&..,. d'

, .4.

"qtr&#." l t

*"S

sl1,:fE

1i:,ffi

" chter de schermenis het veel hectischer"È{rxrcs r}{tw rJen Heuuel, 35 jaor {,nhe'i, uev"te{;{,Een keer een rntrisje zijn en dan stiekem kljken wat er sebetrrt op het paleis, wie zott datniet rvillen? Soestdijk, Noordeinde, Lange Voorhout, Drzrkensteyn, cle Neclerlar-rdsepaleizen kenden geen geheimen voor Hans van den Fleuvel. FIlj cliencle 35.jaar lans alslakei, meestentijds op Soestdljk. De trouwe dienaar van de kroon wilde wel rertelleu r-rver

Ílll*::::ï:: ï:i:Ï::*^,YLï:,:l gaf niet atz'ljn geheime' prijs

(br-sten

1

INTER\iIEW TOVAJ

Paleis Soestdijk

oen Hans van denHeuvel, een geboren Voorburger, in 1968 in militairedienst zat, vroeg de buurman van zijn verloofde, zelfeen militair: Als je het leuk vindt, heb ik werk voor je'.Dat bleek op Paleis Noordeinde te zijn. Van den Heu-vel: "Er werkten daar nog maar weinig mensen. Eenspèciale opleiding had ik niet, maar na een gesprek konik meteen beginnen." Op een gegeven mo-ment kwam er een dienstwoning vri j vlakbijPaleis Noordeinde, in de Molenstraat. "Maarik moest eerst trouwen, anders kreeg ik dewoning niet! In november trouwde ik, en halfnovember kreeg ik het huis."

Verschillende mensenAl gauw diende Van den Heuvel regelmatigop Paleis Soestdijk, waar hij over een periodevan vijftien jaar ook vaak intern was. Somswas hij een hele week van huis. "Het wasalti jd leuk op Soestdijk. Koningin Juliana enprins Bernhard waren twee totaal verschil-lende mensen en natuurlijk merkten wij,die in hun directe omgeving werkten, dat.Bernhard was zeer punctueel en wilde allesprecies op tijd. Als je om drie uur iets zoubrengen, dan moest je niet om vijf voor drieaankomen. Maar Juliana hield juist helemaalniet van service. Als zij naar beneden kwammet een zware tas, mochten we haar niethelpen, al l iep ze helemaal krom. Dan zei ze:'ik kan zelf de deur wel openmaken'. Maar alsprins Bernhard ergens naar toe was geweest,kon je er maar beter voor zorgen buiten opde stoep klaar te staan om hem uit de autote helpen."

Beatrix' teerkoffie'Juliana dronk weinig koffie, en deed er altijdheet water bij. Van thee kon ze daarentegenwel liters op. Dat was een groot verschil met Beatri)ídie drinkt geen zwarte koffie maar'reerkoffie'zoals ik datnoem. Voor gasten werd gewone koffie gezet, voor haarspeciale koffie die dubbel zo sterk was. Thee dronk zewel eens, maar daar moest juist water bij, terwijlJulianasterke thee wilde. Bernhard dronk niet veel koffig maarwerd I morgens wel gewekt met een grote kop espresso.Om tien, elf uur 's ochtends moest er dan bouil lo naarboven komen, op een later tijdstip ging hij over op wijn."

1 Hans van den Heuvel (ï 2006),voor Paleis Noordeinde, waar ooitzijn lakeienloopbaan begon.

2 Indonesische ambassadeur dr.Soedjarno Tjondhonegoro gaatin 1965 op Huis ten Bosch zijngeloofsbrieven overhandigen aankoningin Juliana; rechts kamer-heer in buitengewone dienst proÍ.dr. W.F. de Gaay Fortman. LakeiHans van den Heuvel reed weleens mee met het rijtuig dat deambassadeur ophaalde bij diensambtswoning.

3 Staatsbanket in de Burgerzaalvan het Paleis oo de Dam voor hetbezoek van de Franse oresidentChirac in 2000. Van den Heuvelhad als taak de kaarsen voor ditsoort diners voor te branden.

