào địa vị lãnh đạo những người mà địch có thể bắt giam hoặc thủ tiêu bất cứ lúc nào?”. Nếu nói về việc đặt «bộ chỉ huy» ở hải ngoại hay ở trong nước, thì cách lập luận đó có thể chấp nhận được, ít nhất trong thời kỳ sơ khởi của phong trào, nhưng trước sau thì cũng phải tìm cách chuyển «bộ chỉ huy» về hoạt động bí mật ở trong nước. Nhưng việc «bộ chỉ huy» «đóng đô» ở đâu khác hẳn với nhận thức, quan niệm lực lượng đấu tranh trong nước là chủ yếu, lực lượng đấu tranh ngoài nước là hỗ trợ. Hai điều này không giống nhau, không phải là một, không thể đồng nhất, không thể lẫn lộn. Dù giai đoạn trước hay giai đoạn sau thì chúng ta vẫn phải đặc biệt lo việc xây dựng lực lượng đấu tranh trong nước, coi đó là lực lượng chính, nghĩa là lực lượng đối đầu thường trực với giai cấp cầm quyền, và xét cho cùng, lực lượng này sẽ có tính quyết định để giành thắng lợi cuối cùng khi thời cơ đến. Vì thế chúng ta phải ra sức xây dựng và phát triển lực lượng đấu tranh trong nước. Đây là một nhận thức nghiêm chỉnh, đúng đắn, có tính chiến lược, chứ không phải là «ngôn ngữ giả dối». Việc đặt cơ quan lãnh đạo phong trào ở đâu chỉ là một việc cụ thể, một quyết định có tính nhất thời chứ đâu phải là một chủ trương, một đường lối chiến lược lâu dài?

«Chuyện dài» nước Nga

Sau khi khẳng định «phải loại bỏ kịch bản lật đổ», tác giả kia đã nêu ra luận điểm: «... Vả lại chúng ta cũng sẽ không thay thế được tất cả guồng máy nhà nước. Một chính quyền dân chủ trong tương lai vẫn phải duy trì


toàn bộ quân đội, công an, bộ máy hành chính hiện có, chỉ khác ở chỗ vạch ra những mục tiêu mới, đem lại một tinh thần mới, những giá trị mới, một cách tổ chức và làm việc mới...». Quan điểm này cũng thật là nguy hiểm! Khẳng định như thế là chưa hiểu rõ bản chất của «bộ máy chuyên chính» của ĐCS, một đảng xuất thân từ «lò» Marx-Lenin-Stalin-Mao. Cái «bộ máy chuyên chính» này, thực chất là «chuyên chính vô sản» của ĐCS, nếu không được chính quyền dân chủ mới ra đời cải tổ toàn bộ thì trước sau gì nó cũng sẽ chống lại – hoặc ngấm ngầm, hoặc công khai – chính quyền dân chủ. Cố nhiên, mức độ cải tổ triệt để được đến đâu còn tuỳ theo tương quan lực lượng giữa chính quyền dân chủ và giai cấp cầm quyền cộng sản đã bị thất thế hay bị lật đổ. Điều này hiện nay chưa thể nói trước được, nhưng những người dân chủ phải nắm vững cái cốt lõi, cái tinh thần là «cải tổ toàn bộ», chứ không phải «duy trì toàn bộ».

Xin mọi người chớvội quên bài học đau đớn của phong trào dân chủ ở nước Nga. Chính vì những người đứng đầu nhà nước dân chủ của Nga, sau khi chế độ cộng sản sụp đổ ở Liên Xô hồi tháng 8 năm 1991, đã không có thái độ dứt khoát đối với Xô-viết Tối cao (quốc hội) cộng sản, bộ máy hành chính cũ, quân đội và công ancũ của cộng sản, đã không cải tổ mạnh mà duy trì gần như toàn bộ bộ máy hành chính, quân đội, công an cũ, do đó đã gây ra hậu quả nghiêm trọng làm cho việc dân chủ hoá nước Nga bị trục trặc trong nhiều năm, làm cho đất nước và xã hội Nga không ổn định trong một thời gian dài, thậm chí có khi đã phải xung đột vũ trang (năm 1993, suýt nữa thì xảy ra nội chiến) giữa chính quyền dân chủ và phe đối lập nấp dưới lá cờ của Xô-viết Tối cao với trên 90% là quan chức, cán bộ cộng sản... Tình trạng nghiêm trọng đó là do sự phá hoại ngầm của các dân biểu cũ, quan chức cũ, tức là giới nomenklatura cũ. Hậu quả của sai lầm nói trên là nước Nga hiện nay đang quay trở lại chế độ toàn trị, tuy rằng không phải của cộng sản như trước mà của giới mật vụ và quan liêu cũ. Ngày nay, những thành quả dân chủ trong những năm đầu của chính quyền dân chủ đang dần dần mất hết: không còn tự do bầu cử, tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do biểu tình, v.v... theo đúng nghĩa nữa. Thất bại này là một bài học có tính giáo huấn lớn cho chúng ta!

Nói thế, không cónghĩa là những người dân chủ chủ trương khi nắm được chính quyền sẽ không sử dụng các chuyên gia của bộ máy nhà nước cũ. Trái lại, họ phải quý trọng và sử dụng các chuyên gia cũ. Nhưng – xin nhấn mạnh – nếu không cải tổ toàn bộ quân đội, công an, bộ máy hành chính của chế độ cũ, mà chỉ «vạch ra những mục tiêu mới, đem lại một tinh thần mới, những giá trị mới, một cách tổ chức và làm việc


mới» thì chắc chắn sẽ không có ai thực hiện những điều «mới» có thể là rất hay ho mà các nhà dân chủ sẽ vạch ra cả đâu! Một lẽ giản đơn là vì tầng lớp cầm quyền (nomenklatura) «cũ», các cán bộ «cũ» của quân đội, công an và bộ máy hành chính «cũ» không muốnthực hiệnnhững cái «mới» do các nhà dân chủ vạch ra, vì họ quá quen với «bộ máy chuyên chính» cũ, quá quen với phong cách làm việc cộng sản. Đó là chưa nói đến sự thật này: nhiều người «cũ» vẫn còn luyến tiếc «bộ máy chuyên chính» cộng sản «cũ» và ước mong nó phục hồi trở lại.

Gửi trứng cho ác

Về mặt chiến lược, cũng nên nhắc đến một số nhà lý luận dân chủ chủ trương rằng: theo truyền thống Việt Nam, việc chuyển hoá hay thay đổi chế độ hiện tồn chỉ có thể thực hiện được nhờ cơ quan lãnh đạo, tức là ban lãnh đạo ĐCS. Quan điểm này cũng như luận điểm trên đều không thấy được bản chất của ĐCSVN, là đảng không muốn và không bao giờ có khả năng chuyển hoá hay đổi thay chế độ độc tài toàn trị thành chế độ dân chủ đích thực, đa nguyên đa đảng cả. Vì sao? Vì bản chất của ĐCS là trái ngược, là chống lại dân chủ đích thực. ĐCS chỉ chấp nhận vai trò lãnh đạo độc tôn của ĐCS mà thôi, chỉ bám vào “chuyên chính vô sản” để tồn tại, thế thì làm sao thực hiện được dân chủ đa nguyên đa đảng? Vì thế quan điểm này có khác gì “gửi trứng cho ác”?

Các phần tử cấp tiến trong ĐCS Những người dân chủ tự đặt cho mình nhiệm vụ phải ra sức tranh thủ và tìm mọi cách phối hợp hành động với các phần tử cấp tiến trong ĐCS để cùng đấu tranh cho việc dân chủ hoá. Vì trên thực tế, trong hàng ngũ của đảng có rất nhiều người cộng sản thực tâm yêu nước, và nhận thức cũng như tâm trạng của họ có thể chuyển biến để trở thành những người dân chủ và cùng đứng với chúng ta trong một mặt trận dân chủ chung. Dưới chế độ toàn trị của ĐCS, vai trò của các phần tử cấp tiến trong đảng rất lớn trong việc chuyển hoá hoặc đổi thay chế độ.

Tuy nhiên, sự tranh thủ và phối hợp hành động với các phần tử cấp tiến trong ĐCS cũng phải theo những nguyên tắc nhất định. Chẳng hạn, phải dựa trên việc làm chứ không phải trên lời nói của họ để xác định họ có phải là cấp tiến hay không, chứ không thể làm «tùm lum», không thể «vồn vã», «săn đón» quá đáng khi “người ta” chưa tỏ ra tí gì là “cấp tiến” cả. Một nguyên tắc nữa là phối hợp hành động với các phần tử cấp tiến


trong ĐCS, nhưng những người dân chủ phải luôn luôn giữ tính độc lập về lập trường, đường lối và tổ chức của mình. Cố nhiên, có thể có những nhân nhượng lẫn nhau, nhưng không thể thoả hiệp trong lập trường và quan điểm. Và vân vân...

Theo chúng tôi nhận xét, vừa qua, anh chị em dân chủ trong và ngoài nước thường “rơi” vào hai thái cực ngược nhau:

a/ một số người nặng về mặt đả kích ĐCS nói chung, mà không phân biệt giới lãnh đạo cộng sản với các đảng viên bình thường, hoặc đả kích lãnh đạo bằng những lời lẽ nặng nề, “khó nghe”, có thểgây sự phản ứng tiêu cực ngay cả trong số đông những người cộng sản bình thường, mà những người này có nhiều khả năng chuyển hoá sang phía dân chủ. Thái cực này khó được lòng của dân chúng còn mơ hồ trong nhận thức chính trị. Xu hướng này thấy rõ ở nhiều tác giả ngoài nước và một vài tác giả trong nước;

b/ một số người – phần nhiều ở trong nước – thì trái lại, nặng về mặt mơn trớn, vuốt ve giới lãnh đạo cộng sản, nhất là với vài nhân vật lãnh đạo cao cấp cũ nay đã hồi hưu có đôi lời nói bóng gió “có vẻ dân chủ”. Vừa qua, ông Võ Văn Kiệt đã phát biểu vài lời «có vẻ cấp tiến», thế là có người đã vội xếp ông ta vào hàng những người dân chủ, có người đã bênh vực, “chạy tội” cho ông Kiệt bảo rằng ông ta đã không tán thành nghị định 31/CP, dù chính tay ông đã ký nghị định đó và cho đến nay ông cũng không hề có một lời phê phán nào về cái nghị định độc ác mà ông đã ký. Gần đây hơn, sau khi Chủ tịch Nguyễn Minh Triết và Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng vừa cùng Bộ chính trị quyết định một trận đàn áp phong trào dân chủ cực kỳ khốc liệt, bỏ tù hàng chục chiến sĩ dân chủ của chúng ta, và hai ông này ra hải ngoại đến đâu cũng được đồng bào Việt Nam hải ngoại «dàn chào» nhiệt liệt đến nỗi phải luồn cửa hậu mà đi, thế mà, tiếc thay, có nhà dân chủ trong nước đã vội vã tuyên bố ra thế giới là sẵn sàng bắt tay ông Triết và ông Dũng, coi như các ông này đã là lực lượng cấp tiến trong ĐCS, trong lúc các ổng chưa có một biểu hiện nào rõ rệt của sự «cấp tiến» cả.

Có thể là đang có sự phân hoá nào đó trong ban lãnh đạo ĐCS, nhưng phải chờ sự biểu hiện cụ thể, chứ không nên chỉ dựa trên suy đoán, nhất là suy đoán của các nhà báo ngoại quốc là những người không sát thực tế Việt Nam lại thích đoán mò và hay cường điệu! Hơn nữa, nếu quả thật có một vài người cấp tiến nào đó trong ban lãnh đạo cao cấp mới xuất hiện thật, thì sự vồn vã, săn đón của các nhà dân chủ chắc gì họ đã thích, chắc


gì đã có lợi cho họ.

Tranh chấp nội bộ ĐCS

Cố nhiên, để thực hiện sách lược đúng đắn thì những người dân chủ phải có cái nhìn sâu sắc để nhận thấy những nứt rạn trong giới cầm quyền. Gần đây, có tác giả đã đưa ra một vài nhận định khó chấp nhận. Ông ấy đã viết khi phân tích tình hình nội bộ của ĐCS: «Những tranh chấp phe phái trong nội bộ đảng cộng sản kể như đã chấm dứt. Phe Lê Đức Anh - Đỗ Mười đã thắng. Những người cầm đầu đảng và nhà nước hiện nay đều thân với hai ông này. Những người chống lại hai ông Mười, Anh chỉ còn rất ít và đều già yếu... ». Không đúng như thế! Thực tế thì những tranh chấp phe phái trong nội bộ ĐCS vẫn còn. Đó là những tranh chấp về quyền lợi và quyền lực, những khác biệt nho nhỏ (chưa hẳn là va chạm, xung đột) về đường lối. Thường thì những tranh chấp hay những khác biệt này bị giấu kín nên tưởng chừng như chúng không còn nữa. Chúng ta cần thấy rõ và đánh giá đúng mức độ của những tranh chấp này để tìm cách khai thác. Tuy nhiên, một điều cần nhấn mạnh là trong việc đấu tranh chống phong trào dân chủ thì ban lãnh đạo cộng sản nhất trí với nhau.

Tác giả của nhận xét trên đã khẳng định một điều rất kỳlạ: «Tình trạng ổn vững nội bộ của đảng cộng sản chưa chắc đã là xấu cho tiến trình dân chủ, nó còn có thể là tốt. Có chấm dứt được nạn phe phái trong đảng, ban lãnh đạo cộng sản mới có thể lấy những quyết định cần thiết, kể cả những quyết định nới lỏng về chính trị. Đừng nên quên rằng chính sách đổi mới, tức mở cửa về kinh tế thị trường, đã có được vì lúc đó, năm 1986, phe ông Lê Đức Thọ kiểm soát được đảng và có toàn quyền quyết định». Điều khẳng định này trái hẳn với lý lẽ thông thường: nếu ĐCS mà càng ổn vững nội bộ thì lại càng khó khăn cho những người dân chủ và cho phong trào dân chủ nói chung. Như trên chúng tôi đã nhấn mạnh: trong việc đấu tranh chống phong trào dân chủ thì ban lãnh đạo cộng sản nhất trí với nhau. Thế mà bây giờ họ «chấm dứt được nạn phe phái trong đảng», lại có được «tình trạng ổn vững nội bộ» thì họ tha hồ đàn áp phong trào dân chủ, họ chẳng cần quan tâm đến việc «nới lỏng về chính trị», hay là họ làm việc đó với một kiểu không có lợi gì cho đối lập dân chủ cả. Còn khẳng định rằng «chính sách đổi mới... đã có được vì lúc đó,... Phe ông Lê Đức Thọ kiểm soát được đảng và có toàn quyền quyết định» thì không đúng với thực tế lịch sử. Hồi những năm 80 thế kỷ trước, khi đất nước bị nhấn chìm trong cuộc khủng hoảng vô cùng trầm trọng, ĐCS đang đứng trước nguy


cơ bị diệt vong thì dù có hay không có ông Thọ, dù ông Thọ có toàn quyền quyết định hay không thì ĐCS vẫn cứ «phải chịu» đổi mới về kinh tế! Đó là một thực tế lịch sử và cũng là một tất yếu lịch sử. Không làm việc đó thì ĐCS chắc chắn bị diệt vong.

Vài lời kết

Chúng ta đang ở một thời điểm rất nhạy cảm. Nó đòi hỏi cácnhà dân chủ một tinh thần trách nhiệm cao, một thái độ thận trọng trong sự phát ngôn cũng như trong hành động, một tinh thần tương thân tương kính đối với nhau và đối với đại chúng. Sau trận đàn áp tàn bạo của kẻ cầm quyền cộng sản, giờ đây các chiến sĩ dân chủ trong nước đang phải băng bó vết thương mà kẻ thù của dân chủ và tự do đã gây ra cho phong trào, chúng ta rút kinh nghiệm về những việc làm đã qua không phải để chì chiết lẫn nhau, chia rẽ nhau, dìm nhau mà chính là để cố kết với nhau và tiếp tục tiến lên.

Phải dứt khoát thấy rõ rằng khó khăn trước mắt còn nhiều, nhưng thuận lợi cũng không ít, nếu chúng ta không bi quan, giữ vững được tinh thần kiên định, kịp thời tập hợp được hàng ngũ, củng cố được tổ chức, đi sâu vào quần chúng đang sôi sục đấu tranh thì chắc chắn phong trào lại khởi phát và bùng lên.�

Moskva 16.07.2007 Nguyễn Minh Cần

Ghi chú: Trên đây là một số quan điểm, người viết xin thẳng thắn trình bày để mọi người cùng nhau suy nghĩ. Vì không muốn gây thêm sóng gió cho phong trào, nên người viết đã không nêu tên các tác giả được trích dẫn. Rất mong độc giả thông cảm. Các câu trích dẫn đều được copy đúng nguyên văn từ các văn bản đã có trên mạng.


Nguyễn Minh Cần

Sinh năm 1928 tại Huế. tham gia Đảng Cộng Sản Đông Dương từ năm 1946,

Từng giữ Phó Chủ tịch Ủy ban Hành chính thành phố và chủ nhiệm báo Thủ ñô, Hà Nội.

Năm 1962 ông ñược Đảng cử ñi học trường Ðảng Cao cấp tại Liên Xô.

Trong thời gian này, các ông Lê Duẫn và Lê Ðức Thọ, ngả theo ñường lối chống Liên Xô của CS Trung Quốc, ñã mở một chiến thanh toán những người mà họ cho là có tư tưởng theo chủ nghĩa xét lại của Liên Xô.Trước tình hình ñó, ông và một số ñảng viên cao cấp ñã quyết ñịnh xin tỵ nạn chính trị tại Liên Xô.

Ông hiện ñã về hưu. Phần lớn thời giờ ông dành ñể nghiên cứu Phật học và viết các bài nghiên cứu chính trị. Ông hiện cư ngụ tại Moscow, là nhà báo tự do.

Cuốn Công lý ñòi hỏi (Văn Nghệ, California) là tập hợp những bài viết của ông từ 1992 ñến 1998.


Toàn Dân Nghe Chăng? Sơn Hà Nguy Biến…

(Vài lời tâm sự với các bạn trẻ)

Chưa bao giờ nhạc khúc hào hùng này âm vang mạnh mẽ và thôi thúc như lúc này trong lòng người dân Việt Nam có lương tri! Vì sao vậy?

Vì, Đất Nước ta – đã được các đấng Quốc Tổ dựng nên trên mấy ngàn năm trước và được các tiên liệt đổ biết bao xương máu để gìn giữ – giờ đây đang đứng trước hiểm hoạ mất “đất”, mất “nước”, mất “đảo”, mất “biển”, và đang từng bước bị mất chủ quyền… bởi thủ đoạn bành trướng vô cùng thâm độc của “người láng giềng phương Bắc!”

Mối hiểm hoạ này một phần do số phận an bài cho Đất Nước ta, đặt Tổ Quốc ta bên cạnh một lân bang cộng sản khổng lồ, đầy tham vọng bành trướng và âm mưu thôn tính. Một phần khác rất quan trọng là do tháiđộ và chính sách sai lầm, thiển cận của giới cầm quyền cộng sản toàn trị nước ta, kể từ Chủ tịch ĐCSVN đồng thời là Chủ tịch nước VNDCCH Hồ Chí Minh cho đến các Tổng Bí thư ĐCSVN về sau này. Họ đã không nhận thức rõ âm mưu của các lãnh tụ ĐCSTQ, lại muốn dựa dẫm vào “thiên triều đỏ” để có được sức mạnh bành trướng quyền lực của mình xuống phương Nam, nên đã có một thời giới cầm quyền nước ta mù quáng, hết lòng suy tôn, thần phục “thiên triều” họ Mao đến nỗi quên cả quyền lợi quốc gia! Biểu trưng nổi bật của thời này là bức công hàm ô nhục ngày 14 tháng 9 năm 1958 mà Thủ tướng VNDCCH Phạm Văn Đồng đã gửi cho Tổng lý Quốc vụ viện CHND Trung Hoa, công nhận lãnh hải 12 hải lý của Trung Quốc, trên thực tế là công nhận các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa thuộc chủ quyền Trung Quốc, bất chấp sự thật lịch sử là hai quần đảo đó từ xưa đến nay đã và vẫn thuộc chủ quyền nước ta! Hoặc, vì muốn bằng mọi giá dựa dẫm vào Trung Quốc để giữ được quyền lực của mình trên đầu trên cổ người dân sau khi các chế độ “xã hội chủ nghĩa” sụp đổ hàng loạt ở Liên Xô và các nước Đông Âu, giới cầm quyền cộng sản nước ta đã thực hành một đường lối hết sức nhu nhược là cứ nhượng bộ dần từng bước trước tham vọng không đáy của “thiên triều” Đại Hán, bất chấp sự


toàn vẹn lãnh thổ cũng như nền an ninh của Tổ Quốc! Biểu trưng nổi bật của thời này là Hiệp ước về biên giới ngày 30.12.1999 và Hiệp ước về lãnh hải Bắc Bộ ngày 25.12.2000 mà những kẻ cầm quyền CHXHCNVN đã tự tiện ký kết với Trung Quốc mà không công khai thảo luận dân chủ tại quốc hội, cũng như không dám công khai bàn bạc với quốc dân đồng bào, do đó đã làm cho Tổ Quốc ta mất đi hàng mấy trăm cây số vuông lãnh thổ, trong đó có vùng ải Nam Quan, thác Bản Giốc, v.v… và hơn chục ngàn cây số vuông lãnh hải trong vịnh Bắc Bộ! Biểu trưng nổi bật của thời này còn là quyết định của Bộ Chính trị ĐCSVN cho Trung Quốc khai thác bauxit tại Đắk Nông ở vùng cựcNam Tây Nguyên, tức là cho phép kẻ thù “tiềm năng” đang nuôi mộng bành trướng xuống phương Nam và đang mưu đồ cướp đoạt lãnh thổ của ta, được mặc sức tàn phá môi trường sinh thái miền Nam nước ta, gây hại to lớn cho đời sống của các sắc dân người Thượng, cũng như của người dân Nam Trung Bộ và Nam Bộ, đồng thời tạo điều kiện cho chúng đặt cơ sở và bám chắc vào vùng “tử huyệt” của Tổ Quốc ta, để khi cần thì từ đó chúng có thể dễ dàng đánh chiếm nước ta!

Mọi người Việt Nam am hiểu thời cuộc đều vô cùng lo lắng trước sựxâm nhập ngày càng sâu của Trung Quốc về mọi mặt, từ kinh tế cho đến chính trị… vào Đất Nước ta, tạo nên một tình thế cực kỳ nguy hiểm cho sự tồn vong của Tổ Quốc ta. Ai cũng biết là hàng hoá Trung Quốc tràn ngập thị trường nước ta, bóp nghẹt nền sản xuất của nước ta. Ai cũng biết là bọn bành trướngTrung Quốc đã cài cắm nhiều gián điệp vào nước ta, đồng thời tuyển mộ “tay chân” cho chúng ngay trong bộ máy cầm quyền nước ta. Mới đây nhất, tờ “Tuổi Trẻ” ở trong nước cho biết các quan chức Việt Nam đã tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà thầu Trung Quốc thắng thầu ở rất nhiều công trình trọng điểm về điện, xi măng, hóa chất…, và điều đáng ngại nhất là các nhà thầu Trung Quốc đem theo hàng ngàn công nhân cùng thiết bị của họ sang nước ta, trong khi công nhân Việt Nam thì không được sử dụng và những thiết bị đó Việt Nam hoàn toàn có thể sản xuất được. Cũng theo tờ “Tuổi Trẻ”, hàng chục ngàn công nhân Trung Quốc hiện đang làm việc ở Việt Nam trong các công trình của Trung Quốc, chẳng hạn như công trình lớn Đạm Cà Mau, công trình nhà máy điện ở Hải Phòng, v.v... Chỉ riêng công trình xây dựng nhà máy nhiệt điện ở Quảng Ninh cũng đã có 2000 công nhân Trung Quốc... Xin mọi người cứ thử hình dung xem: hàng chục ngàn công nhân Trung Quốc tại các công trình trọng điểm về điện, xi măng, hóa chất, v.v… ở nước ta cộng với vài chục ngàn công nhân Trung Quốc tại công trường bauxit ở Tây Nguyên, thì khi kẻ xâm lược “tiềm năng” bắt đầu gây hấn, “đội quân thứ năm” này của chúng sẽ là


một lực lượng hùng mạnh như thế nào nằm ngay trong lòng Đất Nước ta?!

Vì thế, ngày nay, chúng ta nói đến hiểm hoạ mất nước đâu cóphải là chuyện thổi phồng, cường điệu? đâu cóphải là điều viễn vông, vô căncứ? Màđó chính là một thực tế đắng cay sờ sờtrước mắt mọi người dân Việt Nam! Điều này phải làmối lo nghĩ của tất cả những ai có lòng yêu nước, thương dân, của tất cả những ai biết ưu tư đến sự tồnvong của Tổ Quốc, đến tiền đồ thế hệ mai sau của Đất Nước. Tuổi trẻ nước ta không thể nào thờ ơ, vô cảm trước trách nhiệm thiêng liêng của mình đối với Tổ Quốc! Chúng ta quyết không thể để cho giới cầm quyền muốn làm gì với Tổ Quốc ta cũng được! Hãy đứng lên dõng dạc cất cao tiếng nói yêu nước của mình! Hãy tỏ rõ cho kẻ cầm quyền thấy quyết tâm của người dân thiết tha bảo vệ Tổ Quốc, hãy biểu dương tinh thần kiên quyết phản đối thái độ nhu nhược của kẻ cầm quyền đang cứ lùi dần từng bước trước âm mưu thâm độc của kẻ xâm lược “tiềm năng”. Phải làm cho mọi người, kể cả những người cộng sản, những quân nhân, những người trong bộ máy quyền lực, đều hiểu rằng: mọi đảng phái, mọi chính quyền, mọi thể chế chỉ tồn tại một thời mà thôi, còn Đất Nước, Tổ Quốc thì tồn tại muôn đời! Mà Đất Nước, Tổ Quốc là của chung của toàn Dân Tộc chứ không phải của riêng ai, không phải của riêng một đảng phái nào.

Dân ta có thểtránh hiểm hoạ mất nước chỉ khi nào có được một chínhquyền biết thương dân, thương nước, biết chăm lo đến quyền lợi vật chất và tinh thần của nhân dân, biết tôn trọng các quyền tự do, dân chủ và nhân quyền của người dân. Chỉ có một chínhquyền như thế thì mới cố kết được toàn dân thành một khối sắt thép, mới tạo được nội lực lớn lao của Dân Tộc để chống lại mọi kẻ thù xâm lược dù chúng hùng mạnh và hung hãn đến mức nào. Dân Tộc ta đã từng trải qua bao phen “Sơn Hà nguy biến” rồi, nhưng chúng ta nhiều lần đã vượt qua những “nguy biến” đó để thắng kẻ thù, chính là nhờ đã biết phát huy cao độ nội lực đó của Dân Tộc.

Tháng 2 năm 2009 Nguyễn Minh Cần


NGUYỄN XUÂN PHƯỚC

Giá trị Pháp lý và Tính Chính thống Của Hiến pháp Việt

nam Hiện nay Từ Cơ sở Pháp lý Của Hiến pháp 1946

Những Ý Niệm Căn Bản Về Hiến Pháp

Hiến pháp là bộ luật tối cao của một quốc gia định nguyên tắc tổ chức guồng máy công quyền để thực hiện mục đích xây dựng một xã hội trong đó dân làm chủ đất nước nhằm bảo đảm dân quyền và nhân quyền của công dân, và đồng thời bảo đảm tính chất ổn định, chính thống và hợp pháp của nhà cầm quyền. Nhà cầm quyền nào không thực thi hiến pháp, phản bội các điều khoản của hiến pháp, nhà cầm quyền ấy tự mình chấm dứt giá trị pháp lý và tính chính thống về giá trị quyền lực lãnh đạo quốc dân. [1]

Để xác định quyền làm chủ đất nưóc của nhân dân, hiến pháp luôn luôn phải được toàn thể nhân dân chấp thuận và mọi sự thay đổi hiến pháp phải luôn luôn được toàn thể nhân dân quyết định bằng lá phiếu. Hiến pháp gọi đó là quyền phúc quyết. Quyền phúc quyết cộng với các quyền tự do ứng cử và bầu cử, quyền bình đẳng cơ hội về quyền lợi và nghĩa vụ kính tế chính trị văn hoá, và các quyền công dân khác xác định nhân dân là chủ nhân ông của đất nước. Khi nhân dân được phúc quyết hiến pháp hay đưọc tự do ứng cử và bầu cử đó là lúc họ thực sự hành sử quyền làm chủ đất nước của mình.


II. Sự Ra Đời Của Hiến pháp 1946 Năm 1946, Quốc Hội dân cử đầu tiên đã được bầu lên bằng một cuộc phổ thông đầu phiếu đầu tiên của đất nước ta. Sau đó quốc hội được bổ xung thêm các dân biểu là những nhân sĩ và các nhà cách mạng chống Pháp không Cộng Sản. Quốc hội đầu tiên nầy tập hợp được nhiều thành phần xã hội và đảng phái chính trị có những xu hưóng khác nhau. Ngoài các nhà cách mạng tả phái mà đại diện là các ông Hồ chí Minh, Võ Nguyên Giáp, Phạm Văn Đồng, có sự tham dự của các nhà cách mạng tiên khởi thời Phan Bội Châu như cụ Huỳnh Thúc Kháng cùng với các nhà cách mạng hữu phái như các ông Nguyễn Hải Thần, Vũ Hồng Khanh, Nhất Linh Nguyễn Tường Tam, Trần Trung Dung vv... [2] [3] [4] [10].

Sau đó, Quốc Hội đã bầu ra một Ủy Ban Dự Thảo Hiến Pháp đã gồm 11 người, thuộc mọi thành phần, là đại biểu của các tổ chức, đảng phái chính trị và các tầng lớp nhân dân khác nhau do ông Hồ Chí Minh chủ trì.

Ngày 9 tháng 11 năm 1946, Quốc Hội Việt nam đã thông qua hiến pháp đầu tiên cho một nước Việt Nam độc lập.

Về phần nội dung, Hiến pháp 1946 đã qui định những quyền căn bản của công dân trong đó có quyền bình đẳng về kinh tế, chính trị, văn hóa (điều 6), quyền bình đảng trước pháp luật (điều 7), quyền tự do ứng cử và bầu cử (điều 18), nhân dân có quyền phúc quyết về hiến pháp (điều 21). Hiến pháp 1946 còn đi xa hơn bằng cách cho phép những người ngoại quốc tranh đấu cho tự do dân chủ mà phải trốn tránh được cư ngụ trên đất Việt nam (điều 16).

Quan trọng nhất là nó không hề có một điều khoản nào qui định là một đảng phái nào hay một ý thức hệ nào là độc tôn và độc quyền lãnh đạo đất nước như các bản hiến pháp sau này của Việt Nam Dân Chủ Cộng Hoà hay Cộng Hoà Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam. [5]

Đứng trên phương diện lịch sử, hiến pháp 1946 là cơ sở pháp lý khai sinh nước Việt Nam độc lập sau hơn 80 năm bị mất chủ quyền về tay thực dân Pháp. Vì cuộc kháng chiến chống Pháp bùng nổ sau khi quốc hội thông qua hiến pháp nên hiến pháp 1946 không được chính thức công bố và cuộc tổng tuyển cử nghị viện nhân dân không được thi hành. Tuy nhiên, theo tài liệu của đảng Cộng Sản thì chính phủ và ban thường vụ quốc hội luôn luôn dựa vào tinh thần và nội dung hiến pháp 1946 để điều hành mọi hoạt động trong nước. [5]. Và hiến pháp đó có giá trị cho đến năm 1960 khi hiến pháp 1959 được ban hành.


Tài liệu Đảng Cộng Sản cũng đánh giá như sau:”Hiến pháp 1946 là một bản hiến pháp cô đúc, khúc chiết, mạch lạc và dễ hiểu với tất cả mọi người. Nó là bản hiến pháp mẫu mực trên nhiều phương diện.” [6]

Mặc dù chính phủ kháng chiến ra đời không theo thủ tục của hiến pháp vì hoàn cảnh chiến tranh, và mặc dù những điều khoản của hiến pháp đã bị nhà nước vi phạm, chúng ta có thể xác định được rằng chính phủ đã công nhận hiến pháp 1946 là khế ước hợp pháp giữa quốc dân Việt và nhà cầm quyền đương thời. Hiến pháp 1946 xác định những giá trị căn bản về văn hoá, chính trị và kinh tế và biến những giá trị trị đó thành những lý tưởng và ước vọng dân tộc mà thế hệ 1945 đã hy sinh xương máu để chiến đấu và bảo vệ. Đồng thời nó xác định nhân dân là chủ nhân ông tuyệt đối của đất nước.

Do đó, hiến pháp 1946 là một hiến pháp tốt, có giá trị pháp lý, và là nền tảng pháp lý ắt có và đủ để xây dựng nước Việt Nam mới, tự do dân chủ và độc lập. Hiến pháp đó là nền tảng pháp lý cho mọi thay đổi pháp lý của các hiến pháp kế thừa.

III. Cái Chết Oan Khiên Của Hiến pháp 1946 và Tính Chất Bất Hợp Pháp của Các Hiến Pháp Kế Thừa

Xác định tính cách hợp pháp và hợp lý của hiến pháp 1946 để nhấn mạnh một điểm là Nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hoà (cho đến năm 1980) và nước Cộng Hoà Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam (từ năm 1980 cho đến nay) đều phải mang tính kế thừa và mang tính liên tục về mặt pháp lý, tinh thần và nội dung của hiến pháp 1946.

Sau năm 1946, Việt Nam Dân Chủ Cộng Hoà có thêm tất cả là 3 hiến pháp. Các hiến pháp tuần tự ra đời trong các năm sau đây: 1959 ban hành năm 1960, 1980 và 1992.

Tài liệu đảng Cộng Sản viết về thủ tục ra đời của hiến pháp 1959, là bản hiến pháp kế thừa trực tiếp bản hiến pháp 1946, như sau:

“Hiến pháp 1946, hiến pháp dân chủ đầu tiên của nhà nước ta đã hoàn thành sứ mệnh của nó, nhưng so với tình hình và nhiệm vụ cách mạng mới nó cần được bổ sung và thay đổi. Vì vậy, trong kỳ họp lần thứ sáu, Quốc Hội nước Việt nam Dân Chủ Cộng hoà khoá I đã quyết định sửa đổi hiến pháp 1946 và thành lập ban dự thảo hiến pháp sửa đổi”.


Tài liệu này viết tiếp:

“Sau khi làm xong bản dự thảo đầu tiên, tháng 7 năm 1958 bản dự thảo đã được thảo luận trong các cán bộ trung cấp và cao cấp thuộc các cơ quan quân dân, chính, Đảng. Sau đợt thảo luận này, bản dự thảo đã được chỉnh lý lại vào ngày 1 tháng 4 năm 1959 đem công bố để tòan dân thảo luận và đóng góp ý kiến xây dựng. Cuộc thảo luận nầy làm trong 4 tháng liền tại khắp nơi trong các cơ quan, xí nghiệp, trường học và các tổ chức khác của nhân dân, ở thành thị và nông thôn, việc nghiên cứu và thảo luận dự thảo hiến pháp tiến hành sôi nổi và đã trở thành một phong trào quần chúng rộng rãi có đủ các tầng lớp nhân dân tham gia”.

Tài liệu trên kết luận về phần thủ tục thay đổi hiến pháp năm 1959 như sau:

“Ngày 18-12-1959, tại kỳ họp thứ 11 Quốc hội khoá I, chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc báo cáo về dự thảo hiến pháp sửa đổi. Ngày 31-12-1959, quốc hội đã nhất trí thông qua Hiến pháp sửa đổi và ngày 1-1-1960 Chủ tịch ký sắc lệnh công bố hiến pháp.” [7]

Khi bàn về hiến pháp 1959, tài liệu của ĐCSVN viết như sau:

“Hiến pháp 1959 là sự kế thừa và phát triển của hiến pháp 1946 trong giai đoạn mới của cách mạng Việt Nam.”[7]

Những trích dẫn kể trên cho thấy nhà nước tự ý tuyên bố là Hiến pháp 1946 đã “hoàn thành sứ mệnh” của nó mà không nói rõ ràng thế nào là “sứ mệnh của hiến pháp” và thế nào là “hoàn thành”. Trong hiến pháp 1946 không hề có điều khoản nào xác định “sứ mệnh của hiến pháp” và ấn định rằng khi hiến pháp “hoàn thành” sứ mệnh của nó thì giá trị thi hành của hiến pháp phải bị chấm dứt.

Thế thì, lý do khai tử hiến pháp 1946 hoàn toàn vô căn cứ. Cái chết của hiến pháp 1946 là một cái chết oan khiên, cái chết ngụy tạo. Hiến pháp 1946 đã bị ĐCSVN xé bỏ một cách tức tưởi vì hiến pháp 1959 không có lý do chánh đáng và hợp pháp để thay thế hiến pháp 1946. Hơn nữa, vì nhà nước xác nhận hiến pháp 1959 là hiến pháp kế thừa của hiến pháp 1946 và đã cam kết điều hành đất nước theo tinh thần và nội dung của hiến pháp 1946 nên sự thay đổi hiến pháp cũng phải tuân thủ yêu cầu của hiến pháp 1946.

Điều 70 của Hiến pháp 1946 liên quan đến vấn đề thay đổi hiến pháp qui định như sau:


“Sửa đổi hiến pháp phải theo cách thức sau đây:

a) Do hai phần ba tổng số nghị viên yêu cầu.

b) Nghị viên bầu ra một ban dự thảo những điều thay đổi.

c) Những điều thay đổi khi đã được nghị viện ưng chuẩn thì phải đưa ra toàn dân phúc quyết.”

Thủ tục thay đổi hiến pháp năm 1959 theo tài liệu của chính Đảng Cộng Sản dẫn chứng ở trên, đã chứng minh sự ra đời của hiến pháp nầy đã không theo đúng thủ tục tu chính hiến pháp qui định trong điều 70 của hiến pháp 1946.

Việc đem dự thảo hiến pháp ra cho “tòan dân” thảo luận và đóng góp ý kiến “một cách sôi nổi” như tài liệu ĐCSVN cho biết là một thủ tục tốt, nhưng hoàn toàn không có giá trị pháp lý. Hiến pháp 1946 không đòi hỏi nhân dân phải thảo luận và đóng góp ý kiến một cách … sôi nổi. Hiến pháp 1946 qui định rõ ràng, minh bạch, ngắn gọn và dễ hiểu là những thay đổi hiến pháp phải được nhân dân phúc quyết. Thủ tục phúc quyết này cần được hiểu là phải được thực hiện qua một cuộc trưng cầu dân ý (referendum) tự do để thể hiện sự chấp thuận của toàn dân. [8]

Sau khi tự ý bãi bỏ quyền phủ quyết của nhân dân trong quá trình thay đổi hiến pháp, ĐCSVN đã hợp thức hoá thủ tục bất hợp hiến nầy với hiến pháp 1959. Điều 112 của hiến pháp 1959 quy định thủ tục Sửa Đổi Hiến Pháp như sau:

Chỉ có Quốc hội mới có quyền sửa đổi Hiến pháp. Việc sửa đổi phải được ít nhất là hai phần ba tổng số đại biểu Quốc hội biểu quyết tán thành.

So sánh điều khoản Sửa Đổi Hiến Pháp của hiến pháp 1946 và hiến pháp 1959, chúng ta thấy rằng với hiến pháp 1959, nhà cầm quyền CSVN đã loại hẳn vai trò phúc quyết của nhân dân. Hơn thế nữa, ĐCSVN như thể sợ nhân dân đứng lên đòi lại quyền phúc quyết nên phải nhấn mạnh thêm là chỉ có Quốc hội mới có quyền sửa đổi Hiến pháp. Và dường như họ tin rằng nếu họ tự ý thay đổi điều khoản tu chính hiến pháp như thế thì họ có toàn quyền và tùy nghi thay đổi toàn bộ hiến pháp cho thích hợp với nhu cầu chính trị bất chấp giá trị thiêng liêng của khế ước chính trị giữa nhân dân và nhà cầm quyền.

Vì sự thể quyền phúc quyết những thay đổi hiến pháp xác định quyền làm chủ đất nước của nhân dân,

Vì sự thể điều 70 hiến pháp 1946 qui định thủ tục pháp lý của sự thay


đổi hiến pháp,

Vì sự thể lý do sửa đỏi hiến pháp có tính chất ngụy tạo,

Vì sự thể thủ tục sửa đổi hiến pháp để cho ra đời hiến pháp 1959 đã vi phạm nghiêm trọng điều 70 nầy,

Vì sự thể hiến pháp 1959 và các hiến pháp sau đó tước đoạt quyền sửa đồi hiến pháp của nhân dân Việt Nam

Chúng ta có thể khẳng định rằng, hiến pháp 1959 cùng các hiến pháp xuất hiện sau đó hoàn toàn không có dân chủ, bất hợp hiến và bất hợp pháp vì không có tính kế thừa và tính liên tục về mặt pháp lý, tinh thần và nội dung của hiến pháp 1946. Và vì thế, các hiến pháp kế thừa không có năng lực pháp lý để xác định tính chất hợp pháp và chính thống của nhà cầm quyền.

IV. Lối Ra và Lối Về

Nhận định về tính chất dân chủ của thủ tục lập hiến của nước ta hiện nay, luật sư Nguyễn Văn Thảo, cố vấn pháp luật của quốc hội và bộ chính trị ĐCSVN, trình bày trong bài viết “Soạn thảo, sửa đổi hiến pháp, và thực hiện bảo vệ hiến pháp” đăng trong Tạp Chí Cộng Sản số 12 tháng 6-2001, cho rằng thủ tục lập hiến của các hiến pháp xuất hiện sau hiến pháp 1946 không có tính cách dân chủ. Trong bài nầy Luật Sư Thảo đã có những nhận định về thủ tục soạn thảo hiến pháp 1946, 1959, 1980, 1992 như sau:

“Thực tiễn nước ta có hai công thức soạn thảo (hiến pháp): • Ban soạn thảo hiến pháp + trưng cầu dân ý (hiến pháp 1946) • Ban soạn thảo hiến pháp + hỏi ý kiến nhân dân (hiếnpháp 1959, 1980, 1992)

Trong hai công thức trên, tổ chức trưng cầu dân ý là một thành tựu về phát huy dân chủ trực tiếp, thực chất là để từng công dân tham gia trực tiếp vào việc thông qua hiến pháp.

Công thức thành lập Ủy Ban soạn thảo, tổ chức lấy ý kiến nhân dân rồi trình lên Quốc Hội thông qua thì việc lấy ý kiến nhân dân khác hẳn với trưng cầu ý dân. Tập hợp ý kiến của nhân dân để chỉnh lý bản dự thảo Hiến Pháp, công dân không được tỏ thái độ trực tiếp với dự thảo Hiến Pháp, không tham gia việc thông qua Hiến Pháp.” [10]

Một thủ tục soạn thảo hiến pháp mà “công dân không được tỏ thái độ trực tiếp với dự thảo Hiến Pháp, không tham gia việc thông qua Hiến


Pháp” xác định tính chất mất dân chủ của hiến pháp nầy. Đó là trường hợp ra đời của các hiến pháp 1959, 1980 và 1992. Đồng thời đó là lời xác minh sự vi phạm trầm trọng điều 70 của hiến pháp 1946 về nguyên tắc trưng cầu dân ý những thay đổi hiến pháp.

Với lý luận hiến pháp, luật sư Thảo muốn thay mặt ĐSCVN xác nhận với nhân dân rằng hiến pháp hiện nay, trên cơ sở điều 70 của hiến pháp 1946, không dân chủ, và do đó, không hợp hiến và hoàn toàn không có giá trị pháp lý.

Một chế độ hợp pháp không thể được xây dựng trên một hiến pháp bất hợp pháp. Đây là khủng hoảng hiến pháp lớn nhất trong mọi khủng hoảng hiến pháp liên quan đến giá trị chính thống (legitimacy) của chế độ.

Mặt khác, sự hiện diện của các đảng phái không Cộng Sản trong việc hình thành hiến pháp 1946 cho thấy rằng có một mối tương quan chặt chẽ giữa tinh thần dân chủ đa nguyên và hiến pháp 1946.

Đối với người Cộng Sản, hiến pháp 46 cùng với tuyên ngôn độc lập 1945 là những di sản tinh thần lớn nhất của phong trào Việt Minh. Những văn kiện lịch sử nầy không những là quan điểm chính trị lõi cốt của Hồ Chí Minh, mà còn là lời kết ước nghiêm túc nhất của những người Cộng Sản đối với nhân dân Việt Nam.

Do đó, nếu hiến pháp 1946 thể hiện những lý tưởng và ước vọng của thế hệ 1945 về một tổ quốc độc lập, về một thể chế chính trị dân chủ pháp trị và đa nguyên, là biểu tượng sự đoàn kết của toàn dân trong công cuộc đấu tranh chống Pháp, là đỉnh cao của các phong trào cách mạng từ Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh, Nguyễn Thái Học, Trương Tử Anh, và phong trào Cộng Sản yêu nước, thì cái chết của nó là sự phản bội toàn bộ lý tưởng cứu nước và dựng nước của thế hệ 1945 và của nhân dân Việt Nam.

Vì lý do trên, mọi thay đổi hiến pháp dựa trên hiến pháp hiện nay hoàn toàn không có cơ sở pháp lý và tính chính thống lịch sử. Muốn tái lập tính chính thống lịch sử và pháp lý của chế độ hiện nay, muốn xây dựng một chế độ dân chủ đa nguyên, điều thiết yếu là Đảng Cộng Sản Việt Nam và nhà nước Việt Nam phải trở về với những giá trị của hiến pháp 1946, phải trả lại cho nhân dân quyền làm chủ đất nước, và quyền phúc quyết mọi thay đổi hiến pháp.

V. Kết Luận

Vì hiến pháp là luật pháp tối cao xác định giá trị pháp lý của nhà nước, do


đó, với một hiến pháp không có cơ sở pháp lý như hiến pháp hiện nay, nhà nước không có năng lực pháp lý để tồn tại. Và nhà nước không thể tiếp tục tồn tại và lănh đạo đất nước trong tình trạng không hợp pháp, không hợp hiến và không có tính chất chính thống.

Đối với nhân dân Việt Nam, vấn đề không phải là vấn đề thay đổi chắp vá vài ba chương, hay hai ba điều khoản của hiến pháp hiện nay như ĐCSVN đề nghị, hoặc chỉ bỏ điều 4 hiến pháp như một số nhà đấu tranh dân chủ đề nghị. Những thay đổi hiến pháp chỉ có giá trị khi quyền phúc quyết hiến pháp của nhân dân được tái lập.

Khổng Tử viết: “thượng bất chính, hạ tắc loạn”. Trong thời đại dân chủ, một nhà nước không có cơ sở hiến pháp dân chủ hợp pháp và chính thống để chứng minh sự tồn tại của nó là một trường hợp “thượng bất chính” nghiêm trọng nhất của mọi trường hợp “thượng bất chính” và nó chắc chắn sẽ dẫn tới một kịch bản “hạ tắc loạn”.

Chúng ta có thể nhận định rằng nỗ lực giải quyết khủng hoảng hiến pháp là đầu mối để tháo gỡ chế độ thượng bất chính hiện nay. Nó sẽ là căn cứ địa hồi sinh dân tộc. Bất kỳ nhân dân chọn lựa phương cách giải quyết khủng hoảng hiến pháp như thế nào, hoặc quay trở về với hiến pháp 1946 hoặc thực hiện một hiến pháp mới, tất cả đều phải tuân thủ nguyên tắc lập hiến của hiến pháp 1946. Nó sẽ là cơ sở pháp lý ắt có cho sự ra đời của một nước Đại Việt mới của thời đại 2000. Chỉ có giá trị của hiến pháp 1946 mới có thể tiếp nối tính chính thống về lịch sử và pháp lý của nhà cầm quyền, và phục hồi chỗ đứng lịch sử của các đảng phái cách mạng yêu nước.

Với một hiến pháp xác định quyền làm chủ đất nưóc của người dân, nhân dân Việt mới có thể hành xử quyền làm chủ đất nước của mình.

Chỉ có một chính quyền có giá trị chính thống về lịch sử và pháp lý mới có đầy đủ cơ sở vật chất và tinh thần để thực hiện công cuộc phục hưng dân tộc, phục hoạt văn hoá, và bảo toàn lãnh thổ, để tiếp nối sứ mạng cứu quốc tồn chủng của tiền nhân. Nội dung của cơ sở vật chất và tinh thần đó là một chế độ dân chủ pháp trị, đa nguyên đa đảng. Đó là nền tảng của sức mạnh dân tộc để đưa đất nước ra khỏi cơ chế độc đoán trì trệ và ao tù của chuyên chính, để đưa dân tộc Việt vào giai đoạn cất cánh kinh tế toàn dân. Có như thế, nước Đại Việt của thời đại 2000 mới có thể hoà nhập được với cộng đồng các dân tộc văn minh tiến bộ của nhân loại ở thế kỷ 21, và để rửa mối nhục nghèo đói, ngu dốt và lạc hậu xã hội chủ nghĩa của thế hệ 45, một thế hệ rất hào hùng nhưng vô cùng bất hạnh.


Viết lại 4/17/2005 Tính chất bất hợp pháp của hiến pháp hiện nay

8/8/2002

Nguyễn Xuân Phước: Luật sư, hành nghề tại Dallas, bang Texas.

Ông chuyên viết về các ñề tài lịch sử và luật pháp Việt nam.

Sách Tham Khảo và ghi chú: [1] Jean Jacque Rousseau, Social Contract, lưu trữ ở

http://books.mirror.org/gb.rousseau.html

[2] Nguyễn Xuân Chữ, “Hồi Ký Nguyễn Xuân Chữ”. Nguyễn Xuân Phát và Chính Đạo hiệu đính, Văn Hoá, Houston ấn hành 1996. trang 301-310

[3] Chú thích của người viết: Các tài liệu lịch sử về cuộc bầu quốc hội và danh sách quốc hội rất là thiếu sót. Tôi rất mong được các nhà sử học trong nước và ngoài nước góp thêm ý kiến và sử liệu.

[4] Nguyễn Lý Tưởng, Thuyền Ai Đợi Bến Vân Lâu, trang 77, Tác giả Xuất Bản Hoa Kỳ 2001

[5] Hoàn Cảnh Ra Đời Và Nội Dung Cơ Bản Của Hiến Pháp 1946, http://www.cpv.org.vn/vietnam/hp46.html

[6] Hoàn Cảnh Ra Đời Và Nội Dung Cơ Bản Của Hiến Pháp 1946, http://www.cpv.org.vn/vietnam/hp46.html

[7] Hoàn Cảnh Ra Đời và Nội Dung Cơ Bản Của Hiến Pháp 1959 http://www.cpv.org.vn/vietnam/hp59.html

[8] Nguyễn Văn Thảo, “Soạn thảo, sửa đổi hiến pháp, và thực hiện bảo vệ hiến pháp”, Tạp Chí Cộng sản tháng 6-2001 http://www.cpv.org.vn/tccs/122001/10-nguyenvanthao.htm

[9] ibid.

[10] Lê Xuân Khoa, Việt nam 1945-1995, Tiên Rồng Xuất Bản, Hoa Kỳ 2004.


Tản mạn Về Hai Chữ “Tư pháp”

Phải Chăng Đã Đến Lúc Cần Phải Thay đổi

Một Thói quen Dùng Chữ

I. Chữ “tư pháp” là chữ rất thông dụng trong ngôn ngữ luật pháp Việt Nam. Chúng ta thường nói đến bộ tư pháp hay các ngành lập pháp, hành pháp, và tư pháp khi nói đến cách tổ chức guồng máy nhà nước. Chúng ta không rõ danh từ “tư pháp” xuất hiện từ lúc nào trong ngành luật pháp tại Việt Nam.

Trước năm 1945, tại Huế, cơ quan quản lý hệ thống pháp luật quốc gia (ngoài chính phủ thuộc địa) là bộ hình, là một trong sáu bộ của triều đình. Cơ quan nầy được lãnh đạo bởi một Hình Bộ Thượng Thư. Đó là hệ thống pháp luật dành cho Trung Kỳ và Bắc Kỳ. Do không có tài liệu về tổ chức guồng máy thuộc địa ở Nam Kỳ nên chúng ta không biết cơ quan nào của chính quyền thuộc địa có nhiệm vụ trông coi hệ thống pháp lý trong khu vực hành chính của họ.

Cho đến tháng 3 năm 1945, chữ “tư pháp” mới được chính thức xử dụng trong chính phủ Trần Trọng Kim với sự thành lập bộ Tư Pháp. Vị bộ trưỏng tư pháp đầu tiên là luật sư Trịnh Đình Thảo (Sau biến cố Tết Mậu Thân luật sư Thảo đã theo Việt Cộng vào bưng). Đến năm 1946, hiến pháp Việt nam chính thức thành lập Bộ Tư Pháp như là một bộ phận trông coi về pháp lý trong guồng máy hành chính quốc gia. Sau khi đất nước chia đôi năm 1954, chính phủ Việt Nam Dân Chủ Cộng Hoà ở miền Bắc và chính phủ Việt Nam Cộng Hoà (đệ nhất và đệ nhị) ở miền Nam đều dùng chữ “tư pháp” để chỉ đến ngành luật pháp và toà án. Sau năm 1975 chữ “tư pháp” chính thức xử dụng để chỉ hệ thống pháp luật suốt từ nam đên bắc. Chúng ta có thể nói ngang rằng danh từ “tư pháp” để chỉ hệ thống luật pháp là một từ Hán Việt tương đối mới. Đồng thời chữ “Tư Pháp” trong


tiếng Việt là một chữ có nhiều ý nghĩa khác nhau và những ý nghĩa nầy có lúc lại mâu thuẩn vói nhau.

II. Theo sự tìm hiểu của người viết chữ “tư pháp” trong tiếng Việt có ít nhất là 3 ý nghĩa:

Thứ nhất, theo tự điển “Giúp Đọc Nôm Và Hán Việt” của Tác Giả Trần Văn Kiệm (1989) chữ “Tư” có 19 nghĩa trong đó nghĩa thứ năm thì chữ “tư” được định nghĩa như sau:

Tư Quản lý Tư pháp (lo cho pháp luật được thi hành)

Ở đây, chữ tư pháp có nghĩa là thi hành luật pháp. Có lẽ định nghĩa này là định nghĩa chính xác nhất được dùng để chỉ Bộ Tư Pháp. Đó là cơ quan có nhiệm vụ thi hành luật pháp quốc gia. Có lẽ vì ý nghĩa này mà hiện nay chữ tư pháp được dùng để dịch cho chữ Justice (có nghĩa là công lý) như trong chữ Justice Department của Hoa Kỳ. (theo Tự Điển Việt Anh của Viện Khoa Học Xã Hội Việt Nam do Phạm Chấn Liêu, Lê Khả Kế, Phạmetc, xuất bản 1993 NXB TP Hồ Chí Minh, chữ Tư Pháp có nghĩa là công lý. Tự diển Việt Anh của Nguyễn Văn Khôn cũng định nghĩa Tư Pháp là Justice.)

Nghĩa thứ hai của “tư pháp” thường dùng để nói đến ngành toà án. Khi nói đến quan điểm tam quyền phân lập, tức là nguyên tắc chia quyền lực nhà nước ra làm 3 ngành: hành pháp, lập pháp và tư pháp, thì chữ tư pháp ở đây có nghĩa là toà án.

Nghĩa thứ ba của tư pháp có nghĩa là luật dân sự (private law), khác với công pháp (public law).

III. Vấn đề xử dụng chữ tư pháp cho ba nghĩa nói trở thành một thói quen của các nhà làm luật và chuyên gia luật pháp Việt nam suốt 50 năm qua. Thói quen đó trở thành tập quán. Và muốn hiểu chữ tư pháp chính xác người ta phải đi qua một quá trình tìm nghĩa trong một vài giây trong trí óc. Quá trình nầy nhanh đến nỗi không ai còn nhận ra sự hiện diện của nó. Nhiều chuyên gia luật pháp đưọc đào tạo trong nước không còn thấy được sự cần thiết về sự phân biệt cách dùng chữ “tư pháp” cho các ý nghĩa nói trên.

Theo như nghĩa thứ nhất thì Bộ Tư Pháp phải được hiểu theo chức năng thi hành pháp luật mà hiến pháp quốc gia qui định. Nhưng Hiến pháp


Cộng Hoà Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam hiện nay cũng như hiến pháp Việt Nam Dân Chủ Cộng Hoà năm 1946, và hiến pháp Việt Nam Cộng hoà năm 1956 đều gộp vai trò của toà án vào bộ tư pháp.

Cụ thể là hiện nay nhiệm vụ của Bộ Tư Pháp được cơ quan nầy giới thiệu như sau:

“Bộ Tư pháp là cơ quan của Chính phủ,..., thực hiện chức năng quản lý Nhà nước thống nhất về công tác tư pháp; xây dựng và tham gia xây dựng pháp luật, phổ biến, giáo dục pháp luật; quản lý về mặt tổ chức Toà án nhân dân địa phương...” (xem http://www.hapi.gov.vn/vn/oda/partner/ coquanVN%20_BO%20TU%20PHAP.html)

Xưa nay, khi nói đến ý niệm tam quyền phân lập – sự độc lập của ba ngành hành pháp, lập pháp và tư pháp (sic) – chúng ta dùng chữ tư pháp thay cho chữ toà án. Nếu dùng chữ tư pháp như thế, chúng ta không thể giải thích được tại sao ngành tư pháp (toà án) là ngành độc lập với ngành hành pháp, mà bộ tư pháp trực thuộc ngành hành pháp lại kiểm soát toàn bộ hệ thống toà án. Đây một trường hợp rất tối nghĩa của chữ tư pháp trong ngôn ngữ Việt Nam.

Trong tiếng Anh, ý niệm tam quyền phân lập (the separation of powers) được thể hiện qua việc chia quyền lực nhà nước thành ba ngành: legislative, executive và judiciary. Legislative là ngành làm luật, tức quốc hội. Executive là ngành thi hành luật tức là chính phủ hay ngành hành pháp; và Judiciary là ngành toà án, tức là ngành có nhiệm vụ xét xử những vụ vi phạm luật và ban hành sự trừng phạt đối với những vi phạm luật.

Tự điển Black Law Dictionary định nghĩa: Judiciary, n. that branch of government invested with the judicial power; the system of courts in a country; the body of judges; the bench. That branch of government which is intended to interpret, construe and apply the law.

Dịch nghĩa ra tiếng Việt:

“Judiciary, danh từ. là ngành trong chính quyền được giao phó cho quyền xét xử (judicial power); hệ thống toà án của một nước; toàn bộ các quan toà; quan toà. Ngành trong chính quyền có nhiệm vụ diễn dịch, diễn giải và áp dụng luật.”

Ở đây chử “judiciary” được hiểu rất rõ ràng là ngành “toà án”. Như thế, chúng ta có thể xác định rằng việc xử dụng chữ “Tư Pháp” để nói đến ngành toà án trong ý niệm phân quyền là hoàn toàn không chính xác.


Việc thi hành luật là nhiệm vụ của bộ tư pháp thuộc ngành hành pháp, khác hẳn với nhiệm vụ của toá án là xét xử và diễn giải luật pháp. Hai chức năng nầy không những khác nhau mà còn đối lập với nhau đứng trên ý niệm phân quyền. Dùng một danh từ có hai nghĩa như thế rất dễ dàng tạo nên sự hiểu lầm.

Mặt khác, cũng theo nghĩa trong tự điển “Giúp Đọc Nôm và Hán Việt”, thì “tư” có nghĩa là “riêng từng người”. “Tư Pháp”, theo một số luật sư cho biết trong giáo trình luật khoa miền Nam trước năm 1975, được hiểu là một ngành luật liên quan đến các luật lệ điều hành sinh hoạt tư nhân. “Tư pháp” trong cách dùng nầy có nghĩa là Private Law trong tiếng Anh. Đó là một bộ phận của hệ thống luật pháp qui định và quản lý quan hệ giữa cá nhân, hội đoàn và tổ chức kinh doanh trong xã hội. Tức là những quan hệ giữa công dân và công dân. “Tư pháp” trong ý niệm luật pháp nầy có ý nghĩa khác với “công pháp”, hay Public Law, là ngành luật liên quan đên việc điều hành guồng máy nhà nước. Thế thì, ý nghĩa chữ “tư pháp” ở đây xa hẳn ý nghĩa quản lý luật pháp trong trường hợp của bộ tư pháp như trình bày ở trên.

Có một điều đáng chú ý là một chữ quan trọng như thế nầy mà tự điển Anh Việt trên Internet không có. (Xem http://www.informatik.uni-leipzig.de/~duc/Dict/index.html)

IV. Từ phân tích trên, chúng ta có thể nói rằng, cách xử dụng chữ “tư pháp” đã tạo ra sự rối loạn trong ngôn ngữ pháp lý của tiếng Việt. Sự rối loạn nầy đã hiện diện hơn 50 năm qua. Nếu không có sự thay đổi cho ra lẽ, chúng ta sẽ tiếp tục sống với một ngữ vựng để diễn tả các ý niệm luật pháp khác nhau và rất mâu thuẩn với nhau.

Hơn thế nữa, sự xử dụng từ ngữ không chính xác có ảnh hưởng rất lớn lao đến tư duy về chế độ dân chủ pháp trị. Cách dùng chữ không chính xác dễ dàng gây sự rối trí cho người làm luật, chuyên gia luật pháp và người dân, đặc bìệt là trong quá trình thiết lập chính thể dân chủ pháp trị cho Việt Nam.

Do đó, theo thiển ý của người viết chúng ta cần xét lại cách xử dụng chữ “tư pháp” chung cho 3 trường hợp trên. Chúng ta có thể sửa đổi cách xử dụng chữ “tư pháp” như sau:

• Chữ “Tư Pháp” dùng trong hệ thống tam quyền phân lập nên được


thay thế bằng chữ “Ngành Xét Xử” hoặc “Hệ thống Toà Án” Hoặc “Phê Phán Công Đường” hoặc “Ngành Tài Phán”.

• Chữ “Tư Pháp” dịch cho chữ “private law” nên được thay thế bằng “Tư Luật”, cũng như nên thay chữ “Công Pháp” bằng chữ “Công Luật” để dịch cho chữ “public law”.

• Chữ “Tư Pháp” trong “Bộ Tư Pháp” có thể giữ nguyên, hay nên thay thế bằng chữ “Bộ Công Lý” như cách Hoa Kỳ dùng chữ Justice Department, hay “Bộ Pháp Lý.” Chúng ta chỉ cần dùng một danh từ diễn tả được chức năng thi hành luật của bộ này mà không có ý nghĩa bao trùm vai trò quản lý toà án.

Ở đây người viết xin được nói thêm là trước năm 1975 ngành xét xử cũng còn được gọi là ngành tài phán. Chữ tài phán ở đây là do cách nối hai chữ trọng tài và phán xét lại với nhau. Thế nhưng người viết nhận thấy chữ “tài phán” ít thông dụng vì dễ bị hiểu lầm. Trong giới “giang hồ” khi nói đến “tài phán” người ta nghĩ đến các bà các cô có nhiệm vụ lo việc quản lý các chị em phụ nữ làm “công tác lao động” ở các quán bar hay quán bia ôm. Cho nên chúng ta không nên dùng chữ nầy.

Ngoài ra khi sưu khảo cách dùng chữ của các tác giả ngày xưa, người viết không tìm được bản dịch tiếng Việt cho tác phẩm “Esprit de Lois” của Montesquieu để đối chiếu cách dùng chữ tư pháp trong ý niệm tam quyền phân lập. Cụ Phan Bội Châu dùng chữ “Vạn Pháp Tinh Lý” để dịch đề tựa của tác phẩm nầy. Nhưng trong các tác phẩm của cụ Phan Bội Châu người viết chưa tìm thấy nội dung nói về sự phân quyền của nhà nước. Chúng ta không biết cụ Phan đã dùng từ gì để dịch cho ngành xét xử trong hệ thống tam quyền phân lập.

Trong tác phẩm Duy Nhân Cương Thường nhà cách mạng Lý Đông A đã xử dụng danh từ “Phê Phán Công Đưòng” thay vì chữ tư pháp để nói tới ngành toà án độc lập với ngành hành pháp và ngành lập pháp. Có lẽ đây là danh từ sát nghĩa nhất với ý niệm về ngành toà án độc lập trong hệ thống tam quyền phân lập xuất hiện trong các tác phẩm chính trị trước năm 1945 ở nước ta/

V. Đất nước hiện đang ở trong một giai đoạn chuyển mình, sửa soạn giã từ chế độ chuyên chính vô sản, giã từ xã hội đấu tranh giai cấp được xây dựng trên chủ thuyết Mác Lê, để tiến đến một chế độ dân chủ pháp trị, đa


nguyên và văn minh.

Để có một chế độ dân chủ trong sáng, ngôn ngữ diễn tả chế độ đó cũng phải trong sáng. Vì thế, công tác làm rõ ràng các từ ngữ pháp lý là một nhu cầu thật cấp bách cho ngôn ngữ Việt Nam. Tính cấp bách đó lại càng gia tăng đối với việc xử dụng cách không chính xác một danh từ pháp lý có tầm mức quan trọng và có giá trị bao trùm trên cả hệ thống pháp luật và thể chế chính trị như chữ “tư pháp”.

Trong tinh thần nói trên, mặc dù không phải là một nhà ngữ học, người viết, với tư cách một luật sư, xin mạo muội đưa ra việc phân tích chữ “tư pháp” ở đây chỉ có mục đích đặt vấn đề chung về cách xử dụng các từ ngữ luật học.

Người viết hy vọng rằng với sự quan tâm của nhiều người, chúng ta có thể tìm được cách giải quyết một số danh từ pháp lý dễ gây nhầm lẫn trong tiếng Việt, và có thể giúp chúng ta diễn tả ý niệm dân chủ pháp trị và cách tổ chức guồng máy nhà nước cách rõ ràng và chính xác hơn.�

Nguyễn Xuân Phước

Tham Khảo: Việt Nam Sử Lưọc Trần Trọng Kim, ấn bản điên tử

Việt Sử, Phạm Văn Sơn, ấn bản điện tử

Cuộc đời của Nguyễn An Ninh, Đại Nam An Hành

Duy Nhân Cưong Thưòng, Lý Đông A, ấn bản điện tử chinhkhiviet.com

Black Law dictionary, 5th Editition

Spirit of Laws, Montessquieu Internet edition

Tư Điển Giúp Đọc Tiếng Nôm – Trần Văn Kiệm

Phan Bội Châu toàn Tập – Nhà Xuất Bản Thuận Hoá


NGUYỄN TỰ CƯỜNG

Vai trò Của Xã hội Dân sự Trong Tiến trình Dân chủ

hóa Tại Việt nam

Dàn bài thuyết trình Đây không là một bài thuyết trình nặng phần lý luân hay nghiên cứu. Tôi mong buổi họp mặt hôm nay là một nỗ lực tập thể để chúng ta cùng động não về tình hình thực tế của XHDS ở VN trong toàn cảnh XHDS thế giới, để cuối ngày đề xuất, hay ít nhất, nhận diện, một phương thức chiến lược và một số công tác cụ thể để gắn liền công cuộc phát triển XHDS vào tiến trình dân chủ hóa VN.

Để làm được việc này hữu hiệu và có kết qủa cụ thể tôi xin đề nghị một dàn bài và phương pháp thảo luận sau đây:

- Sơ lược về XHDS (lịch sử, khái niệm, thưc tiễn phát triển)

- Sơ lược về XHDS ở VN (lịch sử, khái niệm, phát triển, yếu tố chủ quan và khách quan, lượng giá chính thức và không chính thức)

Đề nghị phương pháp thảo luận:

- Nhận diện và đánh giá những sự kiện và yếu tố quyết định, khách quan và chủ quan, tích cực và tiêu cực của XHDS ở VN trên 4 khía cạnh: khung phát triển, hạ tầng cơ sở, môi trường xã hội và tác động chính trị.

- Thảo luận có hướng dẫn trong nhóm nhỏ rồi đề xuất chung phương thức chiến lược và công tác mũi nhọn.

- Đúc kết những điểm thảo luận và đề xuất chính thành một bài viết trong Kỷ Yếu HMDC 2008, đồng thời làm tài liệu cho một công trình nghiên cứu chuyên đề cho một ban đặc nhiệm của HMDC..


Phần 1 và 2: Sẽ rất sơ lược và mất tối đa 10 phút vì tôi giả định là đa số quý vị có nhiều kiến thức và nhận thức về XHDS và đã từ lâu quan tâm đến các vấn đề XHDS liên quan đến quá trình đấu tranh cho dân chủ và dân chủ hóa, đặc biệt là ở VN. Hơn thế nữa, nhiều vị là những chuyên viên về XHDS đã thuyết trình hay viết khảo cứu về XHDS. Tuy nhiên để giúp buổi thảo luận được tập trung (focused) tôi sẽ cung cấp trước một số slides, một số bài viết về XHDS đồng thời giới thiệu một số tài liệu tham khảo, trang nhà và mạng ký (blogs) liên quan đến XHDS. Những thông tin này tập trung vào một số điểm thảo luận sau:

Khái niệm và định nghĩa về XHDS (nhấn mạnh đến tính xã hội và thực dụng)

Cổ đại Hy Lạp (Socrates, Plato, Aristotle): “thảo luận công cộng để giải quyết những mâu thuẫn của xã hội”.

Hegel: XHDS là “bước Quá độ từ gia đình lên quốc gia”; XHDS là “vừa là người sản xuất vừa là người thụ hưởng những những thành phẩm của mình”.

Marx: XHDS là “hạ tầng cơ sở của quốc gia”.

Alexis de Tocqueville: Người Mỹ hành động và hành xử cân bằng giữa chủ nghĩa cá nhân và ý thức bình đẳng. XHDS Hoa kỳ gồm các hội đoàn từ thiện (khu vực hay quốc gia) giải quyết các vấn đề xã hội mà không cần đến chính quyền.

TT John Kennedy: “Bạn đừng hỏi đất nước có thể làm gì cho bạn mà là bạn có thể làm gì cho đất nước”.

Larry Diamond: XHDS bao gồm các tổ chức chính thức và không chính thức; không phân biệt rõ NGO (non-governmental organization) và lãnh vực công (public sphere); định nghĩa có tính lý tưởng nên sơ cứng.

Michael Edwards: Định nghĩa XHDS thực dụng vì đa năng đa dạng

� Putnam: XHDS tạo ra “vốn xã hội” (social capital), lòng tin và các giá trị chung”.


� Václay Havel:

� Xây dựng XHDS trong thời kỳ trước đổi mới của một xã hội toàn trị cộng sản là quá trình “gỉải thực” để bóc trần bản chất giả-hiện thực, bước đầu tiến đến dân chủ hóa

� Vai trò đạc biệt của trí thức.

� O’Donnel & Schmitter:

� Xây dựng XHDS là quá trình “tự do hóa không gian xã hội”.

� Đòi hỏi tự do tôn giáo, tư tưởng và sáng tạo, đảm bảo nhân quyền và dân quyền đặc biệt quyền hội họp, tôn thủ pháp trị (rule of law) và độc lập với nhà nước

� Vai trò đặc biệt của trí thức, chuyên gia, công đoàn độc lập

� Đặc điểm: mau chậm tùy theo đặc điểm lịch sử, văn hóa của xã hội và đối sách của chính quyền; liên tục trường kỳ cho tới.khi có một chế độ hay nhà nước dân chủ; có thể dẫn đến “bạo loạn xã hội”..

1. XHDS VN (những điểm cần chú trọng khi thảo luận)

� Khái niệm:

Mục đích (XH tử tế) XHDS nhắm mục đích xây dựng phát triển xã hội, kinh tế và chính trị.

Cơ cấu (XH tập hợp các tổ chức tự nguyện)

Một phần của XH bao gồm các tổ chức và hội đoàn tự nguyện nhằm cung cấp cho dân chúng cơ hội hoạt động tập thể và môi trường phát triển những giá trị và kỹ năng công dân.

Chức năng (XHDS thuộc lãnh vực công -public sphere)

XHDS là một lãnh vực công nơi đó công dân có thể phát biểu quan điểm dị biệt, thương thảo, tranh luận và nghị luận để đạt sư đồng thuận.

Biểu đồ chức năng của XHDC theo Michael Edwards


� “Dân” (tương đương với “công dân” trong XHDS phương Tây.

� Cơ chế “xã thôn tự trị” và “tự quản”; truyền thống “phép vua thua lệ làng”

� XHDS trước và sau 1975.

� Khẩu hiệu “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” thời XHCN.

� XHDS VN trong thời đại toàn cầu hóa:

� Tương quan giữa XHDS và XH Công Lập (Măt Trận Tổ Quốc Việt-Nam; Hiến pháp CHXHCNVN 1992 quy định MTTQVN là “bộ phận cấu thành của hệ thống chính trị” của “chính quyền nhân dân”.

� Vai trò của LHQ và các cơ quan tài trợ hay viện trợ (INGO, VNGO)

� Nhu cầu thực tế của XHDS (khung pháp lý, chương trình “xóa đói giảm nghèo”, cam kết quốc tê, ràng buộc song phương hay đa phương

� Phát triển một XHDS “ảo” qua Internet (mạng ký Blogs, hội đoàn trong nước với thành viên VN hải ngoại)

� Báo cáo chính thức “The Emerging Civil Society: An Initial Assessment of Civil Society in Vietnam” (CSI-SAT Vietnam 2006) đua ra kích thước (dimension) từ 1 đến 3 điểm, 3 là cao nhất: môi trường (1.4), cơ cấu (1.6), giá trị (1.7) và tác động (1.2)

Phần 3: Tôi đề nghị dành tối đa là 1 tiếng cho phần này để tôi nêu ra những vấn đề cần thảo luận tập trung để sau đó qúy vị cùng trong từng nhóm thảo luận đào sâu trước khi đề xuất phương thức chiến lược và công tác mũi nhọn cho Tĩnh Hội 2008.

1. Nhận diện và đánh giá XHDS tại VN theo 3 góc độ (chủ trương, yếu tính khách quan và chủ quan, tích cực và tiêu cực, tương quan của XHDS đối với chính quyền và cộng đồng VN hải ngoại) và trên 4 tiêu chuẩn:


1.1. Ba góc độ

1.1.1. Chủ trương

� XHDS là cứu cánh chứ không phải phương tiện trong tiến trình dân chủ hóa

� Đối tượng: thành viên của tổ chức, tất cả thành viên trong xã hội, toàn thể công dân trong một quốc gia.

1.1.2. Yếu tính (trả lời những câu hỏi dưới đây)

� Mục đích có phải là xây dựng một “xã hội tử tế” (good society), có khả năng phát huy các giá trị như tự nguyện, đồng thuận, bình đẳng, đồng thời phát triển những định chế giúp người “Dân” tham gia quản lý xã hội, kinh tế và chính trị không?

� Có tạo ra “vốn xã hội, lòng tin và các giá trị chung” không?

� Có khả năng giới hạn, giám sát và kiềm chế quyền lực của nhà nước không?

� Người “Dân” hay “Công dân” có được đảm bảo những quyền (hiến định và luật lệ) để được thông tin (biết), thảo luận (bàn), tham gia (làm) và quyền quyết định vào công cuộc quản lý xã hội không?

� Đặc biệt quyền tự do tư tưởng, báo chí, lập hội có được đảm bảo không?

1.1.3. Tương quan

� Phân biệt chính quyền (government), quản lý nhà nước (governance) và tự quản (autonomy)

� Thách đố là tưong quan đúng từ phê bình chính quyền đến dân chủ hóa xã hội hay từ đối lập đến đối tác hay thỏa hiệp với chế độ độc tài toàn trị.

� XHDS tại Việt-nam có bao gồm cộng đồng VN hải ngoại.

1.2. Bốn tiêu chuẩn và thực trạng XHDS tại VN (tổng hợp văn kiên và báo cáo chính thức, chuyên đề, quan sát thực tế và chuyện phiếm (anecdotes)

1.2.1. Khung phát triển

� Giá trị: trong phạm vi XHDS và ngoài cộng đồng xã hội


(community-at-large)

� Nam nữ bình quyền, giảm nghèo, bất bạo động, dân chủ tham gia ở cấp hợp tác xã và làng xã.

� Tha dung (tolerance), dân chủ, độc tài, minh bạch (transparency), tham nhũng quy mô và biển thủ văt, tác hại môi trường.

