Recenzent: prof. dr hab. Antoni F. Komorowski

Redakcja: Magdalena HinzOpracowanie graficzne i redakcja techniczna: Witold PreyssProjekt okładki: Witold PreyssZdjęcie na okładce: Michał Kosmowski [eSurf.pl]

© Copyright by Paweł Hlavaty© Copyright by Wydawnictwo Harmonia

Redakcja i Biuro Handlowe: 80-283 Gdańsk, ul. Szczodra 6 tel. 058 348 09 50, 058 348 09 51 fax 058 348 09 00 e-mail: harmonia@harmonia.edu.pl

Szczegółowe informacje o naszych publikacjach:www.harmonia.edu.pl

Przedruk części lub całości książki bez pisemnej zgody Wydawnictwa zabroniony.

ISBN 978-83-7134-344-5

Gdańsk 2009 – Wydanie I

Druk i oprawa: Drukarnia Naukowo-Techniczna w Warszawie, Oddział PAP SA

3

Historia żeglarstwa deskowego

Żeglarstwo deskowe wywodzi się z surfingu. Surfing polega na zjeż-dżaniu z fal przybojowych przy użyciu specjalnej deski. Najstarsze zapiski na temat tej dyscypliny sportu pochodzą z 1778 roku, kiedy kapitan James Cook żeglował w pobliżu archipelagu Wysp Hawajskich. Na Tahiti i w No-wej Zelandii odnaleziono ślady surfingu z wcześniejszego okresu. Uważa się, że sport ten wywodzi się z Polinezji, a Polinezyjczycy migrując w IV wieku n.e., przywieźli go na Hawaje.

Pojęcie windsurfingu powstało z połączenia dwóch angielskich wyra-zów: wind – wiatr i surf – fala przybojowa, a zatem windsurfing oznacza zjeżdżanie z fal przybojowych z wykorzystaniem żagla. Nazwa tej dyscy-pliny sportowej powstała w 1967 roku, w trakcie pierwszych prób użycia deski z żaglem przez Jima Drake’a i Hoyle’a Schweitzera. Wcześniej wyna-lazcy zastanawiali się nad nazwami „Skate” i „Baja Board”. Drake i Schwe-itzer opatentowali deskę z żaglem w 1967 roku i nazwali ją „windsurfer”. Charakterystyczną częścią windsurfera było przegubowe połączenie pędni-ka z kadłubem. To jedyna tego typu forma żeglarstwa. Dzięki temu windsur-fer nie wymaga steru, jak tradycyjne żaglówki. Sterowanie następuje przez pochylanie pędnika w różnych płaszczyznach. Drake i Schweitzer nie byli jednak pionierami w tej dziedzinie, ponieważ dwa lata wcześniej, w 1965 roku, Newman Darby wykonał podobny do windsurfera szkic, który był za-opatrzony w przegub. Przegubowe łącze było inspiracją dla Drake’a, który udoskonalił i zastosował to rozwiązanie w winsurferze. Pozostała część projektu Darby’ego nie była dopracowana. Kadłub wykonany był z drzwi, a żeglowało się, stojąc plecami do żagla w kształcie rombu [ Jankowiak, 1983].

Rys historyczny i organizacja żeglarstwa deskowego

4

Rys. 1. Szkic patentu windsurfera opracowany w 1967 roku przez Drake’a i Schweitzera [www.star-board.com]

Wracając do Drake’a i Schweitzera – po pewnym czasie drogi obu pro-jektantów rozeszły się. Drake wyjechał na dwuletni kontrakt do Pentagonu. W tym czasie bardziej przedsiębiorczy Schweitzer bez uzgodnienia z kole-gą założył firmę Windsurfing International. Później starał się odkupić udział Drake’a w patencie. W 1972 roku udało mu się go w końcu namówić na sprzedaż prawa do patentu za 36 000 dolarów. W tych latach Windsurfing International odnosił już znaczne sukcesy finansowe i rozpoczynał ekspan-sję w Europie. Od tego czasu produkcja windsurfera rosła w olbrzymim tempie. Jednak na terenie Europy zaczęto omijać patent Schweitzera. Robi-ła to między innymi istniejąca do dziś firma Mistral.

