Ứng dụng bookstore trong semantic web

28
1 Học viện công nghệ bưu chính viễn thông Khoa công nghệ thông tin ************ Tiểu luận Agent Ứng dụng bookstore trong semantic web Giáo viên hướng dẫn : Trần Đình Quế Sinh viên : Đới Thanh Thịnh Lớp : D07CNPM1 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

Upload: vinh-nguyen-huu

Post on 19-Nov-2015

5 views

Category:

Documents


1 download

DESCRIPTION

hhhhh

TRANSCRIPT

  • 1

    Hc vin cng ngh bu chnh vin thng

    Khoa cng ngh thng tin ************

    Tiu lun Agent

    ng dng bookstore trong

    semantic web

    Gio vin hng dn : Trn nh Qu

    Sinh vin : i Thanh Thnh

    Lp : D07CNPM1

    Generated by Foxit PDF Creator Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

  • 2

    Mc Lc :

    I. Gii Thiu .............................................................................. 3 II. Web ng ngha ..................................................................... 4

    1. Tng quan v web ngh ngha ......................................................... 4 2. S ra i ca semantic web ............................................................. 4 3. Web ng ngha l g? ....................................................................... 5 4. Kin trc web ng ngha .................................................................. 9 5. Vai tr cc lp trong kin trc Semantic Web .................................10

    5.1 URI (Uniform Resource Identifier) .............................................................. 10 5.2 RDFS (RDF schema) ................................................................................... 12 5.3 Ontology Vocabulary ................................................................................... 12 5.4 Tng Logic .................................................................................................. 13 5.5 Tng Proof ................................................................................................... 13 5.6 Tng Trust ................................................................................................... 13 6. Ni dung xy dng Web ng ngha .............................................................. 14 6.1 Chun ho cc ngn ng biu din d liu (XML) v cc siu d liu (RDF) trn Web ................................................................................................................ 14 6.2 Chun ho cc ngn ng biu din Ontology cho Web c ng ngha............ 15 6.3 Pht trin nng cao Web ng ngha (Semantic Web Advanced Development - SWAD) ................................................................................................................. 15

    7. Tng kt chng .............................................................................16 1. Khi nim v ontology ....................................................................16 2. Cc phn t trong ontology .............................................................18 3. Ngn ng OWL DL ........................................................................20 4. Tng kt chng .............................................................................23

    IV. ng dng bookstore vi semantic web ............................ 23 1. D liu bookstore ca c s d liu A ............................................23 2. D liu bookstore ca c s d liu F .............................................24 3. Bt u vic trn d liu .................................................................25 4. Trn d liu gia c s d liu A v F ...........................................26 5. Hon thin ......................................................................................27

    V. Ti liu tham kho ............................................................. 28

    Generated by Foxit PDF Creator Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

  • 3

    I. Gii Thiu

    Bn quyt nh i xem mt b phim v mun n mt th g sau khi xem.

    Trong trng hp ny bn s khi ng PC , m trnh duyt web v truy cp vo

    Google tm kim cc thng tin v rp ht , rp chiu phim v qun n.

    Tip bn cn bit b phim no s c trnh chiu trong cc rp chiu gn

    bn, khi bn s tn kh nhiu thi gian cho vic c nhng ch dn vn tt cho

    mi b phim trc khi thc hin s la chn ca mnh. Cng thm vo , bn li

    mun xem cc qun n ngon no gn vi rp chiu nht. Do bn s mun kim

    tra cc bn nh gi ca khch hng v cc qun n. Tm li, bn s phi gh thm

    n hng na t website trc khi ra khi ca nh.

    Mt s chuyn gia Internet tin tng rng th h web k tip web 3.0 s thc

    hin cc nhim v ging nh vic bn tm kim cc b phim, cc mn n ti cc

    qun gn c nhanh hn v d dng hn. Thay v phi thc hin nhiu tm

    kim, bn ch cn nh vo mt hoc hai cu phc tp hn trong trnh duyt

    web 3.0, cn li web s thc hin ton b cc cng vic cn li cho bn. Cho v

    d, bn c th nh Ti mun xem mt b phim hay v sau i n ti mt nh

    hng n ngon. La chn ca ti l g?. Trnh duyt web 3.0 s phn tch s p

    tr ca bn, tm kim trn Internet nhng cu tr li c th v sau tr v kt qu

    cho bn.

    Tuy nhin khng phi l tt c. Cc chuyn gia cn tin tng rng trnh duyt

    web 3.0 cn c th thc hin nhng cng vic ging nh mt ngi tr l. Khi

    bn tm kim trn web, trnh duyt s bit c nhng g bn quan tm. Cng s

    dng web, trnh duyt cng bit nhiu v bn v cng ngy bn cn phi a ra cc

    cu hi hn. Cui cng l bn c th hi trnh duyt m cc cu hi ging nh

    Ti nn i u cho ba tra?. Khi trnh duyt s c vn cho bn nhng g bn

    thch v khng thch, ly a im bn ang v sau gi mt danh sch cc

    nh hng.

