ΕΝΣΩΜΑΤΩΝΟΝΤΑΣ ΒΙΩΜΑΤΙΚΕΣ-ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Ιωάννα Ντίνου Γραφείο Περιβαλλοντικής Αγωγής Διεύθυνση Β/θμιας Εκπαίδευσης Γ΄Αθήνας

Περιβαλλοντική εκπαίδευση:Μια πορεία προς την ενεργό μάθηση:

επικοινωνία, λήψη αποφάσεων, αυτοδιαχείριση, κριτική σκέψη

Πληροφορίες που μαθαίνουμε μέσω ανάγνωσης, ακρόασης και παρακολούθησης εικόνων ανακαλούνται στην μνήμη μας μόνο κατά 80%.

όσφρηση

όραση

συναίσθημα

ακοή

γεύση

Στόχος: Σταθεροποίηση της πληροφορίας με την βιωματική μάθηση και τροποποίηση

συμπεριφορών.

• Προβληματισμός• Ανίχνευση προϋπάρχουσας γνώσηςΜέσα:• Οπτικές πληροφορίες• Ακουστικές• Απτικές• Γευστικές• Συναίσθημα

Πριν αρχίσουμε…

• Έχουμε την διάθεση , να μάθουμε , να ανακαλύψουμε , να δημιουργήσουμε, να περάσουμε καλά.

• Δημιουργούμε ομάδες με παιδιά που δεν γνωρίζονται καλά μεταξύ τους.

Κατά τη διάρκεια του προγράμματος:

• Βάζουμε τους στόχους της ομάδας• Αποφασίζουμε όλοι μαζί για την πορεία της

ομάδας• Καλλιεργούμε την εμπιστοσύνη των μελών• Ανοιγόμαστε στην ομάδα• Δίνουμε την σχετική ανατροφοδότηση

(feedback)

• Ενεργοποιούμε τους διστακτικούς αναθέτοντας ρόλους σε κάθε μέλος

• Παραμερίζουμε προσωπικές αντιπάθειες και συνεργαζόμαστε

• Αντιμετωπίζουμε τα προβλήματα αντί να τα παραμερίζουμε

Bowen D. and Jackson C.N. 1985

Περίγραμμα εκπαιδευτικής διαδικασίας κατά την εκπόνηση ενός προγράμματος π.ε.• Διαμόρφωση ευχάριστου μαθησιακού περιβάλλοντος

(δραστηριότητες γνωριμίας-ανοίγματος στην ομάδα)• Προσδιορισμός θέματος- επί μέρους θεμάτων• Στοχοθεσία• Επιλογή τεχνικών• Εφαρμογή δραστηριοτήτων• Συνεχής διαμορφωτική αξιολόγηση (αναστοχασμός)• Παρουσίαση- διάχυση του αποτελέσματος

1. Χωρισμός σε ομάδεςΚαθορισμός αρμοδιοτήτων

(κάθε παιδί αναλαμβάνει συγκεκριμένο ρόλο)

• Υπεύθυνος χώρου και χρόνου (συντονιστής)• Υπεύθυνος υλικού (προμηθευτής)• Υπεύθυνος λήψης φωτογραφιών • Υπεύθυνος τήρησης πρακτικών (γραμματέας)• Υπεύθυνος τήρησης συμβολαίου• Ανταποκριτής (αναφέρει στις άλλες ομάδες τα

αποτελέσματα).

2. Γνωριμία μελών - Δημιουργία θετικού κλίματος

• Ενδεικτικές Δραστηριότητες

- Συνέντευξη σε τρία βήματα

- Η Ταυτότητά μου

- Παιγνίδια γνωριμίας

Συνέντευξη σε τρία βήματα(three-step interview)

• Ζευγάρια• Αλλαγή ρόλων• Ομάδες τεσσάρων

•Σπάσιμο πάγου•Κατανόηση•Υπευθυνότητα

Η ταυτότητά μου(συμπληρώνουν και ανά δύο παρουσιάζουν τα δελτία τους,

διαβάζουν μόνο ότι θέλουν )

Με λένε:

Θα ήθελα να με λένε:

Είμαι περήφανος για:

Θα ήθελα να:

Δεν θα ήθελα:

…έναν στόχο για το μέλλον

Ζωγραφίζω κάτι που με

ευχαριστεί στον ελεύθερο χρόνο

μου

…κάτι που μου αρέσει

…κάτι που μου αρέσει στον εαυτό μου

Γνωρίζω ότι… φαντάζομαι ότι… (παιγνίδι γνωριμίας στην ομάδα)

• Προτείνεται για ομάδες που τα μέλη της γνωρίζονται ήδη σε κάποιο βαθμό (π.χ. οι μαθητές μας, εκπαιδευτικοί σε σεμινάριο)

• Έχει διάρκεια 1 ώρα• Συμμετέχει και ο εμψυχωτής• Η άσκηση βοηθάει να αυξηθεί η επίγνωση σε

σχέση με τις προκαταλήψεις και τις στάσεις ζωής.

