1

Vücudumuz Bilmecesini

Çözelim

2

İçindekiler1.Canlılar Neden Beslenir?

2.Besin İçerikleri ve Görevleri

2.1.Karbonhidratlar

2.2.Proteinler

2.3.Yağlar

2.4.Vitaminler

2.5.Su

2.6.Mineraller

3.Dengeli ve sağlıklı Beslenme

4.Besin ve Teknoloji

5. Besinlerin Sindirimi

6. Boşaltım

7. Sağlığa Zararlı Maddeler

3

Canlılar Neden Beslenir?

• Canlılar, yaşamlarını sürdürebilmek için beslenmek zorundadır.

4

• Örneğin; yakıtı biten bir araba çalışmaz. Canlılar da beslenemediklerinde yaşayamazlar.

Canlılar Neden Beslenir?

5

• Sinek kuşu bir günde kendi ağırlıklarının yarısından fazla yiyecek tüketir. Buna rağmen çok büyüyemezler. O halde canlılar, yalnız büyümek için beslenmezler.

Sinek Kuşu

Canlılar Neden Beslenir?

6

Beslenme Nedir?

• İnsanın büyümesi ve gelişmesi (anne karnında ve daha sonra) sağlıklı üretken olarak yaşamını sürdürmesi için gerekli olan besinlerin alınmasıdır.

7

Beslenme Nedir? ( devam )

• Sağlıklı büyüme, gelişme ve özellikle zeka gelişimi için yeterli ve dengeli beslenme şarttır.

8

Beslenme Nedir? ( devam )

• Beslenme dokuların yenilenmesini ve bağışıklık sisteminin sağlıklı olarak çalışmasını sağlar.

9

İçeriklerine göre besinler 6 gruba ayrılır:

1. Karbonhidratlar

2. Proteinler

3. Yağlar

4. Vitaminler

5. Mineraller

6. Su

10

1. Karbonhidratlar

• Vücudumuzun asıl enerji kaynağıdır.

• Vücuda enerji veren besin öğelerinden biridir.

• Vücudun harcadığı enerjinin büyük bir bölümünü sağlarlar.

11

Karbonhidratlar ( devam)

• Beyin dokusu enerji için genellikle karbonhidratları kullanır.

• Ağır fiziksel hareketler için karbonhidratların daha elverişli enerji kaynağı olduğu bilinmektedir.

12

Karbonhidratlar ( devam)

• Proteinlerin enerji olarak kullanılmasını önleyerek proteine olan gereksinimi azaltırlar.

• Normal olarak günlük alınan enerjinin % 50-60'i karbonhidratlardan gelmelidir.

13

Karbonhidrat içeren besinler:

• Buğday• Mısır• Arpa• Yulaf• Patates• Şeker kamışı

14

2 . Proteinler

• Proteinler vücudumuzda yapıcı ve onarıcı olarak görev yapar.

• Proteinler kas ve diğer yumuşak dokular ile enzimlerin temel yapıtaşlarıdır.

• Proteinler enerji sağlamaktadır fakat bu onların temel görevi değildir.

15

Proteinler ( devam )

• Büyüme ve gelişme, doku yapımı ve onarımı , enfeksiyonlara karşı savaşan bağışıklık hücrelerinin oluşumu, hormonların yapımı en başlıca görevleridir.

16

Protein içeren besinler:

• Et• Süt • Peynir• Yoğurt• Yumurta • Balık• Tahıllar• Kuruyemiş

17

3 . Yağlar

• Vücudumuz gereksinim duyduğu enerjiyi ilk önce karbonhidratlardan sağlar. Ama fazla enerji gerektiren işler yaptığımızda karbonhidratlardan aldığımız enerji yetersiz kalır. Uzun süre aç kaldığımızda da enerjimiz azalır. Bu gibi durumlarda gereksinim duyulan enerji yağlardan sağlanır.

18

Yağlar

• Suda çözünmeyen, en çok enerji veren besin öğesidir.

• Deri altı yağ tabakası vücut ısısının kaybını önler.

• Yağ, organları çevreleyerek dış etkenlerden korur, midenin boşalmasını geciktirir.

19

Yağlar bitki ve hayvanlardan elde edilir.

• Zeytin• Ayçiçeği• Yer fıstığı• Susam• Soya bitkileri

• Badem• Kabak

çekirdeği• Fındık• Mısır• Ceviz

Bu besinler bol miktarda yağ içerir.

