yachaq masiy 1
DESCRIPTION
Perú. Ministerio de EducaciónTRANSCRIPT
![Page 1: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/1.jpg)
Mama llaqtanchikpa unanchankuna
DISTRIBUIDO GRATUITAMENTE POR EL MINISTERIO DE EDUCACIÓNPROHIBIDA SU VENTA
El 10 de diciembre de 1948, la Asamblea General de las Naciones Unidas aprobó y proclamó la DeclaraciónUniversal de Derechos Humanos, cuyos artículos figuran a continuación:
Declaración Universal de los Derechos Humanos
Ayakuchu Chanka Qichwa
Ñawinchana Qillqana maytuLlapan WillanakuyIskaykaq Ñiqi
1Y
ach
aqm
asiy
Ay
aku
chu
Ch
ank
aq
ich
wa
Unancha Willka Takiy Pullkanqa
MINISTERIO DE EDUCACI NÓ
Artículo 1.-
Artículo 2.-
Artículo 3.-
Artículo 4.-
Artículo 5.-
Artículo 6.-
Artículo 7.-
Artículo 8.-
Artículo 9.-
Artículo 10.-
Artículo 11.-
Artículo 12.-
Artículo 13.-
Artículo 14.-
Artículo 15.-
Artículo 16.-
Artículo 17.-
Artículo 18.-
Artículo 19.-
Artículo 20.-
Artículo 21.-
Artículo 22.-
Artículo 23.-
Artículo 24.-
Artículo 25.-
Artículo 26.-
Artículo 27.-
Artículo 28.-
Artículo 29.-
Artículo 30.-
Todos los seres humanos nacen libres e iguales en dignidad y derechos y (...) deben comportarse
fraternalmente los unos con los otros.
Toda persona tiene todos los derechos y libertades proclamados en esta Declaración, sin distinción
alguna de raza, color, sexo, idioma, religión, opinión política o de cualquier otra índole, origen nacional o social,
posición económica, nacimiento o cualquier otra condición. Además, no se hará distinción alguna fundada en la
condición política, jurídica o internacional del país o territorio de cuya jurisdicción dependa una persona (...)
Todo individuo tiene derecho a la vida, a la libertad y a la seguridad de su persona.
Nadie estará sometido a esclavitud ni a servidumbre, la esclavitud y la trata de esclavos están
prohibidas en todas sus formas.
Nadie será sometido a torturas ni a penas o tratos crueles, inhumanos o degradantes.
Todo ser humano tiene derecho, en todas partes, al reconocimiento de su personalidad jurídica.
Todos son iguales ante la ley y tienen, sin distinción, derecho a igual protección de la ley. Todos tienen
derecho a igual protección contra toda discriminación que infrinja esta Declaración (...)
Toda persona tiene derecho a un recurso efectivo ante los tribunales nacionales competentes, que la
ampare contra actos que violen sus derechos fundamentales (...)
Nadie podrá ser arbitrariamente detenido, preso ni desterrado.
Toda persona tiene derecho, en condiciones de plena igualdad, a ser oída públicamente y con
justicia por un tribunal independiente e imparcial, para la determinación de sus derechos y obligaciones o para el
examen de cualquier acusación contra ella en materia penal.
1. Toda persona acusada de delito tiene derecho a que se presuma su inocencia mientras no se pruebe su
culpabilidad (...)
2. Nadie será condenado por actos u omisiones que en el momento de cometerse no fueron delictivos según el
Derecho nacional o internacional. Tampoco se impondrá pena más grave que la aplicable en el momento de la
comisión del delito.
Nadie será objeto de injerencias arbitrarias en su vida privada, su familia, su domicilio o su
correspondencia, ni de ataques a su honra o a su reputación. Toda persona tiene derecho a la protección de la ley
contra tales injerencias o ataques.
1. Toda persona tiene derecho a circular libremente y a elegir su residencia en el territorio de un Estado.
2. Toda persona tiene derecho a salir de cualquier país, incluso del propio, y a regresar a su país.
1. En caso de persecución, toda persona tiene derecho a buscar asilo, y a disfrutar de él, en cualquier país.
2. Este derecho no podrá ser invocado contra una acción judicial realmente originada por delitos comunes o por
actos opuestos a los propósitos y principios de las Naciones Unidas.
1. Toda persona tiene derecho a una nacionalidad.
2. A nadie se privará arbitrariamente de su nacionalidad ni del derecho a cambiar de nacionalidad.
1. Los hombres y las mujeres, a partir de la edad núbil, tienen derecho, sin restricción alguna por motivos de raza,
nacionalidad o religión, a casarse y fundar una familia (...)
2. Sólo mediante libre y pleno consentimiento de los futuros esposos podrá contraerse el matrimonio.
3. La familia es el elemento natural y fundamental de la sociedad y tiene derecho a la protección de la sociedad y
del Estado.
1. Toda persona tiene derecho a la propiedad, individual y colectivamente.
2. Nadie será privado arbitrariamente de su propiedad.
Toda persona tiene derecho a la libertad de pensamiento, de conciencia y de religión; este derecho
incluye la libertad de cambiar de religión (...)
Todo individuo tiene derecho a la libertad de opinión y de expresión (...)
1. Toda persona tiene derecho a la libertad de reunión y de asociación pacíficas.
2. Nadie podrá ser obligado a pertenecer a una asociación.
1. Toda persona tiene derecho a participar en el gobierno de su país, directamente o por medio de representantes
libremente escogidos.
2. Toda persona tiene el derecho de accceso, en condiciones de igualdad, a las funciones públicas de su país.
3. La voluntad del pueblo es la base de la autoridad del poder público; esta voluntad se expresará mediante
elecciones auténticas que habrán de celebrarse periódicamente, por sufragio universal e igual y por voto secreto u
otro procedimiento equivalente que garantice la libertad del voto.
Toda persona (...) tiene derecho a la seguridad social, y a obtener (...) habida cuenta de la organización y los
recursos de cada Estado, la satisfacción de los derechos económicos, sociales y culturales, indispensables a su
dignidad y al libre desarrollo de su personalidad.
1. Toda persona tiene derecho al trabajo, a la libre elección de su trabajo, a condiciones equitativas y satisfactorias
de trabajo y a la protección contra el desempleo.
2. Toda persona tiene derecho, sin discriminación alguna, a igual salario por trabajo igual.
3. Toda persona que trabaja tiene derecho a una remuneración equitativa y satisfactoria, que le asegure, así como
a su familia, una existencia conforme a la dignidad humana y que será completada, en caso necesario, por
cualesquiera otros medios de protección social.
4. Toda persona tiene derecho a fundar sindicatos y a sindicarse para la defensa de sus intereses.
Toda persona tiene derecho al descanso, al disfrute del tiempo libre, a una limitación razonable de la duración del
trabajo y a vacaciones periódicas pagadas.
1. Toda persona tiene derecho a un nivel de vida adecuado que le asegure, así como a su familia, la salud y el
bienestar, y en especial la alimentación, el vestido, la vivienda, la asistencia médica y los servicios sociales
necesarios; tiene asimismo derecho a los seguros en caso de desempleo, enfermedad, invalidez, viudez, vejez u
otros casos de pérdida de sus medios de subsistencia por circunstancias independientes de su voluntad.
2. La maternidad y la infancia tienen derecho a cuidados y asistencia especiales. Todos los niños, nacidos de
matrimonio o fuera de matrimonio, tienen derecho a igual protección social.
1. Toda persona tiene derecho a la educación. La educación debe ser gratuita, al menos en lo concerniente a la
instrucción elemental y fundamental. La instrucción elemental será obligatoria. La instrucción técnica y profesional
habrá de ser generalizada; el acceso a los estudios superiores será igual para todos, en función de los méritos
respectivos.
2. La educación tendrá por objeto el pleno desarrollo de la personalidad humana y el fortalecimiento del respeto a
los derechos humanos y a las libertades fundamentales; favorecerá la comprensión, la tolerancia y la amistad entre
todas las naciones y todos los grupos étnicos o religiosos, y promoverá el desarrollo de las actividades de las
Naciones Unidas para el mantenimiento de la paz.
3. Los padres tendrán derecho preferente a escoger el tipo de educación que habrá de darse a sus hijos.
1. Toda persona tiene derecho a tomar parte libremente en la vida cultural de la comunidad, a gozar de las artes y a
participar en el progreso científico y en los beneficios que de él resulten.
2. Toda persona tiene derecho a la protección de los intereses morales y materiales que le correspondan por razón
de las producciones científicas, literarias o artísticas de que sea autora.
Toda persona tiene derecho a que se establezca un orden social e internacional en el que los derechos y libertades
proclamados en esta Declaración se hagan plenamente efectivos.
1. Toda persona tiene deberes respecto a la comunidad (...)
2. En el ejercicio de sus derechos y en el disfrute de sus libertades, toda persona estará solamente sujeta a las
limitaciones establecidas por la ley con el único fin de asegurar el reconocimiento y el respeto de los derechos y
libertades de los demás, y de satisfacer las justas exigencias de la moral, del orden público y del bienestar general
en una sociedad democrática.
3. Estos derechos y libertades no podrán, en ningún caso, ser ejercidos en oposición a los propósitos y principios de
las Naciones Unidas.
Nada en esta Declaración podrá interpretarse en el sentido de que confiere derechos algunos al Estado, a un grupo
o a una persona, para emprender y desarrollar actividades (...) tendientes a la supresión de cualquiera de los
derechos y libertades proclamados en esta Declaración.
![Page 2: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/2.jpg)
MINISTERIO DE EDUCACION
DIRECCIÓN NACIONAL DE EDUCACIÓN BILINGÜE INTERCULTURAL
Ñawinchana Qillqana maytuIskaykaq ñiqi
Ayacucho Chanka – Qichwa Simi
![Page 3: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/3.jpg)
Genaro RodrigoQuintero Bendezú
Nonato Rufino Chuquimamani Valer
Equipo de Adecuación:Qillqaqkuna:
Revisión Final:
Siqiq, llimpiq:
Ñitinapaq kuskachaq:
Título del cuaderno:
Jaime Araoz Chacón
Mónica Isela Ramírez Vigo
1 Yachaq masiy
Ministro de Educación
Vice Ministro de Gestión Pedagógica
Director Nacional de Educación Bilingüe Intercultural
Javier Sota Nadal
Idel Vexler Talledo
Modesto Gálvez Ríos
MINISTERIO DE EDUCACION
Hecho en el Depósito Legal:
ISBN:
BNP:
Impreso en:
Programa de Educación en ÁreasRurales (PEAR)-Convenio dePréstamo Nª7176-PE
9972-881-22-9
2005-3386
Corporación Gráfica Navarrete S.A.