Wraz ze wzrostem popularności windsurfera zaczęto używać do roz-grywania regat. Pod koniec roku 1972 powstał Międzynarodowy Związek Klasy Windsurfer (International Windsurfer Class Association), który od 1973 roku organizował mistrzostwa Europy, a od 1974 roku mistrzostwa świata. W grudniu 1977 roku najwyższa władza żeglarska – Międzyna-rodowa Federacja Żeglarska (IYRU – International Yacht Racing Union; dzisiejszy ISAF) – powołała Komisję i Podkomisję Żeglarstwa Deskowego. W praktyce oznaczało to włączenie żeglarstwa deskowego do klas żeglar-skich IYRU. Na członka pierwszego składu Podkomisji Żeglarstwa Desko-wego powołano Polaka – Piotra Jankowiaka.

W trakcie igrzysk w Moskwie w 1980 roku zadecydowano o wprowadze-niu żeglarstwa deskowego do programu następnej olimpiady. Na igrzyskach olimpijskich w Los Angeles w 1984 roku oficjalną klasą reprezentującą

5

windsurfing był Windglider. Przyczyną wyboru tej klasy sprzętowej była możliwość zapewnienia odpowiedniej ilości sprzętu monotypowego. Pro-ducent desek windglider Fred Osterman dostarczył organizatorom igrzysk wyprodukowane kolejno w jednej serii deski w ilości dwukrotnie większej niż liczba dopuszczonych zawodników oraz zapewnił obsługę. W każdym dniu regat deski były losowane. Trasa regat przebiegała po trójkącie olim-pijskim o boku 1,2 mili morskiej. Rozegrano dziesięć biegów, średnio dwa dziennie. Obowiązywał zakaz używania trapezów. Pierwszym mistrzem olimpijskim został Stephan Van den Berg z Holandii, drugie miejsce zajął Scott Steele ze Stanów Zjednoczonych, a trzecie Bruce Kendall z Nowej Zelandii.

Fot. 1. Klasa Windglider [Windsurfing in the olympics, 2004, s. 49]

Na igrzyska olimpijskie w Seulu w 1988 roku została zatwierdzona nowa konstrukcja deski z żaglem o nazwie Dywizjon II IYRU – oznacza-ło to, że kadłub deski miał charakterystyczne okrągłe dno. Producentem sprzętu była firma Lechner. Zwycięzcą tych regat został Bruce Kendall z Nowej Zelandii. W igrzyskach uczestniczył Polak Grzegorz Myszkowski, który zajął 17. miejsce (na 45 zawodników).

Kolejną deską olimpijską był ponownie Lechner, ale ze zmodyfikowa-nym żaglem, a regaty w Barcelonie w 1992 roku odbyły się w kategoriach

6

kobiet i mężczyzn. Nasi reprezentanci: Piotr Olewiński i Joanna Burzyńska, zajęli odpowiednio 28. i 9. miejsce. Zwycięzcami regat zostali: Frank Da-vid w kategorii mężczyzn i Barbara Kendall w kategorii kobiet.

W roku 1996 odbyły się igrzyska olimpijskie w Atlancie. Ponownie zmieniono sprzęt regatowy – na konstrukcję monotypową Mistral One De-sign. Polska posiadała potencjalnie szansę na zdobycie medalu w kategorii mężczyzn, dzięki świetnie zapowiadającemu się Pawłowi Gardasiewiczo-wi. Jednak tuż przed igrzyskami podczas jednego ze zgrupowań zawodnik zachorował i musiał zrezygnować z walki o podium. Zastąpił go Mirosław Małek, który zajął 11. miejsce. W kategorii kobiet 9. miejsce zajęła Dorota Staszewska.

W 2000 roku na igrzyskach w Sydney po raz kolejny użyto tego samego sprzętu co cztery lata wcześniej w Atlancie. Polskę reprezentowali: Prze-mysław Miarczyński i Anna Gałecka. Zajęli odpowiednio 8. i 11. miejsce. Na olimpiadzie zwyciężyli: Christoph Sieber z Austrii i Aleksandra Sensini z Włoch.

W 2004 roku w Atenach sprzętem olimpijskim był nadal Mistral One Design (używany był więc przez trzy kolejne kadencje olimpijskie). Na tych igrzyskach Przemysław Miarczyński zajął 5. miejsce, a Zofia Klepacka 12. miejsce.

