Trefdag  Socius  LEERHUIS-­‐Methode  &  Diversiteit  

www.mo?ef.org  

Wat  doet  Mo?ef?  §  Gespecialiseerde  vormingsinstelling  

§  Thema:  levensbeschouwing  en  samenleving    §  Onze  iden6teit:  pluralis?sch  met  wortels  en  bronnen  uit  

verschillende  emancipatorische  tradi?es  

§  Maatschappelijke  opdracht:  mensen  leren  problema?seren,  analyseren,  zich  posi?oneren,  zich  organiseren  –  in  dienst  van  een  meer  menselijke,  rechtvaardige  samenleving  met  kwaliteit  van  leven  voor  allen  –in  de  eerste  plaats  voor  de  meest  kwetsbaren  

 §  Hoe?  Emancipatorisch  werken.  Partnerschappen  met  

minderheden  en  emancipatorische  bewegingen  +  permanente  interne  visie-­‐ontwikkeling  

 

Wie  is  Mo?ef?  

Wat  bedoelt  Mo?ef  met  ‘emancipatorisch’?  

§  Leren  twijfelen  aan  wat  we  zien,  horen,  voelen,  denken…  

 §  Contextueel  leren  denken    

§  Perspek6ef  en  belangen  van  kwetsbaarsten  centraal      

§  Samenhang  onderbouw  (materiële  produc6e)  en  bovenbouw  (ideologische  produc6e)  in  beeld  brengen  

 

§  Machtsverhoudingen  verrekenen:  klasse,  gender,  etnisch-­‐cultureel,  levensbeschouwelijk,  …  

§  De  dominante  logica  leren  bevragen    

§  Gericht  op  duurzame,  lange-­‐termijn  verbetering  

‘levensbeschouwing’  §  Gelovig  of  atheïst:  al?jd  een  mens-­‐  en  wereldbeeld,  normen  &  

waarden,  ethiek,  verlangens,  dromen    

§  Leerhuis  als  instrument  om  het  maatschappelijk  debat  te  organiseren,  om  de  ‘trage  vragen’  te  thema?seren,  oefenplek  

§  Ac6ef  pluralis6sch:  leren  omgaan  met  verschil,  met  dissensus  

 

§  Ideologie  à  strijdterrein  van  belangen,  samenhangend  met  materiële  posi?e  

 

Werken  met  religieuze  bronnen  §  ‘Gezaghebbende’  teksten:  sporen  van  zoeken  omtrent  ‘trage  

vragen’  –    de  tekst  heeS  niet  ‘de  Waarheid’  in  pacht    

§  Materialis6sche,  contextuele  en  bevrijdende  lezing  (tgo  dogma?sche,  burgerlijke,  leUerlijke  lezing)  

§  Narra6ef  karakter:  open,  gelaagd,  micro-­‐,  meso-­‐,  macroniveau    §  Oefening  in  begrijpen  van  ‘ideologische  produc6e’  –  tekst  als  

drager  van  maatsch.  debat,  bestaande  machtsverhoudingen  

§  Toetsstenen  en  rich6ngwijzers  naar  ‘meer  menselijke  samenleving’  -­‐  tekst  als  ‘moeilijke  vriend’  

 

§  ‘Codifica6e’:  afstand  nemen,  analyseren,  herkennen,  nabij  brengen  

§  Niet  het  begrijpen  van  de  tekst,  maar  het  begrijpen  van  onze  werkelijkheid  is  doel    

Het  leerhuis  §  Langlopend:  min.  6  bijeenkomsten  van  2  dagdelen  à  vaak  jarenlang  

§  Gemeenschapsvormend:  gericht  op  het  kwetsbare,  op  collec?eve  verantwoordelijkheid,  verbondenheid,  leven  delen,  engagement  

§  “Uitburgeringstraject”:  posi?onering  in  het  ideologische  krachtenveld  (poli?seren)  

§  //  TGI:  bron  –  samenleving  -­‐  groep    

§  Pragma6sch:  gericht  op  ‘heilzame  alterna?even’  voor  concrete,  actuele  problemen  à  eigen  en  gezamenlijke  handelingsruimte  vergroten  

 

§  Alledaags  redeneren  verdiepen:  ontologiseren  /  verpersoonlijkenà  ins?tu?onaliseren  à  vermaatschappelijken  à  economiseren  

§  Deelnemers  kiezen  eigen  thema’s  (teksten)  

 

Hoe  verloopt  het  concreet?  §  Rondje:  wat  houdt  mij  op  dit  moment  bezig?  

