universiteti “ aleksander moisiu “ durres · të rasteve, palato-skizis 35% të rasteve dhe...
TRANSCRIPT
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 1
UNIVERSITETI “ ALEKSANDER MOISIU “ DURRES
FAKULTETI I STUDIMEVE PROFESIONALE
DEGA INFERMIERI E PERGJITHSHME
MASTER PROFESIONAL
MikrotezË
Tema: Keqformimet e lindura dhe
anomalitë e zhillimit të buzës dhe qiellzës
Punoi: Erisa Bakushi Udhëheqësi :Dr.Msc.Emirjeta Kuniqi
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 2
PERMBAJTJA
Abstrakti.......................................................................1
Fjalët kyçe.....................................................................2
Shkurtesat e përdorura………………………………3
Falenderime ……………………………….................4
Lista e figurave ……………………………................5
Lista e grafikve ............................................................6
Hyrja…………………………………………..............7
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 3
Kapitulli I
1. HISTORIKU...................................................................................................................... 2
2. KLASIFIKIMI I KEQFORMIMEVE TË LINDURA ............................................... 3
3. KLASIFIKIMI I NOZOLOGJIVE................................................................................. 6
4. ÇËSHTË CHELIOPALATOSKIZA............................................................................. 8
5. KLASIFIKIMI SIPAS AUTOTORËVE......................................................................8
6. EPIDEMIOLOGJIA DHE ETIOLOGJIA...................................................................9
7. SINDROMAT SHOQERUESE TE CHELIOPALATOSKIZAVE..........................11
8. DIAGNOZA MJEKESORE..........................................................................................12
9. DIAGNOZA INFERMIERORE..................................................................................12
10. PROBLEMET QE LINDIN NGA KY DEFEKT.......................................................16
11. LIDHJA E CHELIOPALATOSKIZËS ME DEGJIMIN.........................................17
12. FIZIOPATOLOGJIA DHE ANATOMIA PATOLOGJIKE..................................18
13. MENAZHIMI MULTIDISIPLINOR..........................................................................19
14. PROTOKOLLI AKTUAL I TRAJTIMIT.................................................................20
15. KUJDESI PREOPERATOR.......................................................................................20
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 4
Kapitulli II
16. KORRIGJIMI I DEFEKTIT.......................................................................................24
17.OBJEKTIVAT E KIRURGUT.....................................................................................17
18. OBLEKTIVAT E KIRURGUT...................................................................................18
19. EKIPI MULTIDISIPLINOR PJESMARRËS...........................................................19
20. PROÇEDURA DHE TRAJTIMI KIRURGJIKAL............................................... .20
21.TEKNIKA SIPAS TENNISON DHE RANDALL.......................................................22
22.TEKNIKA SIPAS MILLARD.......................................................................................23
23.TEKNIKA SIPAS VEAU...............................................................................................24
24.TEKNIKA SIPAS BLACK............................................................................................25
25.TEKNIKA SIPAS BEARDAC......................................................................................25
26.TEKNIKA SIPAS LANENBECK................................................................................26
27. TEKNIKA SIPAS KARIES.........................................................................................26
28.TEKNIKA SIPAS FOROLLOU...................................................................................26
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 5
Kapitulli III
29.KUJDESI POST-OPERATOR.....................................................................................27
30.NDERLIKIMET.............................................................................................................28
31.NDERLIKIMET PAS CHELIOPLASTIKES............................................................29
32.KUJDESI DENTAR......................................................................................................29
33.MENAXHIMI KIRURGJIKAL..................................................................................30
34.KUJDESI INFERMIEROR POST-SPITALOR.........................................................31
35.FARINGIPLASTIKA...................................................................................................31
36.RIPARIMI ME TRASPLANTE KOCKORE TE PALATUMIT..............................32
37.MOSHA PER TRASPLANT.........................................................................................34
38.KOMPLIKACIONET POS-OPERATIVE.................................................................34
39.TRAJTIMI I PASOJAVE TE NGELURA.................................................................34
40.QELLIMI I NDERHYRJES IFERMIERORE..........................................................34
41.REZULTATET E PRITURA........................................................................................34
42. RASTE KLINIK ...........................................................................................................35
43.LITERATURA...............................................................................................................36
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 6
Abstrakti
Duke qënë një argument mjaft interesant dhe duke pasur parasysh që është një sëmundje e
patrajtuar gjerësishtë, si dhe një sëmundje që ka pasoja shumë të mëdha si për fëmijën, ashtu
dhe për prindërit do të theksoj ne këtë tezë cheliopalatoskizat dhe shkaktarët e tyre.
Cheliopalatoskizat nuk janë shumë të përhapura në vendin tonë, por gjithsesi unë do të doja ta
trajtoja, pasi kjo sëmundje ka shumë pasoja për familjen ku ajo ndodhë.
Qëllimi i studimit
Kam zgjedhur ,kujdesin infermieror në të sëmurët me cheliopalatoskiza për arsye se
është një patologji e pa trajtuar, por me shumë pasoja.
Një arsye tjeter se pse e kam zgjedhur këtë temë është se shumë njerës nuk e dine se
çfar sëmundje është kjo dhe arsyet që të cojnë në të.
Një arsye tjetër është se kohët e fundit shumë nëna abuzojnë me alkolin, duhanin e
shumë lënd të tjera pa e ditur se çfar pasojash mund të sjellin veprimet e tyre.
Një tjetër arsye është se cheliopalatoskiza është shkaktare edhe për shumë pasoja të
tjera si të folurit dhe të degjuarit.
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 7
Fjalët kyçe
Cheliopalatoskiza
Keqformime
Defektë
Skizat
Sindroma
Korrigjim
Shkurtesat e përdorura:
EKG –Elektro encefalograma
OMF –Kirurgu plastik
MRI–Rezonanca magnetike
ORL – Ortolaringologu
ECHO – Ultratinguj
Falenderime
Kjo temë u realizua në sajë te vullnetit dhe kembënguljes time për të arritur një rezultat të
mirë dhe të kënaqshëm në diplomimin e Masterit të nivelit të parë.
Dua të theksoj se përveç punës dhe perkushtimit tim një mbështetje të madhe dhe një punë të
pakursyer për pergatitjen e kësaj teme e ka dhënë Dr.Msc.Emirjeta Kuniqi udhëheqësja e
temës të cilën e falenderoj përzemërsisht.
Gjithashtu falenderoj të gjithë stafin akademik per punën dhe kontributin e tyre në
diplomimin tim si dhe për punën e palodhëshme që i kanë dhënë këtij Fakulteti.
Nje falenderim i veçant shkon për familjen time, që mbeshtetën në studimet e mia .
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 8
Lista e figurave
Figurat
Fig-1: Një fëmijë i sapolindur me defekt të buzës
Fig-2: Defekt unilatera i buzës
Fig-3: Defekt bilateral i buzës
Fig-4: Defekt unilateral i buzës dhe i qiellzës
Fig-5:Disa defekte të buzës
Fig-6: Gonorea
Fig-7: Medikamente
Fig-8: Duhani
Fig-9: Kontroll fizik i fëmijës
Lista e grafikëve
Grafikët
Grafiku-1; Defekti në përqindje
Grafiku-2; Përqindja në bazë të hereditetit
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 9
Hyrja
Duke qënë një argument mjaft interesant dhe duke pasur parasysh që është një sëmundje e
patrajtuar gjerësisht, kjo për arsye të mungesës së informacionit dhe incidences së ulët në
vëndin tonë, do të theksoj në këtë tezë cheliopalatoskizat dhe shkaktarët e tyre...
Të dhënat tregojne se:
1 rast në 1000 lindje në rracën e bardhë, 1.7 raste për 1000 lindj në popujt e lindjes
dhe në rracën e zezë 1 rast për 2500 lindje.
70% të defekteve të izoluara të buzës janë në anën e majtë, afërsisht 80% e defekteve
të buzës janë të shoqëruara me defekte të qiellzës. Kelio-palato-skizis takohen në 45%
të rasteve, palato-skizis 35% të rasteve dhe keilo-skizis 20% të rasteve.
Kur ka vëllezër apo motra të sëmura përqindja e defektit buzë + qiellzë është 4.4%
dhe vetëm qiellza 2.5 %. Kur ka një prind të sëmurë 3.2% dhe 6.8%, kur i ka të dy
prindërit 15.8% dhe 14.9% dhe kur ka dhe vëllezer + motra të sëmura 9% dhe 10%.
Duhet të diktojmë në kohë problemet që lidhen me cheliopalatoskizat dhe si ta përballojmë
një sëmundje të tillë. Gjithashtu dë të theksoj në këtë tezë shkaktarët që çojnë në këtë
sëmundje, si të kemi një shtatzani të shëndetëshme dhe mbi të gjitha nëse do të lind një
fëmijë me këtë problem,kujt duhet ti drejtohemi dhe si te kujdesemi për të. Një pikë e
rëndësishme është dhe informacioni që do të japim në lidhje me operacionet e kryera dhe
ekipin që do të marrë pjesë në trajtimin e këtij fëmije.
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 10
Kapitulli I
1.Keqformimet e lindura dhe anomalitë e zhillimit të buzës dhe qiellzës
Keqformimet ose anomalit e lindura të buzës janë patologji shumë të ndryshme, nganjëher
janë të izoluara, por ka raste që janë shoqëruese të ndonje sindromi malformativ. Patogjeneza
e tyre mbetet akoma një problem për tu diskutuar. Etiologjia e tyre është multifaktoriale. Disa
malformacione të buzeve takohen mjaft rrallë në praktikën e përditëshme, por ne do ti
përmendim për ti diferencuar me skizat e zakonshme të buzëve. Pjesa e perparme e palatumit
perfundon që në javen e 6-të intrauterine, ndërsa pjesa e pasme përfundon në javën e 12-të.
Qiellza është e vendosur në një kryqëzim të vërtetë anatomik, ku kalon fluksi i ajërit të
inspiruardhe ekspiruar, fluksi austik, artit të të folurit, i zërit, fluksi solid dhe likidi i ushqimit.
Qiellza e butë dhe faringsi formojnë një sfinkter të vërtetë me aparaturë të strijuar, midis
rrugëve ajrore, fosses dhe kavitetit nazal, rrugëve ajrore të poshtëme dhe kavitetit oral. Kur
kemi defekte në qiellzë i sëmuri ka defekte në të folur, ka ze hundor, veçanërisht probleme në
shqiptimin e bashkëtingëlloreve G e K. Përveç kësaj ka probleme në thithjen dhe kalimin e
ushqimeve, vecanërisht lëngjeve, probleme në respiracion, probleme me dëgjimin si pasojë e
mosfunksionimit të muskujve të qiellzës që ndodhin në tubin e Eustakut dhe nuk krijohet
balancim presionesh ajri midis sistemit timpanik dhe amblentit të jashtëm, duke dhënë herë
pas here probleme të veshit të mesëm.
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 11
2.Keqformimet e lindura dhe anomalitë e zhvillimit të formës, numrit dhe përmasave të
buzëve
2.1. Astomia dhe mikrostomia
Astomia është një malforacion kongenital dhe shoqërohet me agnatinë. Mikrostomia paraqitet
në formën e moszhvillimit të buzëve ose me një reduktim të madh të diametrit të rima oris.
Kjo zakonisht është e izoluar dhe duhet diferencuar nga mikrostomia e fituar pas djegeve,
traumave apo interventet në tumoret malinje të buzëve. Astomia dhe mikrostomia trajtohen
me rrugë kirurgjikale.
