yayin no. dpt: 2681 - kalkinma.gov.tr · a. hazİne mÜsteŞarliĞi teŞvİk ve uygulama genel...

YAYIN NO. DPT: 2681

DEVLET YARDIMLARINI DEĞERLENDİRME

ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU RAPORU

İKTİSADİ SEKTÖRLER VE KOORDİNASYON GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

MAYIS 2004

Devlet Yardõmlarõnõ Değerlendirme Özel İhtisas Komisyonu raporu

http://ekutup.dpt.gov.tr/ekonomi/politika/devletya.pdf

ISBN 975- 19-3571-7 Bu çalõşma, Devlet Planlama Teşkilatõnõn görüşlerini yansõtmaz. Sorumluluğu komisyona aittir. Yayõn ve referans olarak kullanõlmasõ Devlet Planlama Teşkilatõnõn iznini gerektirmez; internet adresi belirtilerek yayõn ve referans olarak kullanõlabilir. Bu e-kitap, http://ekutup.dpt.gov.tr/ adresindedir.

Bu yayõn 1000 adet basõlmõştõr. Elektronik olarak bir adet pdf dosyasõ üretilmiştir.

http://ekutup.dpt.gov.tr/[konu]


http://ekutup.dpt.gov.tr/ekonomi/politika/devletya.pdf iii

SUNUŞ

Dõş ticaret ve yatõrõm politikalarõ, ülkelerin ekonomik kalkõnma, sanayileşme ve bu

sayede sosyal refahõ sağlama hedefine ulaşmada kullandõklarõ en önemli temel araçlarõn

başõnda gelmektedir.

Cumhuriyetimizin kurulduğu yõllarda, 51 milyon dolar olan ihracatõmõzõn hemen

hemen tamamõnõ tarõm ürünleri, 87 milyon dolar olan ithalatõmõzõn ise tam tersine

tamamõna yakõnõnõ sanayi ürünleri oluşturmakta idi.

O yõllarda henüz bugün anladõğõmõz manada teşekkül etmiş bir özel sektör ve yine

temerküz etmiş bir sermaye birikiminin oluşmamõş olmasõ nedeniyle kamunun

öncülüğünde başlatõlan kalkõnma modeli, 1929 bunalõmõ ve İkinci Dünya Savaşõ

nedeniyle devletin ekonomideki kontrol ve etkinliğini kaçõnõlmaz hale getirmiş ve bunun

neticesinde ithal ikameci politikalarõn uygulanmasõna geçilmiştir. Bu çerçevede ülkemiz,

1980 yõlõna kadar yüksek koruma duvarlarõ arkasõnda emekleme dönemindeki sanayisini

rekabetten uzak, sanki bir fanus içinde koruyarak büyütmeye çalõşmõştõr. Bu dönemde

sözkonusu politikalarõn bir parçasõ olarak devlet yardõmlarõ konusunda yatõrõm ağõrlõklõ

olmak üzere, muhtelif uygulamalar yapõlmõştõr.

1970li yõllarõn sonlarõna gelindiğinde ülkemizde yaşanan döviz sõkõntõsõnõn hat

safhaya çõktõğõ, bu nedenle ülke ekonomisi için hayati önem taşõyan zaruri ithalatõn dahi

(ilaç, petrol, yatõrõm için gerekli makina teçhizat vb.) yapõlamadõğõ görüldüğünden 1980li

yõllarõn ilk günlerinde 24 Ocak İstikrar Tedbirleri ile yüksek koruma oranlarõ arkasõnda

sürdürülen ithal ikameci politikalardan vazgeçilerek, ihracata dayalõ sanayileşme ve

büyüme politikalarõ benimsenmiştir. Türk ekonomisine ve özellikle de dõş ticaretimize

damgasõnõ vuran bu kararlarõn uygulanmasõ, devlet yardõmlarõnõn da bu doğrultuda,

yeniden düzenlenmesi gereğini ortaya çõkarmõştõr.

Bu çerçevede; öncelikle kurumsal yapõ ve mevzuatta gerekli değişiklikler

yapõlmõştõr.

• O tarihe kadar değişik kurumlarõn çatõsõ altõnda farklõ bakõş açõlarõyla

yürütülen yatõrõm ve ihracat teşvikleri görev ve yetkileriyle birlikte


http://ekutup.dpt.gov.tr/ekonomi/politika/devletya.pdf iv

birleştirilerek, işlemler tek kurum ve otorite tarafõndan etkin bir şekilde

yürütülmeye başlanmõştõr.

• Yeni ekonomi politikalarõ doğrultusunda ihracata dayalõ sanayileşmeye

imkan tanõyan, hõzlõ ve etkin işleyecek bir dizi mevzuat değişiklikleri

yanõnda sözkonusu politikalarõn teşvik nosyonu kazanmõş ve yetişmiş bir

kadro ile yürütülebileceği esasõndan hareketle yetkin bir istihdam politikasõ

benimsenmiştir.

Mevzuata;

... Hiçbir görevli görev yapma gerekçesi ile ihracatçõnõn faaliyetlerini

engelleyemez...1

İhracatçõlarõn ihracat işlemlerinin ifasõ sõrasõnda düzenledikleri beyannamelerde

yer alan hususlar aksi sabit oluncaya kadar doğru olarak kabul edilir.2

... ibraz edilen bilgi ve belgeler, aksi sabit oluncaya kadar doğru olarak kabul

edilir.3

...İhracatõ Teşvik Belgesini ihracatçõnõn ibrazõ üzerine bütün kamu kuruluşlarõ ile

bankalar, yeniden tetkike tabi tutmadan, İhracatõ Teşvik Tedbirlerini belgede belirtilen

esas ve şartlara uygun olarak uygularlar... 4

hükümleri yerleştirilmiş ve uygulamaya konulmuştur.

Böylece hem mevzuat günün şartlarõna uyarlanmõş, hem işlemi yürütecek

personele yepyeni bir bakõş açõsõ kazandõrõlmõş, hem de farklõ kurumlar arasõndaki

kargaşa ve yetki çatõşmasõ ile ortaya çõkan bürokratik engeller önlenerek ve idareye

etkinlik ve yetkinlik kazandõrõlarak işlemler hõzlandõrõlmõştõr.

Bu uygulama sonucunda, 1980lerde yüzde 15ler düzeyindeki sanayi ürünü

ihracatõ, hõzla artarak 1990lõ yõllara geldiğimizde yüzde 85 seviyelerine kadar

yükselmiştir. Dönem başõnda 2 milyar dolar civarõnda olan ihracatõmõz ise, 2003 yõlõna

gelindiğinde 47 milyar dolar civarõnda gerçekleşmiştir.

1 İhracat Rejimi Kararõ Md 1 2 İhracat Rejimi Kararõ Md 12 3 İhracatõ ve Döviz Kazandõrõcõ Faaliyetleri Teşvik Kararõ Md 3


http://ekutup.dpt.gov.tr/ekonomi/politika/devletya.pdf v

İhracatõmõzda bu olumlu gelişmeler yaşanõrken, 1980li yõllarõn son çeyreğinde

geçmişten hesap sorma anlayõşõ çerçevesinde başlatõlan ve hatalarõ düzeltmekten

ziyade, bürokrasiyi ve müteşebbisi yõpratacak düzeyde sürdürülen soruşturmalar,

sözkonusu gelişmenin arzu edilen seviyelerin gerisinde kalmasõna yol açan nedenlerden

biri olmuştur. Bu dönemde, devlet yardõmlarõnõn uygulanmasõnda yaşanmõş kötüye

kullanõmlarõn gelişmiş ülkelerde de olduğu gibi ancak yüzde bir seviyelerinde olmasõna

rağmen, soruşturmalarõn genele teşmil edilmesi, hem bürokratlarõ hem de

ihracatçõlarõmõzõ töhmet altõnda bõrakarak yatõrõm ve ihracatõmõzõ olumsuz yönde

etkilemiştir.