Ministerio de Educación - 2005
Derechos Reservados.
©
Lima - Perú
![Page 4: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/4.jpg)
Sutiyqa:
Yachay wasiyqa:
Llaqtayqa:
Yachachiqniyqa:
wata.
![Page 5: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/5.jpg)
ALALALALALGUNOS OBJETIVGUNOS OBJETIVGUNOS OBJETIVGUNOS OBJETIVGUNOS OBJETIVOS DEL USO DE ESTE CUOS DEL USO DE ESTE CUOS DEL USO DE ESTE CUOS DEL USO DE ESTE CUOS DEL USO DE ESTE CUADERNOADERNOADERNOADERNOADERNO
El presente cuaderno está concebido para desarrollar las siguientes habilidades:
1. Observación.
2. Audición.
3. Actividades de prelectura y preescritura.
4. Comunicación o expresión oral.
5. Lectura o comprensión de textos escritos.
6. La escritura y comunicación escrita.
7. Reflexión sobre el funcionamiento de la lengua.
8. Apreciación y expresión artística.
ALALALALALGUNGUNGUNGUNGUNAS ESTRAAS ESTRAAS ESTRAAS ESTRAAS ESTRATEGIAS SUGERIDTEGIAS SUGERIDTEGIAS SUGERIDTEGIAS SUGERIDTEGIAS SUGERIDASASASASAS
- Averigüemos, ¿qué tema nos toca trabajar?
- Planifiquemos solos y con los alumnos el desarrollo de la sesión.
- Ya durante el desarrollo de la sesión, observemos nuestro cuaderno y preguntemos:¿qué nos sugiere hacer esta página? ¿Qué aprenderemos?
- Realizamos las actividades “gruesas”, lúdicas o explorativas de acuerdo con lacreatividad de los aprendices.
- Practicamos los ejercicios previos todavía fuera del cuaderno.
- Ejecutamos la actividad propiamente dicha y en el cuaderno.
- Paulatinamente mostremos los avances y los resultados, fomentemos comentarios yapreciaciones.
RECOMENDRECOMENDRECOMENDRECOMENDRECOMENDAAAAACIONESCIONESCIONESCIONESCIONES
- Manejemos las estrategias de comprensión y producción de textos.
- Repitamos la ejecución de las actividades.
- Fomentemos la participación de los padres de familia en el proceso de aprendizajede la lecto-escritura de sus hijos.
- Promocionemos el interaprendizaje.
- En algunos momentos, los aprendices trabajarán individualmente; y en otrosmomentos, en forma grupal.
![Page 6: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/6.jpg)
5
RIQSINAKUSUNCHIKRIQSINAKUSUNCHIK1
1. ¿Pikunatataq imakunatataq qawachkankichik?2. ¿Imakunatataq rurachkanku?3. ¿Ima pukllaykunapitaq qari warmakuna kachkanku?4. ¿Imayna pachasqataq warmi qari warmakuna kachkanku?5. ¿Imatataq chawpikaq warmi rurachkan? ¿Pitaq kanman?
![Page 7: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/7.jpg)
6
TAKI
Qari warma masiykuna kaytakichata takiykusunchik
Chachascha
Urquchallantam hamuni, chachascháy.Qasachallantam hamuni, chachasch y.Yachay wasipi llamkaykuq, chachasch y.Amawtanchikwan llamkaykuq, chachasch y.
Chachaschay, chachaschay. (kutiy)
Qillqaykutapas yachanim, chachasch y.Ñawinchaytapas yachanim, chachasch y.Kusisqallañam llamkani,chachasch y.Llakikunata qunqaspay, chachasch y.
Chachaschay, chachaschay. (kutiy)
Yachaywan llamkaspam, chachasch y.Kallpawan llamkaspam, chachasch y.Wakcha kaytapas wischusun, chachasch y. (Kutiy)
Chachaschay, chachaschay. (Kutiy)
áá
á
áá
áá
áá
á
1. ¿Imamantataq taki rimachkan?2. ¿Pitaq kay takita takinman?3. ¿Imataq chachascha? ¿Maykunapitaq wiñan?4. ¿Kusisqachu yachay wasipi llamkanki?5. ¿Lliw llamkaq masiykikunawan riqsinakunkiñachu?
¿allin sunquyuqchu paykuna?
![Page 8: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/8.jpg)
7
Yachay wasiman chayanan ñan
Qillqasunchik: warmakunam yachaywasiman riyta munachkanku,
ñanninta siqiykapusunchik.
![Page 9: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/9.jpg)
8
Yachay wasiman ñan chayanan
Qillqasunchik: warmakunam yachaywasiman riyta munachkanku,
ñanninta siqiykapusunchik.
![Page 10: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/10.jpg)
9
Uma Paki
Yachay wasim rakinasqa kachkan,kaykunata llimpirquspa kuchusun
hinaspa laqarqusunchik.
![Page 11: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/11.jpg)
10
![Page 12: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/12.jpg)
11
![Page 13: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/13.jpg)
12
Siqina llusina
Wasipa qatanta, pirqantatukuykusunchik, hinaspa
llusiykusunchik
Yapamanta siqiykusun kaywasita hinaspa llusiykusunchik
![Page 14: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/14.jpg)
13
Siqipay, away, llusiy
Chalinatawan punchutasumaqta tukupaykusunchik.
![Page 15: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/15.jpg)
14
Qillqana
Yachay wasi
Qari warma
Warmi warma
![Page 16: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/16.jpg)
15
Qillqana
Amawta
Sacha
Unancha
![Page 17: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/17.jpg)
16
Siqikunapa sutin
Sacha
Yachay wasi
Amawta
Unancha
Warmi warma
Qari warma
![Page 18: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/18.jpg)
17
Siqikunapa sutin
Siqikunapa sutintaqillqasunchik.
![Page 19: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/19.jpg)
18
Rimaykuna
Siqimanta rimaq rimaytaakllaspa uray siqipi
qillqasunchik
Warmi warma rimachkan. (Chiqa rimay)
Qari warma qawachkan. (Llulla rimay)
Amawta yachachin. (Chiqa rimay)
Sacha sayachkan. (Llulla rimay)
Unancha rapapapachkan. (Chiqa rimay)
Yachay wasi sayachkan. (Llulla rimay)
Yachay wasi sayachkan. (Chiqa rimay)
Unancha rapapapachkan. (Llulla rimay)
![Page 20: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/20.jpg)
19
Qillqay
Urquchallantam hamuni, chachascháy.
Qasachallantam hamuni, chachasch y.
Yachay wasipi llamkaykuq, chachasch y.
Amawtanchikwan llamkaykuq, chachasch y.
Chachaschay, chachaschay. (kutiy)
á
á
á
Kay qillqasqata ñawinchasparimaykunata tukupaykusunchik.
Ñawinchasqaykimanhina, qillqasqataallinta qawaspayki rimaykunata
tukupasunchik.
Urquchallantam hamuni, ____________________.
_______________________ hamuni, chachasch y.
__________________ llamkaykuq, chachasch y.
____________________ llamkaykuq, chachasch y.
Chachaschay, ___________________ (kuti)
á
á
á
![Page 21: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/21.jpg)
20
Yachay tupuy
Yachasqaykita tupusunchik
Kay chumpi awayta tukupasunchik.
Sikichampi llimpikunapasutinta qillqaykusunchik.
Llimpikunapa sutinta tukupasunchik.
Yachay
warma
Warmi
![Page 22: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/22.jpg)
KAWSAYKUNA ALLAYKAWSAYKUNA ALLAY2
21
1. ¿Imatataq runakuna rurachkanku?2. ¿Lliwchankuchu hinallata rurachkanku icha sapankamachu huk
rikchaqta rurachkanku?3. ¿Imakunatataq qawachkanki? ¿Uywakuna kachkanchu?
¿Uywakuna imatataq rurachkanku?4. ¿Maypitaq kachkanku? ¿Ima punchawkunapitaq kachkanku?
![Page 23: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/23.jpg)
22
Mikuy yanuna
¿Kawsayninchikkuna allay pachapi imamikuykunatataq yanukunchik?
Siquy patachi
Kanan:purutualwirhachuñuyuyuKuchi qaraaychahawasrihuharwansu
�
�
�
�
�
�
�
�
�
Kamaynin:
1. Yaku timpunanpaq kachkaptin kawsaykunata (purutu, alwirha,chuñu, kuchi qara, rihu, harwansu, hawas) mankaman hinaykuna.Hinallataq aychakunatapas.
2. Kay mikuykuna chayaykuchkaptinña yuyukunata kachintintawinaykuna.
3. Allin chayasqa kananpaqñataq tukuy tuta yanuna, manampunchawchu.
4. Allin yanusqa kaptinña mikunankupaq qarana, matipipaschuwapipas anqarapipas.
Ñawinchaspa rimasun.
1. ¿Imamantataq kay qillqasqa rimachkanman?2. ¿Imapi riqsinki?3. ¿Ima mikuymantataq rimachkanman?4. ¿Qawankichu yupakunata? ¿Imapaqtaq chaypi qillqasqa kachkan?5. ¿Ima mikuykunatataq mikunki?
![Page 24: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/24.jpg)
Panta panta ñan
Saywata yanapasun yachay wasinmanchayananpaq, ¿mayqin ñantataq rinman?
23
![Page 25: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/25.jpg)
Llusiy
Kay qillqasqakunata llusiy hinaspayapamanta kutipasunchik.
24
![Page 26: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/26.jpg)
Kay qantu waytata pukallimpiwan llusiykusunchik.
Llusiy
25
![Page 27: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/27.jpg)
26
Siqispa llusispa tukupana
Kay ukunchata tipi tipi siqikunata tukupaykusunchikhinaspa sumaq llimpikunawan llusiykusunchik.
![Page 28: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/28.jpg)
27
Tukupay
Arañapa llikantasumaqta tukupaykusunchik.
