variranje trajanja segmenata u govornoj ekspresiji emocija

341

Specijalna edukacija i rehabilitacija (Beograd), Vol. 10, br. 2. 341-353, 2011.

UDK: 159.946.3.072; 159.942.072

ID: 185085964Originalni nau!ni rad

Maja IVANOVI"1

Zorka KA#I"Univerzitet u Beogradu Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju

VARIRANJE TRAJANJA SEGMENATA U GOVORNOJ EKSPRESIJI EMOCIJA2

Osnovni cilj ovog rada je da se utvrdi zna!ajnost varijacija trajanja govornih segmenata koji su izgovarani kao nepotpuni iskazi. Teorijski okvir za ovaj rad predstavljaju ispitivanja konotativne (li!ne) jezi!ke funkcije i jezi!kih sredstava kojima se pru"a dodatna informacija o go-vorniku. S obzirom da se trajanje segmenata pokazalo kao zna!ajan aku-sti!ki parametar u prepoznavanju manifestacije emocija u govoru, ana-lizirane su prose!ne vrednosti i opseg varijacija trajanja izolovanih re!i koje su govornici u eksperimentu izgovarali kao iskaze bez predikacije. Ispitivanje je obavljeno na delu Korpusa govorne ekspresije emocija i sta-vova u srpskom jeziku. Analizirano je 20 izolovanih re!i koje su seman-ti!ki neutralne. Ove je re!i-iskaze #est izvornih govornika srpskog jezika (tri mu#karca i tri "ene) variralo kroz neutralni izgovor, kao referentni, i kroz !etiri primarne emocije: ljutnja, radost, strah i tuga. Ispitivani akusti!ki parametar analiziran je softverskim paketom PRAAT, a sta-tisti!ka analiza dobijenih rezultata ura$ena je u SPSS paketu. Prose!ne vrednosti trajanja izolovanih re!i i polje u kom se javljaju varijacije ka-rakteristi!no za svaku ekspresiju emocija navodi na zaklju!ak da postoje odre$ene pravilnosti u variranju trajanja nepotpunih iskaza. Tako$e, rezultati su pokazali da pol govornika ima bitnu ulogu u tipovima vari-ranja trajanja re!i u govornoj ekspresiji iemocija.

Klju!ne re!i: trajanje, varijacije trajanja, govorna ekspresija emocija 1 E-mail: [email protected] Rad je realizovan u okviru projekta Jezici i kulture u vremenu i prostoru

OI 178002 koji $nansira Ministarstvo prosvete i nauke Republike Srbije – ciklus nau!nih projekata 2011-2014.


342

UVOD

Iskustvo u ulozi slu!aoca, koji se "esto susre#e sa govornom ek-spresijom emocija, omogu#uje sagovorniku da identi$kuje, pored saop!tene poruke, i emotivno stanje govornika. U novije vreme se (prvenstveno za potrebe sinteze i prepoznavanja govora) sprovode istra%ivanja sredstava govorne ekspresije emocija u artikulacionim bazama razli"itih jezika. Tako su danas dostupni izvesni rezultati ispi-tivanja govorne ekspresije emocija kod izvornih govornika: danskog, nema"kog, engleskog, holandskog, slovena"kog, !vedskog, !panskog, hebrejskog, korejskog, japanskog i drugih jezika, a u poslednje vreme se javljaju ozbiljnija i obimnija istra%ivanja varijacija govornog izraza izazvanog emotivnim stanjem govornika kod izvornih govornika srp-skog jezika (Jovi"i# et al., 2003; Jovi"i# et al., 2004; Jovi"i#, Ka!i#, 2004; Jovi"i#, Ka!i#, &or'evi#, Rajkovi#, 2004; &or'evi#, Jovi"i#, Raj-kovi#, Ka!i#, 2004; Ka!i#, Jovi"i#, Ivanovi#, 2004; Ka!i#, Jovi"i#, 2005; Rajkovi# et al., 2005; Jovi"i# et al., 2005; Ka!i#, Jovi"i#, 2006; Jovi"i#, Ka!i#, &or'evi#, 2006; Jovi"i# et al., 2006; Ka!i# et al., 2006; &or'evi# et al., 2008; Rajkovi# et al., 2007; Ivanovi#, 2008; …).