1994 yõlõ sonunda devlet yardõmlarõ ile ilgili karar alma ve uygulama yetkisi tekrar

farklõ kurumlara dağõtõlarak uygulama ve otorite birliği bozulmuştur. Ayrõca, 1980li

yõllarõn teşvik uygulamalarõnda ortaya çõkan cüzi oranlardaki kötüye kullanõmlarõn

önlenmesine dönük tepkisel bir yaklaşõm sonucunda, teşvik etme mantõğõ, yerini

kuşkucu bir denetim mantõğõna bõrakmõştõr. Bunun sonucu olarak; yatõrõm ve ihracat

heyecanõ olumsuz etkilenmiştir

Bu çalõşma esnasõnda da açõkça gözlendiği gibi, ülkemizde devlet yardõmlarõnõ

düzenleme ve yürütme görevi yasalarla, Hazine ve Dõş Ticaret Müsteşarlõklarõna

verilmekle birlikte, farklõ kurum ya da kuruluşlarõn bir kõsmõ görev yapma, bir kõsmõ da,

kendi kurum yasalarõnda yetkilerinin bulunduğu gerekçesi ile ihracat ve yatõrõmlarõn

teşviki ve geliştirilmesine yönelik politika ve araçlar konularõnda yetki ve görev

çatõşmasõna ya da görev gasbõna neden olacak paralel düzenleme ve uygulama

içerisine girmektedirler. Farklõ kurum ya da kuruluşlar tarafõndan uygulanan devlet

yardõmlarõ programlarõ, kõt kamu kaynaklarõnõn etkin ve verimli kullanõmõnõ önleyerek

uygulamada mükerrerliğe yol açabilmektedir.

Bugün gelinen noktada, yatõrõmlarda ve dõş ticaretteki devlet yardõmlarõ

uygulamalarõnda yeniden yapõlanmaya ve yeni bir yatõrõm ve ihracat seferberliğine şiddetle ihtiyaç vardõr. Bunun için halen farklõ kurumlarda değişik bakõş açõlarõyla yürütülen yatõrõm ve ihracatla ilgili icrai yetkilerin genel idare içerisinde yasal düzenleme

4 İhracatõ Teşvik Tebliği Md 5


http://ekutup.dpt.gov.tr/ekonomi/politika/devletya.pdf vi

ile yetkilendirilmiş tek bir kurum ve tek çatõ altõnda birleştirilmesi büyük önem arzetmektedir.

Bu çerçevede;

• Oluşturulacak kurum, devlet yardõmlarõ konusundaki uygulamalarda

etkinliğin sağlanmasõ amacõyla, mevzuat hazõrlama aşamasõnda ilgili

birimlerle görüş alõşverişinde bulunacak, ancak uygulamada tereddütsüz

tek yetkili olabilecek bir yapõda olmalõdõr.

• Çalõşan personelin teorik ve pratik açõdan mesleki eğitiminde süreklilik

sağlanmalõ, aynõ zamanda da geçmiş dönemde personeli sõkõntõya sokan

haksõzlõklarõn olumsuz etkisini giderecek şekilde motivasyon üst düzeyde

tutulmalõ, bu personele son on yõlda kaybettikleri teşvik nosyonunu yeniden

ve acilen kazandõracak yöntemler geliştirilmelidir.

• Devlet yardõmlarõnda verimliliğin ve etkinliğin artõrõlabilmesini teminen, özel

sektörün de, geçmiş dönemdeki yatõrõm ve ihracat heyecanõnõ yeniden

canlandõracak yasal düzenlemeler yapõlarak motivasyon sağlanmalõdõr.

• Devlet yardõmlarõ uygulamalarõnda, kurum içi ve kurum dõşõ denetim

sisteminin uygulamayõ engelleyici bir yapõda gerçekleşmesinin önüne

geçilebilmesi için, suç aramaktan ziyade idareye yol gösterici, geçmişi

değerlendirerek hatalarõ ve kötüye kullanõmlarõ önleyici mekanizmalar

oluşturulmalõdõr. Bu görevi yürütecek personel devlet yardõmlarõ konusunda

tecrübeli kişilerden seçilmelidir.

• Devlet yardõmlarõ konusunda alõnmasõ gereken tedbirlerle ilgili mevzuat

(Yüksek Planlama, Kurulu Bakanlar Kurulu ve Para Kredi ve Koordinasyon

Kurulu Kararalarõ) istihsali prosedürü günün koşullarõna ve ekonominin

gereğine göre yeniden düzenlenmelidir. İşlemlere taraf olan kurumlarõmõzõn

görev yetki ve sorumluluklarõ görev ve yetki gasbõna neden olmayacak

şekilde açõk ve net olarak belirlenmelidir.

Bu çalõşmayõ gerçekleştirmek üzere Devlet Yardõmlarõnõ Değerlendirme Özel

İhtisas Komisyonunu oluşturan DPT yetkililerine, komisyona eleman veren bütün kurum


http://ekutup.dpt.gov.tr/ekonomi/politika/devletya.pdf vii

ve kuruluşlara, alt komite başkanlarõna, raportörlere, bütün komisyon üyelerine ve emeği

geçen herkese şükranlarõmõ sunar, bu çalõşmanõn ülkemiz ekonomisine yararlõ olmasõnõ

yürekten dilerim.

Ali BOĞA

Devlet Yardõmlarõnõ Değerlendirme

Özel İhtisas Komisyonu Başkanõ


http://ekutup.dpt.gov.tr/ekonomi/politika/devletya.pdf


http://ekutup.dpt.gov.tr/ekonomi/politika/devletya.pdf ix

İÇİNDEKİLER Sayfa

GİRİŞ ..... 1

KOMİSYON BAŞKANLARI 4

1. BÖLÜM: YATIRIMLARDA DEVLET YARDIMLARI ALT KOMİSYONU RAPORU ............ 5

ALT KOMİSYON ÜYELERİ ... 6

I. YATIRIMLARA YÖNELİK DEVLET YARDIMLARI ...................................... 7

A. YATIRIMLARDA DEVLET YARDIMLARI (Hazine Müsteşarlõğõ Genel Teşvik Mevzuatõ) ................................................................................................................................ 7

B. KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ İŞLETMELERİN YATIRIMLARINDA DEVLET YARDIMLARI (Hazine Müsteşarlõğõ KOBİ Teşvik Mevzuatõ) ....... 17

