vaziyet ve merdiven planı çizme

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN

GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

İNŞAAT TEKNOLOJİSİ

VAZİYET VE MERDİVEN PLANI ÇİZME

ANKARA 2006

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;

• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).

• Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır.

• Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

• Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler.

• Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.

• Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

i

AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................ii GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1 ÖĞRENME FAALİYETİ – 1 .................................................................................................. 3 1-Vaziyet Planı Çizme.............................................................................................................. 3

1.1. Vaziyet (Durum) Planı .................................................................................................. 3 1.1.1. Tanım..................................................................................................................... 3 1.1.2 Özellikleri .............................................................................................................. 3 1.1.3 Önemi ..................................................................................................................... 4

1.2. Vaziyet (Durum) Planı Çizimi Yönetmelik ve Mevzuatı ............................................. 4 1.3.Vaziyet (Durum) Planı Çizim Kuralları ........................................................................ 4 1.4.Vaziyet (Durum) Planı Çiziminde İş Sırası ................................................................... 5 UYGULAMA FAALİYETİ ................................................................................................ 6 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ...................................................................................... 8

ÖĞRENME FAALİYETİ- 2 .................................................................................................. 10 2. MERDİVEN DETAYLARINI ÇİZMEK........................................................................... 10

2.1. Merdiven ..................................................................................................................... 10 2.1.1. Tanım................................................................................................................... 10 2.1.2 Özellikleri ............................................................................................................. 10 2.1.3. Elemanları............................................................................................................ 18 2.1.4. Hesapları .............................................................................................................. 18

2.2. Merdiven Detayı ......................................................................................................... 20 2.2.1.Tanım.................................................................................................................... 20 2.2.2.Özellikleri ............................................................................................................. 20 2.2.3.Önemi ................................................................................................................... 20

2.3. Merdiven Detayı Çizimi Yönetmelik ve Mevzuatı ..................................................... 20 2.4. Merdiven Detayı Çizim Kuralları ............................................................................... 21 2.5. Merdiven Detayı Çiziminde İş Sırası .......................................................................... 21

2.5.1. Merdivenin yatay kesilmiş üst görünüşünü çizebilmek için;............................... 21 2.5.2. Merdivenin dikey kesilmiş görünüşünü çizebilmek için; .................................... 21

2.6. Merdiven Detayı Çizilmesi ......................................................................................... 22 UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 25 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 26 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 26

MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 28 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 29 KAYNAKÇA......................................................................................................................... 30

İÇİNDEKİLER

ii

AÇIKLAMALAR

KOD 581MSP048

ALAN İnşaat Teknolojisi Alanı

DAL/MESLEK Yapı Teknik Ressamlığı – Mimari

MODÜLÜN ADI Vaziyet ve Merdiven Planı Çizme

MODÜLÜN TANIMI Vaziyet ve merdiven planı çizme ile ilgili temel bilgi ve becerileri veren öğrenme faaliyetidir.

SÜRE 40/32 (+40/32 uygulama tekrarı yapılmalı)

ÖN KOŞUL Taslak Dokümanları İnceleme ve Çizim Modülünü başarmış olmak.

YETERLİK Vaziyet planı ve merdiven detayı planını çizmek

MODÜLÜN AMACI

Genel Amaç Gerekli ortam sağlandığında; vaziyet planı ve merdiven detaylarını kurallarına uygun çizebileceksiniz. Amaçlar

Vaziyet planını yönetmelik maddeleri ve çizim kurallarına göre doğru ve eksiksiz olarak çizebileceksiniz.

Merdiven detaylarını, yönetmelik maddeleri ve çizim kurallarına göre doğru ve eksiksiz çizebileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

Ortam: Çizim atölyesi

Donanım: Bilgisayar, televizyon, DVD, VCD, tepegöz, projeksiyon vb donanımlar ve alanın gerektirdiği araç gereç malzeme ve ekipmanlar sağlanmalıdır.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Her faaliyet sonrasında o faaliyetle ilgili değerlendirme soruları ile kendi kendinizi değerlendireceksiniz. Öğretmen modül sonunda size ölçme aracı(uygulama, soru-cevap)uygulayarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek değerlendirecektir.

AÇIKLAMALAR

1

GİRİŞ Sevgili Öğrenci

Bu modül sonunda elde edeceğiniz bilgi ve beceriler ile mimari proje alanında vaziyet

ve merdiven projelerini çizebileceksiniz. Günümüz teknolojisi hızla ilerlerken zamanın ne kadar önemli olduğunu biliyorsunuz.

Bu nedenle projenizi en kısa zaman zarfında doğru ve hızlı bir biçimde çizmeniz gerekir. Bu da yeterli bilgileri almanız sayesinde olacaktır.

