Sniðmát í A4 fyrir meistararitgerðir á Menntavísindasviði (Titill ritgerðar)

ásamt leiðbeiningum um notkun þess (Undirtitill ef við á)

Nafn höfundar

Mánuður ár

Lokaverkefni til MA-prófs / M.Ed.-prófs / MS-prófs

Kennaradeild / Uppeldis- og menntunarfræðideild / xxxdeild

Sniðmát í A4 fyrir meistararitgerðir á Menntavísindasviði (Titill ritgerðar)

ásamt leiðbeiningum um notkun þess (Undirtitill ef við á)

Nafn höfundar

Lokaverkefni til XXx-prófs í xxxxxxxxxxfræði

Leiðbeinandi: Nafn kennara

XxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxdeildMenntavísindasvið Háskóla Íslands

Mánuður brautskráningar Ár

Titill ritgerðar (fullt heiti, yfir- og undirtitill)

Ritgerð þessi er xx eininga lokaverkefni til XXx-prófs í xxxxxxxxxxxxxxxfræði við xxxxxdeild, Menntavísindasviði Háskóla Íslands

© Ártal, Nafn höfundar Lokaverkefni má ekki afrita né dreifa rafrænt nema með leyfi höfundar.

Prentun: Prentsmiðja xxx (ef um prentun er að ræða)Staður, Ártal

Formáli

Þessi kafli, formáli, á ekki að fjalla um efni verkefnisins, heldur kringumstæður þess. Upplýsingar um nafn leiðbeinanda, sérfræðings og vægi verkefnisins koma fram annars staðar og því þarf ekki að geta þess hér.

Í formála má tala um tilefni þess að verk hófst, þakka fyrir aðstoð eða ábendingar sem höfundur hefur fengið, eða þakka fjölskyldu og vinum fyrir umburðarlyndi meðan á samningu stóð. Stundum sér höfundur ástæðu til að koma á framfæri sérstöku þakklæti eða fjalla um samvinnu sína við leiðbeinanda og annað aðstoðarfólk. Óþarfi er að telja hvaðeina eða þakka fyrir lítilsháttar aðstoð eða ábendingar. Yfirleitt er ekki getið starfsmanna bókasafna né prófarkalesara sem lesa texta gegn greiðslu nema þeir veiti mjög gagnlegar ábendingar sem máli skipta fyrir inntak eða skipulag verksins.

Lokaorð formála skulu vera eftirfarandi (notið einungis gulmerkt):

Þetta lokaverkefni er samið af mér undirrituðum/undirritaðri. Ég hef kynnt mér Vísindasiðareglur Háskóla Íslands (sjá slóðina http://www.hi.is/sites/default/files/ admin/meginmal/skjol/vshi_sidareglur_16_1_2014.pdf) Ég hef gætt viðmiða um siðferði í rannsóknum og fyllstu ráðvendni í öflun og miðlun upplýsinga, og túlkun niðurstaðna. Ég vísa til alls efnis sem ég hef sótt til annarra eða fyrri eigin verka, hvort sem um er að ræða ábendingar, myndir, efni eða orðalag. Ég þakka öllum sem lagt hafa mér lið með einum eða öðrum hætti en ber sjálf(ur) ábyrgð á því sem missagt kann að vera. Þetta staðfesti ég með undirskrift minni.

Tvísmellið á línurnar hér fyrir neðan og skrifið í stað þeirra. Skrifið nafn ykkar með skrifletri í stað neðstu línunnar (t.d. Lucida handwriting) eða setjið inn mynd af eigin undirskrift.

Reykjavík, ____. __________________ 20__

_____________________________________

3

Ágrip1

Ágripið birtist með titli ritgerðarinnar í Skemmu eða öðrum gagnagrunnum sem varðveita verkefnið, og orðin í ágripinu finnast við leit á vefnum á sama hátt og titillinn. Á grundvelli ágrips tekur lesandi ákvörðun um hvort ritgerðin er þess virði að lesa hana. Því skiptir miklu að það sé nákvæmt og vel samið.

Ágripið geymir efni verkefnisins í hnotskurn, kjarnann úr öllum köflum verkefnisins, það mikilvægasta, allt sem máli skiptir, stutt og laggott, og þar með öll lykilhugtök verksins. Hefðbundið ágrip er skrifað í einu lagi án greinaskila en yfirleitt er gert ráð fyrir að það sé í fjórum liðum. Fylgja má sömu röð og fjallað er um efnið í verkinu eða fylgja staðlaðri röð efnisatriða fyrir ágrip MENU: Markmið eða rannsóknarspurning, sem rökstudd eru með vísun í bakgrunn, efniviður og aðferðir, niðurstöður, umræða og ályktanir.

1. Markmið. Bakgrunnur verkefnis, fræðilegt eða faglegt samhengi við fyrri þekkingu eða aðstæður á sviðinu sem rökstyður markmið eða rannsóknarspurningu.

2. Efniviður og aðferðir við rannsókn, öflun upplýsinga eða gerð efnis (ef um gerð kennsluefnis er að ræða).

3. Niðurstöður í tölum eða samkvæmt athugunum. Mikilvægustu niðurstöður eða efnisatriði eins nákvæmt og ótvírætt og unnt er í stuttu máli.

4. Umræður um meginniðurstöður eða efnisatriði í samhengi við bakgrunn eða fyrri þekkingu, mikilvægi fyrir samfélagið, og að hvaða leyti framlag höfundar er nýmæli eða viðbót við fyrri þekkingu.

Þessi skipan ágripsins er kölluð IMRaD í enskum heimildum: Introduction, Methods, Results and Discussion. Varist að eyða of mörgum orðum í bakgrunn eða aðdraganda því mikilvægast er að geta gert grein fyrir niðurstöðum og mikilvægi þeirra.

Ágripið skal vera um 200 til 300 orð, eða liðlega hálf síða. Þetta ágrip er nú þegar komið í 283 orð og því mjög hæfilegt.

1 Orðið ‚útdráttur‘ er notað um verkefni í skólum sem fela í sér að draga út aðalatriði í texta. Það á ekki við hér. Til að eyða þessari neðanmálsgrein úr sniðmátinu skuluð þið strika út vísitöluna ‚1‘ á eftir ‚Ágrip‘.

4

Abstract

Titill verkefnis á ensku

Ágrip á ensku, 200–300 orð. Ágrip á ensku er nákvæm þýðing á íslenska ágripinu en auk þess verður að þýða titilinn í fullri lengd.

5

Efnisyfirlit

Formáli................................................................................................................................

Ágrip...................................................................................................................................

Abstract..............................................................................................................................

Efnisyfirlit............................................................................................................................

Myndaskrá..........................................................................................................................

Töfluskrá.............................................................................................................................

1 Inngangur...................................................................................................................

2 Tæki og tól í sniðmátinu.............................................................................................

2.1 Stílsniðin......................................................................................................................

2.2 Fyrirsagnir og skipulag.................................................................................................

2.3 Fyrirsögn á fyrsta stigi..................................................................................................

2.4 Fyrirsagnir undirkafla...................................................................................................

2.5 Skil í skjali....................................................................................................................

2.6 Prentun........................................................................................................................