� Luật lệ:

� Hiến pháp CHXHCNVN: Đảm bảo vai trò độc tôn của Mặt Trận Tổ Quốc Việt Nam, một loại XHDS trá hình.

� Các sắc lệnh 29/1998 NĐ/CP, 71/1998 NĐ/CP và 7/1999 NĐ/CP liên quan đến “dân chủ cơ sở” tại các xí nghiệp quốc doanh và hợp tác xã tại địa phương.

� Sắc lệnh 35/1992 NĐ/CP liên quan đến việc thành lập các hội đoàn khoa học kỹ thuật chuyên nghiệp.

� Sắc lệnh 177/1999 NĐ/CP liên quan đến các qũy xã hội và bác ái.

� Luật ban hành năm 2000 về khoa học và kỹ thuật

� Cam kết và ràng buộc quốc tế

� Tuyên Ngôn Quốc Tế Nhân Quyền

� Công Ước Quốc Tế về Quyền Chính Trị và Dân Sự

� Thỏa ước song phương và đa phương

Thảo luận & đề xuất:

� Làm thế nào tăng Chỉ số giá trị XHDS trong CSI-SAT lên trên 1.7

� Đòi hỏi tôn trọng các văn kiện QT va thực thi luật lệ, đăc biêt quyền tư do báo chí, thông tin, lập hôi, công đoàn độc lập.

1.2.2. Hạ tầng cơ sở

� Định chế XHDS

� Cơ cấu XHDS

Tổ chức quần chúng: Lan sâu và rộng trong quần chúng (74% dân


chúng là thành viên của một tổ chức XHDS, 62% là thành viên của 2 hay nhiều hơn tổ chức XHDS). Đa số là hội phụ nữ, xã hội, giáo dục, thể thao, văn hóa nghệ thuật, chuyên nghành. Tuyệt đại đa số thuộc MTTQVN. Sinh hoạt lỏng lẻo, chiếu lệ, không dân chủ.

� Tổ chức Việt-nam phi chính phủ (VNGO): Ra đời giữa thập niên 1990, ít thành viên, tập trung tại thành phố lớn, giúp đỡ nạn nhân HIV/AIDS, chất độc da cam, và các thành phần phế tật sắc tộc thiể số.

� Tổ chức cộng đồng chủ yếu ở nông thôn sinh hoạt cứu tế, văn hoá và giải trí cộng đồng.


� Làm thế nào tăng Chỉ số cơ cấu XHDS trong CSI-SAT lên trên 1.6.

� Vận dụng những thành tố và thành quả khách quan của phong trào “dân chủ cơ sở” (grassroots democracy) và “dân chủ tham gia” (participatory democracy).

� Vận dụng khung luật lệ, nhu cầu thiết thực thiết thân của các nhóm quyền lợi, và những ràng buộc về viện trợ hay tài trợ để trực tiếp hay gián tiếp giúp xây dựng và củng cố các tổ chức VN phi chính phủ (VNGO) và tổ chức cộng đồng về tâm linh, tôn giáo, văn hóa, giáo dục, môi trường.

� Giúp các tổ chức này tích lũy kiến thức, kỹ năng khoa hoc của thời đại, sức mạnh tài chánh và cơ sở vật chất.

1.2.3. Môi trường xã hội

� Quan hệ giữa nhà nước và VNGO tốt chủ yếu nhờ giao tiếp cá nhân trong khi các tồ chức XHDS chuyên nghiệp không bị ràng buộc hay có quan hệ nhiều với nhà nước.

� Tuy chương trình “xóa đói giảm nghèo” giảm số số người nghèo từ 2/3 trong năm 1990 xuống còn 1/4 trong năm 2005, hố sâu giữa ngưới nghèo và “tư bản đỏ” (đa số là cán bộ Đảng tham nhũng thời cơ) càng ngày càng sâu.

� “Đổi mới” và kinh tế thị trường càng ngày càng đa dạng hóa các sinh hoạt kinh tế, mở rộng khu vực tư chủ yếu bao gồm các doanh nghiệp độc lập, do gia đình làm chủ,


có nhiều sáng kiến và khoa học kỹ thuật, và vậy thu hẹp khu vực kinh tế nhà nước.

� “Kinh tế thị trường, định hướng XHCN” đưa đến tình trạng khủng hoảng niềm tin, phá vỡ các giá trị đặc biệt trong thanh niên, đồng thời gây ra nhiều tệ nạn xã hội (tham nhũng, dân oan khiếu kiện, xuất khẩu lao động phụ nữ và trẻ em) và tác hại trong môi sinh môi trường và tài nguyên quốc gia..

� Nhà nước chủ trương tăng cường “quyền xã hội” (social rights) đồng thời giới hạn hay trù dập “quyền chính trị” (political rights) nhằm phục vụ chính sách của Đảng phân hóa xả hội và đối phó với những lực lượng xã hội cạnh tranh với Đảng (Phật Giáo quốc doanh, khuyến khích tự do thờ phưong nhưng hạn chế bóp nghẹt tự do tôn giáo, vv.)


� Làm thế nào tăng Chỉ số môi trường XHDS trong CSI-SAT lên trên 1.4.

� Vận dụng những thành tố và thành quả khách quan, tích cực của các phong trào xã hội để vận động các VNGO, INGO và tổ chức cộng đồng (ngoài MTTQVN) phối hợp hành động và hổ trợ nhân vật lực tài nguyên để dần dần tự giải quyết những tệ nạn xã hội (tham nhũng, minh bạch, dân oan, ô nhiễm môi trường, vv.)

� Vận động, khuyến khích, hỗ trợ kỹ thuật cho các tổ chức XHDS hiện hữu (ngoài MTTQVN) yểm trợ cho việc xây dựng các tổ chức XHDS chuyên về đấu tranh bảo vệ (advocacy) của XHDS, đặc biệt là nhửng giá trị phổ quát, phổ cập và lâu dài của XHDS.

1.2.4. Tác động chính trị.

� Dù nhiều hoạt động song song hay trùng lắp với nhau, nói chung các tổ chức XHDS đều đi vào quần chúng dễ dàng hơn, được tin tưởng hon, và giúp đỡ hữu hiệu nhanh chóng hơn là nhà nước, nhất là về các mặt giáo dục y tế, nam nữ bình quyền, bảo vệ thiếu nhi.


� Gần đây một số hội đoàn chuyên nghiệp được tham dự hạn chế, phần lớn là qua quan hệ cá nhân, vào quá trình làm luật. Một số hội đoàn cộng đồng và lao động được quyền chỉ trích phê bình những hành động sai trái, bất công, vô đạo đức đối với công nhân và môi trường.

� Một số hội đoàn, đặc biệt là phụ nữ hay bô lão, đóng vai trò trung gian giữa nhiều cấp hành chánh với cộng đồng địa phương.

� Khó mà đánh giá được tác động chính trị vì thiếu dữ kiện khách quan, thiếu minh bạch và đối sách của nhà nước. Tuy nhiên, kết luận chung là dừng ở mức thi hành chính sách của Đảng và nhà nước.


� Làm thế nào tăng Chỉ số tác động XHDS trong CSI-SAT lên trên 1.2.

� Mục đích xây dựng theo hướng tập hợp các tổ chức XHDS không thuộc khống chế của Đảng, nhà nước và MTTQVN thành một phong trào lực lượng đối trọng và tham gia tích cực vào quản lý nhà nước (governance) thay vì thỏa hiệp hay chấp nhận thống thuộc vào chính quyền (government).

� Xác định đúng vai trò của cộng đồng VN hải ngoại đối với công cuộc xây dựng XHDS tại VN.

� Nhận diện để ưu tiên hỗ trợ hay giúp phát triển những tổ chức XHDS đáp ứng nhu cầu tự nhiên của xã hội trong thời đại toàn cầu (XHDS “ảo” các mạng ký Blog, môi trường môi sinh, chính quyền minh bạch, dân quyền, nhân quyền, vv.)

� Nhận diện để ưu tiên hổ trợ hay giúp phát triển những tổ chức XHDS có tính chủ động (proactive), tích cực (positive) và lâu dài (long-term). Trong chiều hướng này là những tổ chức XHDS nhắm vào tư duy, văn hóa, nếp sống và sinh hoạt dân chủ, thay vì là đáp ứng phản ứng đối với biến cố do Đảng CSVN gây ra, đồng thời đạt được những thành qủa bền vững (sustainable) và duy trì được (sustained).

2. Thảo luận có hướng dẫn trong nhóm

3. Đề xuất phương thức chiến lược và công tác mũi nhọn.


4. Đúc kết những điểm thảo luận và đề xuất chính thành một bài viết trong Kỷ Yếu HMDC 2008.

BÀI ĐỌC THÊM và TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. XHDS VN va XHDS QT (Le Dinh Thong & Tran Thanh Hiep)

2. Nhan dien XHDS (VDLC.org)

3. Phong trao xa hoi (VDLC.org)

4. The Emerging Civil Society: An Initial Assessment of Civil Society in Vietnam (CSI-SAT)

(Thuyết Trình tại Tĩnh Hội HMDC 2008 Paris, 2-4/5/2008)

Nguyễn Tự

Cường (1947-2009)

Trước 75 ông là bí thư cho tổng giám ñốc Việt Tấn Xã.

Đến Mỹ năm 1979, ông ñi vào ngành Giáo dục ESL Tráng niên của quận Fairfax và ñã xây dựng chương trình thành một trong những chương trình nổi tiếng.

Một trong những sáng lập viên của Vietnam Helsinki Committee ñể theo dõi vi phạm nhân quyền trong nước.

Ông tử nạn trong một chuyến du ngoạn bằng xuồng máy ở Bangkok năm 2009, ñể lại người vợ hiền là Phụng Cơ và con gái là Lệ Cơ.


NGUYỄN THANH GIANG

Nhân quyền – Khát vọng Ngàn Đời

Emmanuel Kant (1724 - 1804), người đã từng có đóng góp lớn vào việc nghiên cứu sự vận hành của trái đất, sự tồn tại của Đại Thiên hà vũ trụ nằm ngoài Thiên hà chúng ta, lại cũng chính là nhà bác học rất thích nhắc đi nhắc lại câu ngạn ngữ: “Hãy thực hiện công lý đi, cho dù thế giới có tiêu vong”.

Tuyên ngôn toàn thế giới về nhân quyền do Liên hiệp quốc công bố ngày 10 tháng 12 năm 1948 mở đầu rất thống thiết

“Sự xâm phạm và coi thường nhân quyền dẫn đến các hành động dã man xúc phạm tới lương tâm của nhân loại, và việc xây dựng một thế giới trong đó con người không còn phải chịu sự khủng bố và sự khốn cùng, được tự do ngôn luận và tự do tín ngưỡng là khát vọng cao nhất của con người. Nhân quyền phải được pháp luật bảo đảm, để mỗi người không còn bị buộc phải - khi không còn cách nào khác - nổi dậy đấu tranh chống lại sự tàn bạo và áp bức”.

Ngày 25 tháng 6 năm 1993, hội nghị thế giới về nhân quyền “trịnh trọng” thông qua Tuyên Ngôn Vienna và Chương Trình Hành Động dưới đây:

“Hội nghị thế giới về nhân quyền khẳng định lại cam kết trịnh trọng của tất cả các quốc gia là hoàn thành nghĩa vụ của họ về thúc đẩy sự tôn trọng ở khắp nơi, thực hiện và bảo vệ tất cả các quyền con người và quyền tự do cơ bản cho mọi người phù hợp với Hiến chương Liên hiệp quốc cùng các văn kiện khác liên quan tới quyền con người và luật pháp quốc tế...” vv...

Từ 1948 đến nay, sau Tuyên ngôn toàn thế giới về Nhân quyền, Liên


hiệp quốc đã ban hành tới 53 công ước và văn bản pháp lý quốc tế liên quan đến lĩnh vực quyền và tự do cơ bản của con người bao gồm các công ước về các quyền chính trị dân sự, công ước về các quyền kinh tế, văn hóa, xã hội...

Con người hằng khao khát, nhân loại đã dốc bao nhiêu trí lực nhằm tìm phương cách tốt nhất hiện thực hóa vấn đề quyền con người, nhưng chính Các Mác thì cho rằng nhân quyền tư sản là “quyền con người của chủ nghĩa ích kỷ” là “quyền lợi của thành viên xã hội thị dân”. Ông Lý Quang Diệu thì phỉ báng rằng: “Vấn đề nhân quyền là mặt trái của đồng bạc trắng châu Á”. Ông còn võ đoán: “Người Nga không hề tin một chữ nào trong bản tuyên ngôn mà họ đã ký (tức tuyên ngôn toàn thế giới về Nhân quyền, 1948 - TG). Còn người Trung Quốc thì bấy giờ đang trong tình trạng hỗn loạn cực độ. Họ phải giả vờ ủng hộ nhân quyền và tự do gắn liền với nhân loại để tranh thủ viện trợ của Mỹ và đối phó với sự chống đối của những người cộng sản”. (1)

Ở Việt Nam, nhân quyền được quy kết vào quyền công dân. Điều 50, Hiến pháp Việt Nam 1992 ghi

“Ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, các quyền con người về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa và xã hội được tôn trọng thể hiện ở các quyền công dân và được quy định trong Hiến pháp và Luật”.

Một vấn đề rất thiết thân với con người lại bị chính con người đem ra chế tác, ngụy tạo, phỉ báng! Chẳng trách gì ở một chuồng thú trong thảo cầm viên tại thủ đô Lusaka, nước Zambia có treo tấm biển ghi: “Con vật nguy hiểm nhất thế giới”. Nhìn vào chuồng chẳng thấy gì hết ngoài hình ảnh của chính người đứng xem trong chiếc gương treo ngang mặt người.

Liệu thế giới có những giá trị chung về nhân quyền không? Liệu Việt Nam có nhất quyết phải bảo đảm những giá trị chung đó không?

Người viết bài này vốn chỉ quen khảo sát các trường Địa vật lý mà “ngoại đạo” đối với “các trường nhân văn” nên không hy vọng có thể luận đàm hay lý giải về một vấn đề to lớn như vậy mà chủ yếu muốn trình bầy những nhận thức về một khát vọng của nhân loại và mong ước đất nước mình - với hàng triệu sinh linh khi ngã xuống trong suốt nửa thế kỷ qua đã tưởng vọng đến những giá trị cơ bản của nhân quyền thông qua các tiêu chí độc lập, tự do, hạnh phúc - sẽ phải hoàn toàn xứng đáng tận hưởng khát vọng đó.


1. Những ý niệm về Nhân quyền Ngày 4 tháng 7 năm 1776, Thomas Jefferson đã mở đầu bản “Tuyên Ngôn Độc lập” của Hợp Chủng Quốc Hoa kỳ bằng sự khẳng định “Chúng tôi coi những chân lý sau đây là hiển nhiên, rằng tất cả mọi người sinh ra đều bình đẳng, rằng tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy có Quyền được sống, Quyền tự do và Quyền mưu cầu hạnh phúc”. Có lẽ đây là lần đầu tiên khái niệm quyền con người được chính thức công bố trên văn bản.

Bản tuyên ngôn khẳng định quyền con người là hiển nhiên, vốn có, là không thể xâm phạm. Nó xuất hiện và tồn tại cùng xã hội loài người; không phải vũ đoán hoặc do ý chí áp đặt mà do “tạo hóa” sinh ra. Các triết gia thời cổ đại từng cho rằng các quyền tự nhiên là tài sản của tất cả mọi người. Trước đây 36 thế kỷ, Hammourabi - người sáng lập ra Babylone - quan niệm “Công lý bùng nổ để ngăn chặn kẻ mạnh làm hại người yếu”. J.J. Rousseau, mở đầu cuốn “Khế Ước Xã Hội” với lời tuyên bố “Con người sinh ra đã là tự do”.

Trong lịch sử phát triển, quan niệm quyền con người là khả năng bẩm sinh và có tính thực tế đã tạo sức mạnh cho con người vươn tới tự do và bình đẳng. Xã hội chiếm hữu nô lệ rung chuyển và sụp đổ do các cuộc khởi nghĩa nhằm giành lại quyền làm người của những người nô lệ bị chủ nô tước đoạt. Lúc đó ước nguyện cơ bản của quyền con người là quyền tự do chứ chưa có sự thôi thúc giành giật lợi quyền kinh tế. Khi giai cấp tư sản giương ngọn cờ dân chủ, tự do, bình đẳng thì đã tập hợp được cả xã hội nhất tề đứng dậy lật đổ chế độ chuyên chế phong kiến xóa bỏ xã hội thần dân, xác lập xã hội công dân.

Trên cơ sở quan niệm rằng con người là sự trừu tượng hóa của tất cả các thực thể cá nhân; coi con người với tư cách chủ thể của nhân quyền, là các cá nhân đã được trừu tượng hóa và siêu thoát khỏi những ràng buộc của kết cấu chính trị, xã hội như: màu da, dân tộc, tôn giáo, quốc tịch..., Tuyên Ngôn Độc Lập 1776 nêu rõ quyền con người gồm ba nội dung chủ yếu: quyền sống, quyền được tự do và quyền được mưu cầu hạnh phúc. Các quyền đó bình đẳng đối với từng cá nhân, cho tất cả mọi người, không phân biệt chủng tộc, giới tính, vị thế xã hội... Bình đẳng là khả năng bẩm sinh của con người. Mỗi con người đều được tạo hóa phú cho các khả năng về cảm xúc, giao tiếp, tư duy và nếu có sự phát triển bình thường về thể chất thì đều có quyền được hưởng các quyền cơ bản của nhân quyền. Sự bất bình đẳng trong các khả năng thụ hưởng quyền con người chẳng qua là


do sự phát triển phái sinh, giả tạo gây ra bởi xã hội.

Theo sự phân loại chung thể hiện trong các công ước quốc tế thì nhân quyền bao gồm hai lĩnh vực.

Thuộc lĩnh vực các quyền dân sự và chính trị gồm có:

1) Quyền được sống và không bị tước đoạt sinh mạng một cách độc đoán.

2) Quyền có an ninh cá nhân, không bị bắt giữ vô cớ hay bị bỏ tù mà không xét xử công minh.

3) Quyền không bị đối xử độc ác và không bị tra tấn kể cả khi bị bỏ tù.

4) Quyền bình đẳng trước pháp luật và không bị áp dụng phép hồi tố bất lợi.

5) Quyền tự do cư trú và đi lại.

6) Quyền sở hữu tài sản.

7) Quyền bất khả xâm phạm đối với đời sống riêng tư, gia đình, nhà ở, thư tín.

8) Quyền được bảo vệ danh dự, uy tín, nhân phẩm.

9) Quyền tự do tín ngưỡng và không tín ngưỡng.

10) Quyền tự do lập hội và hội họp.

11) Quyền được khiếu nại, tố cáo bất cứ cá nhân, tổ chức nào.

12) Quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí.

13) Quyền tự do biểu tình.

14) Quyền được tham gia quản lý xã hội (bầu cử, ứng cử...).

Thuộc lĩnh vực kinh tế, xã hội, văn hóa gồm có:

1) Quyền có việc làm và được hưởng thụ thỏa đáng.

2) Quyền được chăm sóc về y tế.

3) Quyền được hưởng nền giáo dục, trước hết là giáo dục tiểu học miễn phí.

4) Quyền được có nơi cư trú.

5) Quyền được sống đủ cho bản thân và gia đình.


6) Quyền được sống trong môi trường không ô nhiễm, độc hại

v.v...

Chủ nghĩa nhân bản xuất phát từ nhân tính, coi tự do bình đẳng, bác ái là thuộc tính con người. Lấy con người làm điểm xuất phát và cũng là đích cuối cùng, là giá trị cao nhất trong mọi giá trị, nhân quyền được xếp cao hơn chủ quyền, nhân quyền không có biên giới quốc gia.

Tuy nhiên chủ nghĩa Mác không thừa nhận con người trừu trượng, con người khái quát nên cũng không thừa nhận khái niệm nhân quyền trên. Mác từng nói: “Con người quyết không phải là cái trừu tượng bám đậu ngoài thế giới. Con người chính là thế giới của con người, chính là quốc gia, xã hội”.

Những người xuất phát từ chủ nghĩa duy vật lịch sử chỉ xem nhân quyền là quyền lợi của con người với tư cách là thành viên xã hội, do đó, nhân quyền mà họ được hưởng dù nói về tính chất, nội dung, hình thức cùng những bảo đảm về tư pháp đều do chế độ xã hội quyết định. Họ cho rằng nhân quyền chỉ là sự giới định và thừa nhận xã hội mà con người giành được với tư cách là sự vật tồn tại trong xã hội. Sự thừa nhận và giới định này biểu hiện ở tư cách là người tham dự giao lưu xã hội. Có hay không có tư cách này tức là có hay không có quyền lợi; tư cách bằng nào thì quyền lợi bằng nấy.

Trong khi Jan Martenson, cao ủy Liên hiệp quốc về quyền con người đã khẳng định: “Trong nhân quyền không có công dân hạng hai, và không có ai sinh ra để phải ngồi đằng sau cỗ xe nhân quyền” (2) thì thậm chí có nhà lý luận Trung Quốc còn coi “Nhân quyền trước hết là nhân quyền của một giai cấp nhất định, có tính giai cấp rất rõ rệt. Ban đầu sự nẩy sinh nhân quyền có cùng một quá trình lịch sử với sự sản sinh giai cấp... Sự thừa nhận của xã hội đối với người nào đó, trước hết phải coi người đó là thành viên của giai cấp nào... Nhân quyền của giai cấp thống trị là sự hạn chế đối với giai cấp bị trị... Cho dù ngay trong nội bộ một giai cấp, nhân quyền của mỗi người đều là sự hạn chế đối với mọi người có quan hệ giao lưu với người đó...” (3)

Những lý luận kiểu ấy dễ dàng trở thành nền tảng, thiết lập nên “cái nhân quyền” của giai cấp công nhân phải khác, và tất nhiên là hơn, nhân quyền của giai cấp nông dân, của tầng lớp trí thức. “Cái nhân quyền” của những người cộng sản phải là một đặc quyền. “Cái nhân quyền” của Polpot cho phép ông ta tàn sát hàng triệu đồng bào mình!”Cái nhân quyền”


của Stalin trao sứ mệnh cho người ấy đày đọa, giết hại hàng vạn đồng chí mình! Thật là kinh khủng!!!

Ngay từ thời cổ đại người ta đã biết quan tâm đến quyền con người. Thị dân ở một số thành phố Ai Cập đã sử dụng các quyền nhý quyền tự do ngôn luận, quyền bình đẳng của tất cả mọi người trước pháp luật. Antigone đã nói đến quyền không vâng lời trước Creon. Spartacus đã tuyên bố trước những người nô lệ về quyền chống lại áp bức.

Tiếc rằng trong suốt lịch sử hình thành và phát triển của mình, ở các nước XHCN đã tồn tại phổ biến tinh thần phủ nhận khái niệm quyền con người. Khi cực chẳng đã phải ngồi bàn thảo về một nhu cầu hết sức thiêng liêng và toàn diện này thì người ta lại thường nhấn mạnh sự ưu tiên của các quyền kinh tế - xã hội so với các quyền chính trị và tự do cá nhân. Họ xem các quyền chính trị và tự do cá nhân chỉ là những xa xí phẩm chưa cần thiết hoặc không cần thiết đối với quảng đại quần chúng. Ngay giữa Hội Nghị Nhân Quyền Vienna 1993, thứ trưởng ngoại giao Trung Quốc Lưu Hoa Thu vẫn còn dóng dả “Đối với bất kỳ một nước đang phát triển nào, vấn đề phát triển kinh tế là quyền con người quan trọng nhất”.

Phải chăng người ta muốn dìm đầu con người vào cái máng ăn để quên hết mọi thứ khác? Thế rồi cứ vậy, nay họ cho thêm ít khô lạc, mai chút bột cá là phải tung hô Đảng muôn năm và đời đời nhớ ơn lãnh tụ!

Dẫu vậy, việc đề cao quyền kinh tế xã hội chỉ càng làm cho họ càng thêm “hở sườn” cả về lý luận lẫn trong thực tế. Xét về mặt đời sống kinh tế thì các nước XHCN nói chung và Trung Quốc nói riêng đều đã giải quyết rất kém so với các nước Phương Tây.

Còn Việt Nam. Vì sao cho đến bây giờ chúng ta vẫn còn là một trong hai mươi nước nghèo nhất thế giới? Cách mạng Việt Nam từ 1930 đến nay đã làm được gì? Vì sao chúng ta không tập trung sách lược, chiến lược vào để giải quyết “vấn đề phát triển kinh tế là quyền con người quan trọng nhất” như quý vị nêu trên?

Thật ngạc nhiên khi nghe một nhà lý luận biện lý hùng hồn rằng: “Chỉ có đồ ngốc mới tin rằng: Một người không có một tý gì ngoài cái mồm ra lại có quyền tự do ngôn luận giống như người có điện đài, tivi, báo chí và nhà xuất bản; một người không có một xu đút túi lại có quyền ứng cử ngang với người có thể tiêu hàng triệu, hàng chục triệu đồng để tranh cử; một người lang thang đầu phố lại có quyền bảo đảm an toàn thân thể ngang với người có thể thuê được cả vệ sỹ”. (4)


Làm sao lại có thể lộn sòng giữa nhân và quả, giữa phương tiện và sự thành đạt như vậy được. Cùng một điều kiện ban đầu nhưng ai cũng đã biết, mọi đối tượng khác nhau đều biến hóa khác nhau. Cũng như trong xã hội rồi có người làm thầy, làm thợ, làm vua, làm tôi nhưng Tạo Hóa chí minh, chí công thì chí ít cứ phải “nặn” cho mỗi con người đủ cả đầu mình, tứ chi và năm giác quan đã. Nhân quyền cũng vậy, tất phải có cái chung.

2. Thế giới cần thống nhất hành động vì nhân quyền Vào cuối thiên niên kỷ thứ hai này, thế giới, tự giác và không tự giác, đang xích lại gần nhau bằng tốc độ ánh sáng so với tốc độ máy hơi nước của những năm ra đời bản Tuyên Ngôn về Nhân Quyền và Dân Quyền 1789. Người ta không chỉ tự giác đập tan bức tường Berlin - một trong những vết nhơ chia rẽ trắng trợn nhất của nhân loại - mà, với sự xuất hiện của mạng Internet, ai đó đều rất khó ngăn chặn một thong điệp ngay tức khắc được truyền đi khắp địa cầu.

Thế giới đang trở nên đầm ấm biết bao khi những kẻ yêu nhau xa nhau vẫn có thể thường xuyên không chỉ nghe được tiếng nói của nhau qua điện thoại mà còn có thể trực tiếp nhìn thấy nhau trên màn hình của máy điện toán cá nhân. Nhưng, thế giới lại cũng đang cùng có những mối lo chung về lỗ thủng của tầng ozon, về sự lan truyền của căn bệnh thế kỷ AIDS, về tổ chức khủng bố xuyên quốc gia v.v...

Trước thực tế của những yếu tố toàn cầu đó, loài người đang ngày càng ý thức rõ hơn về một chỉnh thể thống nhất, trong đó mỗi cá nhân không thể chỉ suy nghĩ về mình, mỗi quốc gia không còn chỉ có thể tự bảo vệ mình mà tất cả cùng phải đặt mình vào cộng đồng chung toàn thế giới. Từ đây, những lợi ích và giá trị chung toàn nhân loại không những đang trở thành hiện thực không thể chối bỏ mà còn có ý nghĩa ưu tiên hàng đầu so với những cái khác.

Sự xuất hiện của những vấn đề toàn cầu động chạm đến lợi ích của mỗi dân tộc, mỗi quốc gia. Sở dĩ như vậy là vì các quyền của con người bản thân nó vừa chứa đựng những nhu cầu riêng biệt vừa là phản ánh tổng hợp mọi vấn đề toàn cầu. Mặt khác, mỗi vấn đề toàn cầu hoặc có hình thức là một quyền xác định của con người hoặc trở thành đối tượng tác động của chính nó. Các quyền của con người và của các dân tộc đan kết hữu cơ với những vấn đề toàn cầu và những vấn đề toàn cầu cũng làm nảy sinh sự


ra đời và vận hành các thiết chế và quy phạm chung tạo điều kiện hình thành các lực lượng chung cùng tham gia giải quyết những vấn đề nhân quyền hướng tới trào lưu tiến hóa của nền văn minh nhân loại. Nhân quyền cũng đa dạng, cũng phức tạp và bản thân cũng chứa đầy mâu thuẫn như thế giới nhưng lại cũng phải được quan niệm thống nhất như chính bản thân thế giới không thể chia cắt, không thể tách rời.

Phấn đấu thiết chế cho được những ý niệm chung về nhân quyền và nỗ lực xúc tiến những biện pháp hữu hiệu nhất để thực hiện hóa việc thực thi và bảo vệ các giá trị chung toàn nhân loại đó phải là nghĩa vụ thiêng liêng xây dựng một thế giới công bằng, nhân ái, bảo đảm sự phát triển ổn định và bền vững cho mỗi quốc gia và cho cả cộng đồng quốc tế.

Tự do, bình đẳng, công lý chính là đặc trưng bản chất và yêu cầu cơ bản của nhân quyền. Chính những giá trị nhân văn cao quý, vĩnh hằng đó sẽ hội tụ nhân loại lại và nâng tầm con người lên. Khi dương cao ngọn cờ “Tự do hay là chết” thì dù con người có phải hy sinh người ta cũng chắc chắn là thánh thiện, là không bị dối lừa. Bởi vì, ta từng thấy trong lịch sử, nếu chỉ biết xả thân dưới ngọn cờ “Tổ quốc hay là chết” thì nhiều khi con người dễ bị mê hoặc để tự biến thành vật tế thần cho một tập đoàn xảo quyệt hoặc một cá nhân cuồng loạn nào đó.

Thật ghê sợ khi vị thủ lĩnh từ một hòn đảo nhỏ bé gào thét lên: Kẻ thù mà đặt chân lên đất nước này thì chúng chỉ có thể bước đi trên hoang tàn của máu và tro bụi!

Hàng chục, hàng trăm triệu người sao lại chỉ có thể được sống, tổ quốc sao lại chỉ có thể được phép tồn tại khi nó chịu “nhuộm màu” bởi một hệ tư tưởng ABC, chịu tuân theo sự lãnh đạo của một đảng OPQ, chịu thừa nhận một lãnh tụ XYZ? Sao người ta lại bắt trẻ già trai gái muốn được thừa nhận là yêu nước thì phải yêu chủ nghĩa xã hội (để rồi nếu không yêu chủ nghĩa xã hội tức là phản quốc, là không được bảo đảm quyền được sống). Sao lại phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn đi nếu đất nước này không thuộc về chúng ta?!

Nhân quyền nếu được đề cao đúng mức, được tôn trọng thực sự thì quần chúng hẳn đã không bị dễ dàng lừa mị để phải hy sinh vô ích.

Do phải bảo vệ quyền lợi riêng cho những tập đoàn nhất định, do cần chống đỡ để duy trì quyền cai trị của những chính phủ độc tài, chuyên chế, nhiều nhà chính trị đang ra sức xuyên tạc vấn đề nhân quyền. Lúc thì họ thổi phồng sự tách biệt giữa các quyền dân sự - chính trị với các quyền


kinh tế - xã hội, lúc thì họ tô mạc tính đặc thù của nhân quyền phương Đông đối lập với nhân quyền phương Tây, lúc thì họ rêu rao về nguy cơ uy hiếp chủ quyền của nhân quyền.

Cần trích dẫn để lưu ý ở đây một số điều đã được ghi nhận trong các văn bản quốc tế về nhân quyền:

- “Nhắc lại tính độc lập và không thể chia cắt được của các quyền kinh tế - xã hội - văn hóa - dân sự và chính trị, và sự coi trọng ngang nhau tất cả các thể loại quyền con người” (điều 10 của tuyên bố cuối cùng của Hội Nghị Nhân Quyền châu Á tháng 4-1993).

- “Tất cả các quyền con người đều mang tính phổ cập, không thể chia cắt, phụ thuộc lẫn nhau. Cộng đồng quốc tế phải xử lý các quyền con người theo phạm vi toàn cầu một cách công bằng và bình đẳng và được coi trọng như nhau. Trong khi phải luôn ghi nhớ ý nghĩa của tính đặc thù dân tộc và khu vực và bối cảnh khác nhau về lịch sử, văn hóa và tôn giáo, các quốc gia không phân biệt hệ thống chính trị, kinh tế, văn hóa có nghĩa vụ đề cao và bảo vệ tất cả các quyền con người và các quyền tự do cơ bản” (điều 5 - Tuyên Ngôn Vienna và chương trình hành động tháng 6-1993).

-”Bất cứ hành động chống lại luật quốc tế nào của quốc gia cũng dẫn tới trách nhiệm quốc tế của quốc gia đó” (Trích điều mục 1 của Dự Án các Điều Mục về Trách Nhiệm của các Quốc Gia về Những Vi Phạm Luật Quốc Tế).

- “Dân chủ, phát triển và tôn trọng quyền con người và các quyền tự do cơ bản phụ thuộc lẫn nhau và bổ sung cho nhau”. Dân chủ phải được xây dựng trên nền tảng ý chí bày tỏ tự do của nhân dân về sự lựa chọn hệ thống chính trị, kinh tế, xã hội và văn hóa của mình và sự tham gia đầy đủ của họ vào mọi lĩnh vực đời sống. Theo cách đề cập như trên, việc đề cao và bảo vệ các quyền con người và quyền tự do cơ bản trên bình diện quốc gia và quốc tế cần mang tính phổ cập và được thực hiện vô điều kiện. Cộng đồng quốc tế cần ủng hộ việc tăng cường và đề cao dân chủ, phát triển và tôn trọng các quyền con người và quyền tự do cơ bản trên toàn thế giới. (Điều 8 Tuyên Ngôn Vienna và chương trình hành động của Hội Nghị Thế Giới về Nhân Quyền ngày 25-6-1993).

Xuất phát từ những yêu cầu bức xúc của các quyền kinh tế - văn hóa - xã hội, những người cộng sản đã từng nắm tay nhau hát vang bài “Quốc tế ca”, “Vùng lên hỡi các nô lệ ở thế gian...” Các Mác đã từng kêu gọi thống


thiết: “Vô sản toàn thế giới liên hiệp lại!”. Trước những yêu cầu tổng hòa và thiêng liêng của nhân quyền trong thế giới hiện đại, liên minh của cả cộng đồng nhân loại càng phải rộng rãi hơn. Liên minh vì nhân quyền sẽ không phân biệt kẻ giàu với người nghèo, “lục địa đen” đói rách hay “mái nhà chung” của những người da trắng sang trọng, phương Đông với các nền văn minh Hoàng Hà và Euphrate hay phương Tây với Hollywood và Baikonur.

Tổng thống nước Cộng hòa Pháp Francois Mitterrand từng trăn trở với câu hỏi: Liệu người ta có thể hoạt động chung được không, nếu tất cả các giá trị đều là tương đối và do đó triệt tiêu lẫn nhau?, và ông tự trả lời: Làm thế nào có thể khác hơn là xác định một số tối thiểu giá trị phổ quát để chí ít đặt nền tảng cho sự đoàn kết giữa những con người. Chính ông đã từng khẳng định: “Trong thế giới ngày nay, không ai có thể tự cứu mình bằng cách chống lại người khác. Tình trạng ngày càng phụ thuộc lẫn nhau giữa các nền kinh tế và văn hóa buộc người ta phải đoàn kết”.

Sẽ không mấy ai đồng tình với ý đồ lợi dụng trong lời tuyên bố phi nhân quyền của cố vấn tổng thống Hoa Kỳ Brezinski: “Với ngọn cờ quyền con người chúng ta sẽ dồn chủ nghĩa cộng sản đến tận chân tường”. Song, vì những lý tưởng nhân quyền phải được thấm nhiễm đến mỗi cộng đồng dân tộc đến từng số phận con người, nên sự quan tâm của mỗi cá nhân, của mỗi quốc gia đến nhân quyền là tất yếu. Bởi vậy, một thái độ như được biểu thị trong diễn văn của tổng thống Jimmy Carter đọc tại lễ kỷ niệm 30 năm Tuyên Ngôn về Nhân Quyền là cần thiết khi ông nói: “Nguyên tắc quyền con người là linh hồn của chính sách đối ngoại của Mỹ, là một nhân tố để xác định mọi quan hệ của Mỹ với các nước khác”. Ngoại trưởng Joe Clark cũng từng khẳng định trong lễ khai trương chính thức Trung Tâm Quốc Tế về Nhân Quyền và Phát Triển Dân Chủ: Canada có thể sẵn sàng ngừng quan hệ với chế độ nào vi phạm nhân quyền một cách nghiêm trọng, trong khi, có thể bằng các biện pháp khác dành viện trợ trực tiếp cho những người cần đến.

Đầu năm 1990, tổng thống Pháp, thứ trưởng Ngoại giao Mỹ và ngoại trưởng Anh cũng từng công bố rằng chính phủ nước họ cũng dự định làm một mắt xích tương tự giữa chính sách viện trợ và nhân quyền.

Đúng là phải như vậy! Phải thực sự như vậy mới xứng đáng là những con người, những chính phủ đang cùng quây quần lại trong hành tinh xanh đầm ấm này mà vây bọc quanh nó là vô vàn tinh tú lấp lánh sáng chứ! Đừng úp mặt vào sự sung túc về vật chất và tinh thần của cá nhân mình


của quốc gia mình rồi lãng quên, rồi vô trách nhiệm với những cộng đồng người còn bị những tập đoàn này nọ nhân danh đảng, nhân danh nhà nước, nhân danh lãnh tụ... tước bỏ hay hạn chế thụ hưởng những giá trị thiêng liêng của nhân quyền.

Dẫu sao trách nhiệm của Liên Hợp Quốc trong vấn đề nhân quyền vẫn là quan trọng hơn cả. Trước hết, Liên Hợp Quốc cần tăng cường mạnh mẽ truyền thông nhân quyền. Cần phát đến từng đơn vị dân cư ở các quốc gia những bản tin, những tài liệu giải thích, những tuyên bố, những công ước... về nhân quyền bằng tiếng của chính các đơn vị dân cư đó. Cần tổ chức và loan tải rộng khắp các chương trình phát thanh và truyền hình về nhân quyền. Đài “Châu Á Tự Do” của Hoa Kỳ nếu thực sự muốn đảm trách và làm được công việc này một cách đúng đắn cũng sẽ được ủng hộ và hoan nghênh. Quyền hạn và nghĩa vụ của Liên Hợp Quốc cần thực sự tăng cường đối với việc thực thi để hiện thực hóa quyền con người một cách có hiệu quả. Đã đến lúc cần thành lập các tổ chức như kiểu một Ủy Ban Liên Quốc Gia về Quyền Con Người và một Tòa Án Quốc Tế về Quyền Con Người. Ủy ban này có thể được giao toàn quyền xem xét các đơn khiếu nại về tội vi phạm quyền con người của từng cá nhân riêng lẻ hay của một cộng đồng người bất kỳ. Tòa án Quốc Tế Nhân Quyền sẽ thụ lý hồ sơ xem xét sau khi thông qua ủy ban, nếu ủy ban, vì những lý do nào đó, không thể giải quyết thỏa đáng các đơn khiếu nại.

Do chính sách bảo thủ và ngoan cố của một số nước, Hội Nghị Quốc Tế về Nhân Quyền Vienna 1993 chưa thể đi đến quyết định nhưng tin chắc rằng việc cắt cử một cao ủy Liên Hợp Quốc đặc trách nhân quyền ở từng nước sẽ phải được thực thi. Bởi vì, đúng như nhà xã hội học Nga Penovskin đã nói: “Quá trình điều tiết bằng luật pháp quốc tế (khu vực và phổ biến) các mối quan hệ có liên quan đến các quyền của con người không phải là cái gì khác mà chính là biểu hiện đặc thù của quá trình loài người trưởng thành lên với tính cách là một chỉnh thể thống nhất”. (5)

3. Quyền con người ở Việt Nam Những điều khoản quy định về quyền và nghĩa vụ cơ bản của công

dân Việt Nam không ngừng được tăng lên, về số lượng, qua các bản hiến pháp. Hiến pháp 1946 có 18 điều. Hiến Pháp 1959 có 21 điều. Hiến Pháp 1980 có 29 điều. Hiến Pháp 1992 có 34 điều, tăng gần gấp đôi số điều trong Hiến pháp 1946. Tuy nhiên, như đã nói ở phần mở đầu bài này, quyền con người ở Việt Nam, theo quy định tại Điều 50 Hiến Pháp 1992,


được “khoán gọn” vào quyền công dân.

Trước hết phải thấy rằng quyền con người và quyền công dân không hề đồng nhất cả ở phương diện chủ thể lẫn nội dung. Quyền con người có thể không loại trừ khái niệm quyền công dân nhưng khái niệm quyền công dân không thể chứa đựng hết khái niệm quyền con người. Vả chăng, với sự phát triển của các giá trị nhân đạo mới, trong điều kiện toàn cầu hóa của thế giới hiện đại, con người không chỉ tồn tại với tính cách là một thành viên công dân của một quốc gia mà còn là thành viên “công dân” của cộng đồng thế giới.

Quyền con người, hay chỉ là quyền công dân thôi, cũng phải được bảo đảm bằng một chế độ pháp luật. Ngay từ thế kỷ thứ 6 trước công nguyên, nhà thông thái Hy lạp Salon đã quan niệm: Ta giải phóng tất cả mọi người bằng pháp luật. Heraclit cũng cổ võ: Nhân dân phải đấu tranh bảo vệ luật như bảo vệ chốn nương thân mình. Thế kỷ 17 - 18, cách mạng tư sản đã từng đề cao những nguyên tắc của luật pháp: đối với công dân, được làm tất cả những gì mà pháp luật không cấm, còn đối với viên chức nhà nước, thì chỉ được làm những điều mà pháp luật cho phép.

Tiến sỹ khoa học pháp lý Nersesjanc, trưởng ban nghiên cứu Viện Hàn Lâm Khoa Học Nga, đã nói rất đúng “Pháp luật không thể có nếu như không có nhân quyền, cũng như không thể có nhân quyền mà không có pháp luật hoặc đứng ngoài pháp luật”.

Ở Việt Nam, ngay từ đầu thể kỷ 15, Lê Lợi đã từng giáo huấn “Từ thuở xa xưa, muốn cai quản quốc gia phải có pháp luật. Không có luật thì nhà nước sẽ loạn”.

Tiếc rằng, hơn nửa thế kỷ qua chúng ta đã coi thường vai trò của luật pháp nếu không muốn nói rằng đã bãi bỏ luật pháp với ý đồ lợi dụng chuyên chính vô sản để cai trị đất nước. Tiến sỹ luật học Nguyễn Hữu Liêm khẳng định: “Thực tế của xã hội Việt Nam vào những năm cuối cùng của thế kỷ 20 này là sự vắng mặt của luật pháp và sự sụp đổ của giá trị đạo đức cổ truyền. Dân chúng Việt Nam đang sống trong cảm nhận dân tộc mơ hồ nhưng không có nền tảng ý thức công dân” (6). Ông nêu nhận xét “Lịch sử chiến tranh Việt Nam là một chuỗi dài tiêu cực hóa cái tinh thần công dân cần thiết cho một thể chế và xã hội pháp trị. Tranh chấp và bạo lực, bạo động đã chỉ tạo nên những con người “can trường”, “quyết tử” nhưng không kiên nhẫn, thiếu bình thản, thiếu sức mạnh nội tâm về lẽ phải và công lý, thiếu tính hòa giải và rộng mở”.


Đấy là những nhận xét đúng. Suốt mấy thập kỷ cuồng bạo, khi cần kích thích mọi người cùng say máu chiến thắng người ta đã tung hô lên những khẩu lệnh cực kỳ phi nhân tính “Yêu xe như con, quý xăng như máu!”, “Súng là vợ, đạn là con!”, “Cuộc đời đẹp nhất là ở nơi trận tuyến” v.v...

Trời ơi! máu người sao có thể đem ví với xăng?! Vợ, con sao lại chỉ được coi như chiếc xe vận tải, như súng, như đạn?! Dù có giỏi biện lý đến đâu, nếu thực sự bình tâm lắng lại suy tư với con người chân chính, người ta không thể nào không bàng hoàng và lợm giọng.

Cứ cái đà ấy mà xốc tới thì ai đứng ra thuyết giảng về nhân quyền đều dứt khoát bị tước bỏ quyền sống.

Có cái đà ấy người ta mới dễ dàng “phát động quần chúng” đốt sách đi, treo ngược thầy giáo lên cột đình để “đấu tranh chính trị”. Và, vợ mới hùng hổ dạng chân giữa bà con thôn xã mà đấu tố chồng; con mới đứng lên lăng nhục và đốt râu cha trong cải cách ruộng đất.

Có cái đà ấy thì khi cần hô hào “chống xét lại” người ta mới sẵn sàng hùn nhau triệt hạ, đọa đày hàng trăm, hàng nghìn người, kể cả những người cùng đứng tuyên thệ dưới ngọn cờ búa liềm. Kể cả những người đã từng cùng nằm gai, nếm mật, vào sinh ra tử và đang được phân công giữ trọng trách trong ban chấp hành trung ương, trong cương vị Bộ, Thứ trưởng như: Bùi Công Trừng, Ung Văn Khiêm, Vũ Đình Huỳnh v.v...

Chợt nhớ lại ngày nào, khi cần lên án thực dân, đế quốc, nhà cách mạng Nguyễn Ái Quốc từng dõng dạc tố cáo trước thế giới: “Bất kỳ người bản xứ nào có tư tưởng xã hội chủ nghĩa cũng đều bị bắt và có khi bị giết mà không cần xét xử”. Mỉa mai thay, chỉ sau đó không bao lâu người ta lại thực hiện đúng cái điều này: “Bất kỳ người bản xứ nào có tư tưởng không xã hội chủ nghĩa cũng đều bị bắt và có khi bị giết mà không cần xét xử!”.

Những khẩu lệnh phi nhân tính ấy, những chủ trương không ngần ngại bỏ qua pháp luật để chà đạp lên nhân quyền như vậy còn di họa cho đến ngày nay khi chỉ vì những xung đột nhỏ, những mâu thuẫn quyền lợi rất không đáng kể người ta vẫn đang tâm cầm dao róc xương bạn bè, xẻ thịt vợ, băm nát mặt cha đẻ v.v...

Không phải vô cớ mà Tuyên Ngôn về Nhân Quyền và Dân Quyền của Cách Mạng Pháp 1789 đã phải cảnh báo “Sự không hiểu biết, sự lãng quên hay sự coi thường quyền con người là những nguyên nhân duy nhất của những nỗi bất hạnh công cộng, của tệ hủ bại của các chính phủ”.


Hàng núi xương và cả sông máu của mấy triệu người Việt Nam đã đổ xuống cho lời hiệu triệu thiêng liêng “Không có gì qúy hơn độc lập tự do”. Nhưng có độc lập rồi mà luật pháp không được trọng thì làm sao bảo đảm được công lý, làm sao để người dân Việt Nam có tự do. Bởi vì, như John Loeke đã xác quyết “Mặc dù những lời lý giải có thể giả dối đến đâu, mục đích của luật vẫn là không thủ tiêu và hạn chế mà là bảo toàn và mở rộng tự do... Nơi nào không có luật, nơi đó cũng không có tự do”.

Phải chăng vì vậy mà chính chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng dự cảm “... Nếu nước được độc lập mà dân không được hưởng hạnh phúc, tự do, thì độc lập chẳng có nghĩa lý gì”. Lý Đông A, một trong những nhà tư tưởng yêu nước chủ trương thuyết Duy Tân ở Việt Nam cũng từng suy tưởng “Quốc gia với dân tộc chỉ là một khái niệm, một tên gọi rỗng không nếu không sung thực cho nó một thực thể ở bên trong”. Ông cho rằng “Quốc gia hay dân tộc chỉ là hư danh” mà điều quan trọng là phải kiến tạo cho được “Cái sinh mệnh thực thể của giống nòi và toàn dân hướng theo một lý tưởng và chính nghĩa”.

Mấy năm gần đây, Quốc Hội Việt Nam đã chú tâm và có thành tích khá là đã xây dựng gấp gáp được một số bộ luật, trong đó có những bộ luật quan trọng liên quan đến nhân quyền. Tuy nhiên, soạn thảo các bộ luật là điều cần thiết nhưng giáo dục và phổ biến luật pháp cũng là yêu cầu không thể không thực hiện đối với toàn xã hội. Thực thi pháp luật càng có ý nghĩa quan trọng hơn.

Thật là tồi tệ khi thực tế cho thấy rằng trước khi thi hành luật tố tụng hình sự, ở nước ta, trong số những người bị bắt giam chỉ có chừng 30% được đưa ra xét xử. Bảy mươi phần trăm còn lại phần đông là bị bắt oan. Lúc đó, tỷ lệ số người bị bắt khẩn cấp một cách vô tội vạ chiếm tới 90%. Sau khi thi hành luật tố tụng hình sự, số người bị bắt khẩn cấp năm 1989 giảm xuống được khoảng 22% nhưng cho đến nay, riêng năm 1996 vẫn còn tới trên dưới 500 người bị bắt oan.

Nhà nước pháp quyền phải là “nhà nước phục tùng pháp luật”, hay có thể nói, nhà nước pháp quyền là nhà nước ban hành pháp luật, tuân thủ pháp luật và quản lý xã hội bằng pháp luật. Nhưng, biết đến bao giờ nhân dân Việt Nam mới được sống trong tinh thần công lý của nhà nước pháp quyền khi mà ngay cả các cơ quan công quyền cũng chưa hiểu hết hoặc cố tình không làm theo pháp luật; khi mà vẫn tồn tại những phiên tòa lập lờ, công khai trá hình, có xử mà không có xét như các phiên tòa xử Hoàng Minh Chính, Đỗ Trung Hiếu, Lê Hồng Hà, Hà Sĩ Phu, Nguyễn Kiến


Giang!

Không cần để tâm gì đến những quyền đã được ghi trong điều 17 của Tuyên Ngôn Toàn Thế Giới về Nhân Quyền 1948: “Mỗi người sống riêng một mình hay trong tập thể, có quyền sở hữu tài sản. Không ai phải bị tước đoạt sở hữu của mình một cách tùy tiện”, những năm tiến hành cải tạo xã hội chủ nghĩa, chúng ta đã không những chỉ thẳng tay truy quét tư sản mà còn hăng hái quyết tâm tiêu diệt “công thương nghiệp tư bản tư doanh”. Trong các hội nghị Trung ương đảng cộng sản Việt Nam lần thứ 15 - 16, chúng ta đã từng chăm chú nghe báo cáo một cách hoan hỉ “Nền kinh tế miền Bắc từ chỗ có nhiều thành phần, về cơ bản, đã trở thành một nền kinh tế thuần nhất với hai hình thức sở hữu toàn dân và tập thể”!

May sao, mãi đến gần đây chúng ta mới kịp sửa sai và đã chịu ghi vào Hiến Pháp “Nhà nước phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần theo cơ chế thị trường... Cơ cấu kinh tế nhiều thành phần với các hình thức tổ chức sản xuất, kinh doanh đa dạng dựa trên chế độ sở hữu toàn dân, sở hữu tập thể, sở hữu tư nhân...” (điều 15)

Chỉ riêng việc nhận thức ra được và dám từ bỏ cơ chế sai lạc của kinh tế xã hội chủ nghĩa để dấn thân vào kinh tế thị trường đã cho phép chúng ta giải quyết tốt hơn những vấn đề nhân quyền trong lĩnh vực kinh tế - xă hội. Kinh tế thị trường tạo điều kiện cho con người được bình đẳng về kinh tế. Trong kinh tế thị trường, mỗi người vừa là kẻ mua vừa là người bán, mỗi người đều trong tư thế cạnh tranh ngang nhau. Không có đặc quyền nào lũng đoạn được quy luật giá trị trong việc chi phối cơ sở kinh tế của xã hội bởi vì ở đây vị trí từng người tùy thuộc vào chỗ họ đáp ứng và thực hiện quy luật giá trị đến mức nào. Quy luật đó đưa người này lên, dìm kẻ kia xuống không có sự nhân nhượng nào. Những ý đồ tạo nên các quy định pháp lý cho đặc quyền của nhóm người này hay đảng phái kia đều sẽ bị quy luật kinh tế thị trường vô hiệu hóa.

Để tạo điều kiện cho quy luật kinh tế thị trường nhanh chóng phát huy mặt tích cực của nó trong đời sống xã hội, chính phủ cần nhanh chóng chuyển từ chức năng chỉ đạo các chủ thể kinh tế thông qua các bộ và ủy ban nhân dân địa phương sang chỉ đạo chủ yếu qua các cơ quan thuế, tòa án, bằng hệ thống pháp luật; nhanh chóng tách các hoạt động hành chính có tính chất quản lý khỏi các hoạt động hành chính có tính chất tài phán nhằm giảm thiểu tình trạng thiếu dân chủ, lạm quyền, ức hiếp quần chúng thường xẩy ra ở các cơ quan hành chính, quản lý chỉ đạo.

Dẫu sao cũng phải thấy rằng sau những năm tiến hành công cuộc đổi


mới, chúng ta đã giải quyết khá thành công nhiều yêu cầu của các quyền kinh tế cho nhân dân trong khi các quyền thuộc lĩnh vực dân sự - chính trị vẫn còn rất nhiều bức bối.

• Cần gấp rút sửa đổi một cách nghiêm túc Luật Bầu Cử Đại Biểu Quốc Hội và Luật Tổ Chức Quốc Hội theo hướng hiện đại và dân chủ thật.

• Xóa bỏ tình trạng “Đảng cử, dân bầu” và những thủ đoạn sắp xếp nhân sự để gài bẫy hoặc dồn ép lá phiếu của nhân dân.

• Thực sự tôn trọng và bảo đảm quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do lập hội cho nhân dân.

• Đừng láo xược quy kết trình độ dân trí thấp cho một dân tộc đã được những dân tộc có dân trí hàng đầu trên thế giới nể trọng khi cần ngụy biện quanh co để hạn chế các quyền tự do chính trị.

Mục tiêu tối thượng của cách mạng phải là nhân quyền chứ không phải chỉ là cái mẫu chủ quyền quốc gia mỏng manh. Đừng huyễn hoặc, dương dương tự đắc để nhấm nháp mãi với những chiến công năm xưa. Những nhu cầu muôn thuở và hiện đại của nhân quyền đòi hỏi mỗi đảng, mỗi chính phủ, mỗi cá nhân đều phải vươn tới, cải tạo, thậm chí lột xác nếu còn muốn xứng đáng ở vị trí lãnh đạo.

Hãy nghe lời phán bảo từ giữa thế kỷ trước: “Các chế độ chính trị lỗi thời đã trải qua một lịch sử đầy thảm trạng bởi vì cơ chế quyền lực của nó đã biến ước vọng tự do của con người thành ảo vọng. Sở dĩ chế độ này mang bản chất bi thảm là vì nó tự buộc cho mình một nội dung hãnh tiến vô vọng. Hễ cái chế độ này vẫn ngoan cố chống lại nguyên tắc và lý lẽ mới của thời đại, thì chính tự bản chất của nó là một lỗi lầm lịch sử... Chế độ này là vở hài kịch to lớn của thế giới mà tất cả những anh hùng của nó đều đã bị khai tử. Lịch sử tiến bước và sẽ không bỏ sót một ai. Nó sẽ đi qua những sân khấu mà chung cuộc sẽ vất bỏ những chế độ lạc hậu vào nghĩa trang. Sân khấu cuối cùng mà lịch sử vừa mới bước qua là cả một vở bi hài kịch khủng khiếp”. (7)

Việt Nam đã từng dõng dạc mở đầu “Tuyên Ngôn Độc Lập” của mình bằng những chân lý phổ quát của nhân quyền. Việt Nam là thành viên của Liên Hợp Quốc. Việt Nam đã ký kết tham gia hoặc phê chuẩn nhiều công ước liên quan đến nhân quyền như: Công Ước về Các Quyền Chính Trị và Dân Sự, Công Ước về các Quyền Kinh Tế, Xã Hội và Văn Hóa, Công Ước về Loại Trừ Mọi Hình Thức Phân Biệt Đối Xử với Phụ


Nữ, Công Ước Quốc Tế về Quyền Trẻ Em, Công Ước về Loại Trừ Mọi Hình Thức Phân Biệt Chủng Tộc, Công Ước về Ngăn Ngừa và Trừng Trị Tội Diệt Chủng, Công Ước Quốc Tế về Loại Trừ và Trừng Phạt Tội Ác Apartheid. Việt Nam đã tuyên bố: “Các nguyên tắc cơ bản trong các văn kiện quốc tế đó là những giá trị chung của nhân loại mà chúng ta cần bảo vệ”. (8)

Việt Nam đang tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa; Việt Nam có thể sẽ Hóa Rồng nhưng, trước hết và quan trọng hơn, Việt Nam nhất định phải phấn đấu vì những giá trị chung thiêng liêng đó. Bởi vì, đấy chính là khát vọng ngàn đời của nhân loại, của nhân dân Việt Nam.�

Chú Thích: 1- Lý Quang Diệu - Trả lời phỏng vấn “Tuần báo Thời Đại” ngày 14/6/1993

2- Jan Martenson - “Liên Hợp Quốc và Quyền Con Người Hôm Nay và Ngày Mai”

3- Lang Yihuai - “Thực Tế Nhân Quyền Trong Xã Hội XHCN và Cuộc Đấu Tranh Vì Nhân Quyền Trên Thế Giới”.

4- Chen Jinda - “Chế Độ Xã Hội và Nhân Quyền” báo Cầu Thị - 1992. 5- Penovski N. - “Hiện Thực Mới Trên Thế Giới và Quyền Con Người”.

6- Nguyễn Hữu Liêm - “Dân Chủ Pháp Trị”.

7- Các Mác - “Góp Phần Phê Phán Triết Học Heghen”.

8- Báo Nhân Dân ngày 18/6

/1993


Có Nên Kiên định Con đường Xã hội chủ nghĩa?

Đại hội XI đảng CSVN sẽ khai mạc trong quý 1 năm 2011. Nguy cơ tiếp tục đưa đất nước theo con đường XHCN, để qua bước quá độ này tiến lên Chủ nghĩa Cộng sản, hầu như vẫn là một khẳng định của những người lãnh đạo đảng CSVN. Bài viết này nhằm góp phần ngăn chặn nguy cơ đó.

I – HÌNH HÀI CNXH TRONG LỊCH SỬ HIỆN ĐẠI Gương mặt CNXH từ buổi lọt lòng đến nay thật dữ dằn, nếu không muốn nói là ghê sợ. Nói về cái xấu, cái sai, cái tàn ác của CNXH đã diễn ra trong thế kỷ qua là chuyện tưởng đã nhàm chán bởi hai lẽ: Một là, vì những chuyện ấy có quá nhiều. Hai là, thực tế đã chứng minh quá rõ. Tuy nhiên, điều kỳ lạ là, nhiều giới hữu quan vẫn cứ tuồng như không nghe, không thấy, không biết; cho nên ở đây, để làm cứ liệu cho việc bàn thảo, xin vẫn được lược qua đôi chút:

1 - Về chính trị Được chỉ đạo bởi tinh thần đấu tranh giai cấp, lợi dụng chuyên chính vô sản, các nhà nước XHCN và đảng Cộng sản đã tiến hành nhiều cuộc thanh trừng nội bộ hết sức tàn bạo. Không kể chiến tranh giữa các nước, riêng các cuộc “cách mạng nội bộ” đã tàn sát hàng chục triệu người.

a - Ở Liên Xô Với chủ trương quốc hữu hóa ruộng đất triệt để, Stalin đã lùa nông dân Nga vào các trại tập trung một cách dã man và khủng khiếp không thua gì các trại tập trung của Đức Quốc Xã ở Auschwitz Ba Lan.

Khoảng 61 triệu 911 ngàn công dân Liên Xô bị chết trong các trại tù Gulag của Liên Bang Xô Viết.

Lãnh tụ cộng sản không chỉ giết công dân mà giết cả đồng chí của họ, Khroutsev đã báo cáo trong phiên họp Đảng ngày 25 tháng 11 năm 1956:


“Cuộc điều tra cho thấy: 98 người trong số 139 ủy viên TW chính thức và dự khuyết do Đại hội XVIII (năm 1934) bầu ra, tức là 70%, đã bị bắt và bị xử bắn (phần lớn vào những năm 1937 – 38) … Không những các ủy viên TW mà đa số dại biểu dự Đại hội XVII của Đảng cũng chịu chung số phận. Trong số 1956 đại biểu chính thức và dự bị thì 1108 người (tức hơn nửa số đại biểu) bị bắt và bị ghép tội phản cách mạng”.

b - Ở Trung Quốc Nhằm gò ép đất nước vào con đường XHCN theo cách hiểu, cách nghĩ của mình, Mao Trạch Đông đã tiến hành hàng loạt cuộc thanh trừng nội bộ qua những cái gọi là “Chống xét lại, phòng ngừa xét lại”, “Ngăn chặn diễn biến hòa bình”, “Tiếp tục cách mạng dưới nền chuyên chính vô sản”, “Ngăn chặn phục hồi chủ nghĩa tư bản”, “Chống phái đương quyền đi con đường tư bản chủ nghĩa trong Đảng”, “Lôi ra nhân vật kiểu Khrousev” ….

Riêng cuộc Đại Cách mạng Văn hóa tiến hành trong 10 năm đã giết chết 20 triệu người, 100 triệu người bị đem ra đấu tố. (Theo Diệp Kiếm Anh tiết lộ tại lễ bế mạc Hội nghị công tác Trung ương ĐCSTQ ngày 13/12/1978). Tám mươi phần trăm đảng viên cộng sản cương trung bị xử lý trong cuộc Đại cách mạng này. Từ khi nước Cộng hòa Nhân dân Trung hoa thành lập năm 1949 đến ngày Mao Trạch Đông chết (1976), không chính thức có nội chiến, không có thiên tai nghiêm trọng mà số người chết không bình thường lên tới 57, 55 triệu. Lớn hơn rất nhiều so với số tử vong trên toàn cầu trong Đại chiến Thế giới thứ hai.

Chế độ độc tài toàn trị kiểu Cộng sản cho phép các “lãnh tụ tối cao” không chỉ tàn sát dân lành mà cả các đảng viên của Đảng. Không chỉ đảng viên thường mà cả các lãnh tụ khác. Chủ tịch nước Lưu Thiếu Kỳ cũng bị Mao Trạch Đông hạ sát rất thê thảm.

Lâm Bưu, người từng được Mao hứa truyền ngôi song chỉ vì dám làm phật ý, đã bị cho nổ máy bay chết tan xác cùng vợ, con trên đường trốn chạy.

c - Ở Campuchia Quan triệt tinh thần cách mạng triệt để, cách mạng vô sản phải thông qua bạo lực tiêu diệt toàn bộ những tàn tích các chế độ cũ, xây dựng một thiên đường cộng sản hoàn toàn mới, chính quyền cộng sản Camphuchia trong thời gian cai trị từ 14/04/1975 đến 07/01/1979 đã tàn sát 2.035.000 người dân Campuchia vô tội. Tuân theo giáo huấn của “Tuyên ngôn ĐCS”: “Chủ


nghĩa Cộng sản phải xóa bỏ buôn bán, xóa bỏ chế độ sản xuất tư sản, xóa bỏ ngay cả giai cấp tư sản nữa”, đối tượng tiêu diệt của chính quyền Cộng sản Campuchia gồm:

- Bất cứ ai có liên hệ đến chính quyền cũ hay các chính quyền ngoại quốc.

- Những người trí thức hoặc chuyên gia, nhất là những người có đeo kính vì cho rằng họ đã đọc nhiều!

- Những người thuộc sắc tộc Việt Nam; những người theo Thiên Chúa giáo, Do Thái giáo, Hồi giáo và các tu sĩ Phật giáo.

- Tiểu chủ, thương nhân… vì bị coi là những người không có khả năng sản xuất ra của cải vật chất

d - Ở Việt Nam Không kể cuộc chiến tranh huynh đệ tương tàn vì ý thức hệ, cuộc chiến tranh không phải “vì ta ba chục triệu con người”, mà “vì ba ngàn triệu trên đời” (Thơ Tố Hữu) đã tiêu phí 1, 1 triệu liệt sỹ, 559 200 thương bệnh binh, hơn 300.000 người mất tích, hơn 2 triệu dân thường bị chết, hơn 2 triệu người lớn và trẻ em bị tàn tật, nhiều cuộc đàn áp phi nhân tính đã diễn ra, nhiều vết thương tinh thần còn xiết đau tâm can dân tộc không biết đến bao giờ mới nguôi ngoai:

- Học tập cách mạng thổ cải của Trung Quốc, Cải cách Ruộng đất ở Việt Nam đã treo cổ, chôn sống, xử bắn, đầy đọa cho đến chết hàng loạt người dân Việt Nam không chỉ vô tội mà còn là những nhân tài kinh tế nông nghiệp bị quy địa chủ, phú nông. Không ai đếm xuể và ước định chính xác được con số thảm họa này. Mười lăm ngàn theo tuần báo Times ngày 1 tháng 7 năm 1957 hay 500.000 người theo nhà văn-nhà báo Pháp Michel Tauriac. Thống kê chính thức của nhà nước Việt Nam được đăng trong cuốn “Lịch sử kinh tế Việt Nam” (tập hai) cho biết là đã có 172.008 người bị quy vào thành phần địa chủ và phú nông mà theo quan điểm của những người thực hiện cuộc cải cách ruộng đất lúc bấy giờ, đây là những người bị xếp vào loại kẻ thù của nhân dân, bị “đào tận gốc, trốc tận rễ”. Điều này đồng nghĩa với việc họ có thể bị bắn tại chỗ hoặc bị lănh án tù rồi chết trong nhà giam.

- Chỉ v đòi được tư do tư tưởng để tinh thần văn nghệ sỹ có cơ hội thăng hoa trong tác phẩm, đòi văn nghệ được thoát khỏi xiềng chính trị, đòi trả văn nghệ về phục vụ cho nhân dân chứ không chỉ phục vụ Đảng mà


văn nghệ sỹ, trong đó có cả những đảng viên Cộng sản kỳ cựu, những trí thức tiền bối của cách mạng bị quy chụp, bị mạt sát là “một ổ phản động toàn những gián điệp, mật thám, lưu manh, trốt-kít, địa chủ tư sản phản động, quần tụ trong những tổ quỷ với những gái điếm, bàn đèn, sách báo chống cộng, phim ảnh khiêu dâm…. đủ mặt các loại “biệt tính”: từ bọn Phan Khôi, Trần Duy mật thám cũ của thực dân Pháp đến bọn gián điệp Thụy An, từ bọn trốt-kít Trương Tửu, Trần Đức Thảo đến bọn phản Đảng Nguyễn Hữu Đang, Trần Dần, Lê Đạt” (**).

Họ là những trí thức tài ba, giầu lòng yêu nước, từng có công đầu đối với cách mạng nhưng hoặc bị cách mạng “ăn thịt”, hoặc bị đầy đọa đằng đẵng.

- Chỉ vì đấu tranh chống lại việc áp dụng CNXH theo Mao-ít, một vụ đàn áp trí thức dã man lại được lãnh đao đảng CSVN xúc tiến dưới tên goi “Vụ án Xét lại Chống Đảng”. Trong vụ này, nhiều công thần cách mạng như Dương Bạch Mai, Bùi Công Trừng, Lê Liêm, Vũ Đình Huỳnh, Đặng Kim Giang, Nguyễn Minh Cần, Ung văn Khiêm, Trần Minh Việt, Hoàng Minh Chính, Nguyễn văn Vịnh…; nhiều học giả, nhà văn, nhà báo trứ danh như Nguyễn Kiến Giang, Phạm Viết, Hoàng Thế Dũng, Văn Doãn, Vũ Thư Hiên, Minh Tranh, Đào Phan, Bùi Ngọc Tấn… hoặc bị giết hoặc bị đầy đọa khốn đốn.

2 - Về kinh tế Sau Đại chiến Thế giới lần thứ Hai, trừ Mỹ, tất cả các nước đều phục hồi đất nước theo con đường kinh tế TBCN. Không kể Nhật Bản từ đống tro tàn của mấy quả bom nguyên tử đã vươn cao vời vợi thành một trong hai cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới, tất cả các nước TBCN ngày nay không chỉ dân chủ hơn, công bằng hơn mà còn giầu mạnh hơn, văn minh hơn các nước XHCN.

Trong khi đó, Cuba khi mới gia nhập gia đình XHCN đã mang theo một La Habana hoa lệ nổi tiếng toàn cầu, đời sống nông dân không kém các nước TBCN là bao, thế mà nay, phải ngửa tay xin cái anh bạn nghèo Việt Nam mấy tấn gạo, vài cái computer...

Triều Tiên xác xơ đến nỗi nhân dân tìm mọi con đường trốn khỏi đất nước không chỉ để thoát khổ nghèo mà còn để thoát khỏi cái địa ngục tinh thần XHCN ấy. Trong khi đó Nhà nước, dưới sự lãnh đạo của ĐCS đang trở thành “kẻ cố cùng” đem vũ khí nguyên tử ra quấy rầy cộng đồng quốc tế, để ân vòi, ăn vạ và dọa phá bĩnh!


Sự tương phản oái oăm giữa CNTB và CNXN càng phơi bày trực diện hơn ở các nước bị chia cắt hai miền.

Nếu Hàn Quốc chưa được là thiên đàng thì Triều Tiên là địa ngục.

Thu nhập bình quân đầu người ở Tây Đức gấp 4 lần Đông Đức. Đến năm 1961 dã có 2, 7 triệu người Đông Đức bỏ đi hoặc chạy trốn sang Đông Đức, phần vì tỵ nạn chế độ chính trị hà khắc, phần vì không chịu được cuộc sống nghèo khổ do chế độ XHCN đem lại. Ngày mới sáp nhập hai nước, giá trị sản phẩm của Tây Đức chiếm 93% trong toàn bộ, Đông Đức chỉ có 7%.

“Chế độ XHCN bạo lực – giai đoạn đầu của chủ nghĩa Cộng sản – trải qua hơn 70 năm nỗ lực hết sức mình để đuỏi kịp và vượt các nước tư bản chủ nghĩa, chỉ riêng Liên Xô và Trung Quốc đã phải trả giá 50 triệu người chết đói (Liên Xô 13 triệu, Trung Quốc 37 triệu) mà cũng không đuổi kịp các nước TBCN chủ yếu trên phương diện “sản xuất và tái sản xuất trong đời sống hiện thực” (*).

“GDP của Trung Quốc năm 1955 chiếm 4, 7% thế giới, năm 1980 tụt xuống 2, 5%; năm 1955 gấp 2 lần Nhật Bản đến năm 1980 chỉ còn bằng 1 phần tư. GDP bình quân đầu người năm 1955 bằng một nửa Nhật Bản, đến năm 1980 còn chưa được một phần 20. Năm 1960 GDP Trung Quốc chỉ kém Mỹ 460 tỷ USD, đến năm 1980, con số này vọt lên tới 3.680” (*).

“Mao phát động phong trào Đại tiến vọt và Công xã hóa, tiến hành cuộc thực nghiệm CNXH không tưởng lớn chưa từng thấy và cũng gây ra tấn thảm kịch lớn chưa từng thấy trong lịch sử loài người: 35, 55 triệu người chết đói” (*). “Nạn ăn thịt người đã diễn ra ở Tứ Xuyên và nhiều nơi khác: khi chôn người chết chỉ vùi nông, tối đến bới lên xẻo lấy thịt ăn, hoặc tang chủ đã lóc thịt thân nhân trước khi mai táng... Kẻ nhẫn tâm thì làm thịt con ngay tại nhà mình. Kẻ mềm yếu hơn thì “gạt nước mắt đánh đổi với hàng xóm”, trao con mình cho người khác ăn, mang con người khác về làm thịt” (*).

Trong khi nền kinh tế Phương Tây chưa phát triển đáng kể thì Việt Nam đã có Kinh Kỳ, Phố Hiến, tuy nhiên nói đến sự tụt hậu quá xa so với thế giới ngày nay, người ta thường ngụy biện đổ lỗi cho chiến tranh, nhưng, hết chiến tranh rồi mà năm 1975 Sài gòn có tiềm lực kinh tế ngang với Băng Cốc, và được xem là Hòn Ngọc của Viễn Đông, thì 20 năm sau, Sài Gòn tụt hậu so với Băng Cốc 20 năm. Đây là nhận xét của ngài Lý Quang Diệu – người được lãnh đạo Việt Nam mời làm cố vấn một cách rất


cung kính.

II - AI ĐƯA VIỆT NAM VÀO CON ĐƯỜNG XHCN? “Một số người cộng sản ngày nay nói một cách khẳng định rằng: “chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản là sự lựa chọn của nhân dân Việt Nam”. Đúng thế chăng? Tôi xin phép được nghi ngờ. Có lẽ không có gì rõ hơn sự lựa chọn của nhân dân Việt Nam trong thời kỳ cách mạng Tháng Tám. Hồi đó, nhân dân lựa chọn cái gì? Lựa chọn độc lập, tự do, hạnh phúc, lựa chọn Nhà nước cộng hòa dân chủ, lựa chọn Việt Minh như một mặt trận thống nhất dân tộc thật sự với những thành viên khác nhau của nó, lựa chọn những người có đức có tài lãnh đạo quốc dân. Lựa chọn bằng những cuộc khởi nghĩa tháng Tám đầy khí thế. Lựa chọn bằng tham gia Giải phóng quân, Vệ quốc đoàn, Nam tiến… Lựa chọn bằng Tổng tuyển cử (6/1/1946) một cuộc bầu cử hoàn toàn tự do, có sự tham gia của nhiều tổ chức và cá nhân thuộc những xu hướng chính trị khác nhau. Lựa chọn bằng Hiến pháp thật sự dân chủ tháng 11/1946 do Quốc hội đầu tiên thông qua”.

Đấy là ý kiến của học giả Nguyễn Kiến Giang trong tiểu luận “Nhìn lại quá trình du nhập chủ nghĩa Mác-Lenin vào Việt Nam”.

Đại văn hào Pháp Victor Hugo đã rất đúng khi ông nói: “Chủ nghĩa Cộng sản là giấc mơ của một vài người, nhưng là cơn ác mộng cho mọi người”.

Các nhà lãnh đạo đảng CSVN ngày nay hết vu vạ cho nhân dân, lại “đổ tội” cho Cụ Hồ là người đã chọn con đường XHCN nhằm gỡ thế bí trước cả thực tiễn lẫn lý luận, đồng thời để làm khiên chắn cho mình,.

Kể ra thì cũng có những sự thực trớ trêu như:

Trong báo cáo chính trị đọc tại Đại hội 2 (tháng 2 năm 1951) Hồ Chí Minh từng thành thực giãi bầy: “Cách mạng Việt Nam phải học nhiều kinh nghiệm của cách mạng Trung Quốc. Kinh nghiệm và tư tưởng Mao Trạch Đông đã giúp chúng tôi hiểu thấu đáo hơn học thuyết của Mác-Anghen-Lênin-Stalin”.

Trong “Báo cáo về dự thảo Hiến pháp sửa đổi năm 1959” Cụ cũng khẳng định: “chế độ ta phải xóa bỏ các hình thức sở hữu không XHCN, làm cho nền kinh tế gồm nhiều thành phần phức tạp trở nên một nền kinh tế thuần nhất dựa trên chế độ sở hữu toàn dân và sở hữu tập thể”.


Tuy nhiên, trong buổi nói chuyện ngày 11 tháng 4 năm 2001 tại Trường Cán bộ Quản lý Giáo dục, nhà văn Sơn Tùng lại cho rằng: “Bây giờ họ sai lầm đến mức nói đi theo con đường Bác Hồ đã chọn, có đi theo Bác đâu. Bác Hồ là đảng Lao động, là nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa….. Thế rồi từ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa lại đổi thành Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, rồi đảng Lao động thành đảng Cộng sản… những cái mà Bác Hồ đặt ra thì người ta xóa bỏ. Và năm đó, họ định sau Đại hội 5 sẽ rời thủ đô vào Đắc Lắc. Đó là chuyện của ông Lê Duẩn”.

Quả đúng như vậy. Cụ Hồ đã khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và cho đến ngày Cụ qua đời, nước ta vẫn là nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Kết thúc bản di chúc, Người chỉ dặn dò tha thiết: “Điều mong muốn cuối cùng của tôi là: Toàn Đảng, toàn dân ta đoàn kết phấn đấu, xây dựng một nước Việt Nam hòa bình thống nhất, độc lập dân chủ và giầu mạnh, và góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng thế giới “.