İnsanlar tarih boyunca ihtiyaçlar doğrultusunda kendilerini yenilemiş ve

geliştirmişlerdir. Arkeolojik kazılarda yerleşim bölgelerinde ortaya çıkan kalıntılar, bize insanların tarih boyunca belirli bir düzen içinde yerleşim alanları kurdukları merdivenleri kullandıklarını göstermektedir.

Vaziyet planları her ne kadar basit görülse de inşaatın bir kere yapıldığını

unutmayalım. Bunun yanında merdivenlerin inşaatlarda en çok kullanılan birim olduğu, bina yüklerinin taşınmasında önemli rol oynadığı ve tüm bunların yönetmelik ve standartlarla bağlandığını öğreneceksiniz.

Bu modülün sonunda vaziyet ve merdiven planları çizme konularında aradığınız her

şeyi bulabileceksiniz.

GİRİŞ

3

ÖĞRENME FAALİYETİ–1 ÖĞRENME FAALİYETİ – 1

Uygun ortam sağlandığında vaziyet planını kurallarına uygun olarak çizebileceksiniz.

Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırma şunlardır: Oturduğunuz evin arsasını ölçerek, tek çizgi halinde bir kâğıda çiziniz sonra

evinizi, çizdiğiniz arsanın içine girinti ve çıkıntıları göz önüne alarak oturtunuz. Piyasada bu işi yapan mimarlara giderek bilgi alış verişinde bulununuz. Belediye

ve bayındırlık kurumlarından bilgi alınız. Yaptığınız taslak çizimi ve topladığınız bilgileri arkadaşlarınızla paylaşınız.

1-VAZİYET PLANI ÇİZME

1.1. Vaziyet (Durum) Planı 1.1.1. Tanım

Yapının arsa içindeki durumu ve arsanın çevre ile ilişkisi hakkında genel bilgi vermek amacıyla, kuşbakışı olarak çizilen plana vaziyet (durum) planı denir. 1.1.2 Özellikleri

Yapı kitlesi, plan görünüşü veya perspektif olarak çizilir. İç ayrıntı gösterilmez. Yapı giriş yeri, arsa içindeki giriş yolu, garaj yolu ve diğer gezinti yolu gösterilir. Garaj bahçıvan veya kapıcı evi, kömürlük gibi tamamlayıcı yapılar varsa çizilir. Kuyu, sarnıç, fosseptik çukuru gibi yeraltı yapıları ile arsada mevcut olan ağaçlar

gösterilir. Arsa köşeleri ve gerekli yerlerinin teras döşemelerinin ve gereken diğere yerlerin

kotları, kabul edilen sıfır kotuna göre kotlandırılır. Yapı birden çok bloklar halinde ise, her yapı bloğunun ismi veya işareti kendi

bloğu üzerine yazılır. Arsanın parsel numarası, komşu parsel numaraları ile beraber gösterilir. Yapının komşu arsalara ve yola olan ölçüsü, yapının kitle ölçüsü, arsa dışındaki

yolun adı ve genişliği yazılır. Komşu yapılar kendi arsalarında gösterilip, kaç katlı oldukları belirtilir. Yapı kitlesi üzerinde kesit yerleri gösterilip plan dışında kalmak üzere iki kesiti

çizilir. Kesitlerde yapı katlarının ve arazi ile kesiştiği yerlerin kotları yazılır.

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

AMAÇ

ARAŞTIRMA

4

Yapının kuzey yönü işaretlenir. Çizim ile gösterilenlerden başka, vaziyet planında, paftanın uygun yerine

yapılacak tablolar yardımıyla yapı ile ilgili (kat alanı, yapı toplam alanı, yapı cinsi, yapı bedeli, meslek odalarınca istenen bilgiler, yapı kadastro kayıtları vb) bilgiler verilir.

Vaziyet planı ölçeği genellikle 1/200 veya 1/500 olur. Ancak proje büyüklüğüne göre 1/1000, 1/2000 ölçekli de olabilir.

1.1.3 Önemi

Mimari projelerin çizilmesinde esas teşkil etmesi bakımından önemlidir. Çünkü vaziyet planları, komşulara olan mesafelerini, yapının zeminden çatıya olan yüksekliğini ve arsa üzerindeki konumu göstermesi açısından önemlidir. 1.2. Vaziyet Planı Çizimi Yönetmelik ve Mevzuatı

3194 sayılı imar kanununa göre, yönetmelik maddeleri: İskân alanlarında yapılacak binaların ön bahçe ve yol kenarlarına rastlayan

mesafeleri en az 5.00 m’dir. Yan bahçe mesafeleri 4. kata kadar (4. kat dâhil ) olan binalarda en az 3.00 m’dir.

4 kattan fazla her kat için bu mesafeler 0.50 m arttırılır. Arka bahçe mesafesi bina yüksekliğinin yarısından az olamaz. Bina esas giriş döşeme kotu, toprak kotu, bina üst kotu yazılmalıdır. Binanın son kattaki uzunluk ve genişlik ölçüsü yazılmalıdır. Merdiven, evin tavan döşeme üst kotu belirtilmelidir.