3 Skipulag ritgerðar.......................................................................................................

4 Nokkur atriði um uppsetningu og frágang...................................................................

4.1 Útlit venjulegs lesmáls.................................................................................................

4.2 Upptalning...................................................................................................................

4.2.1 Einföld sundurliðun..............................................................................................

4.3 Tölusett sundurliðun...................................................................................................

4.4 Tilvitnanir....................................................................................................................

4.5 Útlit og prentun...........................................................................................................

4.5.1 Kápa/forsíða.........................................................................................................4.5.2 Ritgerðin...............................................................................................................

5 Myndir og töflur.........................................................................................................

5.1 Myndir.........................................................................................................................

5.2 Töflur...........................................................................................................................

5.2.1 Töflur úr Excel.......................................................................................................

6

5.2.2 Töflur gerðar í Orði (Word) með dálkaskipun.......................................................5.2.3 Töflur gerðar í Orði (Word) með töfluskipun........................................................

5.3 Myndir og töflur..........................................................................................................

6 Umræða.....................................................................................................................

7 Lokaorð......................................................................................................................

7.1 Nokkur hagnýt ráð í lokin............................................................................................

7.2 Hvað á að segja í lokaorðum?......................................................................................

Heimildaskrá.....................................................................................................................

Viðauki A: Heiti viðauka....................................................................................................

Viðauki Á: Heiti viðauka....................................................................................................

7

Myndaskrá

Mynd 1. Þetta er skýringartexti við mynd. Textinn er undir myndinni....................................

Mynd 2. Skipting vinnustunda stúdenta í fullu námi, miðað við bóklegt nám. Gert er ráð fyrir 6 kennslustundum (40 mín.) á hverja námseiningu og 10 mínútum í kaffi eða hlé með hverri kennslustund...........................................

Mynd 3. Heiti (númer og heiti myndar eru undir mynd).........................................................

8

Töfluskrá

Tafla 1. Fjöldi vinnustunda stúdenta á viku eftir lengd misseris. Taflan sýnir heildarfjölda vinnustunda í fullu námi (30 einingar), vinnu á 10 eininga námskeiði og 6 eininga námskeiði................................................................

Tafla 2. Þetta er skýringartexti við töflu. Hann er fyrir ofan töfluna, en nánari skýringar á efni hennar, einstökum liðum eða marktækni, eru undir henni.........................................................................................................................

Tafla 3. Sama tafla og 1. tafla en gerð með dálkamerkjum í ritvinnslu. Möguleikar á að stjórna útliti eru ekki alveg hinir sömu...........................................

Tafla 4. Auð tafla með fjórum dálkum og þremur línum, sett inn með skipuninni Setja inn töflu...........................................................................................

9

1 Inngangur

Þetta sniðmát er hannað fyrir þá sem eru að skrifa meistararitgerð (MA, MS eða M.Ed.) á Menntavísindasviði Háskóla Íslands. Sniðmátið getur hentað fyrir hvaða verkefni sem er sem skilað er í A4, en að sjálfsögðu eiga þá ekki við þau fyrirmæli sem sérstaklega fjalla um lokaverkefni.

Sniðmátið gildir fyrir verkefni sem skilað er á vormisseri 2016. Þá var ákveðið að stúdentar þyrftu ekki lengur að skila formlega prentuðu eintaki af lokaverkefni sínu, heldur einungis rafrænu eintaki í Skemmu. Áfram er þó gert ráð fyrir að verkefni sé snyrtilega upp sett og frá gengið og henti til venjulegrar útprentunar. Sniðmátið á að hjálpa til þess. Það leysir af hólmi eldri gerð sem miðaðist við prentaða útgáfu í minna broti, B5. Auk þess sem brotið er aðlagað almennu broti í A4 hefur uppsetning þess verið einfölduð nokkuð.

Í þessu sniðmáti er fjallað um sniðmátið sjálft, eiginleika þess og hvernig það er notað. En hér eru líka leiðbeiningar um ritgerðarsmíð og hvað á að vera í hverjum kafla. Við mælum því með því að þið lesið texta sniðmátsins vandlega áður en þið byrjið að vinna með það.

Margir spyrja um hvort betra sé að vinna ritgerð frá byrjun í sniðmátinu eða setja ritgerðina inn í sniðmátið undir lokið þegar kemur að skilum. Svarið er að hvort tveggja kemur til greina, báðar leiðir hafa bæði kosti og galla. Þið getið alveg byrjað tiltölulega snemma að skrifa ritgerðina ykkar inni í sniðmátinu, það er í góðu lagi, en þá verðið þið að gæta þess að fara eftir þeim skilgreiningum sem eru í sniðmátinu. Forðist að fikta í útliti textans nema nota stílsniðin markvisst. Ef þið viljið breyta einhverju í útliti textans og umbroti skuluð þið ráðfæra ykkur við ritver Menntavísindasviðs.

Ef þið veljið að setja ritgerðina inn í sniðmátið þegar hún er langt komin á það að vera mjög einfalt ef hún er rétt slegin inn. Afritið ritgerðina ykkar í heilu lagi inn í sniðmátið, frá og með inngangi, og setjið hana inn í stað samsvarandi kafla í sniðmátinu. Mikilvægt er að hreyfa ekki við fyrstu síðunum, ágripi, efnisyfirliti og skrám um töflur og myndir. Síðan skrifið þið ykkar eigin texta í stað þess sem er á fyrstu síðunum. Að lokum uppfærið þið efnisyfirlit og skrár um töflur og myndir.

Gangi ykkur vel!

10

Fyrir hönd ritversins,

Baldur Sigurðsson

11

2 Tæki og tól í sniðmátinu

Til að nota þetta sniðmát af öryggi er ráðlegt að fara í gegnum námskeið ritvers um ritvinnslu stóra verkefna í Orði (Word 2013). Námskeiðið og umfjöllun um ritvinnslu hér á eftir miðast við að notendur hafi íslenskt viðmót og þekki heiti skipana á íslensku. Þegar við tölum um eiginleika texta gerum við ráð fyrir að þið hafið stýritáknin sýnileg í ritvinnslunni ykkar. Það gerið þið með því að smella á ¶-merkið (efnisgreinamerki, e. paragraph mark), sem þið finnið fyrir miðju á heimaflipanum ykkar. Táknin sem þið sjáið þá eru ekki sýnileg í útprenti og þau hverfa um leið og þið smellið aftur á ¶-merkið. En meðan við vinnum með textann er stundum gott að hafa þau sýnileg.

2.1 StílsniðinSniðmátið byggist á því að nota ákveðin stílsnið (e. styles), eða flýtistíla. Skilgreind hafa verið 18 stílsnið sem eiga að duga fyrir allar fyrirsagnir og þær tegundir lesmáls sem algengastar eru í verkefnum stúdenta. Stílsniðin má finna í gluggum hægra megin á heimaflipanum (e. home) á stjórnborði ritvinnslunnar.

Hér er getið þess nauðsynlegasta um stílsniðin en nánar er fjallað um þau síðar:

Allar fyrirsagnir skulu fá það stílsnið sem hæfir stigveldi þeirra.

Allt venjulegt lesmál skal vera í sniðinu Meginmál (e. Body text).