Istra%ivanja akusti"kih korelata govorne ekspresije emocija su pokazala da postoje neke univerzalne karakteristike govorne mani-festacije emocija koje su nezavisne od lingvisti"kog i socijalnog kon-teksta, i da su za njihovo prepoznavanje najzna"ajnija tri osnovna atributa govora: prozodija, kvalitet artikulacije i kvalitet glasa. Odnosno, nosioci emocija u govoru su uo"ljivi na trima nivioma: pro-zodijskom (suprasegmentnom) u koji spadaju variranje frekvencije, intenziteta, trajanja i pauza; segmentnom koji "ine promene kvaliteta artikulacije i intrasegmentnom koji predstavlja op!ti kvalitet glasa, odnosno govora (Ka!i#, Jovi"i#, 2005: 275).

Za prou"avanje govorne ekspresije emocija "esto se koriste glumci koji simuliraju emotivna stanja, !to sa jedne strane zna"i da se prave karakteristike emocija u govoru la%no upotrebljavaju; sa druge strane, analiziranje pravog emocionalnog govora predstavlja ozbiljan eti"ki problem jer priroda njegovog sadr%aja mora otkriti i intimne podatke o govorniku. Metodolo!ki problemi formiranja govornih korpusa ove vrste su vi!estruki; osnovni metodolo!ki problem analize spontane

Ivanovi!, M., Ka"i!, Z.: Variranje trajanja segmenata u govornoj ekspresiji emocija

343

govorne ekspresije emocija je u tome "to je te"ko obezbediti neutralan referentni iskaz za istra#ivanje varijacija.

Tako$e, vrlo %esto smo u situaciji da prisustvujemo svesnom pri-krivanju pravih emocija od strane govornika. U prou%avanju govorne ekspresije emocija mora se uzeti u obzir verovatno!a postojanja te#nje ka svesnoj ekspresiji emocija kao i nesvesno otkrivanje pravog stanja u kojem se govornik nalazi. Ukoliko govornik #eli da sakrije svoje emo-tivno stanje, on !e koristiti jezi%ka sredstva koja su semanti%ki neu-tralna i emotivno neobojena. Iz ovoga se jasno vidi za"to lingvisti%ka informacija nije pouzdan pokazatelj emotivnog stanja govornika. Za razliku od lingvisti%kih, akusti%ke informacije su pouzdaniji nosioci emotivnog izraza.

Postoji veliki skup akusti%kih obele#ja koja doprinose ekspresiji emocija, ali nema jednozna%nih dokaza koja su akusti%ki parametri presudni i odlu%uju!i za datu emociju.

Pored navedenih mogu!nosti koje se mogu koristiti kao materi-jal za ispitivanje govorne ekspresije emocija, istra#ivanja percepcije emocija u govoru uglavnom se u mnogim artikulacionim bazama fo-kusiraju na izvo$enju glumaca, sa ogradom da ne postoje garancije da simuliranje emocija nosi iste informacije kao spontani govor.

Kada su slu"ali govor glumaca, ispitanici su prepoznavali koja je emocija u pitanju zbog emotivnog sadr#aja teksta koji im je sugerisao odgovor. Ovaj problem je danas uglavnom prevazi$en izborom seman-ti%ki neutralnih re%i i iskaza, dok su zadr#ana originalna prozodijska obele#ja i kvalitet glasa datih emocija(Campbell, 2000). Tako$e, spro-veden je eksperiment na "vedskom (Abelin, Allwood, 2000) u kojem su u%estvovali "vedski spikeri, a emocije u govoru su prepoznavale osobe %iji je maternji jezik "vedski, engleski, &nski ili "panski. Analiza je pokazala da su najbolje rezultate u prepoznavanju emocija postigli izvorni govornici "vedskog, "to se i o%ekivalo.