1.3.Vaziyet Planı Çizim Kuralları

Genellikle 1/200 – 1/500 ölçekli çizilir. Hâkim rüzgâr, manzara ve kuzey işaretleri, aynı yerde toplu olarak gösterilir. Mevcut durum, imar hatları (bina, sınır, yol, yeşil örtü vb), teklif yapı konumları

ve saha düzenlemeye ait çizgiler üst üste ve farklı çizgilerle çizilir. Bloklar harflendirilir ve yüksek bloklar, yükseldikçe kalınlaşan çizgilerle belirtilir. Blokların içine kat adetleri, zemine oturma sahaları yazılır. Paftanın uygun bir

yerinde toplam inşaat alanı verilir. Blokların yol ve komşu sınırlarla, korunacak binalara uzaklıkları eksiksiz yazılır. Blok köşeleri arsa içi servis yolları, istinat duvarları, meyil, rampa ve

merdivenlerin başlangıç ve bitiş noktaları, servis avluları, akaryakıt tanklarının yerleri ve gerekli diğer noktalar röper noktalarına göre kotlandırılır.

Bina esas girişi bitmiş döşeme üst kotu 0.000 olarak alınır. Plan kesit ve görünüşler bu kota göre kotlandırılır.

Binanın önemi gerektiriyorsa, çevreyi de ihtiva eden, değilse arsa dâhili iki siluet çizilir.

Siluetlerin yanında veya altında en ve boy kesitleri çizilerek tabii ve teklif zemin kotları ile tüm hafriyatın yaklaşık toplamı yazılır.

5

1.4.Vaziyet Planı Çiziminde İş Sırası Vaziyet planı çiziminde takip edilecek iş sırası aşağıdaki gibidir:

Binanızın oturacağı arsayı ve yolları çiziniz. Arazi üzerinde binanın oturacağı yeri, dolayısı ile yapılacak binanın üstten

görünüşünü işleyiniz. Arsanın bina oturumu dışında kalan bahçe kısmında mevcut olan ve gelecekte

oluşturulması gereken ağaç, havuz, bina giriş yolu gibi kısımları çiziniz. Arsanın çevresine yapılacak bahçe duvarını ve bırakılacak giriş yolu kısımları

çiziniz. Bahçe duvarı üzerindeki kapının önüne giriş işareti koyunuz. Yatay ve düşey doğrultuda yeter miktarda ölçü çizgisi çekerek binanın arsa

üzerinde kaplayacağı alanı, yan, arka, ön bahçe mesafeleri ile yolların ölçülerini belirtiniz.

Hakim rüzgar, manzara ve kuzey yönlerini gerekli işaret ve sembollerle belirtiniz. Bina esas giriş döşeme üst kotunu 0.000 kabul edip diğer kısımları ona göre

kotlayınız. Yapılacak binaya ait en ve boy kesitleri çizerek doğal olan ve binanın

döşemelerine ait kotları yazınız. Paftanızın son kontrollerini yaparak paftanızı sökünüz.

1.5. Vaziyet (Durum) Planı Çizilmesi

Vaziyet (Durum) Planı

6

UYGULAMA FAALİYETİ

İŞLEM ÖNERİ Çizim kâğıdınızı masaya

yapıştırınız.

Masanızın işe başlamadan önce temiz olmasına dikkat ediniz.

Kâğıdınızın üst tarafının paralel cetveline göre aynı hizaya gelmesine dikkat ediniz.

Kâğıdınızı dört köşesinden bantla malısınız.

Binanın oturacağı arsayı çevresiyle birlikte çiziniz.

İmar yönetmeliğindeki maddeleri göz önüne almayı unutmayınız.

Binanın üst görünüşünü çiziniz.

Yönetmelikte belirtilen komşu mesafelerini almayı unutmayınız.

Binanın alanı dışında kalan yerlere çevre düzenlemesi yapınız.

Arsanın her iki tarafında yol varsa, binanın hangi yola bağlanacağını belirtiniz.

Garajınız varsa yerini belirtiniz. Arsanızda havuz, kamelya, ağaç var ise

belirtiniz. Birden çok bina varsa binalar arasındaki

yolları belirtiniz.

Ölçümlendirme yapınız.

Yatay ve düşey doğrultuda yeter miktarda ölçü çizgisi çizerek, binanın arsa üzerindeki kaplayacağı alan, yan, arka, ön bahçe mesafeleri ile yolların ölçülerini belirtiniz.

Yeterli sayıda siluet çizip, en boy kesitleri alınız.

Bina bahçesindeki ağaç, çiçeklik, kamelya gibi elemanların siluetlerini çizmeyi unutmayınız.

Proje donatımını yapınız.

Bina üst görünüşünde en(A-A) ve boy (B-B) kesitlerinin geçeceği yerleri belirtiniz.