Fyrsta efnisgrein eftir fyrirsögn fær stílsniðið Meginmál-fyrsta.

Athugið að stílsniðið Venjulegt (e. Normal) er ekki notað í þessu sniðmáti. Það gerir ykkur kleift að velja annað letur á meginmálið án þess að allt ruglist.

Önnur stílsnið skilgreina sig að mestu sjálf. Gangi ykkur vel!

2.2 Fyrirsagnir og skipulagEitt mikilvægasta hjálpartæki sniðmátsins er fyrirsagnakerfið. Sniðmátið gerir ráð fyrir að þú notir stigskipt kerfi fyrirsagna. Fyrirsagnir aðalkafla eru á fyrsta stigi, fyrirsagnir undirkafla á öðru stigi og áfram. Fyrirsagnir eru tölusettar sjálfvirkt sem þýðir að þú getur breytt þeim, fært til kafla, sett inn aukakafla eða tekið aðra út, og alltaf er tölusetningin rétt.

12

Það besta við að nota fyrirsagnakerfi tölvunnar er að þú getur skipulagt kaflana án þess að láta lesmálið þvælast fyrir þér. Þú velur flipann Sýna (e. View), og velur Yfirsýn (e. Outline) á spjaldinu lengst til vinstri. Þá opnast ný tækjaslá sem þú skalt kynna þér vel. Í þessari sýn getur þú valið um hversu stóran hluta textans þú vilt sjá. Þú getur valið að sjá bara fyrirsagnir af ákveðnu stigi, og þá getur þú fært heilu kaflana með því að draga fyrirsagnirnar upp eða niður. Það er alveg óhætt að leika sér og prófa.

Þegar þú hefur gert breytingar á kaflaheitum og skipulagi þarftu að uppfæra efnisyfirlitið.

2.3 Fyrirsögn á fyrsta stigiMeginreglan er að fyrirsögn á fyrsta stigi (e. Heading 1) er alltaf efst á síðu, en það þýðir að innbyggt í skilgreiningu hennar er að næst á undan henni eru sjálfvirk síðuskil. Letur í fyrirsögn á fyrsta stigi er 18 punkta Calibri, feitletrað. Fyrir ofan er 56 punkta bil en 18 punktar á eftir. Í sniðmátinu eru tvenns konar fyrirsagnir á fyrsta stigi.

Annars vegar eru ótölusettar fyrirsagnir á fyrsta stigi. Þetta eru fyrirsagnir á formála, ágripi, efnisyfirliti og viðaukum, sem ekki eiga að fá tölu. Þessar fyrirsagnir eru staðsettar fyrir miðju.

Hins vegar eru venjulegar tölusettar fyrirsagnir kaflanna. Þær eru staðsettar við blaðrönd vinstra megin.

Inngangur er fyrsta fyrirsögn sem fær tölu.

2.4 Fyrirsagnir undirkafla Í sniðmátinu er gert ráð fyrir fyrirsögnum á fjórum stigum.

1. Fyrirsögn á fyrsta stigi er fyrirsögn aðalkafla, sjá hér að ofan. Letur er 18 punkta feitt Calibri-letur og innibyggð síðuskil á undan. Fyrirsögn á fyrsta stigi lendir því alltaf efst á nýrri síðu og ekki þarf að setja inn sérstök síðuskil (e. page break).

2. Fyrirsögn á öðru stigi – Heading 2. Letur í fyrirsögn á öðru stigi er 14 punkta Calibri, feitletrað. Á undan er 18 punkta bil en 6 punktar á eftir.

3. Fyrirsögn á þriðja stigi – Heading 3. Letur í fyrirsögn á þriðja stigi er 12 punkta Calibri, feitletrað. Á undan er 12 punkta bil en 6 punktar á eftir.

4. Fyrirsögn á fjórða stigi – Heading 4. Letur í fyrirsögn á fjórða stigi er 12 punkta Calibri, grannt eins og lesmálið en skáletrað. Á undan er 12 punkta bil og 0 punktar á eftir. Í þessu sniðmáti er fjórða stig lægsta stig fyrirsagna sem gert er ráð fyrir. Oft er reynt að hafa lægsta stig fyrirsagna hógvært í útliti svo það skeri sig ekki mikið frá lesmálinu.

13

Ef höfundur notar einungis þrjú stig fyrirsagna kemur til greina að nota sama letur á þriðja stigs fyrirsögn og hér er skilgreint fyrir fjórða stig, þar sem þriðja stig er þá lægsta stig fyrirsagna í ritsmíðinni. Þetta fer þó eftir aðstæðum.

2.5 Skil í skjaliEf þið gerið stýritáknin sýnileg sjáið þið síðuskil sem einfalda punktalínu en hlutaskil

sem tvöfalda punktalínu. Kynnið ykkur hvaða hlutverk þessi skil hafa. Um þau er fjallað aðeins á námskeiði ritvers um ritvinnslu. Þið finnið skilin hér: Útlit síðu (e. Page layout) Skil (e. break) Hlutaskil; síða með oddatölu (e. section break, odd page). Ef þið setjið músina yfir skipanirnar á að birtast stuttur skýringartexti á því hvað hún þýðir.

2.6 PrentunVerkefnið er prentað á pappír í stærðinni A4, báðum megin á pappírinn. Til þess að gefa aukabil fyrir heftingu í kjöl hliðrast textinn á síðunum um 0,5 sm til hægri eða vinstri eftir því hvort síðan er hægra megin á opnu eða vinstra megin. Þetta aukabil fyrir kjölinn gerir það að verkum að ykkur sýnist textinn færast til hægri og vinstri þegar þið skrunið niður síðurnar á skjánum. Það er eðlilegt.

14

3 Skipulag ritgerðar

Venjulegt meistaraprófsverkefni skiptist í þrjá meginhluta, forhluta, aðalhluta og eftirhluta. Aðalhluti verkefnis er ritgerðin sjálf, og hún getur verið með ýmsu móti. Forhlutinn og eftirhlutinn fylgja hins vegar föstum reglum.

Forhluti verkefnisins er ekki verkefnið sjálft, heldur umbúðir utan um verkefnið, nokkurs konar lykill eða leiðarvísir að verkefninu. Hann er í sex liðum.

1. Titilsíða. Titilsíðan ber heiti verkefnis og nafn höfundar. Þar stendur að um lokaverkefni til MA-/M.Ed.-/MS-prófs sé að ræða. Einnig er þar nafn leiðbeinanda, og hvaðan stúdent brautskráist (deild, svið og skóli), brautskráningarmánuður og ártal.

a. Titill: Tilgangur titils er að upplýsa lesendur um hvað verkið fjallar, hann þarf sem sagt að vera lýsandi um innihaldið. Titill getur verið í tveimur hlutum, yfirtitill og undirtitill, þar sem undirtitill felur í sér nánari skýringu á efninu. Titill ætti að draga saman megininntakið og innihalda lykilorð verkefnis. Samanlögð lengd titils ætti ekki að fara yfir 15 orð. (Yfirleitt er óþarfi að nota orð eins og „fræðileg“, „rannsókn á“ eða „athugun á“.)

b. Bakhlið titilsíðu. Á bakhlið titilsíðu eru staðlaðar formlegar upplýsingar um útgáfuna allar á einum stað, heiti verkefnis, nafn höfundar, fjöldi eininga, deild, höfundarréttur, prentsmiðja, prentun og ártal.

2. Formáli. Formáli fjallar ekki um efni verksins heldur um verkið sjálft og kringumstæður þess. Ef ástæða er til að segja eitthvað um hvernig höfundur vann verk sitt er formáli rétti staðurinn. Í formála gefst kostur á að koma á framfæri þakkarorðum til þeirra sem veittu höfundi lið.

15

3. Ágrip. Ágrip skal vera 200–300 orð Ágripið geymir efni verkefnisins í hnotskurn, kjarnann úr öllum köflum verkefnisins, það mikilvægasta, allt sem máli skiptir, stutt og laggott, og þar með öll lykilhugtök verksins. Hefðbundið ágrip er skrifað í einu lagi án greinaskila en yfirleitt er gert ráð fyrir að það sé í fjórum liðum. Fylgja má sömu röð og fjallað er um efnið í verkinu eða fylgja staðlaðri röð efnisatriða fyrir ágrip (MENU): Markmið eða rannsóknarspurning, sem rökstudd eru með vísun í bakgrunn, efniviður og aðferðir, niðurstöður, umræða og ályktanir. Óþarfi er að vísa til heimilda í ágripi enda eru þar engar upplýsingar sem ekki eru í ritgerðinni sjálfri.

4. Abstract (ágrip á ensku) og titill á ensku. Ensk þýðing á titli og ágripi. Mælt er með því að enskur texti sé lesinn yfir af einhverjum sem hefur ensku að móðurmáli eða er sérfróður um enska tungu.

5. Efnisyfirlit. Á eftir ágripi fer efnisyfirlit. Í efnisyfirliti eiga að birtast allir kaflar verksins, frá formála að viðaukum, nema efnisyfirlitið sjálft. Hins vegar eru í efnisyfirliti skrár um töflur og myndir.

6. Myndayfirlit og töfluyfirlit. Ef sérstakt yfirlit um myndir og/eða töflur er í ritgerðinni skal það koma á eftir almennu efnisyfirliti og á undan meginmáli.

Aðalhluti verkefnisins, ritsmíðin sjálf, hefst ekki fyrr en með innganginum. Allar ritsmíðar hafa þrjá hluta: Upphaf, meginmál og niðurlag. Þessir þrír hlutar geta tekið á sig ýmsar myndir eftir því hvert verkefnið er. Venja er til dæmis að tala um fimm kafla í hefðbundinni rannsóknarritgerð eða rannsóknarskýrslu, en fjölmörg verkefni eru annars eðlis og þar geta kaflarnir heitið annað.

Aðalhlutinn er hér í þremur hlutum.

1. Inngangur: Sameiginlegt einkenni allra ritsmíða er að í upphafi þarf að vekja áhuga eða athygli lesanda og sannfæra hann um mikilvægi verkefnisins. Í inngangi tímaritsgreina er fjallað um fræðilegan bakgrunn rannsóknar eða verkefnis en í prófritgerðum er sú umfjöllun yfirleitt í sérstökum kafla.

2. Meginmál. Meginmál skiptist í tölusetta kafla, með yfir- og undirfyrirsögnum. Fyrirsögnin „Meginmál“ er aldrei notuð. Í hefðbundnum rannsóknarritgerðum eða skýrslum er algengt að miða við þrjá til fimm kafla:

a. Fræðilegur bakgrunnur, staða þekkingar. Í prófritgerðum er yfirleitt fjallað í sérstökum kafla um stöðu þekkingar á fræðasviðinu, eða bakgrunn verkefnisins.

b. Aðferðir og efniviður rannsóknar. Þetta er Þetta er hinn svokallaði aðferðafræðihluti.

16

c. Niðurstöður. Niðurstöður athugana eða mælinga, svör við spurningum, greining á gögnum.

d. Umræður. Í þessum kafla á höfundur að tengja hinn fræðilega bakgrunn við eigin niðurstöður og sýna fram á að hvaða leyti hann hefur eitthvað nýtt eða mikilvægt fram að færa.

3. Ályktanir eða lokaorð. Sameiginlegt einkenni allra ritsmíða er að í lokin þarf að snúa sér aftur að lesanda. Góður siður er að draga saman þræðina í lok verkefnis. Rifja upp það sem stendur upp úr og draga fram aðalatriði. Í lokaorðum er hægt að tala um þýðingu verkefnisins fyrir stöðu þekkingar á sviðinu eða fyrir samfélagið og benda á hvaða efni væri forvitnilegt að rannsaka næst.

Eftirhluti verkefnis er í meginatriðum aðeins tvennt: Heimildaskrá og hugsanlegir viðaukar.

4. Heimildaskrá. Í lok verkefnis skal vera nákvæm heimildaskrá. Á Menntavísinda-sviði er mælt með því að skráning sé samkvæmt útgáfureglum Samtaka bandarískra sálfræðinga, American Psychological Association (APA), svo-kölluðum APA-reglum. Þeim er lýst í Publication Manual of the American Psychological Association (6. útg.). Íslenska þýðingu og aðlögun er að finna á heimasíðu ritvers Menntavísindasviðs (http://ritver.hi.is). Að öðrum kosti skal nemandi velja sér annað heildstætt kerfi tilvísanareglna í samráði við leiðbeinanda og fylgja því af nákvæmni.

5. Viðaukar. Ef viðaukar fylgja verkefninu skulu þeir vera merktir bókstaf í þeirri röð sem vísað er til þeirra í ritgerð (Viðauki A, Viðauki Á o.s.frv.). Hver viðauki byrjar á nýrri síðu og skal bera lýsandi heiti. Ef einungis einn viðauki er í ritgerð er hann ekki merktur bókastaf. Í viðauka er eðlilegt að setja efni sem óhentugt er að koma fyrir í ritgerð, tefur framvindu lesmálsins (s.s. frumgögn og spurningalistar). Í lesmáli ritgerðarinnar þarf að vísa til hvers viðauka að minnsta kosti einu sinni. Tilgangur efnis í viðauka er að hjálpa lesendum að skilja, meta eða endurtaka rannsókn. Sé vísað í heimild í viðauka er hennar getið í heimildaskrá.

17

4 Nokkur atriði um uppsetningu og frágang

Notið þau stílsnið sem þið finnið í sniðmátinu til að skilgreina útlit texta en búið til ykkar eigin stílsnið ef þið þurfið að nota fleiri tegundir texta, t.d. ljóð. Um þetta er fjallað í námskeiði ritvers um ritvinnslu stórra verkefna í Orði.

4.1 Útlit venjulegs lesmáls Í lesmálinu notað stílsniðið Meginmál (Body text) nema í fyrstu efnisgrein hvers kafla er notað stílsniðið Meginmál fyrsta. Munurinn er sá að fyrst á eftir fyrirsögn á ekki að byrja á inndreginni línu en að öðru leyti er fyrsta lína eftir greinaskil alltaf inndregin um 0,6 sm. Í þessu sniðmáti er þar að auki 3 punkta bil á milli allra venjulegra efnisgreina, en þegar við notum Meginmál fyrsta fáum við 6 punkta bil á undan.

4.2 Upptalning Unnt er að velja um tvenns konar upptalningar, annars vegar merktar, hins vegar tölusettar. Valið ræðst af því hve upptalningarnar eru viðamiklar og liðirnir stórir. Deplamerktir liðir eru nóg í minniháttar sundurliðun en gott er að tölusetja stærri skiptingu eða ef vísa þarf til liðanna síðar.

4.2.1 Einföld sundurliðun

Einfaldasta dæmið um sundurliðun atriða er að deplamerkja liði. Ekki er þörf á að enda lið á punkti ef ekki eru heilar málsgreinar í hverjum lið. Stílsniðið Liðir-deplamerktir er notað.

Deplamerkt í fyrsta lagi Deplamerkt í öðru lagi Deplamerkt í þriðja lagi Deplamerkt í fjórða lagi

Texti eftir upptalningu er hér í stílnum Meginmál fyrsta. Einnig kemur til greina að fyrsta lína á eftir upptalningu sé inndregin og nota þá stílsniðið Meginmál (Body text).

18

4.3 Tölusett sundurliðunEf við viljum hafa tölusetta liði er sérstakt stílsnið: Liðir-tölusettir. Hér sjáum við dæmi um það.

1. Hér kemur texti sem á við í fyrsta lagi.

2. Hér kemur í öðru lagi.

3. Og í þriðja lagi.

4. Og að síðustu.

Texti eftir upptalningu er hér í stílnum Meginmál (Body text) en ef fyrsta lína á eftir upptalningu er framhald sömu efnisgreinar og fyrir ofan skal ekki nota inndrátt (nota þá Meginmál fyrsta).

4.4 TilvitnanirTexti verkefnishöfundar. Stílsniðið er Meginmál fyrsta, eins og alltaf á eftir fyrirsögn.

Einstöku sinnum þarf að vitna orðrétt í aðra höfunda, eða nota orðréttar tilvitnanir (sumir kalla það „beinar tilvitnanir“). Stuttar orðréttar tilvitnanir eru felldar inn í lesmálið og auðkenndar með gæsalöppum. Ávallt skal geta blaðsíðutals í orðréttum tilvitnunum.

Orðréttar tilvitnanir, lengri en 40 til 50 orð, skulu vera inndregnar og án gæsalappa. Stílsniðið Tilvitnun er notað. Það er með venjulegu lesmálsletri, inndregnum línum báðum megin og aukabili á undan og eftir. Xxxxxxx xxxxx xx xxxxx Xxxxxxx xxxxx xxxxx Xxxxxxx xxxxx xx xxxxx xxx xx xxxx xxxx xxxxx x xxx xxx xx xx xxxxxxxxxxxxxx. (Nafni Nafnason, ártal, bls. 999)

Texti höfundar heldur áfram á eftir inndreginni tilvitnun eins og á eftir öðrum innskotum. Ef lesmálið er framhald sömu efnisgreinar er fyrsta lína ekki inndregin (stílsnið Meginmál fyrsta) en ef ný efnisgrein byrjar er fyrsta lína inndregin (stílsnið Meginmál).

4.5 Útlit og prentunVerkefnin eru prentuð í brotinu A4, í samræmi við stærðina á öllum venjulegum skrifstofupappír í Evrópu. Þetta skjal er sett upp í þeirri stærð. Hér á eftir er fjallað um nokkur atriði sem tengjast prentun ritgerðar í bókarformi. Gaman er að eiga fallegt prentað eintak af ritgerðinni en ekki er lengur skylda að skila meistaraverkefnum á pappír. Háskóli Íslands tekur við ritgerðum til varðveislu einungis á rafrænu formi.

19

4.5.1 Kápa/forsíða

Um útlit og frágang kápu meistararitgerða gilda fastar reglur:

Kápan er með stífum pappa og er prentuð hjá prentþjónustu. Útlit hennar er staðlað.

Á fyrstu síðu í þessu sniðmáti sést hvernig framhlið kápu lítur út. Sú síða er höfð með í rafræna eintakinu sem skilað er í Skemmu. Í prentaðri útgáfu sér prentsmiðjan um að setja sérprentaða kápu í staðinn).

Efst á kápunni er táknborði HÍ í lit Menntavísindasviðs. Númer rauða litsins er: CMYK: 0+100+85+20; PANTONE: 187 C; RGB: 172+26+47.

Framan á kápuna skal skrifa titil verkefnisins og nafn höfundar. Neðst á kápunni er mánuður og ár brautskráningar, og skráð hvers konar verkefni er um að ræða og við hvaða deild Háskólans. Neðst er merki Menntavísindasviðs Háskóla Íslands.

Leturgerð á kápu er Arial (annað letur í verkinu er Calibri). Ef höfundur kýs að prenta sérstaka kápu utan um verkefnið er gert ráð fyrir að

merkja kjölinn með nafni höfundar, titli verkefnis og ártali. Aftan á bókarkápu neðst er venja að setja nafn prentsmiðju, stað og ár.

4.5.2 Ritgerðin

Útlit og frágangur ritgerðarinnar sjálfrar fylgir fáeinum reglum:

Prentað er báðum megin á síðu. Nýr kafli hefst með fyrirsögn á nýrri blaðsíðu, ýmist á hægri eða vinstri síðu. Meginkaflar eru tölusettir frá og með inngangi (en ekki ágrip, formáli, efnisyfirlit,

heimildaskrá og viðaukar). Blaðsíðutal er samfellt, tölusetning hefst með titilsíðu. Blaðsíðutalið sést fyrst á

bls. 3, þar sem formálinn hefst. Letrið er Calibri, 12 punktar í lesmáli en meira í fyrirsögnum. Línubil í venjulegu lesmáli er 1,3 og auk þess 3 punkta aukabil á undan efnisgrein. Fyrsta lína í efnisgrein er inndregin um 0,6 sm nema í fyrstu efnisgrein hvers

kafla. Spássíur (blaðrendur, margins) eru 2,7 sm á báðar hliðar, aðeins meira að ofan og

neðan. Kjalvídd (e. gutter) er 0,5 sm, sem táknar aukabil frá blaðrönd þannig að unnt sé að hefta ritgerðina.

Í sniðmátinu er lesmálið jafnað vinstra megin því það er læsilegra. Ef höfundur vill jafna lesmálið hægra megin líka þarf að hafa að hafa sérstaka aðgát við skiptingu orða milli lína.

20

Þegar lesmálið er jafnað báðum megin getur tognað á bili milli orða þegar næsta lína á eftir hefst á löngu orði. Þá geta myndast svokölluð vötn og lækir í lesmálinu. Til þess að laga þetta þarf að skipta þessum löngu orðum milli lína. Það er gert með því að ýta á ‚Ctrl-bandstrik‘. Þá myndast svokallað hverfult bandstrik sem birtist einungis ef orðið skiptist milli lína en verður annars ósýnilegt eins og önnur stýritákn.

Gætið þess að aldrei sé nema eitt stafbil á milli orða og á eftir greinarmerkjum. (Þeir sem lærðu að setja tvö bil á eftir punkti á ritvél í gamla daga skulu hætta því).