Hajashi (1999) je prou%avao kako Japanci prepoznaju ekspresi-ju emocija u dijalo"koj formi, i prili%no je izvesno da je u japanskom frekvencija osnovnog tona su"tinski nosilac podataka o emotivnom stanju govornika. Podaci dobijeni upore$ivanjem rezultata ispitivanih manifestacija emocija u govoru idu u prilog tome da kod zna%ajnog broja emocija postoji velika iznijansiranost pa su pojedine emocije svr-stavane u semanti%ka polja koja predstavljaju datu emociju. Na primer,


344

„gnev” sadr!i u svom semanti"kom polju nijanse kao #to su: besan, gnevan, ljutit, jarostan, dok „strahu” pripadaju: zastra#en, upla#en, u!asnut, nespokojan, prestravljen, bri!an i sl. (Abelin, Allwood, 2000).

Ovde se javlja jo# jedan problem, a to je da odnos leksema u ra-zli"itim jezicima nije 1:1. O"igledno je da se neke emocije i neverbal-nim sredstvima izra!avaju razli"ito u razli"itim kulturama, ali je pi-tanje koje danas zauzima sve vi#e pa!nje: postoje li emocije koje su karakteristi"ne za odre$ene kulture, odnosno da li se mo!e govoriti o univerzalijama na nivou akusti"kih i prozodijskih karakteristika kao glavnih eksponenata govorne ekspresije emocija.

Mnogobrojna ispitivanja koja se odnose na govornu ekspresiju emocija su detaljno opisana u literaturi. Iako se ona razlikuju me-$usobno, ipak je mogu%e prona%i neke zajedni"ke odlike. Broj ljudi uklju"enih u eksperiment je relativno mali, do deset, ili veliki, preko pedeset. Naj"e#%e su emocije simulirali glumci, ali se koriste i korpu-si sastavljeni od poluprirodne i prirodne govorne ekspresije emocija; istra!ivanja govorne ekspresije emocija u ve%ini artikulacionih baza zasnovana su na primarnim emocijama ljutnje, straha, radosti i tuge, dok govornu bazu naj"e#%e sa"injavaju izolovane re"i, re"enice i dis-kurs.

Podaci koji se nalaze u literaturi upu%uju na to da su vrlo veli-ke razlike u prepoznavanju emocija. Najve%i procenat prepoznavanja imaju tuga, ljutnja i neutralni govor, a najmanji broj ispitanika je pre-poznao ga$enje. Tako$e, slu#aoci se razlikuju u oceni koji od glumaca preteruju u ekspresiji emocija, a koji su pak „ble$i“. Pregled dobijenih rezultata nas navodi na zaklju"ak i da se emocije lak#e identi&kuju u govoru mla$ih ljudi s obzirom na "injenicu da su emocije bolje prepo-znavane kod mla$ih glumaca nego kod starijih. Zna"ajne su razlike u rezultatima i u pogledu pola glumaca i sl.

Zainteresovanost za varijacije govornog izraza u razli"itim komu-nikativnim situacijama, kao i zainteresovanost za fenomen perceptiv-nog iskustva slu#alaca u otkrivanju poruka koje te varijacije pru!aju navela nas je da istra!ujemo govornu ekspresiju emocija. U ovom radu analizirane su varijacije trajanja govornih segmenata u govornoj ek-spresiji primarnih emocija.


345

Cilj rada Osnovni cilj ovog rada bio je da se da doprinos rasvetljavanju fe-

nomena variranja trajanja segmenata prilikom govorne ekspresije pri-marnih emocija, kao i da se utvrdi da li postoji izvestan stepen kore-lacije varijacija ispitivanog akusti#kog parametra sa polom govornika.

METOD ISTRA$IVANJA

Realizacija istra%ivanja obuhvatila je slede!e metodolo"ke korake i postupke:

• izbor korpusa;• merenje parametara i statisti#ku analizu rezultata merenja;• korelacionu analizu akusti#kih parametara i pola govornika;• kona#nu ocenu rezultata istra%ivanja.Istra%ivanje varijacija akusti#kog parametra u funkciji karakteriza-

cije ekspresije emocija, #iji se rezultati iznose u ovom radu, izvr"eno je na ve! formiranoj govornoj bazi emotivnih iskaza pod nazivom Korpus govorne ekspresije emocija i stavova u srpskom jeziku – GEES (Jovi#i!, Ka"i!, &or'evi!, Vojnovi!, Rajkovi!, Savkovi!, 2004). Analiziran je deo jednog od #etiri potkorpusa navedene baze, i to deo baze pod nazivom Izolovane re!i, odnosno analizirano je 20 re#i od postoje!ih 30 u ovom potkorpusu.