C. PROGRAMLAR İLE İLGİLİ GÖRÜŞLER ............ 27

1. TEŞVIK VE UYGULAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜNÜN GÖRÜŞÜ 27

2. YABANCI SERMAYE GENEL MÜDÜRLÜĞÜNÜN GÖRÜŞÜ .. 31

II. KOBİLERE YÖNELİK DEVLET YARDIMLARI ................................................................. 33

A. KOSGEB TARAFINDAN UYGULANAN DEVLET YARDIMLARI ........... 33

1. YAZILIM KULLANIM DESTEĞİ ..... 33

2. NİTELİKLİ ELEMAN İSTİHDAMI DESTEĞİ ......... 34

3. ORTAK KULLANIM AMAÇLI MAKİNE-TEÇHİZAT DESTEĞİ ... 36

4. TEKNOLOJİ ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME DESTEĞİ . 38

5. BİLGİSAYAR YAZILIM KULLANIM DESTEĞİ ......... 43

6. KOBİ EĞİTİM DESTEĞİ .. 45

7. CE İŞARETLEMESİNE İLİŞKİN TEST VE GENEL TEST/ANALİZ DESTEKLERİ . 47

8. PATENT, FAYDALI MODEL, ENDÜSTRİYEL TASARIM DESTEĞİ 49

9. YEREL EKONOMİK ARAŞTIRMA DESTEĞİ ... 51

10. YENI GIRIŞIMCI DESTEĞI ... 52

11. İŞ GELIŞTIRME MERKEZI (İŞGEM) DESTEĞI 53

12. YURTİÇİ KOSGEB BÖLGESEL FUARLARINA KATILIM DESTEĞİ ... 54

B. TÜRKİYE HALK BANKASINCA KULLANDIRILAN KOBİ SANAYİ KREDİLERİ ... 56

C. AVRUPA YATIRIM BANKASI KAYNAKLI KOBİ KREDİLERİ ......... 58

III. BÖLGELER VE BÖLGESEL YARDIMLAR . 61

A. GELİŞMİŞ YÖRE . 61

B. NORMAL YÖRE ........................ 62

C. KALKINMADA ÖNCELİKLİ YÖRE ... 63

D. ÖZEL AMAÇLI BÖLGELER ... 63


http://ekutup.dpt.gov.tr/ekonomi/politika/devletya.pdf x

1. HAZİNE MÜSTEŞARLIĞINCA UYGULANAN DEVLET YARDIMLARI 63

2. SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞINCA UYGULANAN DEVLET YARDIMLARI ... 64

E. BÖLGESEL GELİŞMEYE YÖNELİK YARDIMLAR 76

IV. ARAŞTIRMA GELİŞTİRME (AR-GE) YARDIMLARI ......... 81

A. HAZİNE MÜSTEŞARLIĞINCA UYGULANAN DEVLET YARDIMLARI 81

B. DTM TARAFINDAN TTGV ELİYLE UYGULANAN DEVLET YARDIMLARI 81

C. DTM TARAFINDAN TÜBİTAK ELİYLE UYGULANAN DEVLET YARDIMLARI ......... 102

D. MALİYE BAKANLIĞI TARAFINDAN UYGULANAN DEVLET YARDIMLARI .. 114

E. AR-GE DESTEK PROGRAMLARINDAN YARARLANANLARIN GÖRÜŞLERİ ......... 116

V. ÇEVRE YARDIMLARI ... 121

A. AVRUPA YATIRIM BANKASI KAYNAKLI KREDILER ......... 121

VI. GARANTİLER ... 123

VII. SORUNLAR .. 127

A. SORUNLARA GENEL YAKLAŞIMLAR .. 127

B. YATIRIMLARDA DEVLET YARDIMLARINDAKİ SORUNLAR . 128

1. KOBİ YARDIMINA İLİŞKİN SORUNLAR .. 128

2. BÖLGESEL YARDIMLARA İLİŞKİN SORUNLAR . 129

3. AR-GE, TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGESİNDE YAPILACAK YATIRIMLAR, ÖNCELİKLİ TEKNOLOJİ ALANINDA YAPILACAK YATIRIMLAR VE ÇEVRE YARDIMLARINA İLİŞKİN SORUNLAR ...... 130

4. DİĞER YARDIMLARA İLİŞKİN SORUNLAR 130

VIII. STRATEJİK POLİTİKA ÖNERİLERİ ... 131

A. SİSTEMLE İLGİLİ POLİTİKA ÖNERİLERİ .. 131

B.YATIRIMLARA YÖNELİK DEVLET YARDIMLARI İLE İLGİLİ ÖNERİLER . 132

IX. HUKUKİ ve KURUMSAL DÜZENLEME ÖNERİLERİ 137

X. YENİ DESTEK PROGRAMI ÖNERİLERİ VE GÖRÜŞLER ............ 139

A. HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI TEŞVİK VE UYGULAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 139

B. HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI YABANCI SERMAYE GENEL MÜDÜRLÜĞÜ . 139

C. KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ SANAYİ GELİŞTİRME VE DESTEKLEME İDARESİ BAŞKANLIĞI (KOSGEB) ... 141

D. TÜRKİYE İŞ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (İŞKUR) ................. 142

E. İSTANBUL SANAYİ ODASI (İSO) ............... 142

F. YABANCI SERMAYE DERNEĞİ (YASED) . 146

G. TÜRKİYE SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLER ODALARI BİRLİĞİ (TÜRMOB) ....................................................................... 151

XI. GENEL DEĞERLENDİRME ve SONUÇ ... 159


http://ekutup.dpt.gov.tr/ekonomi/politika/devletya.pdf xi

2. BÖLÜM: İHRACATTA DEVLET YARDIMLARI ALT KOMİSYONU RAPORU ... 163

ALT KOMİSYON ÜYELERİ 164

I-İHRACATA YÖNELİK DEVLET YARDIMLARI .. 165

A. YURTDIŞI OFİS-MAĞAZA AÇMA DESTEĞİ (DTM) .. 169

B. EĞİTİM YARDIMI (DTM) . 172

C. İSTİHDAM YARDIMI (DTM) .. 178

D. PAZAR ARAŞTIRMASI DESTEĞİ (DTM) .. 181

E. ÇEVRE MALİYETLERİNİN DESTEKLENMESİ (DTM) ... 192

F. YURTDIŞI PAZAR ARAŞTIRMA DESTEĞİ (KOSGEB) ... 194

G. İHRACATA YÖNLENDİRME DESTEĞİ (KOSGEB) .. 197

H.TÜRK ÜRÜNLERİNİN MARKALAŞMASI VE TÜRK MALI İMAJININ YERLEŞTİRİLMESİ DESTEĞİ (DTM) . 199

I. MARKA OLUŞTURMA VE TANITIM DESTEĞİ (KOSGEB) ........ 209

J. İHRACAT AMAÇLI YURTDIŞI İŞ GEZİSİ (İYİG) PROGRAMI KATILIM DESTEĞİ (KOSGEB) ........ 211

K. YURTDIŞI FUAR DESTEĞİ (DTM) ... 214

L. MİLLİ KATILIM DÜZEYİNDEKİ YURTDIŞI FUARLARA KATILIM DESTEĞİ (DTM) ... 220

M. MİLLİ KATILIM DIŞINDAKİ YURTDIŞI FUARLARA KATILIM DESTEĞİ (KOSGEB) .. 223

N. YURTDIŞI DAİMİ SERGİ (SHOW-ROOM) KATILIM DESTEĞİ (KOSGEB) . 226

O.YURTİÇİ FUAR DESTEĞİ (DTM) .. 228

P. YURTİÇİ ULUSLARARASI SANAYİ İHTİSAS FUARLARINA KATILIM DESTEĞİ (KOSGEB) ........ 231

R.TARIMSAL ÜRÜNLERDE İHRACAT İADESİ (DTM) .. 233

II-İHRACAT, İHRACAT SAYILAN SATIŞ VE TESLİMLER İLE DÖVİZ KAZANDIRICI HİZMET VE FAALİYETLERDE VERGİ, RESİM VE HARÇ İSTİSNASI 239