    Khi nim Semantic Web c Tim Berners-Lee nh ngha nh sau :

    Generated by Foxit PDF Creator Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

  • 4

    Semantic Web nh mt s m rng ca web hin ti m trong thng tin c

    x l mt cch t ng bng my tnh , lm cho my tnh v con ngi c th hp

    tc vi nhau

    Vi s ln mnh v kh nng lu tr thng tin ng ngha , Semantic Web s tr thnh mt th h web cho tng lai , th h web m chng ta ang ch i . V cng l l do m em chn ti ng dng semantic web trong bookstore trong bi tiu lun ny .

    II. Web ng ngha

    1. Tng quan v web ngh ngha

    Web ng ngha l mt th h Web mi, ang c pht trin v s xut hin

    trong tng lai gn. H thng Web mi ny s thay th h thng Web hin ti

    song khng c ngha l mt h thng hon ton khc h thng Web hin ti. Web

    ng ngha c pht trin trn h thng Web hin ti bng cch b sung thm

    ng ngha cho cc ti nguyn Web m my c th hiu v tng kh nng x l t

    ng.

    2. S ra i ca semantic web

    Th h web u tin bt u vi nhng trang HTML th cng , th h th hai

    to nn mt bc cho my thc hin v thng l cc trang HTML ng . Cc th

    h web ny mang ngha cho con ngi thao tc trc tip ( c , duyt , in vo

    mu ) . Th h web th ba c gi l Semantic Web , mang mc ch l thng

    tin se do my x l . iu ny trng khp vi quan im ca Tim Berners-Lee

    m t trong cun sch gn y nht ca ng Weaving the web . Semantic Web

    s lm cho cc dch v thng minh hn v d nh mi gii thng tin , tc nhn tm

    kim , b lc thng tin ...Nhng dch v thng minh trn h thng web giu ng

    ngha s nh th chc hn s vt tr hn nhng bn sn c hin ti ca cc dch

    v ny , m ch gii hn v chc nng .

    Generated by Foxit PDF Creator Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

  • 5

    3. Web ng ngha l g?

    Tim Berners-Lee a ra hai vn ca web ng ngha, l to cho Web mt

    mi trng cng tc tt hn v vn th hai l my c th hiu v x l t ng

    cc thng tin trn Web. Hnh 1.1. biu din ci nhn bn cht ngun gc Web ca

    Tim Berners-Lee. Ci nhn ny rt phc tp v phc tp hn nhiu so vi vic lc

    ra cc trang HTML t cc dch v Web hin ti. Nhng trong hnh ny, c cc mi

    quan h gia cc thng tin nh: "includes", "describes", "rote", y l cc mi

    quan h gia cc ti nguyn m trong web hin ti khng c. V chnh cc quan h

    ny a vo web ng ngha l cn thit, my c th hiu v x l thng tin t

    Web tng lai HTML,XML,RDF (Semantic Web )

    Web nm 1995 HTML ( t ng ngha )

    Web hin ti HTML, XML ( nhiu ng ngha hn )

    Generated by Foxit PDF Creator Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

  • 6

    ng trn web. Cc quan h ny c gi l cc siu d liu. Cng ngh c

    c cc siu d liu ny l cng ngh RDF (Resource Description Framework)

    Hnh 1.1. Mt xut ngun gc Web vi CERN

    (CERN-Hi ng Chu u nghin cu ht nhn)

    c th to ra web c d liu m my c th x l c, trc ht phi

    thay i m hnh trong cch chng ta ngh v d liu. T trc n nay, d liu b

    kho ngay trong cc ng dng c quyn. D liu c coi nh th yu x l

    d liu. Thi khng ng ny bc l nhng sai st c bn trong lun c gc

    bng vic thit lp s ph thuc gia x l v d liu. Hay ni cch khc, phn

    mm tt th hon ton ph thuc vo d liu tt. Vi cc h tnh ton chuyn

    Generated by Foxit PDF Creator Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

  • 7

    nghip th ngay khi bt u thc hin, vn d liu l rt quan trng, n phi

    c xc minh v bo v. Vi Web, XML v xu th Web ng ngha ang ni ln

    th c s thay i ca sc mnh ang di chuyn t cc ng dng sang d liu. Vn

    ny cng cho chng ta mu cht hiu Web ng ngha. Con ng my c

    th x l d liu ch yu l to ra d liu thng minh hn ch khng phi l cc

    x l thng minh. Hnh 1.2 biu din s pht trin tnh thng minh ca d liu

    theo thi gian.

    Hnh 1.2. S pht trin tnh thng minh ca d liu

    Hnh 1.2 ch ra s pht trin lin tc ca tnh thng minh d liu c bn bc quan

    trng. Bn bc ny biu din t d liu c tnh thng minh thp nht n d liu

    c thng tin ng ngha my thc hin suy lun v n.

    Vn bn v c s d liu (bc ny l tin XML)

    Bc u tin, hu ht d liu bc ny c s hu c quyn cho mt ng

    dng. Do vy tnh thng minh l nm trong ng dng ch khng phi l trong

    d liu.

    Generated by Foxit PDF Creator Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

  • 8

    Ti liu XML vi min n

    bc ny, d liu t c l: ng dng c lp vi min ring. By gi,

    d liu thng minh c th di chuyn gia cc ng dng trong mt min n.