20

Yağ bakımından zengin hayvanlar besinler:

• Balık• Süt• Tereyağ• Kaymak• Et ve et ürünleri

21

4 . Vitaminler

• Vitaminlerin büyüme ve sağlıklı nesillerin oluşmasına , sinir ve sindirim sistemlerinin normal çalışması , besin öğelerinin elverişli kullanılması ve vücut direncine yardım gibi görevleri vardır.

22

Vitaminler( devam )

• Vitaminlerin yetersiz alınımında vücut çalışmasında bozukluk ortaya çıkar.

• Vitaminler vücudumuzda düzenleyici olarak görev yapar.

23

Vitaminler yağda ve suda eriyenler olarak iki gruba ayrılır:

YAĞDA ERİYEN VİTAMİNLER

A, D, E ve K vitaminleridir .

SUDA ERİYEN VİTAMİNLER

B grubu vitaminler ile C vitaminidir .

24

Vitaminler( devam )

• B grubu ve C vitaminleri suda eriyen vitaminler olduğundan, vücudun ihtiyacından fazla alınması durumunda idrar yoluyla atılırlar.

• Yağda eriyen vitaminler A, D, E, K'dir. Vücuda fazla alındığında, vücutta depo edilerek zararlı etki gösterebilirler.

25

A vitamini

• Enfeksiyonlara karşı direnci arttırır normal büyüme, üreme, kemik ve diş gelişimi, görme için gereklidir. Cildin tırnakların ve saçların sağlıklı kalmasını sağlar. Diş ve dişetleri için büyük önem taşır .

26

A vitamininin bulunduğu besinler:

• Yumurta• Süt• Buğday• Mantar• Baklagiller• Taze fasulye

• Domates

• Kereviz

• Havuç

• Avokado

• Fıstık

• Ceviz

27

B vitaminleri

• B vitaminin bulunduğu besinlerden belirli miktarda yenmelidir.

28

B vitaminlerinin bulunduğu besinler:

• Tahıl ve tahıl ürünleri• Yumurta• Süt ve süt ürünleri

(peynir, yoğurt vb.)• Kırmızı et• Sebzelerin çoğunda

bulunur.

29

C vitamini

• Vücudumuz C vitaminini üretemez bitkiler ve bazı hayvanlar bu vitamini üretebilmektedir.

• Besinlerle alınan vitamin 2 saat içersinde kullanılır, 4 saat sonunda kandan uzaklaşır.

• Yaraların iyileşmesini, damarların sağlıklı olamalarını sağlar.

30

• Vücudun savunma sistemini artırıcı etkisi vardır.

• C vitamini eksikliğinde diş eti kanamaları ve çekilmeleri olur.

31

C vitamininin bulunduğu besinler:

• Turunçgiller• Domates• Çilek• Maydanoz• Lahana• Patates• Kuşburnu• Böğürtlen• Koyu yeşil yapraklı

sebzeler

32

D Vitamini

• İnce bağırsaklardan kalsiyumun emilmesine yardımcı olur, kalsiyumun kemiklerde ve dişlerde tutulmasını sağlar .

33

D vitaminlerinin bulunduğu besinler:

• Süt • Yumurta• Balık• Balık yağı• Tereyağ• Sebzeler• Peynir• Güneş (D vitaminin ortaya

çıkabilmesi için güneşe ihtiyacı var)

34

E vitamini

• Yaşlı kişilerde bağışıklık sistemini güçlendirir. Hücrelerin daha uzun yaşamasını ve yenilenmesini sağlar .

35

E vitaminlerinin bulunduğu besinler:

• Kereviz• Maydanoz• Ispanak• Lahana• Mısır yağı• Mısır• Yulaf

• Buğday• Tohumlu besinler• Soya fasülyesi yağı• Arı sütü• Ceviz• Marul• Tere

36

K vitamini

• Karaciğere gelen Kvitamini burada üretilen bazı pıhtılaşma faktörlerinin yapımında rol alır. Kvitamini takviyesi yanlızca kanamalı hastalarda verilir.