III-DAHİLDE İŞLEME REJİMİ ............. 243

IV-SERBEST BÖLGELER ........... 253

V-İHRACATIN FİNANSMANI ... 263

A. TÜRK EXİMBANK KREDİ PROGRAMLARI ... 266

1. KISA VADELİ İHRACAT KREDİLERİ ......... 266

2. ÖZELLİKLİ KREDİLER .. 271

3. DÖVİZ KAZANDIRICI HİZMETLER KAPSAMINDAKİ KREDİLER ....... 276

4. İHRACAT FİNANSMANI ARACILIK KREDİSİ ... 279

5. İSLAM KALKINMA BANKASI KAYNAKLI KREDİLER . 279

B. TÜRK EXİMBANK ÜLKE KREDİ/GARANTİ PROGRAMLARI . 282

C. TÜRK EXİMBANK SİGORTA PROGRAMLARI . 284


http://ekutup.dpt.gov.tr/ekonomi/politika/devletya.pdf xii

1. KISA VADELİ İHRACAT KREDİ SİGORTASI .. 284

2. ORTA VE UZUN VADELİ İHRACAT KREDİ SİGORTA PROGRAMI .. 285

D. TÜRK EXİMBANK PROGRAMLARININ İHRACATA KATKISI 286

E. TÜRK EXİMBANKIN KAYNAK YAPISI VE KREDİLER KULLANDIRILIRKEN UYGULANAN İSTİSNALAR .. 289

F. TÜRK EXİMBANK PROGRAMLARININ AB/DTÖYE UYGUNLUĞU . 291

G. TÜRK EXİMBANK PROGRAMLARINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER ....... 295

H. YENİ YAPILAN DÜZENLEMELER ... 300

I. İHRACATIN FİNANSMANINA İLİŞKİN DİĞER GÖRÜŞ VE ÖNERİLER ........ 303

VI. YENİ DESTEK PROGRAMI ÖNERİLERİ VE GÖRÜŞLER 307

A. DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI ........ 308

B. EXIMBANK 311

C. İHRACATA YÖNELİK DEVLET YARDIMLARI PROGRAMLARI KONUSUNDAKİ DİĞER GÖRÜŞLER ................................. 312

3. BÖLÜM: DEVLET YARDIMLARININ DTÖ VE AB MEVZUATI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ ... 319

I. DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ (DTÖ) MEVZUATI ............... 320

II. AVRUPA BİRLİĞİNDE DEVLET YARDIMLARI ....... 325

A. GÜMRÜK BİRLİĞİ VE AVRUPA BİRLİĞİNDE DEVLET YARDIMI YAKLAŞIMI....... 325

B. ABDE UYGULANAN GENEL YARDIM SİSTEMİ .................... 325

C. ABDE YARDIM TÜRLERİ ................ 328

III. TÜRKİYEDE DEVLET YARDIMLARININ AB HUKUKUNA UYUMU ...... 341


http://ekutup.dpt.gov.tr/ekonomi/politika/devletya.pdf 1

GİRİŞ

Devletin ekonomide üstlenmesi gerektiği role ilişkin akademik tartõşmalar ekonomi

biliminin ilk günlerinden beri süregelmektedir. Her ne kadar devletin ekonomideki rolü

konusunda önemli tartõşmalar yapõlmõş ve bir çok teori geliştirilmiş olsa da, literatürde

devletin ekonomideki rolünün ne boyutta olmasõ konusunda bir konsensüse

ulaşõlamamõştõr. Ancak, bu konuda en uç noktayõ temsil edenlerden biri olan Adam

Smithin görünmez el mekanizmasõnda bile, temel hizmetlerin sağlanmasõ bağlamõnda

devletin ekonomi alanõnda varlõğõ sözkonusudur. Dolayõsõyla, devletin ekonomik

sahnede bir rol oynamasõ konusunda fikir birliği olmakla birlikte, bu rolü ne zaman ve ne

şekilde üstlenmesi gerektiği konusunda tartõşmalar devam etmektedir.

Ülkemizde devletin rolünün, özellikle ekonomik büyüme ve istikrar, istihdamõn

arttõrõlmasõ, bölgesel gelişmişlik düzeyinin dengelenmesi, yatõrõm yoluyla sanayileşme

politikalarõnõn yönlendirilmesi, ekonominin dõş rekabete açõlmasõ gibi, gerek ekonomik

gerekse sosyal gelişmeyi amaçlayan politikalarõn üzerine kurulduğu gözlenmektedir. I.

İktisat Kongresinden başlamak üzere Cumhuriyetin ilk yõllarõndan itibaren devletin

ekonomideki rolü ekonomik kalkõnmayõ ve istikrarõ hedefleyen bir yapõda gelişmiş, bu

çerçevede, ilki 1934-1938 yõllarõ arasõnda uygulanan Beş Yõllõk Sanayi Planlarõnõ daha

sonra 1963-1967 yõllarõnda ilki uygulanan Beş Yõllõk Kalkõnma Planlarõ takip etmiştir.

1960larõn ilk yõllarõndan itibaren uygulanmaya konulan beş yõllõk kalkõnma

planlarõnda, ithal ikameci sanayileşmede yeni bir döneme girilmiş, yatõrõmlarõ ve ihracatõ

teşvik amacõyla bazõ kanunlar çõkarõlmõş, yeni düzenlemelere gidilmiştir. Nitekim,

ekonomimizdeki hõzlõ gelişim ve değişimi sağlamak amacõ daha sonraki dönemlerde de

devam etmiş, bu amaca ulaşabilmede devlet desteği önemli rol oynamõştõr. Ancak, sõnõrlõ

iç piyasa ile ihracata yönelmedeki yetersizlikten dolayõ, ithal ikameci politikanõn devlete

maliyeti her geçen gün artmõş, arzu edilen ekonomik büyüme ve istikrarõn

sağlanmasõnda zorluklar yaşanmõştõr. 1980lerde dünya ekonomisindeki gelişmelere

paralel bir yapõda dõşa açõk büyüme modelini benimsememiz neticesinde devletin

yatõrõm ve ihracata yönelik teşvik mekanizmalarõ da bu amaca yönelik olarak değişim

sürecine girmiştir.



1980 yõlõ, devletin ekonomideki rolünün değişimi açõsõndan çok önemli bir dönüm

noktasõ olmuştur. Ülkemiz ekonomisinde yaşanan istikrarsõzlõğõn önüne geçilmesi, başta

dõş ödeme ve enflasyon sorununun aşõlmasõ için, 24 Ocak Kararlarõ olarak bilinen

ekonomik istikrar programõnõn uygulanmasõna geçilmiştir. Anõlan kararlar ile birlikte,

Türkiye, 1970li yõllarda ortaya çõkan dõş sorunlarla mücadele etmede yetersiz kalan ithal

ikamesine dayalõ sanayileşme stratejisini terk ederek, ihracata dayalõ sanayileşme

stratejisini benimsemiştir. Bu strateji değişikliğinin arkasõnda yatan temel neden; ithal

ikameci sanayileşme politikasõnõn yarattõğõ, yüksek gümrük duvarlarõ ile korunan ve bu

nedenle de rasyonel kaynak dağõlõmõnõn gerçekleşmediği iç pazara dönük ve dünya

pazarlarõnda rekabet şansõna sahip olmayan bir yapõdaki yerli sanayinin, dõş rekabete

açõk bir üretim yapõsõna kavuşturulmasõ olmuştur. Anõlan yeni programla; sanayileşme

stratejisi olarak emek-yoğun, yerli hammaddelere dayanan ve dünya pazarlarõnda

Türkiye açõsõndan rekabet gücü olduğu varsayõlan sektörlerin desteklenmesi

hedeflenmiş, bu amaçla yatõrõmõ özendirici politikalar ile değişik destek unsurlarõnõ içeren

ihracat teşvik tedbirleri, dõş ticaretin liberalizasyonuna yönelik düzenlemeler ve yabancõ

sermayeyi ülkeye çekmeye yönelik yeni destek mekanizmalarõ geliştirilmiştir.