($nte.t

Stamcafé"Tijdens een.iachtparti j stond ik soms vlakbij prins Bernhard,dan maakte hij vaak een praatje. Hij zei me een keer:'lk moetover een maand weer naar mijn stamcafé', en ging verder:'ikheb weer ergens iets raars zitten dat ze eruit moeten halen,maar over drie maanden ben ik wel weer terug hoor'. Het is

onvoorstelbaar dat hij, als ik me niet vergis, wel 5o keer ge-

opereerd is. Hij had zo'n sterke wilskracht!'s Morgens vroeg

stond er al pitt ige Mexicaanse muziek op. Als je bij prins

Claus kwam, klonk'zwaardere' muziek, van Bach of Chopin."

GeloofsbrievenOp Paleis Lange Voorhout werkte Van den Heuvel vaak als er

nieuwe ambassadeurs op audiëntie bij de koningin kwamen,met hun geloofsbrieven in een gesloten witte enveloppe' "Zij

waren vaak zenuwachtig en soms had een ambassadeur zijngeloofsbrieven niet bij zich. Daar hadden we een specialelade voor met witte enveloppen en blanco papieren er in.

Dat gaven we hem dan mee, en de koningin had niets in degaten.Zij keek daar toch niet naar, dat ging allemaal via Bui-

tenlandse Zaken. Elke woensdagmorgen werden de nieuweambassadeurs per koets opgehaald van hun woning of hotelen naar Noordeinde gereden. Het mooiste vond ik het als

sommigen ceremoniële kleding droegen vanhun land, dat kon werkelijk heel exotisch zijn."

Twee broers"Juliana ontving de ambassadeurs met hungeloofsbrieven op Soestdijk of Huis ten Bosch.Dat laatste was nog vrij toegankelijk terrein.ledereen kon er zo naar binnen, er stond maaréén polit ieman. Na enkele incidenten werd hetbeveil igd. lk weet nog dat ik pas in dienst vanhet Koninkli jk Huis was, en mijn broer in mili-taire dienst bij de Prinses lrenebrigade diende'Bij het aanbieden van de geloofsbrieven staater alt i jd een militaire kapel met twee pelotonsmilitaire erewacht. Toevallig was mijn broerdaar een keer bij en had ik ri jdienst om meteen koets een ambassadeur op te halen. Toenik bij Paleis Huis ten Bosch aankwam, stondmijn broer daar, en mijn moeder was er voordie gelegenheid ook en mocht met haar'klik-klak'cameraatje gewoon naar binnenlopen. Zoheeft zij een paar leuke foto's gemaakt van onstweeën."

DinersIn het Paleis op de Dam deed'Van den Heuvelveel grote diners, hij was specialist in tafeldek-ken. "Soms werd er voor 25o mensen gedekt,dat moest zorgvuldig worden opgebouwd. lkwas kaarsspecialist, er waren veel kandelaarsmet kaarsen die voorgebrand moesten worden,soms 18o kaarsen per keer. Er waren antiekekandelabers bij, familiestukken en geschenkenvan lang geleden. We gebruikten zelfs l innen-goed uit 188o met het monogram van koninginEmma erop. In het begin heb ik ook bediend,maar na een paarjaar ben ik vooral achter de

Crrsten

schermen gegaan. Dat is eigenli jk moeil i jker dan bedienen'Achter de schermen is het veel hectischer, het gaat gepaard

met veel denkwerk."

Gebroken glaswerk"Het glaswerk en servies werd na grote diners zoals in het Pa-

leis op de Dam, nooit dezelfde avond afgewassen. Dan waren

de mensen moe en het risico dat veel glazen en borden zou-

den breken was te groot. Tegenwoordig wordt het glaswerk

in aparte rekken gezet, die gaan door een machine en hetkomt er praktisch droog uit. Daarna wordt het opgeborgenin speciale kisten. leder soort glaswerk heeft zijn eigen maat

kist. Het zilverwerk wordt wel direct afgewassen, want dekok hoeft maar een beetje te veel eiwit in zijn gerechten te

hebben of Madera in de soep, of het zilver slaat helemaal

"Koningin Juliana hield helemeal nietaan serulce."Ak zij naar beneden kwam

met een zward ta,s, mochten we haarniet helpen, al l;iep ze helemaal krom.