3. Συμβόλαιο της ομάδας

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ

• είμαι συνεπής στις συναντήσεις

• σέβομαι την άποψη του άλλου

• ακούω προσεκτικά χωρίς να διακόπτω

ΥΠΟΓΡΑΦΗ

Τα παιδιά βάζουν μόνα τους κανόνες

λειτουργίας της ομάδας.

4. Επιλογή θεμάτων:

• Τα θέματα πρέπει να συναποφασίζονται και να συν –διαμορφώνονται από τους μαθητές και τους καθηγητές με μεθόδους όπως:

• Θεματικός ιστός• Καταιγισμός ιδεών

ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΙΣΤΟΣ: στο κέντρο του πίνακα γράφεται το κύριο θέμα

ΡΥΠΑΝΣΗ

φυτοφάρμακα

ΣυγκοινωνίεςΥγεία

διατροφή

βιομηχανίες

ρύποι

απόβλητα

ΚΑΤΑΙΓΙΣΜΟΣ ΙΔΕΩΝ: καταγράφονται όλες οι ιδέες –έννοιες και μετά επιλέγονται με ποιες θέλουμε κα μπορούμε να

ασχοληθούμε

5. Στοχοθεσία που αφορά:

• Γνώσεις • Δεξιότητες

Κριτικής σκέψης

Επίλυσης προβλημάτων

Λήψης αποφάσεων

Επικοινωνίας- συνεργασίας

Ανάπτυξη αυτοεκτίμησης

Ανάπτυξη υπευθυνότητας

• Διάλεξη- συζήτηση

• Προβολή- συζήτηση

• Συλλογή πληροφοριών από βιβλία/περιοδικά/διαδίκτυο-αξιολόγηση πηγών

• Παιχνίδι ρόλων

• Πειράματα

• Debate

• Συνεντεύξεις

• Κατασκευές

• Παιχνίδια αλληλεπίδρασης • World Café

5α. Επιλογή τεχνικών- δραστηριοτήτων

Συζήτηση στην τάξη

-Δυάδες-Ανά ομάδες -Ολόκληρη τάξη

-Αποσαφήνιση εννοιών-Διατήρηση πληροφορίας-Κριτική σκέψη

Ερωτηματολόγια- συνεντεύξεις• Διερεύνηση στάσεων• Διασαφήνιση αξιών“Πόσο συχνά καταναλώνετε φρούτα και λαχανικά;”(διατροφικές συνήθειες μαθητών του Σχολείου)

Παιχνίδι ρόλων

Οι μαθητές υποδύονται χαρακτήρες με προσωπικότητες, κίνητρα και υπόβαθρο διαφορετικό από το δικό τους

-κατανόηση του άλλου-ενσυναίσθηση

Μελέτη περίπτωσηςΔιερεύνηση ενός προβλήματος υπό πραγματικέςΣυνθήκες ή από βιβλιογραφία.

-κριτική σκέψη, -διεύρυνση γνώσης,-πρωτοβουλία

Δραστηριότητα Η γραμμή ωφέλειας- βλάβης

_+

Ότιτρώμεέρχεταιαπόπαντού :Γεύμα ,Κοτόπουλο μεκάρυ Ρύζιbasmatti, Σαλ , άταμεαβοκάντοκαιγαρίδες άσπρο

, / .κρασί μπανάνεςή καιμήλα

ΤΡΟΦΙΜΑ ΧΩΡΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Κοτόπουλο

κάρυ

Ρύζιbasmatti

αβοκάντο

γαρίδες

άσπροκρασί

μπανάνες

μήλα

καφές

μπαχαρικά

μουστάρδα

τυρ gouda ί

πορτοκάλια

perrier νερό

Δραστηριότητα 2: Δημιουργία του οικολογικού πιάτου 9 (από τον λαχανόκηπό μας ;;;) ή πρόσκληση σε γεύμα.

Διαμορφωμένο έτσι ώστε να:

• Παρασκευάζεται από τοπικά προϊόντα

• προστατεύει τους φυσικούς πόρους

• συνεισφέρει στην μείωση ανεργίας- φτώχειας

• Είναι φτιαγμένο ώστε να μην βλάπτει την υγεία μας.