Po tym okresie ISAF podjął decyzję o zmianie klasy dla żeglarstwa desko- wego. Nową klasą olimpijską został RS:X produkowany przez firmę Neil Pryde.

Początki żeglarstwa deskowego w Polsce

W Polsce pierwsza wzmianka o żeglarstwie deskowym pojawiła się w marcowym numerze miesięcznika „Żagle” w 1972 roku. W październiku 1973 roku odbyła się oficjalna prezentacja „ślizgarstwa” (tak początkowo nazywano żeglarstwo deskowe). Miejscem prezentacji był ośrodek TKKF Wodnik w Nieporęcie nad Zalewem Zegrzyńskim. Publicznej prezentacji deski z żaglem dokonał Marian Szelągowski.

Pierwsze regaty w Polsce odbyły się 16 czerwca 1974 roku w Nieporę-cie na terenie ośrodka Warszawskiego Okręgowego Związku Żeglarskiego. Z całego kraju zgłosiło się ponad trzydziestu zawodników. W pierwszych regatach zwyciężył Józef Łozowski z Augustowa, drugie miejsce zajął Piotr Wolski z Krakowa, a trzecie Bronisław Korzec z Bielska-Białej. W tym sa-mym roku zakłady Foto-Pam z Augustowa zaczęły pierwszą w Polsce pro-dukcję desek sklejkowych.

7

Fot. 2. „Augustówka” – pierwsza deska produkowana seryjnie w Polsce [zbiory autora]

Na pewien czas deski augustowskie zostały zatwierdzone jako klasa monotypowa „A”. Konstrukcja ze względu na użyty materiał okazała się wadliwa.

W 1974 roku Polski Związek Żeglarski (PZŻ) powołał Zespół Żeglar-stwa Deskowego, przekształcony w 1977 roku w Komisję Żeglarstwa Deskowego. Pierwsze Mistrzostwa Polski w Windsurfingu odbyły się w dniach 9–10 sierpnia 1975 roku nad Zalewem Sulejowskim w miejsco-wości Swoszowice. Na starcie stanęło 46 zawodników, w tym 11 na de-skach produkcji seryjnej oraz 35 w klasie wolnej na deskach własnej kon-strukcji. W klasie wolnej zwyciężył Stefan Jopyk z Sopotu, a w klasie desek produkcji seryjnej – Tadeusz Bielowski z Olsztyna. W regatach startowała jedna kobieta – Halina Morzuch, zajęła 34. miejsce [ Jankowiak, 1999].

Odmiany żeglarstwa deskowego i kitesurfingu

W swojej krótkiej historii sprzęt windsurfingowy rozwijał się w różnych kierunkach. Od momentu powstania windsurfera myślano nad jego modyfi-kacjami. W wyniku tego powstało wiele odmian podobnych do żeglarstwa deskowego i opartych na komponentach jego sprzętu. Są to:

a) kitesurfing (ang. kite – latawiec) – ten sport powstał niemal jednocześ- nie z żeglarstwem deskowym. Wynalazcy windsurfera już w swoich pierwszych projektach zakładali użycie czegoś w rodzaju latawca. Kitesurfing rozwinął się zwłaszcza pod koniec lat dziewięćdziesią-tych poprzedniego wieku. Jego sprzęt stanowi specjalny latawiec o powierzchni 5–18 m² oraz deska o małej wyporności. Deski i latawce kitesurfingowe mają bardzo różne konstrukcje. Większość

8

współczesnych desek podobna jest do tych używanych w wakebo-ardingu. Latawca od kitesurfingu można używać także w połączeniu z łyżwami, nartami i snowboardem.

Fot. 3. Kitesurfing [www.sxc.hu]

b) iceboard (ang. ice – lód; ang. board – deska) – jest to adaptacja że-glarstwa deskowego do warunków zimowych. Sport ten jest bardzo popularny w krajach skandynawskich i słowiańskich, w których sezon letni jest krótki, a zimy są na tyle mroźne, że większość zbiorników wodnych jest skuta lodem. Sprzętem jest typowo windsurfingowy pędnik oraz ślizg lodowy zrobiony z drewna lub laminatu, wyposa-żony przeważnie w płozy bojerowe lub narty. Ślizgi mają bardzo róż-norodne konstrukcje, najczęściej wykonywane własnoręcznie przez zapaleńców tego sportu.