2.2. Makrostomia
Kjo rrallë është bilaterale, zakonisht shoqërohet me një çarje faciale horizontale. Më shpesh
preket ana e majtë dhe tek meshkujt, kjo shtrihet deri te tragusi i veshit. Në disa raste mund të
shoqërohet me sindromin Trecher-Collins ose sindromin Franceschitti.Trajtimi është
kirurgjikal.
2.3. Labium supernumeratum
Ndryshe mund të quhet dhe labium accessore, kjo mund të shoqërohet në disa raste dhe me
anomali të tjera si praninë e tre syve dhe dy buzeve etj. Trajtimi është kirurgjikal.
2.4. Labium duplex
Kjo manifestohet kryesishte në buzën e sipërme me nje dublikaturë të mukozës në pjesën e
brendshme të saj. Kjo nuk duket kur buzët janë të mbyllura dhe në qetësi, por bie në sy më
shumë kur i sëmuri qesh, flet dhe veçanërisht pas ekstraksionit të dhëmbëve definitivë,
dublikatura rralle është unilaterale dhe shumë rrallë në buzën e poshtëme. Origjina e sajë
mund të jetë hereditare dhe origjinë traumatike. Trajtimi është kirurgjikal.
2.5. Atrofia labiale
Një atrofi e gjysmës së buzës së siperme është shoqëruse e sindromit Romberg dhe kjo është
kongenitale. Karakterizohet me një atrofi progresive të gjysmës së fytyrës, sidomos në
moshat 2-10 vjeç dhe vazhdon deri në 20 vjeç. Atrofia e gjysmës së buzës së sipërme
zakonish sjell dukjen e dhëmbëve dhe të gingivës. Kjo prek lëkurën, muskujt dhe në disa
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 12
raste shoqërohet me prekjemtë qafës, trungut apo ekstremiteteve. Etiologjia është e pasqaruar
plotësisht, por mendohet se një rol të rëndësishëm luajnë irritimet traumatike ose infeksioze
të sistemit nervor simpatik. Trajtimi është kirurgjikal, duke e zgjidhur me trasplante.
2.6. Hipertrofia labiale
Përfshin gjysmën e buzës por shpesh shoqërohet me përfshirje të gjuhës, qiellzës, maxillës,
mandibulës dhe dhëmbëve. Më shumë preket buza e poshtëme. Trajtimi është neurotomi
selektive e anës së shëndoshë.
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 13
2.7. Fistula labiale kongenitale
Fistulat labiale kongenitale mund të jenë të izluara ose të shoqërojnë malformacione të tjera si
:
A- Fistula labi inferior
Keto preferojnë zonën midis lëkurës dhe buzës së kuqe, janë simerike me vijën mediane.
Këto probleme mund të jenë unilaterale ose në vijën mediane, të cilat janë me gjatësi nga 1-
25 mm dhe me gjerësi 3mm. Diagnoza vendoset nga klinika,sondimi, Ro grafia me lëndë
kontrasti. Trajtimi është kirurgjikal vetëm kur e kërkon pacienti ose kur ka probleme me
infeksionin.
B- Fistula labi superior
Këto mund të jenë unilaterale, bilaterale ose mediane. Zakonishtë këto fillojnë në kufirin
mukozë-lëkurë dhe shkojnë deri në fundin e vestibulimit, në vëndin e inserimit të frenulum
labi superior, mund të kenë gjatësi 1-3 cm dhe diametër 1-3 mm. Në disa raste ky problem
shoqërohet me fistula nazale ose schiza oro-faciale, apo dubël frenulum labial superior.
Trajtimi është kirurgjikal.
C- Fistula komisurale
Këto jane uni ose bilaterale të vendosura mbi buzën e kuqe të këndit të buzëve, këto janë të
vogla të vogla 3-4 mm thellesi. Në disa raste shoqërohen me fistula prealikulare ose schiza
labio-palatine. Trajtimi është kirurgjikal.
2.8. Skizat orale dhe maksilo-faciale minore
Ne këto raste kemi vetëm skizë të muskulaturës nën lëkurë apo nën mukozë. Shpesh këto
skiza nuk diagnostikohen, me përjashtim të ndonje ankese estetike në buzë ose të ndonje
problemi në të folur në qiellzë. I sëmuri kur thotë “Ah”formohet një hulli në palatum molle,
në disa raste i sëmuri ka një hiper-nazalitet në të folur si dhe në palpim mungon spina nazale
posterior. Kur fëmija ka probleme të mëdha në të folur, bëhet fissuro-raphia.
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 14
2.9. Skizat orale dhe maksilo-faciale madhore
Keto janë anomali të shpeshta dhe hasen 1 në 500-550 lindje të gjalla dhe ndahen si më
poshtë:
- Skizat faciale mediane dhe fissurat mediane
-Skizat faciale laterale
-Skizat faciale oblike
-Skizat labio-palatinale te izoluara
-Skizat shoqëruese të sindromave malformative: Pierre-Robin, Oro-Digito-Faciale,
Franceschetiti, Displazia Ektodermale, Apple, Bixler, Meckel, Van der Wud, Treacher-
Collins etj. Me përjashtim të skizave labi-palatine të izoluara, skizat e tjera hasen shumë
rrallë në praktikën e përditshme
.
A- Fsura labiale mediane
Këto takohen si në buzën e poshtëme dhe në të sipërmen, por duhet të diferencohen nga
ragadet kronike. Fissurat shpesh shoqërojnë malforacione të tjera.
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 15
B- Skizat mediane të buzës së poshtëme
Këto në disa raste paraqiten në formën e një ure lingue-labio-mental, duke shkaktuar një
ankylo-glosi, por ka dhe forma të rënda që përfshijnë përvec buzës, mandibulën, gjuhën deri
në kockën hyoide dhe mund të shoqërojnë dhe sindroma të tjera malformative.
C- Skizat mediane të buzës së siperme
Keto probleme janë përgjegjëse për makrostomin komplente dhe prekin kryesisht meshkujt
dhe ne anën e majtë. Etiologjia është multi faktoriale, ato shoqërojnë sindromin Trecher-
Collins, sindromin Franceschetti ose sindromin Goldenhar.
D- Skizat faciale oblike
Këto probleme janë te rralla, të cilat mund të jenë uni ose bilaterale kryesishtë djathtas.
Dëmtim ky i cili përfshinë regjionin orbital, nazal dhe artikulo-temporal, por gjithashtu
shoqërohen me një schise labiale, palatine ose schise faciale laterale. Skizat faciale oblike
mund të ndahen në skiza nazo-okulare apo oro-okulare. Gjithashtu dhe këto mund të
shoqërohen me anomali kongenitale të sistemit nervor, të syve, te eksremiteteve dhe te
organeve gjenitale.
3.Nozologjitë kryesore të keqformimeve të lindura dhe anomalive të zhvillimit të
qiellzës
3.1.Astomia dhe mikrostomia
Këto janë në kuadrin e agnatisë dhe rrallë janë të izoluara në formën e deformimit të harkut të
qiellzës, i cili mund të jetë i ngushtë i thellë dhe ndonjëher i çarë.
3.2. Palatum dublex
Këto mund të paraqiten me labium duplex të procesit alveolar dhe qiellzës, paraqitet me 2
harkada dentare, 2 frenulum labial dhe 2 uvula.
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 16
3.3. Ankioliza apo synechia palatinale
Paraqitet me presistencën e një membrane buko-faringeale me mungesë të komunikimit me
faringun, por mund të kemi dhe lidhje të gjuhës me palatumin, gjithashtu mund të kemi
synechie bilaterale që lidhin nofullën e poshtëme me palatumin apo synechie të pjesës së
pasmetë qiellzës me faringsin.
3.4. Fistula palatine
Këto takohen në pjesët laterale të qiellzës, janë kryesisht bilaterale dhe simetrike, por mund të
jenë dhe unilaterale, këto të fundit mundë të jenë të izoluara ose shoqërohen me anomali të
tjera si mungesa apo hypoplazia e tonsilave palatine.
3.5. Uvula biphida
Kjo është një formë inkomplete e skizave palatine, takohet më shpesh se skizat e plota
palatine, rralë është e izoluar por shoqërohet shpesh me skizat paltine submukozale, ku pas
defektit me inspeksion shikohet një trekëndësh ngjyrë blu, që ka të bëjë me skizën kockore të
palatumit. Në disa raste uvula biffida është e shoqëruar gjithashtu dhe me disa sindroma
malformative.
3.6. Skizat paltinale të izoluara
Ashtu si për të gjitha skizat faciale edhe këto të palatumit kanë një etiologji multifaktoriale.
Incidenca e skizave palatine të izoluara është 1/2000 lindje ne Kaukazianët, 1/2500 lindje
Afro-amerikanët dhe pak me të larta tek Aziatikët. Prek më shpesh femrat 2/1 e sidomos ato
që kane një anamnez pozitive familjare. Të sëmurët me skiza palatine kanë inkopetencë velo-
faringeale, probleme me zhvillimin e nofullave, probleme me dëgjimin, probleme me të
folurit dhe gjithashtu dhe probleme me personalitetin.
3.7. Skizat palatinale të tipit sindromik
Rreth 60% të të sëmurëve me skiza faciale shoqërohen dhe me një anomali tjetër. Këto i
vërejmë në sindromin Pierre-Robin, sindromi Apert.
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 17
3.8. Anomalitë e formës velo-palatine
Në hemihipertrofin faciale qiellza është asimetrike në anën e përfshirënga anomalia,
nofulla, dhëmbët, gjuha, buza kanë nje volum te madhe.
Në hemiatrofinë faciale, kemi prekje të nofullës dhe sinusit maxillar dhe deformin të
gjysmës së pallatumit.
Ne sindromin Robin palatumi është në formën U me kokë poshtë. Dhe shoqërohet me
palatoskizë, qiellza është ne formën e V me koke pashtë.
Në sindromin Apert qiellza është e thellë dhe e ngushtë.
SKIZAT LABIO-PALATINALE TË IZOLUARA
4.Çfarë është cheliopalatoskiza?
Me cheliopalatoskizë do të kuptojmë një defektë të lindur të buzës dhe të qellzës,ku buza dhe
qellza paraqiten të çarë. Cheliopalatoskizat janë keqformime të fytyrës dhe të gojës që
ndodhin në shtatzënin e hershme, ndërsa fëmija po zhvillohet ende brenda trupit të nënës .
Qellza e çare rezulton kur nuk ka mjaftueshmëri të indeve në gojë ose ne zonën e buzes dhe
indet që janë në dispozicion , nuk bashkohen siç duhen me njeri-tjetrin .
Një buze e çare është një ndarje fizike ose ndarje e të dy anëve të buzës së sipërme e cila
duket si një hapje e ngushtë apo boshllëk në lëkurën e buzës së sipërme , kjo ndarje shpesh
mund të shtrihet përtej bazës e hundës duke përfshirë dhe kockat e nofullës së sipërme. Një
qiellëz e çarë, është një ndarje apo hapje në çatinë e gojës. Buza dhe qiellza e çarë mund të
jenë unilaterale dhe bilaterale ose e thëne ndryshe në një ose të dy anët e gojës .
5.Klasifikimi
Skizat labio-palatinale të izoluara kanë një shumëllojshmëri të madhe morfologjike, të cilat
shpesh shoqërohen dhe me skiza të pjesshme apo të plota të qiellzës. Këto mund të jenë uni
apo bilaterale me prekje dhe të strukturave të tjera të buzës, hundës, proçesit alveolar apo
qiellzës. Mund të jenë komplete apo jo komplete. Kur janë komplete prekin hundën,
proçesm,in alveolar dhe janë përgjithësishte të shoqëruara me një defek të qiellzës, ndërsa kur
janë parciale nuk preket naresi dhe në disa raste mund të ekzistoni një urë kutane.