Kesitlerin bina hakkında ayrıntıları vermesine dikkat ediniz.

Bina üst görünüşünü tarayınız. Paftadaki kotlandırmayı yaparak, gerekli

bilgileri yazmalısınız. Kuzey yönü, hâkim rüzgâr, manzara gibi

işaret ve sembolleri belirtmelisiniz.


7

Drenajı çiziniz.

Binanın drenaj bağlantılarını ayrıntıları görecek şekilde çizmelisiniz.

Hafriyat miktarını yazınız.

Binanın oturacağı toprak zeminde ki hafriyatı en, boy, yükseklik alarak metre küp cinsinden bulabilirsiniz

Projeyi çinileyiniz.

Projeyi çinilerken uygun kalemlerle çalışınız.(binanın üst görünüş çizgileri ile bahçe duvarları 0.5 lik kalemlerle, ağaç, kamelya, havuz 0.2 lik kalemlerle v.b)

İşin son kontrolünü yapınız. Paftanızda eksik bilgi olmadığına karar verdiyseniz, paftanızı sökebilirsiniz. Masanızı temizlemeyi unutmayınız.

8


Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçeğine göre, kendinizin veya arkadaşınızın yaptığı vaziyet planı çizimini değerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre, evet - hayır seçeneklerinden uygun olanı kutucuğa işaretleyiniz.

Modül adı Vaziyet planı çizme Öğrencinin

Amaç Vaziyet planı çizme becerilerinin ölçülmesi Adı soyadı

Konu Vaziyet planı çizme Sınıf No GÖZLENECEK DAVRANIŞLAR Evet Hayır

1 Çizim kâğıdınızı masaya yapıştırmadan önce masayı temizlediniz mi?

2 Binanın oturacağı arsayı çevresi ile beraber çizdiniz mi?

3 Binanın üst görünüşünü çizdiniz mi?

4 Bina alanı dışına çevre düzenlemesi yaptınız mı?

5 Ölçülendirme yaptınız mı?

6 Yeterli sayıda siluet çizdiniz mi?

7 Proje donatımı yaptınız mı?

8 Drenaj bağlantılarını çizdiniz mi?

9 Hafriyat miktarını hesap ettiniz mi?

10 Projeyi çinilediniz mi?

11 Son kontrolden sonar masanızı temizlediniz mi?

Toplam evet ve hayır sayıları

Bu değerlendirme sonucunda eksik olduğunuzu tespit ettiğiniz konuları tekrar ederek

eksikliklerinizi tamamlayınız.

PERFORMANS DEĞERLENDİRME

9

Bu faaliyet kapsamında kazandığınız bilgileri, aşağıdaki soruları cevaplayarak

belirleyebileceksiniz A- OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) Aşağıdaki cümleleri doğru ve yanlış olarak değerlendiriniz. Doğru Yanlış 1. Vaziyet planları binanın profil görünüşünü anlamak çizilir

2. Vaziyet planlarında bina içindeki ayrıntı gösterilmez

3. Vaziyet planlarında kotlama yapılması gerekmez.

4. Parsel numaraları komşu parsel numaraları ile beraber gösterilir.

5. Vaziyet planın da iki kesit almak yeterlidir.

6. Vaziyet planları 1/50, 1/100 ölçekli çizilir.

7. Binanın yola mesafesi en az 5 m. dir.

8. Vaziyet planlarında toplam inşaat alanı verilmez.

9. Vaziyet planından binaya yapılacak hafriyat miktarını anlamak imkansızdır.

10. Her bloğun içine kat adedi ve oturum alanı yazılır.

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek değerlendiriniz Eksik olduğunuz konuları tekrarlayınız. Tüm soruları doğru cevapladıysanız diğer faaliyete geçiniz.


10

ÖĞRENME FAALİYETİ- 2

Merdivenlerin çizimini yaparken nasıl çizildiğini, nerede kullanıldığını, hangi malzeme ile yapıldığını öğrenecek ve uygulayabileceksiniz.

Bulunduğunuz çevredeki kamuya ait binalarla, özel binaların merdivenlerini inceleyiniz. Bir kâğıda karalama olarak gördüğünüz merdiven şekillerini çiziniz. Sonra şu sorulara cevap bulmaya çalışınız. Merdiven genişlikleri değişiyor mu, rıht yükseklikleri aynı mı, basamak genişlikleri farklı mı? Topladığınız bilgileri okula getirip önce arkadaşlarınızla paylaşınız, daha sonra öğretmeninize bilgi veriniz.