![Page 29: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/29.jpg)
28
'a' luqyanapa sutin
P pa a
M swa a
R q cha a a
a, a,
A,A
![Page 30: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/30.jpg)
29
'u' luqyanapa sutin
Yuka
Ulluku
Uqa
u, u,
U,U
![Page 31: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/31.jpg)
30
Apichu
Pituka
i, i,
I, I,
'i' luqyanapa sutin
![Page 32: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/32.jpg)
31
Simi pasmi
Maswa Raqacha papa
Yuka Ulluku Uqa
Mas wa
Yu ka
pitus apichu
![Page 33: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/33.jpg)
32
Rimay tukupana
1.Y ku timpunanpaq kachkaptin kawsaykunata (purutu,alwirha, chuñu, kuchi qara, rihu, harwansu, hawas) mankamanhinaykuna. Hinallataq aychakunatapas.
2.Kay mikuykuna chayaykuchkaptinña yuyukunata kachintintawinaykuna.
3.Allin chayasqa kananpaqñataq tukuy tuta yanuna, manampunchawchu.
4.Allin yanusqa kaptinña mikunankupaq qarana, matipipas,chuwapipas, anqarapipas.
a
Kay qillqasqamanta luqyanakunamañakusqanmanhina hurquspayki,
uray siqipi qillqay.
Luqyanakunawan Luqyanakunawan Simi chawpipi
Qallaykuqkuna tukuqkuna luqyanayuqkuna
ychakunatapas Yak t mp n np qa u i u a a
![Page 34: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/34.jpg)
33
Rimaykuna
Illariy ullukuta pallan
Asnu kustal maswata apachkan
Kuchi papata mikuchkan
![Page 35: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/35.jpg)
34
Rimay qispichina
Kay simikunawan rimaykunata qispichiy
1. Kuchi papata mikuchkan.
papata mikuchkan Kuchi
2. Asnu kustal maswata apachkan.
3. Illariy ullukuta pallan.
Kustal Asnu apachkan maswata
Illariy pallan ullukuta
![Page 36: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/36.jpg)
35
Rimaykuna tukupana
Llimpikunapa rikurimusqanmanhina,sutinta qillqastin, rimaykunata
tukupasunchik.
1. Mamayqa ( ) pallan.
2. ) kustal maswata apan.(
3. ikun.( ) ( ) m
4. ( ) mamay yanukun.
![Page 37: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/37.jpg)
36
Yachay tupuna
Sapankama qillqakunawaniskay simita qillqasunchik.
A U I
Kay simikunata allichaspahuk rimayta qispichisunchik.
Kustal Asnu apachkan maswata
papata mikuchkan Kuchi
Kaynam tarikurqanchik.
![Page 38: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/38.jpg)
37
KAWSAYKUNA HUQARIYKAWSAYKUNA HUQARIY3
1. ¿Imatataq runakuna rurachkanku?2. ¿Lliwchankuchu hinallata rurachkanku icha sapankamachu huk
rikchaqta rurachkanku?3. ¿Imakunatataq qawachkanki? ¿uywakuna kachkanchu?
¿Uywakuna imata rurachkanku?4. ¿Maypitaq kachkanku?5. ¿Ima punchawkunapitaq kachkanmanku?
![Page 39: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/39.jpg)
38
Ñawinchana
Harawita allinta ñawinchastin harawiykusunchik.
Mama kawsay
Pampachaykuway taytalláy.Kaypi chaypiKawsay usuchisqaymanta.
Ichapas huchallikullayman.Ichapas pantarqullayman.
Kaypi chaypiTinkurqullaspay mamalláy.
Pirwapich allichaykullasaq.Markapich allichaykullasaq.Chakrapi wayukunata mikuy mikuykuspay.
Kutiy
Kutiy
Kutiy
Kutiy
1.¿Imamantataq harawi rimachkan?
2.¿Pitaq harawita takin?
3.¿Ima raymikunapitaq harawinku?
4.¿Llaqtaykipi harawinkuchu?
5.¿Tarpuypichu icha kawsay huñuypichu harawinku?
6.¿Imapitaq mikuykunata allichankichik?
![Page 40: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/40.jpg)
39
Rimaykuna
Rimaykunata ñawinchaspayapamanta qillqasunchik.
Taytay kustalman purututa winachkan.
Qinchu achitata rutuchkan.
Sunchu tarwita wayrachichkan.
![Page 41: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/41.jpg)
40
'p'wan sutikuna
Sutikunata riqsispa qillqasunchik.
p, p,
P, P,
Purutu
Pillpintu
Patachi
![Page 42: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/42.jpg)
41
't'wan sutikuna
Sutikunata riqsispa qillqasunchik.
t, t,
T, T,
Patasqa
Ataqu
Tarwi
![Page 43: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/43.jpg)
42
't'wan sutikuna
Sutikunata riqsispa qillqasunchik.
ch, ch,
Ch, Ch,
Chupi
Chuñu
Achita
![Page 44: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/44.jpg)
43
Simi pasmi
Purutu paqu piña
patasqa ataqu tarwi
achita chuñu chupi
![Page 45: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/45.jpg)
44
Musuq simikuna
Siqipi simi pasmikunawanmusuq simikunata tarisunchik.
a i u
pa pi pu
ta ti tu
cha chi chu
Upichu
![Page 46: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/46.jpg)
45
Qillqana
Sumaqta rimaykunata ñawinchasunchik,hinaspa uraypi kaq rimaykunata
tukupasunchik.
Pampachaykuway taytalláy.Kaypi chaypiKawsay usuchisqaymanta.
Pirwapich allichaykullasaq.Markapich allichaykullasaq.Chakrapi wayukunata mikuy mikuykuspay.
Kutiy
Kutiy
Kutiy
Kutiy
Mana kaq sutikunata qillqaykusunchik,hanay qillasqallaña kananpaq.
Pampachaykuway
Kaypi chaypi.
usuchisqaymanta.
allichaykullasaq.
Allichaykullasaq.
Chakrapi wayukunata mikuykuspay.
Simi taqi:kawsaymarkapichtaytallaymikuypirwapich
![Page 47: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/47.jpg)
46
Rimaykuna allichana
Simikunata sumaqta allichasparimayta rikurichimusun.
Purututa pallachkan Taytay
Achitata rutuchkan Qinchu
Rimaykunata, llimpikuna rikurimusqanmanhina,sutinta qillqastin tukupasunchik.
1. Taytayqa ( ) pallachkan.
2. Qinchu ( ) rutuchkan.
3. Sunchu ( ) wayrachichkan.
![Page 48: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/48.jpg)
47
Tinkisqa simikuna
Llimpikunata qawaspasutinta qillqasunchik.
Chapusqa qillqa kancha
Pakasqa simikunata tarispamuyuwan wichqasunchik
PurutuPapaAchitaUqaTarwiAtaquWarmiRaqachaMaswaSacha
p u r u t u c a m l ñ w
l ñ m n r i p a p a w w
a c h i t a u q a q a
y u a t a r w i h q r u
u a t a q u u w a r m i
t k r a q a c h a p ñ u
m a s w a k s a c h a s
![Page 49: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/49.jpg)
48
Yachana tupuy
Sapankama qillqanakunawaniskay simita qillasunchik.
p T ch
Kay simikunata allichaspa huksimikunata qispichisunchik.
Asnu kustal apachkan maswata
Mikuchkan papata Kuchi
Kaynam tarikurqanchik.
![Page 50: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/50.jpg)
49
SUYUNCHIKPA RAYMINSUYUNCHIKPA RAYMINSUYUNCHIKPA RAYMIN4
Llimpisqata qawaspa tapukuykunata kutichispa rimanakusunchik:
1. ¿Ima ruraykunatataq kay rapipi qawanki?2. ¿Pikunataq llamkachkanku?3. ¿Ima raymitaq kanman?4. Llaqtaykipi kay rikchaq raymikuna kanchu?5. ¿Imaynatataq uywaykichikta rayminkichik?
![Page 51: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/51.jpg)
50
TAKI
Rimasqanmanta umanchastinkay takita takiykusunchik.
Kutiy
Kutiy
1. ¿Imamantataq taki rimachkan?2. ¿Ima raymipitaq kaynata takinku?3. ¿Pitaq kay takita takin?4. ¿Llaqtaykipi kay rikchaq takikunata takinkuchu?5. ¿Munankichu kay rikchaq takikunata? ¿Imanasqa?
Qusñi turu
Qusñi turuy,yana turuy,
¿maytañaraq rinki?
Qachuykipas kaypiñataqkutimuyá riki.
Qiwaykipas kaypiñataqhamuñayá riki.
Aya yay, aya yay…kutimuyñayá riki.
Aya yay, aya yay…hamuyñayá riki.
![Page 52: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/52.jpg)
51
'q'wan suti
Simita luqyanakunataqillqaspa tukupasunchik.
q u s ñ i
q u s - ñ i q u s - ñ i
q u s ñ i
q __ s ñ ___ ___ u ___ ___ i __ __ __ __ __
___________________________________________________________________
- - - -
__________________________________________________________
q
q
Q
Q
- q - q - - - - - -
- Q - Q - - - - -
___
- -
![Page 53: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/53.jpg)
52
'h'wan suti
Simita luqyanakunataqillqaspa tukupasunchik.
h a m p a t u
h a m - pa - tu h a m - pa - tu
h a m p a t u
h __ m p __ t __ __ a __ __ a __ u
___ ___ ___ ___ ___ ___ ___
_____
___________________________________________________
- h - h - - - - - - -
- H - H - - - - -
h
h
H - _____
H______________________________________________
![Page 54: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/54.jpg)
53
'k'wan suti
Simita luqyanakunataqillqaspa tukupasunchik.
k u c h i
Ku - chi ku - chi
K u c h i
k
k
___ c h ___ ___ u _____ i __ __ __ __ __
_ -_________________________________________________
_________________________________________________
k
K
K
- k - k - - - - - - -
- K - K - - - - -
-
__
_
![Page 55: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/55.jpg)
54
Qillqay
Qaqa
Qutu
Hita
Kullku
Killa
Kututu
a - i - u q q =
a - i - u q t =
a - i - u h t =
a - i - u k llk =
a - i - u k ll =
a - i - u k t t =
![Page 56: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/56.jpg)
55
Rimaykunata qillqay
Rimaykunata allintaqawaspa qillqaykusunchik
Warmi warma kuchita qatichkan.
Turu panqata mikuchkan.
Hampiq warmi maqtata hampichkan.
Yana kututu quwita kututuchkan.
