Wykład 2. Część pierwsza: Edycja tekstu i praca z dokumentami

I. Komputerowe narzędzia do pracy z tekstem Edytory tekstu i programy DTP

II. Sposób zapisu i prezentacji tekstu w edytorach Reprezentacja znaków tekstu Postać tekstu w programie i na wydruku

III. Edytor MS Word Środowisko pracy w Wordzie Wybrane funkcje edycyjne Wybrane możliwości pracy z dokumentami

I.1.1 Zastosowania edytorów tekstu

Uniwersalne edytory dokumentów Zaawansowane procesory tekstu, wszechstronnie wspomagające

pracę z dokumentami Zintegrowane z innymi aplikacjami pakietów biurowych, np.:

Word (MS Office), Word Perfect (Word Perfect Office), Writer (StarOffice i jego następca OpenOffice.org – pakiet biurowy rozwijany na licencji Open Source, dostępny bezpłatnie)

Edytory źródłowych tekstów programów programy wspomagające pisanie tekstów

zgodnych z regułami składni języków programowania Zintegrowane ze środowiskami programistycznymi: np. w języku

Java (JBuilder, Netbeans), Delphi (Borland Delphi ( Embarcadero)) Inne (np. edytory stron HTML, dokumentów XML)

I.1.2 Funkcje procesora tekstu

Edycja tekstu pomoc w pisaniu, sprawdzanie poprawności, nawigacja po tekście, wprowadzanie zmian…

Formatowanie dokumentów kroje czcionki, układ akapitów i tekstu na stronie, wyróżnianie części tekstu, tworzenie tabel, indeksów i spisów, włączanie grafiki …

Publikowanie dokumentów drukowanie, wysyłanie przez Internet, dokumenty elektroniczne

Integrowanie dokumentów, praca grupowałączenie dokumentów, konwersja formatu, korekta, prawa dostępu, zarządzanie wersjami …

…

I.2 Programy do składu tekstów Programy DTP (Desktop Publishing)

Komputerowe przygotowanie materiałów do druku. Profesjonalny skład tekstów i grafiki Sterowanie urządzeniami poligraficznymi PageMaker (1985-2001), Adobe InDesign (1999-...),

QuarkXPress (1987-...), Microsoft Publisher, … Także komputerowe przygotowanie publikacji elektronicznych. Skład drukarski tekstów naukowych

Specjalizowane programy do składu tekstów z wzorami matematycznymi itp. (preferowane w wielu wydawnictwach)

Program TEX - praca w trybie znakowym, rozszerzenie przez zestaw makr dla pracy w środowisku graficznym LATEX

II.1 Reprezentacja znaków tekstu

Kodowanie: standardy zapisu znaków w postaci liczb binarnych ASCII 7-bitowy kod, 128 znaków; 8-bitowe rozszerzenia –

tzw. strony kodowe, np. Windows 1250 – East Europe Latin UNICODE – uniwersalne zasady kodowania (wspólny z

ISO/IEC 10646 uniwersalny zbiór znaków, ok. 100 000) Kroje czcionki (ang. fonts), w jakich przedstawiane są znaki

tekstu na wydruku i na ekranie monitora czcionki TrueType – drukowane tak jak wyświetlane, skalowalne OpenType – rozw. TrueType, typografia, wielojęzyczność

WYSIWYG (What You See Is What You Get) tryb pracy edytora tekstu lub programu DTP, w którym wygląd dokumentu na ekranie monitora jest taki sam jak na wydruku

II.2 Formaty dokumentów w edytorach oraz w postaci wydruku

Formaty plików tekstowych standardy przedstawienia znaków w postaci liczb binarnych: Format .TXT – zwykły tekst, tylko znaki tekstu i separatory Format .RTF (Rich Text Format) popularny standard plików

tekstowych z elementami formatowania Formaty specyficzne dla edytorów (np. .DOC w Wordzie ) Formaty dokumentów Webu ( .HTML lub .HTM, .XML) Otwarte formaty dokumentów bazujące na XML

Dane formatujące w postaci znakowej – specyficzne dla formatu plików; także dane binarne, w tym np. obrazy

Formaty opisu stron – Adobe PostScript, PDF (Portable Document Format) drukowana/wyświetlana postać dokumentu

II.3 Standaryzacja formatu dokumentów: Open Document Format

ODF - otwarty standard formatu plików dla pakietów biurowych opracowany przez OASIS (Organization for the Advancement

of Structured Information Standards) z udzialem m.in.IBM i Sun 2006 standard ISO/IEC (International Organization for

Standardization /International Electrotechnical Commission ) określa formaty XML dla dokumentów tekstowych (.odt),

a także arkuszy kalkulacyjnych, prezentacji, grafiki, wykresów przewidziany jako baza dla wymiany dokumentów między

aplikacjami biurowymi różnych producentów OpenOffice.org używa go jako natywny format pakietu; format

obsługiwany przez wiele aplikacji, m.in. WordPerfect Office Konwersja formatów „zamkniętych”, np. MS Office, na ODF