2. MERDİVEN DETAYLARINI ÇİZMEK 2.1. Merdiven 2.1.1. Tanımı

Bir yapıda katlar arsında düşey sirkülasyon aracı olarak kullanılan, düzgün aralıklı yatay ve düşey yüzeylerden oluşan ve insanların inip çıkmasına yarayan yapı elemanına merdiven denir. 2.1.2 Özellikleri

Merdivenlerin ortak özellikleri, bir düzeyden başka bir düzeye iniş veya çıkışları sağlamaktır. Kullanım amaçlarına göre farklılık gösterir. Bunlar; yapıldıkları yere göre (iç-dış), fonksiyonlarına göre, kullanılan malzemenin cinsine göre (ahşap- kâgir) ve eğimlerine göre (yatık- dik) farklı özellikte olur.

Merdivenler yapıldığı yerlerin gereği veya değişik görünüşler elde etmek için birçok

farklı şekilde yapılır. Bunlardan bazıları;

Şekil 2.1: Tek kollu düz merdiven (a)

ÖĞRENME FAALİYETİ–2

AMAÇ

ARAŞTIRMA

11

Şekil 2.2: Tek kollu (düz) ortada sahanlıklı merdiven (b)

Şekil 2.3: İki Kollu Köşede Sahanlıklı Merdiven (c)

12

Şekil 2.4: İki Kollu Ortada Sahanlıklı Merdiven (d)

Şekil 2.5: İki Kollu Çeyrek Döner Merdiven (e)

13

Şekil 2.6: İki Kollu Yarım Döner Merdiven (f)

Şekil 2.7: Üç Kollu Yarım Döner Merdiven (g)

14

Şekil 2.8: Üç Kollu Ortada Sahanlıklı Merdiven (h)

Şekil 2.9: Üç Kollu Boy Sahanlıklı Merdiven (i)

15

Şekil 2.10: Üç Kollu Köşede Sahanlıklı (j)

Resim 1: Üç Kollu Köşede Sahanlıklı Merdiven

Şekil 2.11: Üç Kollu Çeyrek Döner Merdiven (k)

16

Şekil 2.12: Üç Kollu Çeyrek Ters Döner Merdiven (l)

Şekil 2.13:Tam Döner Merdiven (m)

17

Şekil 2.14: Elips Merdiven (n)

Şekil 2.15: İki Taraftan Çıkışlı Merdiven (o)

Şekil 2.16: Üç Taraftan Çıkışlı Merdiven (p)

18

Şekil 2.17:Merdiven Elemanları 2.1.3. Elemanları

Basamak Rıht Sahanlık Merdiven kolu Merdiven kol genişliği Çıkış hattı Merdiven plak betonu Korkuluk Küpeşte Korkuluk yüksekliği Limonluk

2.1.4. Hesapları

Merdivenlerde rahat bir iniş çıkış olması için, basamak genişliği ve rıht yüksekliklerinin belirli ölçülerde olması gerekir. Bu ölçüler imar yönetmeliğinde standartlara bağlanmıştır. Normal şartlarda basamak genişliği en az 26 cm ve en çok 33 cm, rıht

19

yüksekliği en az 12cm en çok 22 cm olur. Basamak (b), rıhtlar (h) şeklinde gösterilir ve yapıldığı yere göre değişik ölçüler alır. Rıhtlar, bahçe ve parklarda 12-14 cm, dış merdivenlerde 14-16cm, iç merdivenlerde 16-19, bodrum kat ve çatı merdiveninde 19-22 cm’dir. (NOT: Bulunduğunuz ildeki imar yönetmeliğinden verilen ölçülerin değişip değişmediğini kontrol ediniz).

Örnek-1: Kat yüksekliği 306 cm olan normal bir katta, rıht yüksekliği 17 cm olarak

verilmiştir. Basamak sayısını bulmak istersek; Kat yüksekliği= H, basamak sayısı = bs, rıht = h.

Bs = H /h Bs = 306/17 Bs = 18 adet basamak olur.

Örnek- 2 : Rıht yüksekliği 19 cm, basamak sayısı 16 olan binada kat yüksekliğini bulalım. H = bs x h H = 16 x 19 H = 304 cm olur.

İnsanlarda ortalama adım mesafesi (a) 62 veya 64 cm alınır. Basamak genişliğini bulmak istersek; b+2h= a formülü kullanılır.

Örnek- 3: Rıht yüksekliği 17 cm adım mesafesi 64 cm olan merdivenin basamak

genişliği ne olur? b+2h= a b= a-2h b= 64- (2x17) b= 64- 34 b= 30 cm olur.

Bir merdivendeki basamak sayısı, merdivendeki sahanlık sayısına göre değişir. Sahanlıksız merdivenlerde ilk ve son basamaklar kat döşemeleri olduklarından basamak sayısı, rıht sayısının bir eksiğine eşittir ( bn= hn-1). bn( basamak sayısı), hn(rıht sayısı). Bir sahanlıklı merdivende sahanlık son basamağı sahanlık alanına gireceğinden basamak sayısı bn = hn – 2 olur. İki sahanlıklı merdiven de bn= hn - 3 olur.