Námskeið ritvers Mvs um ritvinnslu í Orði (undir krækjunni Leiðbeiningar á heimasíðunni) útskýrir hvernig unnt er að stjórna útliti og frágangi texta á einfaldan hátt.

21

5 Myndir og töflur

Hér verður fjallað um hvernig á að seta upp töflur og myndir í lesmálinu og merkja þær. Fremst í hverri ritgerð eiga að vera skrár um myndir og töflur. Yfirleitt eru gerðar tvær skrár, önnur fyrir myndir, hin fyrir töflur, sjá fremst í þessu sniðmáti. Til að myndir og töflur skili sér í skrána þarf ekki annað en merkja þær samkvæmt leiðbeiningum.

5.1 MyndirTöflur og skýringarmyndir. Myndir og töflur skulu tölusettar (með aðskildum númeraröðum) og bera lýsandi heiti. Númer og heiti eru fyrir ofan töflur en fyrir neðan myndir. Leiðbeiningar um framsetningu taflna og mynda má finna í Gagnfræðakveri handa háskólanemum (Friðrik H. Jónsson og Sigurður J. Grétarsson, 2007) og í APA-manual (American Psychological Associations, 2009).

Í fræðilegum ritsmíðum er ýmislegt kallað mynd (e. picture). Hér er ekki aðeins átt við ljósmyndir, teikningar eða málverk, heldur einnig hvers kyns skýringarmyndir og rit, kökurit, línurit, súlurit og flæðirit. Myndir eru tölusettar í einfaldri töluröð og vísa verður til þeirra í lesmálinu. Mikilvægt er að hver mynd sé staðsett á sömu opnu og þar sem fyrst er vísað til hennar. Skýringartexti við mynd er fyrir neðan myndina.

Mynd 1. Þetta er skýringartexti við mynd. Textinn er undir myndinni.

Þegar skýringartexti er settur við mynd er byrjað á að ljóma myndina, farið í Tilvísanir (References), og þar í Setja inn skýringartexta (Insert caption). Þá fáum við upp valspjald með nokkrum gluggum og möguleikum. Unnt að velja um þrenns konar ‚merki‘: Mynd,

22

Flokkur

Vinstri

Efri Neðri

Hægri

Allir

töflu eða jöfnu. Við veljum Mynd. Í efsta glugga á spjaldinu birtist upphaf myndatextans með sjálfvirkri tölusetningu, Mynd 1, og við getum annað hvort haldið áfram með textann þar í glugganum eða smellt á Í lagi, og skrifað textann undir myndina. Gætið vel að því að setja punkta á réttum stöðum.

Skýringartexti myndarinnar á að vera stutt og hnitmiðuð lýsing á efni myndarinnar, segja hvað hún sýnir, sjá mynd 2. Þar er sýnd skipting vinnustunda stúdenta í fullu háskólanámi miðað við þá reiknireglu að hvert misseri sé 30 námseiningar (ektur, ECTS) og hver eining samsvari á bilinu 25 til 30 vinnustundum (60 mín.). Gert er ráð fyrir 6 kennslustundum (40 mín.) á hverja námseiningu og 10 mínútum í kaffi eða hlé með hverri kennslustund.

Kennslustundir Kaffi og hlé Önnur vinna

Mynd 2. Skipting vinnustunda stúdenta í fullu námi, miðað við bóklegt nám.

Algengast er að fólk búi til töflur og myndir í Excel. Mynd 2 er kökurit sem afritað var beint úr Excel-forritinu, með aðgerðinni klippa-líma (copy-paste).

5.2 TöflurTöflur eru líka tölusettar í einfaldri röð. Heiti töflu og númer er fyrir ofan töfluna. Þar má einnig setja nánari lýsingu á því hvað taflan sýnir en athugasemdir og skýringar við einstaka liði eru fyrir neðan töfluna. Unnt er að setja inn töflur með ýmsum hætti, hér verða sýnd dæmi um þrjár gerðir af töflum, töflum úr Excel, og tvær gerðir af töflum sem unnt er að búa til í ritvinnslunni sjálfri.

23

5.2.1 Töflur úr Excel

Ef töflur og myndir eru færðar úr Exel þá er einfaldast að ganga frá töflunni í Excel og afrita hana. Þegar hún er límd inn í Word-skjalið er unnt að velja um að hve miklu leyti taflan á að halda sínu upprunalega sniði og að hve miklu leyti hún á að laga sig að sniði sniðmátsins. Hér er mælt með því að þið veljið þann kost að Nota viðtökustíla eða Tengja og nota viðtökustíla. Tafla 1 er sett inn með þeirri aðferð.

Þegar taflan er komin farsællega inn í skjalið þarf að snyrta hana til, stilla tölur á dálkum og meta þörf á lóðréttum og láréttum línum. Í töflu 1 hefur verið föndrað við útlit töflunnar með því að nota þá sérstöku möguleika sem gefast á aðgerðastikunni Verkfæri töflu > Hönnun / Útlit.

Áður en byrjað er að föndra við útlitið er gott að ljóma alla töfluna, taka út allar línur og velja Töflutexti í flýtistílunum. Þá fær öll taflan sama letur. Eftir það er unnt að setja inn línur og staðsetja efnið í reitunum. Unnt er að stjórna staðsetningu efnis í hverjum reit, bæði lárétt og lóðrétt, hvort texti eða tölur eiga að vera hægra megin, vinstra megin eða í miðju, efst, neðst eða í miðju. Ekki ætti að nota fleiri línur en nauðsynlegar eru til skýrt sé að lesa úr töflunni, sjá dæmi í töflu 1.

Tafla 1. Fjöldi vinnustunda stúdenta á viku eftir lengd misseris. Taflan sýnir heildarfjölda vinnustunda í fullu námi (30 einingar), vinnu á 10 eininga námskeiði og 6 eininga námskeiði.

Á misseri Á 10e námskeiði Á 6e námskeiði

Vikur Hámark 900 st.

Lágmark 750 st.

Hámark 300 st.

Lágmark 250 st.

Hámark 180 st.

Lágmark 150 st.

3 300 250 100 83 60 50

4 225 188 75 63 45 38

5 180 150 60 50 36 30

6 150 125 50 42 30 25

7 129 107 43 36 26 21

8 113 94 38 31 23 19

Þegar taflan er merkt með skýringu þá er taflan ljómuð, farið í Tilvísanir (References) og þar í Setja inn skýringartexta (Insert caption). Á valspjaldinu sem þá kemur upp er valin Tafla.

24

Tafla 2. Þetta er skýringartexti við töflu. Hann er fyrir ofan töfluna, en nánari skýringar á efni hennar, einstökum liðum eða marktækni, eru undir henni.

xxxxxx

xx xx xx

1. xx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx.

2. xx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

3. xx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxx

4. xx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

* Munur á hópi 1 og 2 er marktækur.

Tafla 2 sýnir hvaða áhrif dekktir reitir hafa á útlit töflunnar sem er að öðru leyti ofhlaðin línum.