37

K vitamininin bulunduğu besinler:

• Ispanak• Kabak• Marul• Yeşil domates• Yeşil biber• İnek sütü• Peynir• Tereyağı

• Yumurta• Kırmızı et• Pirinç• Karaciğer• Mısır• Muz• Şeftali• Çilek

38

Vitaminler( devam )

Vitamin Adı Önlediği Aksaklık

A vitamini Gece körlüğü

D vitamini Raşitizm (Kemiklerde bozukluk)

E vitamini    Kısırlık ve üreme bozukluğu

K vitamini Kanın pıhtılaşması

B vitamini Beri beri ,kansızlık

C vitamini     Skorbüt (diş etinde kanama)

39

Vitaminler Bulundukları Besinler Vücuttaki Fonksiyonları

A vitamini         Balık yağı yumurta sarısı, süt, peynir karaciğer yeşil sebzelerde bulunur.     

Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Vücudu enfeksiyonlara karşı korur.Gece körlüğünü önler

D vitamini         Balık yağı, karaciğer yumurtada bulunur.      

Vücuttaki Ca, P dengesini sağlar. Kemiklerin gelişmesini sağlar.Çocuklarda Ultraviyole ışınların  Etkisiyle deride üretilir. Raşitizmi önler

E vitamini         Yeşil sebze, karaciğer  et ve bitkisel yağlarda           bulunur.                      

Üreme organlarının gelişmesini sağlar ve kısırlığı önler.

K vitamini        Yeşil sebzeler karaciğer ve yumurtada bulunur.      

Eksikliğinde kanın pıhtılaşması gecikir.Kalın bağırsaktaki Bakterileri tarafından  sentezlenir.             

B vitamini          

Tahılların kabuklarına, et, süt, karaciğer            ve yeşil sebzelerde       bulunur.           

Karbonhidrat, yağ ve proteinlerin vücut içinde kullanılmasında katalizör olarak görev yapar.Kansızlığı önler.

C vitamini         Yeşil sebze ve meyvelerde bulunur. Bağ dokusunun oluşması için gereklidir. Skorbit hastalığını önler. Vücudu enfeksiyonlara karşı korur.

40

5 . Su

• Vücudumuzun yaklaşık %70’ i sudur.

• Su vücudumuzda düzenleyici olarak görev yapar.

• Canlıların yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmesinde suyun büyük önemi vardır.

41

Su( devam )

• Vücuda enerji vermediği, içinde bazı mineraller dışında besin öğesi bulunmadığı halde, su içmeden 3 gün kadar yaşayabiliriz.

• Yeterince su içilmediği zaman kalsiyum gibi bazı mineraller böbreklerde çökerek böbrek taşına neden olabilir.

42

Su

• Su, yediğimiz gıdalardaki besin öğelerinin çözünüp sindirilmesi ve emilmesi, vücut sıcaklığının ayarlanması ve vücuttan atık maddelerin uzaklaştırılmasını sağlar.

• Sağlık açısından yetişkin bir insanın günde 8-10 bardak su içmesi gereklidir.

43

Canlılar İçin Suyun Önemi

• Çok iyi bir çözücüdür.

• Besin maddelerini taşır.

• Metabolizma olaylarını hızlandırır.

• Vücut ısısının fazlası dışarıya suyla atılır.

• Besinlerin sindirimi suyla yapılır.

44

6. Mineraller

• Vücudumuzda düzenleyici olarak görev yaparlar.

• Mineralleri yediğimiz yiyecek ve içeceklerden alırız.

• Bütün minerallerin vücutta farklı etkileri olmasına karşın, genel olarak kemik gelişimi, büyüme, kas kasılması, kan yapımı, sinir iletimi ve su dengesinin sağlanması gibi önemli görevler üstlenirler.

45

Mineraller( devam )

Besin Çeşitleri Öncelikli Görevleri

Karbonhidratlar Enerji Verici

Proteinler Yapıcı ve Onarıcı

Yağlar Enerji Verici

Vitaminler Düzenleyici

Su ve Mineraller Düzenleyici

46

KAYNAKLAR

• http://www.bilkent.edu.tr/~bilheal/uremesagligi/agizdissagligi.html

• http://www.herbalistatabay.com/saglikbilgisi.htm

• http://www.trafik.gov.tr/trafik_guvenligi/trafik_guvenligi_alkollu_arac_kullanma.asp

• http://health.groups.yahoo.com/group/trafik/message/4129?viscount=100

• İlköğretim Fen ve Teknoloji Ders Kitabı 5• İlköğretim Fen ve Teknoloji Öğrenci

Çalışma Kitabı 5