Merdiven hesaplarında tüm birimler belirli standarda bağlanmıştır. Merdiven kolu

genişliği binaların bodrum katlarında en az 75 cm, iki katlı evlerde 100 cm, apartmanlarda 120 cm alınır. Okul sinema gibi yerlerde en az 140 cm’dir.

Merdivenden iniş ve çıkış sırasında, normal olarak üzerinden yürünen ve görünmeyen

hatta çıkış hattı denir. Bu hat genişliği 100 cm’ye kadar olan merdivenlerde tam ortadan, genişliği daha fazla olan merdivenlerde ise korkuluktan itibaren 55 -60 cm ilerde kabul edilir.

20

2.2. Merdiven Detayı 2.2.1.Tanım

Merdivene ait elemanların inşa ediliş şekilleri, ölçüleri ve hangi malzemeyle yapılacağı hakkında bilgi vermek amacıyla büyütülerek çizilen resimlerdir. 2.2.2.Özellikleri

Her değişik numaralı merdiven ve her merdivenin kendi içinde değişiklik gösteren katlardaki durumuna ait detayları 1/10 ve 1/20 ölçeğinde plan kesit ve görünüş olarak çizilir. Merdivenle ilgili imalat için gerekli bütün nokta detayları 1/1 ve 1/5 ölçeğinde düzenlenir. Gereç ve detay açısından aynı olan merdiven bölümleri bir defa gösterilir, devam eden kısımlar kısaltılarak çıkartılır. Normal basamakların kesit ve görünüşü korkuluk, küpeşte, ankraj, süpürgelik, limon kirişi ve döşeme-basamak birleşim detayları çizilir. Döner merdivenlerde, değişik basamakların duvar ve kova tarafındaki ölçüleri ayrı ayrı verilir. Her türlü gerecin adı ile tüm ölçü ve kotlar yazılır. 2.2.3.Önemi

Merdiven detayları, uygulama aşamasında, uygulayıcı ya kesin ve net bilgiler vermesi açısından önemlidir. 2.3. Merdiven Detayı Çizimi Yönetmelik ve Mevzuatı

3194 sayılı imar kanunu 29. maddeye göre; merdiven kolu ve sahanlık genişlikleri ile

merdiven basamaklarının ölçüleri ve bunların yapımına ilişkin koşullar şunlardır. Ortak merdivenler ve sahanlıklar konut yapılarında (1.20) m’den, diğer yapılarda

(1.50) m’den az olamaz. Çatıya ve bodrum katlarına ulaşan ortak merdivenler ile servis merdivenlerinde de

yukarıdaki ölçülere uyulur. Ortak merdivenler ahşap olamaz. Merdiven evlerinin bina cephesinden, çatıdan veya ışıklıktan doğrudan ışık alması

ve merdivenlerin çatıya ve bodrumlara ulaştırılması zorunludur. Merdivenlerin her iki tarafında da özürlülerle ilgili TSE standartlarına uygun

korkuluk ve küpeşte bırakılması zorunludur. Asansörü olmayan binalarda basamak yüksekliği (0.16) m’den, asansörlü

binalarda ise (0.18) m’den fazla olamaz. Basamak genişliği (0.28)m’den az olamaz. Kat sahanlıkları genişliği merdiven genişliğinden az olamaz. Çok katlı binalarda yangın merdiveni yapılması zorunludur.

21

2.4. Merdiven Detayı Çizim Kuralları

Duruma göre 1/10 veya 1/20 ölçeğinde çizilir. Merdiven dairesinin duvarlarının iç yüzeyleri tarafından merdiven kol genişliği ve

sahanlık genişliği ölçüleri alınarak merdiven kovası oluşturulur. Korkuluk çizgisi çizilir. Basamak genişliği ölçülerine göre rıht çizgileri çizilir. Çıkış hattı çizgisi çizilir. Rıht numaraları yazılır. Kesme düzlemi çizgisi çizilir. Rıht çizgilerinin yanına çıkış yönü dikkate alınarak çıkış hattı çizgisinin alt

tarafına gelecek şekilde kaplama çizgileri çizilir. Kotlandırma yapılır. Merdiven bilgileri yazılır.

2.5. Merdiven Detayı Çiziminde İş Sırası 2.5.1. Merdivenin yatay kesilmiş üst görünüşünü çizebilmek için;

Normal kat planından merdiven ölçülerini alarak, dış duvarlarını 1/20 ölçekli çiziniz.

Kapı ve pencere boşluklarını çiziniz. Merdiven sahanlıklarını çiziniz. Merdiven kovasını ölçüsüne göre oluşturunuz. Basamakları ölçüsüne göre yerleştiriniz. Merdivenkovası etrafına korkulukları çiziniz. Merdiven çıkış hattını çiziniz. Çıkış hattı üzerinde basamak numaralarını belirtiniz. Kesme düzlemini oluşturunuz. Merdiven bilgilerinizi yazınız. Kotlandırma yapınız. Köşe kolonlarını tarayınız. Ölçülendirme yapınız.

