J

PAGE 3

Elektroenergetski stuboviivinice:Maj 2012 godina igi MuamerSadraj1.Uvod..........................................................................................................32.Vrste stubova.............................................................................................4

2.1.Podjela prema namjeni...........................................................................4

2.2.Podjela prema poloaju trase..................................................................4

2.3.Prema vrsti materijala............................................................................4

2.3.1.Drveni stubovi.....................................................................................42.3.2.elini stubovi.....................................................................................72.3.3.Armirano-betonski stubovi..................................................................82.4.Sastavljeni stubovi..................................................................................92.4.1.Stub sa podupiraem..........................................................................102.4.2.Stub sa sidrom....................................................................................102.4.3.Dupli stub...........................................................................................102.4.4.A-stub.................................................................................................113.Zakljuak.................................................................................................12

4.Literatura..................................................................................................131.UvodImam za cilj da kroz ovaj maturski rad na to bolji nain obradim nastavnu cjelinu pod nazivomElektroenergetski stubovi.

U nastavku teksta susreemo se sa raznim vrstama stubova koji se koriste u nadzemnim mreama.U naoj zemlji koriste se razliite vrste stubova za prijenos elektrine energije.

Detaljno e mo obraditi sve vrste stubova koji se koriste u nadzemnim mreama.

Maturski rad je edukativnog sadraja, takoe sve je prikazano i slikovito to omoguava bolje razumijevanje istog.

3

4Vrste stubovaStub je bilo koja konstrukcija koja slui za noenje izolatora,vodia i zatitnih uadi. U upotrebi su razliite vrste stubova, to potie od razliitih uslova primjene (visoki ili niski naponi, naseljena mjesta ili priroda, razliiti tereni, prelaz preko rijeka i drugih vodenih povrina, ukrtanje sa putevima, prugama i drugim vodovima itd.Kod izbora konstrukcije stuba mnogo je faktora koji se moraju uzeti ubzir. Naroito znaajni faktori su:

-visina napona,

-konfiguracija terena,

-ekonomski moment.

U svakom sluaju, provodnici na stubu moraju biti tako postavljeni da se onemogui njihovo pretjerano meusobno pribliavanje, kao i prema zatinoj uadi i dijelovima stuba (regulisano Tehnikim propisima).

Stubove moemo podijeliti u nekoliko kategorija.2.1.Prema namjeni

Prema namjeni stubove moemo podijeliti na:

-nosee

-zatezne

Nosei stub je stub koji slui za noenje vodia i zaitnih uadi.

Zatezni stub slui za zatezanje vodia i zatitnih uadi

2.2.Prema poloaju trasePrema poloaju trase stubove dijelimo na:

-stubove u pravcu trase

-stubove u lomu trase

Nosei stub u pravcu trase naziva se linijski stup,a nosei stub u lomu trase naziva se kutni stub.Zatezni stup na kraju i na poetku dalekovoda naziva se krajni stub.

Na svakih 3-5km mora se u trasu dalekovoda umetnuti zatezni stub,koji rastereuje vod kod montae i u sluaju prekida vodia.

2.3.Prema vrsti materijalaPrema vrsti materijala stubove moemo podijeliti na:

-drvene

-armirano-betonke

-elinoi stubovi2.3.1.Drveni stuboviDrvo se upotrebljava za izgradnju stubova iji nazivni napon iznosi i do 220kV,ali se ipak navie upotrebljavaju kod vodova niih napona.Za izgradnju drvenih stubova koriste se ove vrste materijala:bor,smreka,jela,ari,pitomi kesten,bagrem i hrast.Drvo se sijee zimi i mora da bude zdravo i sa to manje raspuklina i buotina od insekata.Dva metra ispod vrha drvo mora biti potpuno ravno.Na donjem kraju stub se mora pravilno odrezati,a na vrhu ga treba odrezati u obliku piramide,tako da visina piramide iznosi do 1/3 promjera stuba na vrhu.Promjer stuba na vrhu se mjeri na oko 30 cm ispod stvarnog vrha stuba.ivotna dob drvenih stubova je veoma mala i iznosi od 5 do 8 godina.Impregniranjem se ivotna dob drvenih stubova produava od 15 do 20 godina.Obino se impregniraju jela i smreka,a za impregnaciju se upotrebljavaju krezot ili razne otrovne soli.ivotna dob drvenih stubova moe se postici i postavljanjem stubova na betonseke nogare.Nogari se primjenjuju u sluaju kada je drveni stub neimpregriran.Nogari su impregrirani i postavljeni u zemlju,dok je drveni stub obino neimpregriran i odignut od zemlje.Na taj nain se povecava ivotna dob drvenihh stubova.Nogari se primjenjuju i za poveanje duine stuba.stub je iznad zemlje spojen sa nogarem pomou tri zavrtnja i buldog-ploom.Zbog ograniene visine raspoloivih stabala duina stuba je ogranicena.Naponi koje drveni stubovi nose su takoe ogranieni,npr.u Njemakoj drveni stubovi smiju nositi napon do 30kV

Dok u Americi i Kanadi drveni stubovi nose napone i do 345kV.

