ulusal İklim değişikliği strateji belgesi 2010 - 2020

8/6/2019 Ulusal İklim Değişikliği Strateji Belgesi 2010 - 2020

http://slidepdf.com/reader/full/ulusal-iklim-degisikligi-strateji-belgesi-2010-2020 1/20

ULUSAL iKLiM DEGiSiKLiGi STRATER BELGESi

(2010-2020)

NisAN 2010

ANKARA



iCiNDEKiLER

I. GiRI$ iiII. iKLiM DEGi$iKLiGi VE TORKiYE I

Temel Gostergeler 2III. ULUSAL ViZYON 3

Temel llkeler 3IV . HEDEFLER 4V. STRA TEJiLER 5VI. ULUSLARARASI iKLiM DEGiSiKLiGi MOZAKERELERi KAPSAMINDAULUSAL TUTUMUMUZ 6VII. SERA GAZI EM iSYON KONTROLO 7

Enerji 7

Ulasnrrna ; 8Sanayi , 9Auk 9A razi K ullarurru, Tanrn veOrmancihk 10

VllLiKLiM DEGiSiKLiGiNE UYUM 12IX. TEKNOLOJi GELfSTiRME, TEKNOLOJi TRANSFERi 15X. FiNANSMAN 15XI. EGiTiM , KAPASiTEARTIRIMI VE KURUMSAL ALTYAPI 16XII. iZLEME VE DEGERLENDiRME 17



I. onus

Turkiye; iklim degisikliginin cok ciddi cevresel ve sosyo-ekonomik sonuclara yolacabilecek, hatta Ulkelerin guvenligini tehdit edebilecek boyutta, cok yonlu vekarmasrkbir sorun oldugu ve bunlann sebepolacagi etkilerin gelecek nesillerin yasarrum tehditeden enonernli sm am alardan biri haline geldigi bilinciyle, iklim degisikligine neden olansera gazi ernisyonlanrun azaltrlrnast ve iklim degisikligi ile mUcadele kapsammdauluslararasi is bir lig in in one rn in infarkmdadir.

Bu cercevede Turkiye, iklim degisikliginin etkilerinin azaltilmasma yonelik kUreselcabalara kendi ozel sartlan ve imkanlan cercevesinde katkida bulunmak maksadiyla"Ulusal Iklim Degisiklig] Stratejisi"ni hazrrlarrusnr. S trateji, biryil gibi kisa vadede

hayata gecirilrneye baslanacak arnaclannyaninda 1-3 yillrk donern icerisindegerceklesrnesi yada baslamasi ongorulen orta vadeli arnaclan ve suresi 10 yila yayilanuzun vadeli amaclan kapsamaktadrr. 20 I 0 - 2020 donerninde iklim degi~ikligi ilernucadele yonunde yapilacaklara rehberlik edecek Strateji, ulusal ya da uluslararasigelism eler 1~ lgmda ihtiyac duyulm asi halinde gUnc ellenecektir.

Bu Strateji ile TUrkiye, B irlesm is M illetler iklim Degisikligi Cerceve Sozlesm esi'nintemel ilkelerinden biri olan "ortak fakat farkhlastinlrms sorum luluklar" cercevesindekU resel iklim degisikligi ile mUcadele cabalanna im kanlan olcusundekatk id a bulunrn ay ibir hedef olarak belirlemekte; ulusal azalnrn, uyum , teknoloji, finansman ve kapasiteolusturrna p olitikalanrn ortayakoyrnaktadir,

II



I I . iK L iM D EC iS iK L ici V E T UR K iV E

/ . - - . . .

Birlesm is M illetler Iklim Degisikligi Cerceve Sczlesmesinin 200 I yihndaM arakes'de gerceklesen 7. TaratlarKonferansr'nda alman 26/CP.7 sayih karan ileTUrkiye'nin adi Ek-II'den silinrnis ve Taraf ulkeler,Turkiyeyi d ig er E k-I U lk ele rin de nfarkh bir konuma koyan TUrkiye 'nin ozelkosullanru tarurnaya davet edilm istir. Bukarann ardindan, Turkiye Birlesm is M illetler lklirn D egisikligi Cerceve Sozlesm esine 24M ayis 2004 tarihinde taraf olrnustur.

T urkiye 'nin iklim degisikligi alarunda izleyecegi politikalann, alacagi onlem lerinve yapacagi cahsrnalann belirlenm esi am aciyla, 2004113 sayih B asbakanlik genelgesiyle,Iklirn Degisikligi Koordinasyon Kurulu yeniden olusturulmustur. Bu kurul, Cevre veO rm an Bakam nm baskanligm da;Disisleri Bakanhgi, Bayindirhk ve IskanBakanligr,Ulastirma Bakanligr, Tanrn ve K oyisleriBakanligr, Sanayi ve T icaretBakanligr, Enerjive Tabii Kaynaklar Bakanhgi, Basbakanltk Devlet P lanlama Teskilati Mustesarhgi veT ilrkiye Odalar ve Borsalar B irliginin ust duzey tem silcilerinden (M ustesar ve Baskan)olusmaktadir. Bu kurula sonrasinda Maliye Bakanhgi ve Saghk Bakanhgi dahiledilrnistir. Aynca; Kurul altmda sektorel cahsmalan yurutmek uzere teknik cahsrnag rupla n bulunmaktadir.

B irlesm is M illetler lklirn D egisikligiCerceve Sozlesmesine yonelik Kyoto

Protokolune Kanlmamizm Uygun Bulunduguna Dair 5836 sayth Kanun 17 Subat 2009tarih ve 27144 sayih Resm i Gazete 'de yayim lanrrustir. TUrkiye'nin Kyoto Protokolunetaraf o lusun u b ild ire n"Katilrm B elgesi" ilgili B akanlar K uruluKarari'run 13 Mayis 2009tarihli Resm i Gazete'de yayimlanmasiru rnilteakip, katihm belgesi 28 Mayis 2009tarihinde BM Genel Sekreterine tevdii edilrnis, T tirkiye 26 Agustos 2009 tarihindeP rotokole resm en taraf olm ustur.