Klasifikimet janë te shumta, por ne do të japim disa me kryesoret.
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 18
5.1-Klasifikimi sipas Davis dhe Ritche:
Defekt pre alveolar
Defekt post alveolar
Defekt komplet pre dhe post-alveolar
5.2-Klasifikimi sipas Veau:
Defekt i qiellzës së butë
Defekt i qiellzës se butë dhe të fortë
Defekt unilateral buze-proçes alveolar-qiellzë
Defekt bilateral buzë-proçes alveolar-qiellzë
5.3-Klasifikimi sipas Fogh dhe Andersen:
Defekt buzë
Defek buzë + qiellzë
Defekt qiellzë
Defekte te rralla
5.4-Shkolla jonë përdor më shumë klasifikimin e mëposhtëm:
Cheiloschisis uni dhe bilateral simplex
Chelioschisis uni dhe bilateral komplikata
Cheliognathoschisis uni dhe bilaterale
Cheilognathopalatoschisis uni dhe bilateral
Palatoschisis komplikata
Palatoschisis inkomplikata
Uvula biphida
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 19
6.Epidemiologjia dhe etiologjia
Defektet e lindura të buzës dhe të qiellzës zënë një përqindje të mirë në krahasim me defekte
të tjera të lindura të organizmit. Sipas të dhënave te shumë autorëve ato rezultojnë në 10-
15% të rasteve. Defektet e buzës me apo pa defek të qiellzës kanë një inçidenc mesatare rreth
1 rast në 1000 lindje në rracën e bardhë, kjo inçidence është e rritur tek popujt e lindjes. 1.7
raste për 1000 lindje. Më e ulët në rracen e zezë 1 rast për 2500 lindje. Për sa i përket seksit
ka një preference për meshkojt, ndersa në total schizat e tjera kanë preference për seksin
femer. 70% të defekteve të izoluara të buzës janë në anën e majtë, afërsisht 80% e defekteve
të buzës janë të shoqëruara me defekte të qiellzës. Kelio-palato-skizis takohen në 45% të
rasteve, palato-skizis 35% të rasteve dhe keilo-skizis 20% të rasteve.
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 20
Përsa i përket etiologjis ka mendime të shumta dhe ndonjherë kontradiktore, mendohet për
natyrën hereditare sipas të dhënave statistikore të literaturës nga 10-30% por ne mjaft raste
prindër me defekte kanë lindur fëmijë normal dhe prindër normalë kanë lindur fëmijë me
defekte. Ka raste që 2-3 femijë kanë lindur dhe 1 ne defekt. Rriskun me të madh për
trasmetim e ka nëna e sëmurë dhe më shumë ja trasmeton vajzës. Kur ne marim anamnezën
dhe zbulojmë se ka vëllezrit apo motrat e sëmura përqindja e shfaqjes së defektit të buzës +
qiellzës është 4.4% dhe vetëm qiellza 2.5 %. Kur ka një prind të sëmurë 3.2% dhe 6.8% kur i
ka të dy prindërit 15.8% dhe 14.9% kur ka dhe vëllezer + motra të sëmura 9% dhe 10%.
Por përveç natyrës hereditare një rol të rëndesishëm ka dhe mjedisi rrethuaes, pikerisht
agjentët teratogjene si më poshtë:
1- Infeksionet
2- Traumat
45% 35%
20%
Kelo-palato-skizis Palato-skizis Kelio-skizis
Defekti ne %
0.0%
2.0%
4.0%
6.0%
8.0%
10.0%
12.0%
14.0%
16.0%
Moter ose vella te semure
1 prind te semure
Te 2 prindrit te semure
Moter+vella te semure
Defekti: buze+qellze
Defekti:qiellz
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 21
3- Agjentët fizike
4- Agjentët toksike
5- Shkaqet endokrine
6- Kequshqyerja
7- Prindër alkolik
8- Prindër që janë mjekuar për një kohë të gjatë me kortizonik
9- Sëmundje infektive virale
10- Dermatite virale
11- Sifilizi
12- Gonorea
13- Përdorimi i shumtë i medikamenteve
14- Tifo
15- Ushqimi i pasur ose jo i pasur me vitamina sidomos ajo A dhe B
16- Pirja e duhanit - Gratë që pijnë duhan gjatë shtatzënisë kanë më shumë të ngjarë që të
ketë një fëmijë me një të çarë orofaciale se sa gratë që nuk pijnë duhan.
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 22
17- Diabeti - Femrat me diabet të diagnostikuar para shtatzënisë janë të rezikuara për të pasur
fëmijë me një te çarë orofaciale
18- Mosha e prindërve sidomos e babait mbi 30 vjeç krijon mundësi për defektet e
mesipërme. Sot po i kushtojnë rëndesi sa her dhe më të madh stresit apo shokut psiko-
emocional në lindjen e këtyre defekteve.
Ekziston një numër i madhe sindromash malformative që operohen me skiza faciale dhe
palatine. Në bazë të të dhënave të litaraturës malformacionet janë më të shumta kur fëmija ka
defekt lateral me ose pa defekt qiellze sesa te ata me defekt unilateral. Skizat labiale dhe
palatinale së bashku janë të shoqëruara me disa nga sindromat e mëposhtëme të cilat
trasmetohen në mënyre kromostomike rencesive si:
Sindromi i Apert
Sindromi i Bixler
Sindromi i Meckel
Disa nga sindromat që trasmetohen në mënyrë autosomike dominante po i rreshtojmë më
poshtë:
Sindromi i Hodgkin
Sindromi Van-Der-Wowde
Sindromi i displazis ektodermale
Sindromi oro-digito-facial
Sindromi i Franceschetti
Sindromi Pierre-Robin
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 23
Siç mund ta shohim defektet e lindura të buzës janë të shumta duke filluar nga më të
thjeshtet dhe të izoluarat deri tek më të vështirat dhe të shoqëruara me sindrome malforative
të cilat paraqesin më të mëdha në trajtim.
8.Diagnoza
Një defekt i buzës dhe i qellzes është dicka shumë e dukshme fizike dhe e lehtë per tu
diagnostikuar . Ultratingujt prenatal ndonjëherë mund të përcaktojnë nëse një defekt i buzes
dhe qellzes ekziston në një fëmije të palindur . Nëse ky defekte nuk është zbuluar me
ultratinguj para lindjes atëher do të zbulohet me një ekzaminim fizik i gojës dhe hundës
menjeher mbas lindjes nga kontrolli rutine që u bëhet fëmijëve të porsalindur. Ndonjëherë ky
testimi diagnostik mund të bëhet për të përcaktuar ose të përjashtuar praninë e anomalive te
tjera .
MRI
Echo
Amniocenteza
Egzaminimi fizik I fëmijes
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 24
9.Diagnozat infermiarore
Renie në pesh lidhur me mosushqyerjen
Fëmija është anksioz lidhur kjo me dhimbjet e veshit
Munges në zhvillimin e fëmijës lidhur kjo me mosushqyerjen
Probleme psikologjike lidhur me te qënit ndryshe nga bashkëmoshatarët e tij
Mbyllja ne vetvete lidhur kjo me defektin
Frika e lidhur me aparaturat e ndryshme që përdoren për ushqimin e tij
Probleme me kalimin e ushqimit lidhur kjo me kalimin e tij ne rruget nazale
Probleme me kafshimin lidhur kjo me mungesën e dhëmbëve
Probleme me nuhatjen lidhur kjo me defektin e hundës
Probleme ne artikulimin e fjalëve lidhur me defektin e nofullës dhe hundës
Probleme me zërin,lidhur me problemin e hundës,fëmija flet me zë hundës
10.Problemet që lindin nga ky defekt
• Problemet me ushqimin. Me një ndarje apo hapje në buze e qellze , ushqimi dhe lëngjet
mund të kalojnë mbrapa gojes përmes hundës dhe për pasoj fëmija do të mbytet . Për fat të
mirë janë projektuar disa shishe posaçërisht për fëmijët ku thithat e tyre ndihmojnë për të
mbajtur lëngjet të rrjedhin në drejtim të stomakut pa u kthyer mbrapsh drejt hundes . Keto
shishe i ndihmojnë fëmijët të marin lëndët ushqyese të nevojshme për rritjen e tyre deri sa të
vije koha e operacionit . Një tjetër mënyrë e te shqyerit mund të bëhet dhe me mjete të tjera
si: me pikatore, me kupë , me lugë , me tapë , apo ndonje pajisje qe futet në gojën e femijes .
Qiellëza e ndarë më dysh e cila pengon ushqimin e fëmijës nga goja, por që lejon ushqimin të
merret nga hunda,por kjo shkakton vështirësi në përtypje dhe gëlltitje. Më vonë ky defekte do
të pengojë fjalët , sepse bashkëtingëlloret e tilla si g , b , d , dhe f , të cilat janë formuar
zakonisht nga presioni kundër çatisë s e gojës , janë shtrembëruar nga rezonancë në zgavrën e
hundës .
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 25
• Probleme me dëgjimit nga infeksioni i veshëve. Fëmijët me qiellëz çarë janë të rrezikuar
ndaj infeksioneve të veshit pasi ata janë më të prirur ndaj futjes së fluideve në veshin e
mesëm . Nëse nuk trajtohen infeksionet e veshit mund të shkaktojë humbjen e dëgjimit . Për
të parandaluar këtë demtim fëmijët me qiellzën e çarë zakonisht u vendosen disa tuba të
veçanta për të ndihmuar kullimin e fluideve , dëgjimi i tyre duhet të kontrollohet një herë në
vit .
• Problemet me zërin. Fëmijët me buzë dhe qellzë të carë kanë probleme me të folurën. Zërat
e tyre nuk janë të kordinuar mirë ,zëri mund të marrë në një zë hundës dhe të folurit e ketyre
femijeve mund të jetë i vështirë për tu kuptuar . Jo të gjithë fëmijët kanë këto probleme me të
folurit dhe operacioni mund të rregulloj të gjitha problemet e tyre , por për disa të tjerët do të
na duhet një mjek i veçante i cili do të punojë me fëmijën për të zgjidhur vështirësit në të
folur .
• Problemet dentare. Fëmijët me të çara në buzë dhe në qellzë janë më të prirur ndaj
dëmtimeve të dhëmbëve sesa femijet e tjerë për arsye se qellza ku vendosen dhëmbët është
shumë e dëmtuar edhe nëse do të dalin dhëmbët ata kanë nevojë për një trajtim të specializuar
dentar dhe ortodontik . Përveç kësaj fëmijët me qiellzën e çarë shpesh kanë një defekt me
kockën që përmban dhëmbët . Kemi 3 lloj defektesh të lidhura me daljen e dhëmbëve: 1-kemi
dhëmbë të përhershëm 2-mos dalje të dhëmbëve të përhershëm 3-parandalimi i kurrizit
alveolar . Këto probleme zakonisht mund të riparohen me anë të kirurgjisë orale.