Người không dặn phải xây dựng CNXH.

Trong suốt thời kỳ nước ta bị Pháp đô hộ, tinh thần chống ngoại xâm giành độc lập dân tộc không ngừng âm ỷ và đã từng bùng phát qua nhiều phong trào: phong trào Cần Vương (1885-1912), phong trào Văn Thân (1907-08), phong trào Đông Du (1905-39) và Việt Nam Quốc dân Đảng (1925-22 và 1945-46)..

Phong trào Cần Vương bao gồm nhiều vụ nổi dậy vũ trang như: vụ Tôn Thất Thuyết chống Pháp và mang vua Hàm Nghi ra khỏi kinh thành (1885-88), vụ Phan Đình Phùng khởi nghĩa (1885-95), vụ Bãi Sậy (1885-89), vụ Hoàng Hoa Thám lập chiến khu ở Yên Thế (1890-1913). Tất cả những vụ này đã nổ ra liên tiếp và có khi đồng thời nhưng rời rạc không liên kết, và đã lần lượt thất bại.

Phong trào Văn Thân, tiêu biểu là Phan Chu Trinh, tin rằng bằng cách đề huề hợp tác với Pháp, khai dân trí, chấn dân khí thì có thể canh tân được xứ sở và dân chủ hoá được chế độ. Tuy nhiên, mặc dầu lời kêu gọi của Cụ được giới trí thức nhiệt liệt hoan nghênh, nhưng kết quả đấu tranh chưa buộc người Pháp nhân nhượng được là bao thì tiếc thay cụ đã qua đời.

Phong trào Đông Du tin tưởng ở tinh thần đoàn kết Á Châu, dưới sự lãnh đạo của |Nhật Bản có thể vũ trang vùng dậy giành lại chủ quyền. Tuy nhiên sau khi lãnh tụ Phan Bội Châu bị bắt thì phong trào cũng tan rã.

Dựa vào tinh thần dân tộc được khơi dậy mạnh mẽ qua các cuộc bãi


khóa khi cụ Phan Bội Châu bị bắt năm 1925 và bùng phát khi nhiều học sinh, sinh viên bị đuổi khỏi trường và cấm không được thi cử vì tham gia phong trào để tang Phan Chu Trinh, Nguyễn Thái Học - một sinh viên Đại học Sư phạm - đã lập nên Việt Nam Quốc dân đảng. Số đảng viên đã từng lên tới hàng ngàn nhưng phần đông là trí thức, học sinh, sinh viên, tiểu thương, tiểu chủ và hạ sĩ quan trong quân đội. Thế mà, sau tiếng bom Phạm Hông Thái vang rền, phong trào cũng vỡ theo.

Trước ngổn ngang những con đường đã dẫn những người đi trước đến thất bại đau lòng, Nguyễn Ái Quốc bật khóc khi lần đầu tiếp cận được với luận cương cách mạng của Lênin. Ông nói: “Muốn cứu nước và giải phóng dân tộc không có con đường nào khác con đường cách mạng vô sản” (***)

Năm 1960, nhân dịp sinh nhật thứ 70, Người tâm sự: “Lúc đầu, chính chủ nghĩa yêu nước, chứ chưa phải chủ nghĩa cộng sản đã đưa tôi tin theo Lê-nin, tin theo Quốc tế Thứ ba. Từng bước một, trong cuộc đấu tranh, vừa nghiên cứu lý luận Mác-Lê, vừa làm công tác thực tế, dần dần tôi hiểu được rằng chỉ có chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản mới giải phóng được các dân tộc bị áp bức và những người lao động trên thế giới khỏi ách nô lệ”.

Trong bài viết “Niềm tin và nỗi lo” nhà báo, nguyên ủy viên Ban Bí thư TW ĐCSVN Hoàng Tùng kể rằng: “Lê văn Lương nói với tôi: Trong những tháng nằm giường bệnh, Bác Hồ dặn lại ông: Mình không có điều gì ân hận, chỉ tiếc không loại trừ được ảnh hưởng của chủ nghĩa tả khuynh của Liên Xô và Trung Quốc vẫn còn kéo dài trong nội bộ Đảng ta. Nhờ đường lối độc lập tự chủ mà ta đã tập hợp được lực lượng của toàn dân tộc, đưa cách mạng nước nhà đến những thắng lợi vẻ vang. Do tác động từ bên ngoài, ta đã phải chịu đựng những tổn thất to lớn. Vì cuộc kháng chiến còn kéo dài, tôi chưa thể nêu vấn đề này ra. Sau này các chú phải làm cho được”.

Vậy là chủ yếu Nguyễn Ái Quốc chỉ muốn sử dụng chủ nghĩa Mác-Lenin như một phương tiện để chống ngoại xâm, giành độc lập dân tộc. Sau này Cụ cũng có lúc nói đến CNXH nhưng không nhiều, cũng không sâu sắc mặn mà lắm.

Có thể nói, Hồ Chí Minh đã góp phần du nhập chủ nghĩa Mác vào Việt Nam, nhưng tập đoàn Lê Duẩn- Lê Đức Thọ mới là người chính thức đưa nước ta vào con đường XHCN!

Sự thực là, Hồ Chí Minh cũng chưa có điều kiện để đọc nhiều và tìm


hiểu tường tận chủ nghiã Mác-Lênin. Điều này không có gì lạ cả, chủ nghĩa Mác vốn đã mù mờ, sau đó lại còn bị Lênin, Stalin, Mao Trạch Đông … bẻ quẹo đi rất nhiều.

Nó mù mờ đến nỗi, ngay từ năm 1936 Stalin đã dám ngang nhiên tuyên bố: Liên Xô đã xây dựng thành công CNXH. Có lẽ Stalin còn tin rằng ngay trong kiếp sống của ông, ông đã có thể đưa Liên Xô vào thiên đường Cộng sản. Bởi vì, Lênin đã định chuẩn một cách dễ dàng: “Chủ nghĩa Cộng sản là chính quyễn Xô viết cộng với điện khí hóa toàn quốc”.

Trong bài “Những trang nhật ký của một nhà chính luận” Lênin còn giảng giải: “Chúng ta không kỳ vọng rằng Mác hay những người theo chủ nghĩa Mác đều hiểu biết mọi mặt cụ thể của con đường tiến lên CNXH. Như thế là phi lý. Chúng ta chỉ biết phương hướng của con đường đó và những lực lượng giai cấp nào dẫn đến con đường đó; còn như về cụ thể và trên thực tế con đường đó ra sao, thì kinh nghiệm của hàng triệu con người sẽ chỉ rõ, khi họ bắt tay vào hành động”.

Hãy văn học hóa lời giảng giải kia bằng mẩu chuyện sau:

Cắm một ngọn cờ bằng kim cương óng ánh trên một đỉnh núi cao ngàn mét rồi hỏi: Ai muốn lên chiếm lĩnh ngọn cờ vinh quang và quý báu đó? Tất cả đều trả lời muốn. Lại hỏi, làm thế nào để lên được? Mọi người, kể cả các lãnh tụ tài ba, các trí thức uyên thâm còn đang suy ngẫm lao lung thì cậu bé lên ba trả lời ngay, trèo! Lại hỏi, trèo theo phương hướng, đường lối nào? Cậu bé nhanh nhảu: toán học đã dạy, đường thẳng là đường ngắn nhất, cứ theo đường nối từ chân cháu lên lá cờ mà trèo! (bỏ qua phát triển tư bản). Lại hỏi: ai trèo?, “lực lượng giai cấp nào dẫn đường”? Cậu bé lên ba: Ông cháu là lão nông đã ngoại tám mươi dẫn đường cho cháu trèo!

Cho nên chính tổng bí thư ĐCS Liên Xô Brezhnev từng nói với em trai mình: “Chủ nghĩa Cộng sản cái quái gì, đều là những lời nói trống rồng lừa bịp” (Theo Hồi ức của Liuba, cháu gái Brezhnev).

III - CHỦ NGHĨA XÃ HỘI NÀO? Nói Lênin, Stalin, Mao Trạch Đông đã bẻ quẹo chủ nghĩa Mác là mới nói nửa chừng. Thực tế, Lênin, Stalin và đặc biệt Mao Trạch Đông đã chống lại Mác. Đến lượt mình, chính Mác già đã phủ định Mác trẻ.

Trong cuốn “Mao Trạch Đông ngàn năm công tội” Tân Tử Lăng có kể một truyện cười chính trị: “Một người Trung Quốc đến thăm nơi ở cũ của Mác tại thành phố Trier hỏi người giữ của: “Nước Đức các ngài sản


sinh ra Mác, vì sao không tôn thờ chủ nghĩa Mác?” Người gác cửa nói: “Mác là người học vấn uyên thâm, để lại cho đời hai cuốn kinh điển, một cuốn chủ nghĩa Mác nghèo và một cuốn chủ nghĩa Mác giầu. Nghe các cụ già nói thế kỷ trước, có một người tên gọi Lênin rất lợi hại, ông ta cướp mất cuốn chủ nghĩa Mác nghèo, chúng tôi chỉ còn lại cuốn chủ nghĩa Mác giầu, cũng chẳng chính thống gì, nhưng cuộc sống thật dễ chịu”,. (*).

Nói về sự bẻ quẹo chủ nghĩa Mác của Lênin, Stalin, Mao Trạch Đông e lại rơi vào chuyên “nói xấu” CNXH, mà đây là chuyện “khổ lắm, biết rồi, nói mãi”, bây giờ xin nói qua về sự phủ định chủ nghĩa Mác của chính Mác-Anghen.

Về quyền tư hữu của con người, Tuyên ngôn ĐCS viết: “Những người cộng sản có thể tóm tắt lý luận của mình thành một luận điểm duy nhất này là: xoá bỏ chế độ tư hữu”. Mác xem tư hữu là “vật đáng ghét nhất” và nhiệm vụ cơ bản của cách mạng vô sản là xóa bỏ tư hữu. Nhưng trong tiểu luận “Tư hữu và khát vọng cá nhân”, Vũ Cao Quận lại cho rằng “… phải đến khi khác với các loài vật đi kiếm ăn bằng các sản vật tự nhiên, các cụ tổ ngày xưa đã biết gieo trồng, cấy hái…. để có của ăn của để và làm kho cất dấu để dự trữ. …. Với riêng tôi, tôi xin viết hoa hai chữ “Tư Hữu”, là sáng tạo vĩ đại để từ con vật tiến lên thành con người ngày càng giầu có. Hai anh em: “Động lực Cá nhân” và “Tư Hữu” chính là “Động lực phát triển của xã hội loài người” … “Tư Hữu” được các cụ loài vượn của chúng ta phát minh ra và “vác” chúng trên vai lừng lững đi trên con đường tiến hóa nhân loại, xuyên qua bao chế độ xã hội, bao thể chế chính trị, đưa cuộc sống từ hồng hoang man dại đến văn minh hôm nay”.

Đòi tiêu diệt chế độ tư hữu, tiêu diệt giai cấp tư sản, chấm dứt phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa, tuyên án tử hình ngay chủ nghĩa tư bản là sai lầm lớn của Mác-Anghen. Đành rằng Mác là một trong những bộ óc vĩ đại của nhân loại, nhưng khi công bố “Tuyên ngôn ĐCS” Mác mới có 30 tuổi, cho nên rất có thể lúc ấy, ở Mác còn rơi rớt cái tuổi xốc nổi.

Sau cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới năm 1866 các công ty cổ phần và các ngân hàng đầu tư quy mô lớn ra đời, tích lũy tư bản không còn dựa vào các chủ xí nghiệp tự tập hợp vốn qua tiết kiệm và dự trữ mà dựa vào dự trữ của toàn xã hội. Các công ty cổ phần ra đời dựa vào quy trình thu hút vốn xã hội để xây dựng xí nghiệp. Thực trạng đó đưa Mác đến nhận định rằng các công ty cổ phần “đã từ bỏ sản nghiệp tư hữu của CNTB trên cơ sở bản thân hệ thống TBCN”. Nhà tư bản không còn xí nghiệp tư nhân, mà chỉ có tài sản tư nhân, phần tài sản tư nhân này là bộ phận tài sản xí


nghiệp được lượng hóa bằng tiền. Việc tách quyền sở hữu và quyền quản lý là một cuộc “cách mạng” hòa bình, tạo khả năng quá độ hòa bình sang một chế độ mới. (*)

Công ty cổ phần ra đời khiến Mác chẳng những tìm được hình thức coi tư liệu sản xuất “là tài sản chung của những người cùng sản xuất, tài sản xã hội trực tiếp”, mà còn tìm được điểm quá độ “tư bản chuyển hóa thành sở hữu của người sản xuất” (*).

Anghen cho rằng: “Sản xuất TBCN do các công ty cổ phần kinh doanh, không còn là sản xuất tư nhân, mà là sản xuất mưu lợi cho rất nhiều người kết hợp cùng nhau”.

Ngay trong “Tư bản luận” tập Một, Mác đã đã phủ định luận điểm xóa bỏ chế độ tư hữu trong “Tuyên ngôn ĐCS” bằng câu: “thiết lập lại chế độ sở hữu cá nhân, trên cơ sở cùng chiếm hữu tư liệu sản xuất”.

Về vấn đề xác định lực lượng sản xuất tiên tiến của xã hôi, Tân Tử Lăng cho rằng: “Lực lượng sản xuất” và “lực lượng sản xuất tiên tiền” là hai khái niệm khác nhau. Lực lượng sản xuất duy trì dây chuyền sản xuất vận hành cân bằng theo tiêu chuẩn chất lượng và số lượng nhất định; lực lượng sản xuất tiên tiến phải phá vỡ sự cân bằng cũ, tạo ra tiêu chuẩn chất lượng và số lượng mới, nâng sản xuất lên một mức thang mới. Công nhân đại diện cho lực lượng sản xuất, nhưng không đại diện cho lực lượng sản xuất tiên tiến; người đại diện cho lực lượng sản xuất tiên tiến là nhà tư bản. Đó là điều đã được lịch sử phát triển lực lượng sản xuất chứng minh”. (*).

Muốn tiên tiến trong sản xuất phải coi trọng sáng kiến, phát minh và máy móc mới. Vì sợ mất ổn định cuộc sống, sợ việc ứng dụng phát minh và máy móc mới sẽ buộc phải ngừng việc để đi hoc thêm, phải đổi nghề hoặc mất việc, công nhân thậm chí thù ghét máy móc mới. Chính Mác đã nói: “Máy móc không những là người cạnh tranh rất hùng mạnh, lúc nào cũng có thể khiến công nhân làm thuê trở nên dư thừa, mà nó còn được các nhà tư bản công khai tuyên bố là lực lượng thù địch công nhân, và ra sức lợi dụng. Máy móc trở thành vũ khí mạnh mẽ nhất đàn áp bãi công tức những cuộc bạo động mang tính chu kỳ của lao động phản kháng ách chuyên chế tư bản…. Có thể viết cả một pho sử chứng minh rằng nhiều phát minh từ 1830 đến nay chỉ nhằm bảo hộ nhà tư bản đối phó với các cuộc bạo động của công nhân” (*).

Phát minh, sáng chế của các nhà khoa học nếu chỉ dừng lại trên văn bản thì không thể hình thành lực lương sản xuất. Do được thôi thúc bởi lợi


nhuận siêu ngạch, các nhà tư bản trở thừnh những người nhiệt tình nhất, tích cực nhất, dù phải chấp nhận rủi ro để thử nghiệm rồi chuyển hóa thành quả nghiên cứu thành lực lượng sản xuất.

Là người phổ cập hóa kỹ thuật mới, máy móc mới, vật liệu mới, các nhà tư bản là người nắm vị trí chủ đạo trong xí nghiệp hiện đại, họ mới chính là người đại diện cho quan hệ sản xuất tiên tiến, đại diện cho lực lượng sản xuất tiên tiến, chứ không phải giai cấp công nhân.

Giai cấp công nhân không nên và không thể thông qua đấu tranh giai cấp để đào mồ chôn giai cấp tư bản.

Ngày 6 tháng 3 năm1895, trong lời nói đầu cuốn “Đấu tranh giai cấp ở Pháp”, Anghen đã viết: “Lịch sử chứng tỏ chúng ta từng mắc sai lầm, quan điểm của chúng ta hồi đó chỉ là một ảo tưởng. Lịch sử còn làm được nhiều hơn: không những đã loại bỏ được những sai lầm mê muội của chúng ta hồi đó, mà còn thay đổi hoàn toàn điều kiện đấu tranh của giai cấp vô sản. Phương pháp đấu tranh năm 1848 nay đã lỗi thời về mọi mặt… Không có cái gọi là mục tiêu lớn “Cộng sản chủ nghĩa”, đây là mệnh đề mà người sáng lập chủ nghĩa Mác nêu ra khi còn trẻ và từ bỏ lúc về già”.

Ở tuổi 73, trong lời phát biểu với phóng viên báo Le Figaro Pháp ngày 11 tháng 5 năm 1893 ông càng khẳng định đoạn tuyệt với Chủ nghĩa Cộng sản: “Chúng tôi không có mục tiêu cuối cùng, chúng tôi là những người theo thuyết không ngừng phát triển, chúng tôi không tính chuyện áp đặt cho loài người quy luật cuối cùng nào”.

IV - VÌ SAO CẦN PHẢI TỪ BỎ CHỦ NGHĨA XÃ HỘI? Vào khoảng cuối thập kỷ 70, thế kỷ trước, phó thủ tướng phụ trách công nghiệp Trung Quốc Vương Chấn sang thăm Vương quốc Anh, trở về, ông phát biểu: “Tôi thấy nước Anh làm hay lắm, vật chất cực kỳ dồi dào, ba chênh lệch lớn cơ bản không còn nữa, xã hội công bằng, phúc lợi xã hội được tôn trọng, nếu cộng thêm đảng Cộng sản cầm quyền thì nước Anh là xã hội Cộng sản chủ nghĩa trong lý tưởng của chúng ta”.

Câu nói đó bộc bạch tâm can của những “nhà lãnh đạo cộng sản Trung Quốc thông minh”:

Hãy xây dựng xã hội tư bản dưới sự lãnh đạo của ĐCSTQ và gọi đấy là Chủ nghĩa Cộng sản.


Muốn duy trì được quyền cai trị của ĐCSTQ hãy cứ hô cộng sản nhưng phải dốc lòng xây dựng chủ nghĩa tư bản.

Đây chính là sách lược “Bật tín hiệu rẽ trái, bẻ tay lái sang phải” của “những nhà cải cách thông minh” Trung Quốc.

Thực tế cho thấy Trung Quốc đã từ bỏ CNXH.

Tại Hội nghị Trung ương 3 khóa 14 ĐCSTQ do Giang Trạch Dân chủ trì đã quyết định loại bỏ kinh tế kế hoạch, thực hiện kinh tế thị trường.

Tháng 3 năm 2004, Hồ Cẩm Đào vừa nhậm chức, kỳ họp thứ 2 quốc hội Trung Quốc khóa 10 đã đưa tư tưởng quan trọng “Ba đại diện”, và điều khoản quan trọng bảo vệ chế độ tư hữu vào Hiến pháp.

Hiến pháp sửa đổi đã bẻ quặt hẳn tay lái ĐCSTQ khỏi đường lối chính trị cũ:

- Khôi phục cơ sở chính trị kiến quốc, thừa nhận và bảo vệ chế độ tư hữu, khôi phục chính sách hợp tác với giai cấp tư sản.

- Thừa nhận chủ xí nghiệp tư nhân (giai cấp tư sản) là lực lượng xây dựng CNXH. Họ không còn bị xem là giai cấp bóc lột, chỉ được tồn tại trong thời gian nhất định rồi sẽ bị tiêu diệt.

- - Thừa nhận lực lượng sản xuất do phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa tạo ra là lực lượng sản xuất tiên tiến, các xí nghiệp tư nhân đại diện cho quan hệ sản xuất tiên tiến.

- Sau những chiến dịch cách mạng XHCN Đại nhảy vọt, Đại Cách mạng Văn hóa của Mao Trạch Đông làm cho Trung Quốc sắp hấp hối, khẩu lệnh cứu nguy “Mèo trắng, mèo đen, miễn bắt được chuôt” của Đặng Tiểu Bình lúc bấy giờ có thể hiểu là: TBCN hay XHCN, miễn Trung Quốc thoát đói khổ, tiến lên no ấm; XHCN hay TBCN miễn cứu được ĐCSTQ.

- Tay lái ngoằn ngoèo của Đặng Tiểu Bình tài ba ở chỗ ông dùng giọng cộng sản để hô lớn: “Một yêu cầu đặt ra trong quá trình lâu dài của công cuộc xây dựng CNXH là phải cho phép một số người và một số địa phương giầu trước, người giầu trước lôi cuốn người giầu sau, cuối cùng tất cả cùng giầu”.

- Đấy là cách nói lái của nội dung sau: phải để cho giai cấp tư bản phát triển rồi mới xây dựng được CNXH.

- Trung Quốc cũng giỏi ở chỗ biết dõng dạc tuyên bố: Xây dựng CNXH mang đặc sắc Trung Quốc. Độ mở của lời tuyên bố này rất rộng,


cho phép họ muốn làm gì thì làm, muốn na ná XHCN cũng được, muốn giống hẳn chủ nghĩa tư bản hiện đại cũng chẳng ai dễ dàng bắt bẻ.

- Trong khi đó, ở Việt Nam, người ta muốn nói dối cũng không biết đường nói dối!

- Cũng phải thôi. Trong khi Đặng Tiểu Bình, Giang Trạch Dân, Hồ Cẩm Đào …. đều có trình độ học vấn cơ bản tương đối cao thì các Tổng Bí thư của ta chỉ tương đương tiểu học, trung học! Cầm đầu công tác lý luận của Đảng lại nếu không phải hai cụ tiểu học, trung học chỉ được học lỏm về Mác -Lênin thì cũng chỉ mấy ông thư lại viết mướn diễn văn cho các cụ, được các cụ sơn vẽ cho mấy cái tước danh giáo sư tiến sỹ nhưng, mấy ông này, đến thực tế cuộc sống xã hội cũng không có chứ đừng nói đã qua trui rèn cách mạng.

Sao lại cứ phải là “Kinh tế thị trường định hướng XHCN” nhỉ? Trong tâm khảm mọi người bốn chữ XHCN có tốt đẹp gì đâu, hấp dẫn gì đâu. Cụ Trần Độ vốn là người thích hài hước nhưng Cụ đã nói rất đúng: “Đinh hướng XHCN là định hướng vào chỗ chết thì định hướng làm gì!”.

Hãy bắt chước người ta mà tuyên bố “Xây dựng nền kinh tế thị trường XHCN mang đặc sắc Việt Nam” cũng được chứ sao. Rồi muốn vẽ rồng vẽ voi gì chẳng được. Tất nhiên chưa thể đủ tầm trí tuệ làm khác các nước tư bản hiện đại được đâu.

Có người bảo thôi đừng tranh luận làm gì, nhỡ mang vạ vào thân, họ nói gì mặc họ, họ đang làm tư bản đấy mà.

Không được.

“Kinh tế thị trường định hướng XHCN” là biểu hiện dốt nát của vài người này nhưng là sự gian ngoan, xảo trá của bọn người kia. Người ta lợi dụng kinh tế thị trường (không theo định chuẩn của kinh tế thị trường) để làm giầu bất chính và trở thành tư bản đỏ. Người ta lợi dụng định hướng XHCN để cướp đọat, bóc lột công nhân và nông dân tàn tệ hơn CNTB và đàn áp chính trị dã man kiểu chuyên chính vô sản.

“Định hướng XHCN” cho phép người ta đổ vô tội vạ xương máu, nước mắt, mồ hôi của nhân dân vào các doanh nghiệp nhà nước rồi đem chia chác tư bản cho nhau.

“Định hướng XHCN” cho phép người ta không cần đa dạng hóa sở hữu ruộng đất, cứ để vậy mà biếu xén, ban phát cho nhau; cho cả tư bản nước ngoài để được lại quả tỷ tỷ đồng! Dân lành bị cướp đất bỗng biến


thành dân oan và bị trừng trị thẳng tay, bất kể cựu chiến binh, bất kể bà mẹ Việt Nam anh hùng!

Còn đeo đẳng Mác-Lênin và CNXH thì nhiều cộng đồng dân lành vẫn có nguy cơ bị coi là kẻ thù của ĐCSVN. Làm sao mà hết Thái Hà đến Tam Tòa; hết Loan Lý đến An Hải… và nay lại đang Bát Nhã! Phải chăng trong đầu người ta vẫn còn lởn vởn lời dạy của Lênin: “Chúng ta phải đấu tranh với tôn giáo. Đó là điều sơ đẳng của toàn bộ chủ nghĩa duy vật và do đó của chủ nghĩa Mác”, bởi vì Lênin coi tôn giáo là “một trong những thứ đê tiện nhất đã từng có trên trái đất này”.

Có thể có câu hỏi: Không định hướng XHCN thì là cái gì? Câu trả lời sẽ phải bằng nhiều bài viết khác nữa. �

Hà Nội 15 tháng 10 năm 2009 Nguyễn Thanh Giang

Nguyễn Thanh

Giang

Tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang là nhà bất ñồng chính kiến hàng ñầu ở Việt nam.

Ông là một trong những người chủ trương bán nguyệt san Tổ quốc với sự cộng tác của các nhà bất ñồng chính kiến và dân chủ trong nước.

Năm 1999, ông bị bắt giam không xét xử và thường xuyên bị sách nhiễu, thẩm vấn, là mục tiêu cho các bài ñấu tố trên các báo.

Ngoài ra, công an còn sử dụng những biện pháp ñe dọa ông như dàn dựng tông xe, cho người ñến nhà hành hung, v.v.

Những bài viết của ông ñược tập trung ở trang nhà www.nguyenthanhgiang.com.

Chú thích: (*) Rút trong cuốn “Mao Trạch Đông ngàn năm công tội” của Tân Tử Lăng

(**) Trong cuốn Qua cuộc đấu tranh chống nhóm phá hoại “Nhân Văn - Giai Phẩm” trên mặt trận văn nghệ, nhà xuất bản Văn Hoá, 1958.

(***) Lời tựa viết cho bản tiếng Nga quyển “Hồ Chí Minh, Những bài viết và nói


NGUYỄN VĂN ĐÀI

Quyền Tự do Thành lập Đảng ở Việt nam

Trong những tháng đầu năm 2006, chúng ta đã chứng kiến sự trưởng thành và phát triển mạnh mẽ của phong trào vận động cho thể chế dân chủ trong nước, có sự tham gia của cả đảng viên Cộng sản và người ngoài đảng.

Mục tiêu cũng như khát vọng của toàn thể dân tộc Việt Nam là xây dựng một xã hội tự do, dân chủ, công bằng và bác ái với một thể chế chính trị đa nguyên, đa đảng.

Để đạt được mục tiêu và khát vọng đó thì phải khôi phục lại sự hoạt động của các đảng chính trị từng có ở Việt Nam trước đây như đảng Xã hội, đảng Dân chủ, Quốc Dân Đảng, Đại Việt, … và phải có sự ra đời của những đảng phái chính trị mới.

Tôi là một luật sư hoạt động trong lĩnh vực nhân quyền và tự do tôn giáo trong nhiều năm. Dưới đây, tôi đưa ra những nghiên cứu và quan điểm của cá nhân tôi về quyền tự do thành lập đảng ở Việt Nam trong lịch sử và theo Hiến pháp, pháp luật hiện hành.

Tôi mong muốn có sự đóng góp ý kiến cũng như tranh luận của các luật sư, các nhà nghiên cứu pháp luật trong và ngoài nước nhằm cổ vũ cho sự khôi phục lại hoạt động cũng như sự thành lập mới của các đảng phái chính trị ở Việt Nam.

Về mặt lịch sử

Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, ở Việt Nam có rất nhiều đảng phái chính trị cùng hoạt động binh đẳng với đảng Cộng sản, và tất cả điều có mục tiêu chung là dành độc lập dân tộc. Và ngày 2-9-1945 trong Tuyên ngôn độc lập đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh tuyên bố với nhân dân Việt Nam và thế giới rằng: “Tất


cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo Hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc.”

Lời nói bất hủ ấy ở trong bản Tuyên ngôn độc lập nǎm 1776 của nước Mỹ.

Suy rộng ra, câu ấy có ý nghĩa là: mọi Dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng, dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền hạnh phúc và quyền tự do.

Bản Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của Cách mạng Pháp nǎm 1791 cũng nói: “Người ta sinh ra tự do và bình đẳng về quyền lợi; và phải luôn luôn được tự do và bình đẳng về quyền lợi”. Đó là những lẽ phải không ai chối cãi được…” (Trích Tuyên ngôn độc lập ngày 2-9-1945 của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa).

Hiến pháp đầu tiên năm 1946 của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa qui định tại Điều 1: “Tất cả mọi quyền bính trong nước là của toàn thể nhân dân Việt Nam, không phân biệt nòi giống, gái, trai, giàu nghèo, giai cấp, tôn giáo.”

Điều 5 qui định: “Tất cả công dân Việt Nam đều ngang bằng về mọi phương diện: chính trị, kinh tế, văn hóa.”

Điều 7: “Tất cả công dân Việt Nam đều bình đẳng trước pháp luật, đều được tham gia chính quyền...”

Như vậy ngay trong bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và trong bản Hiến pháp đầu tiên, đại đa số nhân dân Việt Nam đã lựa chọn và khẳng định Việt Nam là một thể chế chính trị đa nguyên, đa đảng.

Và điều này đã được cụ thể trong chính phủ đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đó là một chính phủ đa đảng. Trong chinh phủ đó ngoài Quốc dân đảng chỉ hiện diện trong một thời gian ngắn, còn đảng Xã hội và đảng Dân chủ đã hoạt động và tồn tại cung với đảng Cộng sản cho đến năm 1988, là năm họ đã tự tuyên bố giải thể với lý do đã hoàn thành nhiệm vụ lịch sử (dù trong thực tế có thể có những lý do khác).

Sự ra đời của các đảng chính trị trước đây, bao gồm cả đảng Cộng sản dưới thời Pháp thuộc là dựa vào sự ủng hộ của lực lượng quần chúng mà họ làm đại diện, sau đó họ tuyên bố thành lập chứ không phải theo một thủ tục pháp lý nào, và cũng không có bất kỳ một cơ quan nào để đăng ký hay


cấp phép cho họ.

Bản thân đảng Cộng sản đã được thành lập ở Trung Quốc chứ không phải ở Việt Nam.

Như vậy, cách đây hơn 60 năm, trên đất nước Việt Nam của chúng ta đã từng có một chính phủ dân chủ, đa đảng với một bản Hiến pháp hết sức tiến bộ mà lại trong bối cảnh đất nước lúc đó thù trong, giặc ngoài. Ngày nay, trong một đất nước hòa bình, thống nhất và xu thế dân chủ hóa diễn ra trên tòan cầu, thì không thể có lý do gì để hạn chế hay ngăn cản nhân dân Việt Nam xây dựng một xã hội dân chủ và đa đảng để cho tất cả mọi người dân đều có cơ hội tham gia vào xây dựng Tổ quốc.

Về mặt pháp luât hiện hành Hiến pháp và pháp luật của Việt Nam hiện nay không có Điều nào cấm hay hạn chế công dân của mình thành lập một đảng chính trị. Như vậy công dân Việt Nam có quyền làm những gì mà pháp luật không cấm. Trong Hiến pháp Việt Nam hiện nay:

Điều 2 qui định: “Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước của dân, do dân và vì dân. Tất cả quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân…”

Điều 50 qui định: “Ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, các quyền con người về chính trị, … được tôn trọng…”

Điều 53 qui định: “Công dân có quyền tham gia quản lý Nhà nước và xã hội, …”

Điều 68 qui định: “Công dân có quyền tự do lập hội...”

Như vậy mọi quyền lực Nhà nước đều thuộc về nhân dân và của nhân dân, người dân có quyền tham gia quản lý Nhà nước bằng cách lập những đảng chính trị khác nhau để đại diện cho mình. Vì trong Hiền pháp không có qui định cấm các đảng chính trị khác thành lập và hoạt động.

Điều 4 Hiến pháp qui định đảng Cộng sản là lực lượng lãnh đạo nhà nước và xã hội, nhưng không qui định ở Việt Nam chỉ duy nhất có một đảng Cộng sản được tồn tại và phát triển.

Như vậy đảng Cộng sản cũng chỉ là một tổ chức chính trị bình đẳng với các đảng phái và tổ chức chính trị khác hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật.


Về mặt thực tiễn Trong lịch sử phát triển của nhân loại, cả về khía cạnh lịch sử cũng như pháp lý, chưa bao giờ có thực tế xảy ra là một đảng chính trị này cho phép hay đồng ý cho một đảng chính trị khác ra đời hay thành lập. Mà các đảng chính trị được thành lập trên cơ sở có sự ủng hộ của một bộ phận người dân mà họ làm đại diện.

Thông thường ở các nước, các đang phái chính trị được tự do thành lập. Và ở một số nước, họ có Tòa án Hiến pháp là nơi để các đảng chính trị đăng ký hoạt động hoặc Ủy ban bầu cử trung ương là nơi để các đảng chính trị đăng ký khi tham gia tranh cử.

Hiện tại, đảng Cộng sản Việt Nam có khoảng 3 triệu đảng viên so với khoảng 83 triệu người Việt Nam, như vậy đảng cộng sản chỉ đại diện cho một bộ phận rất nhỏ dân số Việt Nam. Trong khi đo còn khoảng 80 triệu người Việt Nam có rất nhiều những ý kiến khác, những quan điểm khác về xây dựng đất nước, và họ co quyền có môt hoặc nhiều chinh đảng khác, ngoài đảng Cộng sản để đại diện cho quyền lợi và tiếng nói của họ.

Do vậy cả về khía cạnh lịch sử, khía cạnh pháp lý và thực tiễn, mọi người dân Việt Nam không phân biệt dân tộc, tôn giáo, tín ngưỡng… đều đã và đang có quyền tự do thành lập đảng.

Để thành lập đảng ở Việt Nam? Đây là câu hỏi mà hiện nay rất nhiều người Việt Nam đang tìm câu trả lời. Theo nghiên cứu của cá nhân tôi thì cách làm dưới đây có thể phù hợp:

Trước hết là những công dân nào muốn hành lập một đảng chính trị mới, họ nên đứng ra thành lập một Ủy ban gọi là Ủy ban vận động thành lập đảng (việc thành lập Ủy ban này không phải xin phép).

Uỷ ban này sau khi soạn thảo ra Điều lệ đảng và cương lĩnh tạm thời thì đưa ra cho quần chúng nhân dân để lấy sự ủng hộ. Ủy ban nên đặt ra khi thu được bao nhiêu chữ ký ủng hộ (ví dụ là 100, 500 hay 100.000, …) thì đủ để công bố thành lập đảng va làm lễ ra mắt trước tòan thể nhân dân Việt Nam và bè bạn Quốc tế.

Trước những đòi hỏi bức xúc của quá trình dân chủ hóa đất nước, những thành viên cũ cua đảng Dân chủ và đảng Xã hội cùng với hậu duệ của họ hoàn toàn có quyền để khôi phục lại hoạt động của hai đang này.


Những thành viên của hai đảng Dân chủ và đảng Xã hội chỉ cần ra tuyên bố trước nhân dân Việt Nam và thế giới về việc khôi phục lại hoạt động của họ mà không cần phải xin phép hay đăng ký vì lý do đơn giản trước đây họ tự giải tán thì nay họ có quyền tự phục hồi hoạt động của họ.

Việt Nam trong xu thế tất yếu đi đến một xã hội dân chủ với thể chế chính trị đa đảng đó là chân lý, mà chân lý thì không một ai có thể phủ nhận hoặc chối bỏ được.

Tôi tin rằng thế hệ trẻ Việt Nam sẽ tự đứng lên để nắm lấy quyền và cơ hội của mình, đừng bao giờ thụ động ngồi chờ vào sự ban cho của người khác. �

Nguồn: http://www.bbc.co.uk/vietnamese/forum/story/2006/04/060425_quyenlapdang.s

html


Tư tưởng, Đạo đức Hồ Chí Minh Có Gì Để Học?

Ngày nay những gì được gọi là tư tưởng của Hồ Chí Minh đã trở thành nền tảng lý luận, và là chỗ dựa tinh thần cũng như để che đậy sự cai trị độc đoán, chuyên quyền của đảng cộng sản Việt Nam. Gần đây bộ chính trị cộng sản đã ra chỉ thị 06-CT/TW để yêu cầu toàn dân học tập tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh, tiếp theo ngày 16-1-2007 ra quyết định số 35-QĐ/TW thành ban chỉ đạo trung ương cuộc vân động toàn dân học tập tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh. Vậy Hồ Chí Minh có tư tưởng gì mà những người cộng sản phải tiêu tốn nhiều tiền của của nhân dân để nghiên cứu rồi bắt học sinh, sinh viên, nay là là toàn dân học tập. Sau khi tôi đã đọc quyển giáo trình tư tưởng Hồ Chí Minh do nhà xuất bản chính trị quốc gia phát hành tháng 8 năm 2006 và đọc một số cuốn sách viết về tư tưởng Hồ Chí Minh. Tôi chỉ thấy trong con người của Hồ Chí Minh có hai nhận thức quan trọng nhất và mang tính nền tảng trong cả cuộc đời hoạt động chính trị của ông, nhưng trong suốt 60 năm qua đảng cộng sản Việt Nam đã cố tình quên lãng, không áp dụng trong đường lối của họ. Hai nhận thức quan trọng đó là: Nhận thức về tư tưởng dân chủ, tự do, bình đẳng của Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền năm 1789 của Đại cách mạng Pháp, Nhận thức thứ hai đó là về tư tưởng dân chủ, về giá trị quyền sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc trong Tuyên ngôn Độc lập năm 1776 của Hợp Chủng Quốc Hoa Kỳ. Hồ Chí Minh không có những tư tưởng của riêng mình, mà ông chỉ tiếp thu và làm theo tư tưởng của những người đi trước như Mác, Lê Nin, Mao.

Nhận thức về tư tưởng dân chủ của cách mạng Pháp và cách mạng Mỹ đã được Hồ Chí Minh thể hiện trong Tuyên ngôn Độc lập được đọc tại quảng trường Ba Đình ngày 2-9-1945 khai sinh ra nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Và trong Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam năm 1946.

Mở đầu Tuyên ngôn Độc lập, Hồ Chí Minh đã trích dẫn Tuyên ngôn Độc lập của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ năm 1776 và Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Cộng hoà Pháp năm 1789, điều này cho thấy Hồ Chí Minh mong muốn xác lập vững chắc những nguyên tắc bảo vệ quyền cá nhân con người trước quyền lực, khẳng định các quyền tự nhiên không


thể bị tước đoạt của mỗi người. Hồ Chí Minh còn mong muốn xây dựng nhà nước dựa trên nguyên tắc quyền lực thuộc về nhân dân và có nghĩa là: “Để đảm bảo cho các quyền này, con người thiết lập ra các chính phủ và chính sức mạnh của các chính phủ này là xuất phát từ sự ưng thuận của nhân dân. Và khi một hình thức chính phủ nào đó trở nên đối nghịch với các mục đích trên thì nhân dân có quyền thay đổi, hay phế bỏ chính phủ đó, và thiết lập nên một chính phủ mới, dựa trên nền tảng những nguyên tắc như vậy và tổ chức các quyền lực của mình theo hình thức nào đó để cho các quyền lực ấy có khả năng đảm bảo an ninh và hạnh phúc cho họ nhiều nhất.”

Trong Hiến pháp Việt Nam năm 1946, thể hiện rõ tư tưởng Hồ Chí Minh trong việc xây dựng xã hội Việt Nam trên nền tảng dân chủ, tôn trọng và bảo vệ quyền con người. Hiến pháp năm 1946 xây dựng trên ba nguyên tắc:

“ - Đoàn kết toàn dân không phân biệt giống nòi, gái trai, giai cấp, tôn giáo.

- Đảm bảo các quyền tự do dân chủ.

- Thực hiện chính quyền mạnh mẽ và sáng suốt của nhân dân và do nhân quyết định”.

Hiến pháp 1946 khẳng định ngay trong điều đầu tiên là: “Tất cả quyền bính trong nước là của toàn thể nhân dân Việt Nam, không phân biệt nòi giống, gái trai, giàu nghèo, giai cấp, tôn giáo.”

Điều đó có nghĩa mọi người dân Việt Nam đều có quyền tham gia chính trị thông qua các đảng phái chính trị mà họ là thành viên hoặc với tư cách độc lập. Và việc đảng phái chính trị nào lãnh đạo đất nước phải do toàn dân lựa chọn và quyết định thông qua cuộc bầu cử tự do dân chủ.

Tóm lại trong cả cuộc đời hoạt động chính trị của Hồ Chí Minh, ông ấy đã tiếp thu hai tư tưởng về nhân quyền và dân chủ có giá trị kinh điển từ Tuyên ngôn Độc lập của Hoa Kỳ năm 1776 và Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Cộng Hoà Pháp năm 1789 để áp dụng vào việc xây dựng đất nước Việt Nam dân chủ với thể chế chính trị đa đảng, tôn trọng phẩm giá của con người tức là tôn trọng những quyền tự nhiên, bất khả xâm phạm và thiêng liêng của mỗi con người. Và xây dựng chính quyền của dân, do dân và vì dân. Đáng tiếc, đảng cộng sản Việt Nam sau khi nắm được quyền lực, họ đã thực hiện nền chuyên chính của mình, thực hiện chế độ độc đảng cầm quyền, hạn chế và tước bỏ đi những quyền căn bản nhất


con người như: tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do xuất bản, tự do tín ngưỡng, tự do cư trú, đi lại trong nước và ra nước ngoài, tự do biểu tình….

Nay, để duy trì sự lãnh đạo độc đảng của minh, đảng cộng sản Việt Nam kêu gọi, vận động toàn dân học tập đạo đức, tư tưởng Hồ Chí Minh, điều nay không thực tế, bởi chính đảng viên đảng cộng sản phải là những người phải học, và phải thấm nhuần những giá trị về dân chủ và nhân quyền mà Hồ Chí Minh đã tiếp thu và để lại cho họ. Khi mà ngày nay vấn đề nhân quyền đã mang ý nghĩa toàn cầu và tôn trọng nhân quyền đã trở thành hòn đá thử vàng và là biểu tượng của công lý trong công việc đối nội và đối ngoại của mỗi quốc gia. Chỉ khi công lý được thực thi thì đảng cộng sản mới có thể tồn tại được, còn không thì sẽ tự huỷ diệt chính bản thân họ. Hồ Chí Minh đã có một câu nói khá nổi tiếng đó là: “Ngày nay, chúng ta đã xây dựng nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Nhưng nếu nước độc lập mà dân không được hưởng hạnh phúc, tự do, thì độc lập chẳng có nghĩa gì” (Hồ Chí Minh toàn tập, NXB Sự thật 1984, Tập 4, tr 35)

Những tư tưởng Hồ Chí Minh đã tiếp thu mà nay đảng cộng sản Việt Nam phải thực thi ngay đó là: Tôn trọng tuyệt đối tất cả các quyền tự nhiên, thiêng liêng và bất khả xâm phạm của nhân dân Việt Nam. Từ bỏ chế độ độc đảng cộng sản lãnh đạo, chấp nhận xây dựng chế độ dân chủ đa đảng. Cùng với đại diện của các đảng phái, tổ chức chính trị, đại diện các tôn giáo, các tổ chức chính trị xã hội thành Uỷ ban soạn thảo Hiến pháp và tiến hành soạn thảo Hiến pháp mới, luật bầu cử mới, tiến hành trưng cầu dân ý và bầu cử tự do, dân chủ có sự giám sát của cộng đồng quốc tế.

January 30, 2007 Nguyễn Văn Đài


Dân trí và Chế độ Dân chủ ở Việt nam

Trong bài viết trước của tôi về công dân Việt Nam có quyền tự do thành lập đảng, đã nhận được những ý kiến đóng góp tích cực từ nhiều phía, và trong đó chủ yếu là những ý kiến ủng hộ đa đảng hay phản đối việc đa đảng.

Những ý kiến phản đối việc đa đảng thì cho rằng do trình độ dân trí còn thấp, người dân chưa đủ khả năng và hiểu biết về một xã hội dân chủ nên việc đa đảng sẽ gây ra nhiều bất ổn trong xã hội.

Trong bài viết này tôi sẽ đưa ra những minh chứng cho việc người dân Việt Nam hoàn toàn có đủ tri thức và khả năng để tiếp thu và xây dựng một Nhà nước dân chủ, đa đảng.

Trước hết, chúng ta hãy ngược dòng lịch sử của dân tộc về những thập niên đầu tiên của thế kỷ 20. Lúc đó dưới sự áp bức, cai trị của chủ nghĩa thực dân, nhu cầu đánh đuổi thực dân, giải phóng dân tộc để dành độc lập đã lan rộng trong nhân dân, đặc biệt là tầng lớp trí thức.

Truyền thống đa dạng Những phong trào yêu nước của cụ Phan Bội Châu, cụ Phan Chu Trinh tuy không giành được thắng lợi cuối cùng, nhưng nó là một tác nhân cho phong trào thành lập các chính đảng sau này.

Năm 1930 đảng Cộng sản Việt Nam được thành lập tại Trung Quốc, cuối thập niên 30 và sang đầu thập niên 40, một loạt các chính đảng được thành lập ở Việt Nam như: Quốc Dân Đảng, Đại Việt, đảng Dân Chủ, đảng Xã Hội, … Tất cả chúng ta ai cũng biết là lúc đó cuộc sống người dân Việt Nam nghèo nàn và lạc hậu, trên 80% dân số mù chữ và cả dân tộc đang bị cai trị một cách hà khắc của chủ nghĩa thực dân. Nhưng với tấm lòng yêu nước, tinh thần giải phóng dân tộc, một loạt các đảng phái chính trị đã ra đời để đấu tranh cho mục tiêu dành độc lập dân tộc.

Và đến năm 1945, Chính phủ và Quốc hội đa đảng đã được thành lập ở Việt Nam. Ở miền Bắc sau năm 1954 và trên cả nước sau năm 1975 cho


đến năm 1988, tuy vẫn còn giữ cơ chế Chính phủ và Quốc hội đa đảng, nhưng việc cạnh tranh dân chủ giữa các đảng đã không còn nữa. Tuy nhiên, ở miền Nam việc bầu cử tự do và cạnh tranh dân chủ giữa các đảng phái vào Chính phủ và Quốc hội vẫn được duy trì cho đến trước 30-4-1975.

Chúng ta có thể thấy rằng trong thế kỷ trước người dân Việt Nam đã từng làm quen và xây dựng chế độ dân chủ đa đảng, mặc dù lúc đó dân trí thấp, lạc hậu, mù chữ, thông tin bị giới hạn.

Sau 30-4-1975, khoảng 2 triệu người Việt Nam đã di cư đến các quốc gia phát triển, với thể chế chính trị dân chủ, đa đảng. Nhưng chỉ sau một thời gian rất ngắn, cộng đồng người Việt ở hải ngoại đã hòa nhập rất nhanh vào nền văn hóa, kinh tế và chính trị của nước sở tại. Đại đa số đã thành đạt về kinh tế, và nhiều người đã thành đạt về chính trị, nắm giữ những vị trí quan trọng trong chính quyền.

Trong thập niên 80 và 90 của thế kỷ trước, có hàng trăm nghìn lao động và sinh viên Việt Nam làm việc và học tập ở Liên Xô cũ và các nước Cộng sản đông Âu. Sau khi những nước trên chuyển sang chế độ dân chủ, đa đảng, thì cộng đồng người Việt ở đó cũng đã hòa nhập nhanh chóng vào nền chính trị dân chủ mà họ không hề bỡ ngỡ hay gặp khó khăn gì. Và hiện nay đang có hàng trăm nghìn lao động Việt Nam đang sống và làm việc rất bình thường ở những nước dân chủ, đa đảng như: Hàn Quốc, Nhật Bản, Malaysia, Đài Loan.

Qua những minh chứng ở trên, chúng ta hoàn toàn tin tưởng rằng nhân dân Việt Nam có đủ tri thức, kinh nghiệm, khả năng và tinh thần yêu nước để xây dựng một chế độ dân chủ, đa đảng.

Nhất là trong giai đoạn hiện nay, khi cuộc chiến chống lại sự nghèo nàn, lạc hậu, nạn tham nhũng và sự thoái về đạo đức đang quyết định đến vận mệnh của cả dân tộc, hoặc là chúng ta sẽ vươn lên để đuổi kịp các nước phát triển, hoặc là chúng ta sẽ mãi mãi tụt hậu, và làm thuê cho họ.

Khi đảng Cộng sản đã tỏ ra bất lực và không có khả năng trong cuộc chiến đó thì sự ra đời của các đảng phái chính trị sẽ phát huy sức mạnh của cả dân tộc để xây dựng một Nhà nước dân chủ, từ đó sẽ là tiền đề cho đất nước Việt Nam phát triển và cất cánh đuổi kịp các nước trong khu vực và trên thế giới.

Hà nội, ngày 1-6-2006


Nguyễn Văn Đài

Sinh năm 1969, tỉnh Hưng Yên. Từng làm việc ở Đông Đức một thời gian. Sau khi Đức thống nhất, ông trở lại VN theo học Đại học Luật. Ông thành lập Văn phòng Luật Thiên Ân ở Hà nội.

Từ 1999, ông tích cực tham gia các hoạt ñộng bảo vệ tự do tôn giáo tại VN.

Ông chuyên viết về các ñề tài luật pháp Việt nam.

Trong một bài viết năm 2006, ông khẳng ñịnh luật Việt nam không ngăn cấm công dân lập chính ñảng mới, bằng chứng là sự tồn tại của các Đảng Dân chủ Việt nam và Đảng Xã hội Việt nam cho ñến năm 1988.

Ông không tham gia ñảng phái nhưng làm tư vấn pháp lý không chính thức cho nhiều ñảng phái thành lập trong thời gian ñó. Ông góp phần ñáng kể vào sự ra ñời của Khối 8406.

Ông ñược trao giải Nhân quyền Hellman-Hammet năm 2007.

Ông cùng Ls. Lê Thị Công Nhân, kỷ sư Phạm Văn Trội, và một số các nhà hoạt ñộng trẻ khác thành lập Ủy ban Nhân quyền Việt nam.

Ông bị bắt, cùng thời gian với Ls. Lê Thị Công Nhân, vào năm 2007, lãnh án 5 năm tù.

Nguồn: bbc.com


NGUYỄN VĂN TRẦN

Khuynh hướng và đặc tính của Phong trào Dân chủ và

những người Bất Đồng chánh kiến ở Việt nam

ngày nay

Cách nay khá lâu, từ việt nam, một người quan tâm tới công cuộc tranh đấu cho dân chủ việt nam gởi ra hải ngoại đóng góp ý kiến cho một chương trình hội thảo về tình hình việt nam, có nhận xét để mô tả quan hệ giửa người tranh đấu với tình trạng xã hội ở Việt nam ngày nay: « xã hội việt nam ngày nay như một đóng rơm ướt đẩm nước lâu ngày. Những cây diêm quẹt ném vào đóng rơm tắc ngay, không đủ sức làm khô đóng rơm. Đốt cháy đóng rơm, chưa biết bao giờ ».

Cây diêm quẹt đốt cháy đóng rơm ngụ ý chỉ nhằm giựt dậy xã hội về ý thức tranh đấu thay đổi chế độ độc tài toàn trị tiến lên dân chủ tự do. Tiến hành công cuộc tranh đấu mới là đại sự. Là cả chuyện đội đá vá Trời. Mà xưa nay, bắt tay vào làm việc lớn thường lại chỉ có ít người Đó là những người thấy trước việc phải làm vì bộn phận đối với đất nước, với dân tộc. Họ là những trí thức, những con người ưu tú của xã hội.

Nhưng nếu trí thức tự giam mình trong định kiến mù quán, sai lầm trong một giai đoạn lịch sử, trong quyền lợi cá nhân, không nhận thấy lẽ phải, tiền đồ dân tộc, thì không có gì nguy hiểm cho bằng. Người trí thức trong trường hợp này tự bóp chết sứ mệnh trí thức ngay ở bản thân mình. Do trí thức mất đi ý thức thời cuộc và khả năng suy tư. Xã hội vì đó ù lì, không phát triển tiến bộ. Đất nước bị thụt lùi trước những bước tiến của


thời đại. Nhưng nếu dân tộc còn chí quật cường, còn tinh thần dũng cảm do thừa hưởng di sản tinh thần của tiền nhân thì con đường đột biến sẽ xảy ra để khai thông mọi bế tắc. Tức nhân dân đứng lên dành lấy « quyền tự mình cai trị chính mình ». Đã có dấu hiệu cho thấy ngày nay ở Việt nam, dưới chế độ độc tài toàn trị, xuất hiện nhiều cá nhân, nhiều tập hợp nhỏ, lên tiếng phê phán chế độ, đòi hỏi chế độ phải thay đổi theo dân chủ tự do. Hiện tượng này đưọc biết dưới tên gọi rất phổ quát đó là « Những người Dân chủ, Những người Bất đồng chánh kiến ».

Nhận diện những người Dân chủ và Bất đồng chánh kiến Người Dân chủ, trong tình hình Việt nam ngày nay, là những người, trong đảng hay ngoài đảng, không chấp nhận chế độ cộng sản đang cầm quyền vì đó là một chế độ độc tài toàn trị. Họ dấn thân thật sự tranh đấu để Việt nam phải có một chế độ Dân chủ Tự do. Mục tiêu tranh đấu của họ đã được xác định rỏ là đòi dân chủ cho Việt nam.

Về Dân chủ, chắc chắn họ cũng đã có quan niệm cụ thể thế nào là dân chủ? Và dân chủ của họ tranh đấu đem lại cho đất nước sẽ không phải là thứ dân chủ xã hội chủ nghĩa mà đảng cộng sản đang quyết tâm tiến lên.

Còn những người Bất đồng chánh kiến? Phải chăng đó là những người, phần lớn là đảng viên đang quyền hay hưu trí, vì phản tỉnh về quyền lợi đất nước, không đồng ý với đường lối cai trị của đảng cầm quyền, lên tiếng phê phán, yêu cầu sửa đổi cho tốt hơn, nhưng không ra ngoài thể chế hiện tại. Với những người này, dân chủ chưa định hình trong suy tư của họ. Họ vẫn không thấy sự thật là từ cách mạng Tháng Mười tới giờ chưa có một chế độ cộng sản nào đem lại phúc lợi cho nhân dân dưới sự cai trị độc tài của họ hết cả.

Hiện tượng thứ ba phản kháng, chống đối chế độ dứt khoát hơn, đó là những người ly khai. Họ công khai tách rời khỏi bộ máy cầm quyền và chống đối lại đường lối cai trị của bộ máy cầm quyền mà họ đã từng phục vụ trước đây.

Tổ chức Dân chủ Năm 2006 như là một thời điểm ở Việt nam xuất hiện nhiều Tổ chức tranh đấu cho Dân chủ. Có nhiều tổ chức vẫn còn tồn tại. Trong lúc đó, có Tổ


chức vừa ra đời buổi sáng, buổi chiều tự xóa sổ, như Đảng Dân chủ Bách việt.

Về Tổ chức Dân chủ, nguời ta có thể khái quát nhận diện một vài đảng như tiêu biểu. Sự chọn lựa này không tránh khỏi tính chủ quan. Đó là những Tổ chức, trước nhứt, mang danh xưng công khai là Đảng, kế tiếp, về mặt chủ trương, có chung những điểm tương đồng với các đảng khác không được giới thiệu ra đây là cùng tranh đấu cho Việt nam có một chế độ dân chủ:

- Đảng Dân chủ Việt nam (DCVN) là Chính đảng của tư sản dân tộc và tiểu tư sản,trí thức yêu nước và tiến bộ, hoạt động từ năm 1944. Từ năm 1954 tới 1975, Đảng DCVN hoạt động ở Miền Bắc Việt nam. Xứ ủy Miền Nam của đảng DCVN tham gia Mặt Trận Giải phóng Miền nam. Từ 1975 tới 1988, đảng DCVN hoạt động trên toàn cỏi Việt nam. (Nhưng phải hiểu cho tới thời điểm này, Đảng Dân Chủ vẫn hoạt động như công cụ của đảng cộng sản, phục vụ cho chế độ cộng sản Hà nội – Ghi chú của người viết).

Năm 2006, ông Hoàng Minh Chính, Tổng Thư ký đảng DCVN, ra tuyên bố phục hoạt đảng DCVN. Ông chủ trương phương pháp bất bạo động, hòa bình đối thoại, bình đẳng, bao dung, cùng nhau xây dựng xã hội tự do dân chủ, an bình hạnh phúc, đích thực của dân, do dân, vì dân.

Ông Hoàng Minh Chính nói rỏ không có ý định đánh đổ đảng cộng sản, mà tiếp nối đóng góp của đảng DCVN đối với dân tộc (?), đồng thời hình thành một không gian chánh trị rộng mở, cân bằng, đa thành phần nhằm hạn chế bảo thủ, cục bộ, lý luận máy móc, tham nhũng. Cụ thể là xã hội đa đảng. Các đảng cạnh tranh lành mạnh vì dân chủ, dân sinh. Đó cũng là xu hướng của hầu hết nền chánh trị trong thời đại hội nhập. Đến nay, đảng DCVN vẫn hoạt động, được nhiều thành phần xã hội tham gia và ủng hộ.

Đảng DCVN xem đảng cộng sản là một đối tác chánh trị, dự thảo Hiến pháp mới, xây dựng xã hội dân chủ, công bằng, tôn trọng luật pháp, các đảng tồn tại và hoạt động bình đẳng, công khai.

Sức mạnh của đảng DCVN do sự liên kết toàn thể quốc dân trong và ngoài nước, tất cả các đảng phái, hội đoàn, các phong trào dân chủ, các tôn giáo, các sắc tộc thành một Mặt Trận rộng lớn, một sức mạnh tổng hợp hóa giải mọi lực cảng để chấn hưng đất nước (Theo Tập Hợp Thanh niên Dân chủ, Tạp Chí Phía Trước, số 34, Paris).

- Đảng Thăng Tiến (ĐTT) thành hình từ Khối 8406 bao gồm những


người đối lập tranh đấu cho dân chủ tại Việt nam. Một trong những mục tiêu trung tâm của đảng là « Thăng tiến Tổ quốc Việt nam về các phương diện kinh tế, chanh trị, xã hội,văn hóa, tâm linh để dân tộc được sống trong một đất nước hòa bình, độc lập, tự do; xã hội đạo đức, văn minh, quốc dân thịnh vượng, hạnh phúc » (Tạp Chí Phía Trước, số 34, Paris).

- Đảng Dân Chủ Nhân Dân (DCND) chủ trương sự chuyển hóa từ quản trị độc tài sang quản trị dân chủ, bảo đảm công ăn việc làm cho các viên chức của bộ máy củ, bảo vệ sở hữu hợp phápvà an toàn của mọi cá nhân, không gây xáo trộn đời sống xã hội. Đảng DCND chủ trương liên kết và phối hợp hành động với tất cả các đảng. Đảng DCND tổ chúc trong và ngoài nước để có sức mạnh tổng hợp. Mục tiêu chung của đảng là Tự do, Dân chủ, Công bằng và thịnh vượng cho Việt nam (Tạp Chí Phía Trước, số 34, Paris).

Tranh đấu Dân chủ và nền Dân chủ

Sau khi khối cộng sản Liên-sô và Đông âu sụp đổ trọn vẹn, chấm dứt thế giới phân cực, kết thúc chiến tranh lạnh, người ta nghĩ rằng nhân loại đang sống trong một giai đoạn mà nền Dân chủ, đặc biệt là Dân chủ nghị trường, như sự kết thúc của lịch sử (Francis Fukuyama, La Fin de l’Histoire, Paris, 1989), như chân trời mà trí tuệ không thể vượt qua, như một cái gì đương nhiên. Như thể là xã hội mang tính nhị nguyên. Hể ra khỏi độc tài thì có ngay Dân chủ. Không có gì khác phải chọn lựa. Nhưng thực tế thì xã hội con người không phải quá đơn giản như vậy. Mọi tương lai đều khả hữu. Chúng ta cũng nhận thấy sự thật này một cách cụ thể từ năm 1989, lúc người ta tuyên dương sự chiến thắng vỉnh cữu của chánh thể Dân chủ đại diện và kinh tế thị trường. Từ thời điểm ấy, những xã hội thoát khỏi thế giới lưỡng cực đã tiến bước lên nhiều con đường khác nhau (như quốc gia cực đoan, cộng sản trở lại dưới những hình thức mới nhưng không có chệ độ cộng sản như trước kia) trong đó dân chủ không phải bao giờ cũng là mối quan tâm chánh yếu. Ngày nay, điều đang ám ảnh mọi nhà lãnh đạo các quốc gia tiên tiến là giải quyết nguy cơ tài nguyên khánh tận, môi trường ô nhiểm (ô nhiểm cả dân chủ và độc tài), hố sâu chênh lệch giàu nghèo. Liệu Dân chủ sẽ đủ khả năng giải quyết ba vấn đề chết sống của con người ngày mai này không?

Dân chủ và Bầu cử

Chúng ta thử làm một suy nghĩ nhỏ về Dân chủ, tức quyền làm chủ đất


nước của dân. Nhưng khi người dân cầm lá phiếu để chọn lựa người đại diện cai trị mình thì chính là lúc người dân từ bỏ quyền làm chủ thật sự đất nước của mình để trao quyền thiêng liêng đó vào tay một người mà mình chỉ biết qua dư luận hoặc truyền thông. Như vậy vận mạng của người dân đã giao phó cho một nhóm người làm chánh trị chuyên nghiệp, phân chia thành đảng phái để thay phiên nhau cai trị xã hội, tức sử lý quyền làm chủ đất nước thật sự của nhân dân, theo suy nghĩ và khả năng của họ.

Bầu cử dù có được thật sự tự do đi nữa thì cũng chỉ phân phát quyền hành vào tay của một nhóm người chuyên nghiệp. Dân chủ vẫn không mang đúng ý nghĩa thiêng liêng là « Người dân tự mình cai trị chính mình ». Lá phiếu rời khỏi tay cử tri không có nghĩa đó là sự quyết định của « nhân dân », của dân tộc, của toàn xã hội, và cho đó là dân chủ được thực thi. Không, lá phiếu chỉ là phản ánh « sự chọn lựa gọi là » của cá nhân. Tổng hợp các lá phiếu chỉ cho biết quyết định của một thành phần xã hội. Chưa phải của toàn xã hội thì không thể nói của dân tộc hay đồng nghĩa với nhân dân. Xã hội, nhân dân hay dân tộc có nội dung của nó là thực thể riêng biệt, có hồn, hoàn toàn khác với những cá nhân đơn lẻ cộng lại qua tổng số phiếu bầu, vô hồn. Nói một cách quá khích sự phát biểu qua lá phiếu mang thêm ý nghĩa cá nhân cử tri phản bội lại chính xã hội của mình, phản bội nhân dân mà mình là một thành phần (Nguyễn Hoài Vân, Những nghịch lý của Dân chủ, Web NHV).

Trên đây là sự suy nghĩ về nền dân chủ tự do thành hình từ cuộc bầu cử hoàn toàn tự do. Còn dân chủ xã hội chủ nghĩa thì cụ thể hơn, rỏ ràng hơn bởi phát xuất từ họng súng. Người dân cử tri đi bầu cử là để xác nhận thân phận từ đây sẽ bị cai trị bằng dối trá và bạo lực. Khi đi bầu, họ chỉ cần làm theo « chỉ thị ngầm » của công an là phải bỏ phiếu cho những ứng cử viên đã được đảng chọn lựa để có kết quả với số phiếu tối đa. Còn gọi đó là nền dân chủ do « đảng cử, dân bầu ».

Tocqueville (De la Démocratie en Amérique, Tobert Lafont, Paris, 1986), khi phân tích nguy cơ độc tài và suy thoái trong dân chủ, đã cho rằng dân chủ có khả năng ru ngủ con người, duy trì người dân trong một tình trạng ấu trĩ. Con người trong xã hội dân chủ (tự do) có khuynh hướng thu mình trong một phạm vi cá nhân, gia đình, hay bè bạn rất hạn chế, và chỉ quan tâm đến những nhu cầu và thú vui nhỏ nhoi riêng tư của họ, bất chấp mọi người, mọi việc chung quanh. Những kẻ này có thể gặp gỡ người khác, nhưng không nhìn thấy bất cứ ai. Họ có thể có nhiều tiếp xúc nhưng không hề ý thức sự hiện diện của tha nhân … Họ chỉ hiện hữu cho chính


họ. Tocqueville cho rằng những người ấy nhìn xã hội qua khung cảnh hạn hẹp của gia đình mình. Tâm lý này dễ biến xã hội thành một tập hợp những con người ích kỷ, khó có được một hướng tiến, một đề án, một viễn tượng chung. Tâm lý ấy cũng thuận lợi cho những kẻ mị dân, lừa gạt dư luận bằng những lời nói vỗ về đường mật, để rồi đưa xã hội vào độc tài toàn trị. Nhưng Dân chủ Tự do dù sao cũng vẫn tốt đẹp hơn thứ dân chủ xã hội chủ nghĩa cả triệu lần. Ít nhứt người dân được hoàn toàn tự do sử dụng lá phiếu của mình. Chỉ có thứ dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt nam ngày nay là cần phải được dẹp bỏ và càng sớm càng tốt.

Những thuận lợi của Phong trào Dân chủ Những thuận lợi của Phong trào Dân chủ không có nghĩa là Phong trào dân chủ thắng lợi và Chánh quyền cộng sản sẽ sụp đổ trước mắt. Tương quan lực lượng giửa phe cầm quyền và phe Dân chủ, phần thua thiệt vẫn nghiêng về phía Phong trào Dân chủ: bị đàn áp bằng đủ cách, kể cả những cách bỉ ổi nhứt của nghề công an, bị Tòa án vận dụng pháp luật bỏ tù, bị cắt bao tử, bị cô lập,… Nhưng trong lúc đó, phe cầm quyền ngày càng phải thay đổi cách đối phó để giải quyết những khó khăn vừa trong nội bộ, vừa đối với bên ngoài chỉ nhằm kéo dài thêm sự tồn tại.

Đảng cộng sản ngày nay không còn được một phần nhỏ dân chúng và đảng viên lương thiện xem là đảng cách mạng của những người thật lòng thương nước. Nhiều cấp lãnh đạo TW than phiền uy tín của đảng bị xoáy mòn. Trong đảng, trên dưới đều quan liêu, tham nhũng, giả dối. Theo một đảng viên (50 tuổi đời, 15 tuổi đảng, tác giả « Nỗi ngán ngẩm », Internet) thì nay nhiều đảng viên cấp cao đang ray rức, muốn bỏ đảng. Chưa dám quyết định vì bỏ đảng có nghĩa là mất công ăn việc làm. Là đói. Nhiều người vào đảng, mong được lên chức cao, nắm quyền hành quan trọng là chỉ để làm giàu. Theo kết quả thăm dò của Viện nghiên cứu dư luận xã hội năm 2009 thì có tới 95 % đảng viên vào đảng chỉ vì quyền lợi cho bản thân và gia đình. Nhiều người thật lòng mong muốn thay đổi để có một xã hội tốt hơn, đạo đức, lương thiện. Nhưng họ lại sợ sự thay đổi. Họ sợ bị trả thù như sau 30-04-75, họ đã trả thù những người trong chế độ Miền nam một cách vô cùng thâm độc. Hơn ai hết, người cộng sản lớn lên bằng hận thù nên họ lo sợ tới phiên họ sẽ là nạn nhân của cuộc thay đổi chế độ. Đảng cho đảng viên học tập để hù dọa thay đổi bỏ chủ nghĩa xã hội là mất nước, mất đảng, mất tất cả. Họ lo sợ vì không hiểu trong chế độ dân chủ tự do mọi người đều được luật pháp bảo vệ về đời sống, về an ninh bản thân, về


tài sản, …

Từ ít lâu nay, nhà cầm quyền vẫn phải thường xuyên đối phó với phong trào công nhân đình công đòi chủ nhân tăng lương, cải thiện điều kiện làm việc, …Khi đối phó, nhà nước vận dụng ngay bạo lực, nhưng lại không dám sử dụng bạo lực để giải quyết thành công những cuộc biểu tình, đình công mà phải dùng sức mạnh pháp quyền xã hội chủ nghĩa, ban hành Nghị định phạt công nhân đình công làm thiệt hại chủ nhân phải bồi hoàn. Nhà nước của giai cấp công nhân ngày nay lại chọn đứng về phía chủ nhân tư bản ngoại quốc, đàn áp công nhân vô sản nên tự đánh mất tư cách lãnh đạo thực hiện chủ nghĩa xã hội của mình. Mặt khác, nhà nước lo sợ lực lượng công nhân khi bị đàn áp mạnh sẽ vùng dậy vì công nhân có chung như chủ nghĩa, như ý hệ, như học thuyết để đoàn kết với nhau là « bao tử lép ». Lý tưởng này vượt qua chủ nghĩa mác-lê và cả tư tưởng hồ chí minh để lãnh đạo cuộc tranh đấu chết sống bảo vệ quyền sống của công nhân.

Việt nam vốn là một nước nông nghiệp ngày nay có 2, 5 triệu nông dân sống ở nông thôn. Họ sống như công nhân nông nghiệp, canh tác đất đai của chính họ vì nhà nước đã cướp sạch đất đai của họ, ban cho họ quyền làm chủ tập thể đất đai, ruộng vườn. Sau khi thu hoặch mùa màng, trả nợ vay mượn để làm mùa, nông dân phần đông không còn đủ lúa ăn cho tới mùa sau. Nông dân đói dài. Nhiều gia đình phải đành cho con em đi lấy chồng ngoại quốc để cứu giúp gia đình hoặc cầm thế đất đai cho ngân hàng nhà nước theo chánh sách xóa đói giảm nghèo để đi tìm việc làm ở nước ngoài. Việc làm chưa có, tiền lời ngân hàng không trả được. Đất đai thế chấp bị ngân hàng phát mải.

Hiện nay có hàng trăm ngàn nông dân đói ngay trên thửa ruộng của mình.

Sinh viên, học sinh cũng chung số phận khó khăn của công nhân và nông dân do chánh sách cai trị của nhà nước xã hội chủ nghĩa: vật giá gia tăng, tiền học cũng gia tăng hằng năm nên nhiều học sinh phải bỏ học.

Con em những nhà có tiền du học ngoại quốc, khi trở về nước có không ít người có cái nhìn mới, theo quan điểm các nước dân chủ tự do nơi họ du học. Số người này khi đông đảo sẽ không tránh khỏi ảnh hưởng xã hội cho hướng thay đổi.

Bên ngoài, Bắc kinh đang bành trướng sức mạnh để nhanh chống thôn tính Việt nam. Hiểm họa này ngày càng cụ thể.

Dân chúng thấy rỏ sự xâm lăng của Tàu, từ hình thức thô bạo như


cướp lảnh thổ và lảnh hải tới hình thức mềm dẻo, kín đáo như áp lực kinh tế, khống chế thị trường, khai thác tài nguyên đất đai, nên có phản ứng bảo vệ đất nước, bị Chánh quyền đán áp để nhằm bảo vệ quyền lợi của riêng phe cánh cầm quyền. Nhưng chánh quyền không dám đàn áp quá thô bạo, triệt để, vì lo sợ sự rạng nức trong hàng ngũ đảng là cơ hội cho phe cánh khác giành quyền và sự phản ứng của dân chúng. Chánh quyền của bạo lực mà không sử dụng bạo lực đến nơi đến chốn thì không còn là chánh quyền mạnh nữa.

Không ít đảng viên và dân chúng châm biếm chánh quyền khi chánh quyền đàn áp những người biểu tình chống Tàu cướp nước. Họ đổi khẩu hiệu ca ngợi quan hệ hai nưóc thành khẩu hiệu mới xác với thực tế hơn: « Láng giềng khốn nạn, cướp biển lâu dài, cướp đất tương lai ».

Họ nhận xét sự kiện Việt nam bị mất đất mất biển cho Tàu, cốt lỏi chỉ vì Hà nội đã chọn « đồng chí, vì đồng chí, thay vì phải chọn đồng minh và giử quan hệ đồng minh ».

Nhưng Nhà nước hà nội ngày nay vẫn kiểm soát hữu hiệu được xã hội nhờ vận dụng những điều kiện lịch sử riêng của tình hình việt nam: lợi dụng được lòng yêu nước của toàn dân làm chiến tranh giải phóng cướp chánh quyền, lập chế độ độc tài toàn trị để giử chánh quyền. Vào đầu những năm 80, đảng cộng sản phải chấp nhận từ bỏ đường lối « tiến nhanh tiến mạnh lên chủ nghĩa xã hội », mà « đổi mới » để tránh cho chế độ sụp đổ. Thoát nạn, chánh quyền vận dụng công an và quân đội để duy trì quyền lực cho phe cánh cầm quyền. Mở rộng tham nhũng cho đảng viên chức quyền, đồng nhứt đảng với Tổ quốc. Và ngày nay, để giử vững chánh quyền, đảng cộng sản tuyên bố cương quyết giử con đường xã hội chủ nghĩa vì cho rằng chủ nghĩa xã hội vẫn là « lương tâm của thời đại ».

Phe Dân chủ chưa thành công

Phía cầm quyền từ hơn 30 năm nay gặp phải nhiều khó khăn, có khi tưởng chừng như chế độ đã phải sụp đổ, nhưng họ vẫn vượt qua được. Chế độ hà nội tiếp tục tồn tại bằng những nghịch lý như ngoại xâm và nội loạn (diển biến hòa bình). Trong lúc đó phe dân chủ có sức mạnh vì đại diện cho lẽ phải, cho lương tâm thời đại thật sự, tức tranh đấu cho Dân chủ tự do, mà lại chưa thành công.

Có người cho rằng sở dỉ phe Dân chủ chưa thành công mặc dầu có chánh nghĩa vì thiếu văn hóa tổ chức. Người khác phản biện, lập luận rằng


nếu có đường lối tranh đấu đúng, thích hợp với tình hình chắc chắn sẽ thành công. Bởi có văn hóa tổ chức mà tranh đấu ồn ào, chỉ nhằm ve vản, chực sẳn sàng thỏa hiệp với cộng sản, thì dù có văn hóa tổ chức đi nữa, cũng sẽ không thành công. Chỉ thành tay sai công sản thì chắc.

Theo quan điểm này, thì đường lối đấu tranh phải thống nhứt cho mục tiêu tối hậu là giành lấy dân chủ để thực hiện « quyền người dân tự cai trị chính mình ».

Cuộc tranh đấu dân chủ là đa dạng, có nhiều mức độ khác nhau. Người tranh đấu phải có cái nhìn toàn diện. Không chỉ thấy sức mạnh bạo lực của cộng sản, mà đồng thời phải thấy xã hội đang có chuyển động thuận lợi (Nguyễn Minh Cần, hmdc 2008).

Tranh đấu dân chủ là nhằm giành lấy lại chủ quyền từ đảng cộng sản độc tài về cho người dân, nhưng người dân lại thiếu hiểu biết về một xã hội dân chủ. Đối với họ, vấn đề Dân chủ, Tự do hảy còn quá xa vời. Cho nên người trí thức phải có trách nhiệm can đảm đứng lên nắm lấy vai trò chủ động kêu gọi, vận động, giáo dục, kết hợp dân chúng thành một phong trào quần chúng tranh đấu đòi Dân chủ. Nhưng trước tiên phải biết hướng dẩn phong trào quần chúng nhằm vào những mục tiêu thiết thực đến đời sống của họ để phát triển và củng cố phong trào. Khi phong trào đã mạnh, những mục tiêu thiết thực về đời sống của quần chúng đạt được, thì mục tiêu Dân chủ Tự do ở ngay trước mắt.

Phong trào Dân chủ còn được nhận định sở dỉ chưa thành công vì không khắc phục được một số hạn chế: đa dạng, rời rạc, nên thiếu tiếng nói chung; đa số người tranh đấu dân chủ đều lớn tuổi; thiếu sự ủng hộ của quần chúng; thiếu hiểu biết lý thuyết dân chủ và kinh nghiệm tranh đấu dân chủ của thế giới; mâu thuẩn với nhau vì sự yểm trợ từ bên ngoài, …(Lâm Yến, 7 hạn chế, Internet).