TEMEL GOSTERGELER

Turkiye;

• 2007 yihnda yuzde 1,24 olarak gerceklesen nufus artis hiz:ile OECD' nin ortalama0 ,6 8 o lan artis hizrrun oldukcauzerindedir. Nufus artis hizren yuksek olan 4 ulkeden

- birisidir, Insani KaikrnrnaEndeksi'nde, 2007 ver ile rin e gore, 180 illke ic inde 81 'incisiradadir.

• K isi basi G ayri Safi YurticiHasila bazinda, K yoto Protokolu kapsarrundasayisal sera--------gazl azaltrm hedefleri bulunan Ek-I ulkelerinintarnarrn ve ekonomileri hIZIa

gelisrnekte clan Ek-l drs: ulkelerin bircogu ile rnukayese edildiginde, gorece olarakdaha dU ~U k bir refah duzeyine sahiptir.

• Sanayilesrne seviyesi olarak, heniiz diger OECD ulkeleri, bircok Birlesrnis Milletlerlklirn Degi~ikligi Cerceve Sozlesrnesi Ek-I ulkesi ve baz: Ek-l dist ulkeler ilekarsilastmlabilir seviyede degildir.. .t " ~

• 2007 yilt Uluslararasi Enerji Ajanst (UEA) enerj i gostergelerine bakrldigjnda; ki~ibasi birincil enerji tuketirnidunya ortalam asi degeri1,82 ton esdeger petrol, OECDortalarnasi ise 4,64 ton esdeger petroldiir. Turkiyenin ki~i basi b irin cil e ne rjituketirni1,35 ton esdeger petrol olup, Dunya ve UEA ortalarnalarirun altindadrr.

• Turkiye, OEeD ve Birlesrnis Milletler iklimDegisikligi Cerceve Sozlesrnesinin Ek-Ilistesi i il ke le ri a ra sindakisi bas: sera gazi ernisyo nu, tarih selsorum luluk vek is: b as:b irin cil e ne rji tuketirni miktannda endusuk degere sahiptir. 2907 yih ki~i basi seragazi em isyonu degeri 5,3 ton CO2 esdegeridir. Ayrn donernde, OECD kisibasiemisyonu 15,0 ton COe, ve Avrupa Birligi'ne uye 27 ulkede 10,2ton CO2 esdegeridir.

• TUrkiye'nin 1990 yih toplam seragazi emisyonu m iktari 170milyon to n CO 2 esdegeriiken, 2007 yrlinda bu deger 372 m ilyon ton CO] esdegeri olarak gerceklesm istir.

• Turkiyede sera g azi y utak alan larin abakrldigmda, 1990 yilmda 44 m ilyon ton CO2

esdegeri seragazi emisyonu yutak alan lari tarafrndan tutulrnus olm asm a ragm en,2007 yilmda budeger yaklasik 77milyon to n C02 e sdeger i o la rak gerc ek le srn is tir.

• Hukurnetler AraSI Ik lirn Degis ik li gi Pan eli 4 . D eg erle nd irrn eRaporuna goreTilrkiye,iklim degisikliginin olurnsuz etkilerindenen cok etkileneeek bolgeler arasm dabulunan A kdenizHavzasr'nda yer almaktadrr.

_ .



III. ULUSAL ViZYON

Turkiyenin iklim degisikligi kapsarnmdaki ulusal vizyonu; iklim degisikligipolitikalanru kalkinm a politikalanyla entegre etrnis; enerjiverimliligini yaygmlasurrms;tem iz ve yenilenebilir enerji kaynaklanrun kullarurruru arturm rs; iklim degisikligiylem iicadeleye ozel sartlan cercevesinde aktif katihm saglayan ve yuksek yasarn kalitesiylerefah t tumvatandaslarina dusuk karbon yogunlugu ile sunabilen bir ulkeolrnaktir.

TEMEL iLKELER

Turkiyenin iklim degisikligiyle kuresel rnucadele kapsarrunda temelamaci,

insanligm ortak kaygrst olan iklim degisikligini onlerneye yonelikuluslararasi taratlarlaisb ir lig i i ce ri sinde ,tarafsiz ve bilim sel bulgularrsigmda ortak akilla belirle nrn is k iir es elcabalara, surdurulebilir kalkinm a politikalarm a uygun olarak, ortak fakat farklilastm lrm ssorum luluklar prensibi ve Turkiyenin ozel sartlan cercevesindekanlrnaktrr.



IV. HEDEFLER

TLirk iy e'n in tem el ilk eler k ap sam in dak i s tra te jik h ed efle ri:

• B irlesm is M illetler Ik lim Degisikligi Cerceve Sozlesmesinin "ortak fakatfarkhlastm lrrus sorum luluklar" ilkesine uygun olarak ve ozel kosullan cercevesinde;iklim degisik lig iyle rnucadele ve uyum politikalan ile onlern lerini, ulusal kalkinm ap lanlan na dah il etm ek ,

• Sera gazi em isyonlannm azalnlrnasi gayesiyle gelistirilen kuresel politikalar veonlernlere kendi irnkanlan olcusunde, surdurulebilir kalkm rna ilkeleriyleuyum lastm lrm s kalkm rna prograrm ru sekteye ugratmadan, sera gazi em isyon arnshrziru smirlayarak katkida bulunmak,

• Kuresel ik lim degisik lig inin olum suz etkilerini azaltma ve bu etkilere uyum saglam adogrultusunda, ulusal hazirhk seviyesi ve kapasitesini arurmak; bu cabalarda eldeedecegi tecrube ve kazarum lanru bolge ulkeleri ile paylasm ak ve azalnrn ve uyumayo nelik ik ili ve co k tarafli o rtak arastirrna pro jeleri g elistirrn ek ,

• Azaltrrn, uyum , teknolo ji transferi ve finansm an anabasliklanndaki kur es el s tr ate jikam aclann, taraflann sorum luluklan gozonunde bulundurulrnas: suretiyletasarlanmasi

ve yurutulrnesine uyum saglam ak ve uluslararasi faaliyetlerde etkin ro l oynam ak,

• Azaltirn ve uyum faaliyetlerin i yurutebilrnek icin ih tiyac duyulan m ali kaynaklaraerisirni artirmak,

• M evcut teknoloji ve kalkm rna duzeyirniz goz online alm arak tem iz uretirne yonelik

A r-Ge ve inovasyon kapasitesin i gelistirmek, bu alanda rekabet ve uretirninartm lmasim saglayacak ulusal ve uluslararasi finansman kaynaklanm ve tesvikm ek an izm alan ru o lustu rm ak ,

• lklirn degisikligi ile mucadele ve uyum kapsarrundaki faaliyetleri, etkin ve siirekliesgudurn saglayarak , seffaf,katihrnct ve bilirnsel cahsmalara dayanan karar almasure cle ri ile g elis tirmek ,

• Kamu, ozel sektor, tiniversite , sivil toplum kuruluslan gib i turn kesim lerin ortakcabalan ile tuketim kaliplanrun ik lim dostu olacak sekilde degistirileb ilmesi icink amuoyu b ilin cin iartirmak,

• U lusal iklim degisikligi calism alannda, b ilg i akism i ve paylasirruru artirm ak arnaciylab tltun cul b ir b ilg i y on etim sistemin i o lu sturm ak tir.