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 26
11.Lidhja e cheliopalatoskizis me të folurën dhe dëgjimin
Fëmijët me qellëzë të care kanë një sërë problemesh në të folur të cilat rezultojnë
drejtpërdrejt nga dallimet anatomike të tilla si paaftësia Velopharyngeal e cila I referohet
paaftësisë për të mbyllur hapjen nga fyti në zgavrën e hundës , e cila është e domosdoshme
për shqiptimin e disa shkronjave te tilla si: p, b, t , d , s , z ,etj. Ky lloj i gabimeve zakonishtë
është zgjidhur pas riparimit të qiellzës . Megjithatë ndonjëherë fëmijët me qellzë të çare
mund të kenë edhe gabime në të folur të cilat zhvillohen si rezultat i një përpjekje për të
kompensuar pamundësinë për të prodhuar fonema të ndryshme. Për këta fëmijë zhvillohen
disa kurse special të gjuhës që mund të jenë shumë të dobishme për të ndihmuar në zgjidhjen
e problemeve të fonetikes,lidhur kjo me qellzën ndarë. Përveç kësaj, hulumtimet kanë treguar
se fëmijët që marrin ndërhyrjen e hershme të gjuhës kanë më pak gjasa për të zhvilluar
modelet e gabimeve kompensuese më vonë .
Humbja e dëgjimit
Dëmtimi dhe humbja e dëgjimit është veçanërisht e përhapur në fëmijët me qellzë të çarë. Në
tubin e eustachut ka disa probleme që lidhen me fibrat muskulare dhe mungesën e një
spirance e cila ndihmon në funksionimin e efektiv të veshit. Në këtë situatë kur ajri në veshin
e mesëm është i zhytur nga mukoza,presioni negativ nuk kompensohet gjë e cila rezulton në
sekretimit e lëngjeve në hapësirën e veshit të mesëm nga mukoza. Fëmijët me këtë problem
në mënyrë tipike kanë një humbje të dëgjimit e shkaktuar kryesisht nga kjo rrjedhje ne veshin
e mesëm.
12.Fiziopatolagjia dhe anatomia patologjike
Në disa raste nuk ekziston dyshemeja e humdës
Lëvizja e premaksilës në defektin bilateral të buzës dhe qiellzës
Incizivi lateral në anën e defektit është ose i prishur ose jashtë harkades dentare
Këto defekte kanë narese të deformuar, devilim të septum nasit, devijim të kolumeles dhe
shkurtim të saj, devijim të apex nazi, defekt të gjithë piramidës nazale, ygjerim të
nostrilit dhe mungesë të kartilazhit të ala-nares.
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 27
Në defektin bilateral vomeri është i pazhvilluar dhe të dy meatuset janë të hapura, lëvizje
të premaxillës.
Në defektin unilateral vomeri shkon në anën e shëndoshë dhe një meatus nazi është i
hapur.
Defektet e buzës e shqetësojnë të sëmurin nga ana estetike.
Mund të pengojnë në marrjen e ushqimit.
Kur shoqërohen me defekte të qiellzës, përveç problemeve që thamë më sipër, kanë
vështirësi në frymëmarrje me rrugën natyrale, shpeshë vuajnë nga infeksionet e rrugëve
të sipërme të frymëmarrjes dhe të veshit. Infeksionet e veshëve vijnë si pasojë e
disfunksionit të Tubit të Eustakut që sjell mos ventilim dhe drenim të tyre, gjë që lidhet
me çrregullimet e muskujve të qiellzës së butë.
Kanë mjaft vështirësi në të filur veçanërisht në shqiptimin e bashkëtingëllloreve grykore
G,K dhe veshtirësi ne të folur, pasi mungon akti i thithjes.
Shoqërohen me deformime dento-maxillare.
Këto janë më të shprehura kur shoqërohen me sindromë malformative.
Probleme psiqike për fëmijet kur ai rritet.
Shqetësime deri në neurozë të prinderve të cilët kërkojnë me ngulm sa më të shpejtë të
jete e mundur të këtyre defektve.
Për korrigjimin e këtyre defekteve kërkohen kirurgë me eksperiencë disa vjeçare, sidomos
kur shoqërohen me defekte kockore, mungesa të bazës së hundës, defekte të gjera me atrofi
dhe deformim të flegrës së hundës etj. Duke e parë literaturën botërore akoma dhe sot ka
mendime të ndryshme, madje dhe kontradiktore përsa i përket moshës së korrigjimit dhe
teknikave operatore. Në fillim korrigjimi i ketyre defekteve është bërë në vijë të drejtë sipas
autorëve Kavrakirov, Mirault, Popesku, Braun, apo dhe modifikime të këtyre autorëve. Vite
më vonë filloj aplikimi i teknikave me trekëndësha sipas Mirault, Randal, Veau dhe në
kohën e tanishme aplikohen me sukses teknikat sipas Tenyson dhe më e përdormshja teknika
Milllard. Diagnoza prenatale e këtyre defekteve është vendoset në 3-4 muajt e parë të jetës
intrauterine nëpërmjet analizes gjenetike të lengut amniatik si dhe të echos gjinekologjike.
Defekti i buzës kapet lehtë me echo, ndërsa defekti i nofullës jo. Sapo konstatohet defekti i
sëmuri i rekomandohet kirurgut OMF, gjithashtu duhet bërë konsultë me gjenetistin. Në të
njëjtën kohë instruktohet prindi për mënyrën e të ushqyerit, përdorimit të biberonit etj. Nuk
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 28
lihet pasqaruar dhe koha e interventit, vëndi për kryerjen e këtyre operacioneve si dhe
kriteret që duhet të përmbush fëmija për tu operuar etj.
13.Menaxhimi multidisiplinor i keilognatopalatoskizave
Në vitet 390 bëhet riparimi i parë në botë nga një mjek kinez.
1561 është bërë një obturator për defektin e qiellzes.
1764 Monnier ka bërë palatumin e parë.
1843 Malgaigne ka bërë mbylljen e buzës me lembo lokale.
1862 Lagenbeck koncepton dhe realizon uranoplastikën me incizione liruese.
1884 Hagerdon koncepton dhe realizon uranoplastikën nëpërmjet “Z” plastikës
trekëndësh.
1952 Tennison realizon chelioplastiken me lembo trkëndëshe.
1958 Millard realizon chelioplastikën me lembo rrotulluese.
Sot në literaturën botërore ke mjaftë emra autorësh si: Veau, Black, Bardack etj.
14.Protokolli aktual i trajtimit
1. Vlerësimi i fëmijës pas lindjes, vënia e diagnozës.
2. 3-6 muaj bëhet korrigjimi i buzës duke zbatuar parimin e katër dhjetave.
3. 12-18 muaj riparihet qiellza.
4. 2-3 vjeç vlerësohet të folurit nëpërmjet Longopedit.
5. 3-5 vjeç kirurgji shtesë për buzën.
6. 5-8 vjeç përdoret ortodontika e pjesëshme.
7. 5-7 vjeç në rast nevoje bëhen ndërhyrje për të evituar inkontinencen velo-faringeale.
8. 7-8 vjeç zgjerimi, distraksion ne maxillë.
9. 9-11 vjeç grafitë kockore alveolare.
10. 12-13 vjeç ortodonci e plotë e përgjithëshme.
11. 17-20 vjeç kirurgji ortognatike në nofulla dhe plastikë e hundës.
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 29
Kirurgu duhet të përcaktojë moshën e përshtatshme për korrigjimin e defektit në varësi të
zhvillimit fizik dhe psiko-motor të fëmijës, pa harruar malformacionet shoqëruese. Përpara se
këta fëmijë të futen në operacion duhet të zbatohet rregulli i katër dhjetave:
1- Mosha 10 javëshe
2- Hemoglobina mbi 10
3- Pesha mbi 10 paund
4- Leukocitet nën 10 mijë, kjo për të shmangur pranin e ndonjë infeksioni në organizëm.
15. Kujdesi infermieror pre-operator
Bërja e të gjitha analizave
Infermierja që do të meret me kujdesin e fëmijës, do të shoqëroj fëmijën për të kryer të
gjitha egzaminimet e kërkuara nga mjeku, të nevojëshme për kryerjen e kësaj proçedure.
Gjatë kryerjes së këtyre egzyminimit ajo duhet të jetë shumë e sjellshme, e mirkuptushme
dhe mbi të gjitha të mundohet tua lehtësoj dhimbjen prindërve dhe fëmijës, duke ju
përgjigjur pyetjeve që i drejtohen.
Pregatitja për ndërhyrje
Roli i infermierjes për pregatitjen e fëmijës është po aq i rëndësishëm sa dhe roli i
psikologut,pasi ajo është personi që kontakton më shpesh me fëmijën dhe prindrit e tij.
Ajo jep këshilla për mënyrën e ushqyerjes para operacionit, pra së do të qëndroj fëmija pa
ngrën, para se të hyj ne sallë.
Pregatijtja për rezultatet e pritëshme të operacinit
Edhe pse kirurgu përkatës i ka shpjeguar proçedurën familjarëve,ata përsëri kanë shumë
pyetje në mendjen e tyre që i shqetësojnë. Një nga ekipi që i kupton dhe bje ndesh me
shqetësimet e tyre është dhe infermierja, e cila do tu përgjigjet pyetjeve të drejtuara duke i
paralajmëruar për rezultatet e operacionit. Ajo e ka për detyrë të qetësojë, ashtu si fëmijën
nëse ai është në gjëndje të kuptoj edhe prindërit.
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 30
Dhënia e qetësuesve
Ashtu si para çdo lloj operacioni dhe te ky do të lind nevoja e marjes së qetësuesve. Këta
të fundit ndihmojn për një gjumë sa me të qet dhe realaksues për fëmijën, një nat përpara
kryerjes së proçedurës kirurgjikale.
Konkluzionet
Defektet e lindura të buzës dhe të qiellzës zënë një përqindje të mirë në krahasim me
defekte të tjera të lindura të organizmit. Sipas të dhënave te shumë autorëve ato rezultojnë
në 10-15% të rasteve. Defektet e buzës me apo pa defek të qiellzës kanë një inçidenc
mesatare rreth 1 rast në 1000 lindje në rracën e bardhë, kjo inçidence është e rritur tek
popujt e lindjes. 1.7 raste për 1000 lindje. Më e ulët në rracen e zezë 1 rast për 2500
lindje. Për sa i përket seksit ka një preference për meshkojt, ndersa në total schizat e tjera
kanë preference për seksin femer. 70% të defekteve të izoluara të buzës janë në anën e
majtë, afërsisht 80% e defekteve të buzës janë të shoqëruara me defekte të qiellzës. Kelio-
palato-skizis takohen në 45% të rasteve, palato-skizis 35% të rasteve dhe keilo-skizis
20% të rasteve.
Kapitulli II
Objektivat e interventit në korrigjimin e defektit
17. Korigjimi i defektit
Korigjimi i vetëm I këtij defektit është kirurgjia e cila konsiston në bërjen e disa
operacioneve të njëpasnjëshëm. Pas riparimit fillestar të buzës së çarë, mjeku mund të
rekomandojë operacione të mëvonshme që duhet të ndjeki fëmija, këto operacione kanë
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 31
të bëjnë me përmiresimin e të foluririt si dhe përmiresimin e pamjes së buzës dhe hundës.
Operacionet ndahen sipas moshës dhe pjesës ku ndodh defekti:
Ndërhyrja në buze bëhet: në muajn 1 dhe 4.
Ndërhyrjet në qellëz bëhen: në muajn 5 dhe 15.
Më pas do të kemi dhe disa operacione që do të ndjekin operacionet e meparshem, të
cilet kanë lidhje me përmiresimin e të folurit dhe pamjes së buzës,qellzës dhe hundës.
Kirurgjia që ka të bëj me defektin e cheliopalatoskizës do të zhvillohet në një spital ku
fëmija do të jetë nën efektin e anestezis, kështu që ai ose ajo nuk do të ndjej dhimbje ose
të jetë i zgjuar gjatë operacionit . Shumë teknika dhe procedura të ndryshme kirurgjikale
janë përdorur për të riparuar buzën dhe qellzën e çare, teknika të cilat kanë të bëjnë me
rindërtimin e zonave të prekura si dhe për të parandaluar ose trajtuar komplikime që
lidhen me këtë defektë.