Ancak, 21. yüzyõla damgasõnõ vuran küreselleşmenin bir gereği olarak devletin

ekonomideki rolünü belirlemede yeni bir unsur olarak karşõmõza çõkan uluslararasõ

kurallar, 1980lerdeki devlet desteklerinin yeniden tanõmlanmasõnõ zorunlu kõlmõştõr.

Nitekim, Uruguay Round Nihai Senedi çerçevesinde imzalanan ve ülkemizin de taraf

olduğu Dünya Ticaret Örgütünün ilgili anlaşmasõ, gerek yatõrõm gerek ihracat

sübvansiyonlarõna yeni kurallar koyarak kõsõtlamalar getirmiştir. Diğer taraftan, Türkiye

ile Avrupa Birliği arasõndaki gümrük birliğinin kurulmasõna ilişkin 1/95 sayõlõ Ortaklõk

Konseyi Kararõnda belirtilen yükümlülüklerimiz nedeniyle, daha önceki dönemlerde

uygulanan nakit teşvikler ile ihracat performansõna dayalõ sübvansiyonlar 1995 yõlõ

sonunda yürürlükten kaldõrõlmõştõr. Kaldõrõlan teşvik mekanizmalarõ yerine, gerek Avrupa

Birliği, gerek Dünya Ticaret Örgütü normlarõna uygun yeni Devlet Yardõmlarõ yürürlüğe

konulmuş, sözkonusu yardõmlar daha sonra değişen uluslararasõ ve ülke dinamiklerine

göre değişikliklere uğrayarak mevcut şeklini almõştõr.

2000li yõllarda ülkemizin hedeflediği amaçlara ulaşõlabilmesi ve ekonomimizin

istikrarlõ büyüme trendinin devam ettirilmesinde Devlet Yardõmlarõna ilişkin sorunlarõn



giderilmesinin ve ülkemizin kõt kaynaklarõnõn etkin kullanõmõnõn sağlanabilmesinin rolü

önemli olacaktõr. Bu gerçekten hareketle, Devlet Yardõmlarõnõn mevcut durum tespitinin

yapõlmasõ büyük önem arz etmektedir. 58. Hükümetin öncelikleri arasõndaki bu konu,

uygulamaya konulan Acil Eylem Planõnõn Ekonomik Dönüşüm Programõnõn EDP-43

nolu faaliyeti olarak da yer almaktadõr. Bu çerçevede, anõlan faaliyette öngörülen

Teşvik, muafiyet, istisna ve sübvansiyonlarõn tamamõnõ gözden geçirip yeniden

düzenleyecek bir komisyon oluşturulacak hükmü kapsamõnda Devlet Planlama Teşkilatõ

Müsteşarlõğõ koordinasyonunda Devlet Yardõmlarõnõ Değerlendirme Özel İhtisas

Komisyonu oluşturulmuştur.

Anõlan komisyon çalõşmalarõnõ ivedilikle tamamlayabilmek için ihracat ve yatõrõmlar

olmak üzere iki ayrõ alt komisyon olarak çalõşmalarõnõ sürdürmüş, daha sonra yapõlan

ortak toplantõlar neticesinde çalõşmalar arasõnda koordinasyon sağlanmõştõr. İlgili bütün

kesimlerin katõlõmõnõn sağlanmaya çalõşõldõğõ komisyon çalõşmalarõnda yapõlan toplantõlar

dõşõnda elektronik ortamda da tartõşma platformu oluşturulmuş bunun sonucunda ortaya

çõkan görüş ve öneriler raporda yer almõştõr. Devlet Yardõmlarõnõ Değerlendirme Özel

İhtisas Komisyonu Raporu, bu görüş ve öneriler doğrultusunda, Yatõrõmlarda Devlet

Yardõmlarõ, İhracatta Devlet Yardõmlarõ ve Devlet Yardõmlarõnõn DTÖ ve AB Mevzuatõ

Açõsõndan Değerlendirmesi olmak üzere, üç ana başlõk altõnda toplanmõştõr.



KOMİSYON BAŞKANLARI

ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU BAŞKANI: ALİ BOĞA

Dõş Ticaret Müsteşarlõğõ

İhracat Genel Müdürü

KOORDİNATÖR: A.LATİF TUNA

DPT Sanayi Dairesi Başkanõ

EMRAH ÖNGÜT

DPT Uzman Yardõmcõsõ

YATIRIMLARDA DEVLET YARDIMLARI ALT KOMİSYON BAŞKANI:

NURŞEN DEMİRBİLEK

Hazine Müsteşarlõğõ Fon

Kobi ve Mevzuat Dairesi Başkanõ

İHRACATTA DEVLET YARDIMLARI ALT KOMİSYON BAŞKANI:

ZİYA ALTUNYALDIZ

Dõş Ticaret Müsteşarlõğõ

İhracat Genel Müdür Yardõmcõsõ



11.. BBÖÖLLÜÜMM:: YYAATTIIRRIIMMLLAARRDDAA DDEEVVLLEETT

YYAARRDDIIMMLLAARRII AALLTT KKOOMMİİSSYYOONNUU

RRAAPPOORRUU



ALT KOMİSYON ÜYELERİ

Alt Komisyon Başkanõ Nurşen DEMİRBİLEK Hazine Müsteşarlõğõ Raportör Koray KURAL Devlet Planlama Teşkilatõ Raportör Ömrüye AYGÜN Devlet Planlama Teşkilatõ Raportör Şefika BALABAN TOBB Yusuf ÖLÇEN Gümrük Müsteşarlõğõ Okan PAKBEŞE Dõş Ticaret Müsteşarlõğõ Hüsnü DİLEMRE Dõş Ticaret Müsteşarlõğõ A. Latif TUNA Devlet Planlama Teşkilatõ Emrah ÖNGÜT Devlet Planlama Teşkilatõ Mehmet SÖNMEZ Dõş Ticaret Müsteşarlõğõ Berrin BİNGÖL Hazine Müsteşarlõğõ Rahmi KAYA Hazine Müsteşarlõğõ Mustafa M. ÖZKARABÖBER Rekabet Kurumu Ayperi SAMANTIR Rekabet Kurumu İsmet SALİHOĞLU Hazine Müsteşarlõğõ Saadet DENİZ Hazine Müsteşarlõğõ Serdar GÜZEY Hazine Müsteşarlõğõ Rahmi KAYA Hazine Müsteşarlõğõ Defne ATA Hazine Müsteşarlõğõ Atilla M. YARDIMCI Hazine Müsteşarlõğõ Erdal ASLAN Maliye Bakanlõğõ M. Emin GÜLER Maliye Bakanlõğõ Şerife DOĞAN Maliye Bakanlõğõ Nihal BEKEN Maliye Bakanlõğõ Melek SARGIN Maliye Bakanlõğõ Lütfi ÇAKMAK Çevre Bakanlõğõ Köksal ERCİYAS Çevre Bakanlõğõ Murat GÜMRÜKÇÜ Turizm Bakanlõğõ