§  Leren  twijfelen:  vragen,  weerstanden,  associa?es…  inventariseren    

§  Iden6fica6e  met  verhaal:  verschillende  werkvormen  à  inleven  in  verschillende  posi?es;  bibliodrama;  stellingenspel,  in  hedendaags  decors  zeUen,  verslaggever  ter  plaatse,…  

§  Samen  de  tekst  lezen    

§  Welke  vragen  roept  het  verhaal  op  die  interessant  zijn  voor  onze  context?  

§  Noodzakelijke  leessleutels  geven  à  om  contextueel  te  kunnen  lezen  

§  Met  deze  vragen  à  onze  gezamenlijke  context,  hier  en  nu,    bevragen  

§  Terug  naar  persoonlijke:  wat  hou  ik  vast  voor  mij  en  mijn  omgeving?  

Leessleutels?  §  Context  waarin  de  tekst  tot  stand  kwam:  historische  situering,  

auteur,  poli?eke  situa?e,  plaats,    

§  Context  waarin  het  verhaal  zich  afspeelt:  maatschappelijke  situering  van  de  genoemde  groepen/  figuren  /  standpunten  -­‐  machtsverhoudingen      

§  Duiding  van  ‘genre’  van  de  tekst  

§  Op  het  spoor  komen:  welk  maatschappelijk  debat  wordt  hier  gevoerd?  Wat  ligt  ter  discussie?  Wat  zijn  de  verschillende  posi?es  in  de  tekst?  Hoe  verhouden  wij  ons  daartoe?  

§  Duiding  bij  onbekende  begrippen,  culturele  en  religieuze  gebruiken,  betekenissen  (bv.  van  geografische  plaatsen  en  namen)  

Voorbeeld  1  §  Leerhuis  LeV:    -­‐  40  jarigen  /  hooggeschoold  /  vooral  

leidinggevende  func?es  /  middenklasse  /  christelijk,  niet-­‐gelovig,  moslim  

§  Subthema’s  die  de  tekst  oproept:  §  Dominante  visies  op  management  en  leiderschap  (maatsch.  econ.  context)  §  Hoe  je  visie  bewaken?  Wat  is  daarvoor  nodig?  à  func6e  van  de  profeet  §  Tegengestelde  belangen  en  machtsverhoudingen  verrekenen  in  handelen  §  Bondgenoten  en  tegenstanders  herkennen  –  hoe  je  ertoe  verhouden?  §  Strategisch  denken,  lange  termijn  visie  §  Hoe  zel]ri6ek  inbouwen?  

§  Keuze  thema:  hoe  ‘menselijk’  leiding  geven  in  context  van  een  doorgedreven  managementcultuur?  

 §  Gekozen  bijbelboek  à  1  Samuël:  koning  David  +  koning  Saul  –  beide  

posi?ef  en  nega?ef  voorbeeldig  als  toetssteen  

Voorbeeld  2  §  Leerhuis  Brood  &  Rozen:    30  –  65  jaar  /  kortgeschoolden  en  

analfabeten/  mensen  die  in  armoede  leven/  werklozen  en  arbeiders,  minder-­‐valieden  /  christelijk,  niet-­‐gelovig  

§  Subthema’s  die  de  tekst  oproept:  §  De  verschillende  dimensies  van  armoede    §  De  verschillende  dimensies  van  uitslui6ng  à  sociaal,  poli6ek,  economisch  §  De  maatschappelijke  ‘ladder’:  achterliggende  normen  en  waarden  §  Dynamiek  van  ‘oorlog  van  allen  tegen  allen’:  concurren6e  §  Vormen  van  weerbaarheid  en  solidariteit  aan  de  onderkant    

§  Keuze  thema:  hoe  weerwerk  bieden  aan  armoede  en  uitslui?ng?  

 §  Gekozen  bijbelboek  à  Evangelie  van  Lucas  (geschreven  voor  

slachtoffers  van  Joodse  Oorlog  (70  n.  C.)  

Voorbeeld  3  §  Leerhuis  Mechelen:    55  –  80  jaar/  vooral  mensen  uit  

onderwijssector  en  pastoraal  /  ‘middenklasse’  /  werkend  en  gepensioneerd/  christelijk  

§  Thema’s:  veranderende  posi6e  in  de  samenleving  (pensionering,  oud  worden),  crisis  (angst),  weinig  voeling  met  wat  bij  jongere  genera?es  leeS,  ‘waar  gaat  het  met  de  wereld  naartoe?’  …  

Voorbeeld  3:  intercultureel  lezen  §  Brood  &  Rozen  in  dialoog  met  leerhuis  Mechelen  

§  Verloop:  §  ‘Iden6teitskaart’  van  de  eigen  groep  opstellen  §  Eigen  lezing  +  verslag  §  Lezing  verslag  ander  leerhuis  +  feedback  §  Beide  leerhuizen  antwoorden  op  mekaars  feedback  §  Evalua6e  in  eigen  leerhuis-­‐groep:  verschil  in  posi6e,  in  kijken,  in  prak6jk?    