2.5.2. Merdivenin dikey kesilmiş görünüşünü çizebilmek için;

Daha önce çizdiğiniz yatay üst görünüşten merdiven duvarlarını taşıyınız. Sahanlık genişliklerini belirleyerek çiziniz. İki sahanlık arasındaki boşluğa basamak genişliklerini çiziniz. Basamakları oluşturunuz. Kesilen kolda görünen sahanlık kirişlerini çiziniz. Duvarlardaki kirişleri çiziniz. Korkuluk yüksekliğini belirleyip, korkuluk ve küpeşteleri çiziniz. Kesilen yerlerde betonarme taraması yapınız. Kesilen yerlerdeki merdiven kaplamasını çiziniz.

22

Görünüş ve kesitte kalan kapı ve pencereler varsa çiziniz. Merdiven yuvasını ölçüsüne uygun çiziniz. İç ve dış kotlama yapınız. İç ölçülendirme yapınız. Kat isimlerini yazınız. Toprak taraması yapınız. Paftanızı son kez kontrol edip çinilemeye geçiniz.

2.6. Merdiven Detayı Çizilmesi

Uygulama (Örnek 1)

24

Uygulama (örnek 2.b)

25


İşlem Öneri

Çizim kâğıdınızı masaya yapıştırınız.

Masanızın işe başlamadan önce temiz olmasına dikkat ediniz.

Kâğıdınızın üst tarafının paralel cetveline göre aynı hizaya gelmesine dikkat ediniz.

Kâğıdınızı dört köşesinden bantla malısınız.

Merdiven duvarlarını çiziniz.

İmar yönetmeliğindeki maddeleri göz önüne almayı unutmayınız.

Ölçeğinizin 1/20 olacağını unutmayınız.

Kapı ve pencere boşluklarını bırakınız.

Sahanlıkları çiziniz.

Kapı ve pencerenin açılış yönünü ve bulunduğu duvarın ortasında olması gerektiğini unutmayınız.

Sahanlıkların plak döşeme olduğunu ve kirişlerle bağlı olduğunu göz önüne almalısınız.

Merdiven kovasını çiziniz.

Basamakları oluşturunuz.

Merdiven kovası ve basamakları çizerken aralıkların tam ölçüsünde ve eşit olması gerektiğini unutmayınız.

Korkulukları çiziniz. Korkulukların sahanlıklara doğru uzantısını unutmayınız.

Merdiven çıkış hattını çiziniz.

Çıkış hattının başlangıç ve bitiş noktalarını belirtmelisiniz.

Çıkış hattını numaralandırınız.

Çıkış hattının başlangıcındaki ilk basamaktan başlayarak numaralandırınız, son verilecek numara çıkış hattının sonundaki sahanlık üzerinde olmalıdır.

Kesme düzlemini çiziniz.

Kesme düzlemi bulunduğu katın 2/3 kesildiği kabul edilir. Sağa eğik 30 derecelik açı ile iki kesik çizgi ile gösterilir. Bu kesme düzleminin üzerinde kalan hiçbir nokta görünmez.

Merdiven bilgilerini yazınız. Merdiven bilgisini yazarken tüm bilgilerin eksiksiz ve anlaşılır olmasına dikkat etmelisiniz.

Kotlama yapınız. Çıkış hattının başlangıcında, orta sahanlıkta ve çıkış hattı sonunda kotlama yapmalısınız.

İşin son kontrolünü yapınız. Paftanızda eksik bilgi olmadığına karar verdiyseniz, paftanızı sökebilirsiniz. Masanızı temizlemeyi unutmayınız.


26


Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçeğine göre, kendinizin veya arkadaşınızın yaptığı, merdiven detayı çizme işini değerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre, evet - hayır seçeneklerinden uygun olanı kutucuğa işaretleyiniz.

Modül adı Merdiven detayı çizme Öğrencinin

Amaç Merdiven detayı çizebilme becerisinin ölçülmesi Adı soyadı

Konu Merdiven detayı çizimi Sınıf No

GÖZLENECEK DAVRANIŞLAR Evet Hayır

1 Çizim kâğıdınızı masaya bağlamadan önce masanızı temizlediniz mi?

2 Merdiven duvarlarını çizdiniz mi?

3 Kapı pencere boşluklarını bıraktınız mı?

4 Sahanlıkları çizdiniz mi?

5 Merdiven kovası oluşturup basamakları çizdiniz mi?

6 Korkulukları çizdiniz mi?

7 Çıkış hattını numaralandırdınız mı?