Statisti#ka analiza podrazumevala je dobijanje usrednjenih vred-nosti i varijacionih polja merenog parametra, za sve govornike i sve izabrane govorne segmente, u neutralnom izgovoru i u emotivno an-ga%ovanom govoru.

Na kraju rada dati su zaklju#ci koji su proistekli iz ovako sprove-denog istra%ivanja kao i mogu!nosti daljih istra%ivanja u ovoj oblasti.

REZULTATI

Analizirano je prose#no trajanje 20 izolovanih re#i u pet razli#itih varijanti govorne ekspresije emocija (neutralno, ljutnja, radost, strah i tuga) kod "est govornika (tri mu"karca i tri %ene). To zna#i da je uku-pno analizirno trajanje 600 re#i. Analizom je utvr'eno prose#no traja-


346

nje izolovanih re!i u svakoj pojedina!noj emociji bez obzira na pol go-vornika (ukupno), i trajanje obra"enih re!i uklju!uju#i i pol govornika.

Govornici u na$em istra%ivanju su odabrani me"u studentima zavr$ne godine Fakulteta dramskih umetnosti (FDU) u Beogradu, tri mu$karca i tri %ene.

Formirani jezi!ki korpus je sastavljen od semanti!ki neutralnih jezi!kih elemenata jer je takve jezi!ke jedinice mogu#e izgovarati emo-tivno neanga%ovano, kao i u bilo kojoj emociji. Leksiku jezi!kog kor-pusa !ine frekventne re!i iz svakodnevnog %ivota jer je njihov izgovor automatizovan, pa govornicima ne predstavlja smetnju u interpreta-ciji emocija.

Izolovane re!i, koje su govornici u eksperimentu izgovarali kao nepotpune iskaze, to jest kao iskaze bez predikacije, su: Mirko, !urka, standard, pijaca, padavine, demonstracije, ponedeljak, godina, Petar, pred-stava, drvo, ki"a, Milan, kompjuteri, zgrade, inostranstvo, klinci, Mirjana, more, rezultati.

Tabela 1 - Prose#no trajanje izolovanih re#i kod mu"kih i !enskih govornika po emocijama

EMOCIJA POL N M sd Min. Max.

NEUTRALNOmu$ki 60 .581 .151 .336 1.050%enski 60 .669 .166 .427 1.019

ukupno 120 .625 .164 .336 1.050

LJUTNJAmu$ki 60 .584 .165 .360 1.075%enski 60 .692 .228 .374 1.363

ukupno 120 .638 .205 .360 1.363

RADOSTmu$ki 60 .771 .175 .457 1.258%enski 60 .758 .184 .472 1.183

ukupno 120 .765 .179 .457 1.258

STRAHmu$ki 60 .553 .160 .278 .918%enski 60 .742 .240 .419 1.500

ukupno 120 .647 .224 .278 1.500

TUGAmu$ki 60 .686 .204 .408 1.216%enski 60 .834 .227 .488 1.443

ukupno 120 .760 .227 .408 1.443


347

Tabela 1 pokazuje prose#no trajanje izolovanih re#i kod mu"ka-raca i $ena u pojedina#nim emocijama. Ovde se mo$e uo#iti da kod mu"kih govornika najkra!e prose#no trajanje postoji u strahu, a kod $ena u neutralnom izgovoru. Najdu$e prose#no trajanje kod mu"kara-ca uo#eno je u radosti, a kod $ena u tuzi.

Naj"ire polje varijacija kod mu"kih govornika javlja se u tuzi, a kod $ena u strahu, dok je najstabilnije trajanje kod oba pola, i ukupno, zanemaruju!i polne razlike, u neutralnom, "to je i o#ekivano s obzi-rom na #injenicu da je neutralan izgovor bez emotivnog anga$mana, ne pretpostavlja upotrebu jezi#kih sredstava za stilsku obojenost re#i i iskaza.

%enski govornici produ$avaju trajanje izolovanih re#i u svim emocijama u odnosu na neutralno, a mu"ki govornici produ$avaju u ljutnji, radosti i tuzi, dok u strahu izolovane re#i imaju kra!e trajanje nego u neutralnom izgovoru.