II.4 Formaty plików ODF

Polska należy do kilkunastu krajów europejskich, gdzie formaty ODF są oficjalnie przyjęte dla administracji publicznej

Firma Sun dostarcza narzędzi konwersji między ODF a zamkniętymi formatami Microsoft Office

Obecnie trwa standaryzacja wersji 1.2 OpenDocument

Rodzaj dokumentu Rozszerzenie pliku

dokument główny *.odm

dokument tekstowy *.odt

arkusz kalkulacyjny *.ods

prezentacja *.odp

rysunek *.odg

wykres *.odc

obraz *.odi

formuły matematyczne *.odf

II.5 Inicjatywa standaryzacyjna Microsoftu: Office Open XML

OOXML - specyfikacja opracowana przez Microsoftna podstawie bazujących na XML formatów z MS Office 2003 pierwszy otwarty standard w roku 2006 Ecma International kolejna wersja XI.2008 standard ISO/IEC –

krytykowany m.in. z powodu „szybkiej ścieżki” standaryzacyjnej stosuje formaty XML dla różnych typów dokumentów oraz

zasady kompresji i pakowania dokumentów ZIP wdrożony w MS Office 2007 (Windows Vista) Standard wzmacniający pozycję Microsoftu, konkurencja z ODF

Decyzje normalizacyjne administracji państw, Unii Europejskieji in. będą upowszechniać „otwarte” standardy zapisu dokumentów

III.1 Środowisko pracy w Wordzie

Główne elementy ekranu Okno dokumentu z linijkami, tabulacją, paskami przewijania,

ikonami widoku Pasek menu i paski narzędziowe; pasek stanu Okienka dialogowe związane z wykonaniem poleceń System pomocy

Widoki dokumentu Normalny, układu strony, konspektu głównego, sieci WWW Podział okna dokumentu; rozmieszczenie kilku dokumentów

Dostosowywanie do potrzeb użytkownika Paski narzędziowe, style, szablony; makra, programowanie,…

III.2 Wybrane funkcje edycji i formatowania

Wyszukiwanie i zamiana, nawigacja po dokumencie Wyszukiwanie wg tekstu, formatu czcionki i akapitu, tabulacji,

stylu, wyróżnienia, znaków specjalnych … Zamiana tekstu i zmiana formatów Nawigacja między stronami, zakładkami, komentarzami,

przypisami … Tabele i formularze

Obliczenia w tabeli z użyciem formuł arytmetycznych Tworzenie formularzy

Układ dokumentu Rozmieszczenie tekstu; sekcje, główki, stopki, numeracja

stron Nagłówki, spisy i przypisy

III.3 Praca z dokumentami

Korespondencja seryjna Koperty i listy, etykiety; warunkowe fragmenty tekstu listów Źródła danych, w tym adresowych - także zewnętrzne

Duże dokumenty Łączenie dokumentów w konspekcie głównym

(np. rozdziałów książki) Wspólna numeracja stron, spisy…; łączne drukowanie

Narzędzia do pracy grupowej Hasła dostępu; komentarze, wyróżnienia; wersje dokumentu

Importowanie i eksportowanie dokumentów Konwersja z innych formatów; różne formaty zapisu, XML …

Część druga: Grafika i tworzenie prezentacji

IV. Grafika komputerowa Zastosowania i rodzaje Formaty plików graficznych Modele barw Popularne programy graficzne

V. Grafika prezentacyjna Przeznaczenie i popularne aplikacje Program PowerPoint

IV.1 Zastosowania grafiki komputerowej

Tworzenie obrazów i wizualizacja danych na użytek różnorodnych dziedzin, m.in.: środowisko graficzne programów komputerowych DTP (ilustracje, poligrafia) wizualizacja danych (np. pomiarowych, finansowych…) symulacja komputerowa programy GIS (Geographic Information System) – mapy programy CAD (Computer Aided Design) – projektowanie

wspomagane komputerem; dokumentacja techniczna diagnostyka medyczna telewizja, kinematografia, gry komputerowe ...

IV. 2 Rodzaje grafiki komputerowej (A)

Podział ze względu na sposób binarnego zapisu obrazu oraz zasadę odtwarzania obrazu (wyświetlania, drukowania, kreślenia…) Grafika wektorowa

obrazy złożone z elementów geometrycznych (linie, figury) zapis tekstowy (ew.binarny) zawiera dane o częściach

składowych obrazu – kształt, położenie, rozmiar, kolor itp. zaletami – skalowalność i zawartość informacyjna

Grafika rastrowa obrazy złożone z punktów o określonych barwach - pikseli

regularnie rozmieszczonych w dwuwymiarowej siatce zapis binarny zawiera dane o barwie każdego piksela

IV. 3 Ilustracja skalowalności grafiki rastrowej i wektorowej

IV. 4 Rodzaje grafiki komputerowej (B)

Szczególne rodzaje grafiki komputerowej, wyróżnione ze względu na przeznaczenie i sposób przetwarzania obrazu: Grafika trójwymiarowa, 3D (3-dimensional)

obrazy przedstawiane w przestrzeni trójwymiarowej, przekształcane zależnie od punktu widzenia, oświetlenia itp.