4



v. STRATEJiLER

• Kliresel iklim degisikligi ile mUcadele ve uyum cabalannda, kapsamh ve islevsel biruluslararasi isb irligi m ek anizm asirun olusturulrn asin a yo nelik y urutulen rn uzakerelereaktif katrlim saglamak,

• Dinamik bir anlayis icinde Ulusal Iklirn Degisikligi Stratejisi ile DokuzuncuKalkinma Plant ve ilgili diger ulusal politika ve strateji belgeleri dogrultusundaU lusal Iklim Degisikligi Eylem Plaruruhazirlarnak,

• ilgili kururnlarda iklim degisikligine iliskinyapilanmalan baslatrnak,

• Emisyon envanterinin daha saglikh olarak haztrlanrnasi icin gereklialtyapryi kurrnak,

• Iklirn degisikligi politikalanru turn paydaslann isbir ligiyle gelist irrnektir.

G

~

5



·. .,.,~: r~ -, -

VI. ULUSLARARASI iKLiM DEGi~iKLiGi MUZAKERELERi KAPSAMINDAULUSAL TUTUMUMUZ

S osyo -ekon om ik go sterg eleri, seragazi em isy on pro fili, tarihsel so rurnlulug u, kisibasi em isyon m iktan, k isi basi GSYH ve kisi basi enerji tuketirn gostergeleri, InsaniKalkinrna Endeksindeki yeri dikkate alm digm da, U lkem iz "orta gelirli gelisrnekte olanulkeler" kategorisindedir. B u husus U lkem izin 1. U lusal B ildirim inin degerlendirrnesi icinB irle sm is M illetler Ik lirnDeg isik ligi C erc eveSozle srn es i S ek re ta ry as in ca g ore vle nd irile nbagrmsiz uzrnanlann raporunda da belirtilm ekte olup, ayru zam anda TUrkiye'n in digerE k-I ulkelerinden farkh b ir kateg oride oldugun un da g ostergesid ir.

Bu durum l~lgmda, Turkiye sozlesrnenin temel ilkesi o lan , ortak fakatfark hlasnnlrm s sorum lulukpaylasim ilkesi ve olanaklan olcusunde kuresel ik limdegisikligi ile m ilcadelede uzerine dusen gorevleriasagida b elirtilen h ususlar tem elin dey erin e g etirmeyi o ng ormekte dir.

Turkiye'nin ekonom ik ve dernografik gelisirni goz onlinealmdrginda, herhangib ir g ec rn is yrl referans verilerek sera gazi em isyon azaltirn taahhudu verrnesi m um kundegildir. Turkiye em isyonsmrrlarnasmr, surdurulebilir kalkmrnasrru v e y ok su llu klarn ilcadele cabalanru olumsuz yonde etkilemeyecek sekilde alacagi onlernler yoluylagerceklestirm eyi planlam aktadir. Ayrica, Turkiye, ulusal program lanna ve stratejilerineuygun azaltim faaliyetlerini olculebilir, raporlanabilir ve dogrulanabilir sekildeyapacagiru beyan e tmektedir.

Basta kalkinrna planlan olrnak uzere pek cok ulusal plan , program ve stratejibelgesi yoluyla iklim degisikligi ile rnucadele dogrultusunda ozellikle enerji, tanrn,ormancihk, ulasttrma, sanayi ve auk sektorlerinde bircok politika ve onlerni uygularnayakoym ustur, Bu konudaki uluslararasi cabalara, olanaklan ve potansiyeli cercevesindedah a fazla k atkida bulunrnay i da arzu etrn ekted ir.

Turkiye gelism ekte olan bir iilke konurnundadir. Bu nedenle, em isyon azalnrru,kapasite gelistirme, uyurn, teknoloji transferi, ormansizlasrna ve orman alanlanrunbozulmasi neticesinde artan em isyonlann azaltilm asi konulannda gelism ekte olanulkelere yonelik rnevcut ve yeni olusturulacak finansrnan irnkanlan ve m ekanizm alardanulkernizin defaydalanmasina olanak tarunmasi gerekmektedir. B ir baska ifade ile,T tirkiye benzer ekonom ik gelisrnislik duzeyindeki ulkelere saglanan finansman veteknoloj i transferi irnkanlanndan da yararlanm ak suretiyle ern isyonazaltim eylernlerinive ik lirn deg isik lig in e uyurn sag lam a cabalan rnsurdurmeyi hedeflernektedir.

6

-. ,;".~.



VII. SERA GAZI EMiSYON KONTROLU

Enerji

Kzsa Vade

• H idrolik ve ruzgar olmak Uzere tUm yerli kaynaklanrruzdan, enerji arz guvenlig i veiklim degisiklig] hedeflerim ize paralel olarak, ic vedrs f inansman irnkanlancercevesinde, tem iz iiretim teknolojileri ve en iy i tekniklerkullanilarak Lis t duzeyde

faydalamlacaknr.• Yeni B inalarda Enerji K im lik Belgesiuygularnasma baslanacakur.

• Yeni yapilacak binalarda yenilenebilir enerji sistem lerinin ilkyatmrn maliy eti e ne rjiekonom isi gozonunde bulundurulm ak suretiy le, insaatalaru 20.000 m2'ye kadar olanbinalarda lOyd, insaatalaru 20.000 m2 ve daha buyuk binalarda 15yilda gerik azarulrn asi d urum und a b u sistem ler yap rlacaktir

• Yeni yapilacak olan ve k ulla rurn a la ru1.000 m2'n in iizerin deki o teller, h astaneler,yurtlar ve benzeri konaklam aamacli konut harici binalar ile spor m erkezlerindekimerkezi rsitma ve sihhi steak su sistem lerinde gunes enerjisitoplayicrlan il e s is temle rdesteklenecektir.