-Kirurgjia e vendosjës së tubave të veshit
Për fëmijët me qiellzën e çarë, do të na duhet të vendosim disa tuba në vesh, të cilët do të
vendosen gjatë operacionit të parë për të zvogëluar rrezikun e infeksioneve të shpeshta të
veshit te këta femijë, të cilat mund të çojnë dhe në humbjen e dëgjimit. Kjo lloj kirurgjie
ka të bëje me vendosjen e tubave të veshit,ku përfshihet vendosja e cilindrave të vegjël
në daullen e veshit.
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 32
-Kirurgjia për të përmirësuar pamjen kozmetike
Operacioneve shtesë do tu shtohen dhe operacionet që kanë të bëjnë me përmirësimin e
pamjes së gojës, qellzës dhe hundës. Kirurgjia mund të rezultojë në përmirësimin e
ndjeshëm të paraqitjes së fëmijës, cilësis së jetës, si dhe aftësis për të ngrënë, marr frymë
dhe të folurit. Rreziqet e mundshme të operacionit mund të përfshijnë gjakderdhje,
infeksion, shërim të dobët ,infeksion të plagës, dëmtim të përkohshëm ose të përhershëm
të nerve, enëve të gjakut ose strukturave të tjera.
18. Objektivat e kirurgut në korrigjimin e defektit
E rëndësishme është kordinimi i mirë i punës së ekipit multidisiplinor.
Me anë të kelioplastikës kirurgu O.M.F synon të normalizojë pamjen estetike të buzës
dhe të hundës në mënyrë që pacienti të ndihet mirë.
Kirurgu duhet të rivendos ekilibrin muskular të ndërprer në zonën e orbikularisit dhe nën
nares, për të evituar pasojat sekondare problematike.
Gjithashtu synohet të arrihet lartësia dhe gjerësia e buzës .
Rikrijimin e dyshemesë së hundës dhe të narisit krahasuar me anën e shëndoshë.
Të mbeten sa më pak cikatrice keloide,kjo duke qepur ne menyrë korrekte të tre shtresat
e duke përdorur material suture sa mëë pak traumatike.
Kirurgu duhe të jetë i aftë që përveç korrigjimit të defektit me teknikën standarte të
shfrytëzojë dhe eksperiencen e tij për zgjidhjen e problemit.
Nuk duhet nënvlerësuar edhe kujdesi i prindërve pas operacionit si dhe heqja e suturave
pas 7-8 ditëve.
Mirë është që plaga mos të ekspozohet në diell për një periudhë.
19. Ekipi multidisiplinor që mer pjes në trajtimi
Fëmijet me probleme të buzës dhe qellzës shoqërohen edhe me komplikacione të shumta ,
gjë e cila kërkon edhe një trajtim të detajuar nga specialist të ndryshem si:
• Kirurgu plastik i cili merret me vlerësimin e problemit të buzës dhe qellzës dhe operacionet
e mundeshme që do të kryhen .
• Otolaringologu i cili do të merret me vlerësimin dhe trajtimin e problemeve të dëgjimit .
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 33
• Një kirurg që vlerëson segmentet e sipërme të nofullës , dhe nëse është e nevojshme
përmireson funksionin dhe pamjen e saj .
• Një orthodontist i cili do të shpjegoj gjithca në lidhje me problemet e daljes së dhëmbëve .
• Një dentisti i cili do të kryej kujdesin dentar rutinë .
• Një prosthodontist i cili duhet për të bërë dhëmbët artificiale dhe pajisjet dentare te cilat do
te përmirësojn pamjen dhe do te përmbushin kërkesat funksionale të të ngrënit dhe të folurit .
• Një specialist i cili do të meret me vlerësimin e të folurit dhe poblemet e të ushqyerit .
• Një terapist i cili do të punojë me fëmijën për të përmirësuar fjalimin .
• Një audiologist i cili është specialisti që meret me crregullimin e komunikimit që rrjedhin
nga një dëmtim i degjimit .
• Një infermiere koordinatore e cila do të siguroj mbikëqyrjen e vazhdueshme të shëndetit të
fëmijës
• Një psikolog i cili do ti ofroj një mbështetje psikologjike familjes dhe femijes gjithashtu ai
do të vlerësojë çdo problem crregullues për femijen .
• Një gjenetist i cili do të ndihmoj prindërit dhe pacientët e rritur të kuptojnë shanset e të
pasurit më shumë fëmijë me këto kushte .
Ekipi i kujdesit shëndetësor punon së bashku për të zhvilluar një plan të një kujdesi të
detajuar që plotëson nevojat individuale të çdo pacienti . Trajtimi zakonisht fillon në fëmijëri
dhe shpesh vazhdon me moshën e rritur të hershme.
Obsertri i cili do të kujdeset nga momenti i zbulimit të defektit dhe deri në fundin e
shtatzanisë
Pediatri i cili do të jetë një nga kontaktet kryesore të fëmijës
Punonjësi social i cili do të meret me anën monetare të familjes
Gjenetisti i cili do të meret me gjetjen e shkaqeve kromzomiale të lindjes së këtij
defekti.
Neuropsiqatri, puna e të cilit është themelore pasi fëmijët e lindur me këtë defek ka
probleme të vogla neurologjike
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 34
20. Proçedura dhe Trajtimi kirurgjikal
Një kirurgji e buzës është një procedure kozmetike e dizenjuar për të riformuar buzët.
Shumica e pacientëve e kanë madhësinë e buzëve të tyre të reduktuar, për këtë arsye ata
kërkojnë që buzët e tyre të bëhen më të mëdha e më të plota. Procedura mund të kryhet nën
anestezi lokal ose anestezi të përgjithshëme, në varësi të preferencave të dy palëve si kirurgut
dhe pacientit. Kirurgët zakonisht zvogëlojne madhësinë e buzëve duke hequr një sasi të vogël
të mishit që ndodhet nën pjesën e qellzës, e nevojshme kjo për të rregulluar defektin. E gjitha
kjo procedur mbaron me pakënaqsin e pacientit pasi buzët hollohen shumë, e për ta rregullur
këtë gjë kirurgët plastik përdorin një gamë të madhe implantesh dhe produrash që kanë si
qëllim rritjen e madhësis së buzëve. Për rindërtimin e buzëve shumë kirurgë sugjerojnë të
përdoren indet e vet pacientit, ky ind mund të merret nga barku ose kofshët. Përvec
rindërtimit të buzëve me ind nga trupi I vet pacientit, mund të përdoren dhe mbushës
artificialë dhe implante të cilat gjithashtu përdoren për të rritur madhësin dhe plotësimin e
buzëve. Produktet hialyronike me acid-bazë, vaj silikoni dhe pëlhurë Gortex mund të jetë
futur në buzët e pacientit për të rritur madhësinë e tyre dhe plotësinë. Disa pacientë mund të
mos jenë të lumtur me rezultatet e një procedure të tillë dhe mund të zgjedhin që të ketë një
reduktim të pjesës së buzëve për të hequr kështu implantin ose materialin fillestar.
Vështirësia dhe rrezikshmëria e një procedure të tillë përgjithësisht ndryshon, në varësi të
llojit dhe sasisë së materialit implantues të përdorur dhe gjëndjes së përgjithshme të pacientit.
Acidi hialyronik është acid mbushëse me bazë dhe është më i thjeshtë për tu hequr më
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 35
vonë,nëse pacienti nuk është i kënaqur me rezultatin.Rezultatet e një ndërhyrje ndryshojnë në
varësi të llojit të implantit të përdorur si mbushës. Mund të ndodhë që madhësia e buzëve pas
operacionit të ndryshojë, e buzët në mënyrë tipike mund të tkurren rreth pesë muajve të parë
pas operacionit. Implantet zakonisht ofrojnë më shumë rezultate të përhershme. Për pacientët
që dëshirojnë reduktimin e buzës kirurgët zakonisht bëjnë shkurtime të vogla në skajet e
buzëve, përmes të cilave ata janë në gjendje për të hequr një segment të mishit nën lëkurë.
Kirurgu mund të përdorë pickatore për të hequr implantet e fortë nga buzët, nëse implanti ose
materiali filler është e vështirë për të hequr në këtë mënyrë, kirurgu thjeshtë mund ta pres atë
së bashku me një pjesë shumë të vogël të indit të pacientit.
Nje fëmijë që do të operohet me defekt të buzës duhet vlerësuar sipas parimit të kater 10-
tave. Nëse fëmija nuk vuan nga ndonjë sëmundje tjetër kur futet në sallë duhet të kryej
patjetër këto proçedura: gjak komplet me formulë, Ro-grafi pulmoni dhe ECG. Për
korrigjimin e defekteve të lindura të buzës njihen mbi 50 proçedura të pranuara gjerësisht.
Dhjetë herë më shumë eshtë numri i modifikimeve të tyre. Secila teknik ka avantazhet dhe
disavantazhet e veta, do të kemi një riparim korrektë nëse krhet nga duar me eksperienc të
gjatë në këtë fushë, pasi kjo llojë kirurgjie nuk është e njëjtë te të gjithë pacientit, kështu që
her pas her kirurgu duhet të manovroj me gërshetimin e e disa teknikave së bashku. Në vite
kelioplastika është realizuar si më poshtë:
1- Riparim në linjë të drejtë. Perdoret ne defekte inkomplete dhe në eleminimin e
cikatriceve, freskim + suturë.
2- Lembo trekendëshe. Defekte të ngushta dhe të pjeseshme, kërkon matje ekzakte dhe
vizatim matematikor, prandaj kërkon kirurg me eksperienc.
3- Lembo rrëshqitëse rrotulluese. Kjo metodë është e vështirë për tu realizuar dhe
përdoret kryesishtë në defektet e gjera.
4- Teknika sipas Veau dhe Black për korrigjimin e defekteve komplete bilaterale si dhe
teknika Millard për defektet e pjesëshme bilaterale.
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 36
21. Teknika sipas Tennison dhe Randall
Gjate realizimit të kësaj teknike duhet të kemi kujdes zbatimin egzakt të pikave, suturimin në
tre shtresa dhe suturimin korrektë të muskulit orbikularis oris.