![Page 57: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/57.jpg)
56
LLAQTANCHIKPA RAYMINPI
(Sunqupa rimaynin)
Kay sunqupa rimayninta allintañawinchaykuspa rimasqanmanta
rimaykusunchik.
Llaqtaykipi yachasqaykimanta kusikuy.Llaqtaykipa sutinta allinta waqaychay.¡Ama qipanchakuspa kuskalla huñunakuykuspa!
Llaqtanchikqa Piru suyum, ancha sumaq llaqta.Kikinchikmi huñunakuykuspañawpaqman purichisun.
Yuyaqkuna, musukuna, warmakuna,warmi qarikuna:
¡Kusikuywan mama pachanchikta wayllukusun!
Rimananchikpaq:
1. ¿Imataq sutin kay rimaypa?2. ¿Imanasqataq chay sutiwan suticharqunku?3. ¿Imakunamantataq rimachkan?4. ¿Pitaq kay qillqata qillqamurqa?5. ¿Munankichu icha manachu kay qillqasqata? ¿Imanasqa?
![Page 58: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/58.jpg)
57
Simikunata maskasunchik.
Kay awasqapim simikuna kachkan,chaypi maskaykuy: q k h, qallariqsimikunata hinaspa llimpinki.
kusikuy allinta kuskalla sutinta
Piru huñunakuykuspa ñawpaqman kikinchikmi
qullqi yuyaqkuna kanqa yachasqaykimanta
warma qipanchakuspa llaqtaykipi qipanchakusunchu
huñuy waqaychay hampatu llaqtanchikqa
Simikuna tarisqaykimanhinaqillqasunchik.
'h'wan simikuna 'q' wan simikuna 'k'wan simikuna
![Page 59: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/59.jpg)
58
Qillqay
Yana qillqakunata allinta qawaspañawinchaykusunchik.
Llaqtaykipi kusikuy.
sutinta
Llaqtanchikqa llaqta.
huñunakuykuspa
Yuyaqkuna musukuna warmakuna
w
mama pachanchikta
yachasqaykimantaLlaqtaykipa allinta waqaychay.Ama qipanchakuspa kuskalla huñunakuykuspa.
Piru suyum, ancha sumaqKikinchikmiñawpaqman purichisun.
, , ,armi qarikuna:
¡Kusikuywan wayllukusun!
Kunanñataq chay yana qillqasqasimikunawan kay rimaykunata
tukupaykusunchik.
______________ yachasqaykimanta
Llaqtaykipa ___________ allinta waqaychay.
Ama qipanchakuspa kuskalla huñunakuykuspa.
_______________ Piru suyum, ancha sumaq _________,
Kikinchikmi _________________________
ñawpaqman purichisun
________________, ________________, _________________,
warmi qarikuna:
¡Kusikuywan ____________ __________ wayllukusun!
_________________
![Page 60: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/60.jpg)
59
Yacharqunchikñachu icha manaraqchu
Qusñi turu.
Turu
Qusñi
Yana kututu
kututu
Yana
Hatun hampatu
hampatu
Hatun
Hatun kuchi
kuchi
Hatun
![Page 61: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/61.jpg)
60
Yachay tupuy
¿Imaynataq kayllamkayninchikpi tarikurqanchik?
Yachasqanchik tupuykunapaq kayllimpikunapa sutinta qillqaykusunchik.
![Page 62: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/62.jpg)
61
UYWANCHIKPA RAYMINUYWANCHIKPA RAYMINUYWANCHIKPA RAYMINUYWANCHIKPA RAYMIN5
1. ¿Imakunatataq kay llimpipi qawachkanki?2. ¿Imanasqataq tusuchkankuman?3. ¿Pikunataq tusuchkanku?4. ¿Llaqtaykipi kay rikchay tusunakuna kanchu?5. ¿Ima raymitaq kanman?
![Page 63: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/63.jpg)
62
Taki
Mama Wakalláy
Wakalláy, waka, mamay sisaychaChayqaya, kayqaya sumaq sintayki.
Uyaykiman tupaq,rasyaykiman tupaq.
Sumaq sipas kanaykipaq,ama ninahina sunquyta rawrachispa,
wischuriy, chuqariywaklaw urayta.
Chaypi mamalláy yaku upyanayki,Chaypim mamalláy wayllay ichu mikunayki.
Kutiy
Kuti
Kutiy
Kuti
Kutiy
Kay takita allintañawinchaykuspatakiykusunchik.
1. ¿Ima rikchaq qillqasqataq kan? ¿Imanasqa?2. ¿Imamantataq rimachkan?3. ¿Pikunataq takin? ¿Maypi?4. ¿Llaqtaykipi kayhina takikuna kanchu?5. ¿Sumaqchu kay taki icha manachu? ¿Imanasqa?
![Page 64: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/64.jpg)
63
Qillqapa nisqanmanhina siqiy
Wakata, sintata, ninata siqiykuspasutinta uraychanpi qillqaykusunchik.
mama waka sinta nina
m m - - - - - - - - - -
M - M - - - - - - - - - -
n - n - n - - - - - - - - -
N - N - N - - - - - - - - -
s - s - s - - - - - - - - -
S - S - S - - - - - - - - -
![Page 65: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/65.jpg)
64
Rimaykuna
Kay siqikunata qawaspa rimaykunatayapamanta qillqasunchik.
Mamay wawata marqan.
_______________________________ .
Nina sapa tuta rupan.
_______________________________
M___t ___ y___q m___nk___
______________________________ _
W___y___y___q s______________
______________________ ________ .
S___m___q S____________
______________________________
M___m___y p_______________
_______________________________
__
__
__
_ __
______
___
_
__
![Page 66: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/66.jpg)
65
Niraqpura simikunata
Kay siqipi niraqpura simikunatatarispa siqiwan tinkiykachisunchik.
Napay Siki Napay
Mamay Nina Mamay
Siki Sinqa Siki
Nina Napay Nina
Sinqa Mamay Sinqa
Minka Sillu Minka
Mati Nuyu Mati
Sillu Mati Sillu
Nuyu Minka Nuyu
![Page 67: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/67.jpg)
66
Qillqay
Chullallapas, achkapaskasqamanhina qillqasunchik.
Nina Ninakuna
Mama Mamakuna
Sisi Sisikuna
![Page 68: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/68.jpg)
67
Muspaymanta
(Aranway)
Mama wakakunas puñunanpi samasqaku, chaysi pacha achikyaytutapayta, qilla warma manaraq rikcharichkaptin mama wakaqamuspayta qallaykamun, hinaptinsi mama Saywa musyarquspanhatarichisqa qilla warmataqa, mama waka muspachkan hatariyhatariy nispa, sapallayki lluqsiy; imayna ñawipas yanayuqmi ichamanachu.
Qilla warmaqa hatarispa “maymi uña misi, uña allqu, piticha is ischa”nispa qayaspansi, pitichata hapirquspan kayqaya, ¡Saywa, lluqachiylluqachiy! alma ripunanpaq, pitichaqa sillunwansi qapipakurqusqa.Mama wakaqa manañas muspasqachu, suti riqsiyllatas almaqaripukusqa pirqakunamanta allpata wichirichistin. Saywañataqsinisqa “¡ayyy chaynam riki mama pachanchikpiqa llapallanchikmiuywanakunchik!”
1. ¿Imataq kay willakuypa sutin?2. ¿Imanasqataq chay sutiwan suticharqunku?3. ¿imakunamantataq kay willakuypi rimachkan?4. ¿Pitaq Piticha? ¿Pitaq Saywa?5. ¿Imanasqataq Saywa nin: “¡ayyy chaynam riki mama pachanchikpiqa
llapallanchikmi uywanakunchik!” Nispa?
![Page 69: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/69.jpg)
68
Qillqana
Siqita qawaspa sutinta qillqasunchik.
m__m__ w__k__ S___ll___
Kay rimaykunatañawinchaspa tukupasunchik.
Mama waka puñuchkan
____________________________________________________
Mama waka _______________________________________
Warma sillunta qawachikuchkan
____________________________________________________
_______________sillunta qawachikuchkan.
![Page 70: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/70.jpg)
69
Qillqana
Kaynata :
Simi pasmikunata huñuspasimikunta rikurichimusunhinaspa qillqasunchik.
cha = sacha
Sa pi = sapi
ywa = saywa
Qamñataq qillqaykuy :
si = ____________
Si llu = ___________
Ki = ___________
pi = ____________
Su ti = ____________
lla = ____________
yu = ____________
ma swa = ____________
ki = ___________
![Page 71: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/71.jpg)
70
Tinkuchina
Llimpikunata rimayninkuwantinkuchisunchik.
Nina sapa tuta rupan.
Mamay wawata marqan.
Sumaq sisa
Mamay puchkachkan.
Mutiyuq manka
Wayuyuq sipas
![Page 72: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/72.jpg)
72
Yachay tupuy
Kay qillqa kanchapi, yachamusqanchiksimikunata maskaykusunchik, hinaspa
siqiwan wichqaykusunchik.
Llimpikunapa uraychanpisutinkunata qillqaykusunchik.
muchaymaswasullasikisutisachasapisisimayumitunakayninanuyusipassullumutimuskiy
m u c h a y g k h f c r t o f m a s w a
u v i t s u ll a b e q t s i k i o z s u t i m
l y t f b j n m l o i t w q s d n h l d l y t r
s a c h a h b c y s a p i m b c z f s i s i
m a y u k n c x s p y m u t i l h l m i t u
n a k a y y b h f n i n a p o t w n u y u
p p j u s i p a s s u ll u i m m n b r d p
u u m u t i j j f b p m u s k i y m v c x I
![Page 73: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/73.jpg)
71
Qillqay
Llimpi rikurimusqanmanhinarimaykunata qillqasunchik.
![Page 74: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/74.jpg)
73
6 TARPUNANCHIKPAQ ALLICHAKUSUNCHIKTARPUNANCHIKPAQ ALLICHAKUSUNCHIKTARPUNANCHIKPAQ ALLICHAKUSUNCHIK
1. ¿Imakunatataq qawachkanki?2. ¿Ima ruraykunataq kachkan?3. ¿Runakuna imatataq rurachkanku?4. ¿Ima pachapitaq kay ruraykuna rikurimun?5. ¿Kayhinachu llaqtaykipi chakrata allichanku? ¿imanasqa?6. ¿Imatataq niwaq kay llimpisqapi qawasqaykimanhina? ¿imanasqa?