TNTERVTEW royale

"Het glaswerk werd,n& grote diners nooitd,ezélfde auond,afgebasfen. Danwaren cle mensenmoe en het risico dataeel glazen zoud,enbrekdn was te groot."

4 De koninkli jke familieop het bordes van Pa-leis Soestdijk op Konin-ginnedag 1978. Aan dedefilés bewaarde Hansvan den Heuvel warmeherinneringen.

TNTERVIEW royale

'Morgens aroeg stond er eI pittige Mexicaanse muziek op."

uit. De soeplepels werden vroegerop harde schijven gebrouilleerd. Eenspiegel was er niks bij, je kon er zo je

haar in kammen. Nu gaat het bestekdirect in plastic bakken, en in ma-chines waarin kleine plastic kogeltjesdraaien, zonder water erbij. Het blijftalleen niet meer zo krasvrij als vroe-ger." Hans van den Heuvel heeft ookveel zilver gepoetst. Een vak apartzoals hij het noemt.'Al doende deedik veel kennis op over zilverkeurmer-ken. Er kwam eens een hofdame naarme toe die vroeg of ik iemand wistdie haar privé-zilver wilde poetsen. lk zei:'mevrouw, mag íkbij u komen?'Dat was prima, en zo kwam ik twee of drie keerper jaar bij haar thuis, acht uur lang poetsen."

Buitenlandse reizenStaatsbezoeken zijn ingewikkelde operaties waar Van denHeuvel de nodige ervaring mee heeft. "We moesten veelmeenemen, want onder koningin Juliana werd alti jd eencontradiner aangeboden. Bestek, borden en glaswer( vaakook stoelen, tafels en tafelkleden. Maar na haar abdicatie inapril rgso was het afgelopen met de contradiners, dar werdallemaal te bewerkelijk. Onder koningin Beatrix namen wemaar een paar dingen mee zoals drank en mooie houtendienbladen, met de afbeelding van Nederlandse paleizenerop. Je had altijd twee partijen: de officiële receptie met debelangrijke mensen, en de tweede waarvoor de koningin 3ootot 4oo Nederlandse mensen uitnodigde die in het bezochteland woonden, van hoog tot laag. lk vond het altijd bijzonderleuk, vooral de reacties op de Hollandse specialiteiten die wemeenamen, zoals kaas en haring, soms oesters, en goede bit-terballen want die kennen ze in het buitenland niet."

SouvenirsVan den Heuvel koestert zijn privé-verzameling. "lk kreegeens van een buurman die bij de spoorwegen werkte heteerste treinkaartje van de Zoetermeerlijn, in 977 geopenddoor Prins Bernhard. Op mijn verzoek heeft de prins er zijnhandtekening op gezet. Ook een eerstedagenveloppe meteen speciale postzegel van hem, heeft hij gesigneerd. En oudejuwelenkastjes die anders werden weggegooid, mocht ik meenaar huis nemen. Daarin heb ik nu mijn dasspelden geëta-leerd." Anderhalf jaar geleden is zijn verzameling tentoonge-steld in het Haagse stadhuis, als onderdeel van de tentoon-stell ing'Kroongetuigen'. Na het overli jden van prinses Julianaen prins Bernhard, viel Soestdijk weg als standplaats van deDienst Koninkli jk Huis. Er moesten personeelsleden afvloei-

"Prins Bernhard had zo'n sterke-wilskracht!

5 Juni 2004; lakeienzorgen er voor dat deKeniase ambassadeurdie haar geloofs-brieven heeft over-handigd, droog blijft.Van den Heuvel vondhet prachtig wanneerambassadeurs intraditionele kledij naarhet paleis kwamen.

6 Het personeel vanSoestdijk staat voorhet bordes opgesteldwanneer de automet daarin de kistvan prins Bernhardvoor het allerlaatsthet Paleis verlaat.Voor een deel van hetpersoneel, waaronderHans van den Heuvel,betekent de dood vande prins het einde vaneen lang dienstver-band aan het HoÍ.

en, onder wie Hans van denHeuvel. Hij kreeg eervol ont-slag, maar heeft nauwelijksvan zijn vrije tijd kunnengenieten. Bijna twee jaar naprins Bernhard overleed hij,slechts zestig jaar oud. O

26 Otst tt