Slika (2.3.1a)-Impregrirani drveni stub Slika(2.3.1b)-Drveni stub na betonskom nogaruDuinaDebljina pri vrhuDuina Debljina pri vrhu

liarietinariliarietinari

mcmcmmcmcm

6

6,5

7

7,5

8

9

12

12

12

13

13

1414

-

14

-

15

1510

11

12

13

14

15

15

16

17

18

18

1916

16

17

18

18

19

U sledeij tabeli date su dimezije normalinih stubova prema JUS D.B2.020/1955 Slika(2.3.1c)-Drveni stub na betonskom nogru Slika(2.3.1d)-Betonski nogar u presjeku

2.3.2.elini stubovi

elini stubovi se najece grade kao reetkasti,i to od krutog profiliranog eljeza,ali se upotrebljavaju i druge vrse profilnog eljeza i eljezne cijevi.Ovi stubovi se proizvode u tvornicam i komadima koji su prikladni za transport.Komadi se na terenu sastavljau vijcima.

eline stubove moramo zatititi od korozije.Najbolja zatita od korozije je vruce pocinavanje.To je istovremeno i najskuplja zatita,ali se nakon vrueg pocinavanja stubovi ne moraju premazivati masnom bojom,to se inae redovno mora initi svakih pet godina.elini stubovi se mnogo upotrebljavaju za izgradnju jer se najbolje mogu prilagoditi svim zahtjevima izgradnje koji su esto vrlo teki i surovi.elino-reetkasti stup se obino sastavlja na mjestu gdje ce biti podignu.

Slika(2.3.2a)-elino reetkasti stubovi110kV Slika(2.3.2b)-elino reetkasti stub 220kV

Slika (2.3.2c)-Dimenzije elino reetkastih stubova2.3.3.Armirano-betonski stubovi

Armirano-betonski stubovi se u dananje vrijeme mnogo koriste i u veini sluajeva zamjenjuju se drveni stubovi sa armirano-betonskim.Armirani beton je materijal koji se mnogo upotrebljava za izgradnju stubova.Za armirano-betonske stubove potrebno je znatno manje elika nego za elino-reetkaste.Ovi stubovi se izrauju u tvornicama,a na terenu se montiraju.stubovi vodova najviih napona.Uglavnom se grade na terenu, i to u vertikalnom poloaju.U naoj zemlji se od raznih tipova armirano-betonskih stubova najvise koristi stubovi tipa perac.Armirano-betonski stubovi nisu uvijek pogodni za teren s tekim klimatskim uslovima,jer se na betonu ponekad nakon izgradnje pukotine i pucanje bokova i konzola.

Slika(2.3.3a)-Armirano-betonski otcjepni stub Slika(3.3.3b)-Dalekovod 10kV na AB stubovimaArmirano-betonski stubovi se izgrauju s tehnikim normama i zahtjevima elektroprivrede i telekomunikacija.Primjenjuju se za izgradnju i rekonstrukciju nadzemih,srednjenaponskih i visokonaponskih el.vodova ,mogu se jo koristiti u nadzemnim mreama telefonskih vodova.Betonski stubovi se ponekad dirketno ukopavaju u zemlju,ali najee se gradi poseban temlelj i u njega ubetonira stubBetonski stubovi se proizvode na industriski nain od armiranog betona marke M300.Uobiajna duina stuba je 9m,mada se primjenjuju stubovi veih duina.Nosee stubove postavljamo u liniji i na takama skretanja ako ugao skretanja nije vei od 12o.Kuti i zatezni betonski stubovi su istog oblika kao i nosei ali su im promjeri pri vrhu i pri dnu vei.Na stubu se redovno nalaze dva vijka M18 koji predstavljaju kontakte za uzemljenje.Na gornji kontakt prikljuujemo konzolu i i svu ostalu opremu koju uzemljujemo.Armirano-betonski stubovi su obino okruglog,konusnog oblika(sa konstantnim porastom prenika ),cjevastog poprenog presjeka ,sa zatitnim slojem betona od min.20mm iznad armature. Zavretak stuba na vrhu je sfernog oblika koji je definisan kalupom,to pored poboljanog geometrijskog oblika povoljno utie na vijek trajanja proizvoda,osim toga okruglim stubovima lake manipuliramo prilikom izgradnje i transporta.