Có người cho rằng, cũng như Tàu, Việt nam không có văn hóa chánh trị, tức không có tư tưởng Dân Chủ rỏ ràng, thành hệ thống. Hơn nữa trong cả ngôn ngữ, Việt nam không có từ Dân Chủ trong suốt thời gian dài vừa qua. Tuy nhiên, dưới thời quân chủ trải dài hằng ngàn năm, Việt nam có tinh thần dân chủ bàng bạc trong đời sống xã hội. Nhưng mầm móng dân chủ đó không nảy nở. Nhà vua hiền, biết thương dân,biết trọng ý dân, ý dân là ý Trời, dân thấy là Trời thấy, …nhưng « biết trọng ý dân » đã không được định chế hóa để áp dụng vào xã hội xây dựng thành thể chế dân bản, tức « do dân » thì tư tưởng xã hội chủ nghĩa đã ào chụp tới bao trùm lên xã hội mà người dân không có quyền khước từ vì không thích hợp.


Ngày nay, sống dưới chế độ xã hội chủ nghĩa theo nguyên tắc tổ chức « tập trung dân chủ » của cộng sản, người dân vẫn còn mang nặng tâm lý mong đợi đời sống sẽ khá hơn nhờ ở người cai trị biết thương dân. Chưa dám tự mình đứng lên chủ động dành lấy dân quyền.

Nhận xét

Trong một bức thư gởi TW đảng, nhiều nhà cách mạng lão thành nhận định Đảng đang ở vào tình thế hầu như rất khó thoát khỏi thảm trạng đổ vỡ cả về tư tưởng và tổ chức. Uy tín của Đảng, lòng tin của nhân dân, của chính đảng viên đang trong trạng thái khủng hoảng nghiêm trọng (Gs Tương Lai, Đảng phải là đảng của dân, Internet).

Biến chất, tham nhũng, bao che, dung túng tệ nạn tạo thành hệ thống cùng nhau cướp đất của dân, tạo sự đối kháng giữa nông dân với Đảng, chính quyền.

Ở Việt nam ngày nay, tiền quyết định tất cả. Gian ác bao trùm lên xã hội. Hố ngăn cách giàu nghèo quá nghiêm trọng. Những người lương thiện cơ hồ như không có đất sống cho mình.

“Vụ án chính trị siêu nghiêm trọng” đã được kết luận từ những nhiệm kỳ Đại hội trước nhưng đến nay đã không xử lý. Tổng bí thư kiêm Bí thư Đảng ủy quân sự TƯ đã bao che. Và một việc đặc biệt lưu ý là Lê đức Anh được tặng huy hiệu 70 năm tuổi Đảng. Gần đây có khá nhiều đảng viên bất mản tố cáo nó đã liên kết với cơ quan tình báo Trung Quốc để nhằm củng cố phe cánh cầm quyền, không quan tâm tới quyền lợi đất nước.

Trên đây là những điều kiện khách quan để thay đổi chế độ đã hội đủ và sẳng nhưng phong trào Dân chủ chưa đủ sức đứng dậy làm cuộc thay đổi.

Vậy ở Việt nam thật sự có Phong trào Dân chủ hay chỉ có những người bất đồng chánh kiến?

Phải nói ở Việt nam chưa có một Phong trào Dân chủ đúng nghĩa của nó. Vì xã hội có nhiều mâu thuẩn, xung đột giửa đảng và chánh quyền với công nhân, nông dân, trí thức, thanh niên nên xuất hiện đây đó những người lên tiếng phê phán chế độ, đòi hỏi chế độ cải thiện hoặc nhiều lắm là thay đổi chế độ cho dân chủ hơn. Phần lớn dựa vào đảng đang cầm quyền đòi hỏi thay đổi, loại bỏ người xấu bằng người tốt. Chưa có ai đưa ra đề nghị có giá trị cơ chế thay đổi như thế nào để thuyết phục những người cùng có chung ý muốn thay đổi để tổ chức thành một phong trào rộng lớn.


Những người chống đối này chỉ mới tập hợp lại thành những nhóm nhỏ, rời rạc, nhưng thể hiện nguyện vọng dân chủ hóa chế độ khá mạnh, như những blogers, nhóm nhà văn nhà báo độc lập, nhóm bốc-xít, những luật sư trẻ (Lê thị Công Nhân, Nguyễn văn Đài, Lê Công Định,…), nhóm IDS, nhóm đảng viên lớn tuổi hoài niệm lý tưởng ban đầu, nhóm các tôn giáo, …(Nguyễn Thanh Giang, Phong trào Dân chủ việt nam 2009, Internet)

Còn Đảng? Nên nhớ ở Việt nam chỉ có một đảng độc nhứt hoạt động hợp pháp. Việt nam không có qui chế Chánh đảng để chấp nhận một đảng thứ hai ngoài đảng cộng sản nên không thể nói có « đối lập » ở Việt nam. Trong tình hình đó, đảng ở Việt nam chủ trương hoạt động ôn hòa là thế nào? Tranh thủ quần chúng chiếm đa số để cầm quyền hay đối lập đều không được phép. Hoạt động bí mật thì phải võ trang, cướp chánh quyền. Lại càng khó thực hiện.

Thôi thì các Chánh đảng đã có, hảy cùng nhau tạm « đăng ký » đó chờ ngày mai biết đâu sẽ có cơ hội thuận tiện! Nhưng có điều ai cũng thừa nhận là trong mọi công cuộc tranh đấu, kết quả luôn luôn tùy thuộc ở tương quan lực lượng.Trong tình hình việt nam, phe dân chủ cần phải thắng vì đó là nguyện vọng của toàn dân tộc.

Phe dân chủ phải thắng để chấm dứt tham nhũng, sự băng hoại xã hội, tạo điều kiện tốt xây dựng và phát triển đất nước tiến lên với các nước trong vùng. Trước nhứt và sanh tử, Việt nam phải có Dân chủ để có thể động viên toàn dân cứu nước và giử nước trước hiểm họa mất nước vì cùng « phe xã hội chủ nghĩa ».�

Bài thuyết trình của Chương trình HMDC tổ chức tại Hannover, Đức, 11 – 13 / 06 / 2010,- có sửa chửa


Lần dở lại hồ sơ cũ Có đôi điều cần đọc lại về Hồ

Chí Minh

Cho tới nay, người có nhiều tên, có nhiều năm sanh khác nhau, mang nhiều huyền thoại, phải nói khó có ai hơn được Hồ Chí Minh ở Hà nội. Sách vở, báo chí, đủ các loại phương tiện tuyên truyền về ông, nếu gom lại được, là cả một khối lượng không có chổ chứa. Dân chúng trên thế giới, cả dân phi châu, mặc dầu không học lịch sử Việt nam, có thể biết hoặc một lần nghe qua tên Hồ Chí Minh.

Nhưng những hành động thật của Hồ Chí Minh phương hại đến dân tộc Việt nam, sự thật về cuộc đời của ông, về bản chất con người của ông, thì ít có người biết rỏ bởi Chánh quyền ở Việt nam bưng bít, che dấu để biến ông trở thành một con người không tì vết, trong suốt như pha-lê. Hơn nữa, chính Hồ Chí Minh cũng tìm cách che dấu những hành động của ông, đời tư của ông. Những điều được phổ biến về ông đều do bịa đặt, thêu dệt ra nhằm đánh bóng ông thành một thứ thần tượng cộng sản cho mục đích tuyên truyền chánh trị mà thôi.

Khi đề cặp tới Hồ Chí Minh, người dựa vào những thông tin chánh thức, kẻ phủ nhận nên Hồ Chí Minh trở thành một thứ hiện tượng quái gở của giai đoạn lịch sử chiến tranh việt nam vừa qua. Và cũng nhờ đó mà Hồ Chí Minh được tồn tại.

Nay chúng tôi nhắc lại hai chi tiết trong thời hoạt động của ông vào đầu thập niên 1940 như ông có bị Tưởng Giới Thạch cầm tù không? Và thật tình ông có phải là tác giả Tập Thơ Tù (Ngục Trung Nhật ký) không? (Những chi tiết khác về đời tư của ông như ông có học ở Quốc Học Huế không, thật sự học tới lớp mấy, có tham dự cuộc biểu tình chống thuế ở Huế năm 1908, có dạy học ở Trường Tư Dục Thanh, Phan Thiết, không? Chúng tôi sẽ dở lại tập hồ sơ đó vào một dịp khác).

Trả lời những câu hỏi nhỏ này, chúng tôi xin nhường lại cho độc giả và cũng rất mong được độc giả chia sẻ với chúng tôi sau khi đã đọc qua những tài liệu của chúng tôi trích dẩn dưới đây.


Bị Tưởng Giới Thạch bỏ tù Theo Hồ Chí Minh Biên niên Tiểu sử, tập II (1930-1945), Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Hà nội, 1993, thì đầu tháng 1, năm 1943, Hồ Chí Minh bị giải đến nhà ngục Quế Lâm. Trong thời gian này, Hồ Chí Minh viết những bài thơ số 104 nhan đề « Đáo Quế Lâm » (Trở lại Quế Lâm), bài thơ số 105 tựa « Nhập lung tiến » (Tiến vào nhà giam), in trong Tập Ngục Trung Nhật ký, bản chụp bút tích, trang 37, còn lưu tại Viện Hồ Chí Minh, Hà nội và Hồ Chí Minh, Nhật ký trong tù, Nhà xuất bản Văn Học, Hà nội, 1990, trang 236 – 239.

Qua đầu tháng 2 năm 1943, trong nhà tù Quế Lâm, Hồ Chí Minh tiếp tục làm thêm các bài thơ số 106, 107.

Vì bị Biện Công sảnh Quế Lâm của Ủy Ban Quân sự tình nghi là chánh trị phạm nên Hồ Chí Minh lại bị giải từ Quế Lâm về Liễu Châu để giao cho Cục Chánh trị Đệ tứ Chiến khu tra xét (Hồ chí Minh Biên niên tiểu sử và Nhật ký trong tù, sđd).

Đầu tháng 2/43, Hồ Chí Minh bị giải đến Cục Chánh trị Đệ tứ Chiến khu của Quốc Dân đảng Trung quốc ở Liễu Châu và bị giam tại nhà giam của Cục này (theo Ngục Trung nhật ký,sđd, Những mẫu truyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch, Trần Dân Tiên, Sự Thật, Hà nội, 1984, trg 96).

Từ tháng 2 tới tháng 4/43,tại nhà giam của Cục Chánh trị Đệ tứ Chiến khu Quốc dân đảng, Hồ Chí Minh viết các bài thơ số 108 «Đáo Đệ tứ Chiến khu», bài thơ số 109 «Chính trị Bộ cấm bế thất», bài thơ số 110 «Mông ưu đải», bài thơ số 111 «Triêu cảnh», …bài thơ số 119 « Tích Quang âm» (Ngục Trung Nhật ký, sđd, trg 38 – 39, 40 - 42 và Nhật ký trong tù, sđd, trg 244 – 251, 252 – 267).

Tháng 5 đến tháng 7/43, trong nhà giam của Cục Chính trị Đệ tứ Chiến khu, Hồ Chí Minh viết thêm các bài thơ số 120, 121 và 122 (Ngục Trung nhật ký, sđd, trg 42 – 43, Nhật ký trong tù, sđd, trg 268 – 273).

Tháng 5 đến tháng 8/43, Hồ Chí Minh chưa được tự do, nhưng được nhà tù đối đải tử tế: ăn uống khá hơn, được đọc sách báo. Lợi dụng sự dể dải của nhà tù, Hồ Chí Minh gởi báo, sách về Việt nam trong đó Hồ Chí Minh lồng theo một vài tin tức (có thật không?). Tài liệu trích dẩn còn nói Hồ Chí Minh lúc này dịch sách « Tam Dân chủ nghĩa » của Tôn Dật Tiên và sách « Trung quốc đích mệnh vận » của Tưởng Giới thạch ra tiếng việt nên dưới mắt người trung quốc, Hồ Chí Minh là một học giả cao tuổi, lễ


độ, ít nói.

Trong quyển Nhật ký trong tù, ấn bản tiếng anh « Prison Diary » do nhà Văn Nghệ, Hà nội, xuất bản năm 1992, thơ của Hồ Chí Minh lên tới 133 bài.

Bài thơ số 133 như sau:

“Hạnh ngộ anh minh Hầu chủ nhiệm

Như kim hựu thị tự do nhân.

Ngục trung nhật ký tòng kim chỉ,

Thâm tạ Hầu công tài tạo ân”

Hoàn, 29 / 08 / 1942 – 10 / 09 / 1943

Bài thơ số 133 xác nhận cho tới tháng 09/43, Hồ Chí Minh mới vừa được thả ra nên cảm ơn vị Chủ nhiệm tên Hầu.

Hồ Chí Minh làm Báo Việt nam Độc lập

Trên đây là phần trích dẩn tài liệu chánh thức cho thấy Hồ Chí Minh bị Trung hoa Quốc Dân đảng cầm tù từ 29/08/1942 cho tới 10 / 09 / 1943.

Vậy mà hôm 05/02/2010, để kỷ niệm sanh nhựt lần thứ120 của Hồ Chí Minh, báo điện tử Bee.net.vn phổ biến bài thơ của Hồ Chí Minh là tác giả phân tích tình hình thế giới. Bài báo viết: “Ngày 05/02/1943 ứng với ngày mùng 1 Tết Quí Mùi, bài thơ “Mừng Năm mới ” được đăng trên Báo Việt nam Độc lập, số đầu năm dương lịch, đã đến với nhân dân trong không khí sôi sục Cách mạng. Bài thơ phân tích tình hình thế giới và đón chờ cơ hội:

“Một nghìn chín trăm bốn mươi ba

Năm mới tình hình hẳn mới …”

Cũng trên Báo Việt nam độc lập, số 152, ngày 11 / 02 / 1943 và số 163, ngày 01 / 06 / 1943, người ta còn thấy Hồ Chí Minh viết bài về tình hình thế giới và làm thơ cổ vũ cho “cách mạng giải phóng ”:

“… Vậy nên ta phải đồng lòng

Trước lo cứu nước, mới mong cứu nhà

Ngày giải phóng nay đà sắp tới,

…. Rồi đây cách mệnh thành công,

Hiếu trung trọn vẹn, lưu danh muôn đời….”


(Bác Vọng, 01/01/1943)

Theo đây thì 2 bài thơ của Hồ Chí Minh đăng báo Việt Nam Độc Lập ngày 1/1/1943, tuy không đề tên tác giả, nhưng theo lời nói đầu của Báo Việt Nam Độc Lập 1941-1945, cơ quan tuyên truyền của Việt Minh tỉnh Cao Bằng, NXB Lao Động, Hà Nội 2000, thì Hồ Chí Minh là Tổng Biên tập, viết bài nhiều nhất, minh họa các bài, vẽ tranh tuyên truyền, viết tay, tham gia in trên đá. Vậy Hồ Chí Minh phải ở ngay tại Cao Bằng mới thật sự làm được hết những công việc của một Tổng Biên tập được.

Chuyện khẳng định rỏ ràng này chứng minh không thể chối cải là Hồ Chí Minh có mặt ở Cao Bằng ngày 1/1/1943, và không thể bị giam cầm trong tù ở Liễu Châu cùng thời gian đó được như “Ngục Trung nhật ký, Nhât ký trong tù và Những mẫu truyện về đời hoạt động của Hồ chủ tịch ” đã viết.

Xin lưu ý thêm bản in toàn bộ Ngục Trung Nhật Ký, NXB Văn Hóa, HN 1960 chỉ có 113 bài, nhưng bản in Nhật Ký Trong Tù, Prison Diary, NXB KHXH, HN 1992 lại có tới 133 bài. Và thêm một chi tiết rất đáng chú ý là có đến 30 chữ Hán khác nhau trong 2 văn bản (Nhật Ký Trong Tù, Prison Diary, NXB KHXH, HN 1992, trang 169-176). Ngoài ra trong sách Nhật ký trong tù, Prison Diary, trang 167, có ghi rỏ dưới bài thơ thứ 133 “Kết luận”:

HOÀN 29-8-1942 10-9-1943

Vậy Hoàn là ai? Có phải Hoàn là tên tác giả đích thực của Ngục Trung Nhật Ký?

Theo Nhật Ký Trong Tù, Prison Diary, NXB KHXH, HN 1992, bài thơ ở trang 133 “Kêt luận ” tạ ơn Hầu Chủ nhiệm cho thấy Hồ Chí Minh được trả tự do ngày 10/9/1943. Nhưng theo Giáo sư Lê Hữu Mục ở Montréal, Canada, tác giả Tập biên khảo “Hồ Chí Minh không phải là tác giả Ngục Trung Nhật Ký ” (do ỦyBan Tố Cáo Tội Ác Hồ Chí Minh ở Paris ấn hành lần đầu tiên năm 1989 chỉ để phổ biến nhằm chống lại UNESCO làm lễ sinh nhựt lần thứ 100 cho Hồ Chí Minh, do Nhà báo Từ Nguyên thực hiện) Văn Bút VN Hải Ngoại, Canada, xuất bản năm1990, ở trang 19, thì cuối năm 1942, Hồ Chí Minh được tướng Trương Phát Khuê tha về. Vậy phải bỏ tất cả các bài thơ trong Ngục Trung Nhật Ký sáng tác từ 1/1/1943 đến 10/9/1943 vì không phải của Hồ Chí Minh. Còn những bài kia, có chắc là của ông ta sáng tác không? Thật rất khó tin là của Hồ chí


Minh vì bản chất của ông là thường lấy của người ta làm của mình.

Về điểm này, chúng tôi bổ sung một chi tiết rất quan trọng về sự thật Hồ Chí Minh có phải là tác giả tập thơ “Ngục Trung nhật ký ” không?

Ngày 18/10/1998, trong một buổi thuyết trình ở Ban Việt Học của Trường Đại Học PARIS 7 (Paris V), Giáo sư người nhật tên Kenichi KAWAGUCHI, Associate Professor, TOKYO University of Foreign Studies thuật lại rằng trong một lần đến Hà Nội nghiên cứu về Hồ Chí Minh và tác giả của Ngục Trung Nhật Ký, ông được một vị thẩm quyền (ông xin dấu tên) của Viện Văn Học VN cười nói với ông là “Hồ Chí Minh không phải là tác giả của Ngục Trung Nhật Ký, nghiên cứu làm gì cho mất thì giờ ”. Nhưng rất tiếc ông này lại từ chối ghi lại bằng văn bản chính thức lời của ông phủ nhận. Chúng tôi nghĩ trong một ngày không xa những sự thật kinh hoàng của chế độ ở Hà nội sẽ được phơi bày ra ánh sáng.

Ông Vũ Châu Quán, tác giả tập biên khảo “Bác Hồ với báo Việt Nam Độc Lập, NXB Thanh Niên, Hà nội, 2008, có trích đăng lại khá nhiều bài thơ của Hồ Chí Minh làm ở Cao Bằng trong giai đoạn 29-8-1942,10-9-1943, và có nhận xét hết sức khôi hài theo tinh thần xã hội chủ nghĩa: “Từ tháng 8 năm 1942, Bác sang Trung Quốc công tác, có để lại một số bài thơ ở nhà, sau này đã đăng tiếp trên báo ” (xem trích dẩn trên đây). Người ta tự hỏi không biết làm sao Hồ Chí Minh có thể tiên đoán được vận mệnh của mình hay tưởng tượng trước về hoàn cảnh của mình sẽ được ở tù để mà làm “thơ tù ”?

Ai cũng thấy rằng ngày Tết tây 1/1/1943, Hồ Chí Minh không thể vừa ở Cao Bằng làm thơ Chúc mừng Năm mới để động viên tinh thần dân chúng Việt Nam lại vừa ở tù ở Liễu Châu, Trung Quốc!

Vậy phải nói lên sự thật rõ ràng là Hồ Chí Minh ngụy tạo hoàn toàn câu chuyện ông bị Tưởng Giới Thạch cầm tù ở Trung Quốc từ 29/8/1942 đến 10/9/1943.Tất nhiên Hồ Chí Minh không thể nào là tác giả của tập thơ Ngục trung nhật ký được!

Vì sao HCM ngụy tạo chuyện bị Tưởng Giới Thạch cầm tù ở Trung Quốc từ 29/8/1942 đến 10/9/1943? Phải chăng Hồ Chí Minh muốn có “bằng cấp ở tù” để tạo cho mình thành tích hoạt động chính trị (carisme) vì từ lúc “xuống tàu tìm đường cứu nước”, Hồ Chí Minh chỉ tận tâm với sự nghiệp làm gián điệp cho Staline mà thôi. Hay Hồ Chí Minh chủ tâm nói dối là hoàn toàn do bản chất giảo hoạt của người có sẳn thiên chức cộng sản?


Phải hiểu đây quả thật là một nghi án chính trị và văn học cực kỳ quan trọng của lãnh tụ cộng sản ở Việt Nam từ 1943 đến nay.�

Tiến sĩ Nguyễn Văn Trần là một giáo chức kỳ cựu. Trước ñây Ông ñã từng giảng dạy tại nhiều Trường Tư thục lớn ở Sàigòn.

Hưu trí tại Pháp, Ông tiếp tục tham gia hoạt ñộng trong lãnh vực Văn hóa qua các buổi thuyết trình và các bài biên khảo, phiếm luận hay nhận ñịnh thời sự.


NGUYỄN VŨ BÌNH

Việt nam và Con đường Phục hưng

Đất nước

Sau một thời gian tăng trưởng kinh tế ở mức cao (8-9%/năm), nền kinh tế Việt Nam đang trong thời kỳ suy giảm. Năm 1998 mức tăng trưởng đạt 5, 8%, năm 1999 là 5%. Đầu tư nước ngoài vào Việt Nam năm 1998 chỉ bằng 1/3 của năm 1997 và năm 1999 bằng 1/3 năm 1998. Vấn đề quan trọng là xu hướng giảm của tăng trưởng kinh tế và đầu tư nước ngoài ngày càng rõ nét. Tình trạng tham nhũng trở thành quốc nạn tham nhũng đã được Đảng, Quốc hội, Chính phủ và nhân dân thừa nhận. Tệ nạn xã hội - nỗi đau lớn nhất của dân tộc - đang phát triển không gì ngăn cản nổi. Gần đây, người ta khám phá ra vụ buôn bán, tiêu thụ ma túy lớn nhất từ trước tới nay, vụ án được xét xử ngày 13-6 tại Nam Định.

Trước tình hình thực tế của đất nước, có hai cách nhìn nhận, lý giải và đánh giá. Theo quan điểm chính thống của Đảng và nhà nước thì rõ ràng những thành tựu mà nước ta đạt được trong thập kỷ vừa qua là vô cùng ngoạn mục. Tuy nhiên, mấy năm cuối thập kỷ, do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng kinh tế - tiền tệ châu Á, mức tăng trưởng của nền kinh tế có phần giảm sút song vẫn ở mức cao nhất khu vực và châu Á. Quốc nạn tham nhũng thì Đảng và Chính phủ, Quốc hội cũng không bao giờ quên. Bài diễn văn nào, cuộc họp nào cũng nhắc tới, thậm chí những cuộc tiếp xúc ngắn ngủi giữa lãnh đạo Đảng với dân, tham nhũng cũng bị đưa ra bàn bạc, mổ xẻ. Tệ nạn xã hội đích thị là do kinh tế thị trường (mặt trái của kinh tế thị trường). Không còn phải nghi ngờ gì nữa, chúng ta chấp nhận kinh tế thị trường cũng phải chấp nhận mặt trái của nó và tệ nạn xã hội là đương nhiên. Vấn đề là giáo dục đạo đức và khắc phục mặt trái của kinh tế thị trường.


Một cách nhìn nhận khác, trái hẳn với cách nhìn nhận thông thường, chính thống. Cách nhìn nhận này thực ra đã được các nhà cách mạng lão thành, những trí thức tâm huyết với đất nước ở trong và ngoài nước bằng nhiều hình thức góp ý với Đảng và Nhà nước. Cũng là điều bình thường khi người đi sau tổng hợp và phát triển với một ý chí và quyết tâm cao trên cơ sở nhận thức của bản thân.

Đến thời điểm này, tôi cho rằng Việt Nam đang đứng trước một cuộc tổng khủng hoảng lớn nhất của chế độ hiện hành. Có thể khái quát trạng thái hiện nay của tình hình đất nước là: Bế tắc về đường lối, đình trệ về kinh tế và dồn nén về xã hội. Sau đây sẽ phân tích từng vấn đề.

1 - Bế tắc về đường lối

Vấn đề lớn đầu tiên là đường lối về chính trị. Với ý thức hệ Mác- Lênin làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hành động và phát triển nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa, Đảng Cộng sản Việt Nam đang đưa đất nước vào ngõ cụt bởi những lý do:

Thứ nhất, hệ tư tưởng Mác- Lênin khái quát thực tế lịch sử từ trước cho đến thế kỷ XIX, hiện nay chúng ta đang sống ở thế kỷ XXI, không thể lấy những kết luận của thế kỷ XIX làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hành động ở thế kỷ XXI được.

Thứ hai, dù nói cách nào thì sự sụp đổ của CNXH ở Liên Xô và các nước Đông Ấu đã chứng minh ý thức hệ tư tưởng Mác- Lênin không phù hợp với lịch sử và đã bị đào thải.

Thứ ba, theo nhà toán học Phan Đình Diệu, khái niệm “Kinh tế thị trường theo định hướng XHCN” là một khái niệm mâu thuẫn. Chủ nghĩa xã hội, với tư cách là một thể chế xã hội (theo định nghĩa kinh điển), là một chế độ mà về mặt kinh tế phải xây dựng trên cơ sở công hữu hóa về tư liệu sản xuất, quản lý tập trung và kế hoạch hóa vv... rõ ràng mâu thuẫn với kinh tế thị trường. Mâu thuẫn trong cơ sở lý luận sẽ dẫn tới những biện pháp nửa vời trong thực tiễn hành động. Đây là lý do quan trọng nhất dẫn tới bế tắc về đường lối phát triển kinh tế hiện nay. Với quan điểm kinh tế Nhà nước (nòng cốt là doanh nghiệp nhà nước) giữ vai trò chủ đạo, nền kinh tế Việt Nam không thể phát triển được. Trên thế giới chưa có một nước nào mà doanh nghiệp nhà nước hoạt động có hiệu quả và thực tế đau đớn của Liên Xô và các nước Đông Ấu cũng như những nước gọi là CNXH, trong đó có Việt Nam còn tồn tại chẳng phải đã là những minh


chứng rõ như ban ngày hay sao? Một vấn đề rất quan trọng nữa về đường lối, đó là đường lối hội nhập. Chúng ta đều biết rằng, sự phát triển của một nền kinh tế ngày nay không thể tách rời khỏi sự phát triển của nền kinh tế khu vực và thế giới. Để thu hút vốn, kỹ thuật và trình độ quản lý cho phát triển kinh tế thì hội nhập là yêu cầu tuyệt đối đối với bất cứ nền kinh tế nào. Song hội nhập lại đòi hỏi các nền kinh tế phải đáp ứng đầy đủ những nguyên tắc của nền kinh tế thị trường. Và bất kỳ nền kinh tế nào đi ngược lại hoặc chưa bảo đảm về cơ bản các nguyên tắc thị trường đều bị tổn thương trong quá trình hội nhập. Cuộc khủng hoảng kinh tế - tiền tệ châu Á vừa qua đã chứng minh rất rõ luận điểm này. Theo tôi, các nước vừa qua bị khủng hoảng do đã vi phạm hai nguyên tắc rất quan trọng của nền kinh tế thị trýờng, đó là: Thị trýờng phân bổ có hiệu quả các nguồn lực của nền kinh tế và tính minh bạch và trung thực của thông tin trong nền kinh tế thị trýờng. Nhý vậy, với nền kinh tế nýớc ta hiện nay, các nhà lãnh đạo đều cảm nhận được sự nguy hiểm của hội nhập và chính vì vậy đã dẫn tới sự nửa vời, bị động và bế tắc trong đường lối hội nhập.

2 - Đình trệ về kinh tế Báo cáo kinh tế của Viện Kinh tế học cuối năm 1999 đã đưa nhiều số liệu về việc tồn đọng một số sản phẩm cơ bản của nền kinh tế như: xi măng, sắt, thép, phân bón, đường, vv... cũng như tình hình thất nghiệp rất lớn trong các doanh nghiệp hiện nay. Đó là một trong những biểu hiện đình trệ của nền kinh tế. Nhưng quan trọng hơn là đi vào tìm hiểu bản chất của nền kinh tế nước ta hiện nay. Thú thực, là một người Việt Nam nhưng tôi không thể vui mừng được trước những cái gọi là thành tựu của công cuộc đổi mới như tăng trưởng kinh tế 8-9%, tỷ lệ đói nghèo giảm từ 33% xuống còn 17% theo số liệu chính thức. Ở đây chưa bàn đến phương pháp thống kê (tính GDP) cũng như định nghĩa về hộ đói nghèo mà vấn đề là những gì đang diễn ra đằng sau những con số đó. Chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế có một khuyết điểm rất lớn là nó không chỉ cho người ta biết được khả năng thanh toán hay khả năng trả nợ của một nền kinh tế - và đây là điểm quan trọng nhất. Tôi hình dung nền kinh tế Việt Nam như một quỹ tín dụng nhân dân khổng lồ (dân gian gọi là chủ hụi) chưa bị vỡ nợ. Đặc điểm của những quỹ tín dụng này là khả năng che đậy thực lực tài chính bằng phương pháp vay của người sau trả cho người trước và nó chỉ bị vỡ tung khi bị phát hiện hoặc không vay được nữa.

Theo số liệu công bố chính thức, tổng số nợ của nước ta là 11 tỉ USD,


nhưng số nợ thực có thể là gấp rưỡi hoặc gấp đôi (xấp xỉ 20 tỉ USD), tức là số nợ gần tương đương hoặc bằng 2/3 tổng sản phẩm quốc nội của nước ta. (GDP của Việt Nam khoảng 30 tỉ USD nhưng có người nhận định chỉ vào khoảng 20 tỉ USD). Nhưng vấn đề quan trọng là một nền kinh tế không có hiệu quả (sẽ phân tích), với đường lối và phương thức phát triển như hiện nay thì khả năng trả nợ sẽ là con số không! Điều này lý giải tại sao tất cả những số liệu, thông tin về vấn đề này đều thuộc bí mật quốc gia. Xin lấy một ví dụ cụ thể về hệ thống ngân hàng Việt Nam.

Theo số liệu của Báo cáo kinh tế của Viện Kinh tế học thì số nợ quá hạn của hệ thống ngân hàng thương mại nước ta là 7% trên tổng dư nợ, cộng với 7% khoanh nợ cho các doanh nghiệp nhà nước là 14% (theo các chuyên gia nước ngoài là 23-25%). Trong khi đó, bất kể ngân hàng nào trên thế giới, số nợ quá hạn trên tổng dư nợ là 5% thì ngân hàng đó đã phải phá sản! Như vậy hệ thống ngân hàng của nước ta có số nợ quá hạn cao gấp 3 đến 5 lần giới hạn cho phép mà vẫn tồn tại ung dung, vui vẻ. Điều mấu chốt là những thông tin này phải được giữ bí mật, nhất là đối với những người gửi tiền vào ngân hàng. Vấn đề đói nghèo cũng có kịch bản tương tự. Đằng sau những con số mỹ miều về thành tích xóa đói giảm nghèo là cuộc sống cùng cực của những người công nhân, nông dân, những người lao động. Bởi vì những con số chỉ phản ánh được mức tăng đơn thuần về lượng của thu nhập mà không biết tới một chu kỳ “tiêu dùng mới” của toàn xã hội trong những năm qua. Trong 10 năm (1990-1999) qua, chúng ta đã bước sang một chu kỳ tiêu dùng mới với những chi tiêu cho giáo dục, y tế, những khoản đóng góp mới, với chi tiêu cho những hủ tục ở nông thôn mới trỗi dậy và những khoản tiêu cực phí cho bất kỳ công việc nào, vv... Những con số tăng lên nhỏ nhoi về thu nhập liệu có lấp đầy những chi phí phát sinh trong chu kỳ tiêu dùng mới của nhưng hộ đói nghèo? Có nên tự hào về những con số đó không khi mà những gia đình này phải có những khoản tiền khổng lồ đối với họ thì con họ mới học lên được trung học và đại học.

Tình trạng đình trệ về kinh tế được phân tích rất rõ trong Báo cáo kinh tế của Viện Kinh tế học. Nguyên nhân trực tiếp của việc tồn đọng những sản phẩm cơ bản là do chi phí sản xuất quá cao so với các nước trong khu vực và trên thế giới. Nguyên nhân về cơ cấu - mục tiêu là do: thứ nhất, phần lớn lượng vốn xã hội đầu tư vào khu vực doanh nghiệp nhà nước không có hiệu quả “Doanh nghiệp nhà nước (DNNN) sử dụng hơn 80% lượng vốn xã hội, giữ vai trò quan trọng trong sản xuất và đóng góp vào ngân sách nhà nước nhưng khả năng tích luỹ còn rất hạn chế. Trên


thực tế, tổng số nợ của DNNN năm 1999 đã lên tới khoảng 200.000 tỉ đồng. Nếu tính đầy đủ những khoản như xóa nợ, khoanh nợ không phải thanh toán, bao cấp lãi suất, vv... thì các DNNN này chẳng những không tạo ra được tích lũy mà còn khó tái tạo được nguồn vốn ban đầu. Dù muốn lập luận như thế nào chăng nữa hơn 80% lượng vốn xã hội sử dụng theo phương cách trên vẫn là nguyên nhân của tình trạng giảm sút tăng trưởng và kìm hãm cầu” -- (Tạp chí Cộng sản, số 2, tháng 1-2000, trang 32); Thứ hai, khu vực kinh tế tư nhân không phát triển được. Chúng ta đều biết, kinh tế tư nhân là động lực phát triển của tất cả các nền kinh tế thị trường phát triển trên thế giới. Khu vực kinh tế này không phát triển được thì nền kinh tế cũng không thể phát triển.

Có ba nguyên nhân quan trọng làm cho khu vực kinh tế tư nhân không phát triển. Một là, không thừa nhận sở hữu tư nhân dẫn tới việc tư nhân kinh doanh không được bảo đảm và bảo vệ bằng pháp luật. Hai là, kinh tế thị trường chưa chín muồi (chưa tạo lập đầy đủ và đồng bộ các thị trường), chưa có hệ thống pháp luật cho kinh tế thị trường phát triển, dư luận xã hội đối với kinh tế tư nhân còn nhiều nặng nề, định kiến. Ba là, sự méo mó của hoạt động sản xuất kinh doanh do việc ưu tiên quá mức cho các DNNN.

Với hai nguyên nhân cơ cấu-mục tiêu nêu trên, nền kinh tế nói chung không có hiệu quả. Kết hợp với việc sụt giảm đầu tư nước ngoài và đường lối hội nhập bế tắc, sự đình trệ của nền kinh tế là một tất yếu.

3 - Dồn nén về xã hội Đối với mỗi một nhà phân tích có lương tâm, vấn đề xã hội của đất nước hiện nay là nỗi đau lớn nhất bởi tính chất nghiêm trọng và khả năng khôi phục cực kỳ khó khăn, lâu dài của nó. Có thể nói, những nền tảng cơ bản của xã hội Việt Nam đã bị phá hủy hoàn toàn. Điều này thể hiện trên những phương diện sau:

- Tính trung thực xã hội đã bị phá hủy hoàn toàn. Tính trung thực xã hội là nền tảng quan trọng nhất để một xã hội phát triển lành mạnh. Song, chúng ta đều biết rằng, qua thời gian tính trung thực xã hội đã biến mất. Trước hết, sự không trung thực bắt nguồn từ hệ thống chính trị, thẩm thấu vào hệ thống quản lý và lan tỏa ra toàn xã hội. Một đặc trưng của xã hội hiện nay là không một ai nói thật và rất sợ sự thật. Không phải ngẫu nhiên mà phương châm hành động của Đại hội VI là nói đúng sự thật, nhìn thẳng vào sự thật và đánh giá đúng sự thật.


- Đạo đức xã hội đã bị phá hủy nghiêm trọng. Những quan hệ xã hội, trong đó quan hệ con người với con người là cơ bản, và quan hệ tình cảm hợp thành nền tảng đạo đức xã hội đều bị phá hủy nghiêm trọng bởi sự ra đời và lên ngôi của một thứ quan hệ “đồng chí”. Thực ra quan hệ “đồng chí” không có nội dung xã hội và không thể tồn tại, song chính vì vậy mà nó đã tồn tại bằng một sự lên gân và tiêu diệt các mối quan hệ khác. Không có gì ngạc nhiên khi ngày nay người ta thường gọi những người mà mình ghét và khó chịu là “đồng chí”. Trải qua một thời gian dài, khi mà quan hệ đồng chí không còn nữa thì cũng là lúc mà những quan hệ khác đã bị phá hủy hoàn toàn.

- Những giá trị xã hội và thước đo giá trị xã hội đã bị đảo lộn. Bằng sự can thiệp sâu rộng của chính trị vào tất cả các lĩnh vực và trên mọi phương diện, đến nay những giá trị xã hội và thước đo giá trị xã hội đã bị đảo lộn hoàn toàn. Những gì là đúng, là sai, là hay, là dở không thể nào thống nhất và phân biệt được. Con người nào là tài, là giỏi, là dốt, là cơ hội, vv... không có thước đo xã hội làm chuẩn mục đánh giá. Đây đúng là bi kịch của xã hội Việt Nam bởi vì chúng ta không thể nào huy động và sử dụng được những con người tài giỏi, trí tuệ nhất của đất nước để thoát ra khỏi tình trạng hiện nay.

- Con người bị tha hóa. Biểu hiện cuối cùng và cao nhất về sự xuống cấp xã hội là sự tha hóa của con người. Người ta không được phép nói ra những điều mình suy nghĩ, hành động theo những gì người ta cho là đúng, tức là mình không phải là mình. Có người nói rằng, con người ngày nay là con người nhị nhân cách, song theo tôi thì những người nhị nhân cách đó là những người không có nhân cách. Làm sao mà có nhân cách được trong khi tất cả các phát biểu chính thức, những cuộc họp, hội thảo anh nghĩ một đằng lại nói một nẻo.

Lý giải nguyên nhân của tất cả những vấn đề xã hội nêu trên là một điều hết sức khó khăn. Song cũng có một vài điều để chúng ta suy nghĩ về nguyên nhân. Tuyệt đối hóa mục đích trong các hoạt động thực tiễn, tức là phải đạt được mục đích bằng mọi biện pháp, mọi giá, không cần xem xét tới hậu quả - có thể là nguyên nhân khởi nguồn, đầu tiên. Tuyệt đối hóa quyết định cấp trên - mệnh lệnh, một nguyên tắc của chiến tranh được đưa vào quản lý xã hội. Và cuối cùng, kết hợp với ảo tưởng về một xã hội dựa trên nền tảng công hữu về tư liệu sản xuất.

Trên nền của một xã hội như vậy, số lượng ngày càng tăng của tội phạm và tính chất man rợ và nghiêm trọng của tội ác không phải là điều


gây quá nhiều ngạc nhiên. Vấn đề là hiện nay đang có sự dồn nén đặc biệt về xã hội được tạo ra bởi những khó khăn của nông dân, công nhân, những ức chế của giới trí thức, những hoài nghi và lo lắng của cán bộ lão thành, cán bộ hưu trí. Có ba nguyên nhân dẫn tới những dồn nén xã hội.

* Một là, Điều kiện sống, sinh hoạt khổ cực của nông dân và công nhân. Điều này không cần dẫn chứng và phân tích nhiều bởi vì đối với công nhân, tình trạng không có việc làm và thu nhập thấp là phổ biến và rõ như ban ngày. Đối với nông dân, sự cùng cực và dồn nén đã bùng nổ ở Thái Bình mà nguyên nhân cơ bản của nó đã được phân tích hoàn hảo trong bài “Từ thực tế một xã, suy ngẫm về sự đóng góp của nông dân” của Phó giáo sư, Tiến sĩ Lê Trọng đăng trên Tạp chí cộng sản số 16, tháng 8-1997. Trong bài báo có hai điều cần lưu ý, đó là sự dư thừa của lực lượng lao động từ 50-60% ở vùng đồng bằng sông Hồng. Điều này phản ánh sự bế tắc trong việc tạo lập môi trường làm ăn thuận lợi cho nông dân. Thứ hai là mức đóng góp rất lớn của nông dân từ 13-21 khoản chiếm tới trên 70% thu nhập, dẫn tới thu nhập thực tế của nông dân ở mức cực kỳ khốn khổ: 28.400 đồng/người/tháng của lao động thuần nông và 40.000 đồng/người/tháng cho người có thêm thu nhập phụ (điều này phản ánh chính sách hà khắc đối với nông dân). Với mức thu nhập thấp, cộng với những tiêu cực phát sinh ở địa phương (cán bộ tham ô, tham nhũng, hách dịch...) những người nông dân Thái Bình nổi dậy đã thực sự cảnh báo nguy cơ tổng khủng hoảng của toàn xã hội.

* Hai là, Bất công xã hội do sự phân hóa giàu - nghèo, giữa nông thôn và thành thị đang diễn ra ngày càng sâu sắc. Trong khi những người nông dân ở nông thôn, những người công nhân đang vật lộn với cuộc sống khổ cực thì lại có một tầng lớp mới (tuyệt đại bộ phận là những kẻ có chức, có quyền nằm trong bộ máy Nhà nước, Đảng) giàu nứt đố đổ vách, ăn tiêu xa xỉ cả đời không hết của. Trong khi hàng tiêu dùng bão hòa ở thành thị thì người nông dân ở nông thôn vẫn rách rưới, thiếu thốn và không thể nào mua nổi. Pháp luật chỉ nghiêm minh đối với những người thấp cổ bé họng và nghèo khổ nhưng lại né tránh những kẻ có quyền và có tiền.

* Ba là, Cảm nhận về sự bế tắc của tương lai. Đối với người nông dân và công nhân, người ta không nhìn thấy một tương lai khả quan nào về việc làm cũng như cải thiện thu nhập của họ. Giới trí thức và những người có tâm huyết với đất nước cũng không nhìn thấy một tia sáng nào dưới đường hầm tăm tối của đường lối phát triển đất nước hiện nay. Việc không nhìn thấy lối thoát đã góp phần tạo ra sự thụ động xã hội và cuối cùng là sự


dồn nén xã hội.

Trên đây là những khái quát và phân tích về tình hình đất nước. Song tất cả thực trạng này mới chỉ là tiền đề cho sự thay đổi có tính chất cách mạng của xã hội Việt Nam. Nếu dựa vào kinh nghiệm rút ra từ những nước thay đổi chế độ trong vòng 15 năm trở lại đây, chúng ta không nhìn thấy tương lai của sự thay đổi. Ở Việt Nam, sự thay đổi chế độ bắt nguồn từ sự thay đổi đường lối chính trị do những người lãnh đạo cao nhất khởi xướng bị loại trừ hoàn toàn. Mặt khác, sự sụp đổ về kinh tế dẫn tới động loạn xã hội và thay đổi về chính trị (như Anbani và Indonexia) rất khó xảy ra bởi khả năng can thiệp và tinh thần cảnh giác cao của Nhà nước trước những biến động kinh tế. Vậy thì phải chăng là sự gia tăng của ba yếu tố khó khăn kinh tế, dồn nén xã hội, sự phân hóa của tầng lớp lãnh đạo cùng với sự xuất hiện của lực lượng đối lập sẽ là câu trả lời về sự thay đổi của đất nước.

Đứng trước tình hình hiện nay, vai trò của Đảng Cộng sản Việt Nam là gì? Liệu Đảng Cộng sản có khả năng tự thay đổi mình và xoay chuyển được tình thế để vẫn giữ được vị trí lãnh đạo đất nước trong tương lai không? Câu trả lời là không và có.

- Không: Tất cả sự lựa chọn và thay đổi khó khăn nhất của Đảng CS tập trung vào hai điểm mấu chốt là Doanh nghiệp Nhà nước và chống tham nhũng. Nếu từ bỏ được quan điểm DNNN giữ vai trò chủ đạo, đồng nghĩa với việc phát triển kinh tế tư nhân, tạo động lực mới cho phát triển kinh tế của đất nước và chống được tham nhũng, đồng nghĩa với việc làm trong sạch Đảng và lấy lại được uy tín trước nhân dân thì Đảng CS vẫn ung dung một mình lãnh đạo đất nước tiến vào thế kỷ XXI. Nhưng than ôi! điều đó nằm ngoài khả năng hiện thực. Bởi vì loại bỏ DNNN cũng chính là từ bỏ lợi ích sống còn của tầng lớp lãnh đạo, lợi ích được bao phủ bởi vẻ đẹp huyền ảo (không ai hiểu được) của định hướng XHCN, của con đường đi lên CNXH hiện nay. Còn chống tham nhũng ư? tham nhũng ở Việt Nam là phương thức tự tồn tại của tất cả những người có điều kiện tham nhũng do mức lương khốn khổ cộng với tình trạng mua quan, bán tước nở rộ hiện nay. Liệu ĐCS có thể chống được tham nhũng không?!?

- Có: Trước khi trả lời câu hỏi, cần phải có sự thống nhất về nhận thức. Nếu cho rằng tình hình đất nước hiện nay chỉ là những khó khăn tạm thời, không liên quan gì tới bản chất chế độ, thì không có gì phải bàn ở đây. Song nếu Đảng CS nhận thức được nguy cơ thực sự của tình hình đất nước, khả năng thay đổi chế độ xã hội trong tương lai gần là có thực và


không tránh được, thì vấn đề là Đảng phải làm gì để tự thay đổi và giữ được khả năng lãnh đạo (tất nhiên là không phải độc quyền lãnh đạo nữa) trong điều kiện ổn định của xã hội. Trong tình hình như vậy, Đảng CS phải có một quyết tâm và một sự hy sinh cực kỳ to lớn nhưng cần thiết. Đó là Đảng CS cần tự đặt mình vào thử thách sống còn trước khi bị xã hội làm điều đó. Và tôi tin rằng nếu Đảng CS thực sự vì dân, vì nước, thực sự muốn lấy lại lòng tin của nhân dân để tiếp tục lãnh đạo đất nước thì quyết định duy nhất đúng hiện nay là từ bỏ độc quyền lãnh đạo, đồng ý thực hiện đa nguyên tư tưởng, đa đảng đối lập. Tôi xin phân tích thêm ý nghĩa của quyết định này.

Nếu quyết định này (đồng ý thực hiện đa nguyên, đa đảng) chỉ là giải pháp để giữ vị trí lãnh đạo của Đảng CS Việt Nam trong giai đoạn nhất định, thì đối với lịch sử của đất nước, nó lại là một quyết định, một chiến công vĩ đại nhất từ trước tới nay. Nhìn lại toàn bộ lịch sử nước ta, truyền thống đấu tranh giải phóng dân tộc, truyền thống chống ngoại xâm vô cùng oanh liệt nhưng nhân dân chưa bao giờ được tự do, đất nước chưa một ngày có dân chủ. Hiện nay đất nước đang ở thời điểm quyết định cho bước chuyển biến lớn nhất của lịch sử, và lịch sử đang trao trọng trách cho tất cả chúng ta. Chúng ta, trước hết là ĐCS, cần phải nắm bắt và khai thác được thời cơ có một không hai này để mở ra cho toàn xã hội một chân trời mới của sự phát triển. Tôi tin tưởng tuyệt đối và mãnh liệt rằng, dù có bất kỳ trở ngại nào, dù ý muốn chủ quan của bất kỳ cá nhân nào, lực lượng nào cản trở, dân tộc Việt Nam vẫn đi tới đích của lịch sử: Tự do của cá nhân và Dân chủ cho toàn xã hội.

Là một người dân Việt, với nhận thức về tình hình đất nước và xu thế không thể đảo ngược, tôi chỉ có một mong muốn duy nhất là làm sao góp phần giảm thiểu tối đa những tổn thất mà nhân dân phải gánh chịu, nảy sinh từ bước chuyển biến đau đớn nhưng đầy vinh quang sắp tới. Lý do cũng rất đơn giản, một thay đổi lớn của lịch sử nếu không có sự chuẩn bị về tinh thần của nhân dân sẽ rơi vào hỗn loạn, dẫn tới hậu quả khôn lường cho xã hội. Chính vì vậy, cần có một lực lượng đối lập ngay trong lòng xã hội hiện nay để một mặt, thúc đẩy tất cả các yếu tố sẵn có đi tới chín muồi và mặt khác, cùng với thời gian và sự thay đổi, tạo ra nền tảng vững chắc cho một cơ cấu dân chủ trong tương lai (tránh tình trạng như nước Nga, khi thay đổi chế độ không có một chính đảng thực sự thay thế dẫn tới việc kéo dài thời gian xây dựng thiết chế dân chủ).

Trên tinh thần đó, Tôi đã làm đơn (có gửi kèm) xin thành lập đảng Tự


do - Dân chủ. Xin trình bày một số nét sơ lược về đảng Tự do - Dân chủ cũng như suy nghĩ của bản thân về con đường phát triển đất nước.

Đảng Tự do - Dân chủ có mục đích tự thân là đấu tranh cho Tự do cá nhân và Dân chủ xã hội. Trong bất kỳ thời điểm nào, hoàn cảnh nào, nếu Đảng không còn đấu tranh cho Tự do và Dân chủ, thì Đảng sẽ không còn là đảng Tự do - Dân chủ. Mục tiêu cơ bản và lâu dài của đảng Tự do - Dân chủ là xây dựng một xã hội: Nhân dân tự do - giàu có, Quốc gia hùng mạnh, Xã hội dân chủ - công bằng - văn minh.

Để thực hiện được mục tiêu cao đẹp trên, cần xây dựng được tiền đề, nội dung và điều kiện cho sự phát triển đất nước. Đó là: Dân chủ hóa xã hội, Xây dựng nền kinh tế thị trường hiện đại và phát triển, Quốc tế hóa mọi hoạt động, mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.

a/ Dân chủ hóa xã hội. Nói tới dân chủ hóa xã hội là phải tôn trọng những nguyên tắc chung của dân chủ, tức là phải thừa nhận những quyền cơ bản của con người, quyền công dân mà bất kỳ chế độ dân chủ nào cũng phải thừa nhận. Đó là quyền được sống và mưu cầu hạnh phúc, quyền được tự do ứng cử và bầu cử. Mặt khác, cần xây dựng hệ thống luật pháp làm nền tảng cơ bản cho chế độ chính trị dân chủ. Một luật pháp cần bảo đảm được những quyền con người và quyền công dân cơ bản, bảo đảm được sự phát triển và thay đổi bằng tiến hóa trong ổn định và quan trọng nhất là tạo ra khả năng lựa chọn cái tốt nhất cho đất nước. Điều cần lưu ý là xây dựng chế độ dân chủ phải là một quá trình liên tục, tự điều chỉnh, tự bổ sung và hoàn thiện. Cần huy động được sự cống hiến của mọi người, không loại trừ người nào trong quá trình thực hiện dân chủ.

b/ Xây dựng nền kinh tế thị trường hiện đại và phát triển. Trong nền kinh tế thị trường thì quyền tư hữu tài sản là nền tảng phát triển, quyền sở hữu trí tuệ là động lực phát triển. Cần phải tuyệt đối bảo đảm và bảo vệ hai quyền này bằng luật pháp. Đồng thời tuân thủ nguyên tắc số một của kinh tế thị trường là: thị trường phân bổ có hiệu quả các nguồn lực. Nền kinh tế hiện đại gắn liền với xã hội thông tin, kinh tế tri thức và toàn cầu hóa. Với tiềm năng trí tuệ và khả năng sáng tạo của con người Việt Nam, chúng ta hy vọng một sự bùng nổ khi mỗi một cá nhân được tự do phát triển.

c/ Quốc tế hóa các hoạt động trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Đây vừa là yêu cầu, vừa là điều kiện để phát triển của tất cả các quốc gia trên thế giới. Xét trên góc độ hội nhập, đó là việc tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại nhằm phát huy văn hóa dân tộc lên tầm cao mới. Xét trên giác độ toàn cầu hóa, đó là thực hiện sự luân chuyển tự do của các yếu tố: nhân


lực, thông tin, vốn, kỹ thuật. Trong điều kiện hiện nay, đẩy mạnh quốc tế hoá các hoạt động trên mọi lĩnh vực chính là điều kiện để thực hiện dân chủ hoá xã hội và xây dựng nền kinh tế thị trường hiện đại.

* Bài viết này tập hợp tất cả trí tuệ và tâm huyết của bản thân tôi. Với tâm niệm rằng, cần phải có một đảng chân chính và trung thực ngay từ buổi đầu thành lập, bằng phương thức đấu tranh công khai và hoà bình cho Tự do và Dân chủ ở Việt Nam. Tôi biết rằng, có thể tôi sẽ phải hy sinh nhưng vẫn tin tưởng tuyệt đối là: Lịch sử sẽ sang trang, nhân dân Việt Nam nhất định sẽ được hưởng Tự do và Dân chủ trong một tương lai không xa nữa. Và trên nền của Tự do và Dân chủ, nhân dân Việt Nam sẽ làm cho cả thế giới phải kinh ngạc về dân tộc mình, đất nước mình không kém những gì họ đã làm trong lịch sử.�


Đơn Xin Thành Lập Đảng Tự Do - Dân chủ

Kính gửi:Ông Trần Đức Lương

Chủ tịch nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam

Đồng kính gửi: Ông Nông Đức Mạnh

Chủ tịch Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

Tên tôi là: Nguyễn Vũ Bình, phóng viên Tạp chí Cộng sản, thường trú tại số nhà 26, tổ 67b, phường Vĩnh Tuy, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội.

Qua một thời gian nghiên cứu, tìm hiểu về tình hình đất nước, tôi có nhận thức rằng Việt Nam hiện nay đang đứng trước một cuộc tổng khủng hoảng toàn diện về kinh tế, chính trị và xã hội. Theo nhận định của tôi, trong tương lai không xa nữa, sẽ có một sự thay đổi lớn của lịch sử đất nước và đó chính là sự thay đổi về chế độ xã hội. Việc có một lực lượng đối lập, mà đại diện là một chính đảng trong lòng xã hội hiện nay là yêu cầu bức thiết và tất yếu để giảm thiểu những tổn thất mà nhân dân phải gánh chịu trong quá trình thay đổi. Trên cơ sở nhận thức như vậy, tôi mạnh dạn làm đơn này, đề nghị và kính mong các Ông, vì tương lai đất nước, vì lợi ích của dân tộc, cho phép tôi thành lập đảng Tự Do - Dân Chủ.

Tôi xin chân thành cảm ơn.

Hà Nội ngày 2 tháng 9 năm 2000

Người làm đơn

Nguyễn Vũ Bình


Về Vấn đề Biên giới Việt–Trung

Trong thời gian gần một năm qua, những người Việt Nam yêu nước không phân biệt nguồn gốc chính trị, đều sửng sốt, đau lòng và phẫn nộ khi được biết hiệp định biên giới Việt - Trung được ký kết và phê chuẩn lén lút làm thiệt hại hàng trăm km2 đất đai tổ tiên cha ông để lại. Đã có rất nhiều người lên tiếng, nhiều bài viết, bài nói và giải thích khác nhau xung quanh vấn đề này. Sau khi đuợc tiếp cận với những bài viết và tài liệu cũng như những phản kháng, kiến nghị của rất nhiều người Việt Nam trong và ngoài nước, Tôi có một số băn khoăn, thắc mắc xung quanh vấn đề biên giới Việt - Trung. Qua thời gian nghiên cứu, tìm hiểu, Tôi đã đi tới nhận thức về vấn đề này.

Trước hết, tại sao lại có sự khác biệt rất lớn giữa thông báo của Nhà nước về hiệp định biên giới trên bộ với những nguồn thông tin khác. Theo thông báo của Nhà nước Việt nam, trong số 227 km2 đất đai tranh chấp suốt dọc biên giới, bằng các nguyên tắc phân chia đuợc che chắn khá kỹ luỡng, phía Trung Quốc đuợc chia 114 km2 và phía Việt Nam là 113 km2. Trong khi đó các nguồn tin khác lại khẳng định, diện tích đất đai phía Việt Nam bị mất là từ 720 km2 - 900 km2.

Phải hiểu vấn đề này như thế nào? Liệu có phải một trong hai nguồn thông tin này không chính xác hoặc là sự bịa đặt hoàn toàn? Câu trả lời là cả hai nguồn tin này đều đúng!

Mỗi nguồn thông tin đều có cách đặt vấn đề và cách giải thích theo cách đặt vấn đề đó. Đối với nguồn thông tin Việt nam bị mất từ 720 km2 - 900 km2 thì đối tượng so sánh là hiệp định biên giới Việt - Trung vừa ký kết, với hiệp định biên giới Pháp - Thanh. Theo đó diện tích đất đai bị mất có thể không chỉ bắt đầu từ hiệp định mới ký kết mà từ nhiều năm trước đó. Còn với thông báo chính thức của Nhà nuớc Việt Nam, diện tích đất đai bị tranh chấp chỉ là sự so sánh trên thực tế trong một giai đoạn nhất định, có thể là từ truớc và sau cuộc chiến tranh biên giới Việt - Trung (1979 - 1986). Một ví dụ là địa danh ải Nam Quan, trên thực tế đã bị mất vào tay Trung Quốc từ khá lâu trước cuộc chiến tranh biên giới, nhưng chỉ đến bây giờ người ta mới được biết điều đó (đọc bài “Hận Nam Quan ngày


xưa, hận Nam Quan ngày nay”).

Một câu hỏi được đặt ra là việc mất đất đã diễn ra như thế nào? Tại sao vừa qua Đảng cộng sản Việt Nam lại ký kết hiệp định đó? Và tại sao họ lại chỉ đặt vấn đề giải quyết tranh chấp đất đai trên thực tế và trong giai đoạn ngắn?

Quá trình đất đai, lãnh thổ bị Trung Quốc lấn chiếm có thể coi là hệ quả tổng hợp của sự mất cảnh giác, của cái giá phải trả đổi lấy sự ủng hộ, giúp đỡ của Trung Quốc trong cuôc chiến tranh và sau cùng là của những kẻ dùng đất đai của tổ tiên cha ông để lại đổi lấy quyền lực của cá nhân và tập đoàn cầm quyền. Trong một số tài liệu đã nêu, vào những năm chiến tranh, để tránh tổn thất cho cơ quan đầu não, Đảng cộng sản đã đặt các An toàn khu sát dọc biên giới Việt - Trung và công bố đó là phần đất đai của Trung Quốc. Ngoài sự mất cảnh giác, chúng ta cũng hiểu được rằng sức ép từ phía Trung Quốc với những thủ đoạn rất tinh vi và khôn khéo đã đẩy Đảng cộng sản Việt Nam phải đánh đổi lấy sự ủng hộ và giúp đỡ của Trung Quốc trong cuộc chiến tranh vừa qua.

Việc ký kết và phê chuẩn hiệp định biên giới Việt - Trung vừa qua mang đậm dấu án cá nhân của ông Lê Khả Phiêu, cựu Tổng bí thư đảng, người đứng đầu Bộ chính trị khi đó. Với cơ chế tập thể lãnh đạo, thực chất là vô trách nhiệm, người đứng đầu Bộ chính trị rất dễ dùng những thủ đoạn đơn giản để giải quyết những vấn đề quốc gia mà không ảnh huởng trực tiếp đến quyền lợi trước mắt của những uỷ viên Bộ chính trị còn lại. Và ông ta đã đạt đuợc mục tiêu, song cái đích cuối cùng mà ông ta nhắm tới lại không đạt được, đó là sự ủng hộ của người khổng lồ phương Bắc để duy trì chiếc ghế Tổng bí thư

Lý do Ban lãnh đạo hiện nay giải quyết vấn đề tranh chấp lãnh thổ, lãnh hải chỉ bó hẹp trong phạm vi nhất định về thời gian và không gian cũng không có gì khó hiểu. Bình thường ra, ban lãnh đạo quốc gia phải nhân danh sự liên tục của quốc gia hay chí ít là sự liên tục của chế độ để giải quyết vấn đề biên giới, theo đó bảo đảm chủ quyền thiêng liêng của tổ quốc. Nếu những người đi trước có sai lầm phải tìm cách sửa chữa và tuyệt đối không để thiệt hại thêm một tấc đất vào tay ngoại bang. Song, đối với giới lãnh đạo hiện nay, một tâm lý và phong cách ứng xử phổ biến là chỉ quan tâm tới phạm vi, lĩnh vực và đơn vị mình quản lý để làm sao không xảy ra sự cố nào có thể ảnh hưởng tới chiếc ghế quyền lực hiện tại và khả năng thăng tiến trong tuơng lai. Ngoài ra, người ta không hề quan tâm tới những gì xảy ra trước khi tiếp nhận và sau khi thay đổi đối tuợng quản lý.


Hay nói cách khác, với sự tha hoá nhân cách và cảm nhận sự bế tắc của tuơng lai, thực chất giới lãnh đạo hiện nay không có trách nhiệm gì trước vận mệnh dân tộc cũng nhu không hề đại diện quyền lợi của nhân dân.

Chính lối suy nghĩ như vậy về trách nhiệm mà ban lãnh đạo Đảng cộng sản đã ký kết hiệp định biên giới vừa qua. Nhưng có một điều mà họ không thể không nghĩ tới đó là trách nhiệm trước lịch sử, một trách nhiệm rất lớn bởi vì họ phải gánh cả sai lầm của những người tiền nhiệm khi đặt bút ký và phê chuẩn hiệp định biên giới Việt - Trung.

Từ khi phát hiện ra việc ký kết và phê chuẩn hiệp định biên giới Việt Trung của ban lãnh đạo Đảng cộng sản, những người Việt Nam yêu nước đã có phản ứng quyết liệt bằng nhiều hình thức và mức độ khác nhau. Chúng ta có thể tự hào về những việc đã làm và kết quả trước mắt, tạm thời ngăn chặn được Ban lãnh đạo Đảng cộng sản phê chuẩn hiệp định biên giới trên biển.

Qua sự kiện này, Tôi cũng nhìn thấy một mối lo rất lớn đang ngày một hiện diện rõ hơn. Phản ứng của người dân truớc sự kiện trọng đại của dân tộc thật đáng thất vo. Ng. Một phần không nhỏ nhân dân trong nước đã biết tới việc đất đai lãnh thổ bị cắt nhượng, nhưng chỉ có một số rất ít người đang tham gia phong trào dân chủ lên tiếng bảo vệ chủ quyền quốc gia, dân tộc. Sự thờ ơ đã phản ánh tinh thần yêu nước nói chung của nhân dân xuống tới mức đáng báo đô. Ng. Sự kiện hàng ngàn hec-ta rừng chàm nguyên sinh ở U minh thuợng và U minh hạ bị thiêu huỷ hoàn toàn không chỉ tố cáo khả năng quản lý yếu kém của giới lãnh đạo hiện nay mà còn cho thấy những tổn thất vô cùng lớn khi người dân không quan tâm tới lợi ích chung của quốc gia, dân tộc. Là người Việt Nam, chúng ta cần khẩn trương hành động để hun nóng tinh thần yêu nước, điều kiện không thể thiếu đối với tuơng lai của dân tộc trước khi quá muộn. Một trong những việc cần làm là tiếp tục cuộc đấu tranh bảo vệ lãnh thổ, lãnh hải thiêng liêng của tổ quốc.�

Hà Nội, ngày 30 tháng 5 năm 2002 Nguyễn Vũ Bình


BẢN ĐIỀU TRẦN Về Tình trạng Nhân quyền

Tại Việt nam

Hà Nội, ngày 19 tháng 7 năm 2002

Kính gửi: Ủy ban Nhân quyền - Quốc hội liên bang Hoa Kỳ

Tôi rất xúc động khi nhận được lời mời tham dự cuộc điều trần trước Quốc hội liên bang Hoa Kỳ. Tôi xin thành thật cảm ơn bà Loretta Sanchez và Ủy ban Nhân quyền của Quốc hội đã cho tôi cơ hội quý báu này để phản ánh và bày tỏ quan điểm của mình về tình trạng nhân quyền tại Việt Nam. Về tình trạng quyền con người bị vi phạm, chúng tôi, những người đấu tranh cho dân chủ và thân nhân của những người bị bắt giam, đã cùng ký vào một bản kiến nghị tập thể ngày 6 tháng 7 năm 2002 để nêu lên nhiều vụ đàn áp nhân quyền điển hình như sau:

1. Ngày 25 tháng 4 năm 2001, hai ngày sau khi ông Nông Đức Mạnh nhậm chức Tổng Bí Thư, công an Hải Phòng chặn bắt ông Vũ Cao Quận rồi tống giam ông suốt 9 ngày chỉ để tra hỏi về các bài viết của ông và của các nhà trí thức khác.

2. Ngày 12 tháng 7 năm 2001, công an thành phố Hồ Chí Minh chặn bắt để cướp đoạt bản ghi chép những cảm nhận của Tướng Trần Độ về Đại Hội IX.

3. Ngày 5 tháng 9 năm 2001, chỉ vì lá đơn xin thành lập Hội Nhân Dân Ủng Hộ Nhà Nước Chống Tham Nhũng mà ông Phạm Quế Dương, ông Trần Khuê, ông Hoàng Minh Chính cùng gần 20 người khác đã bị bắt bớ hay bị sách nhiễu.

4. Suốt tháng 9 và tháng 10 năm 2001, nhà nước đã cho dựng lại cảnh đấu tố khắp các khu dân cư đối với các ông Hoàng Minh Chính, Phạm Quế Dương, Nguyễn Thanh Giang, Lê Chí Quang.

5. Cuối năm 2001, công an chặn đường bắt nhà thơ Bùi Minh Quốc, sau khi ông thực hiện một chuyến đi tìm hiểu về vấn đề biên giới giữa Việt Nam và Trung Quốc. Hiện nay ông đang bị quản chế 2 năm tại nhà. Cùng


bị đẩy vào cảnh tù tại nhà hiện nay còn có nhà xã hội học Trần Khuê, tiến sĩ sinh vật học Hà Sĩ Phu.

6. Tháng 1 năm 2002 thứ trưởng Bộ Văn Hóa Thông Tin Phan Khắc Hải ký quyết định truy tầm và tiêu hủy một số sách của những người dân chủ. Quyết định này là một sự chà đạp trắng trợn quyền tự do tư tưởng và ngôn luận.

7. Trong mấy tháng qua, nhà cầm quyền đã bắt giam hàng loạt anh em trẻ với những lý do không xác đáng, như Nguyễn Khắc Toàn, Lê Chí Quang, Phạm Hồng Sơn.

8. Cắt điện thoại cả gia đình của các ông: Hoàng Minh Chính, Phạm Quế Dương, Hoàng Tiến, Trần Khuê, Trần Dũng Tiến, Hà Sĩ Phu, Nguyễn Đan Quế, Bùi Minh Quốc, Nguyễn Thanh Giang, Nguyễn Vũ Bình...

9. Sách nhiễu, giam cầm hàng loạt tín đồ và các chức sắc tôn giáo.

Từ những vụ đàn áp nêu trên và nhiều vụ xảy ra trong quá khứ, bản thân tôi có một số nhận định về tình trạng nhân quyền tại Việt Nam như sau:

- Việc vi phạm quyền con người từ phía nhà cầm quyền Việt Nam đã diễn ra thường xuyên, liên tục và có hệ thống. Cùng với sự hội nhập và mở rộng thông tin, nhận thức chung của nhân dân Việt Nam đã được nâng cao. Điều này tất yếu dẫn tới việc những tiếng nói đấu tranh cho tự do dân chủ, tự do tôn giáo, vv.. được cất lên ngày càng nhiều và mạnh mẽ hơn. Song song với quá trình đó là sự đàn áp của nhà nước với tất cả những thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt. Sự đàn áp này luôn luôn vi phạm những quyền cơ bản của con người mà trong chính hiến pháp, cũng như những hiến chương về quyền con người được nhà nước Việt Nam ký kết. Trong một vài năm trở lại đây, trước tình hình bùng phát của những tiếng nói dân chủ và khả năng kết hợp của họ, sự vi phạm những quyền cơ bản của con người ngày càng gia tăng cả về cường độ và tính chất trắng trợn. Xu hướng này không mất đi mà còn tiếp tục trong thời gian tới.

- Tình trạng vi phạm nhân quyền của nhà nước Việt nam trong thời gian dài rất bùng nhùng, lúc được cải thiện, lúc rất nặng nề. Sự lên án và can thiệp của các chính phủ dân chủ và các tổ chức bảo vệ nhân quyền mới chỉ đem lại những kết quả rất hạn chế. Và nhiều khi diễn ra tình trạng “bắt cóc bỏ đĩa”. Có tình hình đó là do hai nguyên nhân: lực lượng dân chủ trong nước chưa đủ mạnh để có thể tự bảo vệ và sức ép quốc tế lên nhà nước Việt Nam còn rất tản mạn, thiếu tập trung và sự đồng loạt.


Qua quá trình tìm hiểu, theo dõi và nghiên cứu tình hình vi phạm nhân quyền và phong trào dân chủ, tôi có một số suy nghĩ về những giải pháp khả dĩ có thể hạn chế, ngăn chặn và tiến tới xóa bỏ tình trạng vi phạm nhân quyền.

Trước hết và trên hết, bản thân những người, nhóm người thường xuyên bị xâm phạm những quyền cơ bản cần có phương cách tự bảo vệ mình. Mục tiêu tối thượng của nhà nước Việt Nam là cô lập, chia rẽ và phân hóa những chiến sỹ đấu tranh cho dân chủ để bằng mọi giá ngăn chặn sự kết hợp có thể xảy ra. Họ thực hiện điều này bằng chiến thuật đánh tỉa, bằng tất cả các thủ thuật và thủ đoạn đối với từng đối tượng mà họ đã nghiên cứu kỹ lưỡng. Vậy thì để đối phó với tình hình đó, còn có gì khác hơn là sự co cụm và nương tựa lẫn nhau giữa những người cùng chí hướng đấu tranh cho dân chủ? Sự kết hợp này cần phải tính đến bối cảnh trong nước và quốc tế cũng như tình hình thực tế của phong trào dân chủ hiện nay. Và theo tôi, nó phải được công khai dựa trên những mục tiêu mà phần lớn nhân dân có thể ủng hộ.

Sự kết hợp của những con người can đảm thực hiện quyền con người ở Việt Nam không chỉ tạo ra sức mạnh tự bảo vệ, mà còn thay đổi đối tượng để các chính phủ dân chủ và các tổ chức bảo vệ nhân quyền thực hiện sự bảo vệ hiệu quả hơn rất nhiều. Không những thế, họ còn nhìn thấy tương lai của sự thay đổi thông qua sự kết hợp này và điều đó sẽ thúc đẩy họ quyết tâm hơn trong việc gia tăng sức ép và sự can thiệp của mình.

Về phía những Chính phủ dân chủ và các tổ chức bảo vệ nhân quyền thì điều quan trọng nhất là tìm ra được “gót chân Asin của cộng sản Việt Nam”, và cách thức gây sức ép hiệu quả nhất để bảo vệ nhân quyền. Đây quả thực không phải là điều dễ dàng bởi vì tình hình Việt Nam đầy rẫy những mâu thuẫn và làm bối rối rất nhiều nhà phân tích. Nhưng theo lô-gic thông thường thì đối với một đất nước đang trong quá trình Công nghiệp hóa, Hiện đại hóa và hơn nữa, với một số lượng khổng lồ đội ngũ nhân viên ăn lương ngân sách thuộc các hệ thống Đảng, Nhà nước, Chính phủ và đoàn thể từ trung ương đến địa phương thì cái mà họ cần chắc không ngoài đô-la. Điều quan trọng nhất là việc sử dụng tiền sai mục đích đã che dấu được tử huyệt của chế độ này.

Tuy nhiên, với khả năng xoay sở và sự lì lợm, nhà nước cộng sản này chỉ nhân nhượng và chịu thỏa hiệp khi sức ép quốc tế lên nó bảo đảm được yêu cầu đồng loạt với một quyết tâm cao. Tôi được biết là Hạ Viện Mỹ đã thông qua Dự Luật Nhân Quyền cho Việt Nam, với một tỷ lệ rất cao là


410/1. Những người đấu tranh cho dân chủ Việt Nam vô cùng phấn khởi trước sự kiện này và bày tỏ sự cảm kích đối với những dân biểu Hoa Kỳ đã hỗ trợ để dự luật này được thông qua. Trong thời gian qua, đảng cộng sản Việt Nam đã kịch liệt phản đối và tìm cách vận động, áp lực để Hoa Kỳ hủy bỏ Dự Luật Nhân Quyền cho Việt Nam. Tôi cho rằng đây là lúc mà Hoa Kỳ phải bày tỏ quyết tâm hỗ trợ nhân dân Việt Nam bằng cách chính thức thông qua Dự Luật này, vì tôi tin rằng nó sẽ giúp cải thiện tình trạng nhân quyền tại Việt Nam.

Kính thưa quí vị,

Bối cảnh Việt Nam hiện nay tương đối thuận lợi để thực hiện những những kế hoạch mang tính đột phá trong công cuộc bảo vệ nhân quyền và vận động dân chủ. Uy tín của Đảng cộng sản Việt Nam đã giảm sút tới mức thảm hại sau vụ án Trương Văn Cam và đồng bọn (còn gọi là vụ án Năm Cam); kế hoạch cắt giảm thuế vào AFTA chuẩn bị bắt đầu... Và cuối cùng, tôi luôn luôn quan niệm, chỉ có thể ngăn chặn và xóa bỏ tận gốc tình trạng vi phạm nhân quyền tại Việt Nam khi thực hiện được điều đó trên phạm vi quốc gia, tức là thành công trong công cuộc dân chủ hóa đất nước. Vì vậy, tất cả những giải pháp đấu tranh bảo vệ nhân quyền cần hướng tới mục tiêu cao nhất mà nhân dân Việt Nam hằng mong ước: tự do cá nhân và dân chủ cho toàn xã hội.

Tôi xin chân thành cảm ơn quí vị!

Nguyễn Vũ Bình

Nhà 26, tổ 67b, p Vĩnh Tuy

Quận Hai Bà Trưng, Hà Nội

Nguồn: http://www.shcd.de/dautranh%20DC/nguyenvubinh/ban%20dieu%20tran%20ve%20tinh%20tranh%20nhan%20quyen%20VN.html


Nguyễn Vũ Bình

Ông nguyên là phóng viên của Tạp chí Cộng sản. Tháng 1 năm 2001, ông nghỉ việc và tỏ ý muốn lập Đảng Dân Chủ Tự Do Việt Nam, kêu gọi cải cách chính trị, thả tù nhân chính trị, và lập hội nhân dân chống tham nhũng.

Tháng 7, 2002, ông bị bắt sau khi gởi bài ñiều trần tới Ủy ban Nhân quyền của Quốc hội Hoa Kỳ về tình hình vi phạm nhân quyền ở Việt Nam.

Tháng 8, sau khi ra tù và quản chế tại nhà, ông viết bài "Một vài suy nghĩ về Hiệp ñịnh Biên giới Việt-Trung," và bị bắt lại vào tháng 9, 2002.

Năm 2002, ông ñược trao giải Hellman-Hammett, cho những người cầm bút ñương ñầu với các ñàn áp chính trị.

Ông mãn hạn tù tháng 6 năm 2007.


PHAN THANH TÂM

Việt nam Sau Ba Mươi Năm Xa cách

Trở về Việt Nam sau ba mươi năm lìa xa, tôi đã đi không ngừng, Saigon ra Trung, Hà Nội vô Nam; và mong sẽ quên chuyện non nước mình, như qua lời bản nhạc Tôi Sẽ Đi Thăm của Trịnh Công Sơn. Càng đi tôi càng nhận thức rằng chúng ta không nên quên chuyện non nước mình. Muốn hướng tới một tương lai công bằng, dân chủ, văn minh, giàu mạnh ta phải nhớ quá khứ; nhớ để tha thứ chớ không phải nhớ để nuôi dưỡng hận thù. Theo tôi, ngày 30/4/75 là ngày thống nhất đất nước, gỉai phóng miền Bắc khỏi sự cơ cực, dối trá; và không phải là ngày mà cả nước đều đi chung cuộc mừng với các nhà lãnh đạo Cọng Sản ở Ba Đình.

