VRIJEME I KLIMA OŠ „Fatima Gunić“

VI1

18.02.2020.

Prof. Meliha Agić

VRIJEME Danas prognostičari upotrebljavaju numeričke modele, satelite, radare i druge uređaje koji im omogućavaju precizno određivanje budućih vremenskih prilika i upozoravaju stanovništvo o mogućim vremenskim nepogodama.

VRIJEME U najnižem sloju atmosfere, u troposeri, dešavaju se promjene koje mi osjećamo kao promjenu vremena. Trenutno stanje atmosfere, tj. vremesnkih elemenata iznad nekog mjesta naziva se vrijeme. Na bilo kojem dijelu Zemljine površine da se nalazimo možemo oderediti kakvo je vrijeme. Vrijeme u toku dana se mijenja. U jutarnjim satima može biti oblačno, a poslije podne vedro i sunčano.

Vrijeme može biti lijepo i ružno. Ono se određuje pomoću vremenskih elemenata. U vremenske elemente spadaju:

- temperatura zraka,

- zračni pritisak,

- vlažnost zraka,

- oblaci,

- magla i padavine.

Vlažnost zraka mjeri se higrografiom

Zračni pritisak mjeri se barografom

Temperatura zraka mjeri se termometrom i termografom

Prognozu vremena dobivamo redovno iz hidrometeorolških zavoda. Ona se izrađuje nekoliko puta na dan. Meteorolozi kažu da je prognoza za sutrašnji dan 85% tačna, a za naredne dane tačnost prognoze se smanjuje.

KLIMA Da bi se dala opšta ocjena o klimi mora se znati kakva su bila ljeta i zime dugi niz godina. Opšta slika vremena, gledano u cjelini može se dobiti posmatranjem srednjih vrijednosti, vremenskih elemenata tridesetak godina unazad u nekoj oblasti ili mjestu. Takvo srednje stanje naziva se klima.

Različita klima u pojedinim oblastima na Zemlji nastaje zbog različitih faktora klime. Osnovni faktor je raspored Sunčevog zračenja.

Toplotni pojasevi?

KLIMA Da bi se dala opšta ocjena o klimi mora se znati kakva su bila ljeta i zime dugi niz godina. Opšta slika vremena, gledano u cjelini može se dobiti posmatranjem srednjih vrijednosti, vremenskih elemenata tridesetak godina unazad u nekoj oblasti ili mjestu. Takvo srednje stanje naziva se klima.

Različita klima u pojedinim oblastima na Zemlji nastaje zbog različitih faktora klime. Osnovni faktor je raspored Sunčevog zračenja.

Toplotni pojasevi?

KLIMATSKI FAKTORI

• Sunčevo zračenje je osnovni pokretač svih zbivanja u atmosferi. Neravnomjerno zagrijavanje na Zemljinoj površini izraženo je po geografskoj širini. Razlika u geografskoj širini je bitan faktor klime.

• Osim geografske širine važni su: raspored kopna i mora, morske struje, vjetrovi, nadmorska visina i reljef.

Geografka širina

• Na Zemljinoj površini razlika u geografskoj širini povlači za sobom i klimatske razlike. Znamo da se najčešće zagrijavaju horizonti oko ekvatora, najjače zagrijavanje je zbog toga što oko ekvatora Sunčevi zraci padaju okomito.

• S udaljavanjem od ekvatora prema geografskim polovima zagrijavanje Zemljine površine biva sve slabije, a razlog toga je što Sunčeve zrake padaju pod manjim uglom. Usljed toga se snižava temperatura zraka. To potvrđuje i dugogodišenje neposredno mjerenje. Srednja temperatura zraka se smanjuje od ekvatora prema polovima. To opadanje temperature nije ravnomjerno.

Raspored kopna i mora • Okeanska ostrva i primorja su izloženi uticaju okeanskog prostranstava. Okeani

u ljetnoj polovini godine prime ogromne količine toplote, a odaju je zimi kada se kopno već uveliko ohladilo. Otpuštanjem toplote iz morske vode zagrijava se zrak, pa je u priobalnim područjima zanatno toplije nego u unutrašnjosti kontinenta.

Morske struje • Na klimu utiče i kretanje morskih struja. One se kreću iz područja manjih

prema područjima većih geografskih širina ili u suprotnom smijeru. Tople morske struje značajno zagijavaju zrak u predjelima kroz koje protiču. Morske struje na velike udaljenosti prenose velike količine tople ili hladne vode i tako djeluju na klimu. Tako npr. topla Golfska struja podiže temperaturu zraka Norveške.

Reljef i nadmorska visina • Reljef i nadmorska visina utiču na klimu smjerom pružanja i visinom. Padine

koje su izložene vjetru i okrenute prema moru primaju više padavina od onih u zavjetrini. Sa nadmorskom visinom mijenjaju se temperatura, zračni pritisak, vlažnost zraka, a time i padavine. Sa povećanjem nadmorske visine padavine su češće u vidu snijega. Sa visinom se povećava i dužina trajanja snježnog pokrivača, a smanjuje oblačnost.