Zehra GÖKÇE Turizm Bakanlõğõ Mehmet MADENCAN Sanayi ve Ticaret Bakanlõğõ Ayhan ORHAN Sanayi ve Ticaret Bakanlõğõ Raşit ULUBEY Türkiye İş Kurumu Süleyman DOĞAN Halkbankasõ Mete BİLGİÇ KOSGEB Semih ÇEYİZ KOSGEB Necla GÜLERER TEDAŞ Arifhan YARKIN TTGV Sahir ÇÖRTOĞLU TTGV Namõk ÖNDER KGF A.Ş Naci AKIN TOBB Tuba OKUTULMUŞ YASED Mustafa BAĞCI TİM Sedat ÖZÇELİK TİM Sami KAZICI TÜRMOB Hikmet BALTACI İSO M. Mustafa ÖZCAN TOBB



I. YATIRIMLARA YÖNELİK DEVLET YARDIMLARI

Yatõrõm ve yatõrõm teşvik faaliyetlerini düzenlemek, uygulamak, uygulamanõn

izlenmesi ve geliştirilmesine ilişkin esaslarõn tespit edilmesi....ni amaçlayan Hazine

Müsteşarlõğõ ile Dõş Ticaret Müsteşarlõğõ Teşkilat ve Görevleri Hakkõndaki 4059 sayõlõ

Kanun uyarõnca Teşvik ve Uygulama Genel Müdürlüğü Kalkõnma planlarõ ve yõllõk

programlardaki ilke, hedef ve politikalar yönünden yatõrõmlarõn ve döviz kazandõrõcõ

hizmetlerin ihracat ve ithalat politikalarõnõn hedefleri de gözetilerek desteklenmesi ve

yönlendirilmesi konularõnda teşvik tedbirleri hazõrlamak, uygulamak, uygulamayõ takip

etmek ve değerlendirerek gerekli tedbirleri almakla görevlendirilmiş bulunmaktadõr.

Hazine Müsteşarlõğõnca yabancõ sermayeli yatõrõmlarõn desteklenmesinde Yabancõ

Sermaye Genel Müdürlüğü ve yerli yatõrõmlarõn desteklenmesinde ise Teşvik ve Uygulama

Genel Müdürlüğünce işlemler yürütülmektedir.

A. YATIRIMLARDA DEVLET YARDIMLARI (Hazine Müsteşarlõğõ Genel Teşvik Mevzuatõ)

Destek Programõnõn Amacõ

Bölgeler arasõ dengesizlikleri gidermek, istihdam yaratmak ve uluslararasõ rekabet

gücünü artõrmak için Kalkõnma Planlarõ ve Yõllõk Programlarda öngörülen hedefler ile

Avrupa Birliği normlarõ ve uluslararasõ anlaşmalara uygun olarak tasarruflarõ, katma değeri

yüksek, ileri ve uygun teknolojileri kullanan yatõrõmlara yönlendirmek suretiyle, yatõrõmlarõn

desteklenmesi.

Destek Programõnõn Hukuki Dayanağõ (Kanun, kararname, yönetmelik, tebliğ v.b.)

14.05.1964 tarihli ve 474 sayõlõ Gümrük Kanununa Bağlõ Gümrük Giriş Tarife

Cetvelinin Değiştirilmesi Hakkõnda Kanun un değişik 2 nci, 28.07.1967 tarihli ve 933

sayõlõ Kanunun 3/c, 20.6.2001 tarihli ve 4684 sayõlõ kanunun geçici 3. maddeleri ile

2.2.1984 tarihli ve 2976 sayõlõ Kanun hükümlerine istinaden çõkarõlmõş olan 10.06.2002

tarih ve 2002/4367 sayõlõ Yatõrõmlarda Devlet Yardõmlarõ Hakkõnda Karar (Resmi Gazete

Tarih ve Sayõsõ: 09.07.2002 tarih ve 24810 sayõ). Yatõrõmlarda Devlet Yardõmlarõ Hakkõnda



Kararõn Uygulanmasõna İlişkin Tebliğ (Tebliğ No:2002/1). (Yayõmlandõğõ Resmi Gazete

Tarih ve Sayõsõ: 30.07.2002-24831)

Destek Programõnõn Süresi

Süresiz

Destek Programõnõn Kaynağõ ve Miktarõ:

Genel Bütçeden ayrõlan Yatõrõmlarõ Teşvik Hizmetleri Ödeneği

Destek Programõnõn Uygulanmasõnda Kullanõlan Destek Araçlarõ

1. Gümrük Vergisi ve Toplu Konut Fonu istisnasõ

2. Yatõrõm indirimi

3. Katma Değer Vergisi istisnasõ

4. Vergi, resim ve harç istisnasõ

5. Bütçeden İşletme ve Yatõrõm Kredisi tahsisi

Söz konusu Karar uyarõnca yabancõ sermayeli yatõrõmlar ile bütçe kaynaklõ kredi

tahsisi desteğinden yararlanmayacak 4 trilyon Türk Lirasõnõn altõndaki imalat ve tarõmsal

sanayi yatõrõmlarõ için yatõrõmõn yapõlacağõ ildeki sanayi odalarõnca (Adana, Ankara,

Balõkesir, Denizli, Ege Bölgesi, Eskişehir, Gaziantep, İstanbul, Kayseri, Kocaeli ve Konya

Sanayi Odasõ) teşvik belgesi düzenlenerek, Hazine Müsteşarlõğõ Teşvik ve Uygulama

Genel Müdürlüğünce onaylanmaktadõr.

4 trilyon Türk Lirasõnõn üzerindeki imalat ve tarõmsal sanayi yatõrõmlarõ ile diğer

yatõrõmlarla ilgili projeler için başvurular, Hazine Müsteşarlõğõ Teşvik ve Uygulama Genel

Müdürlüğünce değerlendirilmektedir.


Uygulayan kuruluşlar

Gümrük Müsteşarlõğõ

Faydalanan hedef kitle

Teşvik Belgesi sahibi yatõrõmcõlar



Miktarõ ve Koşullarõ

Miktarõ: Teşvik belgesi kapsamõndaki makine ve teçhizata ilişkin yürürlükteki İthalat

Rejimi Kararõ gereğince ödenmesi gereken Gümrük Vergisi ve varsa Toplu Konut Fonu

Koşullarõ: Teşvik Belgesi kapsamõnda Gümrük Vergisi ve Toplu Konut Fonu

İstisnasõ destek unsurunun öngörülmüş olmasõ


193 sayõlõ Gelir Vergisi Kanununun Ek 1inci maddesi uyarõnca; dar mükellefiyete

tabi olanlar dahil, ticari veya zirai kazançlarõ üzerinden vergiye tabi mükelleflerin (adi

ortaklõklar, kollektif ve adi komandit şirketler ile kurumlar vergisi mükellefleri dahil), yatõrõm

indiriminden faydalanmasõ kabul edilmiş bulunan yatõrõmlarõ kapsamõnda yaptõklarõ ve

müteakip vergilendirme döneminde yapmayõ öngördükleri yatõrõm harcamalarõnõn ilgili

kazançlardan indirilmesidir. Aynõ Kanunun Ek 3üncü maddesi uyarõnca yatõrõm indirimi

oranõ, yatõrõm tutarõnõn %40õ olarak belirlenmiş olup Bakanlar Kurulu Kararõ ile bu oranõn

özel önem taşõyan sektörlerde yapõlacak yatõrõmlar için %100e, 250 milyon ABD Dolarõ

karşõlõğõ Türk Lirasõnõ aşan sõnai yatõrõmlar için %200e kadar artõrõlabileceği veya kanuni

orandan az olmamak üzere yeniden tespit edilebileceği ve bu oranõn, organize sanayi

bölgelerinde ve kalkõnmada öncelikli yörelerde % 100 olarak uygulanacağõ hüküm altõna

alõnmõştõr.

Bu bağlamda, Yatõrõmlarda Devlet Yardõmlarõ Hakkõnda Karar ile, özel önem

taşõyan sektör yatõrõmlarõ, normal yörelerde yapõlacak yatõrõmlar, bölgesel gelişmeye

yönelik yatõrõmlar ile yöre farkõ gözetilmeksizin Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin (KOBİ)

yatõrõmlarõ, AR-GE yatõrõmlarõ, çevre korumaya yönelik yatõrõmlar, enerji dahil altyapõ

yatõrõmlarõ, eğitim yatõrõmlarõ, sağlõk yatõrõmlarõ, turizm yatõrõmlarõ, maden istihracõna

yönelik yatõrõmlar, bilişim teknolojisi yatõrõmlarõ, yazõlõm geliştirme yatõrõmlarõ, genel amaçlõ

rehabilitasyon merkezleri ve huzurevleri yatõrõmlarõ, gemi ve yat inşa yatõrõmlarõ, tersane

yatõrõmlarõ, uçak ve helikopter yatõrõmlarõ, elektronik sanayi yatõrõmlarõ, Bilim ve Teknoloji

Yüksek Kurulu veya Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştõrma Kurumu tarafõndan belirlenen

öncelikli teknoloji alanõnda yapõlacak yatõrõmlar, özel amaçlõ bölgelerde yapõlacak

yatõrõmlar ve ileri teknoloji gerektiren, katma değeri yüksek, vergi gelirleri ve istihdam



artõrõcõ özelliklerden en az birini içeren ve sabit yatõrõm tutarõ 50 milyon ABD Dolarõ

karşõlõğõ Türk Lirasõnõn üzerindeki yatõrõmlar tanõmlanmõştõr.


Maliye Bakanlõğõ



Miktarõ ve koşullarõ

Miktarõ: Yatõrõm İndirimi oranlarõ;

Yöre farkõ gözetmeksizin;

i. Uluslararasõ rekabet gücü kazandõracak, yüksek teknoloji gerektiren, katma

değeri yüksek, vergi gelirleri ve istihdam artõrõcõ özelliklerden en az ikisini içeren

250 milyon ABD Dolarõ karşõlõğõ Türk Lirasõnõ aşan sõnai yatõrõmlar %200,

ii. Ar-ge yatõrõmlarõ %100,

iii. Çevre korumaya yönelik yatõrõmlar %100,

iv. Enerji dahil altyapõ yatõrõmlarõ %100,

v. Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu veya Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştõrma

Kurumu tarafõndan belirlenen öncelikli teknoloji alanõnda yapõlacak yatõrõmlar

%100,

vi. Elektronik sanayi yatõrõmlarõ %100,

vii. Gemi ve yat inşa yatõrõmlarõ %100,

viii. Tersane yatõrõmlarõ %100,

ix. Uçak ve helikopter yatõrõmlarõ %100,

x. Eğitim yatõrõmlarõ %100,

xi. Sağlõk yatõrõmlarõ %100,

xii. Turizm yatõrõmlarõ %100,

xiii. Maden istihracõna yönelik yatõrõmlar %100,



xiv. Bilişim teknolojisi yatõrõmlarõ %100,

xv. Yazõlõm geliştirme yatõrõmlarõ %100,

xvi. Genel amaçlõ rehabilitasyon merkezleri ve huzurevleri yatõrõmlarõ %100,

xvii. Bölgesel gelişmeye yönelik yatõrõmlar %100,

xviii. Özel amaçlõ bölgelerde yapõlacak yatõrõmlar %100,

xix. İleri teknoloji gerektiren, katma değeri yüksek, vergi gelirleri ve istihdam artõrõcõ

özelliklerden en az birini içeren ve sabit yatõrõm tutarõ 50 milyon ABD Dolarõ

tutarõ karşõlõğõ Türk Lirasõnõn üzerindeki yatõrõmlar %100,

xx. Maden istihracõyla beraber entegrasyon yatõrõmlarõ için de yöre farkõ

gözetmeksizin %100

Yöreler itibariyle;

i. Kalkõnmada öncelikli yörelerde yapõlacak yatõrõmlar %100,

ii. Normal yörelerde yapõlacak yukarõda belirtilen yatõrõm konularõ dõşõndaki diğer

yatõrõmlar %60,

iii. Gelişmiş yörelerde yapõlacak yukarõda belirtilen yatõrõm konularõ dõşõndaki diğer

yatõrõmlar %40.

Koşullarõ:

Teşvik Belgesi kapsamõnda yatõrõm indirimi destek unsurunun öngörülmüş olmasõ.

Ancak, Bazõ Kanunlarda Değişiklik Yapõlmasõ Hakkõnda 4842 sayõlõ Kanunun

24/4/2003 tarihi itibarõyla yürürlüğe giren 1inci maddesi uyarõnca, dar mükellefiyete tabi

olanlar dahil, ticari veya zirai kazançlarõ üzerinden vergiye tabi mükelleflerin (adi

ortaklõklar, kollektif ve adi komandit şirketler ile kurumlar vergisi mükellefleri dahil),

faaliyetlerinde kullanmak üzere satõn aldõklarõ veya imal ettikleri amortismana tabi iktisadi

kõymetlerin maliyet bedellerinin %40õnõ vergi matrahlarõnõn tespitinde ilgili kazançlarõndan

indirim konusu yapacaklardõr. Yapõlan bu düzenleme ile yatõrõm indirimi destek unsuru

olmaktan çõkarõlmõş olup, söz konusu Kanun hükümleri uyarõnca yatõrõmcõlar 5 milyar Türk

Lirasõnõn üzerindeki amortismana tabi iktisadi kõymetler için Teşvik Belgesi düzenlenmesi



şartõ aranmaksõzõn, %40 oranõnda yatõrõm indiriminden yararlanabilecektir. Ayrõca yapõlan

düzenleme ile yatõrõm indiriminden yapõlan gelir vergisi stopajõ kaldõrõlmõştõr.


3065 sayõlõ Katma Değer Vergisi Kanunu gereğince, katma değer vergisi

mükellefiyeti bulunan yatõrõmcõlara Yatõrõm Teşvik Belgesi kapsamõnda yapõlacak makine

ve teçhizat ithal ve yerli teslimleri Katma Değer Vergisinden istisna edilmektedir.


Maliye Bakanlõğõ,




Miktarõ: İthal ve yerli makine ve teçhizatlar için KDV oranõnda

Koşullarõ: Teşvik Belgesi kapsamõnda Katma Değer Vergisi İstisnasõ destek

unsurunun öngörülmüş olmasõ

4. Vergi, resim ve harç istisnasõ,


Maliye Bakanlõğõ ve kredi kullandõran bankalar



Miktarõ ve koşullarõ:

Miktarõ:

a) Teşvik belgesinde öngörülen yabancõ kaynak tutarõnõ geçmemek üzere bir yõl ve

daha uzun vadeli olarak yurt içinden veya dõşõndan sağlanacak yatõrõm kredilerinin

alõnmasõ ve geri ödenmesi işlemleriyle ilgili olarak,

b) Teşvik belgeli yatõrõma ilişkin gayrimenkullerin ve irtifak haklarõnõn ayni sermaye

olarak konulmasõ halinde bunlarõn şirket adõna tapuya tescili işlemleri ve bu işlemlerle ilgili



olarak düzenlenecek kağõtlar 1/7/1964 tarihli ve 488 sayõlõ Kanuna göre ödenmesi

gereken Damga Vergisi miktarõ ve 2/7/1964 tarihli ve 492 sayõlõ Kanuna göre ödenmesi

gereken harçlardan istisna edilmektedir.