Αλληλοδιδασκαλία: μάθηση μέσω διδασκαλίας

Μικρές ομάδες4-5 ατόμων

-Ενεργός συμμετοχή στην διαδικασία μάθησης -Εμβάθυνση

Περιβαλλοντική ρύπανση

http://www.dipe-serron.gr/apotipoma• Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Σερρών

• Το Οικολογικό Αποτύπωμα• Η έννοια «οικολογικό αποτύπωμα» αναφέρεται στην έκταση παραγωγικής γης, πόσιμου νερού και

θάλασσας που είναι απαραίτητα για την κάλυψη των καθημερινών αναγκών σε τροφή, ενέργεια, νερό και πρώτες ύλες συνυπολογίζοντας τις εκπομπές ρύπων και την έκταση που χρειάζεται για την απόθεση των απορριμμάτων.

• Με τον όρο οικολογικό αποτύπωμα εκφράζεται ο βαθμός στον οποίο τα ανθρώπινα είδη καταναλώνουν τους πόρους της Γης. Σε παγκόσμιο επίπεδο το μέσο οικολογικό αποτύπωμα είναι σήμερα 2,2 εκτάρια κατά κεφαλήν παρότι δεν θα έπρεπε να υπερβαίνει τα 1.8 εκτάρια προκειμένου να παραμείνει εντός των ορίων της βιολογικής ικανότητας της γης. Δηλαδή, τα ανθρώπινα όντα χρησιμοποιούν 25% περισσότερο από την ετήσια παραγωγή της γης. Με άλλα λόγια η Γη χρειάζεται ένα χρόνο και τρεις μήνες για να παραγάγει ότι εμείς χρησιμοποιήσαμε σε ένα και μόνο έτος.

• Το παιχνίδι• Αναρωτηθήκατε ποτέ πόση έκταση γης χρειάζεται για να υποστηρίξει του τρόπο ζωής σας; Το

παιχνίδι του Οικολογικού Αποτυπώματος προσφέρει ένα διαδραστικό και διασκεδαστικό τρόπο για να εξερευνήσετε και να μειώσετε το αποτύπωμά σας. Ανακαλύψτε τις πιο καταναλωτικές σε πόρους δραστηριότητές σας και μάθετε τι πρέπει να κάνετε για να αφήνετε όσο το δυνατόν λιγότερο τα ίχνη σας πάνω στη γη.

• Το παρόν περιβαλλοντικό πρόγραμμα/παιχνίδι βασίζεται τόσο σε πληροφορίες για το οικολογικό αποτύπωμα της χώρας μας όσο και σε βάσεις δεδομένων που αφορούν σε χώρες με παρόμοιο με τη χώρα μας οικολογικό αποτύπωμα (π.χ. Ιταλία).

ΚΟΛΛΑΖ: Μόλυνση της τροφικής αλυσίδας

παραγωγόςΠρωτογενής καταναλωτής

Δευτερογενής καταναλωτής

σαπροφάγα

σαρκοφάγα

Ηλιος

Αέρας

Νερό

έδαφος

ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ: Μόλυνση της τροφικής αλυσίδας

Κάθε ομάδα φτιάχνει τον δικό της χάρτη της τροφικής αλυσίδας και εξηγεί την πορεία των ρύπων μέσα από αυτή!

Μαθαίνουμε με την βοήθεια των καθηγητών μας της βιολογίας και της χημείας:

Πηγές αντιοξειδωτικών

Βιτ.Α Βιτ.C Λυκοπένιο Φλαβονοειδή Πολυφαινόλες

Πίνακας αντιοξειδωτικών

Debate με θέμα: Τα υπέρ και τα κατά της κατανάλωσης λαχανικών και φρέσκων φρούτων

• Υπέρ:• Πλούσια σε

αντιοξειδωτικά• Φθηνά• Νόστιμα• Ωφέλιμα

• Κατά:• Πρέπει να

καταναλώνονται φρέσκα

• Καλό ξέπλυμα από τα φυτοφάρμακα

• Δεν χορταίνουν

Αναλαμβάνουμε δράση….

• Σχεδιάζω τον δικό μου ‘’αντιοξειδωτικό‘ ’κήπο στο Σχολείο.

• Φυτεύω τα λαχανικά μου , τα βότανα , αξιοποιώ τα εσπεριδοειδή του Σχολικού Κήπου (π.χ.Λεμόνια)

Αξιολόγηση

• Ερωτηματολόγιο • Συζήτηση

• Αυτοαξιολόγηση

ΣΥΝΟΨΙΖΟΝΤΑΣ• Ανακεφαλαιώνουμε τα οφέλη από το

πρόγραμμα• Συζητάμε με όλους και αναλύουμε τις

εμπειρίες μας.• Εντοπίζουμε τι διευκόλυνε και τι δυσκόλεψε

την εφαρμογή του προγράμματος.• Αναφερόμαστε στην συμβολή κάθε ενός

χωριστά.• Γιορτάζουμε μαζί τις επιτυχίες της ομάδας.

Προτεινόμενη βιβλιογραφία: