Boekbespreking “De adaptieve basisschool”

Arinda Kazen, P2BMeneer Kraaij Periode 4InhoudsopgaveZakelijke gegevens............................................................................................................... 3

Onderwerp............................................................................................................................ 3Thematiek............................................................................................................................. 3Persoonlijke beoordeling....................................................................................................... 3Visie auteur........................................................................................................................... 4Citaten.................................................................................................................................. 4Verrijking............................................................................................................................... 5PowerPoint............................................................................................................................ 6Reactie van klasgenoot......................................................................................................... 7

Zakelijke gegevens Titel: De adaptieve basisschool Auteur:  Rinse Dijkstra & Cees de Munnik Lay-out:  APS, PSC

2

Uitgever: Boom Uitgevers Plaats: Meppel Uitgave:  2007Aantal pagina's:  96Genre: Informatieboek

Onderwerp In dit boek is te lezen waar adaptief onderwijs voor staat (theorie) en hoe deze vorm van onderwijs er in de praktijk uitziet. Adaptief onderwijs probeert een antwoordt te vinden op de vraag: hoe houd ik rekening met verschillen tussen leerlingen? Anders gezegd: hoe kan ik onderwijs op maat geven? Nederland kent verschillende invalshoeken en benaderingen om een antwoord te geven op deze vraag. Ook het APS (Algemeen Pedagogisch Studiecentrum) heeft een antwoord op deze vraag gevonden. Dit antwoord staat beschreven in het boek ‘de adaptieve basisschool’. De kern in de benadering van het APS is om in het onderwijs rekening te houden met de drie psychologische basisbehoeften: relatie, competentie en autonomie. Om adaptief onderwijs te realiseren heeft de leerkracht de leiding op de volgende vier gebieden van het dagelijks onderwijs:

1. Hij regisseert een veilig en uitdagend leerklimaat;2. Hij leert kinderen de vaardigheden om zichzelf te sturen;3. Hij ontwerpt en arrangeert betekenisvolle leersituaties;4. Hij ontwikkelt bij kinderen vaardigheden waardoor ze steeds beter in staat zijn te

reflecteren op wat willen, op hun denken en doen en de gevoelens die ze er bij hebben.

Thematiek Dit boek moet leerkrachten op de basisschool helpen om vorm te geven aan adaptief onderwijs. In het boek zijn werkwijzen, onderwijsmiddelen en praktijkvoorbeelden omgenomen om het theoretische boek te veranderen in een praktisch concept. Het doel van het boek is dat leerkrachten hun onderwijs zo goed mogelijk afstemmen op de basisbehoeften van de kinderen. Daarmee proberen de schrijvers ook een adaptieve schoolorganisatie te realiseren waarin een professionele cultuur dominant is.

Persoonlijke beoordelingOp de achterkant van het boek wordt de vraag gesteld: hoe houd ik rekening met verschillen tussen leerlingen? Deze vraag prikkelde mij. Ik wilde graag weten hoe hier in het boek een antwoord op gegeven zou worden. Het boek kent een duidelijke en logische opbouw, waardoor het heel goed te lezen is. Allereerst wordt er in het boek een alternatief geschetst voor de klassikale basisschool; de basisschool waar nog geen sprake is van diversiteit. Hier moet verandering in komen. Op school moeten we niet alle kinderen hetzelfde zien, maar juist de talenten van elk kind zo goed mogelijk proberen te benutten. Dit alternatief heet de adaptieve basisschool. Persoonlijk vind ik dit erg waardevol, want ieder kind is uniek door God geschapen. Als leerkrachten kunnen wij daarom de kinderen niet allemaal op hetzelfde niveau met dezelfde snelheid laten leren. In het boek worden vier uitgangspunten gegeven voor adaptief onderwijs. Dit wordt heel duidelijk uitgelegd en verwoord, waardoor je er ook echt iets aan hebt als leerkracht. Ook het samenwerkend leren komt hier naar voren. Dit vind ik zelf erg belangrijk. Kinderen kunnen namelijk enorm veel van elkaar leren. Het tweede gedeelte van het boek gaat over de kenmerken van adaptief onderwijs; waar je adaptief onderwijs aan kunt herkennen. Dit vind ik erg krachtig aan het boek, omdat je hierdoor een beter, concreet beeld krijgt bij deze vorm van onderwijs. Tussendoor

3

worden veel voorbeelden en lesideeën gegeven. Hier heb je als leerkracht echt iets aan. Tot slot wordt er verteld hoe je als schoolteam succesvol kan werken aan de ontwikkeling van een adaptieve school. Adaptief onderwijs kan namelijk alleen succesvol zijn als de leerkrachten en de leiding van de school ook zelf de uitgangspunten van adaptief onderwijs in praktijk brengen. Het boek belicht dus meerdere kanten van adaptief onderwijs, waardoor je als lezer een duidelijk en helder beeld krijgt van deze onderwijsvorm. Alles wat je over adaptief onderwijs wilt weten, staat in dit boekje. Heel handig en waardevol!