Orta Vade

• B inalarda enerji verim liligi potansiyeli tespit edilecek ve bu potansiyel maksimumolcude g erceklestirilecek ; san ay i ile isb irlig i icerisind e en erjiverirnliligini saglayacakyap: malzem eleri v e tek no lo jile rin e y on elik o ncelik li p ro jele r b elirlen ece ktir.

• M evcut B inalarda "Enerji K im lik Belgesi" uygularnasi icin alt yapi hazirlanacak velSI yahtirm ve d ig er v er irn lilikartinci uygulamala r te sv ik e dile ce ktir.

• Sanayi ve bina sektorlerinde sertifikah enerji yoneticileri ile standardm a uygun enerjiyonetimi uygulanacaktir.

• Basta yenilenebilir enerji ve tem izkornur teknolo jisi olm ak uzere niik leer enerji dahildusuk vesifir emisyon tekno lo ji le rininkullarurru ozendirilecek; tem iz teknolo jiler veen erji k ay nak lan alarunda A r-G e cahsm alan yapilacak; bu alanlarda yerli sanayidesteklenecektir.

• Yeni ve alternatif yakitlann kullarurm arttm larak, buna yonelik ekonom ik araclanngel i st ir il rnes i des teklenecekti r.

• M evcut term ik santrallerin iyilestirm ecalisrnalan tam am lanacak ve hidroelektriksan trallerin de d ah a verim li cahsm asi sag lanacak tir.

7



Hi zETE OIEl

Uzun Vade

• 2020 yilma kadar enerji yogunlugu 2004yilma gore daha dusuk seviyelereindirilecektir.

• K amu kuruluslartrun m evcut bina ve tesislerinde enerji tilketim inde iy ilestirmesaglanacaktir.

• 2023 yilma kadar toplam elektrik enerjis i uretirninde yenilenebilir enerjipayi %30'acikanlacaktir. Bu cercevede teknik ve ekonom ik hidrolik potansiyelim izin tamarrudegerlendirilecek, ruzgarda 20.000 MW ve jeotermalde 600 MW elektrik U retimkapasitesine ulastlacaktir. Gunes enerjisinden elektrik enerjisi elde edilmesiozendirilecektir.

• Enerji sektorunde 2020yilma kadar referans senaryoya gore %7 karbondioksitemisyon simrlamast po tansiye li hede tl enecek ti r.

Ulastlrma

Orta Vade

• YUk ve yolcu tasunacihgmda dem iryolu, denizyolu ve havayolununpayimn vek ap as ite k ulla rurn o raruru n a rtm lm as i icin p lan lar g elistirile cek tir.

• Kombine tasunacihgm g elis tirilrn esi ile ilg li p ota nsiy el an aliz cah sm asi y ap ilaca ktir.

• K isa m esafeli deniz vego l ta simacihg t desteklenecektir.

• Sehirlerde bisik let g ibi cevre dostuulasim araclanrun kullam rm runyayginlastmlmasma ve yaya ulasimma imk an v ere n dUze nlemele r o ze nd irile ce ktir.

• Ozellik le buyuk sehirlerde m etro ve hafif ray" sistem ler ile toplutasirna sistemleriyaygmlasnnlacaktir.

• Kentlerde kullarulan toplu tasim a araclartnda altematif yakit ve tem iz aracte kno lo jile rin in kulla ru lma styaygmlastinlacakur.

• Yol agmm geometrik ve fiziki standartlanrun daha azyakit sarfiyati saglamakamaciyla yuk seltilm esin e y on elikA r-G e c alism ala n y ap ila ca kur.

• Akilh ulasims is tem i uygulamalan gelis tir ile cektir.

• U lasim da en erji verim lilig ini artrracak uyg ulam alar gelistirilecek tir,

Uzun Vade

• YUk ve yolcutasrmacrhgmda %2 olan dem iryolu ve denizyolunun payi arttm lacak veh av ay olu ta sima crh gi d es te kle ne ce ktir.

• A ltematif yakit, C02 ve NOX em isyonlanru en aza indirilebilen yeni teknolo ji U rU nUmoto rlann ve h ibrit gib i cevre do stu ulasim araclann k ullarurru y aygmlastin lacaktir.

8 ~\t: " I; >(!~ ,~~:i:. )



Sanavi

Kzsa Vade

• Gerek sanayiciler, gcrekse tUketicilerin ik lim degisiklig iy le m ucadele konusundab ilin cle nd irilm esi y on un deyogun bilgilendirm e cahsm alan yurutulecek vekilavuzkitap/rehber yayimlanacaktrr.

• Yilda 1000 tep uzerinde enerji tUketen turn sanayi kuruluslarmda enerji yoneticiatanmasi ile ilg ili surecler tam am lanarak bu sistem in etkincalrsmasi saglanacaktir.

Orta Vade

• Sanayide enerji yonetim sistem leri, seragazt envanter raporlama sistem leri ve

karsilasnrma gibi herhangi bir sermaye yatinrm ya da isletme maliyetigerektirmeksizin sera gazi em isyonlanmn takibine imkansaglayan yonetirnaraclanrun uygulanmasiru tesv ik ed ici g onUIlU a nlasrn alar, "ik lirn o nciileri p ro grarru''g ib i te sv ik r nekaniz rn alan gelis tir ile cektir.

• Yilda 5.000 tep uzerinde enerji tUketen butun sanayi kuruluslan enerji etU tlerin ihazirlayacaktrr.

• Sanayide lS I geri kazam rm secenekleri, m otorlardahiz kontro lu ve endustriyelk ojen eras yo n sistem leri o zen dirilecek ve tesvik ed ilecek tir.

• Sanayide kullarulan kaynaklann, tem iz uretim e yonelik kaynaklar ile ikam e edilm esiv e a ltematif ma lzemele rinkullanrlmasi ozendirilecektir.

• A r-Ge faaliyetleri ve teknoloji transferine onern verilecek sanayici bu yonde tesvikedilecektir.