Tôi đã thấy gì trong chuyến đi thăm xuyên Việt hồi tháng 12/06? Một nước Việt đang tiến bước và thay đổi rất nhiều. Hà Nội có một nếp sống đô thị đích thực, khởi sắc, sôi nổi chớ không gượng gạo, dè dặt và buồn như thời thập niên 80. Thủ đô nước Việt Nam đứng hàng thứ sáu trên cả Bắc kinh trong cuộc bình chọn 10 thành phố du lịch hấp dẫn nhất ở Châu Á. Còn Sài Gòn thủ đô của một chế độ đã chết, giờ mang tên mới Thành phố Hồ Chí Minh hết còn là Hòn Ngọc Viễn Đông, bị tụt hậu tuy có nhiều sửa sang, xây cất. Nón cối, dép râu, aó quần xộc xệch của cán bộ đã biến đi đâu mất. Giao thông trong thành phố Saigon Hà Nội là một khủng hoảng lớn. Giờ cao điểm xe cộ rối nùi; mạnh ai nấy lách, lấn. Đi bộ băng qua đường là một thử thách. Du khách phải liều và bình tĩnh tiến bước mới được. Taxi và xe ôm rất thông dụng. Saigon có gần tám triệu dân mà số xe gắn máy là bốn triệu chiếc.

Chuyện đánh cho Mỹ cút cho ngụy nhào, giờ đã xưa rồi vì rằng Mỹ không có cút và ngụy cũng chẳng có nhào. Đổi mới thực chất chỉ là trở về cái cũ. Thật vậy, ảnh hưởng Mỹ và ảnh hưởng của các con rồng, con cọp kinh tế Á Châu như Nam Hàn, Đài Loan, Singapore, Mã Lai Á, Thái Lan,


Nhật… hưởng lợi nhờ cuộc chiến nói trên, hiển hiện trong mọi sinh hoạt. Dân tình sính dùng tiếng Anh nhiều hơn thời Việt Nam Cộng Hòa. Một số người có cung cách Mỹ hơn cả Việt Kiều. Một anh bạn của tôi cho biết khi tới một quán cà phê karoke ở Saigon anh nghe thấy họ hát toàn nhạc tiếng Anh. Tôi không bị làm khó dễ ở phi trường khi nhập nội hay khi trở về Mỹ. Báo chí nở rộ; in ấn đẹp, đủ loại, đủ kiểu, rất hiện đại nhưng tất cả đều nằm trong vòng cương tỏa. Nhà văn, nhà báo được nhà nước và đảng xem như con cháu trong nhà.

Trong gần một tháng ở Việt Nam tôi không bị phiền nhiễu giấy tờ hay phải khai báo chỗ lưu trú. Tôi cũng không hề thấy dấu vết gì của Nga và Trung Cộng. Các điệu nhạc giống Tàu ra rã trong những ngày tháng sau khi quân miền Bắc tiến chiếm Saigon không còn nghe nữa. Thiên hạ mua bán rộn rịp. Nếu không thấy bóng dáng mấy anh cảnh sát hay cờ đỏ, khẩu hiệu, tượng hình Hồ Chí Minh thì ta sẽ có cảm tưởng như cuộc sống trở lại như thời trước 1975. Nhà văn Dư thị Hoàn trong một bài phỏng vấn trên Văn Nghệ Sông Cửu Long ngày 27/9/06 cho biết “cuộc chuyển hướng này không mang dáng dấp bước tiến, hay vũ điệu bước ngoặt, mà thực chất là bước giật lùi, quay trở lại điểm xuất phát của thời thị trường tự do, sau khi đã trượt dài trên con đường bao cấp lạc hướng ê chề gần nửa thế kỷ qua”.

Cuộc cách mạng thầm lặng

Ngoài ra, ít ai biết một cuộc cách mạng thầm lặng đã diễn ra ở miền Bắc sau năm 1975. Đó là “cuộc cách mạng khu phụ, có người gọi là nền văn minh toa lết từ Saigon tràn ra”. Theo hai tác giả Nguyễn thị Ngọc Hà và Trần Chiến trong cuốn 36 Góc Nhìn, sự kiện này là biến đổi lớn trong nền kiến trúc nhà cửa của các gia đình Hà Nội. Người ta chịu tốn nhiều tiền hơn để xây kiểu “xí bệt” thay vì kiểu “xí xổm”. Phó Thủ Tướng Mả Lai Á Najib Razak trong một buổi triển lãm cầu tiêu nhằm cổ động cho ngành du lịch nước này trong năm 2007 nói rằng “cầu tiêu là bộ mặt của đất nước”. Và mức độ văn minh của quốc gia được đánh giá qua độ sạch sẽ của phòng vệ sinh. Nếu thế thì hóa ra, cuộc “giải phóng” miền Nam đã giúp và làm cho miền Bắc xã hội chủ nghĩa văn minh hơn.

Về Việt Nam chưa được một tháng nhưng tôi đã đi thăm đủ bà con anh em thân thích, mồ mả cha ông từ Nam chí Bắc và gặp lại hầu hết bạn bè một thời; trở lại đường xưa phố cũ để nhớ về những kỹ niệm cũ. Tôi đã được ăn lại một số đặc sản của đất nước từ trái vú sữa, ly nuớc dừa ở Bến Tre, Bình Định, bưởi Biên Hòa, cho đến bánh xèo, bánh bột lọc ở Huế và


chả cá, bánh cuốn ở Hà Nội... Lúc đầu tôi còn dè dặt sợ đau bụng nhưng sau nhiều lần ăn thử thấy không sao tôi đã không từ nan thứ gì bất kỳ ở đâu, từ đầu đường xó chợ cho đến các cửa tiệm như quán TIB gặp Hoàng Tá Thích và Trịnh Vĩnh Tâm, hai bạn cũ, kể chuyện về ông Bush ăn cơm Việt. Chỉ trừ uống nước có đá lạnh. Tôi thấy phở ở Việt Nam không ngon bằng phở ở ngoại quốc. Chỉ có bún bò Huế là ngon và càng ở chỗ bình dân lại càng tuyệt hơn. Tôi có dịp chiêm nghiệm lời nhận xét của nhà văn Trung Hoa Lâm Ngữ Đường cho rằng lòng yêu nước là lòng yêu những món ngon mà mình được ăn hồi nhỏ.

Sau khi đến Saigon một ngày, tôi đi Bến Tre thăm mộ Phan Thanh Giản ở ấp Thanh Nghĩa, xã Bảo Thạnh, Huyện Ba Tri. Mộ được ông Phan Thanh Nhàn trông coi sạch sẽ. Tôi không hiểu đảng Cọng Sản thù hằn gì Phan Thanh Giản mà trong những ngày đầu chiếm miền Nam, họ đòi phải dời mộ cụ Phan đi chỗ khác. Ông Phan Thanh Nhàn lúc đó học lớp chín bị đuổi, không cho học tiếp. Nhà văn Lê Thị Huệ rất đúng khi trong cuốn Văn Hóa Trì Trệ Nhìn Từ Hà Nội Đầu Thế Kỷ 21 đã gọi “những người Cọng Sản là Những Kẻ Chiến Thắng Hèn Hạ”. (Tôi còn nhớ trước 1975 trong một chuyến làm phóng sự khi đi qua mộ của cha Hồ Chí Minh ở Cao Lãnh, ông Tỉnh Trưởng chỉ cho tôi thấy và nói “chúng tôi vẫn giữ cho được sạch sẽ”. Chính mắt tôi thấy một người lao công đang quét dọn). Trước khi ra về, tôi ghé qua thắp nhang hai ngôi mộ Võ Trường Toản và Đồ Chiểu. Hai ngôi mộ này được ty Văn Hóa Thông Tin cử người đặc trách trông coi nên trông rất tươm tất và lại rộng rãi.

Từ Saigon, tôi đi Qui Nhơn, Bình Định thăm mồ mả anh chị em, bà ngoại, bà nội, ba má tôi bằng máy bay của Hàng Không Việt Nam. Hồi xưa, trước năm 1945 gia đình tôi ở đó. Bước lên chiếc maý bay hai cánh quạt của Nga Sô làm tôi hơi ớn. Các cô chiêu đãi trên máy bay lịch sự, toàn là giọng Bắc nhẹ nhàng. Trời buổi sáng tốt trong xanh. Máy bay bay êm ả, mất khỏang một tiếng. Tôi được dịp nhìn bờ biển miền Trung. Qui Nhơn phát triển nhiều, xây cất khắp nơi; dọc bờ biển toàn là khách sạn dành cho du khách. Mồ mã chôn ở Huỳnh Kim, Nhơn Hòa, An Nhơn. Người bà con dùng xe gắn maý chở tôi đi thăm mộ; chạy loanh quanh qua các đường mòn nhỏ hẹp, len lỏi qua nhiều cánh đồng. Sảng khoái vì có thể hít thở không khí trong lành ở nhà quê và ngắm dãy núi Trường Sơn xa xa. Bức tranh thật đẹp.Tất cả như mơ.


Từng đàn cò trắng Hôm sau rời Qui Nhơn, tôi về Huế bằng xe lửa để viếng mộ hai ông cố Phan Tôn, Phan Liêm, ông nội; thăm bà con họ hàng sinh sống ở đất Thần Kinh; nhớ lại thời học sinh ở trường Quốc Học. Ruộng đồng, đồi núi, biển cả lần lượt lướt qua. Miền Trung có rất nhiều cò trắng. Chúng bay từng đàn hay chậm rãi bước trên những cánh đồng vắng. Ở trong Nam, khi đi Bến tre, xe chạy ra miền quê, tôi không thấy có nhiều cò như ở đây. Có lẽ miền Trung nhiều cò là vì chiều tối chúng có nơi trú ẩn ở các rặng núi xa xa? Xe lửa chạy mất một buổi mới đến Huế. Bầu trời xám xịt, ướt át. Huế mùa đông lúc nào cũng buồn. Về nhà người bà con ở. Nằm trong mùng nghe mưa rơi rĩ rã; tàu lá chuối sột soạt. Lòng bồi hồi. Ôi tiếng quê hương sao mà thấm vậy. Mấy mươi năm không về; cũng mấy mươi năm không ngủ trong mùng. Thao thức, mông lung.

Mộ hai ông Phan Tôn (1837-1893), Phan Liêm (1833-1896) được chôn ở chùa Trà Am, thôn Tư Tây, xã Thủy An, Huế. Bia mộ làm cách đây hơn cả trăm năm, viết bằng chữ Hán nên con cháu, tuy biết nơi chôn, nhưng không định rõ mộ nào vì đọc không được. Sau này nhờ vị trù trì chùa dịch ra; con cháu mới làm thêm chữ quốc ngữ ở sau bia để dễ tìm. Mộ nằm gần núi, xa xôi cách trở nên khó đi lại. Muốn đến chùa phải đi qua một đoạn đường mòn Hồ Chí Minh. Cũng là một dịp hay cho tôi để biết vì nghe nói nhiều về con đường này. Đường được tráng nhưa, rộng, tốt, nhưng vắng hoe. Không có xe nào chạy ngang cả. Ba ngày ở Huế, tôi đã đi lại những con đường quen thuộc. Vào chợ Đông Ba, qua Gia Hôi; vào Thượng Tứ rồi lên Thiên Mụ, thăm Văn Miếu Huế và bia tiến sĩ, xây năm 1808 có những tên Phan Thanh Giản, Nguyễn Khuyến, Chu Mạnh Trinh…; về Vỹ Dạ, tôi thấy Huế quá nhỏ và thời gian ở đây như chậm lại. Hồi đó đạp xe vòng vòng sao mà xa dữ.

Câu nói của tác giả Diệu Phước trên tập san Tiếng Sông Hương: “Huế quan liêu phong kiến, Huế cung cách bảo thủ, Huế thâm, Huế sâu, Huế trầm tĩnh hài hòa, Huế lãng mạn, ướt át, Huế khắt khe khó tính, Huế đam mê cực đoan, Huế đa tình, đa mang; vô vàn tĩnh từ khen chê khác nhau về người Huế, bề mặt và bề sâu, có đó mà không có đó” đủ để nói về cái chất và đất Huế. Mấy ai đã từng ở Huế hay đã đi qua Huế mà không vấn vương về Huế. Tôi đến đứng trước trường Đồng Khánh và Quốc Học để nhớ một thời. Thất vọng vì không còn thấy tà áo trắng. Trường nữ bây giờ là trường học hỗn hợp nam nữ học chung. Và việc chính quyền phá cái đàn Nam Giao để xây một đài liệt sĩ cũng làm cho tôi cảm thấy ghê tởm như nhà văn


Phạm Xuân Đài đã viết trong Nghĩ Về Huế. Mặt khác, khi nhìn Tử Cấm Thành ở Huế quá nhỏ so với Tử Cấm Thành ở Bắc Kinh tôi không tránh khỏi buồn.

Tôi đến Thăng Long, đất rồng bay, nơi mà năm 1010 Lý Công Uần lập đô, bằng chuyến xe lửa từ Huế ra, vào lúc 5:30 sáng ngày 20/12/06; thuộc loại vé “nằm mềm điều hòa”. Lần đầu tiên đặt chân xuống đất Hà Nội ở ga hàng Cỏ, tôi đã háo hức đi ra nhìn thành phố còn lù mù dưới ánh đèn đường. Tuy chưa bao giờ hít thở không khí quê ngoại của tôi, nhưng đã thấy ba mươi sáu phố phường, hồ Hoàn Kiếm, hồ Trúc Bạch, hồ Tây, Văn Miếu, đền Ngọc Sơn, cầu Thế Húc, chùa Một Cột … qua sách báo thơ văn từ thời niên thiếu. Thậm chí, còn nghêu ngao thì thầm hát Giấc Mơ Hồi Hương của Vũ Thành: “Nhìn “em” mờ trong mây khói, bước đi nhưng chưa nỡ rời. Lệ sầu tràn mi, đượm men cay đắng biệt ly” bao lần.

Hà Nội Trong Mắt Tôi

Tôi cũng đã biết thủ đô nước Việt Nam Dân Chủ trong thập niên 80 qua lời kể của nhiều người trong đó có nhà tôi, trước khi vượt biên, đã ra Bắc tìm xác cha, ông đã mất lúc đi học tập cải tạo; qua Hà Nội Trong Mắt Tôi của nhà văn Phạm Xuân Đài; qua Lô Sơn Yên Tỏa của nhà phê bình Trần Doãn Nho; và qua cuốn Văn Hóa Trì Trệ Nhìn Từ Hà Nội Đầu Thế Kỷ 21. Thời đó, hầu như không có người nào ăn mặc đẹp đẽ. Đầu đội nón cối. Quần áo bộ đội thì sẫm màu và nhầu nát. Xe đạp khắp nơi. Tiếng chuông xe leng keng chừng như át cả tiếng người. Ở đây không có ý niệm về đời sống của một đô thị văn minh. Ngã tư có hệ thống đèn giao thông nhưng không nơi nào dùng cả. Thành phố đang nằm dưới sức đè nặng trĩu của một cơ chế. Thảo nào, nhà văn Dương Thu Hương khi vào đến Saigon, ngồi xuống vệ đường ôm mặt khóc, vì “thấy nền văn minh đã thua chế độ man rợ”.

Hà Nội ngày nay rất đẹp. Trong cái lạnh se sẽ buổi sớm mai vào tiết cuối năm, dễ khiến cho du khách muốn lang thang cùng khắp. Nắng đã lên. Sinh hoạt rộn ràng, linh hoạt. Xe cộ chạy len lách chẳng khác gì Saigon. Tôi đã ngồi bệt xuống một cái ghế nhựa thấp kiểu vỉa hè, thưởng thức một diã bánh cuốn Thanh Trì. Ở xa nhìn tới thấy như một dúm người ngồi chồm hỗm bu quanh một gánh hàng mà ăn xì xụp. Rất thú vị; một bữa ăn sáng đáng nhớ. Sau đó tôi đi loanh quanh để biết phố phường như thế nào. Rồi lại tạt vào một quán cà phê vỉa hè, quán Thái. Lại một lần nữa, tôi hưởng cái thú ẩm thực văn hóa vỉa hè. Một điệu nhạc quen thuộc của Trịnh


Công Sơn vụt đến với tôi “phố xưa nhà cổ, mái ngói thâm nâu”. Xe lửa trước khi ngừng, họ bỏ bản nhạc Mùa Thu Hà Nội để nhắc mọi người là đã đến nơi ngàn năm văn vật rồi.

Muốn thăm dân cho biết sự tình có lẽ la cà ở các quán ở vỉa hè là tốt nhất. Hà Nội có trên ba triệu dân mà có đến 100.000 người sống nhờ văn hóa ẩm thực ở vỉa hè. Hằng ngày các hàng ăn uống được phép xử dụng vỉa hè để kinh doanh từ 5:00 giờ đến 8:00 giờ sáng hay từ 7:00 giờ chiều đến 12:00 giờ đêm. Ngồi nơi đây có thể nghe đủ thứ chuyện. Họ làm thầy bàn từ chuyện thể thao đến chuyện thế giới hay chuyện riêng tư. Có một ông khách ngồi gần tôi rủ tôi ghé quán ông mới mở có món thịt chó hầm sâm, vừa ngon, vừa bổ, vừa rẻ. Ông đã sáng tạo, kết hợp tài tình giữa ẩm thực Việt Nam và thế giới Trung Hoa, Đại Hàn để có một món ăn mới. Ăn thịt chó hầm sâm sẽ làm tăng được tính sinh lực cho cả ông lẫn bà và còn cho ta dáng đẹp lẫn làn da hồng.

Tôi viếng thăm Hà Nội chỉ có ba ngày. Một ngày đi tham quan danh lam thắng cảnh Hạ Long. Còn hai ngày ngắn ngủi nhưng cũng đã thăm bà con bên ngoại, viếng Đền Ngọc Sơn, cầu Thê Húc, Văn Miếu, làng Bát Tràng bên bờ sông Hồng. Từ Hà Nội đi đến Bát Tràng nếu bằng xe hơi mất chưa tới một tiếng. Đây là nơi sản xuất đồ gốm lâu đời nhất. Tôi thấy họ bày bán đủ chén bát diã, mấy tách trà tốt và rẻ hơn ở bên Tàu. Tại Hà Nội, tôi may mắn được hai người bạn trẻ, hiện làm việc cho các hãng ngoại quốc, hướng dẫn đi tham quan và ăn uống nên rất thoải mái. Tôi đã đi chợ đêm, ăn ốc ở Tây Hồ, chả cá Lã Vọng. Hà Nội tuy có nhiều khẩu hiệu, nhiều hình tượng lãnh tụ nhưng hai nam nữ mà tôi vừa quen rất thoáng và cởi mở. Họ tin rằng, tương lai nằm trong tầm tay của họ chớ không phải tuỳ thuộc vào cơ chế.

Các cô gái Hà Nội mà tôi gặp rất xinh, lịch lãm, khó quên. Giọng nói dễ làm xiêu lòng. Còn thành phố đẹp là nhờ có những hàng cây xanh xum xuê hơn ở Paris. Hình như mỗi phố có mỗi loại cây khác nhau. Ngoài ra, Hà Nội còn có nhiều nước. Hồ Hoàn Kiếm, Hồ Tây, Hồ Thiền Quang, Hồ Trúc Bạch…lúc nào cũng trong xanh dịu mát. Nhiều cành cây là đà, rũ bên bờ trông rất thơ mộng. Tạp chí Travel and Leisure của Mỹ vừa công bố kết quả bình chọn 10 thành phố du lịch hấp dẫn nhất ở Châu Á, qua đó, thành phố này đứng hạng sáu, trên cả Bắc Kinh. Ngoài những điểm nêu trên, Hà Nội còn là một thủ đô có bề dầy lịch sử một ngàn năm và có nét kiến trúc hòa quyện nét đặc trưng Á Đông với Phương Tây. Tuy nhiên, theo nhà văn Lê Thị Huệ thì thành phố buồn vì vắng tiếng chim hót. Cây xanh Hà Nội


không phải là miền đất lành chim đậu vì nó không ăn ở tử tế với loài vật bé nhỏ, hiền lành. Tôi cũng không thấy bóng dáng người ăn xin nào.

Xa lạ nhưng vẫn vậy Tôi ở Hà Nội chỉ có ba ngày rồi phải bay về Sài Gòn, thành phố mà

tôi đã lớn lên. Saigon vừa quen thuộc vừa xa lạ. Quen thuộc vì vẫn góc phố đó, vẫn khu nhà đó; nhưng người lạ, tiếng nói lạ, quang cảnh lạ. Tôi đã đi lại khắp phố cũ đường xưa. Tôi sống trong một tâm trạng khó tả. Tôi rời Việt Nam năm 1976 và nghĩ rằng sẽ không bao giờ trở lại và không bao giở mơ rằng sẽ có một ngày ngồi lại ở quán cà phê Givral, tán dóc với bạn bè thời trước. Bên kia Givral là toà nhà Quốc Hội bây giờ là nhà hát lớn. Nơi này một cách đây hơn ba thập niên đã có những sinh hoạt nghị trường, thể hiện phần nào cái mô hình xã hội miền đất bại trận mà theo nhà văn nữ miền Bắc Phạm Thị Hoài nhận định Việt Nam Cộng Hòa “là nhà nước đầu tiên trong lịch sử Việt Nam thiết lập trên những nguyên tắc căn bản của nền dân chủ hiện đại”.

Nhờ có mô hình xã hội này mà “miền Nam Việt Nam trong thời kỳ ấy cũng phát triển một nền văn học xứng đáng về phẩm lẫn lượng”. Đó là nhận xét của nhà văn Võ Phiến trong văn học tổng quan. Sau ngày 30/4/75 sách, báo nhạc bị cấm bán, cấm hát; bị tịch thu đi, tịch thu lại năm lần bảy lượt cho kỳ sạch vết tích. Dù vậy, nó vẫn tồn tại trên mọi nẻo đường đất nước và trong tâm hồn nhiều người từ Nam chí Bắc. Các tên tuổi Lý Quý Chung, Nguyễn Hữu Chung, Hồ Ngọc Nhuận, Ngô Công Đức, Kiều Mộng Thu…một thời ồn ào, nổi đình nổi đám từ chế độ này mà ra. Biết bao vui buồn, hỉ, nộ, ái, ố của thời Đệ nhất, Đệ Nhị Cộng Hòa. Sau ngày dinh Độc Lập bị xe tăng Nga Sô T54 ủi tất cả êm re.

Tôi hỏi một người bạn về những khuôn mặt chống đối chế độ cũ bây giờ đâu rồi? Anh ta trả lời: hào khí Nam kỳ - hễ thấy chuyện bất bình thì nỗi xung lên tiếng, bênh vực - bây giờ như ngọn lửa rơm. Chủ nghĩa Cộng Sản đốt cháy trụi. Phong trào Phục Hưng Miền Nam giờ chẳng còn ai.

“Đụ mẹ tao cũng sợ nó, mầy biểu tao còn nói cái gì”? Ông Nguyễn Văn Trấn, trong cuốn Viết Cho Mẹ và Quốc Hội cho biết ông Tôn Đức Thắng đang ngồi đã liền đứng dậy bước ra khỏi ghế vừa đi vừa nói khi được hỏi sao để cho cải cách ruộng đất giết người nhiều như vậy? Điều này cho thấy rằng cái chủ nghĩa Cộng Sản mà ông Hồ Chí Minh mang về Việt Nam là nguyên ủy của mọi trì trệ, tang thương cho đất nước. Chất độc da cam thì níu áo Mỹ. Còn nọc độc của chủ nghĩa Cộng Sản được xem như


tội ác chống nhân loại, thì bắt đền ai đây?

Ngay giữa trung tâm Saigon có một công viên Lê Văn Tám, khá đẹp. Công viên này trước kia là nghĩa địa Mạc Đỉnh Chi. Bây giờ ai cũng biết nhân vật lịch sử “anh hùng Lê Văn Tám” hoàn toàn không có thật! Nhà sử học Trần Huy Liệu làm bộ trưởng bộ tuyên truyền và cổ động đã phịa ra Lê Văn Tám, một thiếu nhi tự tẩm xăng vào người và chạy vào đốt kho xăng giặc Pháp ở Thị Nghè. Ông Trần Huy Liệu được xem là một trong những nhà sử học hàng đầu và nhiều quyền lực tại miền Bắc VN, mất năm 1969.

Sách giáo khoa dành cho lớp 5 có nói về anh hùng này. Nhiều tỉnh và thành phố của VN lấy tên Lê Văn Tám đặt cho các trường học, tượng đài, công viên, đường phố. Khác với Trần Doãn Nho khi ra Hà Nội, nhìn lăng ông Hồ Chí Minh, nhà phê bình đã băn khoăn “nghĩ đến những phiền hà mà thế hệ sau sẽ gặp phải trong cuộc phế hưng”.

Tôi cho rằng giữa Saigon mà có một biểu tượng dối trá, xúi trẻ thơ ăn đạn và chết là một tội ác, tuy nhiên cũng là một điều hay. Bên Nga sau khi chế độ Cộng Sản cáo chung, chính quyền Mạc Tư Khoa lập một công viên goi là công viên những thần tượng bị hạ bệ. Họ lôi vào đó các tượng đài Lenine, Staline cho nằm lăn lóc. Tôi đã đến nơi này vào mùa hè năm 2006. Công viên anh hùng xạo Lê văn Tám đã được dọn sẵn để làm nơi an nghỉ cho các tượng đài hết thời trong một ngày nào đó.

(12-04-2007)

Phan Thanh Tâm: Trước 1975 là kỷ giả của Thông Tấn Xã Sài gòn. Vượt biển năm 1976 ở cầu Hà, Nha trang.

Sang Mỹ, làm việc trong ngành vi tính – kỷ sư vi tính.

Về hưu, hiện là nhà báo tự do.


PHAN VĂN SONG

Tình hình Mới Mặt trận Mới

Phải mở một Mặt t rận Bảo vệ Quyền và Điều k iện lao động Công nhơn. Hàng hoá Việt nam phải có Đạo đức và Môi t rường.

1.- NHỮNG BIẾN CỐ NĂM 2007 Năm 2007 và đặc biệt năm Đinh Hợi, thời cuộc có nhiều biến chuyển kỳ lạ và nhanh chóng.

Việt Nam ngày hôm nay đã là thành viên thứ 150 của Hiệp hội Thương mãi thế giới (WTO). Việt Nam đã hiệp thương với Mỹ qua quy chế bình thường hoá quan hệ thương mãi vĩnh viễn PNTR, và Quốc hội Mỹ đã đưa Việt Nam ra khỏi bảng phong thần CPC, nghĩa là danh sách các quốc gia đáng được quan tâm vì có hành động đối xử xấu với các tôn giáo.

Từ những ngày đầu năm, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng làm những chuyến Mỹ du, Âu du và đặc biệt được Vatican tiếp đón. Nhiều người theo dõi tình hình chánh trị Việt Nam vội cho rằng đấy là những dấu hiệu quan trọng cho thấy chế độ Công sản ở Việt nam đang áp dụng chánh sách cởi trói? Đặc biệt hơn, ngaytrong lúc Hà nội sửa soạn cho chuyến Mỹ du sắp tới của Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết, thì tại Việt nam, Đảng Cộng sản ra lệnh đàn áp hàng loạt những phong trào đấu tranh dân chủ và những nhà lãnh đạo dân chủ và tôn giáo.

Họ đưa Linh mục Nguyễn Văn Lý ra Tòa, và trước Tòa án, trước những nhơn chứng quốc tế, không ngần ngại cho người bịt miệng Linh mục Lý. Bức hình Linh mục Nguyễn Văn Lý bị bịt miệng đúng là một sỉ nhục cho người Việt Nam trên toàn thế giới.

Tiếp theo, nhà cầm quyền Hà nội không ngần ngại đưa hai Luật sư trẻ


Lê Thị Công Nhân và Nguyễn Văn Đài ra Toà và tuyên án tù. Hành động này đã chứng minh rằng từ đây mọi lời nói, mọi chỉ trích, cũng như chánh kiến chống lại đường lối chánh trị Đảng và Nhà nước đều bị gán vào tội chống Nhà nước, tội phản Quốc.

Nhà cầm quyền Việt Nam cũng đã điên tiết, không cần nể mặt thế giới và thông lệ ngoại giao, thẳng tay đàn áp những người khách do một ông Đại sứ mời đến Sứ quán nói chuyện.

Nhà cầm quyền và Đảng Cộng Sản Việt Nam cùng chi nhánh Công đoàn Lao Động tay sai, sẵn sàng buôn người, buôn nô lệ, đàn áp những cuộc đình công của các công nhơn Việt Nam đang đòi tăng lương, đòi những điều kiện lao động đàng hoàng, đúng với tiêu chuẩn quốc tế của Văn Phòng Lao động Thế giới (International Labour Office). Hai Tổ chức Nghiệp đoàn Công Nhơn Độc lập tại Việt nam đang bị đàn áp mạnh và các lãnh đạo hiện nay, hoặc đã bị bắt hoặc đang sống lưu vong.

Tuần tới, ngày 20 tháng năm, Quốc Hội Việt Nam sẽ được bầu lại. Tại sao phải buộc dân chúng đi bầu cho những người do Đảng chỉ định ứng cử, và đương nhiên những người này chắc chắn sẽđắc cử!. Một việc làm tốn kém cho ngân sách Nhà nước hơn 350 tỷ đồng? Nếu để số tiền này “cứu đói giảm nghèo cho các vị Dân biểu” chẳng thiết thực hơn sao? Để làm gì, nếu không để chứng minh với quốc tế là Việt Nam có dân chủ. Và cũng trong cái lô - gích đó, Việt Nam ngày nay đàn áp tất cả mọi tư tưởng chỉ trích, chống đối, hay tất cả những đoàn thể đối lập, để chứng minh với thế giới rằng ở Việt Nam nhờ “kiểm soát chăt chẽ Dân Chủ” nên mới có ổn định và trật tự xã hội, còn Dân chủ do Mỹ nhập cảng ở I - Rắc là không có ổn định.

2.- TÌNH HÌNH MỚI Sở dĩ Nhà nước Cộng sản Việt Nam phải hành động mạnh như vậy vì ngày nay, Cộng sản Việt Nam Sợ. Phải, Đảng Cộng Sản Việt Nam đang Sợ. Chuyện hy hữu này trước kia không có.

Vì trước kia Đảng Cộng sản Việt Nam đang làm chiến tranh. Các đảng viên sống trong rừng núi, nay sống mai chết thì làm giàu với ai, và để làm gì? Ngày nay ta (ĐCS/VN) có đủ cả: tiền của, đất đai, nhà cửa… Vì vậy, Đảng Cộng sản Việt Nam SỢ.

Ngày nay, tư bản vào đầu tư ở Việt Nam. Đảng Cộng sản Việt Nam, những người “cặp rằng”, những người “cai cu-li của Việt Nam thế kỷ 21”


sợ những ông chủ tư bản mới sẽ không “chi” cho mình nếu mình không kiểm soát nổi công nhơn (cu-li) của mình.

Ngày nay một giai cấp mới đang nổi dậy ở Việt Nam. Giai cấp mới này không hề có trong chế độ cộng sản: đó là Giai cấp Công Nhơn. Giai cấp Công Nhơn đấu tranh theo thuyết Mác-lê dạy. Nhưng đấu tranh trong thời gian Đảng Cộng Sản hoặc còn trong bóng tối hoặc khi ra ánh sáng rồi mà vẫn ở trong thế đối lập và thế xách động “đấu tranh giai cấp” trong những chế độ tư bản chủ nghĩa. Nhưng khi Đảng Cộng Sản đã chiếm được chánh quyền rồi thì đảng Cộng Sản vội vàng xóa bỏ “giai cầp công nhơn”, quốc hữu hóa các xí nghiệp và biến công nhơn thành giai cấp “công nhơn làm chủ” nghĩa là thành “công nhơn viên Nhà nước” vừa là làm “chủ” vừa là làm “tớ”, nghĩa là hết đấu tranh, chỉ biết làm công cho Nhà nước thôi. Mà Nhà Nước là Đảng Cộng sản, nghĩa là Đảng cộng sản là Chủ.

Ngày nay ở Việt Nam ngoài giai cấp Công nhơn còn có giai cấp Chủ nhơn của giới Tư bản vào đầu tư. Khi có hai giai cấp như vậy là chúng ta có điều kiện để có “đấu tranh giai cầp”.

3.- MẶT TRẬN MỚI

Mặt trận ngày hôm nay là phải ủng hộ Công nhơn Việt Nam đòi hỏi những điều kiện lao động đàng hoàng, đúng tiêu chuẩn thế giới.

Biết rằng tiêu chuẩn thế giới định nghĩa cái nghèo là một người sống với 2 US dollars một ngày, nghĩa là nếu một người sống với 60 US dollars / tháng, người ấy là một người nghèo.

Thế mà, Nhà Nước Việt Nam Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa, thành viên rất nhiều tổ chức thế giới, ra lệnh cho các chủ nhơn tư bản ngoại quốc đang đầu tư ở Việt Nam chỉ trả cho Công nhơn 800 000 đồng VN thôi, tương đương với 50 US dollars, viện cớ rằng các công nhơn các khu công nghiệp nhà nước chỉ lãnh có 35 US dollars mà thôi.

Vì thế, với Mặt trận mới ngày nay, chúng ta đấu tranh để đòi:

*- Các xí nghiệp do tư bản đầu tư vào phải trả lương công nhơn trên tiêu chuẩn nghèo, nghĩa là phải tối thiểu trên 60 US dollars một tháng.

*- Các chủ nhơn tư bản tư phải tổ chức một quỹ An Sinh Xã hội, với bệnh xá và:

- Quỹ Bảo hiểmY tế phòng những tai nạn Lao động và khi ốm đau.


- Một Quỹ Hưu trí phải được dự phòng cho mỗi Công nhơn, do Chủ nhơn tổ chức và bảo đảm tài khoản.

*- Ngoài ra, công nhơn phải được huấn nghệ thường trực để cập nhựt hóa tay nghề qua những trường huấn nghiệp của chủ nhơn tổ chức, để đào tạo nghề nghiệp cho thế hệ tương lai cho Việt nam.

Những điều kiện lao động phải được bảo đảm:

*- Giờ làm việc: bao nhiêu giờ một tuần, quy luật thế giới là 48 giờ, làm thêm giờ phải được tính giờ phụ trội.

*- Quy định lại những thới gian nghỉ vệ sanh, hiện nay có những xí nghiệp Đại Hàn chỉ cho phép mỗi buổi được một lần 2 phút để đi vệ sanh thôi.

*- Quy định giờ nghỉ trưa để ăn, hiện nay chỉ có 15 phút thôi.

Những điều kiện làm việc phải được phòng chống ô nhiễm:

*- Ô nhiễm bụi bặm, ô nhiễm tiếng động, ô nhiễm nóng nực, hay quá lạnh.

*- Quy định áo, nón, giày, kiếng đeo mắt, bao tay, che tai an toàn.

*- Các vật liệu sản xuất có đúng tiêu chuẩn chống ô nhiễm quốc tếkhông?

Chúng ta quy định tất cả những điều kiện lao động ấy dưới hai tiêu chuẩn, goị chung là ĐạoĐức và Môi Trường.

*- Đạo Đức là những điệu kiện bảo vệ con người và quyền lao đông của công nhơn.

*- Môi Trường là những điều kiện nơi làm việc của công nhơn, và cũng là những vật liệu sản xuất, trong trường hợp xử dụng vật liệu nông nghiệp, điều kiện và cách thức sản xuất vật liệu ấy có hạp môi sanh không? Thí dụ trái cây bị phân bón hóa học, bị thuốc diệt rầy có thể hại dến sức khỏe người công nhơn xí nghiệp đóng đồ hộp xuất cảng, và hại đến người xử dụng.

Công nhơn các xí nghiệp do tư bản nước ngoài đầu tư phải tự lập các Nghiệp đoàn để đấu tranh đòi hỏi được có những điều kiện đàng hoàng làm việc.

Công đoàn Nhà nước do Đảng Cộng sản chỉ đạo không thể làm nhiệm vụ này được, vì là công nhơn viên Nhà nước thì làm sao có lý lịch một


Công nhơn để đấu tranh cho Công nhơn. (Công đoàn Nhà nước chỉ biết những điều kiện của những xí nghiệp Nhà nước thôi, vì là những Công nhơn viên Nhà nước, và có thể cũng là những cán bô của Đảng, ăn lương Đảng và không biết sản xuất là cái gì).

Càng nhiều Nghiệp đoàn Lao động càng tốt, vì mỗi ngành nghề có mỗi điều kiện làm việc khác nhau, sau đó có thể lập ra một Liên Hiệp Nghiệp Đoàn.

Đó là những đòi hỏi chúng ta sẽ gởi vào trong nước. Những điều kiện Đạo Đức và Môi Trường ấy chúng ta đòi hỏi cho Công nhơn Việt Nam không thái quá. Ngày nay ở tại Pháp, một người công nhơn ăn lương tối thiểu là 900 euros vẫn tốn cho chủ nhơn một chi phí là 1, 500 euros. Các Chủ nhơn hãy trả cho lao động Việt Nam một chi phí toàn diện là 200 euros các tư bản vẫn còn lời chán: 100 euros cho lương Công nhơn, 50 cho chi phí Đạo Đức, 50 cho chi phí Môi trường.

Việt Nam nay đã vào WTO. Các chủ nhơn tư bản ngoại quốc đang ồ ạt đổ vào Việt Nam. Chủ nhơn đang cần Công Nhơn theo luật cung/cầu. Công Nhơn phải biết sức mạnh của mình. Đừng nghe Nhà Nước và Đảng Cộng sản Việt Nam hù dọa là Tư bản sẽ bỏ đi, nếu ta đòi hỏi quá. Tư bản đến đầu tư ở Việt Nam trước là nhờ giá Công nhơn rẻ, tạo giá thành thấp để sẽ bán dễ dàng ở thị trường Âu Mỹ, nhưng sau đó nhờ công ăn việc làm Việt Nam sẽ tạo một thị trường lớn, tư bản đàu tư sẽ tạo “mãi lực cho lao động Việt Nam” để bán hàng hóa Âu Mỹ. Công Nhơn có lương là có mãi lực, có mãi lực là có thị trường. Bằng chứng là các siêu thị bắt đầu có mặt ở Việt Nam

Ở Hải ngoại, bổn phận của chúng ta là phải bảo vệ quyền và điều kiện lao đông của Công nhơn Việt Nam qua tiêu chuẩn hàng hóa “made in Việt Nam”. Mỗi người Việt Hải ngoại chúng ta phải là một thành viên bảo vệ những điều kiện Đạo Đức và Môi Trường cho hàng hóa Việt Nam.

Chúng ta, trong phạm vi đời sống của chúng ta, bạn bè chúng ta, nơi sở làm, nơi nhà thờ, nơi chùa chiền, nơi anh bạn hàng xóm, khu vực,.. chúng ta hãy theo dõi và báo đông cho mọi người biết là những hàng hóa Viêt Nam nhập cảng (dưới bất cứ nhản hiệu nào) ấy có được hưởng những điều kiện Đạo Đức và Môi Trường không? Nếu không, chúng ta kêu gọi tẩy chay (boycott) món hàng ấy ngay, dù hàng ấy ở Wall Mart, ở Carrefour hay Ikea. Như vậy, chính Chủ nhơn ấy trách nhiệm và quan hệ mặc cả với Công nhơn ở Việt Nam để tạo những điều kiện tốt cho mặt hàng.


Nếu chúng ta làm được việc ấy, chúng ta sẽ giúp một sức mạnh cho các Nghiệp đoàn lao động trong nước thành hình. Và công nhơn trong nước sẽ tự động nhận lấy trách nhiệm một cách trưởng thành hơn.

Chúng ta nên hiểu đây là vấn đề thuần kinh tế thị trường. Mà kinh tế thị trường chỉ có người tiêu thụ (tức là thị trường) ra những điều kiện. Tư bản bỏ tiền đầu tư thật đấy, nhưng chính thị trường, tức là người tiêu thụ mới thật sự là chủ nhơn.

Và ngày nay, chúng ta đã có đủ điều kiện để tạo những Nghiệp đoàn, hay nói theo từ ngữ trong nước, những Công đoàn Độc lập từng ngành, từng xí nghiệp rồi, vì hiện nay đã bắt đầu có những cuộc đình côngđang nổi dậy ở Việt Nam mà Công đoàn Nhà nước không kiểm soát được.

Tạo được Mật trận mới này, chúng ta sẽ thoát ra khỏi cái vòng lẫn quẫn của thứ “ngáo ộp” đe dọa “khủng bố” của thế giới. Sở dĩ ngày nay Đảng Cộng sản Việt Nam thẳng tay đàn áp các phong trào trong nước là Đảng cộng sản xử dụng chiêu bài “khủng bố” và “an ninh”.

Khi trong nước thành lập được những Nghiệp đoàn đối thoại với chủ nhơn, chúng ta sẽ thoát khỏi cái vòng lẩn quẩn ấy.

Ở Hải ngoại, chúng ta nắm được cái nhu cầu “bán”của chủ nhơn. Hàng Việt nam phải hội đủ tiêu chuẩn Đạo đức và Môi trường.

Người ngoại quốc hiện nay rất nhạy cảm về hai tiêu chuẩn ấy.

Nô lệ và Ô nhiễm Môi sanh là hai ấn tượng tiêu cực và cũng là hai cái nhức nhối lương tâm của tư tưởng Âu tây.

KẾT LUẬN.

Con đường Phát triển của Việt Nam phải đi với Hoàn cầu hóa.

Ngày nay hiện tượng Hoàn cầu hóa đang bộc phát một cách vô trách nhiệm.

Luân lý hóa, Đạo đức hóa Hoàn cầu hóa cũng là bổn phận của mỗi chúng ta. Đem được Đạo Đức vào Phát triển kinh tế Việt Nam, đem được Môi trường vào Phát triển Việt Nam, đó cũng là làm một cuôc cách mạng biến đổi được chế độ chánh trị và Dân chủ hóa Việt Nam.�

Hồi nhơn Sơn, 18 tháng Năm 2007


Việt nam Trước Cơn lốc Toàn cầu hóa Hay Những Nỗi nhục

Tháng tư

Tháng Tư là một tháng đầy đen tối, tủi nhục của Việt nam.

Tháng tư nhắc nhở cho mỗi chúng ta, người Việt tỵ nạn cộng sản, những ngày đau khổ của tháng tư năm 1975. Hình ảnh những cơn mưa pháo bạo tàn xối xả xuống rừng người trốn chạy cộng sản trên con đường Đông tiến, từ Kontum về Qui nhơn; hình ảnh của bao người chết đuối khi bơi ra những chiếc tàu để tiến về Nam. Về Nam! Về SàiGòn, về thủ đô, để may ra… nhưng, rồi Sài gòn vẫn mất, rồi miền nam Việt nam vẫn rơi vào tay những người vô trách nhiệm, bao nhiêu hình ảnh bi hùng mãi mãi ám ảnh trong mỗi chúng ta..

Phải, những người vô trách nhiệm, từ ngày 30 tháng tư năm 1975, đã hoàn toàn thống trị Việt nam, đã đưa Việt nam, một Việt nam hòa bình, không còn chiến tranh từ đấy, vào một tụt hậu kinh tế chưa từng có trong lịch sử cận đại Việt nam, kể cả một chuổi dài năm tháng khó khăn vì những cuộc chiến thi nhau tiếp diễn suốt 3 thập niên.

Tháng tư năm nay, năm thứ 31 của những người cầm quyền vô trách nhiệm, và là một tháng tư ô nhục thêm lần nữa đến với dân tộc Việt nam.

Dân tộc Việt nam đã làm nên tội gì, mà nay, trên toàn thế giới, hai chữ Việt nam đang gieo vào đầu những người ngoại quốc bao nhiêu nghi kỵ ngờ vực, bởi vì Việt nam hiện là một nước ăn gian, làm ăn cẩu thả, không tôn trong tiêu chuẩn quốc tế, lại còn”dumping”giá cả để cạnh tranh công ăn việc làm một cách bất chánh với những nước nhập cảng. Hàng da giày Việt nam bị đặt chung cùng loại với hàng da giày của những người đại bịp thế giới: Trung Cộng, bằng thứ giá cả ăn gian, khai rẻ để cạnh tranh và phá giá hàng Âu châu. Nỗi nhục cho quốc thể Việt nam đang bị xem như một nước chuyên môn ăn gian như nước Tàu cộng. Nhưng Tàu cộng còn có Đài loan, Singapore, Hồng Kông gỡ gạc, chứ Việt nam thì cô đơn và bù trớt. Mà lỗi tại ai? Nào phải lỗi ở công nhơn Việt nam, thứ


công nhơn ăn lương vào hàng rẻ nhứt của thế giới? Lương công nhựt ở Việt nam trung bình trên dưới 1 dollars một ngày. Chúng ta cũng nên nhớ, chuẩn quốc tế về nghèo đói là dưới 2 dollars một ngày/một người.

Vừa qua, Nhà nước Việt nam thỏa thuận “tăng” mức lương tối thiểu ở Sài gòn là 55 dollars một tháng, nhưng phải đóng góp thuế “xóa đói giảm nghèo” 10 dollars. Lạ nhỉ! Công nhơn đã nghèo mà còn phải bị đóng góp “xóa đói giảm nghèo”? Còn cán bộ đảng viên giàu nứt khố đổ vách, chơi cá độ thua bạc triệu sao không đóng góp”xóa đói giảm nghèo”? Nhưng thực sự có phải trả lương nhỏ cho công nhơn giúp giá thành hàng hóa rẻ để dễ dàng xuất cảng bị gọi là “dumping” đâu?

Nhơn công Việt nam đang bị Nhà nước và Đảng Cộng sản Việt nam hù dọa là vì Liên Hiệp Âu châu phạt vạ, từ nay sẽ tăng thuế nhập cảng hàng da giày 20% làm cho các nước tư bản đầu tư sẽ bỏ Việt nam đi đầu tư nơi khác, rẻ hơn. Các bạn bè chúng tôi, người viết bài, than phiền: “Hàng hoá Việt nam bị Liên hiệp Âu châu tăng thuế nhập cảng sẽ làm tư bản bỏ Việt nam, bởi từ nay, hàng việt nam sẽ quá mắc, và chắc chắn Việt nam sẽ không cạnh tranh nỗi với các nước sản xuất khác, vì Việt nam không có chánh sách”trợ giá”. Việt nam chỉ có làm gia công cho các hảng lớn: Adidas, Nike... Không có hàng Việt nam làm một mình. “Dumping” giá là không phải Việt nam mà do Nike. Như vậy Liên Hiệp Âu châu quá xử ép Việt nam”?

Năm 2003, chúng tôi có dịp gặp lại một người bạn cũ làm Giám đốc một ngân hàng… của Pháp. Cũng như những ngân hàng Pháp khác, ngân hàng này quản lý tiền do những tài trợ giúp đỡ song phương của chánh phủ Pháp cho chánh phủ Việt nam. Ông bạn giám đốc Ngân hàng… cho biết năm ấy, 2002 / 2003, ông quản lý một ngân khoản khổng lồ cho những tài trợ xây dựng kiến thiết có tánh cách phát triển kinh tế trong chương trình phát triển kinh tế đặc biệt ở vùng Sài Gòn. Ông kể, phần đông những dự án đều mù mờ về cách đánh giá tiền. Dự án viết không rõ ràng, nếu nhơn viên ngân hàng đào sâu vấn đề thì được trả lời không mặc cảm, rằng”phải có những chi phí lót đường cho: chủ tịch phường, chủ tịch xã, chủ tịch nầy, thủ trưởng nọ… ”. Ông bạn giám đốc ngân hàng ước lượng với chúng tôi, con số “khai báo thành thật đã là khoảng trên dưới 20 % của tổng số ước lượng dự án …, chưa kể những ước lượng mù mờ …”.Tôi hỏi, trong trường hợp anh đòi hỏi phải có những ước lượng rõ ràng, nếu không anh không tháo khoán? Tôi được ông bạn Giám đốc trả lời: “… tôi bị các sức ép từ nhiều phía, phía Việt nam, dĩ nhiên bằng những mua chuộc mời


tiệc liên hoan, quà cáp cho bà vợ, chụp hình lén để vu cáo những quá trớn về đạo đức, những sửa chữa trong nhà, xe cộ, dễ dãi đi lại, quên không đưa hóa đơn… những cái ấy cũng dễ tránh, vì anh từ chối dễ dàng. Nhưng anh còn bị các sức ép chánh trị, một do phía Tòa Đại sứ Pháp khuyên nên”thông cảm và giúp đỡ Việt nam, đừng đòi hỏi khó khăn về mặt kỹ thuật, bởi lẽ Việt nam còn thơ ấu trong những tính toán quá kỹ thuật? Vả lại, Việt nam đang tình trạng chưa cất cánh phát triển nên vẫn còn có những ước lượng mất mát không kiểm soát”. Ngoài sức ép của cơ quan Đại sứ Pháp, anh còn bị sức ép của chính ngân hàng của anh… vì vậy, sau 18 tháng, anh xin trở về Pháp, và anh giữ mãi kỷ niệm hãi hùng của những ngày tháng làm việc ở Việt nam”. Anh cho biết cảm tưởng của anh là Việt nam đáng yêu, dân Việt nam đáng quý nếu không có những nhơn viên công lực và hành chánh Việt nam. Anh không muốn nói ra “tình trạng và não trạng tham nhũng”.

Ngày nay, Liên Hiệp Âu châu đánh giá Việt nam ăn gian kê khai giá thành rẻ để cạnh tranh, Nhà nước Việt nam”trợ giá” để tạo giá thành rẻ. Thật là nhục! Giá công nhơn ở Việt nam thuộc vào loại rẻ nhứt thế giới. Chỉ giá nhơn công rẻ cũng đủ giúp giá hàng Việt nam xuất cảng rồi. Ăn gian chi nữa. Ăn gian ở đây là những công nghiệp quốc doanh được bù lỗ bằng không đánh giá xăng dầu, năng lượng xử dụng cho giá thành thấp để sản xuất hàng xuất cảng. Thí dụ, khi thầu gia công cho Nike, chấp nhận khoán với Nike là 10 dollars một đôi giầy loại A, giá công nhơn là…, giá sản xuất là… nhưng trong phần sản xuất có nhiều khâu mua “phần làm tại chỗ”: như đế giày, mũi giày và dây giày làm tại Việt nam, để chứng tỏ là Việt nam sản xuất 20% sản xuất. Việt nam ra giá bán lại cho Nike, ba món trị giá 50% đôi giầy, phần còn lại do Nike VN sản xuất là công nhơn Nike VN lắp ráp, kiểm soát, vào hộp (hộp cũng do Việt nam sản xuất in, ấn). Tổng cộng 10 dollars giao cho Nike đến cảng Sài gòn. Qua Pháp, Nike bán lại người tiêu dùng 40/50 dollars một đôi. Đó là đôi giầy Nike gia công tại Việt nam, Nike không cần biết có trợ giá, nhưng khi những hảng làm đế giày, làm dây giày, làm mũi giày, làm hộp, in, ấn giao khoán 5 dollars mà không chi tiết là chắc chắn có tài trợ, vì ai cũng biết, các công ty quốc doanh đều làm ăn thua lỗ và được chánh phủ bù lỗ cuối năm. Hễ có bù lỗ là có trợ giá. Mà bù lỗ đó là bù lỗ cho một Công ty quốc doanh đang bị cán bộ quản lý đụt khoét, tham nhũng, ăn cắp vật liệu sản xuất hay quản lý kém, còn công nhơn viên của các công ty ấy vẫn bị trả lương chết đói (khoảng 35/40 dollars hàng tháng).

Cái nhục là ngày nay, buôn bán thì bị mang tiếng bán mắc, phải trợ


giá bù lỗ để cạnh tranh, nhưng công nhơn lại không được hưởng. Đấy là cái nhục thứ nhứt,

Nỗi nhục thứ hai, cũng trong tháng tư này, Ngân hàng Quốc tế (World Bank) đang đòi điều tra về những thất thoát lạm dụng tiêu xài vô trách nhiệm những quỹ tài trợ giúp đỡ trong chương trình ODA (Official Development Assistance). Khi người ngoại quốc nghe nói đến những tên như Bùi Tiến Dũng và đồng bọn chơi cá độ đã thất thoát hàng trăm triệu dollars, ai ai cũng lắc đầu khinh bỉ. Nước Nhựt đòi phải đặt lại vấn đề viện trợ, nước Anh cũng thế...

Theo thiển ý, chúng tôi đề nghị xử bắn tất cả những tội phạm vự án PMU 18. Chúng tôi cũng đề nghị quý vị ủy viên trung ương Đảng Cộng sản cầm quyền, mỗi người tự nguyện đóng 20% tài sản của mình vào quỹ xóa đói giảm nghèo. Những vị Dân biểu và những ủy viên trung ương Mặt trận Tổ quốc đóng 10% tài sản mình.

Nói nhỏ mà nghe: này quý vị đảng viên Đảng Cộng sản hủ hóa ơi! Các nước tây phương không để các người bị bắn đâu? Dân da trắng đàng hoàng lắm, nhưng với anh Tàu cộng, quý vị sẽ lãnh đủ, vì chuyên bán”đồ dét” (pièces) con người, tức là lục phủ ngũ tạng, tay, mắt, mũi, họng của người chết, nên Tàu cộng xử bắn lẹ lắm, nhờ đó, thị trường “đồ phụ tùng con người” rất thịnh hành.

Nếu các Đảng viên giàu hàng tỷ ở Việt nam dám cúng 20% tài sản của mình thì mới xứng đáng là đảng viên Đảng cầm quyền và chắc chắn sẽ được người Âu Mỹ nể phục. Và đây cũng là một việc làm đáng khen, nên đưa vào chương trình của Đại hội Đảng.

Bị chê ăn gian giá cả, bị chê đục khoét công quỹ và tiền quốc tế tài trợ, đó là hai cái nhục.

Cái nhục thứ ba, Mỹ đang buộc Việt nam phải thả tù nhơn chánh trị mới được hưởng quy chế” ân huệ đặc biệt buôn bán”. Thật nhục! Những người thống trị nước Việt nam từng hoa ngôn xảo ngữ là độc lập tự chủ mà phải uốn lưng xin người cho hưởng chế độ đặc biệt buôn bán!

Cái nhục thứ tư, đang tạo một hài kịch kiện nước Mỹ rải chất độc màu da cam để được bồi thường. Bồi thường tiền cho ai? Ai là nạn nhơn, từ 1972 đến nay, trên ba mươi năm, Bà Dương Quỳnh Hoa, nạn nhơn số một cũng đã chết. Phải chăng cán bộ nào đó cần tiền để chơi cá độ?!

Nỗi nhục thứ năm, trong cơn lốc Hoàn Cầu Hóa ngày nay, Việt nam


đáng lý phải sáng suốt lựa chọn một thế đứng chánh trị hợp thời, hợp cảnh, nhưng vẫn bị Trung Cộng vĩ đại gởi bốn phái đoàn sang liên tục trong vòng một tháng để uy hiếp, ép buộc Đảng Cộng sản Việt nam phải sắp đặt những tên múa rối theo đúng ý muốn của thiên triều. Như vậy, dĩ nhiên, mai này, Đảng cầm quyền Việt nam phải làm cò mồi cho Trung Cộng và dân Việt nam thêm lần nữa bị cưỡi cổ.

Ngày 19 tháng tư nước Việt nam chúng ta sẽ trở thành An Nam Đô hộ Phủ. Những Nông Đức Mạnh, Nguyễn Tấn Dũng, Nguyễn phú Trọng sẽ là những quan Mậu Tài của thời Sĩ Nhiếp.

31 năm dài dằng dặc những tháng tư đầy uất nhục!

Nước Việt nam sẽ bị xóa tên trên bản đồ thế giới nếu vẫn còn những người vô trách nhiệm trị vì.

Trung Cộng cần cửa ngõ ra Ấn Độ Dương nên đã xơi tái Miến Điện (Miến Điện quân phiệt sẵn sàng đứng ngoài vòng pháp luật và đạo đức của những tổ chức quốc tế để vừa lòng Trung Cộng),

Trung Cộng muốn có cửa ngõ ra Vịnh Thái Lan, nên đang dọn cổ xơi tái Lào và Campuchia để được cảng Thành phố Sihanouk (Sihanouk ville).

Trung Cộng muốn kiểm soát hành lang Nam Thái bình Dương, nên đang biến Việt nam thành An nam đô hộ Phủ.

Singapore chịu ảnh hưởng Tàu (Người gốc Tàu cầm quyền) sẽ không làm hại Trung cộng.

Thế là:

Eo Malacca sẽ là eo Tàu, vận chuyển tiếp liệu của Tàu sẽ an toàn. (ba cửa ngỏ: Ấn độ Dương, Vịnh Thái lan, eo Malacca và hành lang Nam hải! (lạ nhỉ! Biển Việt nam mà bị Tây và Mỹ gọi là Mer de Chine hay China Sea!)

Các dân tộc Miến điện, Ai lao, Campuchia, Mã lai Á, Inđônêxia nghĩ sao? Dân tộc Việt nam nghĩ sao?

Một ngàn năm đô hộ Tàu (đến năm 900 – Ngô Quyền)

Một ngàn năm sống tương đối tự chủ (Đinh - Lê - Lý - Trần - Lê - Nguyễn, đến 1885)

Từ nay, có lẽ sẽ 1000 năm An Nam Đô hộ phủ?!.

Cơn lốc Hoàn Cầu Hóa hay Cái Nhục của những người đang


quỳ gối trước Bắc kinh.��

Hồi nhơn Sơn Tháng Tư đen, lần nhục thứ 31

Phan Văn Song

Phan Văn Song

Tiến sĩ Khoa học Chính trị, chuyên khoa Công pháp Quốc tế tại Pháp. Đảng viên Đại Việt.

Giảng dạy ở Viện Khoa học Quốc tế (Pháp), Viện trưởng Viện Đại học Minh Trí (Sài gòn).

Trở về Việt nam làm việc năm 1972. Sau 75 ông ñi tù 4 năm.

Hiện cư ngụ tại Pháp.


TÔN THẤT LONG

Tính Dân chủ Và Bốn Văn bản Hiến pháp Việt nam

Mỗi quốc gia là một thực thể bao gồm ba yếu tố chính. Trước tiên là một lãnh thổ. Sau đó là một tập thể quần chúng, vì những lý do lịch sử khác nhau, đã cùng nhau chia xẻ một quá khứ và tiếp tục thoả thuận xây dựng một tương lai chung. Yếu tố thứ ba là một cơ cấu tổ chức chính quyền, gọi chung là Nhà nước, điều hành cuộc sống tập thể chung...

Trong mọi trường hợp, Hiến pháp của một quốc gia thường được xem như là một văn bản pháp lý quy định các điều lệ tổ chức Nhà nước, xác định các nguyên tắc xây dựng Quyền lực Nhà nước và quy chế chỉ định tầng lớp người điều hành quyền lực đó. Đó là một đạo luật căn bản chi phối mối tương quan hỗ tương giữa người dân và Nhà nước và xác định các cơ cấu tổ chức Quyền lực Quốc gia.

Ở Việt Nam, Đảng Cộng sản là một đảng cầm quyền từ 60 năm nay. Trong khoảng thời gian này, bốn văn bản Hiến pháp khác nhau đã được chính thức đưa ra, quy định thể chế chính trị mà Đảng muốn thực hiện trong những thời kỳ nhất định. Muốn tìm hiểu một phần nào thực chất của các chế độ này ta chỉ cần đi vào phân tích các văn bản Hiến pháp nói trên.

Điều 1 của Hiến pháp 1946 ghi nhận: “Nước Việt Nam là một nước dân chủ cộng hòa”, trong khi đó Điều 9 trong Hiến pháp 1959 ghi nhận thêm: “Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tiến dần từ chế độ dân chủ nhân dân lên chủ nghĩa xã hội...” Đi xa hơn nữa, qua Hiến pháp 1980, Điều 2 khẳng định: “Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước chuyên chính vô sản...” Qua Hiến pháp 1992, Điều 2 (được sửa đổi năm 2001) lại ghi nhận: “Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa...” Điều 6 của Hiến pháp 1992 và 1980, cũng như Điều 4 của Hiến pháp 1959, quy định: “Quốc hội, Hội đồng nhân dân và các cơ quan khác của Nhà nước đều được tổ chức và


hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ…”.

Vấn đề đặt ra là tìm cách giải thích thực chất của các khái niệm vừa được nêu ra và đối chiếu với khái niệm Dân chủ đang được xây dựng khắp nơi trên thế giới, trên căn bản thực thi Hiến chương Quốc tế về Nhân quyền của Liên Hiệp Quốc mà Đảng Cộng sản Việt Nam đã tự nguyện ký kết vào năm 1982.

1. Các đặc tính căn bản trong các chế độ Dân chủ Kể từ khi các cuộc cách mạng ở Hoa kỳ và ở Pháp thành công vào cuối thế kỷ XVIII, nhiều hình thức các chế độ Dân chủ đã được xây dựng khắp nơi trên thế giới. Nói chung, trải qua nhiều thế kỷ phát triển về tư tưởng và đấu tranh không ngừng chống lại mọi hình thức độc quyền, Chính quyền Nhà nước trong các chế độ (Dân chủ) này là chính quyền của dân, vì (quyền lợi của) dân, do dân (xây dựng) và Hiến pháp chứa đựng những căn bản pháp lý kìm tỏa và chế ngự đối với người hành xử Quyền lực Nhà nước, trong mục tiêu bảo vệ các quyền căn bản của người dân. Trong thế giới hiện đại, các quyền này dã được phổ cập hóa, được xem như là các quyền bất khả nhượng của toàn thể nhân loại và được ghi trong Hiến chương Quốc tế về Nhân quyền của Liên Hiệp Quốc. Chủ yếu các chế độ Dân chủ đều phản ảnh các đặc tính sau đây:

** Quyền cá thể: Trước tiên là sự công nhận nguyên tắc con người khi sinh ra đều bình đẳng trước pháp luật và là chủ của các quyền tự do cá nhân bất khả nhượng: quyền sống an ninh, toàn vẹn thân thể, tự do di chuyển, tự do tư tưởng, tự do hội họp,... Với vai trò ngày càng tăng của Nhà nước trong đời sống kinh tế, các quyền tự do này lại được bổ túc thêm với các quyền kinh tế, văn hóa và xã hội...

** Quyền tự do chính trị: Nằm trong khái niệm tự do, các quyền chính trị bảo đảm khả năng để mọi người dân được thực sự tham gia vào việc tổ chức và hành xử Quyền lực Nhà nước. Các quyền chính trị này bao gồm các quyền, trong những khoảng thời gian định kỳ được quy định từ trước và qua hình thức những cuộc bầu cử tự do, lựa chọn và kiểm tra tầng lớp người điều hành Quyền lực Nhà nước. Trong chiều hướng này, tính đa nguyên của các khuynh hướng và đảng phái chính trị là một điều đương nhiên và là điều kiện cho phép các khuynh hướng chính trị khác nhau tranh đua tìm kiếm một cách chính đáng vị trí của mình trong guồng máy Quyền


lực Nhà nước, cho phép nẩy sinh luân phiên các khuynh hướng chính trị đa số khác nhau, trong sự tôn trọng các khuynh hướng thiểu số...

** Sự phân quyền: Để bảo đãm hữu hiệu các quyền chính trị và ngăn ngừa tình trạng tập trung quá lớn quyền lực, lạm dụng tùy tiện Quyền lực Nhà nước dể dẫn tới độc tài,... vấn đề chính yếu là phân chia quyền lực Nhà nước thành nhiều bộ phận khác nhau, có khả năng đối thoại và kiểm soát lẫn nhau,... Sự phân lập tam quyền: Hành pháp, Lập pháp và Tư pháp cũng như sự phân định quyền hạn giữa chính quyền trung ương và các địa phương là quan tâm hàng đầu trong tổ chức guồng máy Chính quyền Nhà nước.

** Sự bảo vệ các quyền công dân: Dưới chế độ dân chủ, các quyền căn bản của công dân đều được bảo vệ trên mặt pháp lý, không thể tiêu diệt được, ngay cả trong các tranh chấp giữa người dân và chính quyền Nhà nước. Người dân có khả năng dựa vào Luật pháp để chống cự lại sự lạm quyền của Nhà nước và Nhà nước hành sử quyền lực của mình trong khuôn khổ của Luật pháp đã được quy định từ trước. Đó là nguyên tắc Nhà nước pháp trị.

2. Ý nghĩa của Hiến pháp trong các chế độ Dân chủ Là một đạo luật căn bản dùng làm cơ sở pháp lý chi phối mối tương quan hổ tương giữa người dân và guồng máy điều hành Nhà nước, xác định các cơ cấu tổ chức Quyền lực Nhà nước,... Hiến pháp trong một chế độ Dân chủ trước tiên phản ảnh các đặc tính đã được nêu ra trên đây, chủ yếu khẳng định mục tiêu bảo vệ các quyền bất khả nhượng của người dân. Ngoài ra, sự hiện hữu của Hiến pháp Dân chủ có nhiều ý nghĩa quan trọng và đặt ra nhiều vấn đề khác.

** Hiến pháp là dụng cụ giới hạn Quyền lực Nhà nước: Trước tiên, Hiến pháp là một dụng cụ để giới hạn quyền lực Nhà nước. Hiến pháp là căn bản pháp lý có tính cách kìm tỏa và chế ngự đối với người hành sử Quyền lực Nhà nước, trong mục tiêu bảo vệ các quyền căn bản của người dân. Nhà nước phải tự giới hạn trong khuôn khổ của Hiến pháp.

** Hiến pháp là cơ sở thực hiện Nhà nước Pháp trị: Hiến pháp là một Luật tối cao trong hệ thống pháp lý quy định cơ cấu tổ chức Quyền lực Nhà nước. Các bộ Luật khác phải luôn luôn gắn liền và phù hợp với Hiến pháp hiện hành, thực hiện nguyên tắc Nhà nước Hiến trị (hay Pháp trị).


Bình thường, để bảo đảm tính chất này, việc kiểm soát tính chất hợp hiến của các bộ Luật này phải được thực hiện qua một bộ phận đặc biệt, độc lập với ngành Lập pháp và Hành pháp. Sự hiện hữu của bộ phận này là một phương tiện bảo vệ các quyền chính đáng của người dân, nhất là của các khuynh hướng thiểu số. Sự vắng mặt của bộ phận này thường dẫn đến những vi phạm trắng trợn Hiến pháp, nhất là khi tất cả Quyền lực Nhà nước đều rơi vào tay của một khuyng hướng chính trị đa số nhất thời.

** Hiến pháp là nơi biểu hiện chủ quyền của người dân: Là một đạo luật tối cao thực hiện một chính quyền “của dân, vì dân, do dân”, Hiến pháp phải là một khế ước xuất phát từ ý nguyện của người dân và được sự chấp nhận đồng tình của người dân. Đó là vấn đề chính thống hóa chế độ, cần thiết cho sự ổn định chính trị, cần thiết cho việc thực hiện Dân chủ, được ghi nhận trong Điều 1 của Công ước Quốc tế 1966 về những quyền Dân sự và Chính tri:

“Các dân tộc đều có quyền tự quyết. Chiếu theo điều này, họ được tự do quyết định về thể chế chính trị và tự do theo đuổi đường hướng phát triển kinh tế, xã hội và văn hóa...”

Để nêu rõ tính chất này, việc soạn thảo Hiến pháp thường được giao phó cho một Quốc hội (Lập hiến) dân cử đặc biệt trong khi đó việc chấp nhận Hiến pháp có thể thực hiện trực tiếp với người dân bằng các cuộc trưng cầu dân ý, tạo cơ hội để người dân thực hiện quyền làm chủ Quyền lực Nhà nước. Các vấn đề tương tự cũng được đặt ra khi sửa đổi Hiến pháp.

3. Đảng Cộng sản Đông dương và sự ra đời của Hiến pháp 1946 Lợi dụng được cơ hội bại trận của Nhật (14/8/1945) và dưới chiêu bài Cứu quốc trong Mặt trận Việt Minh, Đảng Cộng sản Đông dương cướp được chính quyền ở Việt Nam vào cuối tháng 8/1945 và tuyên bố thành lập nước VIệt Nam Dân chủ Cộng hòa ngày 2/9/1945. Ủy ban Dự thảo Hiến pháp được thành lập ngày 20/9/1945 và tháng 11/1945, một bản dự thảo Hiến pháp sơ bộ được công bố trên báo chí. Một Quốc hội được bầu ra ngày 6/1/1946 trong những điều kiện bất ổn của thời cuộc và thông qua bản Hién pháp ngày 9/11/1946. Trên nguyên tắc, Hiến pháp 1946 phải được đưa ra trưng cầu dân ý nhưng vì chiến tranh Việt-Pháp bùng nổ vào tháng 12/1946 nên cuộc trưng cầu dân ý không được thực hiện.


Trên lý thuyết, Hiến pháp 1946 thiết lập một chế độ Nghị viện: Nghị viện là cơ quan quyền lực cao nhất, Nghị viện chọn Chủ tịch nước trong số các Nghị viên, Chủ tịch nước đề nghị Thủ tướng, Thủ tướng thành lâp Nội các mà các Bộ trưởng đều là Nghị viên, Nghị viện có quyền bất tín nhiệm Nội các... Trong toàn văn bản, Hiến pháp 1946 không có một điều nào nhắc đến vị trí của Đảng Cộng sản. Nói chung, tuy không có cơ quan độc lập nào kiểm soát tính Hợp Hiến, Hiến pháp 1946 thỏa mãn hầu hết các đặc tính Dân chủ đã được nêu ra trên đây, đặc biệt là việc xử dụng trưng cầu dân ý để thông qua Hiến pháp hay sửa đổi Hiến pháp, thực hiện quyền tự do quyết định về chế độ chính trị.

(Điều 21: “Nhân dân có quyền phúc quyết về Hiến pháp và những điều quan hệ đến vận mệnh quốc gia, theo điều thứ 32 và 70”

Điều 70: “Sửa đổi Hiến pháp phải theo cách thức sau đây: a) Do hai phần ba tổng số nghị viên yêu cầu b) Nghị viện bầu ra một ban dự thảo những điều thay đổi c) Những điều thay đổi khi đã được Nghị viện ưng thuận thì phải đưa ra toàn dân phúc quyết”).

Trong thực tế, sự ra đời của Hiến pháp 1946 chỉ là một hình thức bên ngoài để đánh lừa dư luận. Trong thời điểm 1946, Đảng Cộng sản đang đứng trước một vị trí nguy hiểm, tuy lợi dụng được chiêu bài yêu nước, cứu quốc,... với Mặt trận Việt Minh nhưng chưa thể xuất hiện công khai dưới danh hiệu của một đảng cộng sản: Các lực lượng Quốc gia ngày càng được củng cố, ý thức hệ cộng sản không được dư luận chấp nhận, các lực lượng Đồng minh Anh và Trung quốc đang tiến vào Việt Nam để giải giới quân đội Nhật, Đảng Cộng sản Liên Xô đang bận tâm với chiến tranh lạnh đã khởi đầu ở Âu châu và không thể can thiệp vào tình hình Việt Nam, Đảng Cộng sản Trung quốc chưa thành công,... là những áp lực đặt Đảng Cộng sản Đông dương vào một vị trí yếu kém, phải dùng vàng bạc để mua chuộc Tướng Trung quốc Lữ Hán, Đảng Cộng sản Đông dương phải tạm thời tuyên bố tự giải tán vào ngày 11/11/1945 để đi vào các hoạt động ngầm,... và chỉ còn chiêu bài Hiến pháp Dân chủ thì mới tiếp tục nắm giữ chính quyền.

4. Sự ra đời của Hiến pháp 1959 Sau Hiệp định Genève, Đảng Cộng sản là một đảng cầm quyền tuyệt đối trên miền Bắc, đang nhận được sự chi viện của khối Cộng sản Quốc tế Nga-Hoa và đang áp dụng chuyên chế vô sản, đấu tranh giai cấp, xây dựng Chủ nghĩa Xã hội trên miền Bắc. Hiến pháp 1959 được ra đời để duy trì


tình trạng này, chính thức hóa vai trò của Đảng Lao động Việt Nam. Có bốn khía cạnh quan trọng mà ta sẽ đề cập sau đây.

** Trước tiên là vị trí của Đảng Cộng sản trong guồng máy Quyền lực Nhà nước. Khi mới đọc qua 112 Điều của Hiến pháp ta có cảm tưởng đó là một Hiến pháp Dân chủ, độc lập với mọi khuynh hướng và đảng phái chính trị, kể cả Đảng Cộng sản,... vì không có điều nào đề cập đến vị trí của Đảng Cộng sản. Sự thật, vị trí của Đảng chỉ được khẳng định một cách gián tiếp trong “Lời nói đầu” dông dài, kể lại lịch sử và ý đồ của Đảng:

“... Từ năm 1930, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông dương, ngày nay là Đảng Lao động Việt Nam, Cách mạng Việt Nam đã tiến lên một giai đoạn mới,... Trong giai đoạn mới của cách mạng, Quốc hội ta cần sửa đổi bản Hiến pháp năm 1946 cho thích hợp với tình hình và nhiệm vụ mới,... Nhà nước của ta là Nhà nước dân chủ nhân dân, dựa trên nền tảng liên minh công nông, do giai cấp công nhân lănh đạo,... Hiến pháp mới quy định chế độ chính trị, kinh tế và xã hội của nước ta,... Dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng Lao động Việt Nam,... toàn dân ta đoàn kết rộng rãi trong Mặt trận Dân tộc thống nhất nhất định sẽ giành được thắng lợi vẻ vang trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội...”

Với từng đó lời tuyên bố, nhất là ở trong Hiến pháp, cũng đủ để chứng tỏ rằng Đảng Cộng sản đã và đang chiếm đoạt guồng máy Quyền lực Nhà nước mà không cần nhắc lại bất kỳ ở đâu trong 112 Điều của Hiến pháp. Hơn thế nữa, nói”Nhà nước của ta là... do giai cấp công nhân lãnh đạo” tức là nói”Nhà nước... do Đảng lãnh đạo” vì Đảng lãnh đạo giai cấp công nhân. Vậy là Đảng đứng trên Nhà nước, xem Nhà nước như là một bộ phận trong cơ cấu tổ chức của Đảng, một công cụ của Đảng, được Đảng dùng để phục vụ các mưu đồ ý thức hệ, đấu tranh chính trị,... trong thời kỳ mới. Trong tình trạng chưa chiếm được quyền lực ở miền Nam thì một lời tuyên bố gián tiếp ôn hòa tránh cho Đảng những dư luận bất lợi ở miền Nam.

Theo Hiến pháp mới, Quốc hội là cơ quan quyền lực cao nhất của Nhà nước. Quốc hội làm Hiến pháp và sửa đổi Hiến pháp, làm pháp luật,... bầu và bải miễn Chủ tịch và Phó Chủ tịch nước, Thủ tướng và Phó Thủ Tướng và các thành viên khác của Hội đồng Chính phủ, của Hội đồng Quốc phòng, Chánh án tòa án Nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao,... Hội đồng Chính phủ chỉ là cơ quan chấp hành của Quốc hội,... Nói một cách khác, tất cả Quyền lực Nhà nước (Lập Hiến, Lập pháp, Hành pháp và Tư pháp) đều tập trung vào Quốc hội và không có một


bộ phận độc lập nào kiểm soát tính Hợp Hiến của các Luật do Quốc hội đưa ra.

Hiến pháp 1959 không hề đề cập đến quy chế tổ chức của Đảng cũng như quy chế lãnh đạo của Đảng. Đó là một ẩn ý của Đảng để khỏi bị ràng buộc với bất cứ một điều gì và được hiểu rằng “Quyền lãnh đạo của Đảng là vô hạn...” Trên thực tế, Đảng lãnh đạo bằng cách đưa người của mình nắm giữ mọi chức vụ trong guồng máy Nhà nước và Nguyên tắc tập trung dân chủ:

“...Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp và các cơ quan Nhà nước khác đều thực hành nguyên tắc tập trung dân chủ”

được chính thức ghi nhận trong Điều 4 của Hiến pháp phải được hiểu như là: trong mọi cơ quan và ở mọi cấp bậc, mọi hoạt động đều được đặt dưới sự điều hành của những đại diện của Đảng, tất cả Quyền lực Nhà nước đều được “tập trung” vào tay Đảng Cộng sản đang cầm quyền.

Cụ thể, Đảng lãnh đạo bằng cách cho ban hành các Luật bầu cử ngụy tạo (không có sự kiểm soát tính Hợp Hiến) trong đó quyền tự do ứng cử không được tôn trọng: tất cả các ứng cử viên đều do Đảng chỉ định từ trước,... Kết cuộc là các quyền chính trị đều bị Đảng chiếm đoạt, Quốc hội trở thành một tổ chức bù nhìn do Đảng tạo ra để chiếm đoạt toàn bộ Quyền lực Nhà nước, qua hình thức “Dân chủ tập trung” gian trá.