    V d: cc chun XML trong cng nghip chm sc sc kho, cng nghip bo

    him, hoc cng nghip bt ng sn.

    Cc phn loi v ti liu vi cc b t vng hn hp

    Trong bc ny, d liu c th c son t a min v c phn lp chnh

    xc theo mt nguyn tc phn loi c th bc. Thc t, s phn lp c th c

    s dng khm ph d liu. Cc quan h n gin gi cc lp c th c s

    dng quan h v do vy, ta c d liu kt hp. Nh vy, d liu by gi thng

    minh khm ph d dng v c kt hp mt cch hp l vi d liu khc.

    Cc ontology v cc lut lp lun

    Trong mc ny, d liu mi c th c suy ra t nhng d liu c theo

    cc lut logic. Thc cht, d liu by gi thng minh c m t vi cc

    quan h c th v cc dng hnh thc phc tp. iu ny cho php kt hp hoc ti

    kt hp d liu nguyn thu nhiu hn v s phn tch v d liu mn hn. Mt v

    d v s phc tp ca d liu l vic chuyn t ng ti liu trong mt min ny

    sang mt ti liu tng ng trong mt min khc. mc ny, ta c th son

    mt nh ngha mi trn Web ng ngha, my c th x l cc ti liu web c d

    liu thng minh. Hn na, ta c th nh ngha d liu thng minh v d liu n

    c lp vi ng dng, c th son, phn lp v ly mt phn ca cc h thng tin

    ln hn.

    Nh vy, vic xy dng web ng ngha ch yu tp trung xy dng h thng

    web c d liu thng minh. D liu thng minh y khng c ngha l gn lin

    vi tr tu nhn to, khng phi l cho my hc hiu cc t ng ca con ngi hay

    my x l c ngn ng t nhin m n thng minh bi vic t chc la chn d

    Generated by Foxit PDF Creator Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

  • 9

    liu biu din trong ngn ng c cu trc my c th hiu. V sau y chng

    ta tm hiu v kin trc ca web ng ngha.

    4. Kin trc web ng ngha

    Web ng ngha c xy dng trn nn h thng web hin ti. Web ng

    ngha c coi l s m rng ca Web hin ti c b sung thm ng ngha vo d

    liu trn web. Hnh 1.3 ch ra s kin trc ca Web ng ngha.

    Hnh 1.3. Kin trc ca web ng ngha

    T s kin trc ca Web ng ngha, ta thy c by tng kin trc. Trong , vi

    h thng Web hin ti (World Wide Web) l ang tng th hai.

    Lp Unicode , URI : nhm m bo s dng tp k t quc t v cung cp phng

    tin nh anh cc i tng trong sematic web .

    Lp XML : cng vi cc nh ngha v namspace , schema , m bo rng chng

    ta c th tch hp cc nh ngha semantic web vi cc chun da trn XML khc .

    Lp RDF , RDFS : C th to ra cc pht biu m t cc i tng vi vi

    nhng t vng v nh ngha URI , cc i tng ny c th tham chiu n bi

    nhng t vng v nh ngha URI trn . y l lp m chng ta c th gn cc

    Generated by Foxit PDF Creator Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

  • 10

    kiu cho cc ti nguyn v lin kt . V cng l lp quan trng nht trong kin trc

    Semantic web .

    Lp Ontology : h tr s tin ha ca t vng v n c th nh ngha mi lin h

    gia cc t vng khc nhau .

    Lp Digital Signature : c dng xc nh ch th ca ti liu (vd: tc gi ca

    ti liu )

    Cc lp Logic , Proof , Trust : Lp logic cho php vit ra cc lut , trong khi lp

    proof thc hin cc lut , v cng vi lp Trust nh gi nhm quyt nh ng

    dng nn hay khng nn tin tng .

    5. Vai tr cc lp trong kin trc Semantic Web

    Unicode: ch n thun l mt bng m chun chung c cc k t thng

    nht s giao tip trn tt c cc quc gia, p ng tnh nht qun ton cu ca web.

    5.1 URI (Uniform Resource Identifier)

    Mt URI (Uniform Resource Identifier) l mt k hiu nhn dng Web n

    gin. C th, n l mt xu ngn cho php nhn dng ti nguyn Web nh: vi cc

    xu bt u vi "http:" hoc "ftp:" m chng ta thng thy trn World Wide

    Web. Bt k mt ngi no cng c th to mt URI, v s hu chng v chng l

    mt cng ngh c s xy dng mt h thng Web ton cu. H thng World

    Wide Web c xy dng trn chng v bt k ci g m c mt URI th c coi

    l "trn Web".

    URL (Uniform Resource Locator) l mt dng c bit ca URI, c th n

    l mt a ch trn mng.

    URIref (URI reference) l mt URI cng vi mt phn nhn dng tu

    cui. V d, ta c mt URIref : "http://www.example.org/Books#Ontology" bao

    gm mt URI: "http://www.example.org/Books" v mt phn nhn dng

    "Ontology" c cch nhau bi k hiu #.