Pika 1-Mesi i vermilionit të Kupidonit
Pika 2-Apexi i Kupidonit në pjesën normale
Pika 3-Apexi i Kupidonit në pjesën e defektit
Pika 5-Kufiri i vermilionit të elementit medial në bazën e kolumnës në narisin e kundërt
Pika 4-Pika koresponduese me pikën 5 në bazën e kolumeles në narisin e kundërt
Pika 6-Është një pik në dyshemen e narisit të elementit lateral që ka të njëjtat raporte që
ka pika 4 me bazën e narisit në anën normale
Pika 7-Shënohet pak a shumë në pikën e mesit të filturimit në mënyrë që këndi 5,3,7 të
jetë pak a shumë kënd i drejtë
Pika 8-Shënohet në kufirin e vermilionit të elementit lateral në pikën ku brezi muko-
kutan fillon të zbehet
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 37
Pika 10-Është pika e mesme e segmentit 7,1,3 dhe pika 11 është pika e mesme e
segmentit 9,1,2
Pika 9-Gjendet me prova sipas përmbushjes së këtyre raporteve:
1. Gjatësia 6-9 e barabartë me gjatësinë 5-13
2. Gjatësia 4-2 minus gjatësin 5-10 e barabartë me 8-11
3. Gjatësia 8-12 e barabartë me gjatësin 9-12
22. Teknika sipas Millard
Pikat kyçe të teknikës Millard janë:
1. Flapi A: Rrotullim poshtë i kupidonit në pozicion normal
2. Flapi B: Avancim medial i pjesës së sipërme të elementit lateral në boshllëkun e
krijuar nga flapi A
3. Flapi C: Zgjatje e kolumelëssë anës së defektit
4. Flapi D: Korrigjim i pavarur i depresionit alar të anës së defektit
5. Flapi E: Rikonstruksion i sfinkterit të muskulit orbikularis oris
Pika 1-Mesi i vermilionit të Kupidonit
Pika 2-Apexi i Kupidonit në pjesën normale
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 38
Pika 3-Apexi i Kupidonit në pjesën e defektit
Pika 4- Bazen e ala-nares në anës e shëndoshe
Pika 5- Bazen e kolumelës në anën e shëndoshë
Pika 6- Pika e komisurës në anën e shëndoshë
Pika 7- Komisura në anën e defektit
Pika 8- Kufiri i vermilionit në pikën ku brezi mukokutan fillon të zbehet
Pika 9- Mbarimin e mukozës labiale në pjesën e brendëshme të narisit të defektit
Pika 10- Është simetrike me pikën 4
Pika 11- Është pjesa laterale e naresit
Pika 12- Është një incizion lirues në pjesën
Pika 13- Është pika ku mukoza labiale në anën e shëndoshë përfundon në pjesën e
defektit të kolumelës
Pika X- Është një pikë e krijuar nga një incizion lirues në pjesën laterale të filtrumit të
shëndoshë
23. Teknika sipas Veau
Kjo përdoret për të mbyllur defektet komplete bilaterale. Pikat kyçe të kësaj teknike janë:
1. Rikonstruksioni i kupidonit me vermilion nga elementët lateral
2. Ruhet vermilioni i prolabiumit dhe përdoret si veshje orale e pjessës qëndrore
3. Incizione të vogla relaksuse përdoren për krijimin e stabilizimit të ala-naresit
Vijat e ndërprera tregojnë incizionet që duhen bërë përgjatë kufijëve të vermilionit. Flapet X
dhe Y duhet të përfshijnë bregun mukokutan, bëhet mobilizimi i flapeve X dhe Y.
Vermiolioni i pro-labiumit incizohet gjatë kufirit të jashtëm, kufiri i brëndshëm ruhet i
paprekur, vermilioni i pro-labiumit përmbyset dhe rrotullohet poshtë në mënyrë që të
shërbejë si veshje mukozale, vijat e ndërprera tregojnë incizionet liruese që bëhen më ala-
nasi. Muskuli orbikularis oris i elementëve lateral disekohet në këtë stad ose në një etap të
dytë. Flapet laterale afrohen me pjesën qëndrore të buzës përmes suturimit të tre shtresave.
Mund të bashkohet muskuli orbukularis oris i segmenteve laterale. Flapet X dhe Y përshtaten
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 39
dhe zhvendosen poshtë pro-labiumit. Vermilioni i prolabiumit “Z” suturohet në planin
posterior të buzës së sipërme të rikonstruktuar në mënyrë që të krijojë veshjen intraorale.
24..Teknika sipas Black
Kjo është një teknik e vështirë, sidomos në defektet e gjera ku ka dhe munges indesh
rezultatet nuk janë dhe aq të kënaqëshme. Keiloskizi bilateral çrregullon shumë formën dhe
stukturën faciale. Ndër vite trajtimi i keilo-skizi-bilateral është bërë në fillim duke ekscizuar
pre maxillën dhe pro labium. Më vonë kirurgët nëpërmjet teknikave të Veau, Tennison,
Millard janë munduar të rregullojnë premaxillen, të zgjasin kolumelën dhe buzën duke i sjellë
në një vijë të drejtë dy segmentet labiale laterale dhe segmentin prolabial. Shpesh kirurgu
detyrohet të ruaj indet në anë të defektit për të krijuar një shtresë mukoze të mjaftueshme.
Pika 1 dhe 2 baza bilaterale e kolumnës.
Pika 3 dhe 4 maja bilaterale e harkut të kupidonit.
Pika 5 pika e mesit të thellësis së harkut të kupidonit.
Pika 6 dhe 7 pika bilaterale në anën e brendëshme të naresit.
Pika 8 dhe 9 pikat laterale të nareseve.
Pika 10 dhe 11 pikat bilaterale të majës së harkut të kupidonit.
Pika 12 dhe 13 janë të barabarta me (3-5=5-4).
25. Teknika sipas Millard
Kjo teknik ka disa pika kyçe që do ti përmendim më poshtë:
1. Rikonstruksion i Kupidonit me vermilion nga elementet lateral.
2. Çlirimi i pro-labiumit nga pre-maxilla.
3. Rikonstruksion i sfinkterit të muskulit orbikularis oris
4. Incizionet duhen kryer duke ndjekur linjat natyrale
Fillohet me incizionet përgjatë kufirit të vermilionit të segmenteve laterale duke përfshir
bregun muko-kutan. Vermilioni i pro-labiumit ndahet në tre flape:
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 40
1. Nje flap centralnga sipër i bazuar nga indi subkutantë pro-labiumit në mënyrë që kur
të disekohet të formojë murin e pasëm të vermilionit të bazës së rikonstruktuar.
2. Dy falape laterale të cilat bazohen në premaxillë duke shërbyer si veshës shtesë të saj.
Kujdes duhet patur që incizionet rrotulluese në pjesën e sipërme të pro-labiumit duhet të jenë
gjithmon të ndara. Flapet laterale çlirohen nga maxilla duke i mobilizuar përmes incizioneve
bilaterale në sulkuset gingivo bukale superiore. Flapi central i prolabiumit i çkolitur nga
premaxilla suturohet me flapet laterale në mënyrë që të mbyllet sipërfaqja e përparme e
zbuluar e pre-maxilles. Fibrat orbikularis oris disekohen nga elementët lateral në mënyrë që
të realizohet mbyllja në tre shtresa. Me pas elementët lateral avancohen drejt vijës mediane
dhe suturohen në dy shtresa mukoze e muskul prapa flapit central të prolabiumit të çkolitur.
Prolabiumi suturohet me buzët kutane të elementëve lateralë. Flapet laterale më pas
suturohen me njëri tjetrin në vijën mediane poshtë prolabiumit. Ndërsa vermilioni i
prolabiumit të çkolitur formon veshjen e mbrapme të buzës.
26. Teknika sipas Bardach
Kjo teknik përdoret kur kemi defekte të gjera duke krijuar dy lembo unipedukulare të cilat
ushqehen vetëm nga arteriet palatinale. Në këtë teknikë duhet bërë një disekim i kujdesshëm i
pedunkulit neurovaskular palatinal si dhe muskujve që inserohen në kockat palatinale. Mbas
këtij operacioni mbeten fistula incizivale anteriore.
27. Teknika sipas Lanenbeck
Realizohet me dy lembo bipedunkulare. Kjo është teknika më e përdorëshme në sistemin
tonë. Kjo është teknika më e përdorshme në sherbimin tonë. Për këtë arsxe ne po e
pershkruajmë me hollësi.
Pas anestezisë gjenerale dhe lokale për hemostazë koka e të sëmurit
përkulet prapa dhe vendoset midis gjunjëve të kirurgut. Vendoset hapësi i
gojës së bashku me ulsin e gjuhës.
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 41
Bëhen 2 incizione paralele gjatë defektit duke përparuar shtresën nazale
dhe palatine nga kocka. Gjithashtu preparohen muskujt levator, veli
palatine nga kocka palatinale për tu suturuar në vijën mediane.
Incizione te tjere paralele nga laterali deri në pjesën distale të tuberit
maxillar, duke vazhduar në lirimin e mukozës, duke frakturuar hamulus
pteregoideus, për të riorientuar muskujt tensor veli palate të cilat kanë një
rolë mjaftë të rëndësishëm në funksionimin normal të tubit të Eustakut.
Lirimin subperiostal i lembove në të dy anët lejon zhvendosjen mediale të
tyre.
Paketi neuro-vaskular-palatin-major tërhiqet nga kanali.
Suturimi bëhet në dy shtresa.
Mund të incizohet mukoza e vomerit dhe të suturohet me shtresën nazale,
kur defekti është i gjerë, kur vomeri është në mes meren 2 lembo në
formë trapezi si zarf për të formuar shtresën nazale. Kjo teknik përdoret
kryesishtë në defekte të ngushta dhe deri mesatare. Ka si disavantazh
sepse mund të ngelen fistula oro-nazale në kufirin midis qiellzës së fortë
dhe të butë dhe mund të dëmtohet artieria palatinale
.
28. Teknika sipas Wardill dhe Kilner
Realizohet me dy lembo bipenukulare
Modifikimi i teknikës Langenbeck duke zgjatur qiellzën për të përmirësuar
funksionin.
Aplikimi i incizioneve anterior të Langenbeckut.
Kërkon kujdes për tu ruajtur paketi neuro-vaskular paltinal, në disa raste mund të
bëhet dhe osteostomi të foramentit për të rritur mundësin e shtytjes së lembove në
vijën mediane.
Nuk pësdoret shumë sepse jep cikatrice e cila pengon rritjen e maxiles si dhe nuk
jep rezultate të mira në të folur.
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 42
29. Teknika sipas Kriens
Ky në ndryshim nga teknikat e mësipërme bën preparimin e shtresës muskulare duke bërë
suturimin në tre shtresa.
30. Teknika sipas Furllow
Proçedohet vetëm për defektet e qiellzës së butë dhe ka të bëjë me këmbim
trekendëshash.
Riorjentohen fibrat muskulare të palatumit
Mund të kombinohet dhe me Lngenbeck ose V-Y Pushback
Lë mundësi për fistula midis palatum durum dhe mole
Teknika unipedukulare përdoret më shumë në defekte të gjera dhe kur përdoret korigjimi në
dy etapa. E rëndësishme është që të dihet se për të parërezultatet e një teknike nuk duhet të
kënaqeminga suksesi imedjat, por kjo e shtrirë në vite. Pas operacioni i sëmuri duhet ushqyer
me lugë, rekomandohen antibiotik, të pastrohet plaga me sol fiziologjik ose ujë të
oksigjenuar, të mos i lejohen fëmijës të mbajë sendet e forta në dorë për 2 javë, pas 7 ditësh
hiqen tamponat anësore dh e suturat hiqen pas 10 ditësh mundësisht me anestezi me maskë,
mirë është që të përdoren sutura rezorbabël.
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 43
Kapitulli III
29. Kujdesi post-operator
Fillimi i ushqimit
Menjëher mbas daljes së operacionit inkurajohet fëmija të marri elementët ushqimor nga
goja. Kjo do të sillte një mënyrë ushqimi sa më të shijëshme, gjithashtu dhe do të vinte në
punë muskujt e lëkurës.
Pamja e plagës
Pas operacionit të qellzës se çare do të ketë qepje në buzën e fëmijës,i të cilave do të varet
nga shkalla e dëmtimit dhe teknika e përdorur nga kirurgu që do të mbylli plagen. Zona ku do
të ndërhyet do të jetë rozë rreth qepjeve,si dhe e fryrë pak. Për të mbrojtur plagën nga fërkimi
apo ngacmimi I fëmijes, mjeku kirurg urdhëron disa kufizime rreth përdorimit të kraheve të
fëmijes.