![Page 75: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/75.jpg)
74
Ñawinchay
Kay qillqasqata allintañawinchaspa rimasunchik.
Mama yakulláy
Liwlischáy rintischáy.
Llapallanchik llamkaykusun,raki rakinakuykuspa.
Aynillapi minkallapi,llapallanchik yakupa
yarqanta allichaykusun.
Mama yakunchik uywawananchikpaq.Tayta intinchik qawariwananchikpaq.
Mama killanchik akchiykuwananchikpaq.
Liwlischáy rintischáy.Rintischáy liwlischáy.
Kutiy
Kutiy
Kutiy
Kutiy
Kutiy
1.¿Imamantataq kay qillqasqa rimachkan?
2.¿Pitaq rimachkan?
3.¿Chay nisqanmanhinachu qamkunapa llaqtaykichikpi rurankichik?
4. ¿Imataq minka?
5.¿Imataq ayni?
6.¿Llaqtaykichikpi huñullachu llamkankichik? ¿Allinchu chay? ¿Imanasqa?
7.Huñullapi takistin tusustin llamkay yapamanta rikurimunanpaq
¿Imatataq rurachwan?
![Page 76: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/76.jpg)
75
Ñawinchay / Qillqay
Yapamanta sutikunatariqsistin ñawinchasunchik.
Mama yakulláy
Liwlischáy rintischáy.
Aynillapi minkallapi,
yakupa
yarqanta
yakunchik
intinchik
killanchik
Llapallanchik llamkaykusun,raki rakinakuykuspa
Llapallanchikallichaykusun.
Mama uywawananchikpaq.Tayta qawariwananchikpaq.
Mama akchiykuwananchikpaq.Liwlischáy rintischáyrintischáy liwlischáy.
Kunan ñawinchasqan-chikmanhina sutikunawan kay
qillqata tukupasunchik.
Mama yakulláy
__________________________
_______llapi llapi
________pa
_________nta
nchik
________nchik
_______nchik
Llapallanchik llamkaykusun,raki rakinakuykuspa.
_______Llapallanchik
allichaykusun.Mama ________ uywawananchikpaq.Tayta qawariwananchikpaq.Mama akchiykuwananchikpaq.Liwlischáy rintischáyRintischáy liwlischáy
Liwlischay
rintischay
Yaku
Yarqa
inti
killa
Ayni
minka
![Page 77: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/77.jpg)
76
'l'wan rimaykuna
Lamras sachamantam kullu kucharata llaqllanku.
Anqas, wakapa lichinta chawachkan.
Lukachaqa chakrapi achkam kan.
l l l
L L L -
![Page 78: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/78.jpg)
977
'll'wan rimaykuna
Llama chakraman wanuta qipichkan.
Lluqi sachamantam takllata ruranku.
Araña llikaman chuspi laqakuykun.
ll ll ll -
Ll Ll Ll -
![Page 79: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/79.jpg)
78
'r'wan rimaykuna
Chakraqa llumpay ranra ranrallañam.
Tarpunanpaq takllata allichachkan.
Rasu Willkapi riti chinkachkanñam.
r r r
R R R -
![Page 80: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/80.jpg)
79
Rimaykuna qillqay
Tarpukunankupaq chakrata rumichachkanku.
Runakuna yarqata allichachkanku.
Inti yapunanpaq chakrata parquchkan.
Allinta ñawinchasparimaykunata qillqasunchik.
![Page 81: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/81.jpg)
80
Simikuna qillqay
Llimpikunapa sutintañawinchaspa qillqasunchik.
Lamras lichi lukacha
Llama lluqi llika
Riti Taklla
![Page 82: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/82.jpg)
81
Qillqay
Llimpikunata sutinkunawantupachisunchik.
Lichi
Lukacha
Lamras
Llika
Riti
Llama
![Page 83: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/83.jpg)
82
Qillqay
Llimpikunapa sutinta qillqasunchik.
![Page 84: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/84.jpg)
83
Qillqay
Simi pasmikunawan musuqsimikunata rikurichimusunchik.
la lli
li ra
lu ri
lla ru
sa lasu
![Page 85: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/85.jpg)
84
Yachay tupuna
Rimaypa siminkunam chiqisqakachkan. Allichaykuspa
qillqasunchik.
Allichanku tarpunapaq Yarqata
Yapunanpaq Inti parquchkan allichanku
Ranra Chakraqa ranrallañam llumpay
Chay kaqlla simikunatatinkuchisunchik.
lamras LAMRAS
taklla TAKLLA
llika LLIKA
lukacha LUKACHA
lichi LICHI
riti RITI
Riti
Lichi
Lukacha
Llika
Taklla
Lamras
¿Imaynataq kayllamkaypi tarikurqanchik?
![Page 86: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/86.jpg)
85
TARPUKUSUNCHIKTARPUKUSUNCHIK7
1.¿Imakunatataq qawachkanki?2.¿Pikunataq llamkachkan?3.¿Imawantaq llamkachkanku?4.¿Qarikunallachu llamkanku? ¿Allinchu chay? ¿Imanasqa?5.¿Llaqtaykipi kaynatachu llamkanku?6.¿Llamkaptiykichik warmikuna takinkuchu? ¿Imanasqa?
![Page 87: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/87.jpg)
86
Rimay
Allinta ñawinchasparimanakusunchik.
Chakra allichay
(Harawi)
Kuyasqay wawqilláy, utqaykamullaway.Kaylaw waklaw llamkayllaman.
Rikcharispa hatarispa ayniykamullaway.Kay rikuriy chakrapi ñawparispa qiparispa
Luwichuchalláy luwichu lluqsiykamullaway.
Wasichakuy
(Harawi)
Pirqakusqay wasichalláy.Qatakusqay wasichalláy.
Ukuchaykipi uywawanaykipaq.Ukuchaykipi puñuchiwanaykipaq,
lliw sipukuq churikikunatawanhatalliwanaykipaq.
Tuta tutamanta qusñirichinaypaq.Lliw wamantinta quñirichinaykipaq.
1. ¿Imamantataq kay qillqasqa rimachkan?2. ¿Pipaqtaq kayta qillqaq qillqamurqa?3. ¿Qillqasqata munaykunkichu? ¿imanasqa?4. ¿Kay qillqasqata uyarispayki imatataq niwaq wakin
llaqta masiykikunaman? ¿Imanasqa?5. ¿Imanasqataq harawiwan sutichanku?6. ¿Imaynatataq qamkuna wasichakunkichik?7. ¿Imaynatataq tarpunaykichikpaq chakraykichikta allichakunkichik?
![Page 88: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/88.jpg)
87
Rimay
Allinta ñawinchasparimayta qillqasunchik.
Wawan qipikusqa warmi muhuta hinan.
Kay simikunawan rimaytaqispichisunchik.
Wawa:
Warmi:
si wasi=
wa wa
ra wara=
w - w - w -
W - W - W -
![Page 89: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/89.jpg)
88
Rimay
Intiwan Saywa chakranpi yapunku.
Kay simikunawanrimayta qispichisunchik.
Yapuy:
Tarpuy:
ya = pa
ya yu
Tu = yutu
Y - y - y -
Y - Y - Y -
![Page 90: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/90.jpg)
989
Rimay
Allinta ñawinchasparimayta qillqasunchik.
Ñanninta turukuna purinku.
Kay simikunawan rimaytaqispichisunchik.
Nan:
Turu:
ti ñati=
ña ñu
ti ñuti=
ñ - ñ - ñ -
Ñ - Ñ - Ñ -
![Page 91: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/91.jpg)
90
Qillqay
Llimpikunapa sutintañawinchaspa qillqasunchik.
wawa wiru waska
wasi ñaqcha ñuti
yuyu yutu yanta
![Page 92: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/92.jpg)
91
Tinkuchina
Chay kaqlla simikunatatupachisunchik.
wawa NAQCHA
wasi WASKA
yuyu WIRU
yutu ÑUTI
wiru WAWA
ñaqcha WASI
waska YARQA
ñuti YUYU
yanta YUTU
yarqa YANTA
wiru
ñaqcha
Wawa
Wasi
Yanta
ñuti
Yarqa
Waska
Yuyu
yutu
Kay qillqa kanchapi ñawpaq simikunallamkasqanchikta tarisunchik hinaspa
qillqasunchik.
y u t u ñ w i r u i q u
a y i y a r t s y u y u
w a w a q w a s i h a h
ñ r a t ch i ch u a ñ n k
i q i r a ch i ch ñ u t i
ll a m s w a s k a a ñ
n m w a l ll a n q i l h
![Page 93: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/93.jpg)
92
Simikuna qispichiy
Simi pasmikunapi simikunata rakisunchikhinaspa yapamanta huñuspa qillqasunchik.
Taklla tak lla taklla
Yarqa
Inti
Chakra
Waska
Ñaqcha
Tarpunapaq
Lla = Taklla
tak lla Pay =
lla sun =
sa =
ma =
Chak may =
ra chay =
=
pi chiy =
Was ka =
ka chay =
![Page 94: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/94.jpg)
93
Rimaykuna qispichiy
Simikunata allichasparimaykunata qillqaykusunchik.
chakranpi
Inti
yapunku
Saywa
purichkan
ñannintaturukuna
qipikusqaa
muhuta
hinanwawan
warmi
![Page 95: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/95.jpg)
94
Qillqay
Llimpikunapa sutintaqillqasunchik.
![Page 96: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/96.jpg)
95
Qillqay
¿Ima simikunataq luqyanakunatachuraykuptinchik rikurimunman?
Y __t __ = Yutu
W __ w __ = _____________
Ñ __ qch __ = _____________
W __ sk ___ = _____________
W __ r ___ = _____________
Ch __ kr __ p __ = _____________
Ñ __ nn __ nt __ = _____________
M __ h __ n __ = _____________
a
i
u
Kay qillqakunawan imasimikunatataq tarinchikman.
Ti a
sh y u w
ñm ll ch
k
![Page 97: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/97.jpg)
96
Yachay tupuy
Rimaykunata simikunawanrikurichimusunchik
Wawa: _______________________________________
Ñaqcha: _____________________________________
Yutu: _________________________________________
Yanta: _______________________________________
Warmi: _______________________________________
AsáImallasá
haykallasá
Kullullanmanta wiñaq,itayta intiman qawaqta tarpuna,winku winkuraq samachkan.Ñawchirquptiykiqa yanayarqun,mama killa wañuptin allana.