    Generated by Foxit PDF Creator Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

  • 11

    Theo nh quy c, cc khng gian tn l nhng ti nguyn m to ra cc a

    ti nguyn, thng l nhng URI c kt thc bi k hiu #. V d:

    "http://www.example.org/Books#" l mt khng gian tn. Cc ti nguyn khng

    c URIref th c gi l cc nt trng; mt nt trng ch ra s tn ti ca ti

    nguyn khng c s cp r rng v tham chiu URIref ca ti nguyn.

    RDF (Resource Description Framework): Khung m t ti nguyn

    RDF c W3C gii thiu cung cp mt c php chun to, thay i

    v s dng cc ch thch trong Web ng ngha. Mt mnh RDF l mt b ba c

    dng: [ch thuctnh itng]. Trong , ch l ti nguyn m c m

    t bng thuc tnh v i tng. Thuc tnh th hin mi quan h gia ch v

    i tng. Cn i tng y c th l mt ti nguyn hoc mt gi tr. Ba thnh

    phn trn trong RDF u l cc URI.

    Hnh 1.4. B ba RDF

    V d : v mnh RDF

    Gi s biu din mnh "The libary lends books, ta c ch l "The

    libary", thuc tnh l " lends ", i tng l " books " v cc thng tin ny c cc

    URI tng ng l "Http:/www.libary.org/ontology/

    #libary", "Http:/www.libary.org/ontology/#lends" v "Http:/www.

    libary.org/ ontology/#books". Khi mnh c biu din dng th nh sau:

    Http:/www.libary.org/ontology/#libary

    Http:/www.libary.org/ontology/#lends

    Generated by Foxit PDF Creator Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

  • 12

    Mt tp cc mnh RDF c gi l th RDF.

    Hnh 1.5. th RDF gm hai mnh

    biu din cc mnh RDF m my c th hiu, RDF nh ngha ra mt s

    c php nh: c php Notation 3 (hay cn gi l N3), c php ngn ng

    RDF/XML (m rng t XML), hay th ca cc b ba nh v d Hnh 2.5.

    5.2 RDFS (RDF schema)

    RDFS l mt ngn ng ontology n gin ca web ng ngha, c coi l

    mt ngn ng c s ca web ng ngha. RDFS l ngn ng m t b t vng trn

    cc b ba RDF. N cung cp cc cng vic sau:

    - nh ngha cc lp ti nguyn

    - nh ngha cc quan h gia cc lp

    - nh ngha cc loi thuc tnh m cc lp trn c

    - nh ngha cc mi quan h gia cc thuc tnh.

    5.3 Ontology Vocabulary

    Generated by Foxit PDF Creator Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

  • 13

    B t vng ontology c xy dng trn c s tng RDF v RDFS, cung

    cp biu din ng ngha mm do cho ti nguyn web v c kh nng h tr lp

    lun. xy dng c cc b t vng ny, ngi ta s dng cc ngn ng

    ontology biu din chng nh: RDFS, OIL, DAML, DAML+OIL, OWL, ...

    Cc ngn ng ny cung cp kh nng biu din v h tr lp lun khc nhau v

    chng da trn nn tng l cc ngn ng logic m t tng ng khc nhau.

    5.4 Tng Logic

    Vic biu din cc ti nguyn di dng cc b t vng ontology c mc

    ch l my c th lp lun c. M c s lp lun ch yu da vo logic.

    Chnh v vy m cc ontology c nh x sang logic, c th l logic m t c

    th h tr lp lun. V logic m t c biu din ng ngha hnh thc (c trng ca

    l thuyt m hnh), v cung cp cc dch v lp lun, l c s h tr my c th

    lp lun v hiu ti nguyn.

    5.5 Tng Proof

    Tng ny a ra cc lut suy lun. C th t cc thng tin c ta c th

    suy ra cc thng tin mi. V d: A l cha ca B, A l em trai C th khi ta c

    thng tin mi l C l bc ca B. c c cc suy lun ny th c s l FOL

    (First-Order-Logic). V tng ny hin nay cc nh nghin cu ang xy dng cc

    ngn ng lut cho n nh: SWRL, RuleML.

    5.6 Tng Trust

    m bo tnh tin cy ca cc ng dng trn Web ng ngha. V d: c mt

    ngi bo x l xanh, mt ngi khc li ni x khng xanh, nh th Web ng ngha

    l khng ng tin cy? Cu tr li y c xem xt trong cc ng cnh. Mi

    ng dng trn web ng ngha s c mt ng cnh c th, chnh v th cc mnh

    trn c th nm trong cc ng cnh khc nhau khi ng ngha tng ng khc

    nhau nn cc mnh vn ng, ng tin cy trong ng cnh ca n. c

    c s chng minh v tin cy th cc lp lun c p dng l khng n iu

    Generated by Foxit PDF Creator Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

  • 14

    v c cc c ch kim tra chng minh kt hp vi cng ngh ch k in t xc

    nhn tin cy. Cc ngn ng chng minh l ngn ng cho ta chng minh mt

    mnh l ng hay sai.

    6. Ni dung xy dng Web ng ngha

    xy dng h thng Web ng ngha thay th cho World Wide Web hin ti, cc

    nh nghin cu ang n lc v tp trung nghin cu vi ba hng chnh sau:

    - Chun ho cc ngn ng biu din d liu (XML) v siu d liu (RDF) trn

    Web.