5.2.2 Töflur gerðar í Orði (Word) með dálkaskipun

Einfaldar töflur er unnt að gera með því að nota dálkaskipanir. Þá skilgreinið þið dálkana með því að setja inn sérstök dálkamerki á kvarðann, efst í glugganum. Unnt er að velja úr þremur mismunandi dálkamerkjum eftir því hvort þið viljið láta dálkinn jafnast vinstra megin, hægra megin eða í miðju. Fjórði möguleikinn er að láta dálkana jafnast miðað við kommu á undan aukastaf. Sá möguleiki er oftast notaður með tölum. Dálkamerki eru valin í litla reitnum lengst til vinstri við kvarðann og sett á kvarðann með því að smella með músinni á hann. Hægt er að draga þau til á kvarðanum eftir þörfum með músinni og henda þeim með því að draga þau niður. Útlit merkjanna skýrir sig sjálft en með því að halda músinni yfir merkinu á að birtast skýring. Merki ef fjarlægt með því að draga það af kvarðanum.

Tafla 3. Sama tafla og 1. tafla en gerð með dálkamerkjum í ritvinnslu. Möguleikar á að stjórna útliti eru ekki alveg hinir sömu.

Á misseri Á 10e námskeiði Á 6e námskeiðiHámark Lágmark Hámark Lágmark Hámark Lágmark

Vikur 900 st. 750 st. 300 st. 250 st. 180 st. 150 st.

3 300 250 100 83 60 504 225 188 75 63 45 385 180 150 60 50 36 306 150 125 50 42 30 257 129 107 43 36 26 218 113 94 38 31 23 19

25

5.2.3 Töflur gerðar í Orði (Word) með töfluskipun

Unnt er að búa til töflu í ritvinnslunni Orði frá grunni. Þið farið á skipanasvæðið Setja inn (e. Insert) og veljið töflu. Þá getið þið valið hversu marga dálka og línur þið viljið hafa. Með verkfærum töflu er alltaf unnt að bæta við dálkum og línum eða fella út. Töflur með þessum hætti hegða sér svipað og töflur sem límdar eru inn úr Excel með því að velja viðtökustíl.

Tafla 4. Auð tafla með fjórum dálkum og þremur línum, sett inn með skipuninni Setja inn töflu.

Ef tafla lendir á síðuskilum og skiptir sér milli blaðsíðna skal gera eftirfarandi:

1. Ljómið töfluna í heild.

2. Verið á Heima-flipanum (e. Home) í tækjaslánni. Smellið á litla ferninginn í neðra horninu til hægri á Efnisgreina-spjaldinu (e. Paragraph).

3. Veljið Línu- og síðuskil (e. Line and page breaks) og hakið við Hafa með næsta (e. Keep with next).

Ef þetta dugir ekki má merkja líka við Halda línum saman. Ef það dugir heldur ekki er þrautaráðið að setja inn síðuskil á undan töflunni.

5.3 Myndir og töflurÞegar vísað er í töflur og myndir í texta ætti að vísa í númer þeirra (t.d. „eins og sést í töflu 1...“) en ekki vitna í „töflu hér fyrir neðan/ofan“.

Myndir og töflur skulu tölusettar og bera lýsandi heiti. Heiti taflna eru fyrir ofan töflu en heiti mynda fyrir neðan myndina. Leiðbeiningar um notkun og framsetningu taflna og mynda má finna í Gagnfræðakveri handa háskólanemum (Friðrik H. Jónsson og Sigurður J. Grétarsson, 2007) og í Publication Manual of the American Psychological Association (American Psychological Association, 2001; 2009).

Mynd 3. Heiti (númer og heiti myndar eru undir mynd).

26

Þegar mynd er merkt með skýringartexta er myndin ljómuð, farið í Tilvísanir (e. References), þar í Setja inn skýringartexta (e. Insert caption) og valin Mynd. Síðan smellt á OK og myndin merkist í réttri númeraröð.

Þegar tafla er merkt með skýringartexta er taflan ljómuð, farið í Tilvísanir, þar í Setja inn skýringartexta og valin Tafla. Síðan smellt á OK og taflan merkist í réttri númeraröð.

Unnt er að færa myndir og töflur úr Excel einfaldlega með því að afrita og líma (e copy og paste). Stundum getur þurft að nota aðrar aðferðir, og líma sérstaklega (e. paste special). Það þarf að skoða í hverju tilviki fyrir sig.

Ef notaðar eru myndir eða töflur frá öðrum skal geta heimilda og setja í heimildaskrá á sama hátt og með aðrar heimildir. Um vísun til heimilda að myndum er nánar fjallað í leiðbeiningum ritvers um reglur APA undir hlekknum LesmálNeðanmálsgreinar og aftanmálsgreinar.

27

Category 1 Category 2 Category 3 Category 40

2

4

6

8

10

12

14

Series 3Series 2Series 1

6 Umræða

Í umræðukafla tengið þið saman fræðilegan bakgrunn verksins, það er þá þekkingu sem var fyrir hendi áður en þið hófust handa, og framlag ykkar til aukinnar þekkingar eða betri skilnings á viðfangsefninu.

Það er einmitt hér, í umræðukaflanum, sem þið sýnir fram á hversu mikilvægt verkefni ykkar er, hvernig verkefnið svarar rannsóknarspurningunni og hvaða þýðingu sú vitneskju eða skilningur hefur sem þið hafið aflað. Hvernig getur næsta kynslóð nýtt sér niðurstöður ykkar og haldið áfram?

28

7 Lokaorð

7.1 Nokkur hagnýt ráð í lokinNú eruð þið með tæki til að skrifa ritgerðina ykkar og undirbúa hana til prentunar og útgáfu. Þetta sniðmát á að hjálpa ykkur til að létta vinnuna við skipulag, útlit og frágang verkefnisins. Engu að síður þarf höfundur alltaf að ganga úr skugga um að allt sé eins og það á að vera. Þið getið leitað til ritvers Menntavísindasviðs með spurningar á lokasprettinum.

Í lokin er oft að mörgu að hyggja, meðal annars þessu:

Gætið þess að í heimildaskrá séu öll verk sem vísað er til í lesmálinu og engin umfram það.

Gætið þess að allir aðalkaflar byrji efst á síðu. Þetta gerist sjálfkrafa ef þið veljið rétt fyrirsagnasnið. Undirkaflar geta byrjað hvar sem er á síðu.

Gætið þess að allt lesmál, töflur og myndir sitji rétt á síðunni og blaðröndin sé jöfn.

Gætið þess að tölusettir liðir byrji alls staðar á ‚1‘. Ef tölusetning er framhald fyrri tölusetningar skuluð þið hægrismella á fyrstu töluna og velja Byrja aftur við 1 (Restart numbering).

Gætið þess að ekki séu „vötn og lækir“ í lesmálinu. Þá þarf að skipta orðum milli lína.

Þegar öllum breytingum við lesmálið er lokið uppfærið þið efnisyfirlit með því að hægrismella á það með músinni. Þið veljið Uppfæra reit (Update field) og á valspjaldi sem þá birtist veljið þið annað hvort að Uppfæra aðeins blaðsíðutöl (Update page numbers only) eða Uppfæra allt (Update entire table) ef uppfæra þarf einnig kaflaheiti. Sama er gert í yfirliti um töflur og myndir.