Các quyền tự do căn bản khác của người dân, tuy vẫn được giữ lại trong Hiến pháp 1959, cũng chỉ là một hình thức bên ngoài che đậy bản chất độc đoán của chế độ, dưới uy quyền “lãnh đạo” của Đảng...

** Thay đổi quan trọng thứ hai là việc thêm vào Hiến pháp một Chương xác định chế độ Kinh tế Chủ nghĩa Xã hội, giới hạn các quyền kinh tế của người dân,...

** Thay đổi quan trọng thứ ba là việc thay đổi các quy chế về quyền Lập Hiến và sửa đổi Hiến pháp. Làm Hiến pháp và sửa đổi Hiến pháp trở thành quyền của Quốc hội bù nhìn:

“Quốc hội là cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (Điều 43)”

“Quốc hội có những quyền hạn sau đây: 1. Làm Hiến pháp và sửa đổi Hiến pháp, 2. Làm pháp luật,... (Điều 50) “

mà không cần đưa ra trưng cầu dân ý như đã được quy định trong các Điều 21 và 70 của Hiến pháp 1946. Với Hiến pháp mới, từ nay trở về sau,


Làm Hiến pháp và sửa đổi Hiến pháp là quyền của Đảng, người dân mất quyền căn bản “tự do quyết định về thể chế chính trị,...”

** Một vấn đề quan trọng khác đáng được quan tâm hàng đầu là tính cách pháp lý của sự ra đời của Hiến pháp 1959. Trên nguyên tắc, chế độ trước 1959 đặt cơ sở trên Hiến pháp 1946 và do đó việc sửa đổi Hiến pháp 1946 thành Hiến pháp 1959 phải được đưa ra trưng cầu dân ý như đã được quy định trong điều kiện của Hiến pháp 1946. Điều kiện này đã không được thực hiện và sự ra đời của Hiến pháp 1959 là một việc làm bất hợp pháp, vi phạm Hiến pháp 1946.

Tóm lại, thay vì đặt căn bản trên sự chấp nhận tính đa nguyên của các khuynh hướng và đảng phái chính trị như trong các chế độ Dân chủ, Hiến pháp 1959 (cũng như sau này với các Hiến pháp 1980 và 1992) chỉ là công cụ từng giai đoạn của một đảng cầm quyền, cụ thể là Đảng Cộng sản Việt Nam, để áp đặt và thiết lập vĩnh viễn một chế độ độc tài, độc đảng,... lên lãnh thổ dưới quyền kiểm soát của mình.

5. Sự ra đời của Hiến pháp 1980

Nếu Hiến pháp 1959 được ra đời khi Đảng Cộng sản chỉ chiếm được chính quyền trên một nữa lãnh thổ và phải che đậy một phần nào tính chất độc quyền toàn trị của chế độ thì Hiến pháp 1980 được ra đời trong hoàn cảnh chiến thắng trên toàn lãnh thổ, không còn gì cản trở để phải che đậy mục tiêu ý thức hệ của Đảng. Hiến pháp 1980 phản ảnh lại các đặc tính trên đây của Hiến pháp 1959 một cách công khai, kèm theo các biện pháp cứng rắn dùng bạo lực nếu cần.

Mục tiêu và vai trò của Đảng được xác định không những trong Lời nói đầu:

“... Nắm vững chuyên chính vô sản, phát huy quyền làm chủ tập thể của nhân dân lao động,... Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam cần có một bản Hiến pháp thể chế hóa đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam trong giai đoạn mới. Đó là Hiến pháp của thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội trong phạm vi cả nước... Là luật cơ bản của Nhà nước, Hiến pháp này quy định chế độ chính trị, kinh tế,... Nó thể hiện mối quan hệ giữa Đảng lãnh đạo, Nhân dân làm chủ, Nhà nước quản lý trong xã hội Việt Nam...” mà còn được chính thức quy định trong Hiến pháp:

“Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước chuyên chính vô sản... (Điều 2) “


“Đảng Cộng sản Việt Nam, đội tiên phong và bộ tham mưu chiến đấu của giai cấp công nhân Việt Nam, được vũ trang bằng học thuyết Mác-Lênin, là lực lượng duy nhất lãnh đạo Nhà nước, lãnh đạo xã hội;... (Điều 4) “

Đồng thời, Hiến pháp 1980 cũng là nơi Đảng Cộng sản chính thức hóa các tổ chức đấu tranh trước đây của Đảng để thành các bộ phận chính thức của Nhà nước để khống chế đời sống chính trị dưới chế độ mới:

“Mặt trận Tổ quốc Việt Nam -bao gồm các chính đảng, Tổng công đoàn Việt Nam, Tổ chức liên hiệp nông dân tập thể Việt Nam, Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, Hội liên hiệp Phụ nữ Việt Nam và các thành viên khác của Mặt trận- là chỗ dựa vững chắc của Nhà nước. Mặt trận phát huy truyền thống đoàn kết toàn dân, tăng cường sự nhất trí về chính trị,... ra sức thi đua xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc. (Điều 9) “

“Tổng công đoàn Việt Nam là tổ chức quần chúng rộng lớn nhất của giai cấp công nhân Việt Nam, là trường học chủ nghĩa cộng sản,... (Điều 10) “

Về chế độ kinh tế, Hiến pháp 1980 chính thức xóa bỏ các hình thức kinh tế tư nhân, thực hiện nền kinh tế hai thành phần, quốc doanh và hợp tác xã, quốc hữu hóa các cơ sở kinh tế và quản lý theo cơ chế tập trung bao cấp, đồng thời nắm giữ độc quyền về ngoại thương và các quan hệ kinh tế khác với nước ngoài...

6. Sự ra đời của Hiến pháp 1992 Nếu các thay đổi Hiến pháp trong các năm 1959 và 1980 được thực hiện trong hoàn cảnh Đảng đã đạt được các chiến thắng quan trọng trong ý đồ chiếm đoạt quyền lực thì sự ra đời của Hiến pháp 1992 lại là phản ảnh một thời kỳ khó khăn do các chính sách mà Đảng gây ra trong mọi lãnh vực và thể hiện một tình trạng phân hóa cao độ của Đảng trước các thất bại liên tiếp và trong hoàn cảnh tan rã của khối Cộng sản quốc tế vào đầu thập niên 1990.

Các thất bại kinh tế và an sinh xã hội trên toàn lãnh thổ do các biện pháp độc đoán cải tạo nền kinh tế, sự tập thể hóa các phương tiện sản xuất, làm cho các xí nghiệp bị đình trệ. Sự cưởng bách lao động các phần tử bất lợi cho chế độ trong các vùng kinh tế mới, sự kéo dài tình trạng giam giữ trong các trại tập trung cải tạo những thành phần chống đối và những thành phần trong chế độ cũ ở miền Nam, và sự cấm đoán các quyền tự do căn


bản,... đã đưa toàn thể dân tộc vào con đường chống đối, biến chế độ thành một guồng máy đàn áp khổng lồ, không còn sức tiến hành công cuộc xây dựng đất nước...

Trên phương diện quốc tế, lập trường của Đảng trong cuộc tranh chấp Nga-Hoa đã đưa Đảng Cộng sản Việt Nam vào tình trạng lệ thuộc hoàn toàn vào Liên bang Xô viết, làm trầm trọng hơn nữa các tranh chấp quốc tế. Trong khoảng thời gian ngắn vào cuối thập niên 1970, Đảng Cộng sản Việt Nam là nguyên nhân của hai cuộc chiến tranh tàn khốc ở Cao Miên và với Cộng sản Trung quốc,... làm tiêu hao mọi tiền năng xây dựng đất nước cũng như đưa Việt Nam vào một vị trí cô lập trên trường quốc tế.

Các yếu tố trên đã biến Việt Nam thành một nước nghèo đói nhất trên thế giới trong khi Đảng Cộng sản ngày càng phân hóa vì các tranh chấp nội bộ, vì các thất bại liên tiếp mà không tìm được lối thoát và đội ngũ đảng viên xuống cấp vì hủ hóa và các tệ nạn xã hội. Với khẩu hiệu “Đổi mới” đã xuất hiện từ sau Đại hội VI (1986), cùng một thời kỳ là các dấu hiệu tan rã của khối Cộng sản Đông Âu,... Đảng Cộng sản bắt buộc phải nới lỏng chính sách kinh tế, cho phép hoạt động các thành phần kinh tế tư nhân và kêu gọi sự đầu tư trong giới tư bản ngoại quốc để cứu vãn tình thế.

Để thực hiện mục tiêu này, Hiến pháp 1980 đã trở thành một trở ngại lớn vì Nhà nước nắm độc quyền trong mọi hoạt động kinh tế quốc dân cũng như độc quyền về ngoại thương, không có một điều khoản nào được quy định và bảo vệ quyền lợi của các thành phần tư nhân và tư bản hay công nhận và tôn trọng các công ước quốc tế về các trao đổi và phát triển kinh tế. Các áp lực quốc tế đã là yếu tố then chốt đưa đến sự ra đời của Hiến pháp 1992 (và được sửa đổi vào năm 2001) nhưng chỉ được giới hạn trong lãnh vực phát triển kinh tế mà vẫn không có gì thay đổi trong chế độ chính trị. Vai trò của Nhà nước và vị trí lãnh đạo của Đảng Cộng sản, tuy được tô điểm lại, nhưng vẫn còn nguyên:

“Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Tất cả quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân mà nền tảng là liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và từng lớp trí thức (Điều 2)”

“Đảng Cộng sản Việt Nam, đội tiên phong của giai cấp công nhân Việt Nam, đại biểu trung thành quyền lợi của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc, theo chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội... (Điều 4)”

và, khi đã ổn định được tình thế, lại được công khai xác định một


cách độc đoán hơn nữa, với nguyên tắc Nhà nước pháp quyền:

“Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Tất cả quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân mà nền tảng là liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức... (Điều 2, sửa đổi năm 2001)”

cho phép Đảng Cộng sản, với tư cách là một Đảng đang cầm quyền, sử dụng quyền này áp đặt mọi đạo luật, không phải chỉ trong lãnh vực kinh tế để thoả mãn nhu cầu của giới đầu tư ngoại quốc, nhưng trong tất cả các lãnh vực khác chủ yếu được dùng như là một dụng cụ chuyên chế để duy trì vị trí cầm quyền của mình,...

7. Tổng luận

Ngay từ khi được thành lập năm 1930, Đảng Cộng sản đã đặt mục tiêu chiếm đoạt chính quyền để thiết lập chế độ Cộng sản trên toàn lãnh thổ Việt Nam, qua danh nghĩa của một hình thức Dân chủ trá hình.

Nhìn một cách tổng quát, các Hiến pháp lưu hành ở Việt Nam từ 60 năm qua dưới chế độ Cộng sản chỉ phản ảnh các mục tiêu chiến lược, chiến thuật,... được Đảng dùng trong những thời kỳ nhất định tùy theo mối tương quan lực lượng giữa Đảng và các thành phần khác. Khi yếu thế thì dùng chiêu bài Hiến pháp Dân chủ để giữ nguyên vị trí và tiếp tục thực hiện ý đồ của mình. Khi nắm được quyền lực trên một phần lãnh thổ thì áp đặt gián tiếp ở đó một chế độ độc tài với chiêu bài của một Hiến pháp Dân chủ trá hình. Khi đã làm chủ tình thế trên toàn lãnh thổ thì thực hiện ý đồ của mình một cách công khai và vĩnh viễn...

Thay vì là một văn kiện giới hạn quyền lực Nhà nước, chứa đựng những căn bản pháp lý kìm tỏa và chế ngự đối với người hành sử Quyền lực Nhà nước, trong mục tiêu bảo vệ các quyền căn bản của người dân và do người dân thoả thuận đưa ra, như trong các chế độ Dân chủ hiện đại,... thì Hiến pháp dưới chế độ Cộng sản Việt Nam chỉ là một công cụ của Đảng để áp đặt vĩnh viễn sự chiếm đoạt Quyền lực Nhà nước,... phản ảnh các quan điểm cố hữu đã từng được nêu ra trong lý thuyết cộng sản:

“Đảng Cộng sản là một tổ chức có quy luật và Hiến pháp chỉ là phản ảnh các quy luật của Đảng (Mao Tse Tung) “

“Hiến pháp là phản ảnh của một tình trạng đã có, đang có và sẽ có trong tương lai (Lénine) “.�


TRẦN ĐỘ

Kịch bản Cho Thế kỷ 21

Ta vừa trải qua thế kỷ 20 đầy biến động: nào chiến tranh thế giới lần thứ nhất, nào chiến tranh thế giới lần thứ hai, nào bom nguyên tử, nào các cuộc cách mạng mạng ở Nga, ở Trung Quốc, nào thế giới xã hội chủ nghĩa hình thành, các cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc ở khắp thế giới, trong đó có cuộc đấu tranh giải phóng của Việt Nam, nào cách mạng văn hóa Trung Quốc, diệt chủng ở Campuchia, nào sự chia rẽ và đánh nhau của thế giới cộng sản, nào sự tan rã của Liên Xô và thế giới xã hội chủ nghĩa, nào những thành tựu kỳ diệu của khoa học kỹ thuật, của vật lý, sinh học, sự tiến bộ phi thường của tin học, của điện tử, máy tính, rô bô, v.v...

Vì thế, bước vào thế kỷ 21, ai nấy đều hồi hộp và lo âu, vừa lo âu vừa hy vọng nhìn về phía trước mà phán đoán. Đã có nhiều nhà tương lai học phán đoán; nhiều triết gia, nhiều nhà chính trị, nhà lý luận, nhà xã hội học cũng phán đoán. Tôi cũng ngẫm nghĩ và phán đoán, nhưng tôi rất không đủ tri thức và thông tin để mà phán đoán. Tôi chỉ dựa vào sự hiểu biết hạn hẹp của mình về các phán đoán và ghi lại đôi điều. Tôi thấy hình như có thể có ba kịch bản cho thế kỷ 21 như sau:

Kịch bản thứ nhất. Căn cứ vào điều tôi biết về một số nhà lý luận. Các nhà lý luận này hầu như không quan tâm đến các biến động chính trị xã hội đã và đang diễn ra ở thế giới. Các vị ấy rất trung thành và kiên định với tư duy “hai phe, bốn mâu thuẫn” và tính chất thời đại hiện nay là “thời kỳ quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội trên phạm vi toàn thế giới”. Từ đó suy ra có thể có một kịch bản cho thế giới như sau: Trong thế kỷ 21 sẽ lại có một nước nào đó vào loại to lớn, phát triển cao, nổ ra một cuộc cách mạng vô sản, thiết lập chế độ xã hội chủ nghĩa, phát triển ra toàn thế giới và hoàn thành tính chất quá độ của thời đại.

Kịch bản thứ hai. Cũng với tư duy như trên và có những nhận định: sự tan rã của phe xã hội chủ nghĩa chỉ là thất bại tạm thời. Chủ nghĩa xã hội gặp phải bước thoái trào tạm thời. Như vậy thì trong thế kỷ 21, sẽ có


một sự phục hồi vĩ đại. Bốn nước xã hội chủ nghĩa còn lại (Trung Quốc, Việt Nam, Triều Tiên, Cuba) sẽ là thành trì của sự phục hồi này. Phe xã hội chủ nghĩa sẽ hình thành trở lại và phát triển phồn thịnh, đánh bại phần còn lại của chủ nghĩa tư bản và hoàn thành thời đại quá độ, đưa toàn bộ thế giới và nhân loại lên thời đại xã hội chủ nghĩa.

Đấy là tôi suy từ các lập luận của một số “nhà lý luận” hiện nay vẫn kiên định, và trung thành một cách đáng kính với tư duy cũ, mà không biết đến tư duy của nhân loại, nhu cầu và nguyện vọng của nhân dân thế giới. Tôi rất nghi ngờ rằng nhân dân ở một nước phát triển (tư bản) nào đó có nhu cầu đánh đổ chính quyền hiện tại và thay thế vào đó một chính quyền khác (xã hội chủ nghĩa). Tôi cũng nghi ngờ số người trong nhân dân Nga và các nước Đông Ấu có nguyện vọng và nhu cầu phục hồi lại thể chế cũ. Tuy rằng không phải không có những người luyến tiếc cuộc sống cũ. Nhưng số người này liệu có đủ để làm được việc phục hồi không?

Kịch bản thứ ba. Thực ra, chưa thể phác họa kịch bản này. Hiện nay ta đang ở thời kỳ từ thế kỷ 20 bước sang thế kỷ 21. Thế giới và nhân loại đang biến chuyển. Tất cả mọi người đều quan tâm tới xu thế toàn cầu hóa về kinh tế, về văn hóa, về chính trị. Có xu thế toàn cầu hóa phát triển nhiều mặt và ngày càng mạnh, nhưng cũng có xu thế chống lại. Càng ngày càng nhiều sự kiện từ trước chưa hề có.

- Các nguyên thủ quốc gia có tội ác đều không thoát khỏi sự truy nã của pháp luật. Đã có tòa án hình sự thế giới.

- Có những xung đột sắc tộc, tôn giáo mà không phân xử nổi ai là phải, ai là trái, ai là chính nghĩa, ai là phi nghĩa (ở Châu Phi, ở Nam Tư, ở Trung Đông).

- Có những sự thay đổi chính trị ở một nước mà các nước ở khu vực hoặc trên toàn thế giới lại có ý kiến và có thể tác động (nước Áo và Châu Ấu).

- Bất cứ cuộc bầu cử ở một nước nào, đều được dư luận thế giới quan tâm và dư luận thế giới đều tỏ ra ủng hộ những người dân chủ, tiến bộ trung cử, và số người này trúng cử ngày càng nhiều (Hàn Quốc, Indonesia, Chili, Equator, Croatia...).

- Chủ nghĩa xã hội tự hào với tính ưu việt của mình là quan tâm đến các vấn đề xã hội, bảo đảm lợi ích cho nhân dân lao động (Việt Nam được xếp vào loại khá về các chỉ số xã hội).

Nhưng những vấn đề xã hội lại được giải quyết tốt hơn ở các nước tư


bản phát triển. Vì ở những nước nào có điều kiện kinh tế, tài chánh dồi dào hơn, và cũng ở các nước này giới cầm quyền buộc phải giải quyết tốt các vấn đề xã hội mới ổn định được chính quyền và họ biết giải quyết tốt.

- Ở Việt Nam, đại đa số nhân dân chỉ mới có thu nhập cá nhân (thu nhập chứ không phải GDP) độ trên 10 đô la một tháng (150.000 đồng) thì dù có những cố gắng về mặt xã hội bao nhiêu cũng chưa thể coi là no đủ, hạnh phúc được. Vậy một xã hội tốt đẹp hơn, trước hết phải là một xã hội mà người đều được no đủ.

- Trào lưu dân chủ thế giới ngày càng phát triển, có tác giả nói từ năm 1970 trở về trước thế giới chỉ có 30 nước dân chủ. Nhưng từ năm 1970 sau 30 năm thì số nước dân chủ lên tới 75. Có tác giả nói hiện nay thế giới có gần 200 nước trong đó 65% là thuộc các nước dân chủ. Các nước xã hội chủ nghĩa (chính quyền cộng sản) không được xếp vào nước dân chủ, tuy các nước này vẫn tự nhận là dân chủ gấp triệu lần các nước tư bản, và tự nhận mình là nước có bản chất dân chủ cao nhất. Vấn đề dân chủ và nhân quyền là những vấn đề mà các nước phát triển cao đều nhấn mạnh.

Nhưng các nước xã hội chủ nghĩa thì gọi là những âm mưu diễn biến hòa bình. Đồng thời các nước xã hội chủ nghĩa cũng phải nói đến dân chủ và nhân quyền, phải chứng tỏ mình có quan tâm đến dân chủ và nhân quyền, phải chống đỡ về các vấn đề dân chủ và nhân quyền. Trước dư luận thế giới, càng ngày cách cầm quyền và cai trị kiểu toàn trị độc tồn càng tỏ ra lạc hậu, càng bị chê cười và phê phán. Nước nào muốn hòa nhập với thế giới phải chú ý điểm này, không theo trào lưu dân chủ chung của nhân loại, trước hết là làm hại ngay đến tiến trình phát triển của nước mình. Không thể cứ tự mình nói ngược đời, rồi lại tự khen mình là hay và đúng được.

- Ai cũng thấy là phải đưa xã hội loài người đến chỗ tốt đẹp hơn, đều mong muốn như thế. Nhưng xã hội tốt đẹp hơn ấy có phải nhất thiết là theo chế độ xã hội chủ nghĩa do Đảng cộng sản lãnh đạo hay không? Có lẽ Mác đã dự đoán đúng là sau chế độ tư bản chủ nghĩa sẽ có một chế độ xã hội tốt đẹp hơn và hiện nay xã hội loài người đang biến chuyển tiến lên theo chiều hướng đó, hướng tốt đẹp hơn. Đã có nhiều học giả dự đoán xã hội tương lai là xã hội “hậu tư bản chủ nghĩa” và “tân tư bản chủ nghĩa” là xã hội “văn minh thứ ba”, xã hội “hậu công nghiệp”, xã hội “văn minh tin học”, “văn minh trí tuệ”...

Chưa ai thống nhất được quan niệm và cách gọi. Các xã hội tư bản chủ nghĩa đang biến hóa và tiến tới một xã hội không còn là tư bản chủ


nghĩa, tức là tiến tới cái không phải là nó nữa. Hiện nay có nhiều nước về kinh tế và chính trị thì đúng là tư bản chủ nghĩa nhưng nhiều mặt xã hội có những nét tốt đẹp mà không một nước gọi là xã hội chủ nghĩa nào so sánh được (về giáo dục đào tạo, về y tế, về người già, người thất nghiệp). Vậy một xã hội tương lai tốt đẹp hơn là một xã hội thế nào? Nếu có là một xã hội chủ nghĩa chăng thì nhất định không phải là xã hội chủ nghĩa kiểu Liên Xô, không phải là xã hội chủ nghĩa kiểu trại lính được. Và để tiến tới một xã hội tốt đẹp hơn ấy có nhất thiết phải trải qua cách mạng bạo lực và đổ máu không? Có nhất thiết phải có “lật đổ” không? Nhân loại có chấp nhận sự đổ máu không?

Nước Việt Nam hiện chưa phải là xã hội chủ nghĩa mà muốn tiến tới một xã hội tốt đẹp hơn có nhất thiết phải “đổ máu” và “lật đổ” không? Có thể tiến tới một xã hội tốt đẹp hơn bằng tiến hóa hòa bình không? Cái gọi là âm mưu “diễn biến hòa bình” có thật không? Không chấp nhận thế lực ở ngoài dùng diễn biến hòa bình để lật đổ. Nhưng bản thân ta phải tiến hóa hòa bình để tiến lên. Ta cần tiến hóa, vậy ta có cần phải có nhiều kẻ thù để mà tiêu diệt và trấn áp không? Thậm chí, cứ nhất thiết bắt cả nước và toàn dân phải tôn thờ một học thuyết, một trật tự khe khắt thì đất nước phát triển không?

Ai cũng thấy kinh nghiệm hiển nhiên của các nước gần ta không phải như vậy, kinh nghiệm đó rõ rệt nhất là ở Đài Loan, Hàn Quốc và Singapore. Việc quan trọng nhất bây giờ là phải hòa nhập để đưa xã hội tiến lên hay cứ phải “ổn định bằng bất cứ giá nào”? Vấn đề đặt ra hiện nay là làm thế nào đất nước phát triển và nhân dân được tự do hạnh phúc. Vậy cái gì trở ngại cho điều đó thì phải khắc phục. “Bằng bất cứ giá nào” và “vô điều kiện” là những yếu tố của đấu tranh “quyết tử cho tổ quốc quyết sinh”. Ngày nay điều kiện tiên quyết để quyết định chính sách là làm thế nào cho dân tự do và đất nước phát triển. Chỉ có tự do cho dân thì đất nước mới phát triển được. Điều đó đúng cả về kinh tế, chính trị và văn hóa và cả đối ngoại nữa. �

(2000)


Đảng Cộng sản và Dân chủ ở Việt nam

Ai đã sống từ những năm 20-30 của thế kỷ 20 đầu thế kỷ 21 đều có thể nhìn thấy và chứng kiến 2 tình trạng, 2 bức tranh hầu như trái ngược của ĐCSVN. Đầu thế kỷ 20 cho đến năm 1945, Đảng Cộng sản có mấy nghìn Đảng viên mà thực dân Pháp và Phong kiến triều Nguyễn rất hoảng hốt lồng lộn. Cả một hệ thống nhà tù. Từ Hoả Lò, Sơn La. Lao Bảo, Kon Tum, Ban Mê Thuột đến Khám lớn, Côn Đảo…, đều đầy ắp tù Cộng sản. Thế mà cuộc Cách mạng tháng 8/1945 đã thành công. Sau đó thì ở 3 Kỳ chỗ nào cũng là người mới ở nhà tù ra làm nòng cốt: Bắc Kỳ thì tù từ Hoả Lò, Sơn La; Trung Kỳ thì tù từ nhà tù Lao Bảo, Kom Tum, Ban Mê Thuột; ở Nam Kỳ thì tù từ nhà tù Khám lớn, Côn Đảo. Suốt trong kháng chiến chống Pháp, ở khắp nơi những người Cộng sản làm cán bộ Quân đội và Chính quyền và sống ở trong dân, đều ăn, ở như dân và đều nổi bật lên về tính gương mẫu, về chịu đựng gian khổ và hy sinh tính mệnh. Chỗ nào dân cũng mong đợi, ngưỡng mộ và yêu mến các “cán bộ” cộng sản, chia cơm, xẻ áo, và lấy cả tính mệnh mình để che chở, bảo vệ cho những cán bộ Cộng sản.

Và bây giờ, đầu thế kỷ 21 thì tình trạng và bức tranh là: Đảng Cộng sản là một đảng cầm quyền lãnh đạo bao trùm cả Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan Nhà nước. Những vị trí quan trọng của Bộ máy Nhà nước: Chủ tịch, phó Chủ tịch, Bộ trưởng, Thứ trưởng, Giám đốc và phó Giám đốc Sở, Ty, Hội trưởng, Uỷ viên chấp hành các Hội quần chúng đều phải là Đảng viên: Đảng viên có sẵn để Đảng chọn xếp vào các vị trí hoặc chưa là Đảng viên thì phải phấn đấu vào Đảng, rồi mới hòng được bổ nhiệm chức nọ, chức kia, từ ở phường, xã lên đến huyện, tỉnh và đến cấp Trung ương, toàn quốc. Trước đây, cán bộ đi sâu đi sát là có bộ áo nâu rách, quần ống thấp, ống cao, đeo cái bị cói hoặc một tay nải nhỏ đi len lỏi các nơi hẻo lánh khốn khó, thậm chí rất nguy hiểm. Còn ngày nay, đi sâu đi sát là xe hơi bóng láng, mới cáu cạnh toàn của các hãng Tư bản nước ngoài danh tiếng chế tạo, hoặc từng đoàn xe hơi có công an hộ tống dẹp đường, đến nơi nào đều có đón tiếp ở khách sạn sang trọng nhất, họp mặt ở những hội trường sang trọng nhất, gặp các người đứng đầu cơ sở hoặc địa phương


nghe báo cáo, đi thăm các cơ sở gặp vài người đã được chọn lọc (để bảo đảm an toàn cho cấp trên) hỏi vài ba câu thường là vớ vẩn, đôi khi lại còn ngớ ngẩn, rồi lại vào phòng khách sang trọng có mấy lời huấn thị thường là được nhắc đi nhắc lại nhiều lần, rất nhạt nhẽo và nhàm chán thế mà đều được khen là “sâu sắc”, “sáng rõ” và được hứa xin chấp hành nghiêm túc. Còn đám cán bộ cấp dưới chỉ đua nhau mở sổ lấy bút ghi chép lia lịa “những lời vàng ngọc quý báu” mà cấp trên huấn thị.

Tôi là người đã trải qua 2 cảnh trái ngược ấy. Có lần tôi thăm một huyện, khi đi về được tiễn đưa rất trọng thể và đến cuối đường thì đồng chí Chủ tịch huyện nắm tay tôi rất chặt và hứa trịnh trọng rằng sẽ chấp hành nghiêm chỉnh các chỉ thị “sáng suốt” của tôi. Tôi ngẫm nghĩ mãi, không biết tôi đã chỉ thị những gì, tính tôi hay đùa, tôi liền hỏi đồng chí Chủ tịch đó rằng: “Một năm huyện cậu có mấy lần các đồng chí Tỉnh và các ngành Trung ương về thăm”? Đồng chí đó bảo độ 5-7 đoàn. Tôi lại hỏi thế cậu làm sao chấp hành hết 5-7 lần chỉ thị ấy? Đồng chí Chủ tịch cười và không trả lời! Thế là tôi được đích thân chứng kiến Đảng Cộng sản giữa thế kỷ 20 là Đảng gồm những Đảng viên mà từ Tổng Bí thư đến đảng viên thường sống trong dân cùng cơm khoai, ổ rơm, rau dưa với dân, trực tiếp bàn với từng người dân công việc làm ăn và công tác Cách mạng. Và bây giờ cuối thế kỷ 20 và đầu thế kỷ 21 là một Đảng mà tuyệt đại đa số là các quan, quan nhỏ ở cấp cơ sở, quan nhỡ ở cấp trung gian, quan lớn ở cấp Trung ương. Các quan đứng đầu cấp toàn quốc thì dân các nơi phải cơm nắm cơm gói họp nhau chầu chực ở cổng (có lính gác, cảnh vệ hoặc công an) để mong được gặp mà không được. Đã không được gặp mặt các quan để đưa đơn từ khiếu kiện và giãi bày, cầu cứu những oan khuất của mình trong đời sống (bởi vì quan không có thì giờ) mà còn bị coi là có người đứng đằng sau xúi giục và có âm mưu vi phạm an ninh quốc gia. Tôi có may mắn là đã từng được là cán bộ cơm khoai, rau má, ổ rơm và cũng một thời cũng làm quan cấp Trung ương đi xe hơi, ở khách sạn. Tôi thấm thía nỗi niềm và tôi muốn mô tả và lý giải cái sự biến chuyển thần kỳ của Đảng Cộng sản, từ cơm nắm, đến làm quan và nhận xét xem sự biến chuyển đó là hay hay dở, là thắng lợi hay thất bại?

I. Ở Việt Nam có dân chủ hay không?

Tôi xin trả lời khẳng định ở Việt Nam đã từng có dân chủ, và có dân chủ một cách tốt đẹp, đáng tự hào. Đó là những năm tháng sau cách mạng tháng 8/1945. Đảng Cộng sản có Hồ Chí Minh đứng đầu đã kêu gọi và


lãnh đạo nhân dân tổng khởi nghĩa, đập tan một nhà nước phong kiến tay sai, nô lệ, lập nên một Nhà nước Dân chủ Cộng hoà, đập tan lũ vua quan và quan lại thực dân, lập nên Chính phủ Cộng hoà lâm thời và sau đó lập tức tổ chức cho dân bầu cử (với một chế độ tự do thực sự) có những người ứng cử mà đa số không phải là đảng viên Đảng cộng sản.

Tôi đã trực tiếp tham gia một cuộc vận động bầu cử mà một ứng cử viên nhận là giai cấp công nhân, lên diễn thuyết với một cái mỏ-lết to tướng đút ở túi ngực. Tôi lại được tham gia với một nhóm trí thức (gồm bác sĩ, giáo viên, công chức cũ) mở tiệc ăn mừng một số bạn trúng cử, sau đó rủ nhau đi hát cô đầu để mừng thắng lợi. Không khí thật hồn nhiên và hồ hởi.

Quốc hội lần ấy, có rất ít đảng viên Cộng sản là đại biểu và đều là những người hoạt động dưới sự dìu dắt lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Quốc hội ấy về sau lại thêm 70 đại biểu không bầu, thuộc các Đảng phái khác (đối lập). Vậy thì Quốc hội khoá I ấy là Quốc hội đa nguyên, đa Đảng. Nhưng cũng Quốc hội ấy lập nên Chính phủ Cộng hoà Dân chủ, mà đa số cũng không là Đảng viên Cộng sản, cũng Quốc hội ấy thông qua Hiến pháp 1946 là một Hiến pháp dân chủ nhất mà tất cả những Hiến pháp sau này đều không theo kịp.

Thế là từ năm 1945-1946, nước ta đã có một chế độ Dân chủ cộng hoà, với Quốc hội được bầu cử tự do, và đa Đảng và một Chính phủ mà đa số thành viên không phải đảng viên cộng sản. Đặc sắc của chế độ Cộng hoà dân chủ lúc ấy mãi về sau là: Được bầu cử tự do thực sự. Đa đảng, nhiều thành viên là người ở nhiều Đảng khác nhau, có cả những người không ở Đảng nào. Rất ít Đảng viên cộng sản mà rất nhiều người có danh vọng, có trí thức.

Thế là ta đã có một Nhà nước thật sự dân chủ và một xã hội cũng thật sự dân chủ. Mọi người dân đều công nhận chính phủ là của mình, Nhà nước là của mình, dễ dàng đến với Nhà nước và người Nhà nước cũng dễ dàng đến với nhân dân.

Cán bộ Nhà nước là những cán bộ gần dân, sống trong nhân dân.

Có tự do ngôn luận, có báo chí tư nhân, có tự do phát biểu chính kiến.

Có tự do xuất bản, in ấn.

Có tự do hội họp và lập hội.

Quân đội là Quân đội của dân,


Công an cũng là Công an của dân.

Cán bộ, Quân đội, Công an đều là các anh, các chú, các em, các cháu của dân, dân có thể khen ngợi hoặc mắng mỏ như mắng mỏ con em mình. Mọi người tự do đi lại, tự do làm ăn, tự do buôn bán, cuộc sống thật thoải mái, dễ chịu. Tất nhiên có một số hạn chế do chiến tranh như hạn chế qua lại giữa vùng địch và vùng giải phóng. Quan trọng nhất là mỗi người dân đều thấy thoải mái tự do, không sợ mà lại rất gần gũi với cán bộ Nhà nước. Không khí ấy kéo dài trong suốt cả cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và kéo dài cả sau năm 1954 ở miền Bắc một thời gian. Thế thì Việt Nam đã thực sự có một Nhà nước dân chủ và một xã hội dân chủ. Điều đó đã thực sự diễn ra ở cả nước đến 1954 và ở miền Bắc đến 1975 (trong những năm 60 và 70 do tình thế chiến tranh ở miền Nam và miền Bắc là hậu phương lớn lại có chiến tranh phá hoại, nên không khí dân chủ nhạt dần).

II. Nước Việt Nam bây giờ (Cuối thế kỷ 20, đầu thế kỷ 21) Thật khó mà nói rằng nước Việt Nam bây giờ là nước dân chủ. Tuy rằng giới lãnh đạo và giới tuyên truyền vẫn lớn tiếng coi Việt Nam là nước dân chủ, chỉ có khuyết điểm là “hơi” kém dân chủ. Nhưng tôi thì khẳng định rằng: Nước Việt Nam hiện nay ít nhất là nước không dân chủ tuy vẫn mang nhãn hiệu cộng hoà. Sau năm 1975, nhân dân miền Nam bị nô dịch bởi “thực dân mới” nhưng có đôi chút của “Dân chủ tư sản” là tự do làm ăn, tự do báo chí, xuất bản thì cũng bị Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam xoá bỏ triệt để, mà chỉ được hồi lại chút ít sau đổi mới. Nhà nước và xã hội Việt Nam hiện nay có những đặc điểm gì?

1. Chỉ có một Đảng là Đảng Cộng sản và Đảng Cộng sản dẹp bỏ hết các Đảng (Đảng xã hội, Đảng dân chủ) đã có dưới thời Hồ Chí Minh, Đảng Cộng sản thực hiện chế độ độc Đảng. Tuy Hiến pháp năm 1992 có ghi: Tự do lập hội nhưng có người gửi giấy lập Đảng khác thì bị đuổi việc và đe doạ quản chế, Công an thường xuyên thăm hỏi nhiều lần, cuộc sống bị hăm dọa nhũng nhiễu, bị theo dõi gắt gao, bị khủng bố tinh thần và tâm lý hết sức căng thẳng. Lại có người cũng mới làm đơn xin lập Hội chống tham nhũng thì tất cả những người có liên quan (độ 20 người) đều bị bắt lên Công an thẩm vấn, hành tội và bị gán cho là lập Hội trái phép! Có nhiều người bị khám nhà và tịch thu phương tiện… Thế mà có ai nói Chế


độ ở Việt Nam là chế độ độc Đảng thì lại bị người ta oán giận1 (*) và bị Công an chú ý. Đã chế độ Độc Đảng thì hiển nhiên là một chế độ độc tài, độc đoán, độc quyền ngược lại với chế độ dân chủ. Không thể nói nước Việt Nam ta có dân chủ được!

2. Đã độc Đảng mà Đảng lại thực hiện một chế độ lãnh đạo tuyệt đối toàn diện và triệt để. Thế là hai lần không dân chủ. Đó là một sự thật hiển nhiên, cho dù bộ máy tư tưởng, tuyên truyền của chế độ có hùng mạnh gấp trăm lần cũng không che lấp được sự thật này và lừa bịp được một ai. Nhiều người gọi chế độ này là chế độ Toàn trị, Đảng trị, độc tài toàn trị, thậm chí có người còn gọi đó là chế độ Công an trị, mật vụ trị, quân phiệt trị. Riêng tôi, tôi cũng cho là thế và nói thế.

Biểu hiện của chế độ này thì có nhiều tôi chỉ lược qua như sau:

· Đảng bao trùm và xâm nhập vào tất cả các tổ chức Nhà nước và các tổ chức xã hội lớn nhỏ, tạo nên một chế độ Nhà nước quan liêu hoàn toàn tách rời đời sống nhân dân, đời sống xã hội. Muốn làm quan thì phải là đảng viên, có là đảng viên thì mới được làm quan. Từ xã, phường, cho đến Chính phủ, Bộ, Thứ trưởng, Cục, Vụ trưởng. Thậm chí cho đến trưởng, phó phòng, ban Đảng cũng còn phấn đấu để tất cả là đảng viên.

Các tổ xã hội thì, tổ chức nào có Chủ tịch và ban chấp hành là Đảng viên mới được công nhận và hoạt động. Hội chống tham nhũng không do Đảng đề xướng và bố trí Đảng viên, thì bị coi là âm mưu, bị cấm đoán và Công an làm khó dễ, bắt bớ. Hội cựu chiến binh là Hội gồm những người gần Đảng nhất, gồm những nòng cốt của Đảng mà khi ra đời cũng khó khăn chật vật. Đó là vì Đảng chưa bố trí được người tin cậy để trủ trì. Những người đề xướng đều là đảng viên nhưng có đôi chút ý kiến độc lập, vì vậy Đảng làm khó dễ kể cả khi các hội viên biểu thị rõ rệt không tín nhiệm người phụ trách. Đảng bố trí bằng được người ngoan ngoãn, dễ bảo, phục tùng tuyệt đối mình thì lúc đó Hội mới được công nhận và hoạt động. Đối với cán bộ được bầu, thì trong mỗi cuộc bầu, các cơ quan tổ chức và đồng chí cấp uỷ phụ trách tổ chức quyết định danh sách người trúng cử và bên cạnh đó cho thêm một vài người không trúng để cho ra vẻ là một cuộc bầu cử có dân chủ. Tôi nhiều lần ứng cử Trung ương và Quốc hội, tôi đều biết trước rất rõ tôi sẽ trúng cử hay không? Danh sách đại biểu Quốc hội đã được quyết định trước khi bầu hàng tháng vì đồng chí cấp Uỷ viên và Ban 1 Hai câu viết của Hồ Chí Minh (theo trí nhớ): có ai nói là Ðảng ta kém dân chủ, thì chúng ta giận. Nhưng thực tế có thế thật.


tổ chức đã thông qua rồi. Dân đã có câu rất chính xác là: “Đảng cử dân bầu” dân chỉ đi bầu theo danh sách đã định. Các phương tiện thông tin, báo chí tha hồ ca ngợi tít mây xanh không khí “ngày hội” mà không hề có thật. Và Đảng vẫn bắt mọi người phải công nhận thế là có tự do bầu cử, ứng cử!

· Đảng hoàn toàn và trắng trợn chuyên chính về tư tưởng văn hoá, bất chấp cả Hiến pháp, Đảng chỉ đạo Quốc hội ra luật báo chí, xuất bản khác hẳn tinh thần Hiến pháp, thu xếp bằng được uỷ viên Bộ chính trị, phụ trách công tác tư tưởng văn hoá, bố trí, nắm chặt và khống chế các giám đốc Nhà xuất bản, các tổng biên tập báo chí, buộc những người này phải ngoan ngoãn tuân theo hệ thống tư tưởng văn hoá và Công an văn hoá. Về điều này tôi là nạn nhân trực tiếp. Tôi có các hồi ký, bút ký trong đó tôi có nêu lên được đôi phần (chỉ đôi phần thôi) sự thật. Bản thảo đã được đưa cho một nhà xuất bản. Nhà xuất bản ấy đã biên tập nhưng không dám in vì Nhà xuất bản phải thăm dò ý kiến của Công an và tư tưởng. Có Nhà xuất bản khác có những biên tập viên rất thích, nhưng giám đốc mới bị khiển trách và nhắc nhở, nên cũng đành ngậm đấy “còn chờ thời cơ”. Không khí ngôn luận ngạt thở. Giới trí thức và văn nghệ sĩ (trừ một số tư duy quá cũ) đều ngán ngẩm và giấu biến ý kiến độc lập của mình. Bất cứ ai có chút ý kiến độc lập đều phải dấm dúi lén lút. Nhưng sự dấm dúi lén lút này đang ngày càng lan rộng và de doạ sự bùng nổ mãnh liệt.

· Cách lãnh đạo theo nguyên lý Đảng là bao trùm và cao hơn hết. Quốc hội phải họp sau Trung ương, Chính phủ chỉ làm việc hợp pháp hóa các chủ trương của Đảng. Đảng lãnh đạo và cai trị bằng Nghị quyết. Cho nên dư luận nước ngoài họ nói rằng Quốc hội và Chính phủ Việt Nam chỉ là “con dấu” dùng để đóng vào các Nghị quyết và văn kiện của Đảng đã soạn thảo sẵn, kể cũng không ngoa.

Mỗi Nghị quyết của Đảng thì cả Quốc hội và Chính phủ phải học tập, rồi toàn dân cũng phải học tập, các trường học, thầy giáo đều phải học tập. Thời gian học Nghị quyết của Đảng có lẽ chiếm mật độ 1/4 thời gian lao động của người dân và 1/4 thời gian làm việc của các cơ quan.

Nhân dân đóng góp vào ngân sách Nhà nước nhưng Đảng lại sử dụng và chỉ đạo ngân sách. Ngân sách Nhà nước phải đài thọ hoạt động của Đảng. Hiện Đảng cảm thấy ngượng về việc này và tìm cách giảm nhẹ Đảng dùng ngân sách Nhà nước để trợ cấp các tổ chức xã hội “của Đảng” như: Thanh niên, Phụ nữ, Mặt trận…v…v… Riêng các Hội Văn học nghệ thuật cũng được trợ cấp hàng vài tỷ mỗi năm.

Các chủ trương chính sách về kinh tế, chính trị, văn hoá-xã hội đều


do các chuyên gia ở các ngành thuộc cơ quan tư vấn nghiên cứu và chuẩn bị. Nhưng những nội dung chuẩn bị đó chưa có dấu ấn của chỉ thị và Nghị quyết của Đảng đều chưa có giá trị. Như vậy cơ quan cao nhất của Đảng đều phải có ý kiến chỉ đạo về chuyên môn cho các học giả và đều phải phê và duyệt các sản phẩm nghiên cứu của các chuyên gia.

Ai cũng biết là Ban chấp hành Trung ương không thể là nơi hội tụ các chuyên gia. Bộ chính trị lại càng không thể. Vậy là người không chuyên và không giỏi lại chỉ đạo và phê duyệt ý kiến của những người chuyên và giỏi. Như vậy có hai khả năng hoặc là chỉ phê bừa chẳng biết hay dở, hai là phê cả những cái sai và có hại. Nghị quyết Đại hội bao gồm nhiều chính sách chi tiết về kinh tế và sản xuất, kể cả việc trồng cây gì, nuôi con gì. Và đã là Nghị quyết thì cứ bắt dân phải theo trong khi đó nếu họ được tự do thì họ có muôn nghìn cách để làm ăn phù hợp với môi trường sống và điều kiện sống của người ta, nhưng Đảng cứ nắm quyền “cho phép”.

Chế độ độc đoán Toàn trị có rất nhiều cái dở. Việc này cả thế giới đều biết đã nói và lên án. Bản thân Đảng cũng không dám nhận là mình thực hành sự toàn trị, nhưng sửa thì không chịu sửa. Do thực hiện toàn trị mà sức mình thì đuối cho nên Đảng cứ phải tập trung nỗ lực vào sự củng cố và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng. Không cho một cá nhân hay một nhóm nào len vào được. Và sự nỗ lực này thì nhằm đối tượng vào đâu?

Ngày xưa Đảng lãnh đạo cùng nhân dân tập trung vào kẻ địch ngoại xâm và tay sai. Ngày nay Đảng lại phải tập trung vào đối tượng là nhân dân và nhất là những người trung thực muốn nói lên sự thật, những người có đầu óc tiến bộ muốn đóng góp ý kiến của mình với người lãnh đạo quốc gia để đất nước có sự chuyển biến tích cực thực sự. Đảng càng ngày càng phải trốn tránh sự thực và bóp méo sự thật. Muốn hay không muốn, để củng cố, tăng cường mình Đảng phải lừa bịp nhân dân, dối trá nhân dân, hăm doạ nhân dân. Vì nhân dân là người nắm sự thật và biết rất rõ sự thật.

III. Vì sao, vì đâu? Như vậy, ở phần trên đây bằng cả cuộc sống đã diễn ra, tư duy và sự hiểu biết của tôi đã được trình bày 2 bức tranh: Đảng Cộng sản và xã hội Việt Nam trước đây từ 1930 đến 1975. Đảng Cộng sản và xã hội Việt Nam hiện nay (cuối thế kỷ 20 - đầu thế kỷ 21). Rõ ràng nó đã có sự biến đổi từ A trở thành Z. Nó đã biến đổi thành 2 bức tranh trái ngược hẳn nhau như trắng với đen, như ngày và đêm. Nói một cách thật tóm tắt thì Đảng Cộng sản Việt Nam đã từ một Đảng chiến đấu, sống trong dân và vì dân đã trở thành


một Đảng cầm quyền cai trị dân, xa dân, đối lập với dân, thậm chí đè nén, áp bức dân và bóc lột, hà hiếp dân.

Vì Đảng Cộng sản ra sức củng cố và tăng cường vai trò của mình trong chế độ độc Đảng toàn trị, cho nên đối tượng đấu tranh của Đảng là nhân dân và những người trung thực. Những di sản dân chủ của những năm 40, 50, 60, 70 có còn chút nào không? Nó vẫn còn nhiều giá trị. Nhưng đã có nhiều sự biến đổi, biến dạng và cả biến chất nữa.

Cái biến đổi lớn nhất là từ tên nước Cộng hoà dân chủ (Việt Nam dân chủ Cộng hoà) với một Nhà nước đoàn kết toàn dân (nhiều Đảng, nhiều nhân sĩ trí thức ngoài Đảng) và một thể chế thực chất dân chủ có: Quốc hội do bầu cử, ứng cử tự do, quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do tư tưởng, tự do xuất bản và in ấn … các quyền công dân này được đảm bảo. Quan hệ giữa Nhà nước với dân, giữa công dân với nhau là quan hệ anh em đồng chí. Nay đổi sang là Nhà nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa với một chế độ Độc Đảng toàn trị. Các Đảng ngoài Đảng Cộng sản Việt Nam đều bị tiêu diệt, các quyền tự do dân chủ cơ bản của công dân (trong đó cả quyền tự do ngôn luận, tự do tư tưởng) bị triệt tiêu, thủ tiêu trên thực tế, chỉ còn lại những mỹ từ, chữ nghĩa hoa mỹ ghi trong Hiến pháp. Quan hệ Đảng với Nhà nước là quan hệ Cha-con, quan hệ giữa Đảng với Nhà nước và nhân dân là quan hệ giữa quan lớn và dân đen. Một xã hội nghẹt thở mỗi người đều có nhiều nỗi sợ: sợ nhau, sợ Công an, sợ quan, sợ âm mưu, sợ lừa bịp, sợ dối trá. Thậm chí trong từng gia đình, từng dòng họ… có sự chia rẽ phân biệt người theo Cộng sản và người không theo Cộng sản rất gay gắt.

Vậy từ đâu, từ ai mà có hai sự trái ngược ghê gớm ấy.

Các giá trị còn lại có được là chế độ cộng hoà nhưng chất lượng đã thay đổi. Những quan hệ tốt đẹp trước đây còn được giữ ít nhiều trong nhân dân như những truyền thống. Còn thì không ai từ khoảng 40, 50, hoặc 60, 70 tuổi trở lên không trăn trở và đau đớn, tiếc thương những ngày tươi đẹp ngày xưa. Câu than thở và mong ước “Bao giờ cho đến ngày xưa” nó hàm chứa một sự thật cay đắng, uất nghẹn.

Vậy vì đâu và vì sao???

Sự biến đổi nó diễn ra từ từ qua năm tháng nó biến đổi chút một chút một, khó nhận thấy. Cho đến năm 1975 thì nó có một bước ngoặt nước ta thu được một thắng lợi vĩ đại có tầm cỡ thế giới, Đảng Cộng sản được tôn vinh rực rỡ và cũng xứng đáng. Thế rồi, những người lãnh đạo Cộng sản


với tính kiêu ngạo sẵn có bốc đồng lên vội vàng đổi tên nước, tên Đảng, đặt ra những mục tiêu xây dựng Xã hội chủ nghĩa trong cả nước. Rồi những khẩu hiệu oang oang mà rỗng tuếch được hô hoán rầm rộ: “Tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc lên chủ nghĩa xã hội”! Với những tham vọng đầy hoang tưởng, đẩy đất nước vào vòng khốn khổ, khốn nạn. Cho đến tận năm 1986 hơi tỉnh được một chút nên đã cứu nguy cho đất nước khỏi sa vào vực thẳm. Nhưng sau đó, với tư duy bảo thủ giáo điều, tìm mọi cách kìm hãm đổi mới, không chịu đổi mới chính trị, không chịu dân chủ hoá đất nước, đẩy đất nước tiến sâu vào con đường “độc Đảng, toàn trị” không dân chủ và phản dân chủ, phản Cách mạng, phản tiến hoá, phản bội nhân dân.

* Cho nên nguyên nhân cơ bản và sâu xa của sự biến dạng (hay biến

chất) này là sự tư duy thấp kém, bảo thủ giáo điều trì trệ, cần phải thấy rõ sự xuống cấp về trình độ của các thế hệ lãnh đạo, thế hệ đầu với Hồ Chí Minh và các học trò gần gũi của Người đều là những trí thức, nhiều danh vọng trong xã hội, có lịch sử đấu tranh Cách mạng gian khổ và quyết liệt. Thế hệ tiếp sau thì kém đi một bậc nhưng còn ở mức trung bình. Thế hệ sau nữa thì ở dưới mức trung bình, thực ra sự thật này dân đều biết hết và đánh giá như vậy. Các bậc lão thành đã qua các triều đại cũng thấy rõ như vậy. Một số yếu tố quan trọng tác động vào sự biến dạng, biến chất mang tính mất dân chủ là các tính tình bình thường của những người lãnh đạo là thích khen, thích nịnh, thích thành tích, sợ sự thật, sợ “trung ngôn, nghịch nhĩ”… và không đổi mới tư duy, đầu óc đầy tư duy bảo thủ giáo điều, cổ hủ. Nếu so với các chế độ vua quan phong kiến mạt vận ngày trước thì những bậc quan lại “đỏ” ngày nay của cái “triều đình phong kiến” Việt Nam mang nhãn hiệu Cộng hoà xã hội chủ nghĩa cũng chẳng khác là bao! Cái thứ tư duy vừa thấp kém, lại bảo thủ giáo điều không có khả năng nhận thức được các điểm về tình hình như sau:

a. Sau 1975 nước ta đã bước hẳn sang một kỷ nguyên mới. Từ chiến tranh sang hoà bình, từ chiến đấu sang xây dựng, từ chia cắt sang thống nhất. Giới lãnh đạo không làm một cuộc tổng kiểm điểm và nhận thức sâu sắc, rõ ràng những cái mới, nhận rõ những cái cũ không hợp thời để mà rũ bỏ đi, để học tập cái mới. Đại hội VI đã chỉ ra bệnh nặng là chủ quan duy ý chí và bệnh quan liêu bảo thủ, giáo điều, nhưng sự chữa bệnh không triệt để nên các bệnh đó còn kéo dài cho đến tận bây giờ.


b. Không chịu có một nghiên cứu kỹ và sâu thực trạng xã hội Việt Nam để thấy rõ tất cả sự lạc hậu kém cỏi, để nhận biết điểm xuất phát của mình, cũng như không nhận biết được những thuận lợi và những khả năng để phác họa được đường lối phát triển đất nước cho thích hợp. Đại hội VI làm việc ấy, nhưng còn “bộ phận” và nửa chừng, để ứng phó kịp thời, như thế đã là tốt lắm. Cái nguy hiểm là các giới lãnh đạo kế tiếp nhau từ thời điểm sau 1975 đã “bị bỏ tù” trong cái khuôn khổ tù ngục: “Thắng lợi rồi thì tiến lên xã hội chủ nghĩa” một cách thô sơ và giáo điều cứng nhắc.

c. Không chịu nhận thức sâu sắc sự biến chuyển thế giới mới. Đặc biệt là sau sự biến thế giới XHCN sụp đổ tan hoang. Thế giới không còn 2 phe, các dân tộc phải sống chung, nhất là không nhận thức được sâu sắc yêu cầu xoá bỏ hận thù hướng tới tương lai mà vẫn còn thấy nhiều kẻ thù như cũ, chỗ nào cũng thấy âm mưu đế quốc và âm mưu Mỹ Nguỵ, không thực tâm đại đoàn kết, nhấn mạnh cái gọi là “âm mưu diễn biến hoà bình” của một kẻ địch nào đó mà khống thấy rằng đang có một sự diễn biến ngay trong Đảng và trong nhân dân. Vì vậy không có đủ căn cứ khoa học để phác họa và hoạch định các chiến lược phát triển đất nước, vẫn cứ vùi đầu vào các kế hoạch 5 năm và 10 năm đầy tham vọng và hão huyền.

Trong khi đó vẫn còn có những người lãnh đạo có những bản tính thông thường của con người. Điều đó biểu hiện ở chỗ: - Mang nặng tư duy giáo điều, bảo thủ không tự giác thấy bản tính nặng nề này. Đại hội VI đã chỉ ra rất trúng rằng. Đổi mới thì trước hết đổi mới tư duy. Nhưng từ đó đến nay, tư duy vẫn như cũ, không hề có thay đổi đáng kể nào? Có chăng sự thay đổi chỉ là những khẩu hiệu suông hô toáng lên, ngày một to hơn, gào thét hơn mà thôi. - Mang nặng tư duy say sưa thắng lợi, nặng thói kiêu ngạo Cộng sản, thích ca tụng, thích tung hô, không muốn nghe nói thẳng, còn mang nặng thói “được thỏ, bẻ nỏ” “săn xong, giết chó” loại bỏ và trừ khử các công thần. Bất cứ cái chết nào của những công thần, danh tướng đều dấy lên những nghi ngờ trong nhân dân, trong xã hội. Nhân dân mất dần lòng tin vào giới lãnh đạo. Tuy Đảng và Nhà nước có làm được một số chính sách tốt về đền ơn đáp nghĩa đối với các bà mẹ, các lão thành và các thương binh cựu binh. Nhưng những việc ấy không đủ để xoá bỏ những nghi ngại và không bằng lòng trong nhân dân và nhất là trong lão thành và tri thức.

d. Một điều nữa là tình hình thế giới biến chuyển lớn quá, mang nhiều ý nghĩa sâu sắc và rộng lớn. Sự việc thế giới XHCN biến mất, bức tường Béc-Lin bị san bằng, nước Đức hoà bình thống nhất, mang lại cho thế giới


bộ mặt hoàn toàn mới mẻ. Gần đây cuộc khủng bố kinh thiên động địa ngày 11/9 ở Mỹ đang đưa thế giới vào một cục diện mới, có sự phân chia và tập hợp mới và đang diễn biến không lường trước được. Bộ phận lãnh đạo với tư duy xưa cũ và thấp kém lại không biết, không chịu thu thập nghe theo các ý kiến của các bác học, học giả trong ngoài nước, tổ chức thảo luận rộng rãi để tìm ý kiến hay. Nói tóm lại là yếu tố quyết định của sự biến đổi biến dạng (hay biết chất) này là chủ yếu là do tư duy của lãnh đạo, cộng vào đó là tình trạng không dân chủ nặng nề và kéo dài. Vì vậy giới lãnh đạo phải chịu trách nhiệm nặng nề và chủ yếu trước dân tộc, đất nước và lịch sử. Sự lý giải này của tôi có thể chưa thoả đáng, nhưng sự biến đổi trắng- đen và đêm - ngày thì là một sự thực và cần lý giải, tôi không ngại ngần đưa ra trước sự lý giải này.

IV. Đi tìm đường ra Như thế là nói bao quát thì ta có 2 bức tranh trái ngược.

A. Từ những năm 1940, 1950…1975 ta có một Đảng Cộng sản chiến đấu ở trong dân, thực sự của dân và chịu gian khổ hy sinh vì dân. Do đó, có một xã hội với chế độ cộng hoà dân chủ, một nhà nước đoàn kết rộng rãi.

B. Còn hiện nay, ta đang có nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa, với một nhà nước do Đảng cộng sản lãnh đạo, nắm chặt trong tay, sai khiến nhà nước với một chế độ Độc Đảng và toàn trị. Một xã hội không có dân chủ, phát triển chậm, đang tụt hậu so với các nước trong vùng và so với thế giới. Đảng cộng sản không che dấu điều này mà công khai phê phán tình trạng mất dân chủ và tham nhũng, công khai kêu gọi củng cố lãnh đạo độc quyền của mình và gạt bỏ mọi ý kiến khác, cho những ý kiến đó là chống đối cần phải trừng phạt. Nên Đảng và Nhà nước đã huy động một bộ máy tuyên truyền vĩ đại làm việc này, huy động và sử dụng toàn bộ bộ máy nhân danh bảo vệ luật pháp (Toà án, Viện kiểm sát, Công an) vào việc đàn áp này. Ta có một xã hội đang phát triển chậm và không có dân chủ. Đa số người dân sống trong lo sợ, lo sợ bộ máy nhà nước, lo sợ lẫn nhau, lo sợ thông tin đại chúng. Phát triển chậm và mất dân chủ là 2 đặc điểm của xã hội hiện nay, mà các nhà lãnh đạo nhiều khi đã chính thức và công khai phát biểu. Vậy mà ý kiến chính thức của nhà nước (bao gồm cả Đảng) cho rằng cần khắc phục tình trạng xã hội bằng cách tăng cường và củng cố thể chế hiện tại. Đó là điều vô lý và nhất định là không được. Như thế chỉ có đi vào ngõ cụt và làm cho tình hình ngày càng phức tạp mà hậu quả không


lường được. Vậy phải tìm đường khác.

Con đường đó phải có 2 yếu tố:

Phải phát triển nhanh.

Phải dân chủ hoá xã hội.

Có dân chủ, thì về kinh tế, dân được tự do làm ăn, tự do đua tranh và cạnh tranh kinh tế, mới có điều kiện phát triển nhanh. Về chính trị, xã hội phải thực hiện dân chủ mới chống được tham nhũng vì toàn dân tích cực tham gia. Có tự do ngôn luận (tự do báo chí, xuất bản, tự do phát biểu ý kiến, tự do tư tưởng...) mới thu hút mọi người dân nhất là trí thức, lão thành, cựu chiến binh cao cấp nô nức phát biểu ý kiến. Những ý kiến đó cần được tôn trọng, thu thập và sử dụng những ý kiến đó mới vạch trần và phê phán mọi thiếu sót, bất hợp lý trong chủ trương chính sách, vạch trần mọi khiếm khuyết trong việc quản lý xã hội của nhà nước. Có thực sự bầu cử ứng cử tự do, dân mới tích cực tìm được người xứng đáng đại biểu của mình vào các cương vị trong bộ máy nhà nước. Như thế nhà nước mới vững mạnh xã hội mới lành mạnh. Đừng cho rằng nhà nước càng nhiều Đảng viên thì nhà nước càng mạnh, rồi cứ xếp bừa các đảng viên vào cơ quan nhà nước và ra sức phát triển Đảng trong cơ quan nhà nước. Mọi người đều thấy rõ nhiều Đảng viên rất kém về tri thức và kiến thức, rất dốt về quản lý và tồi tệ về tư cách cho nên càng nhiều đảng viên thì càng nhiều thành phần kém và dốt. Ngày xưa tranh quyền lãnh đạo cho Đảng là Đảng giành lấy sự hy sinh gian khổ. Ngày nay tranh sự lãnh đạo mà lại độc Đảng, thì chỉ có là tham quyền cố vị và phản dân chủ.

* Qua trình bày trên, rõ ràng con đường đi ra phải là con đường có tính

cơ bản toàn cục và toàn diện, chứ không phải là sự khắc phục các mặt cụ thể vụn vặt ở chỗ này chỗ khác. Con đường đi ra là con đường đau đớn nó đụng đến những nơi hiểm yếu nhất của cơ thể. Nó phải chữa từ gốc của vấn đề. Đó là vấn đề thể chế chính trị. Nó đau đớn lắm. Nhưng như cổ nhân nói “Thuốc đắng mới dã tật”. Việc này chỉ có tự Đảng cộng sản làm, nghĩa là Đảng phải tự đổi mới mà Đảng đứng ra làm, thì Đảng vẻ vang hơn, công lao Đảng to lớn hơn; Đảng hiện nay sẽ xứng đáng với Đảng tiền bối, xứng đáng với Bác Hồ (Bác Hồ đã từng tuyên bố giải tán Đảng và đổi tên Đảng).

Đó là Đảng Cộng sản phải tự mình từ bỏ chế độ độc Đảng, toàn trị,


khôi phục vai trò, vị trí vốn có của Quốc hội, Chính phủ. Phải thực hiện (đúng Hiến Pháp) tức là sửa chữa các đạo luật chưa đúng tinh thần Hiến pháp. Đó là phải có những đạo luật ban bố quyền tự do lập hội, lập Đảng, luật tự do ngôn luận, luật báo chí, xuất bản. Sửa chữa các luật bầu cử, ứng cử tự do, từ bỏ quyền quyết định của cơ quan tổ chức Đảng, từ bỏ “hiệp thương” do Mặt trận Tổ quốc các cấp dàn xếp mà thực chất là sự gò ép, chỉ đạo hoàn toàn của Đảng đứng đằng sau...

Làm bằng ấy việc là Đảng tự cải cách và đổi mới và là sự đổi mới thực sự chứ không phải Đảng kêu gọi mọi người đổi mới, còn mình Đảng thì cứ y nguyên. Còn các việc làm tiếp sau sẽ là hệ quả tốt đẹp. Các nhà “lưỡi gỗ” đừng vội kêu lên như thế là hạ thấp vai trò lãnh đạo của Đảng cộng sản, đấy là định thay thế vai trò của Đảng cộng sản, thực tế là nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng đấy. Vì nâng cao vai trò là ở chỗ có những chủ trương đúng và hay, chứ không phải là nhiều cờ quạt, khẩu hiệu loè loẹt, nhiều tung hô, nhiều muôn năm vạn tuế. Đảng mà chủ trương đổi mới như trên thì Đảng tỏ ra thực sự tài tình và không còn sợ ai làm giảm sút uy tín nữa cả1. Trên thực tế lịch sử thì trước đây và bây giờ, chưa ai có thể thay thế được Đảng Cộng sản. Chỉ trừ khi Đảng tự mình hạ thấp bằng mình những cái dốt và cái kém làm xã hội ngày càng nhiễu nhương, dân mất tin tưởng ngày càng lớn thì chính Đảng là người tự hạ bệ và dân cũng sẽ giúp hạ bệ Đảng nhanh hơn, gọn hơn.

* Nói khác đi là để có con đường thoát khỏi tình hình rối ren phức tạp

của đất nước hiện nay thì chỉ có con đường thực sự dân chủ hoá, tức là thực sự thực hiện dân chủ đúng như Hồ Chí Minh đã chọn lựa, thì mới làm cho toàn dân phấn khởi yên vui, phấn khởi huy động được trí tuệ toàn dân để khắc phục mọi trở ngại mà đưa đất nước phát triển nhanh, ứng phó sáng suốt mọi quan hệ đối ngoại phức tạp và tế nhị hiện nay. Không nên chỉ bằng lòng với việc thêm chữ dân chủ vào khẩu hiệu chiến lược mà mọi việc vẫn y nguyên. Cần phải đả phá, đấu tranh thật mạnh với một ý kiến sai lầm là cứ “dân chủ mở rộng thì dân sẽ làm loạn”. Đó mới chính là luận điệu phản động, cực kỳ phản động. Trên thực tế, sự kiện Thái Bình và sự kiện Tây Nguyên có phải là do dân chủ quá rộng không hay là do chính sự thiếu dân chủ và những sai lầm trong chính sách, sự không thu thập ý kiến

1 Hai câu viết của Hồ Chí Minh (theo trí nhớ): có ai nói là Ðảng ta kém dân chủ, thì chúng ta giận. Nhưng thực tế có thế thật.


của các trí thức văn nghệ sĩ…??? ý kiến muốn Đảng thực sự đổi mới tức là phải cải cách Đảng như ý kiến trình bày. Đây mới thực sự là ý kiến để tăng cường (nâng cao) và củng cố sự lãnh đạo của Đảng. Đảng không nên mang mãi bộ mặt phản dân chủ mà Đảng cần nêu gương sáng về thực hiện dân chủ.

* Con đường ra đã rõ ràng. Cần dân chủ hoá đất nước mà trong công

cuộc này vai trò Đảng cộng sản là quyết định. Hãy nên:

1. Từ bỏ thể chế độc Đảng, toàn trị chấp nhận thể chế đa nguyên: Quá trình dân chủ của thời đại dân chủ, trước sau cũng phải đi tới đa nguyên. Chế độ độc Đảng hiện nay đã quá lạc hậu.

2. Thực hiện thật sự mấy quyền dân chủ cơ bản: Tự do bầu cử, ứng cử. Tự do báo chí, xuất bản và ấn loát. Tự do lập hội, lập Đảng và tự do hội họp.

3. Thực hiện thật sự quên quá khứ: Xoá bỏ hận thù, đoàn kết rộng rãi nhân dân Việt Nam trong nước ngoài nước, xoá bỏ triệt để thành kiến phân biệt địch ta: Nguỵ và Chính, người trong nước và tay sai đế quốc nước ngoài. Thực hiện hoà hợp và hoà giải dân tộc, đoàn kết mọi người Việt Nam yêu tổ quốc và thiết tha với sự nghiệp tái thiết đất nước tới hùng cường và dân chủ tiến bộ. Trong khi chỉ cần giữ sự cảnh giác đúng mức.

4. Thực hiện chính xác và thực thà: Những phương châm đối ngoại đã có “Việt Nam muốn làm bạn với mọi người”, “Độc lập đa phương, đa dạng...” Tôi nhấn mạnh chính xác và thực thà là muốn trừ bỏ cái tư duy địch - ta trong đầu óc nhiều người. Tôi muốn nhấn mạnh rằng phải đổi mới tư duy, ta chỉ nên cảnh giác với những kẻ địch thật, còn đừng có tưởng tượng lắm thứ kẻ địch, thậm chí muốn tìm cả địch còn trong trứng để bóp chết, như thế đất nước khó yên bình. Kẻ địch có thật của ta bây giờ có không? Có! Đó là tình trạng mất dân chủ và sự tham nhũng; hãy dùng các thủ đoạn cảnh giác đối với 2 kẻ thù tham nhũng và phản dân chủ.

* Bàn đến đây, tôi thấy là thật sự đã đụng đến các vấn đề đường lối, và

những điều tôi đề cập đến nó là vấn đề đường lối. Ta không đi thẳng vào nó mà giải quyết thì cứ loanh quanh ở bên ngoài mà không khi nào có hiệu lực. Đụng đến vấn đề đường lối thì đau nhưng cũng như chữa bệnh phải chịu đau (thuốc đắng, mổ và cắt) mới khỏi được bệnh. Tôi cứ mạnh dạn


đưa ra, mong được nghe nhiều ý kiến chung quanh vấn đề này. Chủ đề “Ngày xưa... ngày nay” là một chủ đề tôi và các bạn kháng chiến của tôi trăn trở, tự hỏi cả chục năm nay. Đến nay tôi mới diễn giải được nó ra đây. Tôi không cần thanh minh, động cơ tôi viết bài này. Tôi định viết một tiểu luận nhưng nhiều xúc cảm nó cứ đưa đẩy ngòi bút thành bài viết không thể có hình thức chính luận, tôi bèn bịa ra cho nó một cái tên hỗn hợp là “Bút ký-tiểu luận” mong bạn đọc thông cảm. Té ra thực sự Đảng ta có vấn đề đường lối thật. Các Đại hội của Đảng lần VIII và IX chỉ mới đụng đến sõ sõ. Tôi mong những ý kiến của tôi có góp phần gợi ý cho sự chuẩn bị Đại hội X. Đại hội X, có người còn nghi ngờ có được hay không? Tôi thì tôi tin nó sẽ có. Xin chờ đợi các ý kiến trao đổi.

Viết xong ngày 20 tháng 11 năm 2001 tại Hà Nội Số 97 Trần Hưng Đạo – TP Hà Nội

TRẦN ĐỘ:

(1923-2002)

Ông là Trung tướng trong Quân ñội Nhân dân Việt nam. Gia nhập Đảng CS Đông Dương năm 1941; từ bỏ Đảng vào tháng 1 năm 1999 vì bất ñồng chính kiến.

Trong chiến tranh với Miền Nam trước 75, ông là Phó Chính ủy và Phó Bí thư Quân ủy Quân ñội Giải phóng Miền Nam Việt nam.

Chuyển sang dân sự, ông giữ chức Trưởng ban kiêm Thứ trưởng Bộ Văn hóa. Trong vai trò lãnh ñạo văn nghệ, ông ñã thực hiện ñược những chính sách “cởi trói” cho văn nghệ.

Cuối ñời, tâm sự của ông ñược gói ghém trong bốn câu thơ:

Những mơ xoá ác ở trên ñời Ta phó thân ta với ñất trời Ác xóa ñi, thay bằng cực thiện Tháng ngày biến hoá, ác luân hồi.


TRẦN NGỌC SƠN

Đảng phái Là Phương tiện Tổ quốc Là Cứu cánh

Ai cũng nói đảng phái chỉ là phương tiện để thực hiện lý tưởng phục vụ tổ quốc. Thực tế không hẳn như vậy. Lý tưởng phục vụ tổ quốc đã bị đẩy lùi ít nhiều vào hậu trường trước toan tính phục vụ cho đảng, thậm chí phục vụ cho một cá nhân, bè phái. Làm thế nào để phương châm “Đảng là phương tiện, Tổ quốc là cứu cánh” trở thành hiện thực?

CPE: Câu chuyện thứ nhất từ nước Pháp Vào tháng giêng 2006, khi nước Pháp đạt đến con số thất nghiệp xấp sỉ 10%, thì cùng một thời điểm, 23% giới trẻ đến tuổi đi làm không tìm ra việc. Chính phủ Pháp đưa ra một đạo luật nhằm cải thiện tình trạng này. Đạo luật “Cơ may bình đẳng” (loi pour l’égalité des chances) trong đó điều 8 đề ra một kiểu hợp đồng lao động mới gọi tắt là CPE (Contrat Première Embauche, tạm dịch là Hợp động tuyển dụng khởi nghiệp), đặc biệt giành cho giới trẻ dưới 26 tuổi chưa tìm ra việc làm ổn định.

Với hợp đồng CPE, chính phủ khuyến khích, bằng sự giúp đở tài chánh các chủ nhân, thâu nhận đối tượng trẻ, đồng thời cho phép chủ nhân trong hai năm đầu có thể hủy bỏ hợp đồng bất cứ lúc nào mà không cần nêu lý do.

Một luồng dư luận chống đối hợp đồng CPE mạnh mẽ bắt nguồn từ ngay giới học sinh, sinh viên, lan rộng vào các nghiệp đoàn và sau cùng là các đảng chính trị phe tả. Họ cho rằng kiểu hợp đồng như thế sẽ tạo điều kiện cho phép chủ nhân trục lợi, thực hiện những chu kỳ tuyển dụng hai năm rồi tùy tiện đuổi, tạo thêm bấp bênh cho đời sống giới trẻ. Ngay trong hàng ngũ chính trị cánh hữu, cũng như nghiệp đoàn chủ nhân (MEDEF) cũng không đồng nhất ý kiến về hợp đồng CPE.


Về phía chính phủ, tin tưởng vào ưu thế đa số trong Quốc hội, tin tưởng vào kỷ luật của các dân biểu bầu theo lệnh đảng, đã áp đặt cho Quốc hội thông qua bộ luật ngày 9/3/2006 mà không cần thảo luận.

Do sự chống đối quá mạnh mẽ ngay từ khi bộ luật vừa được đưa ra trước Quốc hội, Tổng thống Pháp, cuối tháng 3, tuy tuyên bố áp dụng bộ luật vừa được Quốc hội thông qua, nhưng lại ra lệnh tạm ngưng áp dụng điều 8 về hợp đồng CPE của bộ luật này. Quyết định của Tổng thống không làm cho tình hình trở lại ổn định, ngược lại, các cuộc biều tình, bãi khóa, đình công vẫn tiếp diễn với cường độ ngày càng cao, có lúc huy động đến 3 triệu người, đưa đến việc tê liệt cả hệ thống giáo dục và đình trệ hoạt động kinh tế.

Cuối cùng, Tổng thống yêu cầu các dân biểu Quốc hội hủy bỏ điều 8 của bộ luật và thay vào đó bằng 4 điều khoản được mọi phía chấp nhận và cũng được Quốc hội thông qua.

Bà Laurence Parisot, chủ tịch nghiệp đoàn chủ nhân Pháp, trong một buổi hội kiến trước đó với Thủ tướng Pháp đã tuyên bố: “Chúng tôi đã bày tỏ sự quan ngại với Thủ tướng về những biến cố mà đất nước đang trải qua. Trước hết chúng tôi tin rằng những biến cố này làm nguy hại cho nền kinh tế, làm nguy hại cho hình ảnh và uy tín của đất nước và cuối cùng là làm nguy hại đến sự liên đới trong môi trường xã hội”.

Biến cố này cho phép rút ra một nhận định: Nếu dân biểu trong Quốc hội không bị ràng buộc bởi kỷ luật đảng mà bầu theo lương tri của mình thì nước Pháp đã không mất hai tháng xáo trộn vô ích, làm tổn hại như bà Laurence Parisot đã ghi nhận.

Trưng cầu dân ý: Câu chuyện thứ hai từ nước Pháp Dự thảo Hiến Pháp Âu châu do cựu Tổng thống Pháp Giscard d’Estaing làm trưởng ban soạn thảo được đề nghị để Quốc hội các nước thành viên chuẩn y. Dự thảo hiến pháp này đã gây nhiều tranh luận ở Pháp. Các đảng chính trị lớn đã hoặc đang cầm quyền và chiếm đa số tuyệt đối đại biểu ở Quốc hội, trong đó có đảng Xã hội (XH), chủ trương chấp nhận Dự thảo này. Như vậy, chỉ cần đưa Dự thảo ra Quốc hội biểu quyết thì sẽ được thông qua lập tức. Nhưng do tính toán chính trị, Tổng thống Chirac quyết


định đem ra trưng cầu dân ý vì tin rằng thế nào cũng được đa số cử tri chấp thuận. Sự chấp thuận của cử tri qua cuộc trưng cầu dân ý được lập lờ như là sự khẳng định lại tín nhiệm của quần chúng vào vị Tổng thống đương nhiệm đang gặp nhiều khó khăn.