    - Chun ho cc ngn ng biu din Ontology cho Web c ng ngha.

    - Pht trin nng cao Web c ng ngha (Semantic Web Advanced Development

    - SWAD).

    6.1 Chun ho cc ngn ng biu din d liu (XML) v cc siu d liu (RDF) trn Web

    Nh chng ta bit, World Wide Web rt thnh cng bi ngn ng XML.

    XML lm cho cng ngh Web pht trin mnh m nh hin nay. V Web ng

    ngha c pht trin trn nn Web hin ti, trn nn XML, chng ta c th thy

    rt r ngay trong s kin trc ca Web ng ngha. Web ng ngha c b

    sung cc ch thch ng ngha cho cc ti nguyn Web, v W3C gii thiu RDF

    l chun c php to, thay i v s dng ch thch trong Web ng ngha. Do

    vy vic xy dng ngn ng chun cho XML v RDF l thit yu biu din d

    liu cho Web ng ngha. Trong qu trnh ny, c mt s c php c a ra

    biu din RDF nh: Notation 3 (hay N3), XML/RDF, hay th cc mnh

    ca RDF nh trnh by trn. Cc c php ny h tr biu din d liu cho

    my c th hiu c.

    Generated by Foxit PDF Creator Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

  • 15

    6.2 Chun ho cc ngn ng biu din Ontology cho Web c ng ngha

    Ontology ng vai tr then cht trong vic cung cp ti nguyn c th truy

    nhp x l t ng bng cch cung cp b t vng cho vic nh du ng

    ngha ca Web ng ngha. biu din Ontology cho pht trin Web c ng

    ngha cn thit a ra mt ngn ng chun cho s biu din mm do, linh hot v

    a dng ca ti nguyn Web. Trong qu trnh chun ho ngn ng biu din

    Ontology, mt s ngn ng c xut vi cc kh nng biu din tng dn nh:

    RDFS, DAML+OIL, OWL, ... v tip tc c m rng trong tng lai. Cc ngn

    ng ny c kh nng biu din tng dn nhng tng ng l kh nng quyt nh

    gim dn ( phc tp tng dn). V cc ngn ng biu din Ontology c xy

    dng phi cn bng c kh nng biu din v phc tp tnh ton. Cc ngn

    ng ny c xy dng trn nn cc chun XML, RDF, v thng s dng c s

    logic l logic m t biu din ng ngha v h tr lp lun.

    6.3 Pht trin nng cao Web ng ngha (Semantic Web Advanced Development - SWAD)

    Cc cng vic chun ho cc ngn ng biu din d liu XML, siu d liu

    RDF hay ngn ng biu din Ontology l cc cng vic nn tng, c s to ra

    chun chung c s pht trin h thng v cc ng dng trn Web ng ngha.

    Vic a cc chun thnh cc th hin, cc sn phm ca h thng Web ng

    ngha l cng vic ca SWAD. SWAD thc hin nghin cu v a ra cc th

    hin ca Web ng ngha trn cng ngh c s v n cng b sung, hon thin cc

    cng ngh c s ny. N ch ra cc cng ngh Web ng ngha c s dng nh

    th no? Mc tiu c th ca SWAD l s dng cc cng ngh, k thut v cc

    cng c hin c ca Web ng ngha to ra cc chng trnh vt xa hn tm

    hin c, pht trin cc th hin thc tin v cung cp cc cng c v cc chun

    mi cho Web ng ngha. pht trin SWAD hin ti c mt s d n ca cc

    t chc thc hin nghin cu v pht trin nh: SWAD-Europe, SWAD-DAML,

    SWAD-Simile, SWAD-Oxygen. Hin ti, Vit Nam, mt d n cp Nh nc

    ang nghin cu thc hin trch rt t ng thng tin t cc trang Web v tin tc

    Generated by Foxit PDF Creator Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

  • 16

    xy dng cc ontology cho lnh vc ny nhm "tip nhn" cng ngh Web ng

    ngha khi c h thng mng mi ny.

    7. Tng kt chng

    Qua phn II ny chng ta c th hiu mt cch khi qut v Web ng ngha nh

    ng c, mc ch v cc cng vic pht trin Web ng ngha. Trong , ta

    thy c Ontology c mt vai tr quan trng trong Web ng ngha.

    Trong chng tip theo chng ta s tm hiu chi tit hn v Ontology

    III. Ontology v Web ng ngha

    Chng ny s trnh by chi tit v Ontology v c s cng nh c php v ng

    ngha ca ngn ng OWL DL, mt ngn ng pht trin Ontology Web

    1. Khi nim v ontology

    Cc Ontology ng vai tr then cht trong vic cung cp ng ngha m my c th

    hiu c cho cc ti nguyn ca Web ng ngha. Ontology l mt thut ng

    mn t trit hc nhm ch khoa hc m t cc loi thc th trong th gii thc v

    cch chng lin kt vi nhau. Trong khoa hc my tnh, mt cch khi qut,

    Ontology l "mt biu din ca s khi nim ho chung c chia s" ca mt

    min nht nh. N cung cp mt b t vng chung bao gm cc khi nim, cc

    thuc tnh quan trng v cc nh ngha v cc khi nim v cc thuc tnh ny.