Ako isklju#imo uticaj pola na trajanje ovih govornih segmenata, najkra!e trajanje, ukupno gledano, javlja se u neutralnom izgovoru, zatim u strahu i ljutnji, a najdu$e u radosti i tuzi.

Rezultat izlo$eni u tabeli ukazuju i na "iroko individualno polje varijacija kod pojedina#nih govornika na "ta ukazuju sd vrednosti. Ovaj rezultat se mo$e tuma#iti razli#itim individualnim tempom, kao i razli#itim stepenom emocije prilikom govorne ekspresije. Tako na primer, najve!a sd vrednost kod straha ukazuje na to da analizirani parametar mo$e biti pokazatelj razli#itih nivoa emocije straha, recimo od bojazni do panike.


348

Gra!kon 1 - Prose"no trajanje re"i kod mu#kih i $enskih govornika po emocijama

Kako se mo!e videti na gra"ku, u prose#nom trajanju re#i kod mu$karaca i !ena postoji statisti#ki zna#ajna razlika u svim emoci-jama osim u radosti. Najve%a je razlika me&u polovima u ekspresiji straha i tuge. 'ene imaju du!e prose#no trajanje u svim emocijama, osim u radosti #ija ekspresija ima du!e trajanje kod mu$kih govornika.

Statisti#ka zna#ajnost polnih razlika u prose#nom trajanju re#i po emocijama ispitana je primenom jednofaktorske analize varijanse, a rezultati su prikazani u slede%oj tabeli:

Tabela 2 - Statisti"ka zna"ajnost polnih razlika u prose"nom trajanju re"i po emocijama (u sekundama)

EMOCIJA Suma kvadrata df Srednji

kvadrat F Sig.

NEUTRALNO .235 1 .235 9.349 .000LJUTNJA .349 1 .349 8.826 .000RADOST .004 1 .004 .138 .710STRAH 1.072 1 1.072 25.784 .000TUGA .654 1 .654 14.052 .000


349

Kako se mo#e videti u tabeli, postoji statisti$ki zna$ajna razlika u prose$nom trajanju re$i kod mu"kih i #enskih govornika kod neutral-nog, ljutnje, straha i tuge, i to u korist #enskih govornika. Odnosno, prose$no trajanje re$i kod #enskih govornika je statisti$ki zna$ajno du#e kod svih emocija osim kod radosti, nego kod mu"kih govornika.

Tabela 3 - Trajanje re!i po polu govornika i ukupno (u sekundama)

RE%MU&KI 'ENSKI UKUPNO

M sd M sd M sddemonstracije .959 .102 1.086 .168 1.023 .142godina .549 .033 .638 .078 .593 .073#urka .607 .070 .721 .051 .664 .083drvo .458 .035 .514 .081 .486 .064mirko .546 .063 .646 .090 .596 .088zgrada .577 .006 .619 .062 .598 .046milan .461 .014 .562 .077 .511 .074more .527 .035 .610 .074 .569 .069mirjana .572 .019 .698 .077 .635 .085ki"a .466 .047 .521 .018 .494 .044petar .464 .054 .515 .047 .490 .053standard .799 .042 .872 .144 .835 .103pijaca .561 .056 .618 .071 .590 .065klinci .651 .035 .761 .034 .706 .068rezultati .842 .034 1.019 .065 .930 .107padavine .607 .035 .697 .076 .652 .072ponedeljak .737 .049 .896 .132 .817 .125predstava .701 .041 .814 .090 .757 .088kompjuteri .704 .068 .892 .126 .798 .137inostranstvo .908 .067 1.082 .153 .995 .142


350

DISKUSIJA

Istra!ivanje govorne manifestacije emocija pokazalo je da se, u odnosu na neutralno govorenje, mogu utvrditi odre"ene zakonitosti variranja istra!ivanog akusti#kog parametra prilikom ekspresije pri-marnih emocija kod izvornih govornika srpskog jezika.