Kujdesi ndaj plagës
Linja e qepjes duhet të pastrohet shpesh për të parandaluar formimin e infeksionit. Infermieri
mund të përdorë pambuk me peroksid hidrogjeni për të pastruar plagën,por duhet patur
kujdes mos të ushtroj forcë pasi është një zonë shumë delikate. Mjeku gjithashtu mund të
përshkruajë një pomadë për tu vënë mbi prerjet dhe suturat, si dhe një shtresë e hollë vaj erë
këndshëm do të jetë e nevojshme. Fëmija duhet të jetë i sigurtë për të mbajtur kufizimet e
dhëna rreth përdorimit të krahëve, në mënyre që të mos fshije zonën rreth buzës. Plaga
mbahet me një lloj kremi lubrifikant antibiotik për 7 ditë.
Qetësimi i dhimbjes
Deri në kohën që fëmija juaj është gati për të shkuar në shtëpi nga spitali ai nuk duhet të jetë
duke përjetuar shumë siklet. Mjeku mund të sugjerojë lehtësimin e dhimbjeve me
medikamente nëse është e nevojshme. Periudhat e nervozizmit mund të jenë për shkak të
kufizimeve të krahëve ose nga uria, kështu që fëmija duhet mbajtur në krahë dhe të bisedohet
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 44
shpesh me fëmijën. Dhënia e analgjezikëve të ndryshëm kjo në varësi të tolerancës së
dhimbjes dhe përshkrimit të mjekut.
Dieta
Duhen ndjekur me rigorozitet rekomandimet e mjekut në lidhje me metodat ushqyese për
fëmijët që i janë nënshtruar operacionit. Kujdes i vecantë i duhet dhënë fëmijes rreth marrjes
së lëngjeve, të cilet janë shumë të rëndësishëm në periudhën postostoperative. Duhet mbajtur
fëmija në një pozicion gjysmë-ulur dhe duhet ushqyer shumë ngadale,pasi ai mund të
rrezikojë lëndimin e plagës si dhe mbytet.
Kujdesi ndaj infeksionit
Simptomet e një infeksioni të mundshëm janë skuqje të ndritshme, qelb, ose enjtje, menjëher
sa të shfaqen simptomat e para duhet telefonuar mjeku ose të paraqitemi me femijën në spital.
Nëse fëmija fillon të ketë temperaturë dhe ethe duhet të kontrollojmë dhe të sigurohemi nëse
ai ka marë lengjet e nevojshme, pasi dehidratimi mund të shkaktojë rritje të temperaturës së
trupit. Është e rëndësishme që fëmija të marrë ushqim të mjaftueshëm, nëse ai nuk do të hajë
atëher duhet të telefononi mjekun.
.
30. Ndërlikimet
Intra-operative
1- Fraktura e premaxillës
Premacilla është i vazhdueshëm uith të VOMER përgjatë një kërcell shumë të hollë dhe
ndonjëherë mund të traumatizuar , veçanërisht nëse ajo është kërcyer ose para operacionit ose
gjatë procedurës .
2- Avolusion i premaxillës
Ky është një ndërlikim i rrallë por, që do të na duhet ta përmendim.
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 45
Post-operative
1- Të herëshme
A- Infeksioni.
Plaga mund të infektohet sidomos në fëmijët e kequshqyer kronik në vendet në zhvillim, për
shkak të imunitetit të dobët. Përdorimi i antibiotikëve lokal duhet të rikuperoj plagën dhe të
lehtësoj procedurën kirurgjikale.
B- Dehisenc e plagës
Nëse kemi ose jo inferksion të plagës ose tension gjatë mbylljes së saj, do të duhet të
veprojmë sipas një rregulli që quhet menaxhim konservatim, i cili ndiqet nga një korrigjim
sekondar
2- Të vonëshme
A- Gypi oronazal
Ndarje e pjesëshme e shtresës së hundës mund të çojë në komunikimet e vogla oronasale në
rajonin e premaxillës dhe segmenteve anësore. Riparimi defintivë i fistulës në dy shtresa
është marrë si një procedurë sekondarë pas gjashtë muajsh .
B- Bow Cupid 's
Mospërputhje e shtresave gjatë suturimit ose kontraktur e plagës mund të çojë ne deformim të
kockës së Cupid e cila është e korrigjuar me anë të metodës Z ose rishikim mbresë.
C- Fishkëllima
Në përgjithësi kjo është një gjë e shëmtuar dhe e rëndë, e cila vjenë për shkak të mobilizimit
të pamjaftueshëm të hundës dhe muskujve orbikularis Oris. Nje shkok tjetër është dhe
mosfunksionimi i këtyre muskujëve, për shkok të mbylljes së tyre me tension.
31. Ndërlikimet pas chelioplastikës
Mund të këputen suturat
Supuracion i plagës.
Fistula oro-nazale.
Formim i indit keloid.
Deformim i naresit.
Prishje e linjës së Kupidonit.
Buzë e shkurtër dhe e ngushtë,
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 46
Anomali në daljen e dhëmbëve.
Mungesë e vestibulimit
Mund të dëmtohen dhëmbët gjatë vënies së hapsit të gojës
Hemoragji nga arteriet palatine, apo incizionet liruese
Qiellzë e shkurtër me inkontinencë velo-faringeale
Çrregullime në të folur
Anomali të nofullave
Çrregullime në okluzion
Qiellzë e ngushtë
Të gjitha këto korrogjohen pas 6 muaj- 1 vit, pas operacionit të cheiloplastikës duke vepruar
sipas rastit konkret. Një rezultat fillestarë i keq është vështirë se mund të përmirësohet me
kohë.ndërkohë që një rezultat i shkëlqyer në fillim mund të prishet me kohë si pasojë e
faktorëve të pakontrolluar të rritjes. E rëndësishme është që të diferencohet insufiçenca nga
inkopetenca velo-palatine me origjinë neurologjike të cilat japin probleme në të folur, ne
gëlltitje, ne respiracion, ne dëgjim, kjo si pasojë e një qellze të butë, pak e lëvizshme që vjen
nga shkaqe të shumta centrale apo periferike, nga çrregullimet vaskulare, tumorale,
infeksioze, ose degjenerative. Por këto shpesh shoqërohen me anomali të kolonës cervikale
dhe për këtë kërkohet konsultë nga specialistët përkatës.
32. Kujdesi dentar i fëmijëve me cheliopalatoskiz
Në përgjithësi nevojat për kujdesin dentar të fëmijëve me buzë dhe qellzë te çar janë të njëjta
si për fëmijët e tjerë ,megjithatë këta femije mund të kenë probleme të veçanta që lidhen me
humbjen ,shformimin ose keqformimet e dhëmbëve keshtu që ata kërkojnë monitorim me të
ngushtë .
Kujdesi dentar i hershëm .Ashtu si fëmijët e tjerë edhe fëmijët e lindur me defekt të buzës
dhe qellzës së ndarë më dysh do të kërkojnë pastrimin e duhur ,një ushqim të mirë dhe një
trajtim të pasur me fluor për dhëmbë të shëndetshëm . Pastrimi me një furcë të vogël e të butë
duhet të fillojë sa më shpejt menjëher pas shpërthimit të dhëmbëve nëse kjo furçë dhëmbësh
nuk do ti pastroj dhëmbët në mënyrë adekuate për shkak të keqformimeve të gojës dhe
dhëmbëve ,atëher mund te rekomandohet një furce e posacme nga dentisti . Shumë dentistë
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 47
rekomandojnë që vizita e parë e dhëmbëve duhet planifikuar kur fëmija të jetë rreth moshës 1
vjec apo edhe më herët , nëse ka probleme të veçanta dentare . Kujdesi rutin i dhëmbëve
mund të fillojë rreth moshesh 3 vjeç.
Kujdesi ortodontik . Vizita e parë ortodontike mund të jetë e planifikuar para se fëmijes ti
ketë dalë ndonjë dhëmbë . Qëllimi i kësaj vizite është për të vlerësuar rritjen e fytyrës e
sidomos zhvillimin e nofullës . Pasi shpërthejnë dhëmbët një ortodontë mund të vlerësojë më
tej nevojat afat-shkurtëra dhe afat-gjata të kujdesit dentar të fëmijës. Pasi shpërthejnë
dhëmbët e përhershëm trajtimi ortodontik mund të aplikohet për të lidhur dhëmbët .
Kujdesi prosthodontik . Një prosthodontist është anëtar i ekipit të kujdesit të fëmijëve me
buzë dhe qiellzë të çarë. Ai ose ajo mund të bëjë një urë dentare për të zëvendësuar dhëmbët
e humbur ose për të bërë pajisje të veçanta të quajtura "llamba e të folurit "e cila do të
shërbejë për të ndihmuar mbylljen kanalit mes hundës dhe gojës në mënyrë që fjalimi të
tingëlljë më normalë. Prosthodontisti koordinon trajtimin me kirurgun plastikë dhe
specialistin që meret me artikulimin e fjalëve .
33. Menazhimi kirurgjikal
Mbyllja e skizave të palatum molle ndryshe quhet stafilografi, ndërsa mbyllja e palatum
durum quhet uranografi. Për të pasur sukses në palatoplastikë duhen realizar objektivat e
mëposhtëme:
Duhet respektuar mosha 1-2 vjeç, vlerësimi fizik i pacientit, konsultë me
O.R.L dhe nëse nevojitet të bëhet miringotomia duke vendosur tuba të
barazuar presionet midis veshit të mesëm dhe ambjentit të jashtëm. gjithashtu
duhet të dimë nëse kemi të bëjmë me defekt të zakonshëm apo shoqëruar me
sindrome malformative.
Kirurgu synon të bëjë mbylljen e defektit
Riparimi anatomik i muskulaturës është shumë i rëndësishëm për të korrigjuar
të folurin, gjithashtu ripozicionimi i muskulit tensor veli palatini sjell
normalizimin e funksionit të tubave të Eustakut duke siguruar ventilimin dhe
drenimin e tyre.
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 48
Mosha më e përshtatshme është sipas protokollit të dhënë më sipër. Duke u
bërë më përpara korrigjimi sjell probleme në zhvillimin e maksilës ndërsa më
vonë sjell probleme në të folur.
Mund të bëhet mbyllja në një etap ose në dy etapa. Më e mirë është mbyllja në
një etapë.
Qiellza e butë suturohet në tre shtresa, ndërsa qiellza e fortë në dy shtresa
mukoza nazale dhe palatinale.
Kur ka defekte të gjera mund të shfrytëzohet dhe mukozë nga vomeri.
Mirë është të arrihet rezultat pozitiv që në operacionin e parë, sepse cikatrica
dhe fistula janë të vështira për tu korrigjuar.
Të vendoset për teknikën kirurgjikale si dhe etapat për mbylljen e defektit.
Nëpërmjet uranoplastikës kirurgu realizon mbylljen e defektit, gjithashtu bëhet
retrotranspozicioni i lembove palatinale për të zgjatur qiellzën, si dhe mezo-
faringo konstruksioni.
Përsa i përket moshës, etapave, teknikave, shkolla të ndryshme kanë mendimet
e tyre, por tendenca bashkëkohore është në moshë sa më të hershme. Kirurgjia
moderne për trajtimin e defekteve të buzës dhe qiellzës ka lindur qysh në vitet
1930 dhe ka si autor Victor VEAU.
Sot përdoren me sukses teknikat sipas Langenbeck, Bardach, Wardill-killner,
Furlow etj.
Përsa i pëket palato-plastikës kirurgu orientohet nga lloj i defektit, gjerësia e tij, uni apo
bilateral, i pjesëshëm apo i plotë, do ta bëjë në një etap apo dy etapa, preferenca e tij si dhe
njohja e mirë e problemit.