Uzun Vade

• Tem iz uretirn teknolojilerinin, ik lim dostu ve yenilikci teknolojilerin tercih edilm esin isaglamak uzere ozendirici mekanizmalar devreye sokulacak; denetim veyaptirtrnmekan izm alanm n etkin bir sek ilde uygulanm asi saglan acaktir.

• Ik lim degisik liginin , m evcutuluslararasi konjonkturde, sanayi sektorum uzun rekabetedebilirlig in i etkileyen en onem li cevresel ve ekonom ik sorunlardan biri oldugu gozonunde bulundurulm ak suretiyle, TUrkiye Sanayi Stratej isi Belgesi (2010-2013) veB ilim ve Teknoloji Politikalan kapsam inda belirlenecek ve sanayi sektorleri ile yakinisb irlig i ice risin de h aztrla nacak ce sitli ted bir ve p olitik alar u yg ula nacak tir.

• 2020 yilma kadar sanayi sektorunde enerji verirnliligi uygulam alan ile belirlenrn iso la n ta sa rru f p ota ns iy eli a zam i o lc ud e g erc ek le stirile ce ktir.

Kzsa Vade

• Belediye atiklan ile ilg ili m ev zuatuyu rn la stirma calisma lan2010 yih sonuna kadartarnamlanacaktir.

9



Orta Vade

• Auk Eylern Plant (2008-2012) kapsarrunda yenidenkullarurn ve auk gerikazarummiktan artmlacaktir.

• 2012 y rh sonuna kadar ulkem izde 104 duzenli depolam a tesisi kurulacak ve uretilenbelediy e auk lanr un % 76'SI d tizen li d ep olama tesislerin de b erta ra f ed ilece ktir.

Uzun Vade

• Auk yonetirn inde; kaynagm da azaltm a, yeniden kullarum , geri donusurn ve kazaninusrralamasi d ah a etk inuygulanacaktir.

• Duzenli depolama tesislerine giden organik madde m iktan azalnlacak , biyobozunuratiklar en erji vey a k ompo st u retim in e y on len dirilecek tir.

• Depolama tesislerinden kaynaklanan gazlar toplarup dogrudan veya i~lenerek enerjiuretiminde kullarulacak, eger kulla ru la rruyo rs a y ak ila ra kbe rt ar af ed il ecekt ir.

Arazi Kullamml, TarIm ve Ormanclhk

Kzsa Vade

• B ilincli gubrekullarumi saglanacak; sulam a, toprak islerne, tanm sal ilaclam a gibikonularda m odern teknikler kullarularak em isyonlann sim rlandinlm ast saglanacak;organik tanm ve kurakliga dayarukh bitki tiirleri ile sertifikali tohum iiretirn idesteklen ecek veyaygmlastmlacakur,

• U reticilerin sulama suyu kullarurrunda tasarruf saglayan, sulama yannm lannda isemaliyeti azaltan onlernleri almalan mali ve teknikacidan desteklenecek, tarla icimodern bas m eIt sulam a sistem lerin in (dam lam a/yagm urlarna sulam a sistem leri)kur ulr na st te sv ik edile cektir.

• Tarla ici tanmsal hizmetleri kolaylastirmak rnaksadiyla arazi toplulastirmastkonulannda teknik ve m ali cahsm alar yapilacaktir.

• K irsal kalkm mayi desteklem ek ve em isyonlan azaltm aya yonelik olarak kornur yerinesikistmlrms odun (pelet veya briket seklinde) kullam rruyaygmlastmlacaktir.

• Ik lim degisikligi ile m licadelede azaltlm acismdan onern arz eden ormansrzlasma ve

orman alanlannm bozulmasm a iliskin mevcut durum ortaya konularak, sorunlannc ozumun e yon elik b ir s tra te ji g elis tirile ce ktir.

• Ik lim degisikliginin orm an ekosistem leri ilzerine etkilerinin degerlendirilrnesi ve bunayonelik uyum stratejilerinin gelistirilm esi konusunda bilim sel arastirm alar yapilacakve bu arastirmalara dayah po litik ala r lir etile cektir.

Orta Vade

• Tanmsal kuraklik tahmin in e d ay ali k riz y on etirn i u yg ulan ac ak ur.

• Toprak ve arazilerinkorunmasi, iyilestirilm esi ve verim likullarulmastna yoneliksiruflama standartlanrun gelistirilrnesi ile uygularnalann izlenmesi ve arazrrun

~ ~Ii!!!III. ...

10



:;;!

i 2 : rE t

y eten ek siruflan dikk ate alm arak k ullarulm asisaglanacak; m evcut sartlar altm da araziyetenek smiflan dismda kullarulan ve donusu olm ayan arazilerde ise gerekli onlernlera lin arak , to prak ero zy on dan k orun ac ak tir.

• Toprak Koruma ve Arazi Kanunu etkin bir sekilde uygulanacak ve bunuu icinongorulen alt m evzuat duzenlenecek;cayir ve mera alanlanrun korunrnasi veg elistirilm esi y on un de cikanlan y asal d uzenlerneler etkin uyg ulan acak ve izlenecek tir.

• M illi Agaclandirrna Seferberligi kapsaminda 2008-2012 yillan arasinda 2,3 m ilyonhektar alan agaclandinlacak ve rehabilite edilecektir. Bu sayede mevcut yutakalanlanrruz tarafm dan tutulan karbona ilave olarak, 2020yilma kadar 12yilda toplam181,4 m ilyon ton karbon un orm analanlanmrz tarafindan tutulrnast saglanacaknr.

• O zellikle kurak ve yan kurakrruntikalarda kurakliga dayarukhagac tU rleri tesp it

edilerek b u tiirlerde agaclan dirm a y ap ilacak ;agaclandrrmanm zor ve m asrafli o ldugua la nla rd a b itk ile nd irme y ap ila ca ku r.

• Ik lirn degisik lig inin toprak ve su kaynaklan uzerinde yaratacagi olumsuz etk ileriazaltm ak ve bilincli kim yasal gubrekullarurru saglam ak icin toprak analiz sartlannab ag h gub re le rn e u ygula na ca ktir.

• Toprakta karbon tutumunuartiracak teknikler gelistirilecek ve tanm sal ureticilereb en imsetilmeye c ah sila caktir.

• Enerji kaynagi olarak tanmsal b iyokiitle ve tanrnsal orm ancihk faaliyetleriy ay gm la stm l a ca ktrr.