    Ngoi b t vng, Ontology cn cung cp cc rng buc, i khi cc rng buc

    ny c coi nh cc gi nh c s v ngha mong mun ca b t vng, n

    c s dng trong mt min m c th c giao tip gia ngi v cc h thng

    ng dng phn tn khc. Vic tip cn ng ngha ti nguyn Web thng qua cc

    Ontology th mm do hn v ngi s dng c th la chn b t vng v cc rng

    buc trong cc Ontology. V d, cc ng dng trong cc min khc nhau c th s dng

    cc Ontology khc nhau. c bit, cc Ontology c th c s dng c t ngha

    ca cc ti nguyn Web (thng qua cc ch thch) bng cch xc nhn cc ti nguyn

    nh cc trng hp c th ca mt s khi nim quan trng v hay hoc khng nh

    Generated by Foxit PDF Creator Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

  • 17

    cc ti nguyn c quan h vi cc ti nguyn khc thng qua mt s thuc tnh quan

    trng nh ngha trong cc Ontology.

    T vng trong mt Ontology c th c biu din bng cc khi nim v

    cc quan h c t tn v cc nh ngha khi nim c th c biu din bng

    cc gii thiu tng ng. Cc gi nh c s c th c biu din bng cc

    tin khi nim v quan h khi qut. i khi mt Ontology tng ng vi mt

    c s tri thc logic m t. Mt Ontology cng cha cc trng hp ca cc khi

    nim v cc mi quan h quan trng ca cc c th ny, n c biu din bng

    cc khng nh ca logic m t.

    V d sau ch ra mt Ontology c biu din trong logic m t thng qua

    cc tin v cc khng nh.

    V d 3.1. V d v mt Ontology c c s logic m t

    Mt Ontology n gin v th vin c tn l ThuVien c th bao gm 3

    phn:

    Phn th nht: l tp cc khi nim v cc thuc tnh quan trng, c th bao

    gm:

    - Cc khi nim nh: Sach, TacGia, DocGia, NhaXuatBan, Nguoi

    - Cc thuc tnh: doc, viet, motphanCua, namxuatban, theloai.

    - Khi nim nh ngha: v d khi nim Tc gi bao gm tt c nhng

    ngi vit sch hoc mt phn cun sch.

    TacGia=Nguoi viet.(Sach motphanCua.Sach)

    Thnh phn th hai ca Otology ThuVien c a ra bng cc gi nh

    c s ca min v c th bao gm:

    -Nguyn Duy, H Ch Minh, Phan Th Ti l tc gi:

    NguyenDuy TacGia, HoChiMinh TacGia, PhanThiTuoi TacGia

    Thnh phn th ba ca Ontology ThuVien l v cc c th v mi quan h

    ca chng, c th bao gm:

    Generated by Foxit PDF Creator Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

  • 18

    - VN-KIM CHO WEB VIT C NG NGHA l mt qun sch: : sach

    - VN-KIM CHO WEB VIT C NG NGHA c vit bi Cao Hon

    Tr.

    :viet

    Cc Ontology da trn logic m t c th khai thc cc cng c lp lun

    mnh ca logic m t, do vy my c th hiu c cc ti nguyn Web d hn.

    H tr lp lun Logic m t c th rt hu ch m bo cht lng ca cc

    Ontology m Ontology l nng ct ca Web ng ngha.

    Gi s ta mun kim tra xem CaoHoangTru c phi l TacGia khng?

    Da vo 3 tri thc sau:

    : sach

    TacGia=Nguoi viet.(Sach motphanCua.Sach)

    :viet

    B lp lun DL s a ra kt qu l tho. Do c th c mt ngh b sung tri

    thc c s ny vo trong Ontology ThuVien

    Nh vy, cc Ontology biu din da trn logic m t khai thc c

    kh nng biu din tri thc cng nh kh nng lp lun hiu qu ca logic m t

    my c th hiu c ti nguyn Web.

    2. Cc phn t trong ontology

    Cc c th (Individuals) - Th hin

    Cc c th l cc thnh phn c bn, nn tng ca mt ontology. Cc c th trong

    mt ontology c th bao gm cc i tng c th nh con ngi, ng vt, ci

    bn... cng nh cc c th tru tng nh cc thnh vin hay cc t. Mt

    ontology c th khng cn bt k mt c th no, nhng mt trong nhng l do

    chnh ca mt ontology l cung cp mt ng ngha ca vic phn lp cc c

    th, mc d cc c th ny khng thc s l mt phn ca ontology.

    Generated by Foxit PDF Creator Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

  • 19

    Cc lp (Classes) - Khi nim

    Cc lp l cc nhm, tp hp cc i tng tru tng. Chng c th cha cc c

    th, cc lp khc, hay l s phi hp ca c hai.

    Cc ontology bin i tu thuc vo cu trc v ni dung ca n: Mt lp c th

    cha cc lp con, c th l mt lp tng quan (cha tt c mi th), c th l lp

    ch cha nhng c th ring l, Mt lp c th xp gp vo hoc b xp gp vo

    bi cc lp khc. Mi quan h xp gp ny c s dng to ra mt cu trc

    c th bc cc lp, thng l vi mt lp thng dng nht kiu Thing trn nh

    v cc lp rt r rng kiu 2002, Ford pha di cng.