Kaynam kay llamkaypitarikurqanchik.
![Page 98: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/98.jpg)
97
WAÑUKUQNINCHIKKUNATA
YUYARISUNCHIK
WAÑUKUQNINCHIKKUNATA
YUYARISUNCHIK
WAÑUKUQNINCHIKKUNATA
YUYARISUNCHIK8
1. ¿Imatataq runakuna rurachkanku?2. ¿Maypitaq kachkanku?3. Misapi tiyaqkuna ¿Mikuchkankuchu icha imatataq rurachkanku?4. ¿Imakunata ruraspataq, kayna raymipi, wañusqa aylluykichikta yuyankichik?5. ¿Imakunatataq lliw kawsaq runapa punchawninpi aylluykipi rurankichik?
![Page 99: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/99.jpg)
98
Ñawinchay
Kay qillqasqata allintañawinchaspa rimanakusunchik.
Wañusqakunapawan Kawsaq Runakunapawan
Punchawnin
Kay punchawkunaqa, llapallan wawqi paninchikkuna kusisqallañawañukuq ayllunkunata sumaqta yuyarinku.
Ñanpi tupanakusqan llaq tamasinwan huñunakuykuspa wasinpiyanukunku, hinaspañataq mana llakikuspalla, waytakunawanmama kawsaykunawan achalaykuspa, wañuq ayllunkunapaqtukuy rikuq mikuykunata qaraykunku; chaysi almakunachayarqamuspaqa waytakunapa mikunakunapa asnayllanwansaksarquspa, wayllusqan ayllunkunapaq taytachata mañapun,watantin mikunan kapunanpaq.
Chaypitaqsi mama kawsaykunatapas tapun, allin mana allinayllunkuna uywasqanmanta, mana allinta uywaptinqa hukuywaq yachaq runamansi apakapun. Chay punchawtaqsikusikuywan kawsaq ayllunkunawan ripukunankama tusurinku.
1. ¿Imamantataq willakuy rimachkan?2. ¿Imakunamantataq willkuchkan?3. ¿Pitaq willakuchkan?4. ¿Chay willakusqanmanhinachu qamkuna wañuq aylluykichikta
yuyarinkichik?5. ¿Imaynatataq tayta mamaykichik llaqtaykichikpi wañuq aylluykichikta
yuyarin?
![Page 100: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/100.jpg)
99
Ñawinchay / Qillqay
Yapamanta qillqasqata riqsisqasutikunata siqistin ñawinchasunchik
Wañusqakunapawan Kawsaq Runakunapawan
Punchawnin
Ñanpi tupanakusqan llaqta masinwan huñunakuykuspa wasinpi
yanukunku, hinaspañataq mana llakikuspalla, waytakunawan
mama kawsaykunawan achalaykuspa, wañuq ayllunkunapaq
tukuy rikuq mikuykunata qaraykunku; chaysi almakuna
chayarqamuspaqa waytakunapa mikunakunapa asnayllanwan
saksarquspa, wayllusqan ayllunkunapaq taytachata mañapun,
watantin mikunan kapunanpaq.
Kunanñataq rimaykunatatukupasunchik
_______
_________
________
_______
pi tupanakusqan llaqta masinwan huñunakuykuspa
npi yanukunku, hinaspañataq mana llakikuspalla,
kunawan mama ________ kunawan achalaykuspa,
wañuq _________ nkunapaq tukuy rikuq ___________ kunata
qaraykunku; chaysi __________ kuna chayarqamuspaqa
kunapa mikunakunapa asnayllanwan saksarquspa,
wayllusqan ayllunkunapaq taytachata mañapun, watantin
____________n kapunanpaq.
![Page 101: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/101.jpg)
100
Siqiy / Qillqay
Kunanñataq kay siqitatukupaspa llimpisunchik
Achikyay sutiyuq sumaq warmi miski tanta wawata ruran.
Sumaq warmi
____________ warmi.
Sumaq _____________.
_____________________.
Miski tanta wawa.
_________Tanta wawa.
Miski_________________
Miski _____________ wawa.
![Page 102: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/102.jpg)
9101
Siqiy / Qillqay / Llusiy
Kuyasqa ayllunkuta hatun uchuy runakuna watukunku.
Kuyasqa ayllunta yuyanku.
____________ ayllunta yuyanku.
Kuyasqa ayllunta_____________.
Wañusqa ayllunku watukuq rinku.
___________ ________ watukuq rinku.
Wañusqa _________ _________ rinku.
Wañusqa ayllunku ________ _______.
![Page 103: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/103.jpg)
102
Siqiy / Qillqay / Llusiy
Iskay pillku turukunawan machu qariwan sipas tarpuchkankuraq.
Pillku turukuna sayachkanku.
___________ turukuna sayachkanku.
Pillku ____________ sayachkanku.
Maqtawan warma rimanakunku.
______________ warma rimanakunku.
.
Maqtawan warma _______________.
Maqtawan ___________ rimanakunku
![Page 104: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/104.jpg)
103
Qillqay
Kay simikunatatukupasunchik.
Sumaq
Warmi
Sumaq warmi
Hatun
Uchuy
Milla
allin
uchuy milla runa
Allin runa
Hatun
Milla
ruraysapa
Pillku chiqchi turu
Muru
chiqchi turu
saqia
wira
![Page 105: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/105.jpg)
104
Qillqay
Taqimanta simikunata tinkuqnintaakllaspa qillqaykusun.
Yana yana allqu
Allqu
Wawa
Sacha
yana hatun yurasapa
yuraq allin waytasapa
sumaq unqusqa kullusapa
irqi waqati munaysapa
piña uña chaki
![Page 106: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/106.jpg)
105
Qillqay
Kay simikunata allichasparimaykunata rikurichimusun.
sutiyuq Achikyay warmi sumaq
kuyasqa ayllukuna
uchuy watukunku runakuna hatun
pillku sayachkan turukuna
tarpukunku maqtawan machu
![Page 107: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/107.jpg)
106
Qillqay
Pakasqa simikunata tarisunchikhinaspa qillqasunchik.
M I S K I T A N T A W A W A A R K
I R M A Y I P S I P A S M I H U U
S A P A M A I N T A R Y U T U R Y
K K U Y A N LL H N A S U T R H A S
T I S T U A K A T K A R CH I U N K
A I R W A S U M A Q W A R M I K U
N I CH U T A T U P S Y Q T K CH I Y
T W I R A K U CH I N Y A N U A I K
A M I S K I T A N T N LL U N Y L I
Ñ R U P A Q U M S U W Q K T M L T
T A CH A M A M A H A T U N R U N A
____________ PILLKU TURU _____________________ MISKI TANTA WAWA_______________ HATUN RUNA _____________________ WIRA KUCHI_______________ YURAQ ALLQU _____________________ SUMAQ WARMI_______________ SIPAS _____________________ PAQU_______
P
S
T
KW
W
A
Y
H R
![Page 108: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/108.jpg)
107
Qillqay
Siqimanhina sutinkunataqillqasunchik.
![Page 109: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/109.jpg)
108
Yachay tupuna
Kay simikunawanrimaykunata qillqasunchik.
Sumaq:
Saqla:
Machu:
Pillku:
Miski:
Wira:
Llantu
Waqtanki, musyanchuwasita yaykunki yaykuykun,
ñanpa hawanta ñanpa uraynintaaynipipas hinalla.
AsáImallas
haykallasá
Kay llamkaypi kaynamtarikurqanchik.
![Page 110: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/110.jpg)
109
WATANKAMA RIPUKUSUNCHIKWATANKAMA RIPUKUSUNCHIKWATANKAMA RIPUKUSUNCHIK9
1.¿Pikunatataq riqsinki?2.¿Imatataq runakuna rurachkanku?3.¿Ima rikchaq pachayuqta warmi qari runakuna kachkanku?4.¿Chayraqchu tupanakuchkanku icha rakinakuchkankuñachu? ¿Imanasqa?5.¿Imatataq kanan yachay wasikimanta samaspayki ruranki?
![Page 111: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/111.jpg)
110
Ñawinchay
Kay qillqasqata allintañawinchaspa rimanakusunchik.
Anqasmantawan Intimanta.
Anqaswan Intis yachaynin tukurquptin wasinta llakisqallañakutikusqaku. Purispankupas llakiwan kaspanku upallallas ichinku.Qunqaymantas yutu pawarquspa iskayninta mancharirqachin.Chayraqsi Anqas Intita nisqa:
¿Llapa yachasqanchikta qunqarqusunchiki?Manam qunqasunchu, nispa kutichisqa Intiqa.Saywañataq mana taytayuq kasqanta yuyarispa, mana huk qillqamaytullapas wasinpi kasqanta yuyarispa nisqa:Pitaq yanapawanqa, manam taytay kanchu, manam imaypaskanchu ñawinchallanaypaqpas.Ama llakikuychu chaymantaqa, Saywa, ñuqam yanapasqayki.Kaynatam rurasunchik, michiq rispam qillqana maytunchikkunataapasunchik, chaytam qawapayasun mana ñawinchasqanchiktaqunqananchikpaq, hinaspapas atisqanchikmanhina qillqasunchik.¿Allinchu kanman? Nispa tapusqa Saywata.¡Allinmi kanqa!, nispa kutichisqa Saywa Intita.Chaynas samayninkupi mana yachasqanku qunqanankupaq rurasqaku.
-
-
-
-
-
-
1. ¿Ima rikchaq willakuytaq kay kanman? ¿Imanasqa?2. ¿Pikunataq rimachkanku?3. ¿Imamantataq rimachkanku?4. ¿Allinchu chay rimasqanku? ¿Imanasqa?5. Yachayniykichik tukuptin, ¿imatataq qamkuna rurankichik?6. ¿Qamkunata tayta mamaykichik yachayniykichikpi
yanapasunkichikchu? ¿Chay allinchu icha manachu?
![Page 112: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/112.jpg)
111
Ñawinchay / Qillqay
Yapamanta ñawinchasunchikhinaspa ñawpaq qillqamanhina
mana kaq sutikunata qillqasunchik.
Anqaswan _________ yachaynin tukurquptin wasinta llakisqallaña
kutikusqaku. Purispankupas llakiwan kaspanku upallallas ichinku.
Qunqaymantas _________ pawarquspa iskayninta mancharirqachin.