Fot. 4. Ślizg lodowy [Robert Graczyk]

9

c) wing (kitewing) (ang. wing – skrzydło) – ta odmiana żeglarstwa desko-wego jest prawie tak stara jak ono samo. Trzymanie pędnika luzem w rękach to cecha charakterystyczna kitewinga. Z takim pędnikiem można jeździć na desce windsurfingowej, nartach, rolkach, łyżwach, snowboardzie czy też rollboardzie. Daje to możliwość uprawiania tego sportu zarówno latem, jak i zimą. Można poruszać się po wo-dzie, lodzie lub po asfalcie.

Fot. 5. Kitewing [Patrik Polak]

Fot. 6. Skok na kitewingu [Patrik Polak]

10

Organizacje żeglarstwa i żeglarstwa deskowegona świecie i w Polsce

Najważniejszą jednostką organizacyjną w żeglarstwie jest Międzynaro-dowa Federacja Żeglarska ISAF (International Saling Federation). Organi-zacja ta powstała w październiku 1907 roku w Paryżu pod nazwą IYRU – International Yacht Racing Union. Obecną nazwę ISAF uzyskał dopiero w 1996 roku. Główną przyczyną powstania tej organizacji była potrzeba ujednolicenia przepisów regatowych dla wszystkich żeglarzy na świecie. Obecnie ISAF zrzesza 121 żeglarskich związków krajowych, które tworzą gremium odpowiedzialne za decyzje federacji. Jednym z zadań ISAF-u jest nadzorowanie olimpijskiej klasy windsurfingowej RS:X. Do pozostałych za-dań należą między innymi:

• promowanie wszystkich form żeglarstwa,• ustanawianie, interpretowanie i egzekwowanie przepisów żeglar-

skich,• nadzorowanie i organizowanie sportowej gałęzi żeglarstwa oraz na-

dawanie statutów nowo powstałym klasom żeglarskim, ustanawianie przepisów klasowych,

• organizowanie regat olimpijskich,• organizowanie i nadzorowanie innych imprez żeglarskich na szcze-

blu międzynarodowym. Organizacją, która zajmuje się nadzorowaniem wszystkich pozostałych

klas windsurfingowych, jest IWA – International Windsurfing Association, czyli Międzynarodowe Stowarzyszenie Windsurfingowe. Do głównych za-dań organizacji należą:

• promowanie programu juniorskiego we wszystkich dyscyplinach windsurfingowych,

• współpraca ze Stowarzyszeniem Profesjonalnych Deskarzy,• udzielanie pomocy związkom i organizacjom krajowym w organi-

zowaniu struktur klas windsurfingowych oraz w zakresie doboru sprzętu,

• podnoszenie jakości imprez windsurfingowych,• rozpowszechnianie przejrzystej struktury organizacji windsurfingo-

wych. Trzecią organizacją windsurfingową na poziomie międzynarodowym

jest PWA (Professional Windsurfers Association) – Stowarzyszenie Profe-sjonalnych Deskarzy. Zadaniem PWA jest organizowanie Pucharu Świata Zawodowców w windsurfingu. Zarząd tworzą czołowi zawodnicy Pucharu

11

Świata wybierani na dorocznym walnym zgromadzeniu. Głównym celem stowarzyszenia jest uzyskiwanie środków na nagrody finansowe dla zwy-cięzców regat Pucharu Świata i organizacja tych zawodów. Tytuł mistrza świata PWA jest najbardziej prestiżowym w windsurfingu.

W Polsce główną jednostką organizacyjną w żeglarstwie jest Polski Związek Żeglarski – PZŻ. Do statutowych zadań związku należą:

• ustalenie niezbędnych norm organizacyjnych oraz przepisów spor-towych, technicznych, szkoleniowych i bezpieczeństwa dla żeglar-stwa,

• popularyzowanie dobrych obyczajów żeglarskich,• wyznaczanie reprezentacji żeglarstwa polskiego na zawody między-

narodowe, przy współpracy z PKOL- em ustalanie składu kadry na igrzyska olimpijskie,

• przyznawanie licencji sportowych i szkoleniowych,• prowadzenie szkoleń żeglarskich, organizowanie regat, obozów, po-

kazów, kursów, odczytów itp.,• reprezentowanie żeglarstwa polskiego w żeglarskich organizacjach

międzynarodowych,• popieranie wszelkich form działalności kulturalnej związanych z że-

glarstwem,• prowadzenie działań na rzecz ochrony środowiska naturalnego,• nadzorowanie i koordynowanie wszelkich działań związanych

z olimpijską klasą windsurfingową RS:X na terenie Polski. Działalność pozostałych związków klasowych1 w windsurfingu na tere-

nie kraju nadzoruje Polskie Stowarzyszenie Windsurfingowe – PSW.