    Cc thuc tnh (Properties)

    Cc i tng trong ontology c th c m t thng qua vic khai bo cc

    thuc tnh ca chng. Mi mt thuc tnh u c tn v gi tr ca thuc tnh .

    Cc thuc tnh c s dng lu tr cc thng tin m i tng c th c. V

    d, i vi mt c nhn c th c cc thuc tnh: H_tn, ngy_sinh, qu_qun,

    s_cmnd

    Gi tr ca mt thuc tnh c th c cc kiu d liu phc tp.

    Cc mi quan h (Relation)

    Mt trong nhng ng dng quan trng ca vic s dng cc thuc tnh l m

    t mi lin h gia cc i tng trong ontology. Mt mi quan h l mt thuc

    tnh c gi tr l mt i tng no trong ontology.

    Mt kiu quan h quan trng l kiu quan h xp gp (subsumption). Kiu quan

    h ny m t cc i tng no l cc thnh vin ca cc lp no ca cc i

    tng.

    Hin ti, vic kt hp cc ontology l mt tin trnh c lm phn ln l th

    cng, do vy rt tn thi gian v t . Vic s dng cc ontology l c s

    Generated by Foxit PDF Creator Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

  • 20

    cung cp mt nh ngha thng dng ca cc thut ng ct li c th lm cho tin

    trnh ny tr nn d qun l hn. Hin ang c cc nghin cu da trn cc k

    thut sn sinh ni kt cc ontology, tuy nhin lnh vc ny mi ch hin hu v

    mt l thuyt.

    3. Ngn ng OWL DL

    Web Ontology Language (OWL) l ngn ng nh du c s dng xut

    bn v chia s d liu s dng cc ontology trn Internet. OWL l mt b t

    vng m rng ca khung m t ti nguyn (RDF) v c k tha t ngn ng

    DAML+OIL Web ontology mt d n c h tr bi W3C. OWL biu din

    ngha ca cc thut ng trong cc t vng v mi lin h gia cc thut ng ny

    m bo ph hp vi qu trnh x l bi cc phn mm.

    OWL c xem nh l mt k thut trng yu ci t cho Semantic Web

    trong tng lai. OWL c thit k c bit cung cp mt cch thc thng

    dng trong vic x l ni dung thng tin ca Web. Ngn ng ny c k vng

    rng s cho php cc h thng my tnh c th c c thay th cho con ngi.

    V OWL c vit bi XML, cc thng tin OWL c th d dng trao i gia

    cc kiu h thng my tnh khc nhau, s dng cc h iu hnh v cc ngn

    ng ng dng khc nhau. Mc ch chnh ca OWL l s cung cp cc chun

    to ra mt nn tng qun l ti sn, tch hp mc doanh nghip v chia s

    cng nh ti s dng d liu trn Web. OWL c pht trin bi n c nhiu

    tin li biu din ngha v ng ngha hn so vi XML, RDF v RDFS, v v

    OWL ra i sau cc ngn ng ny, n c kh nng biu din cc ni dung m

    my c th biu din c trn Web.

    C php tru tng C php DL Ng ngha

    ObjectProperty(R) R RI I I

    ObjectProperty(S inverseOf(R)) R- (R-)I I I

    Generated by Foxit PDF Creator Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

  • 21

    Bng 2.1. Cc m t thuc tnh i tng OWL

    C php tru tng C php DL

    Ng ngha

    Class(A)

    Class(owl:Thing)

    Class(owl:Nothing)

    A

    AI I

    I =I

    I =

    intersectionOf(C1, C2, ...) C1C2 (C1C2)I = C1

    I C2 I

    unionOf(C1, C2, ...) C1C2 (C1C2)I = C1

    I C2 I

    complementOf(C) C (C)I = I\ C I oneOf(o1, o2, ...) {o1}{o2} ({o1}{o2})

    I = {o1I, o2

    I}

    restriction(R someValuesFrom(C))

    restriction(R allValuesFrom(C))

    restriction(R hasValue({o}))

    restriction(R minCardinality(m))

    restriction(R maxCardinality(m))

    R.C

    R.C

    R.{o}

    mR

    mR

    {xI | y. RI yCI}

    {xI |y. RI yCI}

    (R.{o})I=(xI| RI)

    {xI |(# y. RI) m}

    {xI |(# y. RI) m}

    Bng 2.2. Cc m t thuc tnh lp OWL

    C php tru tng C php DL Ng ngha

    Class(A partial C1 ... Cn) A C1...Cn AI C1

    I ... Cn I

    Class(A complete C1 ... Cn) A C1...Cn AI = C1

    I ... Cn I

    EnumeratedClass(A o1 ... on) A {o1}...{o}n

    AI = {o1I, ..., on

    I}

    SubClassOf(C1,C2) C1 C2 C1I C2

    I

    EquivalentClasses(C1...Cn) C1...Cn C1I = ... = Cn

    I

    DisjointClasses(C1 ...Cn) CiCj,

    (1i

  • 22

    [Functional]

    [InverseFunctional]

    [Transitive])

    Func(R) Func(R-) Trans(R)

    { |(# y. RI)1}

    { |(# y.(R-)I)1} RI =(R I)+

    AnnotationPropety(R)

    Individual(o type(C1) ... type(Cn)

    value(R1,o1)... value(Rn,on))

    o:Ci, 1 i n

    :Ri, 1 i n

    oICiI, 1 i n

    Ri

    I, 1 i n

    SameIndividual(o1 ...on) o1 = ... = on o1I = ... = on

    I

    DifferentIndividuals(o1 ...on) oi oj,1i

  • 23

    4. Tng kt chng

    Trong phn ny gii thiu ngn ng OWL DL l ngn ng biu din Ontology.