• Tarim sal faaliyetlerden kaynaklanan m etan ernisyonlanrn azaltmak arnacty la,hayvancilikta uygun besleme metotlanrun secilm esi, gubre yonetim i ve celtiktan rrun da iy i d ren aj ko sullanyayginlastmlacaktir.

• Tanmda azaltim ve uyum birb irin i guclendiren stratejilerd ir. A zaltim teknolojilericiftcilerin ik lim degisikligine karst d irencin i guclendirir. Bu nedenle tanm da etk iliplanlam a ve uygulam a ileazaltim ve uyum s tr ate jile rin inyaratacagi s ine rj i i ir et imin inartmlmasim ve fakirligin azaltilm asm da da etkili sonuclardoguracagindan tanrndaaza ltim ve uy um b irlik te p la nlan ac ak tir.

• Atiksulann toplanmasi ve antilrms atiksulann tanm ve sanayide tekrar kullamm mayonel ik t edb ir le rinahnmasi saglanacakur.

• K uraklik la rnucadeleyi destekleyici A r-G e calism alanhtzlandmlacaktir.

• Iklim degisik lig i-yerlesme etk ilesim ine yonelik uyum /azalnm stratejileri b ilim selarastirmalara dayamlarak gelistirilecektir,

Uzun Vade

• Sera Gazi Envanteri ile U lusal Envanter Raporunun, Hukurnetler A raSI lklirnD egisik lig i Paneli (IPC C) rehberine uygun olarak haztrlanm ast am aciy la ulkem izdekiturn arazi kullarurru sim flarm a ait m erkezi bircografi bilg i sistem i kurulacak ve arazism iflan arasm daki degisim lerinhesaplanmasi icin rnescere haritalan ile uyduv erilerin e d ay ah b ir izlem e mo deli g elistirilece ktir.

I I

.,"-



., Su kaynaklanrun korunrnasi ve sU rdUrU lebilirlik esaslan cercevesinde yonetilrnesi

acismdan buyuk onern arz eden orman alanlan ve ormancilik faaliyetleri ust havzayonetim i ilkeleri dogrultusunda planlanacak ve uygulanm alansaglanacaktir.

• Yerlesm elerde iklim degisikligine yonelik uyum /azaltim stratejileri gelistirilecek,plan lam a ve yapilasm aya iliskin usul ve esaslar belirlenecektir.

• Kentsel lSI adalanrun olusurnunun engellenm esi icin kentsel arazinin etkin kullarurns tr ate j i le ri be l ir lenecektir.

• Butunlesik k i y t alanlannda iklim degisikligine uyum saglanmasma yonelik usul veesa sl ar be l ir lenecekti r.

• Kentsel alanlardaacik ve y esil ala n sistemle rin inartmlmasi tesvik edilecek ve kentorrnancihgi gel i st ir i lecekti r.

• Kirsal ve dcgal alanlar uzerindeki kentlesmeb askisirnn a za ltilrn asma yonelikonlemlerin a lmrnas i s ag lanacakti r.

VlII.iKLiM DECiSiKLiciNE UYUM

Kisa Vade

• Tanrnsal Kuraklikla M ticadele Stratejisi ve Eylem Plant kapsam inda belirlenenc ah sma la r iv ed i o la ra k gerc ek le stirile cektir.

• 2010 yih taskm la rnuca de le sefe rb erlikyih ilan edilrnistir. Bu kapsam da deretslahr,erozyon calismalan yapilacak, taskin korum a yaprlanrun insaatihizlandmlacaktrr.

• Bolge taskm planlan hazirlanarak il afet planlanna entegre edilecektir.

• iklim degisikliginin olum suz etkileri sebebiyle bozulan su kalitesinin iyilestirilm esicalismalanna ivme kazandmlacaktir.

• iklim degisim inden kaynaklanan hayvanhastaliklan ve bitki zararhlan ile m ucadelee de ce k s ek ild e k ap asite g uc le nd irile ce ktir.

• Iklirn degisikliginin olum suz etkileri sebebiyle artacak ormanyangrnlanru onlemeyeve ormansizlasma yuzunden azalan yutak alanlann korunrnasm a, do gal orm anlannkorunup gelistirilm esine veagaclandirma cahsmalanna hiz verilecektir.

• Sicakhklann artm asm a paralel olarak orm an alanlannda artabilecek m uhtem el bocek,m antar ve benzeri zararhlarakarst e tk il i on lemle rin almmasi saglanacaktir.

• Collesme ve erozyonla mUcadelecalismalan g elistirile ce k veyayginlastmlacaknr.

• iklim degisikligi ve sektorler arasm daki etkilesim dikkate alm arak, dogal kaynaklannsurdurulebilir kullam rni ile ilgili bilim sel calismalann gelistirilrnesine devamedilecektir.

• Iklirn degisikligine uyum a iliskin olarak yerel yonetirnlerin, meslek adarnlanrun vehalkin bilinclendirilm esi, egitim i, bilim sel ve sosyal cabalarin desteklenmesi,

12



uluslararasi iletisim ve bilgi transferi, politika ve strateji gelistirme cahsrnalansurdurulecektir.

• R isk azaltma temelinde yerlesmelerin yeniden olusturulmasi yoniinde afet ve risketk ileri ile ilg ili m evzuat g ozd en g ecirilecek tir,

• Iklim degisikliginin yaratacagi afet ve risk etkileri konusunda toplumsal bilinci vek auhr ru y uk se lte ce k e gitim c alismala n g er ce kle stir ile ce ktir.

• Iklirn degisikligine bagl: olasiafet etkisinin insansa glig} , c evre ,tarihi ve kulturelkorum a alanlan, ekonom ik faaliyetler Uzerindeki olasi sonuclan ve bu risklere karsthazirhkh olm a tem elinde yerel toplanti,yayin, televizyon program lan ve benzerietkinlikler planlanacaktir.

• Saghk personelinin ve saghk personeli aracihgr ile halkrn iklimdegisikliginin sagligaetkisi h akkinda farkm daligm t artinctegitirn calismalan yapilacaktir.

r>.

~= ~~.

Orta Vade

• Su ile ilgili mevzuat gelistirilecek ve mevzuata iklimdegisikligine uy um k on usun unentegrasyonu saglanacaktir.