Lập trường của đảng XH, một đảng đối lập, trong vấn đề này đáng được nêu lên để suy nghĩ. Đa số lãnh tụ của đảng XH chủ trương bầu cho Dự thảo cùng với đảng cầm quyền để tiến thêm một bước trong việc tổ chức Cộng đồng Âu châu. Họ trưng cầu ý kiến nội bộ với kết quả 60% đảng viên thuận để gây áp lực với quần chúng.

Tuy nhiên, một số lãnh tụ đảng XH thực hiện quyền thiểu số theo lương tri của mình, với tư cách cá nhân, đã hô hào quần chúng bác bỏ Dự thảo với lý do nó chỉ thể hiện rõ ràng quyền lợi tài phiệt quá đáng nhưng lại mập mờ trên vấn đề xã hội.

Tưởng cũng nên nhắc lại rằng, dựa trên những đồng thuận cơ bản về quan niệm xã hội, đảng XH là đảng duy nhất ở Pháp thực hiện dân chủ đa nguyên nội bộ, thể hiện bằng sự công nhận những luồng suy nghỉ khác nhau, Ban lãnh đạo được bầu theo tỷ lệ phiếu của mỗi khuynh hướng đạt được trong các đại hội đảng.

Có người cho rằng cách tổ chức dân chủ như thế không thể có hiệu quả để giành chính quyền mà phải tổ chức đảng theo kiểu quyền lực cổ điển “trên bảo dưới nghe”. Thực tế của đảng XH cho thấy không hẳn như vậy: với tổ chức dân chủ đa nguyên ngay từ trong nội bộ đảng, đảng này đã cung cấp cho nước Pháp một vị Tổng thống trị vì lâu nhất trong lịch sử với 6 Thủ tướng và hàng trăm bộ trưởng. Đảng XH nhờ tổ chức như thế nên là đảng cầm quyền ít tai tiếng nhất trong vấn đề tham ô ở Pháp.

Nhưng rủi thay (hoặc may thay) ngựa về ngược. Cuộc trưng cầu dân ý về Dự thảo Hiến Pháp Âu châu đưa đến kết quả trái ngược: 54, 87% cử tri bác bỏ, chỉ có 45, 13% thuận. Dự thảo Hiến Pháp Âu châu không được chấp thuận. Âu châu vẫn chưa có hiến pháp chung.

Đảng phái và bè phái Hai câu chuyện trên cho thấy trong một trường hợp nào đó, có sự so le giữa dân biểu và dân ý. Trong câu chuyện thứ nhất, các dân biểu của đảng cầm quyền chấp thuận hợp đồng CPE, sau đó chưa đầy hai tháng lại chấp


thuận thay thế hợp đồng này, nước Pháp bị ngưng trệ trầm trọng trong hai tháng. Các dân biểu của đảng cầm quyền đã theo kỷ luật đảng thay vì theo nguyện vọng của quần chúng trong trường hợp quyền lợi của hai phía có mâu thuẩn. Trong câu chuyện thứ hai, đa số dân biểu, nếu để Quốc hội quyết định, sẽ bầu cho Dự thảo Hiến Pháp Âu châu theo kỷ luật của các đảng chính trị, không phù hợp với quyền lợi và nguyện vọng của dân chúng.

Một nước có truyền thống dân chủ tiên tiến và lâu đời như nước Pháp nhưng trên thực tế trong Quốc hội, vì những lý do riêng, các dân biểu lại bầu phiếu theo chủ trương của đảng là chính, bất luận lợi ích của những người đã bầu mình làm đại diện.

Nếu bắt buộc đảng viên phải tuân thủ kỷ luật đảng trong mọi trường hợp thì quan niệm “lợi ích đất nước trên lợi ích đảng phái” rất khó thực hiện. Làm thế nào để bảo đảm lợi ích của đất nước không bị lợi ích của đảng phái chen chân? Một nước dân chủ cần có đa đảng, nhưng làm thế nào để đảng phái không trở thành bè phái?

Vài suy nghĩ về dân chủ trong quốc hội tương lai ở Việt Nam Nhiều tác giả đã định nghĩa và giải thích thể chế dân chủ muôn màu muôn vẽ vì trên thực tế các nước dân chủ đã áp dụng nhiều định chế dân chủ khác nhau, tuy nhiên, chỉ có thể khẳng định VN có dân chủ khi bắt đầu có sự hiện diện của một số yếu tố căn bản: đa đảng, tự do bầu cử và ứng cử, tự do báo chí, tự do tín ngưỡng. Đây là ưu tư trước mắt của những người đấu tranh cho dân chủ hiện nay.Vấn đề còn lại là từng bước hoàn thiện và thăng tiến nội dung của dân chủ mà đảng phái giữ vai trò trọng yếu.

Vì vai trò quan trọng của đảng phái như vậy nên muốn thăng tiến nội dung dân chủ trong xã hội thì trước hết nội dung dân chủ trong các đảng phái phải được thăng tiến. Để đạt được mục đích này, mục tiêu và tổ chức nội bộ ưu tiên của đảng phái dân chủ phải dựa trên sự thăng tiến dân chủ trong đảng và trong xã hội chứ không phải là giành và giữ chính quyền.

Trong một thể chế đa nguyên, làm gì có tư duy độc nhất. Không ai có thể tự cho mình là người đại diện chân chính và duy nhất, không một luồng tư tưởng nào là chính thống, duy nhất. Các đảng tự nhận mình là người đại


diện chân chính và duy nhất của giai cấp này giai cấp nọ đã bị sự thật đào thải, điển hình là các đảng cộng sản. Tư tưởng Mác Lê đã được áp đặt như một triết lý khoa học, chính thống bởi các đảng cộng sản, ấy vậy mà nó đã không vuợt qua nổi bức tường Bá Linh, còn tồi dở hơn các triết lý Khổng Mạnh, Phật giáo, Thiên chúa giáo...

Trên thực tế của các nước dân chủ, các cuộc bầu cử tự do đều cho thấy không một lực lượng chính trị nào đạt tiêu chuẩn 100% số phiếu. Ở các nước này, một đảng chính trị đạt được đa số tương đối từ 55 đến 60% được xem như là một thành công vượt bực rồi.

Từ thực tế nói trên, có hai vấn đề phải được suy nghĩ đến: một là tổ chức chính quyền thế nào để khai thác được những điểm tích cực của đa số và thiểu số hầu làm lợi tối đa cho đất nước; hai là tổ chức Quốc hội như thế nào để đưa nội dung dân chủ lên cao hơn, vượt qua giới hạn đảng phái.

Nếu Quốc hội chỉ là nơi thông qua các quyết định của phe đa số nắm quyền thì dân chủ chỉ mới là hình thức, đó là bài học của hai câu chuyện từ nước Pháp kể ở trên. Hai câu chuyện trên cho một cảm giác rằng, các đảng phái ít nhiều chỉ là những bè phái với nghĩa xấu của nó đứng trước lợi ích của dân chúng. Loại dân chủ hình thức này rất nguy hiểm vì có khả năng biến chất đưa đất nước vào một tình trạng độc tài với một nhà nước pháp trị, trường hợp Hitler của nước Đức là một bài học. Trường hợp Việt Nam hiện nay thì ngược lại: đây không phải là một thứ dân chủ hình thức mà chỉ là một sự lươn lẹo vì Đảng Cộng sản dựng lên Quốc hội, đứng trên luật pháp, dùng Quốc hội và luật pháp như một tấm bình phong nhằm duy trì nền độc tài đảng trị của họ.

Tóm lại, trong tương lai, nếu Quốc hội là nơi mà các dân biểu thể hiện ý muốn và lợi ích của cử tri (bất luận có phù hợp hay không với quyền lợi của đảng mà họ là thành viên) thì, đến lúc cần thiết, các dân biểu có cùng một lập trường thuộc thành phần thiểu số trong các đảng phái có thể kết hợp lại với nhau thành một khối tư tưởng để bảo vệ và truyền bá quan điểm của mình mà không bắt buộc phải rời khỏi đảng. Trong một Quốc hội như vậy, các dân biểu không còn là một khối duy nhất đứng về mặt tổ chức đảng phái, mà như những vết dầu loang trên mặt nước, có thể gặp và hòa đồng với nhau thành một khối tư tưởng thống nhất trước từng vấn đề của đất nước và trong một thời kỳ nhất định.

Để đạt được mục đích này, mục tiêu và tổ chức nội bộ ưu tiên của


đảng phái dân chủ phải dựa trên sự thăng tiến dân chủ trong đảng và trong xã hội chứ không chỉ là giành và giữ chính quyền. Lúc đó đảng phái mới thật sự hữu ích cho xã hội, đảng phái sẽ không còn là bè phái và chỉ khi đó, sự cao cả của việc hoạt động chính trị mới được xã hội công nhận. �

Trần Ngọc Sơn: Sinh viên Việt nam Cộng hòa, du học tại Pháp năm 1964.

Hiện sống ở Paris.


TRẦN THANH HIỆP

Chính Thống Dân Chủ

Tính chính thống của một chế độ chính trị Việt Nam trong tương lai

Jean Jacques Rousseau, người đã viết ra tác phẩm nổi tiếng trên thế giới, Du Contrat social (Bàn về Khế ước xã hội), có khẳng định trong Tập I chương 3 của sách này đại ý rằng bạo lực không đẻ ra được pháp luật, người ta chỉ bắt buộc phải phục tùng những sức mạnh chính đáng mà thôi. Tức là sức mạnh phải có danh nghĩa chính đáng thì mới có thể được sử dụng để cai trị. Nói cách khác, chính quyền có tính chính thống thì mới được phép dùng sức mạnh để cưỡng hành, nghĩa là bắt dân phải vâng lệnh. Người ta không thể không tự hỏi vậy tính chính thống là gì? Đồng thời dịp này cũng muốn tìm hiểu xem tính chính thống liên hệ với “chính thống dân chủ” ra sao? Trả lời những nghi vấn nói trên đòi hỏi phải qui chiếu vào những kiến thức liên ngành luật học, xã hội học, chính trị học. Bài viết dưới đây chỉ giới hạn vào việc giới thiệu một cách tóm lược khái niệm chính thống dân chủ và ghi lại một số sự việc liên quan tới khái niệm hãy còn mới này trong văn hóa chính trị hiện đại của người Việt Nam. Để tìm đồng thuận trên một danh nghĩa chung thanh toán độc tài xây dựng dân chủ.

I. Đặt vấn đề chính thống dân chủ

Từ thế kỷ trước, dân tộc Việt Nam đã biểu lộ và bắt đầu thực hiện nguyện vọng thay đổi cách phân công xã hội, từ phương thức nông-sĩ bước sang phương thức dân-chủ. Ý nghĩa chính trị và pháp lý của biến chuyển này là việc quản trị đất nước từ nay không còn dành riêng cho đẳng cấp sĩ phu như thủa xưa nữa mà là trách nhiệm chung - trên nguyên tắc - của toàn dân. Nhưngcuộc chuyển hóa lịch sử ấy đã gặp phải hai trở ngại lớn là ngoại xâm và nội chiến.


1. Ba nước đã trực tiếp ảnh hưởng sâu rộng đến cuôc chuyển hóa nói trên là Pháp, Nhật và Mỹ. Và từ hơn một thế kỷ trước ba nước này, vì quyền lợi riêng, đã tiếp nối nhau trong một thời gian khá dài, dưới nhiều hình thức, ngăn cản bước tiến dân chủ hóa dự kiến. Những năm 2000 đầu tiên, trên đà toàn cầu hóa, tình hình thế giới mới đã mở ra cho Việt Nam một vận hội mới. Thế lực ngoại quốc đã không còn trực tiếp can thiệp được vào nội trị của Việt Nam như trước (dù hiểm họa gián tiếp can thiệp thi vẫn còn). Dân chủ là gì nếu không phải là chế độ chính trị trong đó người dân nắm giữ và hành sử chủ quyền quốc gia? Thiết tưởng bây giờ chính là lúc toàndân phải đứng lên chứng tỏ có bản lĩnh tiếp thu chủ quyền quốc gia, trước đây đã bị các thế lực ngoại quốc chiếm đoạt lúc toàn phần, lúc một phần.

2. Nội chiến đã xảy ra vì một mặt, Đảng Cộng sản mượn danh nghĩa dân tộc và độc lập để bố trí cướp đoạt chủ quyền quốc gia là chủ quyền của toàn dân. Mặt khác, các chính đảng quốc gia đã thất bại trong trong việc chống lại đảng CS để giành lại chủ quyền đó cho dân, nên năm 1945 đã để mất cơ hội giành độc lập vào tay đảng CS. Và miền Nam năm 1975 lại bị miền Băc thôn tính. Đảng Cộng sản chiến thắng tự phong chức lãnh đạo, tự cho mình quyền thiết lập trên cả nước một nền chuyên chính quan liêu, thư lại, tham nhũng, tàn bạo và phi đạo lý chưa từng thấy trong quốc sử. Giữa lúc nhân loại đã đoạn tuyệt được với dã man vì đã bước qua được ngưỡng cửa của văn minh thì tập đoàn cộng sản cầm quyền ở Việt Nam vẫn còn cai trị với tác phong thời Trung cổ. Nhân quyền bị tước đoạt, dân quyền bị sang đoạt, có thể nói quyền sống của toàn dân ở Việt Nam nằm trong tay tập doàn cai trị cộng sản tuyệt thiểu số mà tham vọng không che dấu là cầm quyền không thời hạn dưới mọi hình thức, kể cả cha truyền con nối. Rất may là làn sóng toàn cầu hóa đang từng bước giải phóng cho dân chúng đồng thời đang dồn tập đoàn cầm quyền cộng sản vào chân tường. Đây là cơ hội cho các chinh đảng quốc gia cùng các hội đoàn tranh đấu nhân quyền và dân chủ ở hải ngoại tiêp tay với các chính đảng quốc gia và dân chủ ở trong nước mở cuộc phản công chính trị, chuyển hóa độc tài sang dân chủ. Và đây cũng là cơ hội để các chính đảng và tổ chức tranh đấu này gột rửa tâm lý vọng ngoại, ý thức cho chính xác chức năng xã hội của mình, liên kết trên cơ sở chức năng này với dân chúng, hình thành lực lượng dân chủ có khả năng đánh bại độc tài.

3. Kinh nghiệm cho thấy trong quá khứ, người ta thường cho rằng tranh đấu dân chủ hóa Việt Nam là phải ưu tiên tranh đấu cho chế độ đa đảng. Dĩ nhiên không thể có được dân chủ nếu sinh hoạt chính


trị của một nước hoàn toàn bị đặt dưới sự chi phối của một đảng độc quyền cai trị. Nhưng, một là, dân chủ không phải chỉ là đa đảng, và hai là, lấy quyền lực đảng làm mục tiêu đánh chiếm hàng đầu là tìm giải pháp ở trên ngọn và như vậy sau cùng đã dọn đường cho đảng tri, không phải cho dân chủ. Điều này hơn nửa thế kỷ cầm quyền của Đảng cộng sản Việt Nam đã chứng minh. Bởi vậy, trong vận hội mới hiện nay, phải thay đổi thứ tự ưu tiên, lấy dân - thay vì đảng - làm mục tiêu chiến lược. Đem dân vào cuộc đối đầu với độc tài là đi đúng hướng thời đại đồng thời thỏa mãn nhu cầu cơ bản của đất nước là thăng tiến người dân lên địa vi chủ thể của luật quốc nội cũng như luật quốc tế về nhân quyền, tạo điều kiện cho người dân đóng vai tác nhân của lịch sử. Lấy dân cũng là để xây dựng lại và củng cố sự thống nhất dân tộc trên nửa thế kỷ đã bị chủ trương đấu tranh giai cấp kịch liệt phá vỡ. Về điểm này, một bộ phận mới của dân tộc, trên ba triệu người, đã ra đời ở hải ngoại - một lãnh thổ mở rộng về mặt văn hóa và xã hội của một nước Việt Nam mới. Nhân xã Việt mới này là một tiềm lực đang góp sức về mọi mặt với chủ lực dân chủ ở trong nước để dương cao ngọn cờ dân chủ, xiết chặt vòng vây độc tài trong một cuộc thử sức thư hùng loại độc tài ra khỏi vũ đài chính trị Việt Nam.

Ba hướng hoạt động nói trên là ba mặt của cuộc vận động dân chủ phải mở ra trong tình huống mới của đất nước để tiếp tục cuộc tranh đấu dân chủ đã khởi đầu từ những thập niên trước nhưng vẫn còn đang dẫm chân tại chỗ. Cho nó bước được một bước tiến mới, cuộc vận động mới này phải bắt đầu lại từ chỗ bắt đầu. Nghĩa là phải đặt lại và đặt đúng vấn đề chính thống dân chủ.

II. Chính thống dân chủ: danh từ và khái niệm

1. Chính thống dân chủ là gi?

Chính thống là một tiếng Hán-Việt cổ và it dùng trong ngôn ngữ chính trị Việt Nam hiện đại. Khi nó đi kèm với tính tự “dân chủ” thì cụm từ “chính thống dân chủ” đã trở thành rất mới vì những ngữ nghĩa mới của nó. Và như thế, ngoài gốc Hán-Việt, chữ chính thống còn thêm gốc phương Tây.

Nghĩa chữ “chính thống” hiểu theo gốc Hán-Việt và theo phép chiết tự thì chữ chính (正) thuộc bộ chỉ (止), hợp với chữ nhất (一) mà thành

chữ chính (正) (止+一). Về ngữ nghĩa, chữ chính (正) thuộc loại chữ chỉ


sự. Chữ nhất (一) ở trên đầu chữ chính (正) biểu thị mục tiêu hay phương

hướng. Phù hiệu bên dưới là cái chân (chữ túc (足), biến thể thành chữ chỉ

(止) biểu thị ý nghĩa là cứ đi thẳng để đạt được mục đích hay phương vị,

không thiên, không trệch. Chữ thống (統) nằm trong bộ mịch (糸), hợp với

chữ sung (充) mà thành chữ thống (統) (糸 + 充). Thống là loại chữ hình

thanh, mượn hình ảnh những sợi tơ trong bó tơ, nghĩa của chữ mịch (糸),

rồi mượn âm của chữ sung (充) mà đọc thành thống (統). Chữ thống hàm ý dây tơ họp thành bó tơ, sau nghĩa mở rộng thêm có nghĩa là thứ gì họp thành một mối, đầu mối của mọi việc (như trong các từ kép thống nhất, hệ thống, tổng thống, thống lĩnh v.v…).

Theo những nghĩa tầm nguyên của hai chữ chính và thống ở trên thì từ kép chính thống không thể diễn đạt điều gì khác hơn là hiện tượng cách các triều đại vua chúa ngày xưa truyền cho nhau (vương triều tương thừa), không có nội dung của một khái niệm với những thuộc tính có tên gọi là tính chính thống hay chính thống. Hơn nữa, ngày xưa ở Trung Quốc hay ở Việt Nam không có cụm từ “chính thống dân chủ” bởi lẽ rất giản dị là tại hai nước này chế độ dân chủ chưa ra đời. Trong ngôn ngữ chính trị hiện đại, cụm từ chính thống dân chủ đã được dùng để dịch mấy thuật ngữ chính trị học, luật học, xã hội học phương Tây.

Dưới góc nhìn phương Tây này thì những chữ tiếng Pháp légitimité, tiếng Đức legitimitat, tiếng Anh legitimacy, tiếng Tây Ban Nha legitimidat, tiếng Ý legitimita được dịch ra tiếng Việt khi là tính chính thống khi là tính chính đáng. Ở đây xin giới hạn vào hai chữ Légitimité của Pháp và chữ Legitimacy của Anh. Tự điển Tàu dịch chữ tiếng Anh Legitimacy là chính thống tính, sang tiếng Hán-Việt thành tính chính thống và dịch chữ tiếng Pháp légitimité là tính hợp pháp, tính chính thống. Từ điển Việt Nam dịch chữ légitimité là tính chính đáng và dành chính thống cho chữ orthodoxe. Cũng vẫn theo tự điển Việt Nam thì chữ tiếng Anh legitimacy có nghĩa là tính hợp pháp, tính chính đáng. Không rõ vì lý do nào mà tự điển của ta khi dịch những chữ légitimité, legitimacy lại đặc biệt khác tự điển của Tàu như vậy (cần chú ý rằng chữ đáng - môt âm khác của chữ đương - cũng là chữ Hán). Nhưng điểm đáng nói là một mặt, chữ chính đáng không đủ rộng để phản ánh được nội dung của hai chữ légitimité và legitimacy và mặt khác, khái niệm phương Tây về legitimacy và légitimité phân biệt tính hợp pháp (légalité) với tính chính thống (légitimité) trong khi tự điển của ta không phân biệt như thế. Do đó tưởng nên dùng tính chính thống thay vì tính chính đáng vì chính thống thì có tiêu chuẩn rõ rệt trong khi chính đáng


không có.

Để dễ phân biệt được sự liên hệ cũng như sự khác biệt giữa hai chữ chính thống và chính đáng người ta có thể đặt ra một loạt câu hỏi và tìm cho chúng những câu trả lời thích đáng. Chế độ chính thống nghĩa là gi? Chế độ chính thống nghĩa là một chế độ chính đáng. Như thế nào là một chế độ chính đáng? Là một chế độ có tính chính thống. Một chính quyền phải có những điều kiện nào để được coi là có tinh chính thống? Có hai loại điều kiện: pháp lý và chính trị. Điều kiện pháp lý là phải hợp pháp tức là phù hợp với pháp luật. Nhưng không phải là bất cứ loại pháp luật nào mà phải là loại pháp luật xuất phát từ ý chí chung của tòan dân (volonté générale) Nếu không như thế thì chính quyền nào cũng đều có tính chính thống, kể cả chính quyền độc tài. Ngoài ra, lại còn phải thỏa mãn những điều kiện chính trị theo đó chinh quyền ấy được dân tự nguyện tuân lệnh, không phải dùng bạo lực khủng bố để ép buộc dân phải theo. Một chính quyền không hội đủ hai loại điều kiện đó thì không được kể như có tính chính thống.

2. Hai điều kiện trên đây là để xác định về tính chính thống nói chung. Nếu một chế độ nào mà có được tính hợp pháp đồng thời cũng còn được dân chúng thuận lòng vâng lời thi chế độ ấy có thể coi (hay tạm coi) là chính thống. Nhưng khi nói chính thống dân chủ thì các tiêu chuẩn để đánh giá chế độ về tính chính thống tất phải phức tạp hơn do sự đòi hỏi của dân chủ. Bởi vậy, hai mặt hợp pháp, lòng tuân phục tự nguyện của dân không thôi chưa đủ. Chế độ ấy muốn được kể là một chế độ dân chủ có tính chính thống thì phải thỏa mãn được hai yêu cầu “hợp pháp” và “dân chủ” theo nghĩa chủ quyền quốc gia “thuộc về” và “được bảo đảm.đích thực thuộc về” toàn dân như là một “khối”, một “thực thể” có “ý chí’ gọi là “ý chí chung” (volonté générale) để tự nó - hay qua trung gian những người do chinh nó lựa chọn - hành động. Nếu không được vậy thì không thể coi là chế độ ấy có tính chính thống. Câu hỏi cần đặt ra hiện nay cho Viêt Nam là chế độ xã hội chủ nghĩa (cộng sản) đương hành có tính chính thống của một chế độ dân chủ để có danh nghĩa mà cầm quyền không?

III. Quá trình biến chất từ chính thống biến thành phi chính thống

1. Chính thống dân chủ ở Việt Nam đã bị mất hai lần.

Lần thứ nhất vào năm 1946. Tháng 8 năm 1945, Việt Minh (bộ phận


công khai của Đảng Cộng sản VN) tổ chức cướp chính quyền, lật đổ chính phủ Trần Trọng Kim của chế độ quân chủ. Vua Bải Đại đã tự ý thoái vị. Các đảng phái quốc gia đã không mở ra cuộc tranh chấp võ trang với Việt Minh, chỉ ra mặt công khai đối lập chính trị. Phe cộng sản tim mọi cách để che dấu tối đa thực chất cộng sản của mình, thậm chí không ngần ngại tuyên bố giải tán Đẳng cộng sản. Ngoài ra lại gây ấn tượng rõ rệt, thông qua Tuyên ngôn Độc lập ngày 2-9-1945 là đi theo con đường dân chủ phương Tây thành lập Cộng hòa dân chủ. Dưới áp lực của chính quyền Tưởng Giới Thạch đồng thời trước mối đe dọa người Pháp trở lại tái chiếm Đông Dương, các chính đảng của cả hai phe quốc cộng đã thỏa thuận hợp tác trong hai khuôn khổ chinh phủ (Liên Hiệp) và quốc hội 1946 với 70 ghế dành cho đại biểu của Việt Nam Cách Mệnh Đồng Minh Hội và Việt Nam Quốc Dân Đảng theo thủ tục thuận nhận (cooptation, co-op (ta) tion). Về phía dân chúng không có sự ủng hộ được biểu lộ rõ rệt nhưng cũng không có sự bày tỏ chống đối. Nói cách khác, dân chúng chấp nhận vâng lệnh chính phủ đương quyền lúc đó. Và chính phủ này, Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa, với bản Hiến pháp 1946 là một chính quyền hợp pháp. Khách quan mà xét, dưới ánh sáng luật học phương Tây, chinh quyền Liên Hiệp 1946 có tính chính thống tạm coi là chính đáng để cầm quyền vào thời điểm đến gần cuối năm 1946. Vẫn biết rằng - như lịch sử những năm kế tiếp đã chứng tỏ - Cộng sản Việt Nam không thật lòng thiết lập dân chủ mà chỉ có bước lùi chiến thuật với ẩn ý bố trí trong tương lai tiến lên độc tài toàn trị. Nhưng muốn hay không muốn, cũng không thể không nhìn nhận rằng trên thực tế quả thật đã có hiện tượng chính thống hiểu theo nghĩa có hai tiêu chuẩn hợp pháp và tự nguyện vâng lệnh của dân. Cần nói thêm rằng tính chính thống này đã chỉ tồn tại một thời gian ngắn và phe cộng sản đã mượn danh nghĩa kháng chiến giành độc lập để từng bước bóp chết bào thai dân chủ trước khi nó đủ điều kiện xuất hiện dưới dạng định chế dân chủ. Vì thế nền chính thống 1946 chỉ là một nền chính thống thực tế (de facto) và nó đã mất khi Đảng Cộng sản mượn danh nghĩa kháng chiến để bắt đầu tiến trình 34 năm từng bước xóa bỏ hẳn dân chủ và chính thức thiết lập chuyên chính vô sản năm 1980.

Lần thứ hai chính thống dân chủ lại bi mất ở Việt Nam là vào giai đọan đầu thập niên 1960. Sau khi Hiệp Định Genève 1954 được ký kết, nước Việt Nam được chia đôi và thuộc vào loại ngôn ngữ quốc tế gọi là một nước có hai quốc gia thực tế, Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa, độc tài cộng sản, ở miền Bắc và Việt Nam Cộng Hòa, dân chủ tự do, ở miền Nam. Miền Nam vào thời điểm này có thể nói là điểm hẹn của các xu thế dân


chủ. Hơn một triệu người đã rời bỏ miền Bắc di cư vào Nam tìm tự do. Tại miền Nam, môt lần nữa chế độ quân chủ, tuy đang bắt đầu chuyển dần sang lập hiến, lại bị hủy bỏ để được thay thế bằng chế độ cộng hòa dân chủ. Nhân dân miền Nam trong một cuộc trưng cầu dân ý đã gần như đồng thanh lựa chọn thể chế dân chủ. Nước Mỹ, đệ nhất cường quốc dân chủ trên thế giới, một trong những nước đã đánh thắng độc tài phát xít, quân phiệt lại công khai yểm trợ việc dân chủ hóa Việt Nam. Có thể nói chính quyền Ngô Đình Diệm, ra đời năm 1956, có đầy đủ tính chính thống của một nước dân chủ. Tiếc thay vì tham vọng cá nhân và có thể vì một vài lý do khác nữa, đầu thập niên 1960 chính quyền Ngô Đình Diệm đã đổi hướng sang độc tài cá nhân và đánh mất đi tính chính thống của những năm cuối thập niên 1950. Nền Đệ nhị Cộng hòa sau đó thoát thai từ một cuộc Cách mạng để tiếp tục cầm quyền đã không có được những thành tích của một cuộc cách mạng thành công. Mặt khác, vì nhu cầu chiến tranh, vì phá hoại gia tăng của cộng sản xâm nhập tư miền Bắc, và nhất là vì cuộc bao vây thành thị của nông thôn do cộng sản tiến hành, sinh hoạt chính trị dân chủ đầy đủ đã không có ở miền Nam, chính quyền quân nhân rút lại chỉ còn là bộ máy quản trị một ngân sách ngoại viện để theo đuổi chiến tranh.

Việt Nam, mặc dầu vua Bảo Đại thoái vị và dân chúng, chính đảng hai lẩn tạm thời đồng thuận xây dựng dân chủ, đã chỉ rơi vào tình trạng không có chính quyền có tính chính thống dân chủ. Đảng cộng sản đã ngang nhiên tự đưa mình lên địa vị chủ nhân ông đất nước dưới ngọn cờ độc tài toàn trị. 31 năm đã trôi qua kể từ khi tiếng súng ngưng nổ trên cả nước mà đảng độc tài này vẫn còn tại chức. Nhờ ở nơi nó từ đầu (1945), cố tình đặt sai chính thống dân chủ rồi lập mưu sang đoạt dân chủ để tiếp tục cầm quyền toàn trị. Trong khi đó, phe chống đối đã không xây dựng và phát huy được chính thống dân chủ, nghĩa là cũng đi lầm hướng dân chủ.

2. Chính thống dân chủ ở Việt Nam đã bị đặt sai theo hai cách.

Một đằng Hà Nội một mực chủ trì rằng chính quyền cộng sản có tính chính thống đương nhiên, khỏi cần phải biện minh. Vì mấy lý do sau đây. Thứ nhất, Đảng cộng sản đã đánh thắng mấy đế quốc để giành độc lập cho đất nước. Thứ nhì, chính quyền cộng sản hiện nay là bước quá độ trong tiến trình đi lên xã hội chủ nghĩa do chủ nghĩa Mác-Lê-nin - chân lý tuyệt đối của thời đại, xu thế tiến bộ tất yếu của loài người - dự liệu và Đảng cộng sản Việt Nam đang thực hiện. Thứ ba, tuyệt đại đa số dân chúngđã chấp nhận quyền cai trị của Đảng cộng sản. Thứ tư, Đảng này đã cai trị


bằng luật pháp để tạo dựng một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Lập luận này thật ra không có cơ sở để đứng vững. Trước hết, cuộc chiến tranh thu hồi độc lập là công lao của toàn dân, Đảng cộng sản đã giành lấy cho riêng mình ngọn cờ Độc lập để đòi cầm quyền không thời hạn. Ở nước Anh, sau cuộc đệ nhị thế chiến, không ai có thể phủ nhận công lao vĩ đại của Thủ tướng Winston Churchill, vị cứu tinh của dân chúng Anh, thế mà khi ra tranh cử ông và đảng của ông vẫn thất cử. Đâu có phải hễ chiến thắng là đương nhiên được phép cầm quyền. Ở nước Mỹ cũng vậy, cưu Tổng thống George Herbert Walker Bush, người anh hùng chiến thắng trong trận đánh Iraq để giải phóng Koweit, năm 1992 ra tranh cử Tổng thống nhiệm kỳ hai đã bị Bill Clinton đánh bại. Về cách lập luận mượn chủ nghĩa Mác Lê-nin để biện minh cho tính chính thông thì ý thức hệ này đã không còn những ánh hào quang Cách mạng Tháng Mười của đầu thế kỷ trước, nhất là cuối thế kỷ này nó lạiphá sản khi cả hệ thống chính quyền cộng sản ở Liên Xô cũ và Đông Âu sụp đổ. Bước sang địa hạt pháp lý, tất cả những chính quyền cộng sản nối tiếp nhau cai trị đất nước từ 1945 đến nay đều dựa vào bầu cử gian lận. Và để đương nhiên cầm quyền, Đảng cộng sản đã dùng bạo lực khủng bố kìm kẹp dân chúng, áp đặt chế độ độc tài toàn trị. Nếu muốn nói rằng chế độ ấy có tính chính thống thì đó không phải là chính thống dân chủ mà là chính thống cộng sản độc tài.

Không phải chỉ riêng những người cộng sản mới đặt sai vấn đề chính thống dân chủ. Những người thuộc hàng ngũ dân chủ - ở đây chỉ bàn riêng về người Việt ở hải ngoại - cũng cần phải xét lại quan điểm của mình về vấn đề này. Trong những năm trước đây, khi cuộc chiến tranh lạnh chưa hoàn toàn chấm dứt, đương nhiên những người tranh đấu cho dân chủ phải giữ vững lập trường chống cộng. Nhưng bây giờ, chiến tranh lạnh đã nhường bước cho toàn cầu hóa thì “chống” phải đi đôi với “xây” và “xây”, trên nguyên tắc, có thế quyết định hơn “chống”. Nói cách khác, trong hiện tình, chủ trương chống độc tài cộng sản để thay thế bằng các thứ dân chủ hạn chế - dân chủ quân nhân trị hay độc tài không cộng sản - không còn là giải pháp thích hợp nữa. Chỉ có con đường dân chủ thực sự, dân chủ tiến bộ mới có hy vọng chiến thắng độc tài cộng sản để đưa đất nước ra khỏi thảm trạng nghèo túng, chậm tiến, toàn trị mất nhân phẩm và ngày càng tụt hậu.

3. Đã đặt sai thì phải đặt lại cho đúng

Những bài học “chính thống” và “không chính thống” trong quá khứ ở Việt Nam đã mang lại cho người tranh đấu dân chủ hiện nay những kinh


nghiệm vận động mới. Muốn có tính chính thống dân chủ trước hết phải chấm dứt được nạn dân chủ giả mạo, tức là nạn độc tài đội lốt dân chủ. Khác với những cuộc vận động trước, cuộc vận động chinh thống dân chủ hậu toàn trị phải nhằm đạt được bốn mục tiêu:

Một, chính thống dân chủ đòi hỏi dân chủ thực sự, ở đây và ngay tức khắc, không thể đình hoãn. Hai, dân chủ bây giờ là dân chủ gắn liền với “dân” chứ không phải với “đảng”, dân vừa là đối tượng của dân chủ vừa là tác nhân tạo ra dân chủ. Ba, có được chính thống rồi còn phải tiếp tục chính thống hóa thường xuyên thì mới duy trì được những tính chính thống đã có. Chính thống hóa có nghĩa là cách cai trị phải là sự thể hiện dân chủ. Bốn, vì toàn dân không thể trực tiếp đứng ra cai tri cho nên phải cử đại diện, do đó quyền tư do lựa chọn phải được tuyệt đối tôn trọng thông qua những cuộc bầu cử phổ thông đầu phiếu, tổ chức trong khuôn khổ tự do tranh cử. Quyền tự do tranh cử là quyền dân chủ cơ bản và để thực thi quyền này cần phải có một loạt những quyền tự do phụ trợ khác như tự do ngôn luận, tự do hội họp, tự do lập hội, lập đảng, tự do đi lại v.v…nói tóm lại những nhân quyền, dân quyền đã được luật quốc tế về nhân quyền công nhận, liệt kê và bảo đảm.

Tính chính thống của một chế độ không những là tư tưởng trên bình diện khái niệm trừu tượng mà còn phải là định chế được thiết lập trong thực tiễn để đích thực có dân chủ. �


Tiến Tới Một Nhà Nước Pháp Trị

Nhà Nước Pháp Trị (NNPT) là một danh từ luật học tiếng Việt dùng để dịch những thuật ngữ tiếng Anh, Rule of law, tiếng Pháp, État de Droit, tiếng Đức Rechtsstaat, tiếng Ý, Stato di diretto, tiếng Y Pha Nho, Estado de derecho, v.v... [1]

Thật ra, thuật ngữ này đã ra đời ở phương Tây vào khoảng những năm đầu của phần nửa sau thế kỷ 19. Nhưng nó chỉ mới được đặc biệt chiếu cố vào thập niên 80 của thế kỷ 20. Người Việt chúng ta ít có cơ hội tìm hiểu nó, thậm chí cho đến những năm gần đây, còn bị cấm ngặt không được nhắc đến nó. Bài thuyết trình này không lấy khái niệm NNPT làm đối tượng nghiên cứu chính, nó chỉ nêu lên một số ý kiến về việc tìm cách thiết lập NNPT trên đất nước của chúng ta, để Việt Nam sớm hội nhập vào nhân loại văn minh của thế kỷ 21. Đó là lý do vì sao bài thuyết trình này có tựa đề « Tiến tới một Nhà Nước Pháp Trị », thiên về hành động hơn là về tư tưởng.

Tuy nhiên không vì thế mà phần tư tưởng sẽ hoàn toàn vắng thiếu trong bài thuyết trình. Trong mức độ cần thiết, bài này sẽ phải dựa vào những cơ sở lý thuyết để bàn sâu về một tiến trình thiết lập NNPT, nói cách khác, để dự liệu một chuỗi hành động đưa tới sự hình thành loại Nhà nước này cho Việt Nam. Do đó bài trình bày sẽ chia ra làm hai phần.

Phần thứ nhất, tiến tới NNPT trên bình diện lý thuyết, sẽ duyệt xét một số cơ sở lý thuyết liên quan tới việc xây dựng NNPT nói chung và ở Việt Nam nói riêng.

Phần thứ hai nhìn lại một số bước cụ thể cho tới nay đã được dự trù để đi tới NNPT ở Việt Nam.

Trước khi vào thẳng vấn đề, xin được mở một dấu ngoặc về hai điểm. Thứ nhất, nói về NNPT tuy có vẻ như nói về một điều mới lạ nhưng thực ra là chỉ là quay trở lại một số hiện tượng cũ, chẳng những trên thế giới mà cả ở Việt Nam. Đất nước chúng ta từ nhiều thế kỷ trước cũng đã có NNPT. Có điều đó là một loại NNPT khác với loại NNPT hiện nay. Thứ hai, người thuyết trình sẽ trình bày quan điểm của một người bàn về tranh đấu


chính trị nhưng theo ánh sáng liên ngành của các khoa học xã hội. Cần nhấn mạnh thêm rằng chữ lý thuyết ở đây không có nghĩa là một hệ thống kiến thức to lớn nào mà chỉ biểu thị một cách nhìn sự việc, những suy nghĩ qua ảnh tượng ở trong đầu về hiện tượng có tên gọi NNPT và những cố gắng thâu nhận những hiện tượng đó nếu chúng đã xuất hiện trong các thực tại xã hội. Nói cách khác, lý thuyết ở đây có nghĩa là những gì người ta đã suy nghĩ về NNPT, cách nhận biết nó, và nhất là cách muốn hoàn mĩ nó như thế nào để cho « danh NNPT” phù hợp với « thực NNPT ». Muốn tiến tới được NNPT, cần trải qua một tiến trình. Bài này nhằm bàn về một tiến trình thích đáng, nghĩa là có khả thế hiện thực trong khuôn khổ môi trường quốc tế hiện tại và trên cơ sở hiện tình đất nước. Trong phần I, sẽ có những giải thích vì sao phải dự liệu tiến trình này. Phần II sẽ đi vào nội dung của tiến trình ấy.

I. Tiến Tới NNPT, Trên Bình Diện Lý Thuyết

Các ý kiến về tiến trình mà bài thuyết trình duyệt xét sẽ được tóm tắt trong 3 trọng điểm. Trọng điểm 1 sẽ dành cho việc tìm hiểu khái niệm NNPT phương Tây, hiện đang được cả thế giới coi là một mô hình Nhà nước phổ quát, làm khuôn mẫu cho các quốc gia trên hoàn vũ. Phương Đông, trước Công nguyên, đã từng là nơi phát xuất của chủ nghĩa pháp trị, giúp gì cho việc soi sáng NNPT tương lai ở Việt Nam, điều này sẽ được bàn tới ở trọng điểm 2. Tiếp theo, ở trọng điểm 3, ý nghĩa pháp lý của sự thay thế Nhà Nước Pháp Quyền đương hành ở Việt Nam bằng NNPT kiểu phương Tây sẽ được trình bày một cách khái quát, đồng thời cũng sẽ được nêu lên những cơ sở để lựa chọn giữa đường lối bạo động và ôn hòa để đi tới một NNPT ở Việt Nam.

A. Vấn đề tiếp cận khái niệm NNPT ở phương Tây Danh xưng NNPT có thể hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau, thậm chí còn trái ngược hẳn nhau. Điều này đã được minh chứng với trường hợp Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Nhà Nước Pháp Quyền – tên gọi khác của NNPT - của chế độ xã hội chủ nghĩa này tuy cùng một danh xưng với các Nhà nước dân chủ tự do phương Tây nhưng lại là một bộ máy cầm quyền độc tài toàn trị [2]. Cho nên phải xác định loại NNPT đích thực Việt Nam cần phải có trong chiều hướng dân chủ hoá là loại NNPT nào, với những đặc tính gì? Cuộc khảo sát về loại Nhà nước này sẽ được thực hiện về 3 mặt: khái niệm, lịch sử và thực tế.


Mặt khái niệm. NNPT phương Tây, nhưng nay với luật quốc tế và tục lệ quốc tế mới, đã trở thành NNPT phổ quát của cả nhân loại. Nó có một quá trình hình thành và phát triển đã kéo dài hàng 10 thế kỷ. Theo dõi cho thật sát quá trình ấy đòi hỏi rất nhiều công phu nghiên cứu. Cho nên ở đây chỉ có thể tìm hiểu nó tới mức rất đơn giản, và vì vậy chưa thể đầy đủ. NNPT là một loại Nhà nước trong đó Nhà nước và luật pháp không tách rời nhau mà gắn liền với nhau. Tuy nhiên sự liên hệ này có thể đưa tới hai loại Nhà nước. Một loại dùng pháp luật để cai trị, tức là loại coi pháp luật như một công cụ để cầm quyền và một loại khác, không coi pháp luật là công cụ mà là cứu cánh, cứu cánh mà cách cai trị của Nhà nước ấy phải biểu hiện. Sự thật, sự phân biệt này không đủ để giúp nhận diện thấu đáo hiện tượng NNPT, nhưng là một tiêu chuẩn để không có sự lẫn lộn giữa hai loại Nhà nước tuy có chung một tên gọi NNPT nhưng thực chất lại hoàn toàn trái ngược nhau. Người Việt Nam hiện đang phải gánh chịu những hậu quả rất độc hại của sự lẫn lộn này.

Nói cai trị bằng pháp luật, thực ra chưa đủ, phải nói rõ thêm, cai trị bằng loại pháp luật nào. Các Nhà nước dưới thời Hitler và Stalin, đều dùng pháp luật để cầm quyền. Nhưng điều đó không phải là tiêu chuẩn để gọi những Nhà nước ấy là NNPT. Cũng vậy, một Nhà nước mặc dù có Hiến pháp trong đó ghi rõ ràng rằng Nhà nước này hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật, quản lý xã hội bằng pháp luật, không ngừng tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa vẫn là một Nhà nước độc tài toàn trị như trường hợp nước Việt Nam hiện nay. Bởi thế, các luật gia, các nhà chính trị học phương Tây đã tìm nhiều cách tiếp cận để nhận diện NNPT. Hoặc họ đề xuất một số đặc tính mà một Nhà nước, muốn được kể là một NNPT, phải hội đủ. Như phải có pháp luật do một Quốc hội dân cử qua bầu cử tự do làm ra, các cơ quan hành chánh và tư pháp hoạt động trên cơ sở pháp luật này, toà án hoàn toàn độc lập đối với hành pháp cũng như lập pháp, nhân quyền và dân quyền được tôn trọng và bảo đảm, chính phủ phải chịu trách nhiệm trước dân chúng, hiến tính của pháp luật phải được kiểm soát bằng một cơ quan đặc cử, Toà án Bảo hiến hay Hội đồng Bảo hiến.

Cần nhấn mạnh là cả cơ quan lập pháp cũng phải chịu sự kiểm soát, không thể tự cho mình là quyền lực cao nhất để đứng ngoài vòng kiểm soát này. Hoặc họ so sánh Nhà Nước Pháp Trị (État de Droit) với Nhà Nước Pháp Định (État légal), Nhà nước Cảnh Sát (État de Police) [3] để tìm ra đặc điểm cho NNPT. Hoặc chụp bắt NNPT đưới hai khía cạnh: qui tắc về nội dung và các thủ tục để áp dụng những qui tắc này. Dĩ nhiên không thể là loại qui tắc về nội dung của những chế độ độc tài, mà phải là qui tắc của


những chế độ dân chủ tự do, đa nguyên. Vì thế tinh tuý của những chế độ pháp trị là hệ thống qui phạm (norms) của một xã hội mở, chống lại sự độc đoán của thế lực cầm quyền trong một xã hội áp bức khép kín. Những cách tiếp cận này không nhằm đưa tới một loại Nhà Nước Pháp Trị duy nhất mà là những loại Nhà nước mà quyền lực không phải là sự tập trung trong tay những người cầm quyền sức mạnh thuần tuý vật chất, hoang dại, bất kham, chưa được thuần hoá, để đàn áp dân mà là những thẩm quyền (compétences) do pháp luật ấn định trước về nền tảng cũng như về giới hạn và cách hành sử.

Nói cách khác, NNPT tuyệt đối không được chống lại pháp luật (contra legem) mà chỉ được làm những điều gì pháp luật cho phép (secundum legem). Chẳng những tất cả các cơ quan của Nhà nước ấy, mà chính ngay Nhà nước này, một cách tổng thể, cũng phải phải tuân theo pháp luật. Đó là tiêu chuẩn để người ta phân biệt NNPT với các loại Nhà Nước Pháp Định (État légal), Nhà Nước Công An (État de Police) là những Nhà nước, về mặt tổng thể, không tự đặt mình dưới sự chi phối của pháp luật, loại do quốc dân làm ra và phù hợp với Hiến pháp đồng thời có sự kiểm soát nghiêm ngặt về hiến tính. Chính vì vậy mà Luật Hiến Pháp hiện đại đã đề xướng một khái niệm mới Nhà nước Hiến trị (État Constitutionnel) [4] là loại Nhà nước Pháp trị với đủ các đặc tính của chủ nghĩa hiến trị (constitutionnalisme). Có thể nói đó là một bước phát triển mới của tư tưởng pháp trị phương Tây vào thời điểm đầu thiên niên kỷ thứ ba.

1. Mặt lịch sử Nhà nước pháp trị ở phương Tây là sản phẩm của một nền văn hóa, phải nói cổ truyền, về nhân bản, chính trị, tự do, pháp luật, có hàng ngàn năm tuổi thọ của văn hóa Hy Lạp-La Mã. Nền văn hóa ấy, trải qua các thời đại, đã kết tinh thành một luồng tư tưởng pháp trị phương Tây rất phong phú, thể hiện qua nhiều kiểu Nhà nước pháp trị. Có ba kiểu Nhà nước pháp trị ở phương Tây có thể giúp chúng ta có một ý niệm rõ rệt hơn nữa về khái niệm Nhà nước Pháp Trị nói chung, nhờ ở đặc điểm của mỗi kiểu. Đó là Rule of law (Anh), Due process of law (Mỹ), État de droit (Pháp) và Rechtsstaat (Đức), theo thứ tự xuất hiện của chúng trong lịch sử.

1.1. Nhà nước pháp trị kiểu Anh: Rule of law

Tư tưởng pháp trị đã manh nha rất sớm tại nước Anh. Khởi đầu là nhu cầu chống những đặc quyền của nhà vua. Một số thời điểm ngày nay


đã được ghi khắc như những dấu mốc lịch sử của quá trình phát triển ấy. Đó là năm 1215 với Đại Hiến chương Margna Carta, năm 1628 với Petition of Rights (Thỉnh nguyện thư quyền lợi), năm 1679 với Habeas Corpus Act (Luật Bảo thân), năm 1689 với Bill of Rights (Tuyên ngôn nhân quyền), năm 1832 với Reform Act (Luật về Cải cách), các năm 1911, 1949 với Parliament Act (Luật về Nghị Viện) v.v… Ngoài ra còn nhiều tục lệ ngăn ngừa không để cho nhà vua can thiệp vào sinh hoạt chính trị chung.

Theo nhận định của giới chuyên nghiên cứu về Anh quốc thì mặc dù cuộc chống đối đặc quyền của nhà vua kéo dài thế kỷ này qua thế kỷ khác nhưng đời sống chính trị tại nước Anh tương đối ổn định và trong khoảng từ thế kỷ 14 cho đến thế kỷ 17, chế độ pháp trị tại Anh Quốc có thể coi như đã định hình và cung cấp cho thế giới một kiểu Nhà nước pháp trị ‘‘Rule of law’’ (thượng tôn pháp luật) trong đó vua, chính phủ cũng như dân đều phải tôn trọng pháp luật như một giá trị có hiệu lực cao nhất. Tinh thần trọng pháp này, thật ra, không phải chỉ ở nước Anh mới có. Nhưng nước Anh đã dành cho tinh thần ấy một địa vị đặc biệt khiến cho nền văn hóa chính trị ở nước Anh mang nét đặc thù có tính khuôn mẫu cho cả nhân loại. NNPT tại Anh quốc không theo đúng hẳn mô hình của các NNPT ở phương Tây. Nhưng Nhà nước của Anh quốc vốn là nguyên mẫu (prototype) của mọi NNPT này nên tựu trung tinh thần cơ bản vẫn là một [5].

1.2. Nhà nước pháp trị kiểu Mỹ: Due process of law

“Due process of law” là một cụm từ trích trong hai câu, một ở tu chính án thứ 5 và một, ở tu chính án thứ 14 của Hiến pháp Mỹ để đặt ra một nguyên tắc xét xử cho các tòa án Mỹ. Hai câu đó đều nói rằng: ‘‘Không ai có thể bị tước đoạt sự sống, tự do hay quyền sở hữu nếu thủ tục triển khai của pháp luật đã không được tôn trọng’’. Nguyên tắc dự liệu nơi tu chính án thứ 5 chỉ đối dụng với những hành vi của chính phủ liên bang, còn nguyên tắc ghi trong tu chính án thứ 14 thì nhắm đối tượng là những hành vi của các chính quyền tiểu bang. Due process of law là một nguyên tắc để dựa vào đó tòa án Mỹ kiểm sát xem trong việc chính quyền liên bang cũng như chính quyền tiểu bang áp dụng và làm luật, trên địa hạt quyền cơ bản của con người, có tôn trọng sự công bằng (fairness) hay không. Thật ra due process of law không phải là một nguyên tắc pháp lý chi phối toàn bộ sinh hoạt chính trị nước Mỹ. Nhưng vì nó có thể coi như một đặc trưng của tư tưởng pháp trị của Mỹ nên người ta mượn nó để gọi


tên Nhà nước pháp trị ở Mỹ.

Xét cho cùng, Due process of law của Mỹ cũng là Rule of law của Anh nhưng đã được bổ sung khi đưa vào áp dụng trong môi trường Mỹ. Due process of law đã đẩy xa thêm biên giới của Rule of law khi tòa án Mỹ đi vào nội dung của luật để kiểm sát hiến tính của nó, điều mà tòa án ở Anh không làm vì không muốn can thiệp vào quyền làm luật của nghị viện. Vì vậy mà Due process of law đã có hai thủ tục để kiểm sát hiến tính về mặt hình thức (procedural due process of law) và về mặt nội dung (substantial process of law). Nhu cầu của người Mỹ bổ sung tư tưởng pháp trị của Anh không phải chỉ giới hạn trong phạm vi tòa án. Nó rất sâu và rộng, tới mức xây dựng được cho người Mỹ cả một nền văn hóa pháp lý có bản sắc đặc thù so với chính quốc. Dưới con mắt quan sát tinh tế của nhà ngoại giao Pháp Alexis de Tocqueville, người đã viết ra tác phẩm nổi tiếng Démocratie en Amérique (Dân chủ ở nước Mỹ), thì những hạt giống dân chủ mọc cằn cỗi trên đất già nua châu Âu đã nẩy mầm tốt tươi trên đất mới đầy màu mỡ châu Mỹ [6].

Cần nhấn mạnh rằng khi nói có một kiểu Nhà nước pháp trị Mỹ là ngụ ý nói sinh hoạt chính trị của nước này dựa trên nền tảng tinh thần pháp trị ‘‘thượng tôn pháp luật Due process of law’’ (tức là Rule of law bổ sung). Ở Mỹ, Nhà nước chỉ giữ một vai trò thứ yếu, sinh hoạt chính trị của người dân Mỹ, nói chung, không mang tính chất vĩ mô Nhà nước mà mang tính chất vi mô (micro-politique) của cá nhân hay cơ cấu trong xã hội dân sự. Vậy ta nên hiểu cụm từ Nhà nước pháp trị kiểu Mỹ theo nghĩa một sự biểu hiện nhiều mặt, sống động, liên tục, của tư tưởng pháp trị - chứ không phải của Nhà nước pháp trị - Due process of law.

1.3. Nhà nước pháp trị kiểu Pháp và Đức: État de droit, Rechtsstaat

Bàn về Nhà nước pháp trị ở Pháp (État de droit) hay ở Đức (Rechtsstraat) là tiếp xúc với một mạch tư tưởng pháp trị ở châu Âu có nhiều khác biệt với chủ trương Rule of law ở Anh. Châu Âu vốn có tiếng là cái nôi của nền văn hóa pháp trị lục địa mà Pháp và Đức là hai vùng cùng chung một mức độ phát triển. Từ thế kỷ 19, cả hai nước Pháp và Đức đều đã là những Nhà nước pháp định (État légal) cai trị với tinh thần trọng pháp, tuy chưa hẳn là một Nhà nước pháp trị. Năm 1920, giáo sư luật học người Pháp, Carré de Malberg, lần đầu tiên du nhập vào trường đại học Pháp khái niệm Rechsstaat của Đức đã được đề xuất tại nước này từ cuối thế kỷ 19. Nhưng sáng kiến của Carré de Malberg không được giới luật


học ở Pháp hưởng ứng. Nhà nước ở Pháp vẫn không chịu vượt qua lằn ranh pháp định vì xu hướng pháp luật tập trung (légicentrisme) vẫn chiếm ưu thế trong xã hội Pháp. Phải đợi tới năm 1971, với sự đột xuất của Hội đồng Bảo hiến (Conseil Constitutionnel) trong vai trò kiểm sát tích cực hiến tính, thì mới có thể nói rằng Nhà nước Pháp trị chính danh đã thực tế hiện hữu ở Pháp.

Tại Đức, sự chào đời của Nhà nước pháp trị xảy ra sớm hơn, 4 năm sau khi cuộc thế chiến lần thứ hai chấm dứt. Hiến pháp Cộng Hòa Liên Bang Đức 1949, ở điều 28 có nói rằng nước Đức là một Nhà nước pháp trị, theo như được định nghĩa trong Hiến pháp này mà Nhà nước, hơn ai hết, phải tuân phục hiệu lực. Như vậy là Nhà nước pháp định, ở Pháp cũng như ở Đức, đã được nâng cấp lên thành Nhà nước pháp trị nhờ có hai thay đổi cơ bản, đó là Hiến pháp được đưa lên hàng đầu của thứ bậc quy phạm và việc kiểm sát hiến tính của luật đã theo đường lối tài phán ở Đức và bán tài phán ở Pháp (nhưng về mặt thực hiệu [effectivité] thì cùng không còn tình trạng pháp luật tập trung như trước nữa). Dĩ nhiên, hai Nhà nước pháp trị ở Đức và ở Pháp không hoàn toàn giống nhau về mọi mặt, nhưng trên đại thể, thì Nhà nước hiện nay ở đó là một Nhà nước hạn chế về quyền lực, và công cụ để hạn chế là Hiến pháp; cứu cánh của việc hạn chế là sự tôn trọng có bảo đảm, một cách thực hiệu, nhân quyền và công dân quyền. Nói tóm lại, con người dưới hai chế độ dân chủ ở Pháp và ở Đức được sống trong tình trạng an toàn pháp lý.

Chế độ chính trị ở hai nước này, tới giai đoạn Nhà nước pháp trị 1949 và 1971, có thể coi như đã được hợp lý hóa (rationalisé) tới cao độ, nhờ một cơ chế chính trị-pháp luật không do tự nhiên hoặc do tương quan sản xuất kinh tế mà có, mà là một hành vi ý chí (volonté) kết hợp với lý trí (raison) của hai xã hội có văn hóa, văn minh. Tất cả những cố gắng về mặt pháp luật để đi tới tiến bộ Nhà nước pháp trị ở Đức, ở Pháp - điều người ta thường gọi là tăng cường pháp chế - không phải chỉ là những lao động chuyên môn pháp điển hóa các quy phạm pháp lý, mà là hành vi hợp lý hóa bộ máy Nhà nước để cơ chế của nó vận hành theo chiều hướng của Hiến trị (constitutionnalisme), phòng chống không để cho Nhà nước sang đoạt dân chủ biến nó thành chuyên chế [7].

2. Mặt thực tế Đặt vấn đề NNPT tại Việt Nam trong lúc này mà chỉ chú trọng bàn luận về khái niệm NNPT hay lịch sử NNPT ở các nước tiên tiến trên thế giới thì sẽ


không giúp ích gì mấy cho việc cải thiện sinh hoạt chính trị trên vùng đất này. Nhu cầu của tình thế là phải làm sáng tỏ trước dư luận tình trạng nhập nhằng trong đó cái gọi là Nhà nước Pháp quyền xã hội chủ nghĩa tại chức ở Việt Nam đang tự trình bày như là một Nhà Nước Pháp Trị chính danh. Thật ra đó là hai loại Nhà nước hoàn toàn trái ngược nhau. Vậy vấn đề then chốt là phải làm sao chuyển đổi Nhà nước Pháp quyền xã hội chủ nghĩa - độc tài toàn trị trong ý đồ nhưng bất túc trong thực tế - thành Nhà Nước Pháp Trị chân chính.

Cho đến nay, việc chuyển đổi này đã không thực hiện được một cách mau chóng và ôn hòa, như mọi người mong đợi, nguyên do chỉ vì sự chuyển đối ấy không phù hợp với ý hệ của lực lượng cầm quyền là Đảng Cộng sản Việt Nam mà ý đồ thầm kín vẫn là duy trì nền chuyên chính của họ với những sửa đổi ngoại vi, trong chừng mực chúng không động chạm gì tới nền chuyên chính cộng sản. Do đó, mặc dù Nhà nước ở Việt Nam hiện nay đang cai trị bằng pháp luật - nhiều đến nỗi chồng chéo nhau, trên dưới lộn tùng phèo - nhưng không thể xếp nó vào loại Nhà nước pháp trị (État de Droit) vì thứ pháp luật của nó - do Đảng Cộng sản thông qua Nhà nước công cụ làm ra, tự xét xử, tự áp dụng, tự kiểm soát - buộc phải liệt nó vào loại Nhà nước Công an (État de Police) với bề ngoài của một Nhà nước pháp định (État légal). Vậy muốn đi tới một Nhà nước pháp trị thì phải vượt qua các loại Nhà nước Công An, dù có vóc dáng pháp định. Sự khác biệt giữa hai loại Nhà nước này là một sự khác biệt về bản chất, không phải về mức độ, cho nên không nên tính chuyên thoả hiệp nếu muốn đất nước sớm ra khỏi tình trạng trì trệ của bảo thủ đảng trị, thực sự bước vào đổi mới.

B. Pháp trị và Nhà nước pháp trị ở phương Đông Nhà nước pháp trị là một vấn đề còn rất mới đối với tuyệt đại đa số người Việt Nam ở trong nước. Ngược lại, nó là một trong những yêu sách hàng đầu của người Việt ở ngoài nước. Nhà cầm quyền cộng sản không chống trực diện mà chống gián tiếp Nhà nước pháp trị. Bằng cách loại nó ra khỏi ngôn ngữ luật học, ngôn ngữ chính trị chính thức ở Việt Nam để thay thế nó bằng một từ ngữ đặc thù cộng sản – “Nhà nước pháp quyền” mà nội dung hoàn toàn khác biệt với Nhà nước pháp trị nhưng lại muốn người ngoài cuộc lầm tưởng rằng Nhà nước pháp quyền chính là Nhà nước pháp trị. Các nhà lãnh đạo ở Hà Nội đã lập luận rằng Nhà nước pháp trị kiểu phương Tây là một sản phẩm tư sản, không thích hợp với tư tưởng Mác-Lê Nin và truyền thống văn hoá dân tộc Việt Nam. Lập luận này chỉ đúng một


nửa trên, phần dưới sai. Việt Nam đã có truyền thống “pháp trị” rất lâu đời trải qua nhiều thế kỷ.

Tuy theo nhiều nhà Trung quốc học Việt, Pháp, Hoa, thì không có tín sử để nghiên cứu, theo tiêu chuẩn khoa học, về nguồn gốc của pháp trị thời xưa. Tuy nhiên, pháp trị thời tiên Tần (khoảng từ thế kỷ thứ 8 đến thế kỷ thứ 3 trước công nguyên) không phải là chuyện hoang đường. Những tên tuổi như Quản Trọng, Thân Bất Hại, Thận Đáo, Thương Ưởng, Hàn Phi, Lý Tư v.v… với những ý kiến, chủ trương cai trị độc đáo bằng pháp luật, bây giờ thường vẫn được nhắc tới, đã thực sự hiện hữu trên đất Trung Quốc vào thời điểm trước Công nguyên. Gợi lại ở đây nền pháp trị phương Đông thời xưa không phải để chuyển dịch nó lên thời điểm thịnh đạt của NNPT phương Tây thời nay, cũng như không phải để đẩy lùi kiểu Nhà nước này về thời tiên Tần. Mà chỉ để làm sáng tỏ một điểm: pháp trị phương Đông và pháp trị phương Tây, tuy bề ngoài, trên danh nghĩa, được hiểu như cai trị bằng pháp luật nhưng bên trong, về thực chất, lại là đối cực của nhau.

Có ba sự khác biệt cơ bản giữa hai nền pháp trị này đã khiến cho không ai có thể đồng hoá chúng. Trước hết, khác biệt trên bình diện định chế. Pháp trị thời tiên Tần ở Trung Quốc không phải là một cơ cấu chính trị nhằm thực hiện và bảo đảm nhân quyền, dân quyền mà là một chủ trương dùng pháp luật như là một công cụ cai trị của nhà vua. Theo giáo sư Hồ Thích, chữ “Pháp” có nhiều nghĩa mà hai nghĩa cổ sơ là “khuôn mẫu” và “hình phạt” dùng vào việc trị dân (trị chúng chi pháp), thống nhất hành động của dân để dân nhất tề theo pháp độ, tạo ổn định trong cuộc sống chung (tề thiên hạ chi động, chí công đại định chi chế dã). Hình phạt để cho dân sợ mà theo, và khi dân đã biết sợ rồi thì khỏi phải dùng đến hình phạt (phạt dĩ chỉ phạt). Ý nghĩa “khuôn mẫu” là như vậy, không phải là những qui phạm chi phối đời sống chung của toàn xã hội. Pháp luật là do vua làm ra, vua áp dụng. Vua đứng trên pháp luật vì thế pháp luật không áp dụng với vua mà chỉ với dân mà thôi. Còn phải nói thêm rằng vua không phải chỉ có một công cụ độc nhất để cai trị là “pháp luật”, mà còn “thưởng”, “thuật” và “thế” nữa”. Sự khác biệt thứ hai là khác biệt về cơ chế.

Vua một mình không đủ sức cai trị toàn dân nên vua dùng một lớp người trung gian – các quan - do vua tuyển chọn và bổ nhiệm để thay vua trực tiếp cai trị dân. Vua chỉ cai trị quan, và quan sẽ cai trị dân. Như Hàn Phi, một khuôn mặt hàng đầu trong những người được coi là pháp gia đã


nói “Minh chủ trị lại, bất trị dân”. Mặc dầu vậy, không phải vì thế mà quan có toàn quyền cai trị dân, quan chỉ là người thay vua để áp dụng pháp luật. Vua không tin vào đạo đức của quan, chỉ tin vào tác dụng của pháp luật. Đây là điều giúp phân biệt pháp trị với nhân trị, một chủ trương trái ngược với pháp trị, dùng đạo đức con người làm khuôn mẫu để dân theo. Do đó, pháp trị chủ trương quan phải “trung” với vua nhưng không “trung” theo kiểu nhân trị. “Trung” kiểu pháp trị là phải tuyệt đối theo lệnh vua, không được can ngăn cũng như không được gián tiếp phê bình vua (không được khen Nghiêu Thuấn là hiền, khen Thang, Vũ là đã giết bạo chúa, cứ tận lực giữ phép, chuyên tâm thờ chúa, như vậy mới là trung thần). Tất cả những điều trên đã dẫn tới sự khác biệt thứ ba với NNPT phương Tây là sự khác biệt về cứu cánh.

Pháp trị là sự tổng hợp của tất cả những thủ đoạn giúp cho vua thiết lập và duy trì được nên chuyên chế tuyệt đối, chứ không phải là sự thể hiện của một nền dân chủ tự do, đa nguyên, toàn diện như trường hợp NNPT phương Tây. Nói tóm lại, - và thật sơ lược – thì pháp trị thời xưa ở Trung Quốc là thủ đoạn chuyên chế nhằm tập trung hết mọi quyền hành vào tay vua nhằm bảo đảm cho vua đạt được tuyệt đỉnh của sự chuyên chế ấy (Pháp luật do vua ban ra, án do vua xử) [8], trong khi ngày nay ở phương Tây, NNPT lại là thủ đoạn để chống lại chuyên chế một cách toàn diện hầu bảo đảm cho dân, ở khâu cá thể cũng như ở khâu tập thể, không bị chuyên chế chi phối, dù dưới bất cứ hình thức nào. Nó tôn quân, trọng hình mà khinh dân. Pháp trị tiên Tần không phải là một Nhà nước mà chỉ là một thủ đoạn cai trị riêng của vua, do Triều đình và các quan sử dụng để phục vụ vua. Rất may thời vàng son của nó chỉ giới hạn vào triều đại ngắn ngủi của nhà Tần và sau sự sụp đổ của nhà Tần thì nhân trị lại truất phế pháp trị để làm động cơ cai trị cho nền quân chủ ở Trung Quốc giúp cho nền quân chủ này có tuổi thọ trên mấy ngàn năm, mãi cho đến năm Tân Hợi (1911) mới chấm dứt. Có điều không vì thế mà pháp trị đã bị lịch sử của Trung Quốc chôn vùi.

Trái lại, từ nhà Hán trở đi, nó được kết hợp cách này cách khác với nhân trị để sau cùng tạo ra một thứ quân chủ đặc thù Trung Quốc, có nhiều khác biệt với quân chủ ở phương Tây [9]. Việt Nam thời cổ đã chịu ảnh hưởng sâu đậm của thứ quân chủ này với những tu chỉnh độc đáo dành ưu thế cho nhân trị mang mầm mống của một thứ dân trị ở mức còn tiêu cực. Rất tiếc rằng truyền thống nhân trị pháp trị hỗn hợp này, vào phần nửa sau của thế kỷ XX, lại bị một biến cố nhân danh NNPT phương Tây tiêu diệt để làm sống lại nền pháp trị thời tiên Tần, tuy không phải cho một ông vua


cá thể nhưng cho một thứ vua tập thể: “Đảng cộng sản”. Phải so sánh như thế mới thấy được sự bức thiết phải chấm dứt loại pháp trị bảo thủ cổ hủ thời tiên Tần này để tiến tới càng sớm càng tốt một Nhà nước pháp trị kiểu phương Tây, không dành cho pháp luật quyền tuyệt đối của một công cụ cai trị thô bạo, phi nhân, một thứ “Pháp quyền” đã được thần thánh hóa với tinh thần bái vật, nhân danh giai cấp, tiến bộ, văn minh nhưng thực chất không là gì khác hơn chuyên chế tuyệt đối.

C. Hai con đường đi tới Nhà nước pháp trị kiểu phương Tây Thiết lập một Nhà nước pháp trị chân chính ở Việt Nam có nghĩa là trước tiên phải thanh toán Nhà nước pháp quyền chuyên chế tại chức. Lịch sử một nửa thế kỷ vừa qua ở Việt Nam đã chứng minh rằng bạo động không phải là giải pháp độc nhất để thành công, nếu không muốn nói rằng bạo động không thể đưa tới thất bại. Bài học của phương Tây là có thể chuyển hoá chuyên chế thành dân chủ theo đường lối ôn hoà. Và có lẽ đã đến lúc người Việt Nam - thuộc cả hai xu hướng bạo động và ôn hoà - cần phải lấy một sự lựa chọn chung.

Chính để có được một lựa chọn như vậy nên cần phải soi sáng mấy điểm. Trước hết, nói ôn hoà không có nghĩa là đương nhiên loại trừ bạo động, dù không lựa chọn bạo động. Thái độ tuyệt đối ôn hoà là thái độ của những nhà hoạt động cho tôn giáo, những nhà hiền triết, không phải của những người làm chính trị. Trong đời sống của loài người thì chiến tranh và hoà bình gắn liền với nhau. Tuy không hẳn là một định luật khoa học, nhưng thực tế cho thấy rõ một nghịch lý: chiến tranh đẻ ra hoà bình [10] và hoà bình không phải là không có nguy cơ biến thể để trở thành chiến tranh [11]. Đó là bài học chưa thể quên được của hai cuộc thế chiến vừa qua. Nền dân chủ pháp trị hiện đại ở phương Tây là sản phẩm của hai cuộc cách mạng ở Mỹ và ở Pháp. Tuyên ngôn quốc tế Nhân quyền 1948, Nhà nước pháp trị hiện nay ở Đức là con đẻ của cuộc thế chiến lần thứ nhì.

Gần đây nhất, việc dân chủ hoá hai nước A Phú Hãn và Iraq đều đã phải khởi động bằng vũ lực. Tưởng cần nhấn mạnh rằng trong bầu không khí cuối thế kỷ XVIII khi hai cuộc cách mạng dân quyền Mỹ và Pháp nổ ra, quyền dùng vũ lực để nổi loạn đã được Bản Tuyên Ngôn Độc Lập cũa Mỹ và Bản Tuyên Ngôn Nhân quyền và Công dân quyền của Pháp minh thị nhìn nhận (điều 2). Sau cuộc đệ nhị thế chiến, hoà bình được lập lại, quyền nổi loạn này không được trực tiếp nhìn nhận như cuồi thế kỷ XVIII


nữa nhưng vẫn tồn tại dười hình thức gián tiếp. Lời mở đầu của bản Tuyên Ngôn Quốc Tế Nhân Quyền 1948, có đoạn nói rằng nhân quyền phải được một chế độ pháp trị bảo đảm để cho con người không bị dồn vào thế cùng phải nổi loạn để chống chuyên chế và đàn áp [12].

Nói về đường lối bạo động như trên không có nghĩa là cổ võ cho đường lối đó mà chỉ để nhắc nhở rằng bạo động không phải là không có lý do để xuất hiện trong xã hội ngày nay. Nhưng sự lựa chọn của ngưới viết bài này là đường lối ôn hoà chấm dứt độc tài và dân chủ hoá đất nước. Nhìn vấn đề dưới một góc độ như thế thì việc dân chủ hoá này sẽ chỉ có thể bước vào tiến trình thực hiện với ba điều kiện tiên quyết.

Trước hết, điều tiên quyết thứ nhất là sự lựa chọn một kịch bản dân chủ hoá thích hợp. Nói cụ thể hơn, phải biết và dám loại bỏ những kịch bản không thích hợp. Tức là những sáng kiến lắp ráp bằng đầu óc tưởng tượng loại dân chủ lý tưởng, làm sẵn từ ngoài nước rồi chở vào trong nước để “hạ thổ”. Hay loại dân chủ làm sẵn ở trong nước, cũng rất lý tưởng và giống như một bộ máy đã hoàn tất đến mức tinh vi, chỉ cần khởi động là máy chạy ngon lành. Toàn là những thứ phải nhờ phép lạ mới có được, chỉ thoáng hiện ra trong ước mơ. Về kịch bản “dân chủ xă hội chủ nghĩa” đã bắt đầu được diễn xuất ít ra gần hai thập niên rồi, với đầy đủ tiết mục, đang được tiếp diễn nhưng chẳng biết hồi kết thúc sẽ ở vào thời điểm nào, hay rốt cuộc, vẫn chỉ là cách kể chuyện mới cốt chuyện của tấn tuồng cũ tiến lên chủ nghĩa xã hội bằng dân chủ đình hoãn không thời hạn. Chỉ còn lại hai kịch bản, hoặc cả hai bên hữu quan đồng thuận chuyển giao quyền hành từ chuyên chế sang dân chủ, như những tuồng tích Ba Lan, Hung, Tiệp v.v… hoặc bên dân chủ độc diễn như ở Nam Dương, Nga, Đài Loan, Serbia, Georgia v.v…

Điều tiên quyết thứ hai là việc xác định mục tiêu tối hậu cho việc dân chủ hoá. Trải qua suốt gần sáu thập niên, từ 1945 đến nay, trên danh nghĩa, quyền làm chủ đất nước đã được đòi từ tay ngoại bang rồi vua chúa để trả về cho dân. Nhưng trên thực tế, suốt dòng thời gian khá dài đó, quyền làm chủ này đã bị sang đoạt cho một thiểu số cầm quyền, tự phong cho mình địa vị làm chủ dân. Tình trạng dân chủ được chính thức thiết lập tại Việt Nam nhưng không hề có dân chủ đã kéo dài cho đến tận ngày hôm nay và nếu không có thay đổi thì không biết đến bao giờ. Vậy mục tiêu đầu tiên và cũng là mục tiêu tối hậu của cuộc vận động dân chủ hoá lần này phải là dân, đích thực là dân và không thể là cá nhân, gia đình, phe nhóm, đảng, giai cấp, tôn giáo v.v… Việc trao quyền này phải dứt khoát hiện


thực ít ra là về mặt nguyên tắc.

Mọi lý cớ dựa vào ý hệ “cách mạng giai cấp” để tạm thời tịch thu quyền làm chủ này phải cương quyết gạt bỏ để cho lịch sử Việt Nam nói chung, dân chủ Việt Nam nói riêng được khai thông. Với truyền thống tản quyền tự trị, tôn trọng dân bản, với những kiến thức chính trị khoa học hiện đại, với sự trợ giúp tài chính, kỹ thuật của cộng đồng quốc tế và nhất là với kinh nghiệm tranh đấu, xây dựng dân chủ của người Việt Nam ở trong nước cũng như ngoài nước, dân chúng Việt Nam có khả năng cầm quyền cùng nhau tự quyết định số phận cho mình, khỏi phải mang đôi nạng giai cấp và Đảng. Vậy mục tiêu cần đặt ra ngay tức khắc cho việc dân chủ hóa phải là “dân” đích thực, không thể là “Đảng” là dân trá hình dưới bộ áo “của (nhân) dân, do (nhân) dân, vì (nhân) dân”. Dĩ nhiên, với một dân số 80 triệu người chế độ chính trị dân chủ tương lai không thể trực tiếp hoàn toàn. Và một hình thức đại nghị nào đó sẽ phải trù liệu. Nhưng tuyệt đối phải gạt bỏ những thủ đoạn của cá nhân, đảng phái nhằm sang đoạt quyền của dân

Điều tiên quyết thứ ba là việc sáng chế ra mô hình dân chủ Việt Nam, phù hợp với tinh thần, cơ chế của dân chủ pháp trị phương Tây nhưng thích hợp với đặc thù văn hoá Việt. Mô hình này sẽ gồm có một “điển mẫu” của Nhà nước dân chủ lý tưởng và một hoạ đồ về một kiến trúc dân chủ phải xây dựng ngay, bằng chất liệu nhân xã Việt Nam mà không thể bằng vật liệu đồ ngoại. Tất cả sẽ được thâu tóm vào trong một Hiến Pháp mới soạn thảo bằng tư duy Hiến Trị.

Những ý kiến trình bày ở trên không phải là để tuyên truyền cho chủ trương hành động của một phe nhóm, chính đảng nào mà để biểu thị mối quan tâm đặc biệt về tình trạng gần như siêu thực hiện nay của cuộc vận động dân chủ hoá Việt Nam. Ai cũng nói, cũng đòi phải có dân chủ hóa ấy nhưng chẳng ai thật sự bắt tay vào việc.�

Paris tháng 10/2006


Trần Thanh Hiệp

Sinh năm 1927 tại Hà Tĩnh. Cao Đẳng Công Pháp, Đại Học Aix Marseille và Cao Đẳng Chính Trị Học, Đại Học Paris II.