Ef þið farið með ritgerðina í prentsmiðju er gott að hafa samband við hana áður til að panta tíma og fá leiðbeiningar um hvernig skila á verkinu inn. Í prentsmiðju fáið þið próförk að ritgerðinni og kápunni. Mikilvægt er að fara yfir próförk og skoða hvort allt er eins og það á að vera. Þarna gefst síðasta tækifæri til að gera leiðréttingar áður en ritgerðin er heft, límd eða bundin saman.

29

7.2 Hvað á að segja í lokaorðum?Margir eru í vandræðum með að skrifa lokaorð, enda eru flestir búnir að segja allt sem máli skiptir í umræðukaflanum. Þá grípur fólk gjarnan til þess ráðs að kreista eitthvað upp úr sér, til dæmis ósk um að lesandi hafi haft gagn og gaman af lestrinum.

Það er heldur seint að koma með slíka ósk hér, annað hvort hefur höfundur staðið sig í því efni eða ekki. Öðrum dettur í hug að benda á þau augljósu staðreynd að skiptar skoðanir séu um efnið og því ekki nauðsynlegt að taka mark á því sem höfundur hefur lagt til mála. Þá spyr lesandi sig hvers vegna í ósköpunum höfundur var að ómaka sig að skrifa verkefnið. Þriðja hugmyndin sem fólk fær í lokaorðum er að biðjast afsökunar á að athugunin sé ófullkomin og þess vegna ekkert unnt að alhæfa neitt á grundvelli niðurstaðna.

Allir lesendur nemendaritgerða vita að verkefni fólks í námi eru ófullkomin og því ástæðulaust að taka þetta fram. Nauðsynlega fyrirvara á að setja fram í byrjun eða í aðferðafræðikaflanum. Rannsókn á litlu úrtaki snýst ekki um að búa til alhæfingar, heldur að prófa sig áfram með fræðilegar eða faglegar tilgátur og vangaveltur og draga ályktanir. Í stað þess að biðjast afsökunar og gera lítið úr eigin verki er miklu meiri þörf á að koma auga á kosti verkefnisins og mikilvægi þess, þrátt fyrir að það sé ófullkomið. Öll góð verkefni geyma einhvern sannleik, einhvern neista sem gefur því gildi og hér er síðasta tækifærið til að vekja athygli á honum. Greining gagna og gæði umræðunnar skipta mestu máli og geta haft mikla þýðingu. Það má vel draga viturlegar ályktanir af lítilli rannsókn jafnvel þótt ástæðulaust sé að alhæfa neitt út fyrir þann litla hóp sem valinn var til skoðunar. Alhæfing er ekki hið sama og ályktun.

Niðurstaða þessara lokaorða er sú að í lokaorðum verði höfundur að hafa eitthvað alveg sérstakt að segja sem honum hefur ekki fundist eiga heima í umræðukaflanum. Hér getur hann líka lagt fræðimannsgervið til hliðar og hugleitt niðurstöðurnar í ljósi eigin reynslu og þekkingar á ögn persónulegri hátt en honum fannst þægilegt að gera í umræðukaflanum. Gæta þarf þess samt að missa sig ekki í þeim efnum.

30

Heimildaskrá

Fyrirsögn heimildaskrár er ótölusett fyrir miðju eins og fyrirsagnir ágrips og viðauka. Sérstakt stílsnið, Heimildir, er fyrir heimildirnar sjálfar með fyrstu línu hangandi framar (e. hanging indent) eða síðari línur inndregnar um 0,7 sm. Línubilið er 1,1 en aukið bil á milli heimilda (6 punktar). Athugið að ekki á að vera auð lína á milli heimilda.

American Psychological Association. (2009). Publication manual of the American Psychological Association (6. útgáfa). Washington: Höfundur.

Friðrik H. Jónsson og Sigurður J. Grétarsson. (2007). Gagnfræðakver handa háskólanemum (4. útgáfa). Reykjavík: Háskólaútgáfan.

Helga Birgisdóttir, Sigrún Tómasdóttir, Ingibjörg Kjartansdóttir og Baldur Sigurðsson. (2014). Leiðbeiningavefur ritvers Menntavísindasviðs. Sótt af http://skrif.hi.is/ritver/

Heimild 1. Hér kemur heimildin og notað er stílsniðið Heimildir. Stílsniðið Heimildir byggist á venjulegu stílsniði en hér eru allar línur inndregnar nema sú fyrsta, hún hangir út fyrir.

Heimild 2. Í heimildaskrá er stílsniðið Heimildir. Það er með hangandi fyrstu línu (um 0,7 sm), og svolitlu aukabili á undan. Allar leiðbeiningar um frágang meistaraverkefna eru í sniðmáti þessu og á vef meistaraverkefna en almennar reglur um frágang má finna á vef ritvers undir hlekknum Leiðbeiningar.

Heimild 3. Þið ljómið allar heimildirnar ykkar og smellið á stílsniðið Heimildir. Ef þið merkið þær allar í einu á allt skáletur að halda sér óbreytt.

Heimild 4. Heimildaskrár, sem gerðar eru sjálfvirkt, til dæmis með heimildasýslunni í Word eða með EndNote, má auðveldlega merkja með stílsniðinu meðan á vinnslu stendur og þá á það að haldast.

Heimild 5. Munið að losa skjalið við öll sjálfvirk afskipti heimildaforritsins í lokin. Þið þurfið að fara yfir skrána til að ganga úr skugga um að fylgt sé reglum APA-staðals (það tekst ekki alltaf með heimildaforritum) og gáta sérstaklega að öll greinarmerki séu rétt og að hvergi séu óþörf aukabil milli orða.

31

Viðauki A: Heiti viðauka

Ef viðaukar fylgja verkefninu skulu þeir vera merktir bókstaf í þeirri röð sem vísað er til þeirra í ritgerðinni (Viðauki A, Viðauki Á o.s.frv.). Ef einungis einn viðauki er í ritgerð er bókstaf sleppt. Í viðauka er eðlilegt að setja efni sem óhentugt er að koma fyrir í ritgerð eða tefur framvindu lesmálsins (spurningalista, bréf, próf og önnur frumgögn). Í lesmáli ritgerðarinnar þarf að vísa til hvers viðauka að minnsta kosti einu sinni.

Hver viðauki hefst á nýrri blaðsíðu með fyrirsögn, ótölusettri fyrir miðju og skal bera lýsandi heiti. Fyrirsagnir viðauka eru fyrirsagnir á fyrsta stigi og eiga að birtast þannig í efnisyfirliti. Ef unnt er á blaðsíðutal ritgerðar að halda áfram með eðlilegum hætti í öllum viðaukum.

Efni í viðauka getur hjálpað lesendum að skilja, meta eða endurtaka rannsókn. Sé vísað í heimild í viðauka er hennar getið í heimildaskrá.

32

Viðauki Á: Heiti viðauka

Ef upprunaleg skjöl eru ekki í rafrænu formi eða útlit þeirra er að einhverju leyti sérstakt hentar að búa til myndir af þeim og setja inn sem viðauka: Insert/Picture/velja mynd/OK. Þá kemur skjalið sem mynd inn á síðuna með upprunalegu útliti svo ekki fer milli mála hvað um er að ræða.

33