• Ulkernizin yeralti ve yerustii turn su kaynaklanrun gelistirilm esi, cokamaclikullanilrnast ve korunm asi kapsarrunda 25 havzarun havza ana plant ve nehir havzasiy on etim p la n! h azirla nmasmabaslanacaktir.

• Taskinla m ucadelede erken uyan sistem i gelistirilecektir. Aynca, biitiin havzalarda

m evcu t taskm risk h aritalan g un cellen ecek tir.• Ik lim degisiklig inin su kaynaklanna etkileri (m iktar ve kalite olarak) tespit ed ilerek ,

hassas bolgeler icin uyum a y onelik uygulam a onerileri gelistirilecek tir.

• Tanm sal uretirnin surdurulebilirligiacisindan iklim degisikliginin su kaynaklannao lum su z etk ilerin i d ik kate alan tan rn sal uy gulam alar g elistirilecek tir.

• iklim degisikligi sebebiylesicakhgm ve buhar la smamn artacagi b olg elerd e sulan ana lanla rd ak i tu zlu lukart isma engel olm ak icin toprak islem e, drenaj, sulam a teknikleri,m alclarna gibi tedbirler konusunda projeler gelistirilecek ve ciftcinin egitirnisaglanacaktir.

• Iklirn degisikliginin hassas eko-sistem ler, kentsel biyotoplar ve biyolojik cesitlilikuzerine olabilecek olumsuz etkileri tespit edilecek, hassasiyet degerlendirmesiyapilacak v e b un larm korunmasina il isk in t edb ir le ralinacakttr.

• lklim degisikligine bagli artm asi m uhtem el su baskim , ylg, heyelan gibi dogal afetlertespit ed ilecek ve soz konusu afetlerin etkilerini en aza indirmek icin erken uyansistemleri kullanilarak gerekli ca li sma lar basl at il acakt ir.

• Baraj ve golet havzalan basta olmak uzere turn havzalarda erozyon ve rilsubatk on tro lu p ro je le rin e o nc elik v erilec ek tir.

13



• Kurakligin etkilerin in izle nm esiarnacr ile iklim , arazi kullanimr ve ve je tasy onyogunlugu verileri kullanila rak yurutulm ekte olan bitkisel uretirn tahmincahsmalannda kapasitenin g elis tirilm e si ic inf in an sa l d es tek s ag lanacaktir.

• R isk yonetirn sureclerinealtlik olusturacak su baskuu, heyelan gibi afet, tehlike verisk haritalan hazirlanacak ve arazi kularum planlan ile entegre edilecektir.

• Su baskrru ve heyelan riskyonetim planlan ile uygulama ve denetimkilavuzlanhazi rlanacaktir.

• O lke genelinde iklimdegisikliginden e tk ile nebilir lik ana liz i y ap ila cakn r.

• Iklirn degisikliginin, ulkemizinh id ro lik e ne rjiiiretirn kapasitesi, turizm , saglik gidaguvenligi, su ihtiyaci ve orm anlanna etkileridegerlendirilecektir.

• S icaga, kurakhga, hastalik ve zararhlara dayamkh bitki ve hayvan tur vecesitleriningeli stir ilme si c ah sma lanhizlandmlacaktir.

Uzun Vade

• Su k ay nak lan run k oru nrn asive e tk in kullarurmna yonelik olarak, suyun hacimesasmag ore fiy atla ndmlm asi c alism ala n ya prla ca ktir.

• Asin su ttiketim ine sebep olan ve/veya ekonom ik ornrunu tamam layan sulamasebekeleri iyilestirilecek ve/veya m odem sistem lere gecilecek ve bu konudaki projelert esvik ed il ecekt ir.

• Tanmsal Kuraklikla M ucadele Stratejisi ve Eylem Plan! kapsarmnda, kurakliktankaynaklanan olum suz etkileri onlem ek ilzereyapilacak faa liyet ler des teklenecekt ir.

• Tahillarda kurakliga toleransi yuksek cesitler bolgesel olarak tespit edilerektohum luklann ilretim leri saglanacak, tohum iiretim ini artirmak ilzere yapilancahsmalara kamu kuruluslan, birlikler ve ozel sektor kuruluslan ile devamedile ce ktir. Kur ak lig akarst toleransli ilrilnlerin dayaruklihk testininyaprlmasi vegelistirilrnesi am aciyla K uraklik Test M e rkezi kurulacaktir.

• Iklim degisikligi ile ilgili risk haritalan ile afet yonetim planlanna kamuoyuta ra fin da n k ola yca ula silm asim sa glay ac ak mek an izm alar y ara tila ca ktir.

• Cevresel etki degerlendirme surecleri yasal dilzenlemeler ve planlarla

iIiskilendirilecektir.• Yerel iklim e uygun m im ari ve yap: m alzem esi tesvik edilecektir.

• A tiksuyun kentselyesil a la nla rd a e tk in k ulla nirm sa gla na ca ktir.

• Y erlesmelerde ve binalarda yagmur suyunun biriktirilmesi ve degerlendirilmesi ileg eri d on usumun e y on elik stra tejiler b elirle nec ek ve te kn olo jile r g elistirilec ek tir.

• K entsel atiksu ve yagrnur suyu depolama alanlannm yapuru zorunluluk halineg etirile ce k v e y er se cirn i k rite rle ri y en ile ne ce ktir.

14

~Jf~/f"\40. C tCh -,

// . '\ • ":'<'F\? c:'" ,.. , ... .~:9~

i} -: -.' ..~.

, .



In;' - ..

;r!?i.~M~'.:,~;.>:-~~"-.~-,',':'

• Iklirn degi~ikligi ile uyum kapsarninda surdurulebilir tarim , etk in bir iiretimplanlarnasi ve iiretim artrsi icin tanrn havzalanrun b elirlenmesi ve h avzabazh iiretirnyaprlrnasi saglanacakttr.

• lklirr. degisikliginin, DunyaSaglik Orgutu veHiikilmetler A rasi iklim DegisikligiPanelinde belirtilen ve ulkernizde degorulebilecek bulasrci hastahklara vev ek to rlerin e etk isi izlen ecek , k oruy ucu ve o nley ic i sa gh k p olitik alan g elistirilecek tir.