Ispitav$i zna#aj trajanja, akusti#kog parametra koji je sa aspek-ta netreniranih slu$alaca jedan od va!nijih #inilaca u prepoznavanju govorne ekspresije primarnih emocija, na osnovu dobijenih rezultata mo!e se sa velikom sigurno$%u re%i da su varijacije trajanja pojedina#-no i u me"usobnoj kombinaciji nezaobilazan #inilac u diskriminaciji ispitivanih emocija, ali ne i presudan.

Kad su u pitanju izolovane re#i, koje su semanti#ki neutralne, nji-hovo trajanje je najkra%e u neutralnom izgovoru.

U ljutnji, trajanje izolovanih re#i je produ!eno u odnosu na neu-tralno.Trajanje izolovanih re#i u radosti je vrlo produ!eno u odnosu na neutralni izgovor.

Trajanje izolovanih re#i u emociji straha se produ!ava u odnosu na neutralno.

Govornici prilikom izgovora izolovanih re#i veoma produ!avaju trajanje u eksprresiji tuge.

Trajanje izolovanih re#i je du!e kod !ena nego kod mu$karaca kada se porede neutralno produkovani govorni segmenti.

Izolovane re#i u ljutnji du!e traju kod mu$karaca i kod !ena nego u neutralnom.

Sve vrednosti trajanja u radosti i kod mu$kih i kod !enskih go-vornika u izolovanim re#ima pove%ane su u pore"enju sa neutralnim.

U ekspresiji tuge, svi govornici produ!avaju trajanje svih segmenata.I ovo istra!ivanje ukazuje da je mogu%e da se u govoru mu$karaca

i !ena ispoljavaju razni tipovi jezi#kih razlika. Te razlike se mogu ispi-tivati na svim nivoima jezi#ke strukture, ali u govornoj ekspresiji su najuo#ljivije, pa bi se moglo govoriti i o rodnim razlikama u govornom izrazu.


351

ZAKLJU#AK

Dalja istra$ivanja se mogu organizovati i dalje usmeravati na ra-zli%ite na%ine. Jedna od mogu!nosti jeste istra$ivanje akusti%kih obe-le$ja koja su primarni reprezenti date emocije, odnosno koja najvi"e koreliraju sa subjektivnim prepoznavanjem odre&ene emocije. Drugim re%ima, mo$e se istra$ivati koji su to pravi akusti%ki naputi na osno-vu kojih slu"aoci vr"e distinkciju izme&u govora i emotivnog govora, i kojim se akusti%kim sredstvima posti$e rekognicija i diskriminacija emocija u govoru. U drugom planu mo$e biti istra$ivanje zna%ajnosti jednog obele$ja, u skupu izdvojenih obele$ja, za prepoznavanje date emocije. Pri tome treba obratiti pa$nju na %injenicu da jedno akusti%-ko obele$je mo$e u%estvovati u prepoznavanju vi"e emocija, ali sa ra-zli%itim stepenom uticaja na proces prepoznavanja.

Jedan od smerova istra$ivanja mo$e biti i uklju%ivanje varijacija akusti%kih parametara govora u rodne studije.

LITERATURA

1. Abelin, A., Allwood, J. (2000). Cross linguistic interpretation of emotional prosody. Proc. of ISCA Workshop on Speech & Emotion. Northern Ireland.

2. Campbell, N. (2000). Databases of emotional speech. CREST, JST (Japan Science and Technology). Kyoto, Japan.

3. 'or&evi! M., Jovi%i! S., Rajkovi! M., Ka"i! Z. (2004). Analiza zna%ajnosti akusti%kih obele$ja u distinkciji primarnih emo-cija u emotivnom govoru. Zbornik radova DOGS 2004. Novi Sad: Fakultet tehni%kih nauka, 53-56.

4. 'or&evi! M., Jovi%i! S., Ka"i! Z. (2008). Statisti%ka interpre-tacija individualnih intonacionih obele$ja. Primenjena lingvi-stika 9, 75-87.

5. Ivanovi!, M. (2008). Varijacije tempa i glasnosti u govornoj eks-presiji primarnih emocija-magistarska teza. Beograd, Filiolo"ki fakultet.

6. Ivanovi!, M. (2009). Jezi%ka sredstva kao nosioci dodatne in-formacije o govorniku. Istra!ivanja u specijalnoj edukaciji i reha-


352

bilitaciji (urednik-Dobrivoje Radovanovi!). Beograd: Fakultet za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju, 55-67.