Chayraqsi __________ Intita nisqa:
¿Llapa yachasqanchikta qunqarusunchiki?
Manam qunqasunchu, nispa kutichisqa ___________.
S_________ñataq mana taytayuq kasqanta yuyarispa, mana huk
qillqa maytullapas wasinpi kasqanta yuyarispa nisqa:
Pitaq ya___________nqa, manam taytay kanchu, manam imaypas
kanch ñawinchanallaypaqpas.
Ama llakikuychu chaymantaqa S_________, ñuqam yanapasqayki.
Kaynatam rura___________k, michiq rispam qillqana maytunchikkunata
apasunchik, chaytam qawapayasun mana ñawinchasqanchikta
qun_______________paq, hinaspapas atis_________________hina
qillqasunchik. ¿Allinchu kanman? Nispa tapusqa _____________ta.
¡Allinmi kanqa!, nispa kutichisqa Saywa Intita.
-
-
-
-
-
-
![Page 113: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/113.jpg)
112
Siqiy / Qillqay
Kay siqita tukupaspallimpisunchikhinaspa
qillqasunchik.
Yachay wasipi amawta warmakunata yachachin.
Warma rimananpaq amawtata mañakun
Warma rimananpaq amawtata_________.
Warma _____________ amawtata________.
Amawta warmakunata yachachin.
Amawta warmakunata ________________.
___________ warmakunata ______________.
Warmi warma rimachkan.
Warmi warma ____________________
____________ warma ______________
_____.
_____.
![Page 114: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/114.jpg)
9113
Siqiy / Qillqay / Llusiy
Siqita tukupasunchik,llusisunchik, hinaspa
qillqasunchik.
Warmi qari warmakuna amawtanmanta rakinakunku.
Warmi warma amawtanmanta rakinakun.
Warmi warma amawtanmanta___________.
_______________ amawtanmanta__________.
Tayta amawtawan wayllunakun.
Tayta amawtawan __________________ _.
Tayta _________ ___________________ .
___
__ _____
Warmakuna ripunankupaq takinku.
Warmakuna ripunankupaq ___________ .
Warmakuna _____________ ___________.
___
____
![Page 115: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/115.jpg)
114
Siqiy / Qillqay / Llusiy
Siqita tukupaspallusiykusunchik,hinaspa qillqaysunchik.
Churi wawankunawan tayta mamakuna wasinman kutinku.
Warmi qarikuna wasinman kutinku.
Warmi qarikuna wasinman________.
__________qarikuna _______________.
Llaqtanman amawta illan.
Llaqtanman amawta_______________.
___________ amawta ______________.
Warmi qari warmakuna uywanta michinku.
Warmi qari warmakuna uywanta________.
Warmi qari ________ __________ _________.
![Page 116: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/116.jpg)
115
Tupanachiy
llimpikunata rimaykunawantupanachisun.
Warmi warma rimananpaq mañakun.
Amawta yachachin.
Warmi warma rimachkan.
Amantanmanta rakinakunku.
Llaqtanman amawta illan.
Uywankuta michinku.
Amawtawan taytawan wayllunakunku.
![Page 117: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/117.jpg)
116
Siqiy / Llusiy
Kay llimpikunata llusisparimaykunata yapamanta
qillqasunchik.
Quyllur chukchanta ñaqchakun.
Quyllurwan Inti yachay wichqaypi takinku.
![Page 118: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/118.jpg)
117
Qillqay
Kay simikunata, sutikunatawanrimaykunata tupachispa,
tukupasunchik.
llamkan =illan =riman =purin =qillqan =
Amawta
Quyllur = Quyllur riman.===
====
====
riman
purin
takin
![Page 119: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/119.jpg)
118
Qillqay
Kay simikunawanrimaykunata qillqasunchik.
amawta yachachin sumaq
rakinakunku Qinchu amawtan Siwarwan
qarikuna kutinku warmi wasinman
uywanta Siwar michinku Qinchuwan
Riman:
Tusun:
Kay simikwanwanñataqrimaykunata qillqaykusunchik.
![Page 120: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/120.jpg)
119
Qillqay
Imaymana qillqakunatatupachispa qillqasunchik.
michinku YACHACHINKU
illan MAÑAKUN
kutinku YACHACHIN
wayllunakun RAKINAKUN
rakinakunku WAYLLUNAKUN
rimachkan TAKINKU
yachachin KUTINKU
mañakun ILLAN
yachachinku MICHINKU
mañakun
Yachachinku
rimachkan
wayllunakun
rakinakunku
kutinku
takinku
michinku
illan
Hanay siqipi hatun qillqakunawanqillqasqa simikunata, kay uray qillqa
kanchapi tarispa muyuchawanwichqaykusunchik.
M I S Y I T A N T A W A W A A R K
I R M A Y I P S I N A S M I H U U
S A P CH M A I N T N R Y U T U R Y
R I M A CH K A N N I L L A N H A S
A I S CH U A K A T CH A R CH I U N K
K U T I N K U M A A W A R M I K U
I I CH N T A T M I CH I N K U CH I Y
N T A K I N K U I A Y A N U A I K
A M I U K I T W A Y LL U N A K U N
N R U M A Ñ A K U N W Q K T M L T
R A K I N A K U N A T U N R U N A
![Page 121: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/121.jpg)
120
Yachay tupuy
kunanñataq mamanchikpaqhuk willakuyta qillqaykapusunchik.
22 hatun raymi killa 2004 watapi.
Kuyasqay_________________:
Kunan______________________________________________________
____________________________________________________________
___________________________.
Chaymanta________________________________________________
____________________________________________________________
___________________________.
Qillqaq
Kay llamkaypi kaynam tarikurqanchik.
![Page 122: Yachaq Masiy 1](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022033006/568c37391a28ab02359adba1/html5/thumbnails/122.jpg)
El Acuerdo NacionalCARTA DEMOCRÁTICA INTERAMERICANA
I
La democracia y el sistema interamericano
Artículo 1
Artículo 2
Artículo 3
Artículo 4
Artículo 5
Artículo 6
II
La democracia y los derechos humanos
Artículo 7
Artículo 8
Artículo 9
Artículo 10
III
Democracia, desarrollo integral y combate a la pobreza
Artículo 11
Artículo 12
Artículo 13
Artículo 14
Artículo 15
Artículo 16
IVFortalecimiento y preservación de la institucionalidad democrática
Artículo 17
Artículo 18
Artículo 19
Artículo 20
Artículo 21
Artículo 22
VLa democracia y las misiones de observación electoral
Artículo 23
Artículo 24
Artículo 25
VIPromoción de la cultura democrática
Artículo 26
Artículo 27
Artículo 28
Los pueblos de América tienen derecho a la democracia y sus gobiernos la obligación de promoverla y
defenderla.
La democracia es esencial para el desarrollo social, político y económico de los pueblos de las Américas.
El ejercicio efectivo de la democracia representativa es la base del estado de derecho y los regímenes
constitucionales de los Estados Miembros de la Organización de los Estados Americanos. La
democracia representativa se refuerza y profundiza con la participación permanente, ética y
responsable de la ciudadanía en un marco de legalidad conforme al respectivo orden constitucional.
Son elementos esenciales de la democracia representativa, entre otros, el respeto a los derechos
humanos y las libertades fundamentales; el acceso al poder y su ejercicio con sujeción al estado de
derecho; la celebración de elecciones periódicas, libres, justas y basadas en el sufragio universal y
secreto como expresión de la soberanía del pueblo; el régimen plural de partidos y organizaciones
políticas; y la separación e independencia de los poderes públicos.
Son componentes fundamentales del ejercicio de la democracia la transparencia de las actividades
gubernamentales, la probidad, la responsabilidad de los gobiernos en la gestión pública, el respeto por
los derechos sociales y la libertad de expresión y de prensa.
La subordinación constitucional de todas las instituciones del Estado a la autoridad civil legalmente
constituida y el respeto al estado de derecho de todas las entidades y sectores de la sociedad son
igualmente fundamentales para la democracia.
El fortalecimiento de los partidos y de otras organizaciones políticas es prioritario para la democracia.
Se deberá prestar atención especial a la problemática derivada de los altos costos de las campañas
electorales y al establecimiento de un régimen equilibrado y transparente de financiación de sus
actividades.
La participación de la ciudadanía en las decisiones relativas a su propio desarrollo es un derecho y una
responsabilidad. Es también una condición necesaria para el pleno y efectivo ejercicio de la
democracia. Promover y fomentar diversas formas de participación fortalece la democracia.
La democracia es indispensable para el ejercicio efectivo de las libertades fundamentales y los
derechos humanos, en su carácter universal, indivisible e interdependiente, consagrados en las
respectivas constituciones de los Estados y en los instrumentos interamericanos e internacionales de
derechos humanos.
Cualquier persona o grupo de personas que consideren que sus derechos humanos han sido violados
pueden interponer denuncias o peticiones ante el sistema interamericano de promoción y protección
de los derechos humanos conforme a los procedimientos establecidos en el mismo.
Los Estados Miembros reafirman su intención de fortalecer el sistema interamericano de protección de
los derechos humanos para la consolidación de la democracia en el Hemisferio.
La eliminación de toda forma de discriminación, especialmente la discriminación de género, étnica y
racial, y de las diversas formas de intolerancia, así como la promoción y protección de los derechos
humanos de los pueblos indígenas y los migrantes y el respeto a la diversidad étnica, cultural y religiosa
en las Américas, contribuyen al fortalecimiento de la democracia y la participación ciudadana.
La promoción y el fortalecimiento de la democracia requieren el ejercicio pleno y eficaz de los derechos
de los trabajadores y la aplicación de normas laborales básicas, tal como están consagradas en la
Declaración de la Organización Internacional del Trabajo (OIT) relativa a los Principios y Derechos
Fundamentales en el Trabajo y su Seguimiento, adoptada en 1998, así como en otras convenciones
básicas afines de la OIT. La democracia se fortalece con el mejoramiento de las condiciones laborales y
la calidad de vida de los trabajadores del Hemisferio.
La democracia y el desarrollo económico y social son interdependientes y se refuerzan mutuamente.