• lklirn degisikliginden kaynakli steak hava dalgalan , asin soguklar, sel, frrtina,kuraklik gibi olaylann halk sagligma etk isi izlenecektir. Bu hava olaylanndan halksag ligmm a sg ari d tizey de etk ile nm esi sag lan acak tir.

r>. IX. TEKNOLOJi GELi~TiRME, TEKNOLOJi TRANSFERi

Orta Vade

• lklirn degisik lig i ile m ucadele kapsam inda sektorel bazda Teknoloji IhtiyacDegerlendirmesi yapilacak ve bu konuda bilgi y6netim ini gerceklestirrnek uzerem odel belirlem e ve sektorel durum tespiticalrsrnalanna hiz veri lecekt ir.

• Teknoloji transferinin saglanmasma yonelik cesitliozendirici mekanizmalarolusturulacak ve uygulanacaktir.

Uzun Vade

• M evcut teknolo ji ve kalkm rna duzeyirniz goz online almarak , yenilikci finansmansecenekleri ve inovasyon kapasitesi gelistirilerek, ik lim dostu teknolojilere yonelikAr-Ge faa liye tle riartinlacak tem iz u re tirn te kn olo jile ri te sv ik e dile ce ktir.

rr-. X. FiNA1~SMAN

e.~.~ Kzsa Vade

• Iklim degisik lig iy le rnucadele ve uyuma yonelik mevcut finansman kaynaklang ozden gecirilerek oncelik ler cercevesin de etk in k ullarurrusaglanacaktir.

• U luslararasi fonlardan daha fazla yararlanmak icin ikili ve cokta ra fli u lu sl ar ar as ii sb i rl ik ler i ge li st ir ilecekti r,

• Yesil cevre, iyi tanm uygulamalan ve iklim dostu teknolojilerin transferi veg elistirilrn esin e y on elik y en i fin an sm an k ay nak lanarastinlacaknr.

• Azaltim ve uyum faaliyetlerini yuriltebilm ek icinihtiyac duyulan m ali kaynaklaraerisim artmlacaktir.

15

~-.-.-'" ... ~.,



Orta Vade

r----i C . ~ ; q ~

• Sera gazi salim lanrunazalnlrnasma mali destek saglayan gonullu karbonpiyasalariicin g ere kli al tyapi olus turulacakti r.Gonullu karbonpiyasalanrun te knolo j i tra ns fe rive yaygm lastm lrnasr ile A r-G e fcaliyetlerini ozendirici yapida olrnasisaglanacaktir.

• GonU11U karbon piyasalanna sirndiden uye olan sirketlerin gelecekteki mevzuattano lumsuz e tk il enmemele risaglanarak bu p iy asa la ra g irmele ritesvik edilecektir.

• Kam u-ozel sektor isbirligininen iyi uygularnalan goz onunealin arak tem iz tekn olo jiyatmrnlan desteklenecektir.

• Teknoloji yenileme, em isyonkontrolu, iklim dostu teknolojiuretirni, tem iz uruntasanrni veuretim teknolojilerine yonelik desteklerin saglanmasi ile dusuk karbonluekonomiye yonelirn hizlandmlacaktrr.

• Kamu yatmrnlanrun program lanrnasinda em isyon azaltirm ve kontrolii ile uyumsaglam ay a y on elik projelere o ncelik verilecektir.

Uzun Vade

• Iklirn degi~ikligiyle mucadele ve uyuma yonelik yenilikci, surdurulebilirilavefin an sman k ay nak la n o lu sturulac ak tir.

XI. EGiTiM, KAPAsiTE ARTIRIMI VE KURUMSAL ALTYAPI

Orta Vade

• Iklirn degisikliginin etkilerini azaltmak ve sUrece uyumsaglam ak uzere,kamuoyub ilin c duz ey ive kurum sal kapasiteartmlacaktrr.

• Iklim degisikligi ile mUcadele ve uyumcabalannda, kapsam li ve islevsel biruluslararasi isbirligi mekanizmasmm olusturulrnasma yonelik yurutulen mUzakerelereaktif katihrn saglanacaknr.

• Kamu, ozel sektor, universite, sivil toplum kuruluslan gibi turn kesim lerin ortakcabalan ile tuketim kahplanrun iklim dostu olacak sekilde degistirilebilrnesi icink amuo yu bilin ciartinlacaktir.

Uzun Vade

• Iklirn degisikligi konusunda bilim sel cahsrnalar tesvik edilecektir. U lusal ve bolgeselduzeyde iklim degisikligine yonelik bilimselarastirmalar yapmak uzere "iklimD eg isiklig i A rasttrm a E nstitU sU "kurulacaktir.

16



XII. iZLEME VE DEGERLENDiRME

• Kamu kurum ve kuruluslarmcaazalnm, uyum , teknoloji gelis tirm e ve transferi ileegitirn, kapasite artinrru ve kurum sal altyapi konulannda, bu Strateji cercevesindegelistirilen proje onerileri, hazirlanacak eylem plaruna tem el teskil etm ek iizere, IklimD eg isik lig i K oo rd in asy on Kuru lu tara fin da n d eg erlen dirile rek o nc elik len dirilecek tir.T um calisrnalar C evre ve O rm an B akanhgi tarafindan koordine edilecektir.

• Stratejin in etkili bir sekilde uygulanm ast arnaciyla, gelisrneleri yakindan takip ederekgereken onlern lerin zamanmda alm rnasma irnkantaruyacak bir koordinasyon veizlem e sistem i C evre ve O rm an B akan lig i tarafin dan o lusturulacaktir.

• Strateji dogrultusunda hazirlanacak Eylem Plaru'run uygulanmasmm izlenmesi vedegerlendirilrnesi arnaciyla ik lim Degisik lig: Koordinasyon Kurulu altmda bir

"Strateji Izlem e ve Yonlendirm e Kom itesi"olusturulacaktir. S ek re te ry a h izme tle riCevre ve OrmanBakanhgi tarafindan yurutulecek olan bu kom ite, ue; ayhk raporlarile strateji uygulam asi konusunda ik lim D egisik lig i K oordinasyon K urulu iiyelerin ibilgilendirecektir.

• S istemdeki iletisim in en onem li unsurunu olusturan raporlarnalann; belirlenenstandartlarda, eksiksiz, dogru bilgilerle vezarnarunda yapilrnast konusunda turnk urum la r g ay re t g os te re ce ktir.

17

ulusal İklim değişikliği strateji belgesi 2010 - 2020

Documents