34. Kujdesi infermieror post-spitalor
Ashtu si te çdo llojë sëmundje tjetër edhe te cheliopalatoscizat do të lindë nevoja e një kujdesi
të detajuar pos-spitalor. Ky kujdes do të përfshijë disa pika të rëndësishme si:
Kujdesi për plagën i cili do të përfshijë kujdesin e ngacmimit të fëmijës e deri
në pastrimin e plagës
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 49
Kujdesi për suturat
Kujdesi për dhimbjen dhe kontrolli i saj, duke i dhënë analgjezik kjo gjithnje
me autorizim.
Kujdesi për dhënien e ushqimit,i cili është shumë i nevojshëm për fëmijën,
duhet patur kujdes nga mënyra e të ushqyerit e deri në dhënien e të gjith
vitaminave të nevojshme për zhvillimin e fëmijës.
Kujdesi për anën psikologjike të fëmijës dhe të prindërve, të cilët po ashtu janë
anksioz për rezultatet e operacionit.
Kujdesi për infeksionin, ashtu si çdo lloj ndërhyrje dhe kjo ka nevoj për një
kujdes të vecant, i cili do të parandaloj infeksionet pos-operative.
35. Faringoplastika
Megjithë teknikat e ndryshme që përdoren në palato-plastike shpesh shfaqen disa insuksese si
inkontinentia velo-faringeale. Kjo sjelll problemi si në të folur ashtu dhe në të ushqyer, ku
ushqimet e lëngëta kalojnë në hundë. Nga të dhënat e literaturës suksesi i palato-plastikës
varjon nga 60 deri ne 90% të rasteve. Funksioni i sfinkterit velo-faringeal varet nga muskujt e
qiellzës së butë dhe muskuli konstriktor faringeus superior. Teknika të shumta faringoplastike
janë përdor në vite dhe të gjitha kanë si qëllim të përmirësojnë të folurit duke krijuar një
funksionim më të mirë të mekanizmit velo-faringeal. Më e përdor është ajo me lembo
superior të faringut sipas autorit Hogan. Në murin e pasëm të faringut formohet një lembo
muskulo-mukozale me gjatësi 2-4 cm dhe gjerësi 1 cm. Lemboja qëndron me pedunkul në
pjesën e poshtëme të murit të faringsit. Preparohet me kujdes lemboja duke zbatuar fascien
pre vertebrale. Pasi është preaparuar lemboja bëjmë suturimin e anëve të plagës duke krijuar
një ngushtim të pjesës së mesme të faringut. Më vonë aplikojmë incizionet në qiellzën e butë
duke preparuar mukozën dhe duke rrotulluar pjesën e epitelizuar në anën e kavitetit nazal.
Ndërkoh për të formuar uvulën formojmë dy lembo të mukozës në formë trekëndëshe. Pasi
kemi zgjatur qiellzën e butë afrojmë lembon e formuar nga muri i sipërm dhe e suturojmë me
anët e plagës. Periudha pas operacionit dhe ushqimi i të sëmurit janë të njëjta me teknikat e
tjera të palatoplastikës. Kjo teknikë ka disa të meta si:
I sëmuri ka gërhitje të fortë me ndërprerje ose të vazhduar
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 50
Vështirësi në zbrayjen e sekrecioneve të mukusit
Vështirësi në marrjen frymë nga hunda
Lodhje anomale gjatë ushtrimeve
Bllokim total i hundës dhe apneja e gjumit
Për të evituar këto inseksuese në disa raste përdoret metoda Bardach. Me anë të kësaj metode
nuk krijohen lembo. Behen incizione gjatë buzës së pasme të qiellzës së butë dhe në murin
lateral të harkut posterior tonsilar. Dy incizione semilunare të harkut posterior tonsillar
afrohen dhe duke u suturuar poshtë në vijën mediane.
36. Riparimi me trasplante kockore të palatinumit
Për rikonstruksionin e proçesit alveolar ka mendime të ndryshme dhe shpesh kontradiktore.
Ka disa debate të ndryshme ku dhe shtrohen disa pyetje si:
Cila është mosha me e përshtatshme pëe rikonstruksion?
Kush është materiali më ideal, autografiti apo kocka artificiale?
Kush është donori më i mirë kockor?
Kur duhet bërë ekspansioni ortodontik, para apo pas transplantit?
Duhet përdorur grafit apo duhet trajtur vetëm ortodonci?
Historia e riparimit me transplante kockore ndjek këto hapa domethënës:
Drancher 1914 ka përdorur trasplant kockor për procesin alveolar
Veau 1931 ka përdorur trasplant nga tibia për defektet qiellzës
Nordin 1955 riparimi në moshë të vogël të proçesit alveolar të trasplantit të
kockave
Jelley 1968 përshkroi efektet e dëmëshme të trasplantit të hershëm në rritjen e
maxillës
Boyne, Sands 1972 dhanë protokollet për trasplantet e vonuara të kockore
Wolf 1983 ka përdorur trasplant nga calvaria cranium
Nique 1987 aplikoi kockë alogjenike për procesin alveolar
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 51
Teknikat e riparimit përmes trasplanteve kockore të defekteve alveolare synojnë:
Stabilizimin e segmentit kockor dentar
Mbylljen e fistulës oro-nazale
Përmirësimin e formës së procesit alveolar
Parandalimin e rënies së dhëmbëve,për arsye të mungesës së kockës
Pregatitjen për mbështetje të narisit dhe hundës
Normalizimin e kafshimit të kryqëzuar lateral
Eruptimin normal të dhëmbëve
Bazën për vënien e implanteve
Stabilizim të fragmentit të premaxillës
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 52
37. Mosha për trasplant kockor:
Trasplanti kockor primar më i vogël se 2 vjeç
Trasplanti i hershëm sekondar 2-6 vjeç
Trasplanti sekondar 7-12 vjeç
Trasplanti terciar në të rritur
38. Komplikacionet post-operative
Infeksion
Deischence e plagës
Flakje
Mosmbyllje komplet e defektit
39. Trajtimi i pasojave të ngelura nga operacioni
Trajtimi kirurgjikal i defekteve të buzës dhe të qiellzës në mjaftë raste është i vështirë dhe
këto nuk zgjidhen me një operacion të vetëm. Këto kërkojnë seanca të tjera operatore që
mund të kryhen nga vetë kirurgu OMF si dhe specialistët e tjerë antare të ekipit
multidisiplinor, në varësi të rritjes së fëmijës.
Cikatricet e ndryshme të buzës, diskordanca e lindjes së Kupidonit, buza e
shkurtër korrigjohen nga kirurgu OMF nëpërmjet keiloplastikës revizionuse
Deformimet e ndryshme të hundës nga ORL apo OMF
Deformimi i proçesit alveolar apo të fistulave oro-nazale relizohen nga kirurgu
OMF duke aplikuar palatoplastikën revizionuse dhe faringo plastikën
Anomalit maxilare dhe malokluzioni trajtohen nga ortodonti dhe kirurgu OMF
nëpërmjet kirurgjisë ortognatike
Mungesa e dhëmbëve trajtohet nga ortopedi
Trajtimi i dhëmbëve nga terapeuti.
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 53
Ndërhyrja infermierore:
• Të përpiqemi që pacienti të kuptojë situatën që ndodhet.
• Të qetësojmë dhimbjet e pacientit.
• Të arrijmë që pacienti të kryejë aktivitete fizike, por pa u lënduar.
• Të respektoje dieten me sa me shumë vitamina dhe sa më shumë fruta.
• Të udhëzohen prindrit për një kujdes sa më maximal,ndaj fëmijës së tyre.
• Të rekomandohet që të ndiqet fëmija nga një psikolog.
• Të arrijmë që i sëmuri dhe familjarët të kuptojnë situatën në të cilën ndodhen.
Qëllimi I ndërhyrjes infermierore:
• Të pakësohen ankesat e pacientit.
• Të zbatohet një diet e rregullt.
• Të zbatohet terapia në mënyrë sistematike.
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 54
• Të arrijmë një qetësi nga ana e pacientit.
• Të nxisim familjarët që së bashku me punë të arrijmë më të mirën per të sëmurin.
Rezultatet e pritëshme:
Pacienti është i qetësuar dhe kupton situatën ku ndodhet.
Eshtë arritur pakësimi i ankesave dhe dhimbjeve.
Pacienti fillon të zbatojë një diet të ushqyeshme me shumë vitamina dhe fibra.
Përmirësimi i aftësise së pacientit për të kuptuar situatën që ka.
Eshtë aplikuar terapia sipas urdhërave të mjekut.
Gjendja e pacientit është pëmirësuar dhe familjarët janë mësuar që të kujdesen vetë
për fëmijën e tyre.
RASTE KLINIK
Emër/Mbiemër: Kristian Hoxha
Si preferon të quhet: Kristi
Mosha: 4 vjeç
Data e shtrimit: 05/03/2014
Koha e ardhjes: Mesditë
Mënyra e ardhjes: Nga shtëpia
Kush përgjigjet për të: Prindërit
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 55
Gjërat me vlerë: U janë dorëzuar prindërve
Gjëndja emocionale: Fëmija grindet dhe është i alarmuar
Cilët janë njerzit që do të ndihmojnë: Prindërit
Diagnoza e pranimit: Temperaturë e lartë
Arsyeja e hospitalizimit: Infeksion i gojës
A është alergjik: Jo
Anamneza
Pacienti Kristian Hoxha u shtrua në spital me këto ankesa: temperaturë e lartë, djersë, acarim
i gojës, gjumë jo i qetë, munges ushqyerje, ankesa këto nga referimi i prindërve dhe
egzaminimi i mjekut. Menjher mbas shtrimit u morën masa për të ulur temperaturën dhe
zvëndësuar lëngjet e humbura.
Mjekimi: Antipiretik, analgjezik, elektrolite dhe qetësues
Ditqëndrimi: Fëmija ka ndenjur ne spital i shtruar 5 ditë,mbas këtyre ai ka dal i qet dhe pa
temperaturë
Përmbledhja e daljes nga spitali: Pacienti Kristian Hoxha sot me dat 10/03/2014 del nga
spitali i përmirësuar. Me mjekimin e dhënë fëmijës ju largua infeksioni, ska me temperaturë
dhe mbi të gjitha është i qetë. I shpegohet prindërve çfar duhet të bëjnë në rastë përsëritje të
infeksionit. Pacienti shoqërohet me epikriz dalje mbas konsultës me shefin e pavionit.
Keqformimet e lindura dhe anomalit e zhvillimit të buzës dhe qiellzës
Erisa bakushi Page 56
Literatura
1. Pojani Dh; Gjini S; Kasapi I; Qano G. : Kirrurgjia stomatologjike Tiranë 1971
2. Isufi R. :Kirurgjia maxilo-faciale Tiranë 2006 Surgery.
3. Raymond J. Foneseca, D.M.D : Oral and Maxillofacia Surgery Vol 4.Philadephia
Pensylvania 2000
4. Michael Miloro G.E.Ghali, Peter E. Larsen. Peter D. Waite:
PETERSON’SPIRINCIPLES OF ORAL AND MAXSILLOFACIAL SURGER
Second Edition. Hamilton. London. 2004
5. Lore and Medina: An Atlas Of Head & Neck Surgery; Fourth Edition New York,
2005
6. Piette, Reychler: Traite de pathologies buccale et maxillo-faciale, Paris 1991
7. Burno De Midhelis; Trato Di Clinica Odontostomatologica. Edizione Minerva,
Medica Torino 1992
8. Jones C: The genetics of cleft up and palate: information for families, Chapel Hill,
NC, 2000, Clell Palate Foundation
9. Rate R : A reviw of tooth formation in children with cleft lip/palate , Am J Orthodont,
1986
10. Lan ^man J: Medical embryology, ed, 3, Baltimore, 1975, Williams & Wllkins