1 Związki klasowe są to jednostki organizacyjne zakładane w celu nadzorowania poszcze-gólnych klas żeglarskich czy windsurfingowych. Mogą mieć zasięg międzynarodowy lub krajowy.

12

Rys. 2. Schemat porządkowy organizacji w żeglarstwie na świecie i w Polsce [oprac. własne]

Organizacjewindsurfingowe

na świeciei w Polsce

Związki klasowe, które są członkami IWA

Wszystkiesportowe

klasyżeglarskie

PZŻ

PSW

PWA

ISWC

13

Sprzęt – podział, dobór, trymowanie,taklowanie

Budowa kadłuba

Przedstawiona poniżej deska jest wyposażona w miecz, który zalicza ją do jednej z dwóch głównych grup – desek mieczowych. Drugą grupę stanowią deski bezmieczowe używane obecnie przez największą grupę deskarzy. My-śląc o zakupie sprzętu windsurfingowego, dobrze jest rozpocząć poszukiwania od kadłuba. Ze względu na ilość modeli i firm w doborze odpowiedniej deski mogą być pomocne wiadomości z rozdziału Podział sprzętu – podział desek (s. 22–25). Poniższy rysunek przedstawia podstawowe informacje potrzebne do rozpoczęcia pływania na desce. Jest to kadłub deski szkoleniowej. Charak-terystyczny dla niej jest pokład wyłożony miękką pianką chroniącą uczących się od nieprzyjemnych otarć skóry na łokciach i kolanach.

Rys. 3. Budowa kadłuba deski na przykładzie deski szkoleniowej do windsurfingu [oprac. własne]

BURTA LEWA BURTA PRAWA

dziób

skrzynka masztowa

rufastrzemiono

14

Budowa pędnika

Na rysunku 4 przedstawiono najistotniejsze elementy typowego pęd-nika windsurfingowego. Składa się on z trzech głównych części: masztu, żagla i bomu.

Rys. 4. Budowa pędnika windsurfingowego [oprac. własne]

Osprzęt windsurfingowy

Do osprzętu windsurfingowego zaliczamy: ubiór, osprzęt pędnika oraz osprzęt deski. Poniżej krótko są scharakteryzowane i uporządkowane czę-ści osprzętu windsurfingowego.

Ubiór deskarzaUbiór deskarza zmienia się w zależności od panujących warunków

atmosferycznych. Odpowiedni ubiór zapewnia komfort pływania i chroni przed wyziębieniem. Do części ubioru należą:

łącznik tylnybomu

remizka

link wolny

bom

top

listwa

kieszeńmasztowa

klamrabomu

linkatrapezowa

widok do środkakieszeni masztowej

maszt

kamber

15

a) pianka – w naszej strefie klimatycznej prawie zawsze stosujemy pian-kę; nawet latem woda i powietrze nie są wystarczająco ciepłe, by że-glować bez pianki, która zapewnia komfort, utrzymując ciepłotę ciała. Wybór pianki uzależniamy od temperatury powietrza, w której będzie-my żeglować. Dostępne są pianki pełne, trzy czwarte (krótki rękaw, długie nogawki) oraz krótkie. Są one wykonane głównie z dwóch ro-dzajów materiałów: neoprenu i dżerseju. Pianki z neoprenu (powinien być miękki i elastyczny) nie przepuszczają wody i są bardziej ciepłe, a z dżerseju bardziej chłoną wodę. Stosuje się je w cieplejsze, letnie dni. Dobrze jest zwrócić uwagę, by łączenia w piance były nie tylko klejone, ale również szyte. Pianka nie powinna krępować ruchów ani uciskać, powinna przylegać do ciała, nie powodując dyskomfortu.