Visie auteur Het boek is geschreven door Rinse Dijkstra en Cees de Munnik. Beide werken voor het APS (Algemeen Pedagogisch Studiecentrum). In het boek komt de mening van de auteurs goed naar voren. Zij vinden het belangrijk dat er naar de eigenheid van de elke leerling afzonderlijk wordt gekeken. Elk kind heeft andere onderwijsbehoeften, andere manieren van leren en een andere aanpak nodig. In het onderwijs moeten we hiermee leren omgaan. Er moet meer sprake zijn van diversiteit in de klassen. De vier uitgangspunten die de schrijvers hiervoor geven zijn:

1. Ga uit van de verschillen tussen leerlingen en stem hier op af;2. Kom tegemoet aan de motivationele basisbehoeften van de leerlingen;3. De school is een inclusieve school (alle leerlingen tussen vier en twaalf jaar);4. Richt je op de ontwikkeling van de zelfsturing bij de kinderen.

De auteurs gaan uit van de rijkdom van verschillen tussen leerlingen. Hier ben ik het zeker mee eens. Als alle kinderen in de klas hetzelfde zouden zijn, zou het onderwijs heel saai worden. Juist de diversiteit in een klas maakt onderwijs zo rijk en zo mooi. De auteurs pleiten voor adaptief onderwijs waar het gaat om zelfontplooiing aan de ene kant en leren samenleven met anderen aan de andere kant. In het boek komt naar voren dat de auteurs de drie psychologische basisbehoeften van Stevens enorm belangrijk vinden. Zij vinden het belangrijk om het kind uitdaging en ruimte te bieden om iets te proberen, om het kind te ondersteunen, om het kind te respecteren in zijn ontwikkeling. Dit zijn punten waar ik het alleen maar mee eens kan zijn. Dit zijn tegelijkertijd mooie idealen om te verwezenlijken op school. Hier zou iedere leerkracht zich voor in moeten zetten, naar mijn mening.

Citaten Eerste citaat:“Adaptief onderwijs biedt kinderen met een geringere draagkracht de helpende hand, omdat het wordt gedragen door een bemoedigend, veilig en uitdagend pedagogisch klimaat. Maar datzelfde klimaat van bemoediging, uitdaging en veiligheid zorgt er ook voor dat kinderen die meer aankunnen aan hun trekken komen. Zij maken deel uit van dezelfde klas, zijn op elkaar aangewezen, leren er van en met elkaar en spelen met elkaar. Verschillen in draagkracht, belangstelling, vaardigheden en temperament zijn in een adaptieve klas uitgangspunt van het onderwijs” (Dijkstra & Munnik, 2007, p. 44). Dit citaat viel mij op, omdat hier eigenlijk heel goed de christelijke normen en waarden naar voren komen. De Heere Jezus zegt in Markus 12 vers 31: “En het tweede aan dit gelijk, is dit: Gij zult uw naaste liefhebben als uzelven. Er is geen ander gebod, groter dan deze.” Dit betekent dat je er voor de ander bent, de ander respecteert, de ander helpt en voor de ander zorgt. Juist in de klas met zoveel verschillende kinderen en met zoveel verschillende karakters kan je dit heel goed laten zien. Door dit citaat realiseerde ik mij opeens dat adaptief onderwijs heel goed aansluit bij onze christelijke levenswandel.

Tweede citaat: “Als een leerkracht maar in de gaten houdt dat niet het juiste antwoord maar het denkproces en de gedachtewisseling het doel moeten zijn van vragen stellen” (Dijkstra & Munnik, 2007, p. 18).

4

Ik heb dit citaat opgeschreven, omdat ik het nogal confronterend vond. Vaak ben ik geneigd om naar het eindproduct, het antwoord, te kijken. Dit terwijl juist het proces van het denken centraal moet staan. Als je daar op let kan je ook sneller (denk)fouten onderscheppen. Ik denk dat we hier, als leerkrachten, op moeten blijven letten.