§  Gekozen  tekstà  verhaal  van  verloren  zoon,  Lucas  15,  11  -­‐  32  

§  Gekozen  themaà  Bewust  worden  van  eigen  posi?e  en  hoe  je  kijkt  naar  de  werkelijkheid,  perspek?efwissel  

‘De  verloren  zoon’  als  leermeester  

§  Werkvorm  voor  iden6fica6e:  aansluitend  bij  werkelijkheid  van  elke  groep  +  codifica?e  à  bibliodrama:  vrederechter  /  interview  van  verhaalfiguren  

§  Gekozen  verhaal  sluit  aan  bij  thema’s  die  in  beide  groepen  leven  

§  Verbinden  van  eigen  posi6e  met  iden6fica6efiguur:  eigen  familiale  /  maatschappelijke  /  sociaal  economische  posi?e  thema?seren  

§  Op  het  spoor  komen  van  eigen  focus  en  blinde  vlekken  via  perspek6efwissel  

§  Bewust  worden  van  eigen  posi6e  en  referen6ekaders  

Resultaat…  

§  Iden6fica6efiguur  verschilt  in  beide  groepen:  B&R  kiest  voor  jongste  zoon  –  LM  kiest  voor  oudste  zoon  

§  Beide  groepen  lezen  in  1  tekst  een  ander  verhaal  met  een  andere  ‘moraal’  

§  De  lezing  van  de  ene  groep  confronteert  de  andere  met  de  ‘eigen  iden6teit’  en  de  iden6teit  van  de  ander:  andere  thema’s  en  vragen  

§  Het  omgaan  met  de  tekst  (met  gezag)  verschilt:  B&R  creëert  een  verhaalfiguur  bij  die  door  de  auteur  ‘vergeten’  werd;  LM  aanvaardt  de  tekst  zoals  hij  zich  aandient  

§  De  bestaande  verhoudingen  worden  omgekeerd:  de  ‘onderwijzersgroep’  leert  van  de  laaggeschoolde  groep  

Ook  ‘seculiere’  parabels  zijn  bruikbaar…  Het  is  in  neoliberale  -jden  als  met  een  vrouw    die  telkens  wanneer  zij  te  lang  in  de  plaatselijke  zwemkom  had  doorgebracht,  daar  een  geïrriteerde  huid  aan  overhield.  De  jeuk  was  niet  te  harden  en  ze  maakte  zich  zorgen  over  de  li>ekens  die  ontstonden  door  het  krabben.  Zij  zocht  een  geneesheer  op  en  die  schreef  haar  een  zalAe  voor.  Aan  te  brengen  voor  en  na  het  zwemmen.  De  jeuk  verdween  als  sneeuw  voor  de  zon  maar  na  een  aantal  zwembeurten  werd  de  vrouw  opnieuw  door  ongemakken  geplaagd,  dit  keer:  hevige  astma-­‐aanvallen.  De  geneesheer  schreef  haar  een  inhaler  voor.  Te  gebruiken  voor  en  na  het  zwemmen.  Indien  nodig,  ook  -jdens.  De  astma-­‐aanvallen  namen  af.  Maar  op  een  blauwe  maandag  merkte  de  vrouw  verlammingsverschijnselen  op  -jdens  het  zwemmen:  haar  armen  werden  plots  loodzwaar,  haar  voeten  weigerden  nog  langer  te  trappelen.  En  terwijl  ze  langzaam  naar  het  diepe  wegzonk,  zag  ze  boven  zich  de  benen  van  andere  zwemmers  in  slow  mo-on  voorbij  komen.  Allemaal  vuurrood  en  geïrriteerd.  Toen  ze  de  bodem  van  het  zwembad  raakte  en  s-laan  ijl  in  het  hoofd  werd,  zag  ze  nog  een  redder  naderen.  Hij  droeg  een  bordje  bij  zich.  Net  voor  alles  zwart  werd  kon  de  vrouw  ontcijferen  wat  er  op  stond:  “Indien  u  zich  hier  bevindt,  dan  schort  er  iets  aan  uw  zwemtechniek.”  En  in  hele  kleine  le>ertjes  daar  net  onder:  “Het  zwembad  is  niet  aansprakelijk  voor  gebeurlijke  ongevallen.”