Fot. 7. Pianka: a) długa; b) trzy czwarte; c) krótka [zbiory autora]

b) buty – ogrzewają stopy i chronią je przed skaleczeniami. Latem wielu deskarzy pływa bez obuwia. Stosowanie butów jest sprawą indywidualną.

Fot. 8. Buty: półbuty i buty wysokie [zbiory autora]

a) b) c)

16

c) kamizelka asekuracyjna – jest elementem ubioru, zapewnia bezpie-czeństwo i komfort psychiczny. Dzieci powinny pływać w kamizel-kach asekuracyjnych każdorazowo. Kamizelka nie powinna krępo-wać ruchów deskarza.

d) opaska – jesienią i wiosną, kiedy temperatura wody i powietrza spa-da poniżej 12ºC, zaleca się ubieranie opaski bądź specjalnej neopre-nowej czapki.

e) rękawicef) pas trapezowy – w skrócie: trapez. Istnieją dwa rodzaje trapezów: • biodrowy – posiada hak trapezowy umiejscowiony poniżej pępka.

Taki trapez nadaje się do pływania na płaskiej wodzie, stosują go zawodnicy startujący w dyscyplinie slalom bądź w wyścigach zawie-rających element halsówki. Używa się go, pływając przez dłuższe odcinki. Trapez biodrowy daje dobrą kontrolę w trakcie żeglowania z dużą prędkością.

Fot. 9. Trapez biodrowy: a) widok z przodu; b) widok z tyłu [zbiory autora]

• lędźwiowy – posiada hak umiejscowiony zaraz pod mostkiem. Taki trapez nadaje się najlepiej do pływania po zafalowanym akwenie. Ułatwia wpinanie się w linki trapezowe, dlatego zaleca się go począt-kującym. Używają go zawodnicy pływający w dyscyplinach wave, freestyle i slalom. Trapez lędźwiowy jest wygodny, kiedy dużo ma-newrujemy deską.

Fot. 10. Trapez lędźwiowy: a) widok z przodu; b) widok z tyłu [zbiory autora]

a) b)

a) b)

17

Osprzęt pędnikaOsprzęt pędnika stanowią:

a) maszt – integralna część pędnika. Jest to rura wykonana z kompozytu węglowego bądź szklanego. Maszty posiadają różną sztywność wyra-żoną w jednostkach IMCS i różną długość wyrażaną w centymetrach. Obecnie dzielą się na dwie grupy: SDM (maszty standardowe) i RDM (maszty cienkie). Maszty RDM są uważane za bardziej trwałe, stosuje się je do żagli o mniejszych rozmiarach (do 7 m2 powierzchni żagla). Maszty SDM są używane głównie do większych żagli, charakteryzują się lepszą dynamiką (duże żagle wymagają dużej sprężystości masz-tu, którą cechują się maszty SDM).

Fot. 11. Maszty SDM i RDM oraz dopasowane do nich przedłużki [zbiory autora]

b) przedłużka – rura wykonana z aluminium bądź kompozytu węglo-wego, służąca do regulacji długości masztu. Przedłużkę łączymy z tzw. paletą. Obecnie produkuje się przedłużki i palety w dwóch systemach zatrzaskowych: UXT i XT, przy czym system UXT jest naj-częściej spotykany.

18

Fot. 12. Przedłużki UXT i XT [zbiory autora]

c) bom – osprzęt pędnika, który deskarz trzyma w dłoniach w trakcie żeglowania. Wykonany jest z aluminium lub kompozytu węglowego i posiada specjalną okleinę poprawiającą chwyt. Wyposażony jest w klamrę zatrzaskową i głowicę, którą montuje się na maszcie. Posia-da regulowane łączniki tylne, pozwalające dopasować go długością do wybranego żagla. Bomy węglowe są znacznie trwalsze i sztyw-niejsze, ale też droższe.

Fot. 13. Bom z linkami trapezowymi, fałem startowym i regulacją napięcia rogu szotowego [zbiory autora]

linkitrapezowe

regulacja napięcia rogu szotowego

fałstartowy

19

d) linki trapezowe – osprzęt montowany na bomie. Deskarz przypina się pasem trapezowym do linek w trakcie żeglowania. Linki mają różną długość mierzoną w calach, przy czym długość 20–22 cale to linki bardzo krótkie, a 30–32 cale to linki długie. Zaleca się stosowa-nie linek dłuższych niż 26 cali, bo popoprawiają one kontrolę nad sprzętem w trakcie pływania ślizgowego.