La pobreza, el analfabetismo y los bajos niveles de desarrollo humano son factores que inciden
negativamente en la consolidación de la democracia. Los Estados Miembros de la OEA se comprometen
a adoptar y ejecutar todas las acciones necesarias para la creación de empleo productivo, la reducción
de la pobreza y la erradicación de la pobreza extrema, teniendo en cuenta las diferentes realidades y
condiciones económicas de los países del Hemisferio. Este compromiso común frente a los problemas
del desarrollo y la pobreza también destaca la importancia de mantener los equilibrios
macroeconómicos y el imperativo de fortalecer la cohesión social y la democracia.
La promoción y observancia de los derechos económicos, sociales y culturales son consustanciales al
desarrollo integral, al crecimiento económico con equidad y a la consolidación de la democracia en los
Estados del Hemisferio.
Los Estados Miembros acuerdan examinar periódicamente las acciones adoptadas y ejecutadas por la
Organización encaminadas a fomentar el diálogo, la cooperación para el desarrollo integral y el
combate a la pobreza en el Hemisferio, y tomar las medidas oportunas para promover estos objetivos.
El ejercicio de la democracia facilita la preservación y el manejo adecuado del medio ambiente. Es
esencial que los Estados del Hemisferio implementen políticas y estrategias de protección del medio
ambiente, respetando los diversos tratados y convenciones, para lograr un desarrollo sostenible en
beneficio de las futuras generaciones.
La educación es clave para fortalecer las instituciones democráticas, promover el desarrollo del
potencial humano y el alivio de la pobreza y fomentar un mayor entendimiento entre los pueblos. Para
lograr estas metas, es esencial que una educación de calidad esté al alcance de todos, incluyendo a las
niñas y las mujeres, los habitantes de las zonas rurales y las personas que pertenecen a las minorías.
Cuando el gobierno de un Estado Miembro considere que está en riesgo su proceso político
institucional democrático o su legítimo ejercicio del poder, podrá recurrir al Secretario General o al
Consejo Permanente a fin de solicitar asistencia para el fortalecimiento y preservación de la
institucionalidad democrática.
Cuando en un Estado Miembro se produzcan situaciones que pudieran afectar el desarrollo del proceso
político institucional democrático o el legítimo ejercicio del poder, el Secretario General o el Consejo
Permanente podrá, con el consentimiento previo del gobierno afectado, disponer visitas y otras
gestiones con la finalidad de hacer un análisis de la situación. El Secretario General elevará un informe
al Consejo Permanente, y éste realizará una apreciación colectiva de la situación y, en caso necesario,
podrá adoptar decisiones dirigidas a la preservación de la institucionalidad democrática y su
fortalecimiento.
Basado en los principios de la Carta de la OEA y con sujeción a sus normas, y en concordancia con la
cláusula democrática contenida en la Declaración de la ciudad de Quebec, la ruptura del orden
democrático o una alteración del orden constitucional que afecte gravemente el orden democrático en
un Estado Miembro constituye, mientras persista, un obstáculo insuperable para la participación de su
gobierno en las sesiones de la Asamblea General, de la Reunión de Consulta, de los Consejos de la
Organización y de las conferencias especializadas, de las comisiones, grupos de trabajo y demás
órganos de la Organización.
En caso de que en un Estado Miembro se produzca una alteración del orden constitucional que afecte
gravemente su orden democrático, cualquier Estado Miembro o el Secretario General podrá solicitar la
convocatoria inmediata del Consejo Permanente para realizar una apreciación colectiva de la situación
y adoptar las decisiones que estime conveniente.El Consejo Permanente, según la situación, podrá disponer la realización de las gestiones diplomáticas
necesarias, incluidos los buenos oficios, para promover la normalización de la institucionalidad
democrática.Si las gestiones diplomáticas resultaren infructuosas o si la urgencia del caso lo aconsejare, el Consejo
Permanente convocará de inmediato un período extraordinario de sesiones de la Asamblea General
para que ésta adopte las decisiones que estime apropiadas, incluyendo gestiones diplomáticas,
conforme a la Carta de la Organización, el derecho internacional y las disposiciones de la presente
Carta Democrática.Durante el proceso se realizarán las gestiones diplomáticas necesarias, incluidos los buenos oficios,
para promover la normalización de la institucionalidad democrática.
Cuando la Asamblea General, convocada a un período extraordinario de sesiones, constate que se ha
producido la ruptura del orden democrático en un Estado Miembro y que las gestiones diplomáticas
han sido infructuosas, conforme a la Carta de la OEA tomará la decisión de suspender a dicho Estado
Miembro del ejercicio de su derecho de participación en la OEA con el voto afirmativo de los dos tercios
de los Estados Miembros. La suspensión entrará en vigor de inmediato.
El Estado Miembro que hubiera sido objeto de suspensión deberá continuar observando el
cumplimiento de sus obligaciones como miembro de la Organización, en particular en materia de
derechos humanos.
Adoptada la decisión de suspender a un gobierno, la Organización mantendrá sus gestiones
diplomáticas para el restablecimiento de la democracia en el Estado Miembro afectado.
Una vez superada la situación que motivó la suspensión, cualquier Estado Miembro o el Secretario
General podrá proponer a la Asamblea General el levantamiento de la suspensión. Esta decisión se
adoptará por el voto de los dos tercios de los Estados Miembros, de acuerdo con la Carta de la OEA.
Los Estados Miembros son los responsables de organizar, llevar a cabo y garantizar procesos
electorales libres y justos.Los Estados Miembros, en ejercicio de su soberanía, podrán solicitar a la OEA asesoramiento o
asistencia para el fortalecimiento y desarrollo de sus instituciones y procesos electorales, incluido el
envío de misiones preliminares para ese propósito.
Las misiones de observación electoral se llevarán a cabo por solicitud del Estado Miembro interesado.
Con tal finalidad, el gobierno de dicho Estado y el Secretario General celebrarán un convenio que
determine el alcance y la cobertura de la misión de observación electoral de que se trate. El Estado
Miembro deberá garantizar las condiciones de seguridad, libre acceso a la información y amplia
cooperación con la misión de observación electoral.Las misiones de observación electoral se realizarán de conformidad con los principios y normas de la
OEA. La Organización deberá asegurar la eficacia e independencia de estas misiones, para lo cual se las
dotará de los recursos necesarios. Las mismas se realizarán de forma objetiva, imparcial y
transparente, y con la capacidad técnica apropiada.Las misiones de observación electoral presentarán oportunamente al Consejo Permanente, a través de
la Secretaría General, los informes sobre sus actividades.
Las misiones de observación electoral deberán informar al Consejo Permanente, a través de la
Secretaría General, si no existiesen las condiciones necesarias para la realización de elecciones libres y
justas.
La OEA podrá enviar, con el acuerdo del Estado interesado, misiones especiales a fin de contribuir a
crear o mejorar dichas condiciones.
La OEA continuará desarrollando programas y actividades dirigidos a promover los principios y
prácticas democráticas y fortalecer la cultura democrática en el Hemisferio, considerando que la
democracia es un sistema de vida fundado en la libertad y el mejoramiento económico, social y cultural
de los pueblos. La OEA mantendrá consultas y cooperación continua con los Estados Miembros,
tomando en cuenta los aportes de organizaciones de la sociedad civil que trabajen en esos ámbitos.
Los programas y actividades se dirigirán a promover la gobernabilidad, la buena gestión, los valores
democráticos y el fortalecimiento de la institucionalidad política y de las organizaciones de la sociedad
civil. Se prestará atención especial al desarrollo de programas y actividades para la educación de la
niñez y la juventud como forma de asegurar la permanencia de los valores democráticos, incluidas la
libertad y la justicia social.
Los Estados promoverán la plena e igualitaria participación de la mujer en las estructuras políticas desus respectivos países como elemento fundamental para la promoción y ejercicio de la culturademocrática.
El 22 de julio de 2002, los representantes de las
organizaciones políticas, religiosas, del Gobierno
y de la sociedad civil firmaron el compromiso de
trabajar, todos, para conseguir el bienestar y
desarrollo del país. Este compromiso es el
Acuerdo Nacional.
El Acuerdo persigue cuatro objetivos fundamen-
tales. Para alcanzarlos, todos los peruanos de
buena voluntad tenemos, desde el lugar que
ocupemos o el rol que desempeñemos, el deber
y la responsabilidad de decidir, ejecutar, vigilar o
defender los compromisos asumidos. Estos son
tan importantes que serán respetados como
políticas permanentes para el futuro.
Por esta razón, como niños, niñas, adolescentes
o adultos, ya sea como estudiantes o
trabajadores, debemos promover y fortalecer
acciones que garanticen el cumplimiento de esos
cuatro objetivos que son los siguientes:
La justicia, la paz y el desarrollo que neces-
itamos los peruanos sólo se pueden dar si
conseguimos una verdadera democracia. El
compromiso del Acuerdo Nacional es garan-
tizar una sociedad en la que los derechos son
respetados y los ciudadanos viven seguros y
expresan con libertad sus opiniones a partir
del diálogo abierto y enriquecedor; deci-
diendo lo mejor para el país.
Para poder construir nuestra democracia, es
necesario que cada una de las personas
que conformamos esta sociedad, nos sin-
tamos parte de ella. Con este fin, el Acuerdo
promoverá el acceso a las oportunidades
económicas, sociales, culturales y políticas.
Todos los peruanos tenemos derecho a un
empleo digno, a una educación de calidad, a
una salud integral, a un lugar para vivir. Así,
alcanzaremos el desarrollo pleno.
Para afianzar la economía, el Acuerdo se
compromete a fomentar el espíritu de
competitividad en las empresas, es decir,
mejorar la calidad de los productos y
servicios, asegurar el acceso a la formali-
zación de las pequeñas empresas y sumar
esfuerzos para fomentar la colocación de
nuestros productos en los mercados inter-
nacionales.
Es de vital importancia que el Estado cumpla
con sus obligaciones de manera eficiente y
transparente para ponerse al servicio de
todos los peruanos. El Acuerdo se compro-
mete a modernizar la administración pública,
desarrollar instrumentos que eliminen la
corrupción o el uso indebido del poder.
Asimismo, descentralizar el poder y la econo-
mía para asegurar que el Estado sirva a todos
los peruanos sin excepción.
Mediante el Acuerdo Nacional nos com-
prometemos a desarrollar maneras de con-
trolar el cumplimiento de estas políticas de
Estado, a brindar apoyo y difundir constan-
temente sus acciones a la sociedad en
general.
1. Democracia y Estado de Derecho
2. Equidad y Justicia Social
3. Competitividad del País
4. Estado Eficiente, Transparente y
Descentralizado