7. Jovi"i!, S. (1999). Govorna komunikacija: !ziologija, psihoaku-stika i percepcija. Beograd: Nauka.

8. Jovi"i! S., Ka#i! Z, $or%evi! M., Vojnovi! M., Rajkovi! M., Savkovi! J. (2004). Korpus govorne ekspresije emocija i sta-vova u srpskom jeziku – GEES. Govor i jezik: multidisciplinarna istra"ivanja. Beograd: IEFPG, 36-62.

9. Jovi"i! S. T., Ka#i! Z., $or%evi! M., Rajkovi! M. (2004). Serbian Emotional Speech Database: Design, Processing and Evaluation. Int. Conf. SPECOM 2004. St Petersburg, Russia.

10. Jovi"i! S., Ka#i! Z, $or%evi! M., Vojnovi! M., Rajkovi! M., Savkovi! J. (2004). Korpus govorne ekspresije emocija i stavo-va u srpskom jeziku - GEES, u monogra&ji Govor i jezik: multi-disciplinarna istra"ivanja. Beograd: IEFPG, 36-62.

11. Jovi"i!, S.T., Ka#i! Z. (2004). Govorna ekspresija emocija. Govor i jezik- multidisciplinarna istra"ivanja. Beograd: IEFPG, 185-214.

12. Jovi"i! S. T., Rajkovi! M., $or%evi! M., Ka#i! M. (2006). Perceptual and Statistical Analysis of Emotional Speech in Man-Computer Communication. SPECOM 2006. St. Petersburg.

13. Ka#i!, Z. (2000). Funkcija suprasegmenata u govornom izra-zu. Beogradska defektolo#ka #kola 2-3, 113-124.

14. Ka#i!, Z. (2000). Segmentna i suprasegmentna organizovanost govora (u knjizi – S. Golubovi!, Z. Ka#i!. Segmentna i supra-segmentna organizovanost govora i poreme$aji %uentnosti). Beo-grad: Dru#tvo defektologa Jugoslavije, 9-64.

15. Ka#i! Z., Jovi"i! S., Ivanovi! M.(2004). Problemi segmentacije glasova u prirodnom kontinuiranom govoru. Zbornik radova DOGS 2004. Novi Sad: Fakultet tehni"kih nauka, 37-40.

16. Ka#i! Z., Jovi"i! S. (2005). Neke govorne manifestacije emocija u artikulacionoj bazi srpskog jezika. Srpski jezik, X/1-2, 273-287.

17. Ka#i! Z., Jovi"i! S., $or%evi! M. (2006). O de&nisanju kraja izgovorene re"i. ETRAN 2006, 462-465.

18. Ka#i! Z., Jovi"i! S, $or%evi! M. (2008). Primena lingvisti"kih metoda u identi&kovanju individualnih karakteristika govor-nika. Primenjena lingvistika 9, 68-74.

19. Rajkovi! M., Jovi"i! S., Ka#i! Z., $or%evi! M. (2007). Psycholinguistic Experiments in Recognition of Vocal Emotions Expression: Multidimensional Coherence. Primenjena lingvistika 8, 231-244.


353

VARIATIONS OF SEGMENT DURATION IN SPEECH EXPRESSION

Maja Ivanovi!, Zorka Ka"i!University of Belgrade, Faculty of Special Education and Rehabilitation

Summary

#e aim of this paper is to establish the signi$cance of variations of segment duration pronounced as incomplete sentences. #e theory used for this purpose is based on researches on emotional function in language system and language means that provide some extra informationabout the speaker. #e research on variation duration was done on part of the Corpus of Emotions and Attidues Speech Expression in the Serbian Language. #e analysis was done on twenty semanticly neutral and isolated words spoken by six speakers (3male and 3 female speakers), varying from neutral to basic emotions (anger, happiness, fear and sadness). #e results of this research show that there are statistically signi$cant values in speech segment duration both for male and female speakers.

Key words: duration, variations of duration, speech expression

Primljeno: 15. 6. 2011. Prihva!eno: 20. 6. 2011.

variranje trajanja segmenata u govornoj ekspresiji emocija

Documents