Fot. 14. Żeglowanie w trapezie [ John Carter]

Osprzęt deskiDo osprzętu deski należą:

a) statecznik (fin) – płetwa wykonana z kompozytu szklanego lub wę-glowego, która ma za zadanie wytworzenie siły nośnej oraz stabilizo-wanie kursu deski. Stateczniki mają bardzo różny kształt ze względu na przeznaczenie. Również ich długość jest bardzo różna, waha się w granicach 20–70 cm.

Fot. 15. Stateczniki [zbiory autora]

20

b) miecz – płetwa wykonana z kompozytu węglowego bądź szklanego. Pełni podobną funkcję jak statecznik. W miecz są wyposażone de-ski dla początkujących, deski hybrydowe oraz deski typu raceboard. Deski posiadające miecz są zwane deskami mieczowymi. Występują dwa rodzaje miecza:

• miecz obrotowy – chowany i wystawiany ruchem obrotowym z ka- dłuba deski. Taki miecz schowany do kadłuba jest prawie niewi-doczny. Od strony dna deski skrzynka mieczowa jest najczęściej zamknięta gumowymi fartuchami, które zapobiegają napływaniu do niej wody.

Fot. 16. Miecz obrotowy [zbiory autora]

• miecz szybrowy – stosowany dawniej, wsuwany z góry do skrzynki mieczowej. Po wyjęciu miecza szybrowego deskarz musiał go zakła-dać na ramię podobnie jak zakłada się torebkę damską. Taki rodzaj miecza występował w klasie Windglider.

Fot. 17. Miecz szybrowy [zbiory autora]

Spis treści

Rys historyczny i organizacja żeglarstwa deskowegoHistoria żeglarstwa deskowego 3Początki żeglarstwa deskowego w Polsce 6Odmiany żeglarstwa deskowego i kitesurfingu 7Organizacje żeglarstwa i żeglarstwa deskowego na świecie i w Polsce 10

Sprzęt – podział, dobór, trymowanie, taklowanieBudowa kadłuba 13Budowa pędnika 14Osprzęt windsurfingowy 14Podział sprzętu 22Rozwój sprzętu 29Charakterystyka wybranych klas regatowych 41Składanie (taklowanie) sprzętu 43Ogólne zasady dotyczące strojenia (trymowania) sprzętu 52

Infrastruktura i geografia ośrodków windsurfinguWybrane ośrodki windsurfingu w Polsce 57Polskie wybrzeże a żeglarstwo deskowe 61Specyfika bazy żeglarstwa deskowego 63

Struktura szkolenia sportowego w windsurfinguEtapy szkolenia w procesie treningu żeglarskiego 64

Aerodynamika i hydrodynamika w windsurfinguTeoria deskowania – definicje 70Definicja i powstawanie siły aerodynamicznej 71Siła hydrodynamiczna 74Zjawisko spin out 75

Metodyka zajęć i zasób ćwiczeń w zakresie nauczania żeglarstwadeskowegoMetody nauczania ruchu 76Fazy w nauce ruchów 77Kurs podstawowy jako uniwersalna propozycja szkolenia początkujących deskarzy 78Wybrane ćwiczenia w początkowym nauczaniu żeglarstwa deskowego 80Wybrane zagadnienia z zakresu taktyki w żeglarstwie deskowym 92

Przepisy obowiązujące w procesie szkolenia w żeglarstwie deskowymPrzepisy obowiązujące w procesie szkolenia na stopnie instruktorskie 94Zarządzenia i regulacje prawne dotyczące zajęć i treningów na wodzie 96Wybrane przepisy żeglarstwa regatowego ISAF 97Podstawy organizacyjno-prawne dotyczące tworzenia szkółek żeglarskich 98Organizacja imprez żeglarskich 99

Zagadnienia bezpieczeństwaPierwsza pomoc w przypadku zachłyśnięcia się wodą 101Kontrola sprzętu przed zajęciami oraz sposoby jego składania w sytuacji awaryjnej 103Podstawy meteorologii – pojęcia, czytanie map synoptycznych 106

Bibliografia 114

Słowniczek użytych terminów 115