8 Kesme düzlemini çizdiniz mi?

9 Merdiven bilgilerini yazdınız mı?

10 Kotlama yaptınız mı?

11 Paftanızı söktükten sonar masanızı temizlediniz mi?

Toplam evet ve hayır cevap sayıları

PERFORMANS DEĞERLENDİRME

27

Bu değerlendirme sonucunda eksik olduğunuzu tespit ettiğiniz konuları tekrar ederek

eksikliklerinizi tamamlayınız. B- OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI)

Aşağıdaki cümleleri doğru ve yanlış olarak değerlendiriniz. Doğru Yanlış

1. Merdivenlerin ortak özellikleri bir düzeyden başka bir düzeye iniş çıkışı sağlamaktır.

2. Bir merdivende rıht yüksekliği en az 26 cm olmalıdır.

3. Bir merdivende basamak genişliği ortalama 18 cm’dir.

4. Rıht yüksekliği 18 cm, basamak sayısı 16 olan binada kat yüksekliği 288 cm’dir.

5. Merdiven çıkış hattı, merdiven kenarında elle tutulan yerdir.

6. Merdiven detayı bize merdivenin hangi malzeme ile yapıldığını da gösterir.

7. Merdiven detayları 1/100 ve 1/200 ölçekli çizilir.

8. Kamu binalarında merdiven kol genişliği 1.50 m’den az olamaz.

9. Merdivendeki kesme düzlemi, merdivenin hangi malzeme ile yapıldığını görmemizi sağlar.

10. Rıht yüksekliği 16 cm, adım mesafesi 62 olan bir merdivende basamak genişliği 30 cm’dir.

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek değerlendiriniz Eksik olduğunuz konulara dönerek tekrarlayınız. Tüm soruları doğru cevapladıysanız diğer faaliyete geçiniz.


28

MODÜL DEĞERLENDİRME Soru: Ölçüleri daha önceden belirlenmiş arsaya vaziyet planını çizerek, mimari

projede belirtilen iki kollu ortada sahanlıklı merdiven detayını çiziniz? Aşağıdaki performans testi ile modülle kazandığınız yeterlilikleri ölçebilirsiniz.

DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ Modül adı Vaziyet planı ve merdiven detayı çizme Öğrencinin

Amaç Vaziyet planı ve merdiven detaylarını ayrı ayrı çizebilme Adı soyadı

Konu Ölçüleri belli arsa üzerine vaziyet planı çizip merdiven detayının uygulanması. Sınıf No Başlangıç saati Bitiş saati Zaman Toplam süre

GÖZLENECEK DAVRANIŞLAR Evet Hayır 1 Binanın oturacağı arsayı çevresi ile beraber çizdiniz mi?

2 Bina üst görünüşünü çizdiniz mi?

3 Çevre düzenlemesi yaptınız mı?

4 Yeterli siluet çizip projenizi donattınız mı?

5 Drenaj bağlantılarını belirleyip çizimini yaptınız mı?

6 Hafriyat miktarını hesap edip projenizi çinilediniz mi?

7 Merdiven duvarlarını çizdiniz mi?

8 Kapı ve pencere boşluklarını bıraktınız mı?

9 Merdivenkovası oluşturdunuz mu?

10 Basamakları çizdiniz mi?

11 Korkulukları çizdiniz mi?

12 Çıkış hattını çizip basamaklara numara verdiniz mi?

13 Kesme düzlemini hesap edip yerine çizdiniz mi?

14 Merdiven bilgilerini eksiksiz olarak yazdınız mı?

15 Kotlama yaptınız mı?

17 Projenizi tamamladıktan sonra masa temizliği yaptınız mı?

18 Toplam evet ve hayır cevap sayıları

Performans testi değerlendirmesi sonucunda eksik olduğunuz konuları yeniden tekrar

ederek eksik bilgilerinizi tamamlayınız. Kendinizi yeterli görüyorsanız bir sonraki modüle geçmek için öğretmeninize başvurunuz.

MODÜL DEĞERLENDİRME

29

CEVAP ANAHTARLARI

ÖĞRENME FAALİYETİ-1 CEVAP ANAHTARI

1 Y 2 D 3 Y 4 D 5 D 6 Y 7 D 8 Y 9 Y

10 D

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 CEVAP ANAHTARI

1 D 2 Y 3 Y 4 D 5 Y 6 D 7 Y 8 D 9 Y

10 D DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek, değerlendiriniz. Eksik olduğunuz konulara dönerek, tekrarlayınız. Tüm soruları doğru cevapladıysanız diğer faaliyete geçiniz

CEVAP ANAHTARLARI

30

KAYNAKÇA Öcal, M. Emin. Pancarcı, Ali. Yapı teknik resmi Cilt 2. Adana. 1978

Abacıoğlu, Muhittin. İmar kanunu ve ilgili mevzuat kitabı, Seçkin yayıncılık.

Ankara. 2005

Bıçakcı, Vedat. Atölye ders notları,(yayınlanmamış) , 2005

KAYNAKÇA

vaziyet ve merdiven planı çizme

Documents