Từng là luật sư Tòa Thượng Thẩm Saigon và Tòa Thượng Thẩm Paris, giảng viên trường Đại học Chính trị Kinh doanh và trường Chiến tranh Chính trị Đà Lạt.

Nguyên Bộ trưởng Lao ñộng chính phủ Phan Huy Quát, Cố vấn pháp lý Phủ thủ tướng Nguyễn Văn Lộc, thành viên Phái ñoàn Việt Nam Cộng Hòa tham dự Hòa ñàm Paris 1969-1973.

Chủ tịch Trung Tâm Văn Bút Hải Ngoại trong nhiều năm. Trong vai trò này ông ñã cùng Văn Bút Quốc Tế ñấu tranh ñòi tự do cho nhiều văn nghệ sĩ.

Hiện là chủ Tịch Trung Tâm Nghiên Cứu Việt Nam về Nhân Quyền có trụ sở tại Paris.


VŨ THƯ HIÊN

Vài Suy nghĩ Vê Phong trào Dân chủ Việt nam

Tôi đánh bạo trình bày trước các Anh Chị một số suy nghĩ của tôi, dưới dạng một cái nhìn tổng quát, và sơ lược, về phong trào dân chủ Việt Nam. Tôi nói “đánh bạo” vì tôi không biết phương pháp phân chia các giai đoạn, đánh dấu những điểm mốc của một vận động xã hội, như thế nào. Đây chẳng qua là cái nhìn của người quan sát. Làm người tuyên truyền chắc dễ hơn. Đối diện với những hiện tượng đan xen, chồng chéo, tuy cùng nằm trên một hướng chuyển động, tôi bối rối khi gặp những dấu hiệu phân cách, thậm chí đối nghịch, bên cạnh những điểm trùng hợp, tất yếu giữa chúng ta có những nhận định khác nhau. Để tránh những tranh luận ngữ nghĩa vô bổ, tôi đóng khung khái niệm “phong trào dân chủ” được đề cập ở đây trong ý nghĩa một vận động xã hội, hoàn toàn không phải với với tư cách một tổ chức đấu tranh.

1. Sự bùng nổ tấn bi kịch trong lòng chế độ cộng sản (1975-1992) – đột phá khẩu của cuộc đấu tranh cho dân chủ * Sau khi Sài Gòn thất thủ, thỉnh thoảng vẫn còn những đụng độ lẻ tẻ xảy ra ở Nam Trung Bộ (khu vực Tây Nguyên), ở biên giới Việt-Miên, những mưu toan khuấy động, phá rối, hoặc võ trang đề kháng (mưu toan nổ bom ở quảng trường Hồ Con Rùa, vụ nổi dậy như ở giáo xứ Vinh Sơn), cộng với những hoạt động đảng phái ngây ngô, được biết đến qua những bài báo, hoặc những tác phẩm văn học trinh thám ca ngợi chiến công của các trinh sát viên CA. Những hoạt động này gắn liền với niềm tin vô vọng vào việc khôi phục một quyền lực đã mất, và chỉ có thế, cho nên tôi không đặt nó vào trong sự xem xét phong trào dân chủ Việt Nam. Những cuộc chiến đấu đơn độc này chấm dứt vào năm 1992, nhường chỗ cho cuộc đấu tranh


phi bạo lực vì tự do và dân chủ.

* Ngay từ khi tiếng súng ngừng nổ trên toàn cõi Việt Nam, hiện tượng bất đồng với chính quyền trung ương, một thứ bất tuân thượng lệnh, của những người cộng sản phía Nam (Nam kỳ quốc) đã bộc lộ. Lợi dụng việc xuất bản ở khu vực phía Nam còn chưa bị kiểm soát ngặt nghèo như ở “miền Bắc xã hội chủ nghĩa” đã xuất hiện những cuốn sách, những bài viết của những cán bộ “cách mạng nòi” bỗng dưng trở thành không ngoan ngoãn, như cuốn “30 năm chiến tranh nhân dân|” của Trần Văn Trà, “Viết cho Mẹ và Quốc Hội” của Nguyễn Văn Trấn, và nhiều bản văn khác của Nguyễn Hộ, Tạ Bá Tòng, Hồ Hiếu, Đỗ Trung Hiếu, Đỗ Đình Mạnh… Lệnh từ Hà Nội: phải thu hồi ngay lập tức những sản phẩm không viết theo đường lối của đảng. Đỉnh điểm của làn sóng bất tuân là sự xuất hiện không xin phép của Hội Những Người Kháng Chiến Cũ và tờ báo Truyền Thống Kháng Chiến. Từ ngoài nước, gần 800 trí thức thiên tả gửi một bức Tâm Thư. Tâm Thư này rất đáng chú ý vì nó là hồi chuông cảnh tỉnh ĐCS về nhu cầu dân chủ hoá đất nước, là tuyên ngôn của những người trong cùng một dòng cộng sản công khai đòi nhà cầm quyền Hà Nội phải xem xét lại đường lối, nếu muốn tiếp tục tồn tại.

ĐCS đã không nghe bất kỳ ai.

Theo dõi những hoạt động lần đầu tiên sau chiến tranh đề cập đến những vấn đề dân chủ ta nhận thấy đặc điểm sau: mọi phát biểu nhìn chung chỉ giới hạn trong sự lên án những hiện tượng bất cập riêng rẽ, đòi nhà cầm quyền phải dân chủ hoá (chữ dùng thông thường là “mở rộng dân chủ”) trong đảng cộng sản và ngoài xã hội để sửa chữa cách mạng, để canh tân đảng trong tình hình mới, chứ chưa thoát ra khỏi khuôn khổ sự thừa nhận tính chính thống của chủ nghĩa Mác-Lenin, thừa nhận sự lãnh đạo độc tôn của ĐCSVN.

Như một nghịch lý, cuộc công kích của những người cộng sản vào chính quyền của họ là bước đầu tiên, nhưng rất có ý nghĩa, chính nó đã làm nên nền móng cho cuộc vận động dân chủ sau này. Nó tạo ra lỗ thủng lớn không thể hàn vá của con tàu toàn trị đang mất phương hướng. Sau sự kiện “Nhóm Xét Lại Chống Đảng” vào thập niên 60 bị trấn áp tàn bạo, giờ số những người cộng sản công khai lên tiếng chỉ trích chính quyền do chính họ xây dựng đã đông lên rất nhiều. Nó chứng minh cho nhân dân thấy giữa ý muốn toàn trị và sự thực hiện nó, ĐCS không phải có đủ sức mạnh để muốn làm gì thì làm. Chưa bao giờ có một người cộng sản ở hàng ngũ lãnh đạo (Nam Bộ) tuyên bố công khai rằng những quyền dân


chủ trong chế độ thuộc địa của Pháp còn lớn hơn rất nhiều so với chế độ xã hội chủ nghĩa “dân chủ gấp triệu lần chế độ tư bản” (Nguyễn Văn Trấn, “Viết cho Mẹ và Quốc Hội”).

Đó là tấn bi kịch của những người cộng sản yêu nước, tưởng mình đi làm cách mạng để được sống trong dân chủ và tự do, thay vào đó lại được xiềng xích. Tấn bi kịch còn tồn tại cho đến hôm nay, làm ra một bộ phận phản kháng trong phong trào dân chủ. Bộ phận này không lớn, nhưng tác dụng của nó lại rất lớn, bởi nó nằm ngay trong lòng đảng cầm quyền. ĐCS không dễ đối phó với bộ phận này, vì nó bao gồm rất nhiều phần tử rất khác nhau, từ những người còn rất mực trung thành với đảng cộng sản muốn phê phán đảng để “cứu đảng”, đến những người dứt khoát từ bỏ nó. Sự hiện diện của bộ phận này kích thích những người còn rụt rè bởi nỗi sợ hãi cố hữu do đảng gieo cấy nhiều năm, lôi cuốn họ vào hàng ngũ những người tranh đấu cho một Việt Nam tự do trong tương lai.

2. Từ suối thành sông (1992-2005) Giai đoạn tiếp theo là sự mở rộng và phát triển ôn hoà của phong trào dân chủ Việt Nam. Nó gắn liền với sự sụp đổ dây chuyền domino của hệ thống các nước xã hội chủ nghĩa, kết thúc bằng sự cáo chung của nhà nước cộng sản đầu tiên trên thế giới, thành trì của phong trào cộng sản quốc tế (8.1991). Niềm tin vào chủ nghĩa Mác “bách chiến bách thắng” rã rời. Nhân dân chờ đợi sự sụp đổ tiếp theo ở Trung Quốc và Việt Nam, nhưng điều đó đã không xảy ra.Để tự cứu, nhà cầm quyền bị thực tế thúc bách phải cải tổ, phải xoá bỏ nền kinh tế kế hoạch hoá, trước tiên ở lĩnh vực nông nghiệp, “cởi trói” cho kinh tế tư nhân, mở cửa mời gọi đầu tư nước ngoài. Những người nắm quyền lực ở mọi tầng hối hả kiếm tiền bằng mọi giá, khuyến khích các lực lượng bảo vệ chính quyền chuyên chế bằng lợi ích vật chất, bằng danh vọng, cho phép đảng viên làm kinh tế tư nhân... Hệ thống quyền lực toàn trị nhanh chóng biến thành quyền lực phe nhóm. Bám vào hồi quang của quá khứ đấu tranh giải phóng dân tộc, là điều có thật, các phe nhóm trong ĐCS ra sức tạo dựng một triều đình phong kiến hiện đại với lời lẽ lừa bịp rằng họ được lịch sử lựa chọn để cai trị, rằng chỉ có họ mới có khả năng giữ đất nước không sa vào hỗn loạn.

Nếu như trong giai đoạn đầu của cuộc đấu tranh cho dân chủ, đảng cộng sản thường, và dễ dàng, vu cho những người có quan điểm đối kháng là những “phần tử bất mãn”, những kẻ có “đầu óc công thần”, thì nay đảng phải đối mặt với cả những người còn nằm ngay trong bộ máy cầm quyền nhưng bất đồng với đường lối của đảng. Sự xuất hiện của Trần Độ, người


từ khi còn là phó chủ tịch Quốc Hội, Trưởng Ban Văn Hóa Văn Nghệ của Trung ương Đảng, với những phát biểu thẳng thắn trong sự xét duyệt lại đường lối của đảng cũng như sai lầm của bản thân, kêu gọi một sự nhìn lại toàn bộ niềm tin cộng sản trong nhiều năm, là một đòn cực đau cho chế độ. Khi ông nói về chế độ kiểm duyệt “Nhân dân đủ khôn ngoan để chọn món ăn tinh thần cho mình, không cần ai chọn hộ”, về thực chất ông phủ định sự lãnh đạo “vô cùng sáng suốt và duy nhất đúng đắn” của đảng. Sự việc bộ máy tuyên truyền cộng sản phải đổ cho ông tội “trai gái” để chống đỡ những luận điểm của ông là một sự kiện tức cười, không cần bình luận. Phong trào dân chủ Việt Nam dần lớn lên với sự tham gia của những gương mặt tiêu biểu: Hoàng Minh Chính, Trần Độ, Hà Sĩ Phu, Nguyễn Đan Quế, Đoàn Viết Hoạt, Phạm Quế Dương, Bùi Minh Quốc, Nguyễn Thanh Giang, Trần Khuê, Hoàng Tiến, Tiêu Dao Bảo Cự, Mai Thái Lĩnh, Dương Thu Hương, Đỗ Việt Sơn, Lê Giản, Lữ Phương, Ngô Yên, Nguyễn Thế Đàm, Trần Anh Kim, Phạm Ngọc Uyển, Vũ Cao Quận, Tú Sót… Nhiều người trẻ vào cuộc: Phạm Hồng Sơn, Nguyễn Vũ Bình, Nguyễn Khắc Toàn, Tuệ Minh, Lê Chí Quang, Vũ Thúy Hà, Bùi Thị Kim Ngân…Các bậc chức sắc các tôn giáo nổi tiếng trong đấu tranh cho tự do tôn giáo cũng sát cánh cùng những nhà dân chủ: Thích Huyền Quang, Thích Quảng Độ, Thích Tuệ Sỹ, Thích Thiện Minh, Thích Không Tánh, Nguyễn Văn Lý, Phan Văn Lợi, Nguyễn Hữu Giải, Lê Quang Liêm, Nguyễn Hồng Quang, Nguyễn Công Chính... Hình thành một mặt trận đoàn kết những người đấu tranh cho dân chủ không phân biệt quá khứ.

Xu hướng dân chủ lan rộng dần, kéo theo những nạn nhân và cả những người bất bình với nạn tham nhũng, cửa quyền, với những hành động cướp bóc trắng trợn đất dai của nông dân. Những người bị oan ức tìm thấy ở phong trào dân chủ ánh sáng của lối thoát.

Để đối phó, ĐCS đã tạo ra những bằng cớ giả tạo, ngô nghê đến tức cười để bắt một số vào tù (vụ “lộ bí mật nhà nước” với bức thư của Võ Văn Kiệt gửi Bộ Chính trị, bỏ tù Lê Hồng Hà và Hà Sĩ Phu), số khác thì cho tù tại gia bằng Quyết định 31/CP của chính ông thủ tướng luôn tỏ ra tiến bộ ngoài miệng này.

Đặc điểm của giai đoạn này là:

1/ Số người bất ngờ tham gia đấu tranh cho dân chủ thêm đông đảo;

2/ Sự xuất hiện những tài liệu lý thuyết chứng minh tính chất sai lầm, phản khoa học của quốc giáo “mác xít - lê-nin-nít”, về tai hoạ của


quyền lực độc tôn trong việc quản trị đất nước;

3/ Sự phát triển Internet đóng góp đắc lực vào việc quảng bá những tư tưởng dân chủ và liên kết các lực lượng dân chủ trong nước và ngoài nước.

Sự xuất hiện những tài liệu lý thuyết đề cập thẳng thắn đến hai cách quản trị đất nước: dân chủ và độc tài là một bước tiến. Không phải một bước tiến chung chung, mà một bước tiến lớn. Bước tiến này đã manh nha từ bài viết “Dắt tay nhau đi dưới tấm bảng chỉ đường của Trí tuệ” của Hà Sĩ Phu từ năm 1988, nhưng nở rộ vào giai đoạn này, cũng với những tiểu luận khác rất xúc tích của Hà Sĩ Phu, những tiểu luận của Trần Độ, Lê Hồng Hà, Nguyễn Thanh Giang, Trần Khuê… Không thể không kể đến những phát biểu lý thuyết đụng chạm đến đề tài dân chủ (tuy còn rụt rè, tránh né) của một số cán bộ tại chức như Lê Đăng Doanh, Phan Đình Diệu, Trần Văn Hà…

Tuy nhiên, sau hai cuộc chiến tranh kéo dài, người dân bận bịu công việc phục hồi đời sống cá nhân trong hoà bình đã không quan tâm bao nhiêu đến cuộc vận động dân chủ hoá xã hội; người ta coi nó chỉ là cuộc đấu tranh của bộ phận trí thức xã hội chủ nghĩa và những người bất bình trước sự xuống cấp về mọi mặt xã hội, đặc biệt về mặt đạo đức, và sự tụt hậu của đất nước. Biết thì nhân dân biết cả đấy, biết độc tài là xấu đấy, là khó chịu đấy, chán nó đến tận cổ rồi đấy, mà người ta cứ ì ra, mặc nhiên thừa nhận nguyên trạng xã hội, không muốn tham gia vào việc thay đổi nó. Phải thừa nhận thực tế này để không tự ru ngủ mình rằng đã hình thành rồi, đã có rồi, nay mai một cơn lũ dân chủ sẽ quét sạch đất nước khỏi chế độ độc tài.

3. Tổ chức để tập hợp và mở rộng lực lượng (2005-2006) Giai đoạn này có đặc điểm nổi bật là sự hình thành nhanh chóng, với số nhiều, các tổ chức dân chủ. Ngày 1.1.2005 Đảng Dân chủ Nhân dân tuyên bố thành lập. Rồi Đảng Dân chủ (nay đổi tên là Đảng Dân chủ XXI) tuyên bố phục hoạt ngày 1.6.2006. Tiếp đến là Đảng Thăng Tiến Việt Nam ra đời ngày 6.9.2006, rồi Hiệp hội Đoàn kết Công Nông, Công đoàn Độc lập (20.10.2006), Hội Ái hữu Tù nhân Chính trị (20.11.2006), Hội Dân oan (9.12.2006) vv… Còn nhiều tổ chức khác nữa không thể kể hết. Đỉnh điểm của việc xuất hiện các tổ chức đối lập là sự ra đời của Bản Tuyên ngôn tự do dân chủ 08.04.2006 và sau đó là tổ chức mang tên Khối 8406. Những


người ký tên tham gia đầu tiên phần lớn là người Thiên Chúa giáo ở Trung bộ (có thể thấy ở đây ảnh hưởng cá nhân của linh mục Nguyễn Văn Lý), nhưng con số đó mau chóng tăng lên tới 1951 người (con số 2006), không kể trên 3000 người ở nước ngoài (Wikipedia VN). Cùng với việc ra đời của các tổ chức, rất nhiều gương mặt mới xuất hiện trong phong trào dân chủ: Đỗ Nam Hải, Lê Nguyên Sang, Huỳnh Nguyên Đạo, Nguyễn Bắc Truyển, Nguyễn Chính Kết, Nguyễn Xuân Nghĩa, Lê Trí Tuệ, Nguyễn Văn Đài, Lê Thị Công Nhân, Nguyễn Phương Anh, Nguyễn Phong, Nguyễn Bình Thành, Lê Thị Lệ Hằng, Hoàng Thị Anh Đào, Nguyễn Tấn Hoành, Trương Quốc Tuấn, Bạch Ngọc Dương, Trần Văn Hoà, Dương Thị Xuân, Trần Thị Lê Hồng, Đoàn Huy Chương, Đoàn Văn Diên, Lê Văn Sỹ, Du Lam, Trần Mạnh Hảo, Nguyễn Thị Tuyết, Lê Bá Triết, Nguyễn Tuấn, Nguyễn Thế Đàm, Trần Khải Thanh Thủy, Nguyễn Thị Thuỳ Trang, Lê Quốc Quân, Trương Quốc Huy, Hồng Trung, Vũ Thanh Phương, Vi Đức Hồi, Bùi Kim Thành, Hồ Thị Bích Khương vv… Ấy là chưa kể những người hoạt động trong vòng bí mật, những tu sĩ, mà cuộc đấu tranh cho tự do tôn giáo của họ có góp phần lớn lên của phong trào dân chủ. Có những người chỉ được chúng ta biết đến sau khi họ bị bắt giam, bị xử án, hoặc bị truy nã phải chạy trốn.

Trong sự nở rộ những tổ chức dân chủ có mặt ưu và mặt khuyết. Nhu cầu có tổ chức để tập hợp lực lượng là nhu cầu tự thân, là việc tự nhiên. Đó là điều không tránh khỏi. Nhưng sự bung ra khá loạn xạ cho ta thấy chỗ yếu của phong trào dân chủ. Những người tiên phong đứng ra lập tổ chức một cách hối hả tất nhiên biết trước những tổ chức như thế không có bao nhiêu giá trị thực tế, nhưng họ vẫn làm, như thể không làm thì không kịp. Có tổ chức chỉ lèo tèo vài người, không đủ cho một ban thường vụ, chưa nói gì đến một ban chấp hành. Có tổ chức vừa tuyên bố thành lập buổi sáng thì buổi chiều đã tuyên bố giải tán. Có Hội (như “Hội dân oan”) vừa mới tuyên bố thành lập đã bị mũi dùi công kích từ những người và những tổ chức dân chủ bạn. Có đảng thành lập không có cả cương lĩnh lẫn điều lệ, ai muốn vào thì vào, chỉ cần tự làm lấy một cái thẻ đảng viên rồi tự nhận mình là đảng viên là xong. Những tổ chức như thế trong thực tế chỉ có tác dụng phô trương, tuyên truyền, chúng có rất ít tác dụng thực tế, số ít đồng bào chỉ biết đến các tổ chức ấy qua những tuyên ngôn phát tán trên mạng Internet và số truyền đơn vừa rải đã bị thu ngay. Chưa kể đến có tổ chức được lập ra chỉ nhằm xin tiền của những người Việt ủng hộ dân chủ ở nước ngoài. Tôi buồn rầu phải nói ra điều này, nhưng nó có thật. Trong một e-mail, tổ chức này yêu cầu một nhóm hải ngoại cung cấp cho họ


“1.000USD/tháng để chúng tôi có tiền đổ xăng và khi hội họp có chút bia bọt(!)”

Một đặc điểm nổi bật trong thời kỳ này là song song với tuyên bố đấu tranh phi bạo lực đã có sự sử dụng rất nhiều từ ngữ bạo hành trong các văn bản. Các tổ chức đua nhau đòi “lật đổ, giải thể, xoá bỏ chế độ cộng sản” với những từ ngữ rất gần với từ ngữ của các văn bản “chống cộng” ở hải ngoại. Điều này gây ra phản cảm trong quần chúng, trong một đất nước mà chính quyền cộng sản đã tồn tại trên nửa thế kỷ, không gia đình nào là không có đảng viên, đoàn viên cộng sản, hoặc viên chức trong chính quyền cộng sản. Cách thức tuyên truyền như thế không có lợi, mà có hại. Thay vì kéo quần chúng gần lại với mình, một số tổ chức đẩy người ta ra xa. Đã có những người rút lui khỏi tổ chức chỉ vì những từ ngữ bạo hành ấy. Đây cũng là một sự thật cay đắng.

Cùng với việc mở rộng hàng ngũ, sự nghi ngờ lẫn nhau cũng nảy ra. Luôn có những tin đồn lan truyền rằng anh A hay chị B là do CA cài vào, cần phải thận trọng trong liên lạc. Những chứng cứ cho việc ấy thì lại không rõ ràng, gây nên hoang mang. Chuyện tương tự đã xảy ra trước đây với Nguyễn Khắc Toàn. Chi sau khi được thấy thái độ bất khuất của anh tại tòa án, rồi anh bị giam lâu, tin đồn về NKT là người của CA cài mới hết. Có trường hợp người không được nhận vào tổ chức này, bèn đến với tổ chức kia và được nhận ngay, khiến cho một số nhân vật đứng đầu các tổ chức không vui với nhau, gây nên tình trạng “thập nhị sứ quân”. Đã từng có mâu thuẫn lớn, khó có thể hoà giải giữa Nguyễn Văn Lý và Đỗ Nam Hải, và kết quả không phải là sự nhích lại gần nhau, mà sự ra đời của Liên minh Dân chủ Nhân quyền Việt Nam(!) Cuộc công kích của Nguyễn Khắc Toàn nhằm vào Trần Khải Thanh Thủy là cuộc công kích không khoan nhượng, kể cả khi Trần Khải Thanh Thủy đã vào tù.

Bên cạnh những khiếm khuyết ấy, mặt tốt mà các tổ chức mới mọc ra đã làm được là chứng minh cho nhân dân thấy chính quyền này là một ung nhọt của đất nước. Nó cũng chẳng phải là một “nguyên khối vững chắc không gì lay chuyển”, mà là một tập hợp rã rời những phần tử buộc phải kết đoàn để bảo vệ nó, nhân danh chức quyền và lợi lộc, dù trong lòng không còn tin ở tính chính danh mà nó hằng khoe rằng có. Nó bối rối trước hiện tượng chống đối chưa từng có trong quá trình tồn tại của nó. Đó chính là mầm mống của sự tan rã.

Một mặt tốt nữa là: qua những phút say sưa thấy lực lượng mình lớn mạnh, có nhiều người dân chủ đã tỉnh ra để không kỳ vọng ở sự lớn lên


của một lực lượng dân chủ đủ mạnh để ngang ngửa so găng với đối thủ trong tay có sẵn một bộ máy đàn áp khổng lồ. Họ hiểu được rằng chính quyền ấy sẽ mất đi bởi những bệnh tật không có thuốc chữa ở chính trong lòng nó, bởi cuộc đấu tranh kiên trì vì các quyền dân chủ của các lực lượng được quần chúng tỉnh ngộ ủng hộ. Một cú hích của lịch sử đến từ bên trong hay bên ngoài sẽ bất ngờ làm thay đổi cục diện. Liên Xô, một cường quốc, một đế chế hùng mạnh, đã sụp đổ trong một ngày. Nếu như Yanaev không làm cuộc đảo chính Gorbatchev chưa chắc gì sự sụp đổ ấy đã xảy ra vào tháng 8 năm 1991. Và Eltsin, người đứng đầu cuộc giành chính quyền về tay nhân dân, rất ghét Gorbatchev, đã thành công với khẩu hiệu “Bảo vệ Tổng thống hợp hiến của chúng ta (tức Gorbatchev). Tưởng cũng nên nhắc lại rằng trong buổi sáng của ngày 19.8 lịch sử đó số người ủng hộ Eltsin tụ tập trong đại sảnh Nhà Trắng Moskva chỉ có vẻn vẹn 300 người. Và đàng sau 300 người ấy không có một tổ chức dân chủ nào.

4. Thoái trào, nhưng không thể tan rã (2007) Hiện tượng nở rộ các tổ chức trong một thời gian ngắn (chỉ trong một năm 2006) được những người theo dõi tình hình ở trong nước giải thích theo hai cách: a/ chính quyền đang muốn đưa Việt Nam vào WTO, muốn được hưởng PNTR (Quy chế Thương mại Bình thường Vĩnh viễn với Hoa Kỳ), muốn gỡ bỏ CPC (Danh sách các nước gây quan ngại về nhân quyền và tự do tôn giáo) đã tỏ ra nín nhịn và nương tay rất nhiều trong sự trấn áp, tạo ra ảo tưởng về một sự lùi bước chắc chắn, sau sự lùi bước này tình hình sẽ biến đổi theo hướng có lợi cho phong trào dân chủ; b/ ĐCS lập mưu giả vờ lui bước mặc cho những người dân chủ thoải mái lập ra các tổ chức, khi lực lượng đối lập bộc lộ hết rồi mới ra tay một thể. Chúng ta vừa (hoặc còn đang) chứng kiến một cuộc đàn áp quy mô. Nó xảy ra sớm hơn so với hình dung của những người quan sát, có lẽ do xu hướng bảo thủ thân Trung Quốc muốn phá những kế hoạch đã được dự liệu của xu hướng nhích gần thêm với Hoa Kỳ, lấy Hoa Kỳ làm đối trọng với Trung Quốc, đặt xu hướng này trước việc đã rồi. Tôi xin nhấn mạnh: hai xu hướng, hai cách tính toán, không phải hai phe như một số người tưởng. Một người trong giới thân cận với ban lãnh đạo ĐCS vừa rồi qua Paris xác nhận với tôi: chưa bao giờ trong nội bộ hàng ngũ lãnh đạo lại đạt được sự thống nhất như bây giờ.

Cuộc trấn áp lần này gây ra một tổn thất rất lớn cho phong trào dân chủ. Nguyễn Văn Lý, Nguyễn Phong, Lê Nguyên Sang, Huỳnh Nguyên Đạo, Nguyễn Bắc Truyển, Nguyễn Bình Thành, Hoàng Thị Anh Đào, Lê Thị Lệ Hằng, Nguyễn Tấn Hoành, Đoàn Văn Diên, Đoàn Huy Chương, Lê


Văn Sỹ, Nguyễn Thị Tuyết, Lê Bá Triết, Nguyễn Tuấn, Trần Quốc Hiền, Nguyễn Thị Thuỳ Trang, Lê Quốc Quân, Trương Quốc Huy, Hồ Thị Bích Khương, Nguyễn Văn Đài, Lê Thị Công Nhân…, người thì bị xử tù, người thì chờ ra tòa. Theo một nguồn tin từ Bộ CA, thì đợt đàn áp này chủ yếu nhằm vào những người của các đảng phái và hội chống nhà nước, không nhằm vào những cá nhân có quan điểm bất đồng, nếu nhằm vào cả những người này thì bắt không xuể. Có thể đó chỉ là một cách giải thích. Nó không mấy thuyết phục. Người ta có thể đặt vấn đề: tại sao những người như Hoàng Minh Chính, Trần Khuê, Trần Anh Kim, Phan Văn Lợi, Nguyễn Khắc Toàn, Đỗ Nam Hải… cũng thuộc Đảng Dân chủ XXI, hoặc Khối 8406, lại không (hoặc chưa) bị bắt? Tất nhiên, nhà cầm quyền có đối sách khác nhau với từng người riêng rẽ (thí dụ, bắt Hoàng Minh Chính đang trên giường bệnh thì lợi bất cập hại, dù sao thì Hoàng Minh Chính cũng là một nhà cách mạng lão thành dày công hãn mã, với Trần Khuê thì chỉ cần đọc lệnh khởi tố với nội dung hệt như lệnh khởi tố Nguyễn Văn Lý, coi như đã có một cái án để đấy, Đỗ Nam Hải thì dùng gia đình quản chế giúp nhà nước là đủ…). Việc áp dụng đối sách không đồng đều với những phần tử thuộc đối phương là truyền thống của ĐCS. Nó tạo ra sự nghi ngờ lẫn nhau trong hàng ngũ phong trào dân chủ.

Dư luận quốc tế lần này lên án khá nặng nề hành động trấn áp, nhưng xem chừng Hà Nội không chịu lùi bước.

Chúng ta hãy chờ xem.

Cuộc trấn áp đã phát huy tác dụng răn đe và đẩy lùi phong trào dân chủ. Một số người trước hăng hái nay trở về ở ẩn trong cuộc sống thường nhật, cố tỏ cho chính quyền thấy họ tự nguyện xa rời mọi hoạt động chính trị. Có người trước tưởng tiến bộ nay bỗng xưng xưng lên án những bạn đường hôm trước, như thể những người này bị trấn áp là phải, vì đã có những hành động quá trớn. Một số người bị truy nã bỏ chạy ra nước ngoài.

Những tư tưởng dân chủ một khi đã đi vào quần chúng (cho dù chưa được nhiều lắm) sẽ ở lại trong đó, không thể bứng đi được. Số người ủng hộ phong trào dân chủ chắc chắn rồi sẽ tăng lên, song hành với quốc nạn tham nhũng không thể sửa chữa, với những chính sách sai lầm về đất đai ngày một phát huy tác hại trong xây dựng công nghiệp và đô thị, với đường lối bảo vệ đầu tư bất chấp quyền lợi của người lao động. Qua đợt khủng bố trắng này phong trào dân chủ sẽ rút được những kinh nghiệm cần phải rút để tiến lên.

Trong xu thế dân chủ toàn cầu, quốc gia Việt Nam cộng sản không


thể đứng riêng rẽ một mình. Bằng cách này hay cách khác, nó phải nhích dần về phía trước, mà phía trước ấy chẳng phải cái gì khác, ngoài thể chế dân chủ. Con đường của chính quyền lựa chọn là phải thích ứng với tình thế mới. Bằng cách ban phát nhỏ giọt các quyền dân chủ, người ta câu giờ để kiếm chác, kiếm được nhiều chừng nào hay chừng ấy. Con đường của những người dân chủ là tiếp tục đấu tranh để đẩy mạnh tiến trình dân chủ hoá đất nước. Sự đàn áp chưa kết thúc và chẳng bao giờ kết thúc chừng nào chính quyền chuyên chế còn tồn tại. Và sự tồn tại của phong trào dân chủ không kết thúc cùng với đàn áp. Nó sẽ phát triển, với những cách làm khác, sinh động hơn, uyển chuyển hơn, do tình thế mách bảo. �


Hồ Chí Minh và Cái Chết Của Nông Thị Xuân

Cha tôi sai tôi chở ông lên đường Cổ Ngư cũ về phía Chèm. Tới dốc lên đê, ông bảo tôi dừng xe.

- Con nhớ lấy chỗ này, quãng gốc cây thứ tư và thứ năm từ trên đê đổ xuống - cha tôi chỉ tay về phía trước - Nơi này đã xảy ra một tấn thảm kịch mà rồi đây con phải tìm hiểu để mà viết. Nó là tấn thảm kịch có tính chất tượng trưng cho một sự đổ vỡ lớn của một nền đạo đức và rộng ra, của một thời đại…

Mắt cha tôi mờ đi. Giọng ông đứt quãng.

- Con không hiểu bố muốn nói gì...

- Lúc này con không hiểu cũng được, hiểu bây giờ vừa sớm, vừa nguy hiểm. Việc của bố là đánh động trí nhớ của con, bắt nó ghi lại một lời nói không rõ ràng để đừng quên, sau này... Thôi ta về.

Trên đường về nhà, cha tôi không nói thêm lời nào nữa. Tôi cũng không dám hỏi. Nếu cha tôi đã không nói, có nghĩa là hỏi cũng vô ích.

Ông Nguyễn Tạo đã giải đáp cho tôi câu hỏi đó, nhiều năm về sau:

- Bố anh không muốn kể vì vào thời câu chuyện xảy ra, bố anh không còn làm việc với bác Hồ nữa, bố anh mình không nắm rõ, không trực tiếp biết sự việc, không biết chi tiết, kể không đầy đủ, không khách quan. Hoặc giả, bố anh sợ anh biết câu chuyện quá sớm thì hại cho anh... Nhưng bố anh muốn có lúc anh sẽ viết ra. Bố anh bảo tôi kể cho anh nghe cũng không ngoài ý đó.

- Bác biết?

Ông gật đầu.

- Không phải mình tôi biết. Còn nhiều người biết. Những người trong ngành công an ở cấp vụ hồi bấy giờ đều biết cả...

- Vậy chuyện gì đã xảy ra ở dốc Chèm, thưa bác?

- Một vụ án mạng oan khuất.


- Ở nơi bố cháu chỉ cho cháu?

- Ở đó. Một người đàn bà bị xe cán chết, nhưng không phải thế, mà là xác của người đó.

- Một hiện trường giả?

Ông thở dài, ngậm ngùi:

- Người đàn bà đó tên là Nông thị Xuân, quê ở huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng. Chị xuân này rất xinh gái, da trắng nõn, miệng tươi như hoa, được Ban bảo vệ sức khỏe trong tỉnh tuyển vào trông nom sức khỏe cho Bác Hồ...

- Thời gian nào, thưa bác?

- Sau khi hòa bình lập lại, khoảng năm 1955...

- Cùng được tuyển một lúc với chị Xuân, còn có hai người em gái chị ta, em họ, cũng là con cái gia đình gốc cách mạng cả. Họ được bố trí ở trong một ngôi nhà ở Phố Hàng Bông Thợ Nhuộm, sát đường Quang Trung. Thông thường Trần Quốc Hoàn tự thân đưa chị Xuân vào gặp Bác, sau đó lại đưa về...

- Mỗi lần như vậy chị ta ở lại bao lâu?

- Không chừng. Có khi chỉ một đêm, có khi đôi ba hôm... Người đàn bà này rất được lòng Bác. Họ có với nhau 2 đứa con. Đứa con gái, con của chị, được Bác đặt tên là Trinh. Đứa sau, con trai, được đặt tên là Trung, Nguyễn Tất Trung. Về sau này thằng Trung được Bác ủy thác cho Vũ Kỳ chăm sóc, coi như con ruột... Có người nói chỉ có thằng Trung mới là con đích thực. Việc này tôi không rõ lắm.

Tôi sững sờ. Lại thêm một bí mật tôi được biết trong những bí mật được giữ rất kín.

- Như vậy, có thể coi như Nông thị Xuân là Hoàng hậu cuối cùng trong lịch sử Việt Nam?

Ông cười chua chát:

- Có thể coi là như vậỵ Và là bà hoàng hậu bất hạnh nhất trong lịch sử Việt Nam. Bất hạnh vì không một ngày được thừa nhận là hoàng hậu, vì đẻ ra những đứa con không được gọi cha ruột của nó bằng cha... tất cả diễn ra trong sự lén lút nhục nhã như thể đó là những đưa con tội lỗi.

- Ai đã giết Nông thị Xuân?


- Đừng vội, cháu nghe đã. Hãy ghi nhận sự việc này: Vào một buổi sáng mùa hè năm 1961 hay 1960 nhỉ, người ta thấy có xác một người đàn bà bị xe cán chết ở dốc Cổ Ngư lên Chém. Xác chết được đưa vào bệnh viện Việt Đức, được nhận dạng. Đó là Nông thị Xuân. Nhưng xác không được mổ theo thường lệ mà bị chôn cất vội vã, theo lệnh của Trần Quốc Hoàn

- Tại sao lại Trần Quốc Hoàn?

- Bởi vì Nông thị Xuân là người thuộc một trong những cơ quan trung ương và sự việc xảy ra phải được báo cáo ngay cho Trần Quốc Hoàn biết.

- Rồi sau thì sao?

- Chưa hết. Sau đó một cô em gái của Nông thị Xuân tức tốc trở về Hòa An. Nhưng cô không về được tới nhà. Người ta tìm thấy xác cô nổi lên trên sông Bằng Giang... Một người em khác trước kia về Hà Nội cùng với Nông thị Xuân đang học trường y sĩ Thái Nguyên, một buổi chiều ra hàng quán gần đấy mua dầu đốt hay cái gì đó cũng mất tích luôn... Như vậy là cùng một thời gian, có thể là cùng một sự việc, có tới ba người thiệt mạng.

- Về những cái chết này không có ai điều tra hết?

- Không.

- Tại sao thưa bác?

- Tại vì thủ phạm là một nhân vật quá to để có thể đụng tới.

- Trần Quốc Hoàn?

- Phải - ông thở dài - Tất cả những người biết việc này đều có lỗi với hương hồn chị Xuân và hai cô em. Tất cả đã cúi đầu trước guồng máy, trước uy tín của Đảng có thể bị mất đi bởi vụ bê bối nàỵ. Mọi người đều lầm khi nghĩ như vậy...

- Vì sao Trần Quốc Hoàn giết bà Xuân?

- Đó là một câu chuyện dài. Khi Bộ Nội Vụ, vì công tác bảo vệ, bố trí cho mấy chị em cô Xuân ở ngôi nhà của Bộ ở phố Hàng Bông thợ Nhuộm, thì chỉ vài người được biết họ là ai. Trong ngôi nhà này không phải chỉ có mấy chị em cô Xuân mà còn có mấy gia đình cấp vụ khác ở cùng. Thời gian trước khi cô Xuân bị giết ít lâu, Trần Quốc Hoàn thường tới đó. Việc Trần Quốc Hoàn tới thăm rồi cưỡng hiếp cô Xuân, cô em của cô Xuân biết, có nói lại cho người yêu của mình ở quê. Anh này về sau, khi cô ta bị


giết nốt, xác nổi lên ở sông Bằng Giang rồi, có làm đơn tố cáo gởi Trung ương.

- Và Trung ương im lặng?

- Không phải anh ta gởi ngay lập tức, ngay lập tức thì anh ta cũng bị giết ngay, mà mãi, mãi về sau này.

- Cụ Hồ không có kiến về mấy cái chết oan khuất đó?

- Có nhiều điều chúng ta không biết được. Tôi nghĩ thân phận Bác lúc ấy cũng tội nghiệp lắm. Biết nói với ai? Với Lê Duẩn chăng? Hay Lê Đức Thọ? Hay nói thẳng với Trần Quốc Hoàn? Tôi nghĩ Bác Hồ là con người cũng biết đau khổ. Nhưng cái thế của Bác buộc Bác phải im lặng...

- Nghĩa là theo bác, ông Hồ không có lỗi?

- Trong mấy cái chết nói trên? Không.

- Nhưng sự im lặng trước cái chết của họ? Bỏ ra mối quan hệ tình cảm, chỉ nói tới cái chết oan khuất của những con người, với tư cách đồng bào thôi, có thể im lặng được không?

- Thế hệ các anh rất khắc nghiệt trong sự phán xét... Ông thở dài

- Tôi hiểu các anh. Các anh vô can. Các anh chỉ nhìn thấy một lẽ công bằng, đòi phải có nói đển, nhưng có nên như vậy không? Hay là cần phải độ lượng hơn với sự yếu đuối của con người. Dù họ có là ai đi chăng nữa...�

Trích Đêm Giữa Ban Ngày , “Hồi ký chính trị của một người không làm chính trị”

1997, trang 263-265.


Lời Nói Đầu Miền Thơ Ấu

Tôi sung sướng được viết lời tựa cho ấn bản Miền Thơ ấu tại hải ngoại. Đối với tôi đây là một niềm vui bất ngờ.

Khi đặt bút viết những dòng đầu tiên của cuốn sách mà hôm nay bạn đang cầm trong tay, tôi không dám tin rằng sẽ có ngày nó được thấy ánh sáng mặt trời. Lại càng không thể hình dung được rồi đây nó sẽ tới tay những người con bất hạnh của nước Việt đau thương giờ đây lưu lạc bốn phương trời.

Đối với tôi, cuốn sách này có ý nghĩa đặc biệt. Một thời nó đã là người bạn tâm tình, là cái nạng cho tôi vịn vào mà đi trên con đường vô định.

Tại Hỏa Lò Hà nội, một viên chấp pháp đã nói với tôi một câu thế này: “Anh bảo anh không sợ chết. Thế thì tôi phải nói để anh biết rằng có những cái còn đáng sợ hơn cái chết. ở đây lâu rồi anh khắc biết”. Câu này tôi nhớ mãi. Càng ngẫm càng thấy anh ta có lý. Cái đáng sợ hơn cái chết mà anh ta muốn nói là sự ở tù vì tội chính trị. Anh cứ việc nằm xà lim dài dài, mà không bao giờ biết được ngày về.

Nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam, cũng như nhà cầm quyền ở bất cứ quốc gia cộng sản nào khác, rất khoái áp dụng cái chết từ từ cho các đối thủ chính trị. Người ta tuyên bố không một chút ngượng ngập rằng chuyên chính vô sản là thể chế không cần tới pháp luật. Trong thể chế này mỗi công dân là một người tù dự khuyết. Sinh mạng anh ta nằm gọn trong tay đảng cầm quyền. Cho tới nay, chưa có một thống kê nào đáng tin cậy về số người bị chết mòn mỏi trong nhà tù tại các quốc gia được gọi là xã hội chủ nghĩa.

Xà lim có nhiều loại, nhiều kiểu, như mọi người Việt Nam đều biết, gián tiếp hoặc trực tiếp. Tựu trung, chúng giống nhau ở chỗ xà lim nào cũng là một căn phòng hẹp, nếu ta có thể gọi cái chuồng người này là căn phòng, với rất ít ánh sáng và rất nhiều hôi thối. Thêm một cái cùm sắt ở cuối phản nằm - biểu tượng khắc nghiệt của quyền uy. Tôi ở qua nhiều xà lim, tính ra gần bốn năm rưỡi liên tục.


Những ngày đầu ở xà lim là những ngày tồi tệ nhất - từ khoảng không rộng rãi bên ngoài, đùng một cái, anh phải làm quen với sự sống chuồng cũi, với mấy bước cuồng cẳng trong mớ bùng nhùng những ý nghĩ lộn xộn về cuộc sống bị bỏ lại ngoài cửa nhà tù. Và bắt đầu một nỗi nhớ bâng khuâng về quá khứ, cho dù quá khứ mới là ngày hôm qua...

Mùa đông năm 1967 là một một mùa đông giá buốt, ít nhất là cho tôi, trong cái xà lim không có sưởi và không có quần áo ấm. Trong mùa đông ấy, không hiểu vì sao, tôi cảm thấy nhớ quê hương nhiều hơn bất cứ lúc nào. Cái đầu tiên gợi nhớ đến quê hương là mùi khói cay nồng từ những đống lá mà công nhân quét đường đốt lên để sưởi ấm, bên kia bức tường đá của nhà ngục. ở quê tôi người ta thường đốt những đống rấm như thế để khói ngăn sương muối không hạ xuống vườn rau. Mùi khói thoang thoảng lọt vào xà lim bỗng dưng gây nên nỗi nhớ cồn cào, da diết.

Gối đầu trên đôi tay, tôi nằm dài trên phản xi măng lạnh ngắt, thả hồn về quá khứ, tự hứa với mình rằng thể nào cũng phải viết một cuốn sách về cái làng bùn lầy nước đọng quê hương. Cái làng nhỏ nhoi và nghèo khổ ấy gắn liền với thời thơ ấu của tôi, cái thời không mấy hạnh phúc nếu đứng ngoài nhìn vào, nhưng tuyệt đẹp đối với tôi, mà cũng có thể đối với bất cứ ai từng có một cái quê để mà nhớ.

Lúc ấy tôi không nghĩ rằng cuốn sách tôi định viết sẽ dược thực hiện không phải ở nơi nào khác, mà trong nhà tù. ở Hỏa Lò tù nhân bị cấm đủ thứ, nhất là viết, hoặc đọc. Người ta cần làm cho người tù ngu đi tối đa. Một mẩu giấy báo bị quản giáo phát hiện trong xà lim cũng là một cái tội, người tù giấu nó sẽ bị kỷ luật cùm chân, bị cắt “tiếp tế. Thế thì còn nói chi tới viết sách. Trong năm tù đầu tiên tôi chưa có đủ kinh nghiệm dể biết rằng khi cần thiết người tù có thể làm được những việc anh ta không ngờ tới.

Ở trại quân pháp Bất Bạt (Sơn Tây) sự sống trong xà lim còn tệ hơn ở Hỏa Lò. Tôi hoàn toàn bị cắt đứt với thế giới bên ngoài. Nếu ở Hỏa Lò người tù xà lim còn có thể đoán biết được một sự kiện nào đó xảy ra bên kia những bức tường và hàng rào dây kẽm gai nhờ nghe ngóng được động thái của bạn đồng cảnh ở các xà lim cùng khu, thì ở Bất Bạt cái đó hoàn toàn không có. Những người bị giam ở đây, bên cạnh xà lim tôi, thường đã qua thời kỳ hỏi cung (thẩm vấn). Họ yên tâm nằm chờ, tháng này qua tháng khác, mà cũng có thể năm này qua năm khác, nhưng họ có cái để mà chờ: đó là ngày chắc chắn sẽ được ra tòa lĩnh án.

Chúng tôi, những người một thời là người của Đảng (viết hoa), được


Đảng đưa vào đây để giáo dục(!) trong một vụ án được coi là để trong nội bộ Đảng chứ không đưa ra trước pháp luật (sic) thì cứ nằm chết đấy cho tới ngày được Đảng “giải quyết”. Không một ai có thể biết được bao giờ cái ngày ấy sẽ tới, và Đảng sẽ “giải quyết” vụ án của chúng tôi bằng cách nào cũng là điều không ai có thể đoán ra.

May cho tôi, trong một lần tiếp tế vợ tôi mang cho tôi một cây bút bi hai màu. Có lẽ vợ tôi định tặng tôi món quà này theo thói quen, tôi có một đam mê khó hiểu đối với những cây bút, chứ người trong gia đình tôi không thể không biết người ta chẳng đời nào cho tù nhận thứ đồ quốc cấm này. Tôi tiếc rẻ phải kín đáo phá nát cây bút tuyệt đẹp để mang lọt được vào xà lim hai cái ruột bút nhét giữa hai đường chỉ áo bông.

Cuốn sách bắt đầu từ ấy, mùa thu năm 1969.

Tôi mải mê viết những trang đầu tiên trên vỏ bao thuốc lá, trên giấy kẹo, trên những riềm báo cũ mà gia đình bọc đồ “tiếp tế, (đến lúc đó nhà cầm quyền đã rộng lượng cho phép chúng tôi được giữ lại những tờ giấy có in chữ). Viết phải rất cẩn thận, không được lãng phí những mẩu giấy hiếm hoi, lại phải canh chừng lính gác năm phút mươi phút một lần lượn lờ qua phòng giam để kiểm tra.

Những mẩu “bản thảo” lắt nhắt không thể xếp thành trang, phải đánh số rõ ràng để không lẫn lộn, được gom lại, được cất giấu bằng mọi cách trong cái xà lim nhỏ hẹp. Sau đó là những ngày chờ đợi đến lần được gặp gia đình kế tiếp thì bí mật tuồn ra cho mẹ tôi, vợ tôi. Khi viết được nhiều, bản thảo tích lại cũng gây ra mối lo. Mà không phải gặp có kỳ có hạn đâu, gia đình muốn gặp thì làm đơn, khi nào người ta cho thì được gặp, không cho thì cứ chờ. Được cái từ năm tù thứ ba trở đi đám quản giáo coi nhà tiếp tế không còn khám xét kỹ mỗi lần tôi được gặp gia đình nữa. Vả lại, chẳng cần khám làm gì - chúng tôi đâu có biết ngày nào tháng nào được gặp vợ con đâu mà chuẩn bị. Tôi bao giờ cũng sẵn sàng, cho nên lần nào gặp gia đình cũng chuyển ra ngoài được một ít bản thảo.

Về sau này, trong xà lim Tân Lập (Phú Thọ), việc viết không còn khó như trước, mặc dầu vẫn phải canh chừng để không bị phát giác. Sau nhiều lần yêu cầu kiên trì, chúng tôi thậm chí còn được người ta chiếu cố cho phép gia đình mang cho giấy bút và vài cuốn tiểu thuyết ngoại quốc để đọc

Cuốn sách hình thành dần dần, từng ít một.

Một lần bọn công an nghi ngờ tôi chuyển gì ra, chúng chặn mẹ tôi và vợ tôi lại để khám, nhưng do bình tĩnh đối phó hai người đã mang được


những mẩu giấy của tôi ra ngoài trót lọt.

Khi những bản thảo đã gom được kha khá, các em tôi - Vũ Chí Dũng, Vũ Thu Hương và Vũ Thu Hòa - hì hục chép lại. Năm 1976, sau chín năm tù, tôi trở về thì đã có một bản thảo hoàn chỉnh. Các em tôi còn đánh máy ra làm mấy bản sạch sẽ để những người thân đọc.

Mẹ tôi đọc xong, bảo:

- Mẹ thích. Nhưng sách không in được đâu. Một là, tên của con bị cấm. Hai là, chuyện một nhà, một làng, liệu mấy ai quan tâm?

Bố tôi nhận xét:

Dù sao thì nó cũng ghi lại dấu vết một thời kỳ của nông thôn Việt Nam, vùng Thiên Chúa giáo. Cứ để đấy, nó sẽ có ích sau này. Cho những nhà nghiên cứu chẳng hạn.

Tôi không có ý định viết cho những nhà nghiên cứu. Họ chẳng cần đến tôi. Tôi cũng chẳng có ý định viết để in. Tôi viết vì đó là công việc duy nhất mà tôi có thể làm trong sự ăn không ngồi rồi bất đắc dĩ. Tôi viết vì tôi thèm được làm công việc mà tôi yêu thích. Tôi viết, ít nhất thì cũng để cho các con tôi, chúng không biết thời thơ ấu của tôi đã trôi qua thế nào. Mà chắc gì sẽ có ngày tôi kể được cho các con tôi nghe?

Hồi ở Bất Bạt tôi không nghĩ tới ngày trở về. Không ít người đã nằm lại trong các nghĩa trang nhà tù. Trong cái sự tù đặc biệt của chúng tôi nghĩ tới ngày về là ngu ngốc. Ý nghĩ viết cuốn sách để lại cho các con đã làm cho cuốn Miền Thơ ấu có một sắc thái riêng. Nó là hồi ký, nhưng trong lần in đầu tiên nhà xuất bản đặt nó vào loại tiểu thuyết. Trên bìa sách cũng đề rõ Miền Thơ ấu - tiểu thuyết. Hồi ấy ở Việt Nam chỉ có loại hồi ký là hồi ký cách mạng, do các lãnh tụ kể cho các nhà văn ghi. Người thường không ai viết hồi ký.

Nhưng còn có một lẽ nữa, là vì nó giống tiểu thuyết. Trong cách viết, trong cách tả nhân vật, dựng lại đối thoại. Những tên người, tên đất trong cuốn này được giữ nguyên, không thay đổi. Người làng tôi nhận ra người quen của họ trong khi đọc. Mà người làng tôi thì không quan tâm đến chuyện cuốn sách mà họ đọc thuộc thể loại gì.

Tôi cho rằng có thể chép cuộc đời vào sách và tạo ra cho nó một dáng vẻ nghệ thuật, nếu ta học được cách nhìn đời theo cách nghệ thuật.

Cuốn sách nằm lâu trong đống giấy má vàng úa của một thời chữ nghĩa. Tôi cũng chẳng có thời giờ để ý tới nó vì còn bận đánh vật với


những thí nghiệm hóa học, chạy đi chạy lại các cơ quan nhà nước kiếm hợp đồng làm hàng gia công, là việc có ích cho sự kiếm sống của tôi hơn. Từ khi ra tù tôi làm đủ mọi thứ nghề tạp nham, trong đó kỹ thuật sản xuất các vật phẩm liên quan tới hóa chất cho các tổ hợp thủ công nghiệp đem lại nhiều tiền hơn cả.

Mãi tới năm 1987, anh bạn Lê Phát, biên tập viên đài Tiếng nói Việt Nam, một người tò mò thích văn chương, đã khui nó ra trong đống giấy má bừa bộn của tôi, rồi đưa cho nhà xuất bản Văn Nghệ thành phố Hồ Chí Minh, nơi nhà văn Hà Mậu Nhai làm giám đốc. Anh khen cuốn sách, tỏ ý muốn in nó. Tôi ngăn anh:

- Anh không biết có một chỉ thị cấm in tôi sao?

- Tôi biết.

- Vậy mà anh vẫn quyết định in?

Hà Mậu Nhai nói:

- Chừng nào chưa có trước mặt tôi một văn bản pháp luật trong đó ghi rõ quyết định của tòa án cấm không được in Vũ Thư Hiên thì tôi vẫn in. Tôi không ngán những lệnh miệng và những chỉ thị nội bộ. Tôi in, và còn in tên Vũ Thư Hiên to hơn bình thường nữa kia.

Cuốn sách được in ra. Tên tác giả được in to hơn bình thường, đúng như Hà Mậu Nhai nói.

Năm sau Miền Thơ Ấu được giải thưởng loại A của Hội nhà văn Việt Nam, tức là giải nhất, cho sách dành cho thiếu nhi, mặc dầu nhà xuất bản không đưa nó vào danh sách tác phẩm dự thi. Việc trao giải thường năm ấy là sự kiện lớn. Đã nhiều năm chuyện xét và trao giải thưởng văn học bị xếp lại, vì chiến tranh, và vì văn chương là cái sự không ra gì một thứ xướng ca vô loài, dưới con mắt các nhà lãnh đạo. Phùng Quán cũng được giải thưởng, loại B, với tiểu thuyết ba tập Tuổi Thơ Dữ Dội. Hai tên tội đồ, một Nhân văn-Giai phẩm, một Xét lại hiện đại, chiếm hai giải thưởng trong một cuộc thi văn chương, là quá lố. Nhưng đã là năm 1988, hai năm sau khi Đảng cộng sản tuyên bố “đổi mới” và “cởi trói. Nếu là những năm trước, việc làm ngang bướng của Hà Mậu Nhai đã bị trừng trị. Anh vẫn ngồi yên trên ghế giám đốc nhà xuất bản cho tới khi qua đời, ba năm sau.

Giải thưởng này đối với tôi là bất ngờ, không khác gì việc nó được in. Khi mọi người cho tôi biết các báo đều đã đăng tin, tôi mới biết. Việc cuốn sách kể chuyện tầm phào về một làng quê khỉ ho cò gáy mà được giải, lại


giải cao, là điều khó tin.

Tô Hoài đóng vai trò quan trọng trong việc trao giải thưởng này. Uy tín của nhà văn già đã thắng tính bảo thủ của các cơ quan lãnh đạo tư tưởng và văn hóa của đảng cộng sản.

Sau đó, đài phát thanh Sài Gòn đọc Miền Thơ ấu trong chương trình “Đọc truyện đêm khuya”, nhà xuất bản Kim Đồng ở Hà nội tái bản một lần, rồi hai lần...

So với bản thảo, cuốn Miền Thơ ấu trong lần in đầu tiên được rút gọn còn một nửa theo yêu cầu của nhà xuất bản. Vì không có giấy. Giấy vào những năm ấy đắt khiếp đảm.

Lần xuất bản này của Nhà xuất bản Văn Nghệ ở Westminster in không thiếu giấy, nhưng lại thiếu những trang bản thảo bị bỏ ra nọ. Chúng nằm lại ở Việt Nam, cách tôi quá xa, không phải xa theo khoảng cách địa lý, mà bởi những khó khăn. Tôi cũng không tìm cách bổ khuyết. Cuốn sách đã được tái bản tới lần này là lần thứ tư. Nó đã có cuộc sống riêng của nó, diện mạo của nó. Chưa chắc gì một sự thay đổi sẽ làm cho nó đẹp hơn. Những gì bị bỏ ra ngoài trong lần xuất bản đầu tiên rồi sẽ được đặt vào một chỗ khác.

Miền Thơ Ấu, câu chuyện về một chú bé trong cuộc gặp gỡ với quê hương của chú đã tìm được độc giả của nó. Thì ra quê hương của một người, nếu nói về nó bằng tình yêu chân thật, từ trái tim mình, thì cũng mang dáng dấp quê hương của bất kỳ ai khác, trong sự đồng điệu của tâm hồn. Tôi bao giờ cũng nhớ về tuổi thơ của mình với tất cả niềm thương yêu dịu dàng, bởi vì tuổi thơ của ai cũng vậy nó chứa đựng những tình cảm đẹp nhất mà cuộc đời có thế cho ta, khi nắng bao giờ cũng lấp lánh và gió bao giờ cũng ngát hương. Nơi miền đất tuổi thơ, mỗi đám mây bay ngang cũng gợi ta hình dung ra những xứ xở xa xôi từ đó nó bay đến, mặt trăng rằm nào cũng bắt ta phải ngắm nhìn để tìm ra bóng dáng cây đa với chú Cuội cổ tích, thậm chí một con chuồn chuồn ngô cũng có phép màu làm cho ta biết bơi. Bạn đã bao giờ cho chuồn chuồn ngô cắn rốn chưa? Nếu bạn đã được một con chuồn chuồn ngô cắn rốn một lần để được sặc sụa một lần trong dòng sông quê hương thì bạn là người hạnh phúc đấy.

Tôi đã đọc những dòng viết ấm áp và chân thành, và lạ thay, bao giờ cũng đầy nuối tiếc, về tuổi thơ trong sáng của mình nơi Lev Tolstoi, Maxim Gorky hay Paul Vaillant Couturier.

Chúa Giê-su Ki-ri-xi-tô dạy: “Hãy như con trẻ!”


Tôi chưa được nghe lời nào thông thái hơn.

Nếu tất cả những con người sống trên mặt đất này biết nghe lời Chúa, biết nâng niu gìn giữ trái tim con trẻ trong mình thì chúng ta đã không phải chứng kiến những gì xấu xa mà chúng ta phải chứng kiến: chiến tranh, nhà tù, và mọi sự hành hạ mà con người hàng ngày gây ra cho đồng loại.

Bằng cuốn sách bé nhỏ này, tôi muốn chia sẻ với bạn đọc tình cảm trìu mến đối với những gì quý báu nhất trong cuộc đời, những gì bạn và tôi đều có nhưng chóng quên, nơi miền đất tuổi thơ của mỗi chúng ta.

11-11-2002

Vũ Thư Hiên

Ông là con cụ Vũ Đình Huỳnh, thư ký riêng của ông Hồ Chí Minh. Ông bị bắt năm 1967, sau cha hai tháng, ñi tù 9 năm trong "vụ nhóm xét lại chống Ðảng".

Tác phẩm Miền thơ ấu, viết trong tù trên những mảnh giấy vụn góp nhặt, xuất bản sau khi mãn án, ñược giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam năm 1988. Sách ñược nhà Văn Nghệ tái bản ở hải ngoại năm 2002.

Năm 1993 ông sang Nga làm phiên dịch cho một công ty thương mại và khởi viết Ðêm giữa ban ngày về những năm tháng bị giam cầm.

Cuối năm 1995 ông sang Ba Lan. Năm 1996, sau khi nhận ñược nhiều nguồn tin ñe dọa từ phía chính quyền Việt nam, ông quyết ñịnh tỵ nạn tại Pháp và hoàn thành Đêm giữa ban ngày vào tháng 4, 1997.

Ông gọi tác phẩm này là “hồi ký chính trị của một người không làm chính trị.”


DANH MỤC ( In d e x )

Các chữ in nghiêng là tên tác phẩm, văn bản, hoặc ấn bản.

Adam Smith ..................130, 195

ADB (Asia Development Bank) ............................................36

Alexandr Bovin.......................87

Amartya Sen .........................105

American Enterprise Institute .54

Ân Xá Quốc Tế (Amnesty International) ....................131

André Sapir...........................205

Apartheid ..............................343

APEC....................221, 223, 285

ASEAN.............33, 44, 139, 228

Asia Foundation....................138

ÂU DƯƠNG THỆ ....................7

Auschwitz .............................344

Bác Hồ với báo Việt Nam Độc Lập, NXB Thanh Niên.......386

Bạch Ngọc Dương ................494

Bán nguyệt san Tự Do Ngôn Luận..........................................154

bauxit ..................300. Xem bôxít

bôxít ........................................59

BÙI DIỄM ..............................26

Bùi Minh Quốc 14, 403, 404, 492

Bùi Ngọc Tấn........................347

BÙI TÍN..................................32

Cách Mạng Tháng 8......257, 260

Cách Mạng Tháng 8..............256

Cải cách Ruộng đất...............346

Cao Trào Nhân Bản 228, 229, 230, 242

Carl Thayer ...........................137

Carnegie Endowment for International Peace............133

Câu lạc bộ kháng chiến .........264

Chân Tín ...........14, 20, 149, 285

Chỉ số Gini ............................196

Chính Thống Dân Chủ..........466

Chủ Nghĩa Cộng Sản ............256

CHỦ NGHĨA NHÂN ĐẠO....86

Cơ Đốc Phục Lâm.................154

Công Đoàn Đoàn Kết

Balan ...................................63

Công đoàn Độc lập171, 421, 494

Công Ước Quốc Tế về Những Quyền Dân Sự và Chính Trị 102

CPC.........35, 221, 223, 416, 497

Đặc san Tổ Quốc ..................154

Đặc san Tự Do Dân Chủ ......154

Đại Cách mạng Văn hóa345, 356

Đại Việt Quốc Dân Đảng......210

Dân chủ & Phát triển........25, 30

Đảng Cộng Sản Đông Dương 212, 297. Xem Đảng Cộng sản Việt nam

Đảng Cộng Sản Việt Nam 32, 259, 260, 308, 417

Đảng Dân Chủ (XXI)............102


Đảng Dân Chủ Nhân Dân .....374

Đảng Dân chủ Việt nam.......Xem Đảng Dân Chủ (XXI)

Đảng Dân Chủ Xã Hội Nga ..259

Đảng Lao động Việt Nam....144, 434. Xem Đảng Cộng sản Việt nam

Đảng Nhân dân Cách mạng Campuchia ........................166

Đặng Quốc Bảo.......................59

Đảng Thăng TiếnXem Khối 8406

Đảng Thăng Tiến Việt Nam.154, 285, 494

Đảng Thăng TiếnXem Khối 8406

Đặng Tiểu Bình46, 47, 110, 356, 357

Đệ Nhất Quốc Tế..........256, 258

Đệ Nhị Quốc Tế....................257

Đệ Tam Quốc Tế ..211, 246, 257

Đệ Tứ Quốc Tế .....................214

Đêm Giữa Ban Ngày.............502

diễn biến hòa bình27, 34, 43, 163, 345, 444. Xem thêm xã hội dân sự

Diễn đàn Kinh tế Thế giới (World Economic Forum) .............202

Diễn Đàn Tự Do .......................1

Đỗ Nam Hải.148, 154, 227, 494, 496, 497

ĐỖ NAM HẢI ........................67

Đỗ Quí Toàn .........................207

Đỗ Trung Hiếu......................341

Đoàn Huy Chương........494, 497

Đoàn Thanh Liêm.....1, 132, 142

Đoàn Văn Diên .............494, 497

Đoàn Viết Hoạt .............140, 492

ĐOÀN VIỆT TRUNG ............62

Đổi mới ...................................40

đổi tư duy, so sánh với đổi mới Trung Quốc, học thuyết "Ba đại biểu"45, 46, 72, 323, 439, 454

Dương Thu Hương14, 20, 89, 412, 492

Emmanuel Kant ....................327

FDI..........................................34

Fidel Castro.............................41

GCI (Chỉ số Phát triển và Cạnh tranh).................................202

GDP115, 116, 117, 118, 196, 348, 390, 391, 443

Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất ..............92, 93, 95

Hội đồng Lưỡng Viện .........95

GONGO (Government organized NGO) ................................136

Hà Mậu Nhai.........................507

HÀ SĨ PHU .............................70

HDI (Human Development Index)..........................................115

Hiến Chương 77..............68, 275

Hiến pháp Việt Nam .....301, 429

Điều 50, Hiến pháp Việt Nam 1992 ..............................328

Hiến pháp 1946 302, 303, 304, 337, 338

Hiến pháp 1959 304, 430, 434, 435, 436, 437


Hiến pháp 1980 ................ 437

Hiến pháp 1992 ................ 438

Hiệp Định Genève ................ 208

Hiệp hội Đoàn kết Công Nông494

Hồ Chí Minh.. 53, 123, 143, 210, 213, 246, 259, 304, 307, 349, 352, 365, 447, 453, 457, 499, 509

Hồ Chí Minh Biên niên Tiểu sử, Tập II ...................... 383

Nhật ký Trong Tù ............. 382

tư tưởng ............................ 282

Hồ Thị Bích Khương.... 494, 497

Hỏa Lò.......................... 503, 504

Hòa Ước Patenôtre ............... 208

HOÀNG MINH CHÍNH ........ 97

Hoàng Sa - Trường Sa . 185, 186, 188, 298

Hoàng Tiến........... 149, 404, 492

Hoàng Tuỵ.............................. 59

HOÀNG XUÂN ĐÀI........... 105

Hội Ái hữu tù nhân chính trị và Tôn giáo Việt Nam............. 90

Hội Dân oan.......................... 494

Hội đồng Bảo an của Liên hiệp quốc .................................... 28

Hội nghị Helsinki ..................... 9

Hội Nghị Nhân Quyền châu Á335

Hội Nghị Nhân Quyền Vienna 1993.................................. 332

hội nhập quốc tế20, 21, 23, 32, 33, 36, 38

Họp mặt Dân chủ.................... 67

How Democraties promote Prosperity and Peace........ 106

Huỳnh Nguyên Đạo ...... 494, 497

IMF (International Monetary Fund) .................................. 36

János Kornai ......................... 105

John Rawls............................ 195

Kenichi KAWAGUCHI........ 386

Khế Ước Xã Hội ................... 329

Khối 8406150, 219, 222, 225, 289

Khương Tăng Hội................... 91

Kiều Mộng Thu .................... 414

Kinh tế miền sông Rhine ...... 200

Lâm Yến ............................... 379

LÊ CÔNG ĐỊNH.................. 156

Lê Đăng Doanh..................... 493

Lê Hồng Hà .......... 341, 492, 493

Lê Khả Phiêu .......................... 46

Lê Nguyên Sang ........... 494, 497

Lê Quang Liêm....... 14, 148, 492

LÊ QUỐC QUÂN ................ 180

Lê Thị Lệ Hằng..................... 494

Lê Văn Tám.......................... 415

Lê Xuân Khoa............... 138, 310

lequocquan. blogspot.com .......... 188

Lộ trình 9 Điểm Để Dân chủ hóa Việt nam ......... 230. Xem thêm Nguyễn Đan Quế

Lục độ tập kinh ....................... 91

Lý hoặc luận ........................... 91

Mạng Lưới Nhân quyền Việt Nam............................................ 23

Marcos .................................... 59

Mặt Trận Tổ Quốc Việt Nam135


Mâu Tử ...................................91

Miền Thơ ấu..........................503

Minitel ..................................199

Mô thức Anglo-Saxon ..........199

mô thức Sông Rhine .............199

Ngân hàng phát triển châu ÁXem ADB

Ngày Nhân Quyền cho Việt Nam..........................................101

NGO..............................129, 133

Ngô Chí Thiềng ......................65

NGÔ NHÂN DỤNG.............191

Nguyễn Bắc Truyển......494, 497

NGUYỄN CAO QUYỀN .....208

Nguyễn Chính Kết ................225

Nguyễn Cơ Thạch.................215

Nguyễn Đan Quế 14, 20, 229, 230, 404, 492

Nguyễn Đình Huy.............14, 20

NGUYỄN GIA KIỂNG........243

NGUYỄN HỘ.......................262

Nguyễn Huệ Chi .....................59

Nguyễn Khắc Toàn 149, 227, 404, 492, 495, 497

Nguyễn Kiến Giang 341, 347, 349

NGUYỄN MINH CẦN ........275

Nguyên Ngọc..........................59

Nguyễn Ngọc Bích .................65

Nguyễn Phương Anh ............494

Nguyễn Quang A .126, 127, 138, 197

Nguyễn Tấn Dũng..27, 294, 416, 427

Nguyễn Tấn Hoành 227, 284, 494, 497

Nguyễn Tất Trung 500. Xem thêm Hồ Chí Minh

Nguyễn Thái Học..................210

Nguyễn Thanh Trang ..............65

NGUYỄN TỰ CƯỜNG........317

NGUYỄN VĂN ĐÀI............360

Nguyễn Văn Linh..................265

Nguyễn Văn Lý14, 20, 149, 155, 223, 226, 230, 277, 285, 288, 416, 492, 494, 496, 497

Nguyễn Văn Trấn...14, 414, 490, 491

NGUYỄN VĂN TRẦN ........371

Nguyễn Vũ Bình14, 35, 399, 402, 404, 406, 492

Nguyễn Xuân Ngãi ...............277

Nguyễn Xuân Nghĩa .............494

NGUYỄN XUÂN PHƯỚC ..301

Nguyễn Xuân Tụ Xem Hà Sĩ Phu

nhà nước pháp quyền .... 45, 159, 160, 340

Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa .........................430, 439

Nhà nước pháp trị 167, 431, 478, 479, 480, 481, 482, 485

Nhà Nước Pháp Trị 475, 477, 482

Nhật Ký Trong Tù, Prison Diary..........................................385

Nông thị Xuân .....500, 501. Xem thêm Hồ Chí Minh

ODA................................34, 426

perestroika...............................42

Phác Chánh Hy .......................59

Phạm Hồng Sơn ......14, 404, 492


Phạm Quế Dương .. 14, 148, 403, 404, 492

Phạm Thị Hoài...................... 414

Phạm Văn Trội ............. 287, 370

Phan Bội Châu...................... 209

Phan Chu Trinh ... 209, 307, 350, 351, 368

Phan Đình Diệu .................... 493

PHAN THANH TÂM .......... 408

Phan Văn Lợi... 14, 20, 148, 230, 285, 492, 497

PHAN VĂN SONG.............. 416

Pháp luân công ....................... 48

phong trào Cần Vương ......... 350

Phong Trào Dân Chủ Việt Nam.......................................... 277

phong trào Đông Du ............. 350

Phong Trào Đông Du............ 209

Phong trào Phục Hưng Miền Nam.......................................... 414

phong trào Văn Thân............ 350

Phùng Liên Đoàn.................. 139

PNTR (Qui chế Thương mại Bình thường Vĩnh viễn) 35, 416, 496

Quỹ Khuyến Khích Tự Lập .. 139

Quyền Tự Do Hội Họp và Tự Do Lập Hội (Right of Assembly and Freedom of Association) .. 102

Solidarnosc ............................... 9

Suharto.................................... 59

Tâm Tâm Xã......................... 209

Tạp Chí Phía Trước.............. 374

Tập Hợp Vì Nền Dân Chủ.... 233

tham nhũng .. 13, 36, 50, 51, 119, 134, 165, 197, 252, 388, 425

The road to a Free Economy- Shifting from a Socialist System.......................................... 107

Thích Huyền Quang...14, 20, 92, 492

Thích Quảng Độ 20, 96, 101, 492

Thiên An Môn ........................ 48

Tiêu Dao Bảo Cự............ 14, 492

tính chính đáng của Đảng CSVN... Xem Chính Thống Dân Chủ

Tổ chức Ân xá Quốc tế........... 23

Tổ chức Mậu dịch Thế giới .Xem WTO

Tocqueville ........... 318, 375, 480

TÔN THẤT LONG .............. 429

trại quân pháp Bất Bạt .......... 504

Trần Anh Kim 155, 223, 492, 497

Trần Độ14, 20, 357, 403, 492, 493

TRẦN ĐỘ............................. 441

Trần Huy Liệu ...................... 415

Trần Khải Thanh Thủy .494, 496

Trần Khuê 14, 148, 230, 276, 277, 403, 404, 492, 493, 497

Trần Mạnh Hảo............. 148, 494

TRẦN NGỌC SƠN.............. 460

Trần Ngọc Thành.................... 65

Trần Quốc Hiền .................... 497

Trần Quốc Hoàn . 501. Xem thêm Nông Thị Xuân

TRẦN THANH HIỆP .......... 466

Trần Trọng Kim...210, 212, 213, 311, 316, 471

Trần Văn Hà ......................... 493

Trần Xuân Bách............ 180, 215

Trương Quốc Huy......... 494, 497


Trương Quốc Tuấn ...............494

Trương Tử Anh.....................210

Tư Bản Luận .........................257

Tưởng Giới Thạch ..................59

Tuyên Ngôn Cộng Sản ..........257

Tuyên Ngôn Độc Lập 1776 ...329

Tuyên Ngôn Độc Lập ngày 2-9-1945 ..................................143

Tuyên Ngôn Quốc Tế Nhân Quyền..................102, 241, 322, 486

Tuyên Ngôn Tự Do Dân Chủ 2006..........................................276

Tuyên Ngôn về Nhân Quyền và Dân Quyền của Cách Mạng Pháp 1789.........................340

UNDP (Chương trình Phát triển Liên hiệp quốc) .................119

UN-Habitat ...........................139

Ủy Ban Bảo Vệ Người Lao Động Việt Nam ............................64

[email protected] .64

Ủy ban Nhân quyền LHQ .......23

Vi Đức Hồi ...........................494

Việt Nam Quang Phục Hội ...209

Việt Nam Quốc Dân Đảng...209, 210, 211, 245, 471

Vietnam Helsinki Committee326

Vietnamese American NGO .138

VNQDĐXem Việt nam Quốc dân Đảng

Võ Nguyên Giáp ..212, 213, 214, 281, 302

Võ Trần Chí ..........................265

Võ Văn Kiệt ..........................266

Vũ Minh Khương....................59

Vũ Thư Hiên .........................509

Vương Hữu Bột ....................207

Wandel durch Annäherung .......8

WB (World Bank)...................36

Willy Brandt .......................8, 10

WTO8, 26, 33, 38, 156, 158, 235, 416, 496

www.baovelaodong.com.........65

www.hasiphu.com...................88

www.nguyenthanhgiang.com 359

www.thongluan.org...............255

xã hội chủ nghĩa.58, 89, 94, 106, 108, 109, 298, 454, 491, 503

xã hội công dânSee xã hội dân sự

xã hội dân sự11, 22, 27, 129, 187, 240, 249, 281, 480

xã hội kín ....................10, 11, 15

xã hội mở .140. Xem thêm xã hội dân sự

XHCN .... Xem Xã hội Chủ nghĩa

Xô viết Nghệ tĩnh....................76


ÂU DƯƠNG THỆ � BÙI DIỄM � BÙI TÍN � ĐOÀN VIỆT TRUNG � PHƯƠNG NAM ĐỖ NAM HẢI � HÀ SĨ PHU � H.T. THÍCH QUẢNG ĐỘ � HOÀNG MINH CHÍNH � HOÀNG XUÂN ĐÀI � JACKY BONG WRIGHT � KHỐI 8406 � LÊ CÔNG ĐỊNH � LÊ THỊ CÔNG NHÂN � LÊ QUỐC QUÂN � NGÔ NHÂN DỤNG � NGUYỄN CAO QUYỀN � NGUYỄN CHÍNH KẾT � NGUYỄN ĐAN QUẾ � NGUYỄN GIA KIỂNG � NGUYỄN HỘ� NGUYỄN MINH CẦN � NGUYỄN XUÂN PHƯỚC � NGUYỄN TỰ CƯỜNG � NGUYỄN THANH GIANG � NGUYỄN VĂN ĐÀI � NGUYỄN VĂN TRẦN � NGUYỄN VŨ BÌNH � PHAN THANH TÂM � PHAN VĂN SONG � TÔN THẤT LONG � TRẦN ĐỘ � TRẦN NGỌC SƠN � TRẦN THANH HIỆP � VŨ THƯ HIÊN

tuyển tập dân chủ việt nam, tập i | 0145.pdf

Documents