    Trong chng ny cng trnh by v c php v ng ngha ca OWL DL. Ngn

    ng OWL DL cho php nh ngha cc Ontology, gip xy dng b t vng cho

    Web ng ngha, h tr ch thch ng ngha cho ti nguyn Web.

    IV. ng dng bookstore vi semantic web

    1. D liu bookstore ca c s d liu A

    ISBN Author Title Publisher Year 0651140X Id_xyz The Glass Palace Id_qpr 2000 ID Name HomePage Id_xyz Ghosh, Amitav http://www.amitavghosh.com ID Publisher_name City Id_qpr Harper Collins London

    PHP Introduction

    2000

    http://...../isbn/0651140X a:title

    a:year

    a:publisher

    London

    Harper Collins

    a:city

    a:p-name

    a:author

    Ghosh, Amitav http://www.amitavghosh.com

    a:name

    a:homepage

    Generated by Foxit PDF Creator Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

  • 24

    2. D liu bookstore ca c s d liu F

    ID Titre(tiu ) Traducteur (dch ) Original ISBN 202086 Le Palais des

    Miroirs $A12$ ISBN 065140X

    ID Auteur( tc gi ) ISBN 0651140X $A11$ Nom Ghosh, Amitav Besse, Christianne Nom : tn Kt hp 2 tp d liu

    http://isbn/065140X 065140065140

    http://..../isbn/202086

    Le palais des miroirs

    f:original

    f:titre

    Ghosh, Amitav

    f:norm

    f:auteur

    Besse, Christianne Christianne

    f:nom

    f:traducteur

    Generated by Foxit PDF Creator Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

  • 25

    3. Bt u vic trn d liu

    http:

    The Glass Palace

    2000

    http://isbn/065140X

    a:title

    a:year

    London

    Harper Collins

    a:city

    a:p_name

    Ghosh, Amitav

    http://www.amitavghosh.com

    http://isbn/065140X

    http://isbn/2020386

    Le palais des miroirs

    Ghosh, Amitav

    Besse,Christianne

    Same URI

    f:original

    f:nom

    f:traducteur

    f:titre

    f:nom

    f:auteur

    a:ho

    mep

    age

    Generated by Foxit PDF Creator Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

  • 26

    4. Trn d liu gia c s d liu A v F

    http:

    The Glass Palace

    2000

    http://isbn/065140

    a:title

    a:year

    London

    Harper Collins

    a:city

    a:p_name

    Ghosh, Amitav

    http://www.amitavghosh.com

    http://isbn/20203866

    Le palais des miroirs

    Besse,Christianne

    a:homepage

    a:name f:auteur

    f:titre

    f:original

    f:traducteur

    f:nom

    Ghosh, Amitav

    f:nom

    a:au

    thor

    a:pu

    blis

    her

    Generated by Foxit PDF Creator Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

  • 27

    Mt s cu truy vn trong c s d liu F ( bng ting php )

    - Ly ra tiu ca quyn sch gc -> thng tin ny ko ny trong c s d

    liu F nhng c th ly bng cch trn vi c s d liu A

    - Chng ta thy a:author v f:auteur l ging nhau nhng vic trn t ng

    li khng bit c iu ny .

    - Chng ta thm 1 vi thng tin d liu c th trn t ng c

    - a:author ging nh f:auteur

    - Thm 1 nh danh person , nh b sung thm 1 ti nguyn

    5. Hon thin

    http:

    The Glass Palace

    2000

    http://isbn/065140

    a:title

    a:year

    London

    Harper Collins

    a:city

    a:p_name

    Ghosh, Amitav

    http://www.amitavghosh.com

    http://isbn/2020386682

    Le palais des miroirs

    Besse,Christianne

    http://foaf/Person

    r:type

    a:author f:auteur

    a:homepage

    a:name

    f:nom

    r:type f:traducteur

    f:titre f:original

    f:nom

    a:pu

    blis

    her

    Generated by Foxit PDF Creator Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

  • 28

    V. Ti liu tham kho [I] Lun vn tm hiu , nghin cu v xy dng ng dng vi semantic web-

    2005-i hc khoa hc t nhin [II] Tutorial on Semantic web -2011-Ivan Herman

    [III] Realizing a Semantic Web Application - Emanuele Della Valle [IV] Semantic web - http://www.phpvn.org/index.php/board,27.20.html [V] ng dng Semantic Web trong cuc sng

    Generated by Foxit PDF Creator Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.