Verrijking Allereerst heeft hoofdstuk 2 mij erg verrijkt. In dit hoofdstuk worden de voorwaarden genoemd voor goed onderwijs voor alle leerlingen in de basisschool. Zoals gezegd wilde ik graag weten hoe ik, als leerkracht, rekening kan houden met de verschillen die er tussen leerlingen zijn. Op deze vraag wordt hier een antwoord op gegeven. In hoofdstuk 2 worden de vier uitgangspunten van adaptief onderwijs niet alleen genoemd en uitgewerkt, maar er worden ook praktijkvoorbeelden en lesideeën bij gegeven. Hier heb ik erg veel aan gehad. Zo wordt er bijvoorbeeld uitgelegd hoe je het instructiemoment kan vormgeven, op welke manieren je kinderen kan laten samenwerken en hoe je de kinderen kan helpen om zichzelf te ontplooien. Het belangrijkste wat ik meeneem uit dit hoofdstuk is dat wij, als leerkrachten, de kinderen moeten helpen om ze veel ervaring te laten opdoen. Kinderen kunnen in principe veel van wat volwassenen kunnen, maar ze hebben een veel geringere ervaring. Daarom moeten de kinderen uitgedaagd worden om op verkenning te gaan en dingen te onderzoeken en te ontdekken. Dat ze dan tegen dingen aanlopen of dat iets soms helemaal verkeerd gaan, geeft niks. Door deze ervaring zullen ze in het vervolg anders gaan handelen.

Daarnaast heeft hoofdstuk 3 mijn visie op adaptief onderwijs verrijkt. Hierin worden de vier essentiële regierollen voor adaptief onderwijs uitgelegd. Het zijn punten waar je als leerkracht aan kan werken en waar je je voor in kan zetten, bijvoorbeeld: kinderen leren op eigen benen te staan of leren reflecteren. Ook hier worden veel voorbeelden gegeven zodat het duidelijk wordt wat de auteurs bedoelen. Wat mij verrijkt heeft, is het citaat: “Zonder reflectie, geen leren” (Dijkstra & Munnik, 2007, p. 68). Persoonlijk wist ik nooit zo goed hoe ik moest reflecteren met kinderen. Ik had geen idee hoe ik dit vorm moest geven. Ook zag ik het nut van reflecteren niet zo in. Door dit onderdeel uit hoofdstuk 3 ben ik gaan inzien dat leren en reflecteren heel nauw samenhangen met elkaar. Het bovengenoemde citaat was confronterend, maar hij mij daardoor wel aan het denken gezet. Nu weet ik dat door te reflecteren de kinderen een houding ontwikkeling om kritisch naar zichzelf en naar hun leerproces te kijken. Heel belangrijk dus. Een hele verrijking voor mij!

Tot slot heeft hoofdstuk 4 mij laten zien dat je in het onderwijs altijd blijft leren. Je moet als leerkracht blijven nadenken bij alles wat je doet. Het lesgeven mag geen automatisme worden. Je alertheid is erg belangrijk. Daarnaast moet je bereidt zijn om je mening en je manier van onderwijzen te durven aanpassen. Je kan er alleen maar een betere juf/ meester van worden! Het is daarbij welk belangrijk dat je daarvoor de ruimte krijgt van je collega’s. PowerPoint

5

6

Reactie van klasgenootBeoordeling door Lianne Boer:“Ik vond eigenlijk dat je boek er een beetje suffig uit zag. Ook snapte ik niet gelijk wat dit boek met onze visie te maken heeft. Dit heb je me gelukkig wel duidelijk gemaakt in de presentatie. Je hebt kort en duidelijk verteld waar het boek over ging. Ik vond dat je de visie van de auteur ook heel duidelijk verwoorde. Hij is helemaal voor adaptief onderwijs. Ik wist hier nog niet zoveel vanaf, maar nu snap ik wel ze er precies mee bedoelen. Je vertelde dat het boekje voor praktijkvoorbeelden en lesideeën geeft. Hierdoor gaat alles wel meer spreken. Hierom zou ik misschien het boekje ook nog wel gaan lezen. Dit boekje past wel goed bij onze ideale school, want ze zeggen dat ze uitgaan van de rijkdom van verschillen tussen leerlingen. Dit willen wij eigenlijk ook uitstralen. Ieder kind is uniek en daardoor verschillend. Hierdoor kunnen ze juist goed van elkaar leren. Dat is wat ik meegenomen heb uit jouw presentatie. Adaptief onderwijs accepteert deze verschillen en maakt hier ook gebruik van. Je hebt alles heel duidelijk en netjes uitgelegd. Ook duurde de presentatie niet te lang, hierdoor werd het niet saai voor ons. Soms las je ook een citaat voor. Dit maakte het wel sprekend voor mij. Goed gedaan.”

7