Armirano-betonski stubovi mogu biti razliite duine od 6 do 14m.Dubina jame za stub zavisi od poloaja stuba na terenu ,a uzima se otprilike 1/6 duine stuba.Na slici(2.3.3c)prikazan je armirano-betonski otcjepni stub u presjeku.

t-dubina jame u koju se stub ukopaje(u vecini slucajeva uzima se 1/6 duzine stuba )

L-ukupna duina stuba(krece se od 6-14m)

d-prenik na vrhu stuba(krece se od 14-30cm)

D-precnik stuba na dijelu koji se ukopaje u zemlju

(30-50cm)

Slika.(2.3.3c)-Armirnao-betonski stub u presjeku

2.4.Sastavljeni stubovi

U sastavljene stubove ubrajamo:

-stub sa podupiraem

-stub sa sidrom

-dupli stub

-A-stub2.4.1.Stub sa podupiraemStub sa podupiraem se upotrebljava na onim mjestima na kojima linija stvara veci ugao skretanja i kod vecih presjeka vodica.Podupira se uvruje vijkom M20x300 mm za glavni stub i to 1m nize od vrha glavnog stuba.Na mjestu uvrenja stavlja se takozvana buldog ploa radi bolje veze izmeu podupjeraa i glavnog stuba.

Slika(2.4.1a)-Stub sa podupiraem

2.4.2.Dupli stub

Dupli stub sastoji se od dva stuba iste visine ,koji su meusobno spajaju i uvruju pomou takozvanih modanika od tvrdog drvetaDuina modanika iznosi najmanje petorostruku duinu zasjeka u stubu i na taj se nain obezbjeuje potreban pritisak izmeu stubova i modanika.

Na svakom kraju duplog stuba mora se nalaziti jedan modanik,a ovisnosti od visine stuba jo 2 do 4 ,koji su rasporeeni du stuba tako da se rupama za vijke ne oslabi stub oko opasnog presjeka.Umjesto modanika mogu se upotrebljavati i buldog ploe.2.4.2.Stub sa sidromStub sa sidrom upotrebljavamo na svim mjestima gdje linija trase stvara ugao skretanja.Sidrenje stuba ostvarujemo pomou pocincane eline ice,presjeka 25mm2.Nasidru se obavezno montira jajoliki izolator,koji sido izoluje od stuba,a stepen izolacije ovog izolatora odgovara stepenu izolacije voda.Sidro utemeljujemo pomou oblice od impregniranog drveta.Zatezanje sidra vrimo pomou vijka M16.Stub sa sidrom upotrebljavamo uglavnom za manje preskje.

Slika(2.4.2a)-Stub sa sidrom2.4.4.A-stubA-stub je dobio naziv po svom izgledu.Upotrebljavamo ga kao zatezni stub,krajni stub i kao ugaoni stub na svim onim mjestima na kojima trasa pravi vee uglove.Stubove u A-stubu spajamo na gornjem dijelu stuba sa barem jednim modanikom ili buldog ploom,ime se spreava pomicanje sastavljenih stubova.Stubovi i modanik se spajaju vijcima M 20x400mmNa sredini stuba postavlja se barem jedna poprena spojnica,izgraena od okruglog tvrdog drveta,iji prenik ne smije biti manji od prenika stuba na vrhu.Poprenu spojnicu spajamo sa stubovima pomou vijka M 20x 1000,koji postavljamo odmah ispod spojnice.Spojnica spreava pribliavanje stubova dok ih privlaimo vijkom.Na taj nain se odrava odreeno meusobno rastojanje.Dno stubova A-stuba uvrujemo pomou dvije uzdune preke,duine oko 3m.Na prekama postavljamo dvije polutke,duine po 1m.To znai za izradu preki i polutki potrebno je 4m stuba.Duina spojnice na sredini iznosi 0,8-1,2m,to znai da je za A-stub,osim dvaglavna stuba,potrebno jo 4,8 do 5,2m

Slika(2.4.4.a)-A-stub Slika(2.4.4.b)-A-stub3.ZakljuakStubovi u elektroenergetskom sistemu imaju veoma vanu ulogu,oni su ti koji dre nadzemne vodove iznad zemlje.

Iz navedenog teksta moemo vidjeti da postoje razne vrste stubova.Stubove moemo podijeliti u nekoliko kategorija:

Prema namjeni na nosee i zatezne.

Prema poloaju trase stubove dijelimo na stubove u pravcu trase i stubove u lomu trase.

Prema vrsti materijala na :drvene,armirano-betonske i eline stubove

Stubove e mo odabrati na osnovu nazivnog napona mree gdje se stubovi ugrauju,te od poloaja na terenu.(prijelaz preko rijeka,naseljeno mjesto,prijelaz preko autoputovaU svakom sluaju, provodnici na stubu moraju biti tako postavljeni da se onemogui njihovo pretjerano meusobno pribliavanje.4.Literatura-Rajko MisitaElektroenergetske mree

-Oegovi&OegoviElektrine energetske mree I,Split,1996-Prenos i distribucija elektrine energije,internet skripta,

-Internet stranica www.wikipedia.org i www.elektrodoboj.netPAGE 3