Grafika interakcyjna obrazy zmieniane zależnie od bieżących działań użytkownika,

szybka aktualizacja obrazu Animacja komputerowa – generowanie obrazów ruchomych

Grafika prezentacyjna – tworzenie prezentacji multimedialnych

IV.5 Wybrane formaty graficzne

Formaty grafiki rastrowej .BMP – stary, wciąż używany

(skrót od słowa bitmap, czyli bitowa mapa obrazu) z kompresją obrazów, powszechnie używane w WWW:

.JPEG (do obrazów statycznych) .GIF, .PNG (z możliwością animacji)

Formaty grafiki wektorowej .SVG (Scalable Vector Graphic) opracowany dla stron WWW .CDR natywny dla programu graficznego CorelDraw …

IV.6 Modele stosowane do opisu barw (1)

Model RGB (Red-Green-Blue) złożenie trzech składowych o odpowiednim stopniu nasycenia:

czerwony, zielony i niebieski standardowo obsługiwany przez programy

z elementami graficznymi kolor jest reprezentowany w programie na

24-pozycjach binarnych, tj. 3 bajtach; liczby 0-255 określaja kolory składowe

Addytywna synteza barw; 0 - czarny, 224-1 (16777216 ) - biały Model CMYK

cztery kolory składowe (Cyan-Magenta-Yellow-Black) stosowany w profesjonalnej poligrafii, obsługiwany przez

zaawansowane programy do przetwarzania obrazów

C

M

Y

K

Model HSV [HSB] (Hue-Saturation-Value[Brightness]) H – odcień barwy – wyrażany w

stopniach 0-360 (0/360◦ – czerwony, 120◦ – zielony , 240◦ – niebieski

S – nasycenie, wartość z przedz. <0,1> V[B] – [jasność] wartość z przedz. <0,1> stosowany w programowaniu, np. w języku Java, obok RGB

Przezroczystość barw – wartość z przedz. <0,1> określa stopień przezroczystości, mieszanie dwóch kolorów wg. wzoru: V = (1- )*V0+ *V1, gdzie V0, V1 opisują kolor tła i obrazu

IV.7 Modele stosowane do opisu barw (2)

IV.8 Niektóre popularne programy graficzne

Do grafiki rastrowej Paint - wchodzi w skład akcesoriów MS Windows Adobe Photoshop - profesjonalny, renomowana firma

Do grafiki wektorowej AutoCAD - pionier w projektowaniu, wiele zastosowań CorelDRAW - uniwersalny, wciąż bardzo popularny

Do grafiki 3D i animacji obrazu Autodesk 3ds Max - bogaty program do grafiki trójwymiarowej

i animacji (rozwijany przez Autodesk Media & Entertainment) Adobe (Macromedia) Flash - animacja stron internetowych

V.1 Grafika prezentacyjna

Prezentacje w postaci serii slajdów Zawierają elementy tekstu, grafiki i animacji wspomagają prelekcje w biznesie, nauce, dydaktyce… automatycznie odtwarzane w celach reklamowych stosowane do publikowania informacji w Internecie

Aplikacje do tworzenia prezentacji MicroSoft PowerPoint - w pakiecie biurowym MS Office Freelance Graphics - firma Lotus, kiedyś konkurent MS CorelPresentations - w pakiecie biurowym firmy Corel Impress - w pakiecie biurowym OpenOffice

V.2 Środowisko programu PowerPoint

Główne elementy ekranu zintegrowane z innymi aplikacjami pakietu MS Office

Wybrane funkcje menu Plik, obok standardowych – tworzenie prezentacji przenośnej,

podgląd strony sieci Web Widoki slajdów

Normalny z zakładkami nawigacji/konspektu + okienko zadań Widok sortowania slajdów, pokaz slajdów Strona notatek, materiały informacyjne

Wzorce formatów prezentacji Szablony projektów, schematy kolorów i animacji … Układy slajdów, galerie elementów graficznych i multimedialnych

V.3 Wybrane możliwości przygotowania slajdów

Wstawianie elementów tekstu, grafiki i multimediów Slajdy z pliku i konspektu Filmy i dźwięki Obrazy, diagramy, wykresy, tabele Obiekty, hiperłącza

Przygotowanie pokazu slajdów Rozliczne animacje standardowe i niestandardowe Efekty przechodzenia między slajdami Przyciski akcji – nawigacja, uruchamianie programów Nagrywanie narracji