Koşullarõ:

Teşvik Belgesi kapsamõnda vergi, resim ve harç istisnasõ destek unsurunun

öngörülmüş olmasõ gerekmektedir.

3505 sayõlõ Kanunun geçici 2nci maddesine göre yatõrõmcõnõn, Teşvik Belgesi

kapsamõnda gerçekleştirdiği yatõrõmõnõn tamamlanmasõnõ müteakip 2 yõl içinde 1000 ABD

Dolarõ tutarõnda ihracat yapacağõna dair taahhütte bulunmasõ gerekmektedir;


1/1/2004 tarihi itibarõyla yürürlüğe girecek olan ilgili maddeleri uyarõnca, Yatõrõm Teşvik

Belgesi şartõ aranmaksõzõn yurt içi ve yurt dõşõ kredi kuruluşlarõnca kullandõrõlan ve

ortalama vadesi bir yõl ve daha uzun süreli nakdi yatõrõm kredileri nedeniyle verilen

teminatlarla ilgili işlemlerin 492 sayõlõ Kanuna göre harçlardan, yurt içi ve yurt dõşõ kredi

kuruluşlarõndan temin edilen ve ortalama vadesi bir yõl ve daha uzun süreli olan nakdi

yatõrõm kredileri nedeniyle düzenlenen kağõtlarõn (kredilerin kullanõmõ hariç) 488 sayõlõ

Kanuna göre damga vergisinden istisna edileceği yönünde düzenleme yapõlmõştõr.

Böylece bu teşvik aracõ otomatik olarak uygulanõr hale gelmiştir.

5. Bütçeden İşletme ve Yatõrõm Kredisi Tahsisi

Yatõrõmlarda Devlet Yardõmlarõ Hakkõnda 2002/4367 sayõlõ Karar uyarõnca bütçe

kaynaklarõndan araştõrma-geliştirme yatõrõmlarõ, çevre korumaya yönelik yatõrõmlar,

öncelikli teknoloji alanõnda yapõlacak yatõrõmlar, teknoloji geliştirme bölgelerinde yapõlacak

yatõrõmlar, bölgesel gelişmeye yönelik yatõrõmlar, bölgesel gelişmeye yönelik yatõrõmlar

kapsamõndaki illere ve gelişmiş yörelerden kalkõnmada öncelikli yörelere ve özel amaçlõ

bölgelere taşõnacak yatõrõmlar için yatõrõm kredisi ile kalkõnmada öncelikli yörelerde

yapõlacak imalat sanayi, tarõmsal sanayi ve madencilik yatõrõmlarõ için yatõrõm ve işletme kredisi öngörülebilmektedir.



Uygulayan kuruluşlar:

Hazine Müsteşarlõğõ (Teşvik ve Uygulama Genel Müdürlüğü ile Yabancõ Sermaye

Genel Müdürlüğü), Türkiye Kalkõnma Bankasõ, Türkiye Halk Bankasõ, T.C. Ziraat Bankasõ,

Türkiye Vakõflar Bankasõ ve Türkiye Sõnai Kalkõnma Bankasõ.

Faydalanan hedef kitle:


Miktarõ ve Koşullarõ:

Miktarõ:

• Ar-ge yatõrõmlarõ, çevre korumaya yönelik yatõrõmlar, öncelikli teknoloji

alanõnda yapõlacak yatõrõmlar, teknoloji geliştirme bölgelerinde yapõlacak yatõrõmlar,

bölgesel gelişmeye yönelik yatõrõmlar kapsamõndaki illere ve gelişmiş yörelerden

kalkõnmada öncelikli yörelere ve özel amaçlõ bölgelere taşõnacak yatõrõmlar için tahsis

edilecek kredi miktarõ faizsiz sabit yatõrõmõn % 50 si kadar olup, bu miktar 400 milyar Türk

Lirasõnõ,

• Kalkõnmada öncelikli yörelerde imalat sanayi, tarõmsal sanayi ve madencilik

konularõnda yapõlacak yatõrõmlar için tahsis edilecek yatõrõm kredisi miktarõ faizsiz sabit

yatõrõmõn %50si kadar olup, bu miktar 500 milyar Türk Lirasõnõ, aracõ bankaca işletme

sermayesi yetersizliği de dikkate alõnarak tespit edilecek işletme kredisi miktarõ 200 milyar

Türk Lirasõnõ,

• Bölgesel gelişmeye yönelik yatõrõmlar için tahsis edilecek yatõrõm kredisi

miktarõ ise faizsiz sabit yatõrõmõn % 30 u kadar olup, bu miktar 4,5 trilyon Türk Lirasõnõ

geçemez.

Koşullarõ:

• Yatõrõmõn yukarõda belirtilen yatõrõmlar kapsamõnda olmasõ

• Ar-ge yatõrõmlarõ, çevre korumaya yönelik yatõrõmlar, teknoloji geliştirme

bölgelerinde yapõlacak yatõrõmlar ve öncelikli teknoloji alanõnda yapõlacak yatõrõm

konularõnda aynõ yatõrõm için başka bir kamu kuruluşundan nakdi devlet desteği alõnmamõş

olmasõ.



• Teknoloji geliştirme bölgelerinde yapõlacak yatõrõmlarda, 19/6/2002 tarihli ve

24790 sayõlõ Resmi Gazetede yayõmlanan Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama

Yönetmeliğinde tanõmlanan yönetici şirketin, öncelikli teknoloji alanõnda yapõlacak

yatõrõmlarda Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu veya TÜBİTAKõn, Ar-Ge yatõrõmlarõnda

TÜBİTAKõn, çevre korumaya yönelik yatõrõmlarda Çevre Bakanlõğõnõn uygun görüşünün

alõnmasõ,

• Kalkõnmada öncelikli yörelerde imalat sanayi, tarõmsal sanayi ve madencilik

konularõnda yapõlacak yatõrõmlar için aracõ bankaca işletme sermayesi yetersizliği dikkate

alõnarak tespit edilecek işletme kredisinin kullandõrõlabilmesi için, Bölge Çalõşma

Müdürlüğünden alõnacak yazõ ile, söz konusu yatõrõm bünyesinde müracaat tarihi itibarõyla

asgari 50 kişilik istihdam bulunduğunun tevsik edilmesi,

• Bölgesel gelişmeye yönelik yatõrõmlar için, aracõ bankaca ekonomik, mali ve

teknik yönden projenin değerlendirilmesine ilişkin uygun görüş alõnmasõ.

Kullandõrõlacak yatõrõm kredilerinden;

1- AR-GE yatõrõmlarõ, teknoloji geliştirme bölgelerinde yapõlacak yatõrõmlar, çevre

korumaya yönelik yatõrõmlar, öncelikli teknoloji alanõnda yapõlacak yatõrõmlar, bölgesel

gelişmeye yönelik yatõrõmlar kapsamõndaki illere ve gelişmiş yörelerden kalkõnmada

öncelikli yörelere ve özel amaçlõ bölgelere taşõnacak yatõrõmlar ile kalkõnmada öncelikli

yörelerde imalat sanayi, tarõmsal sanayi ve madencilik konularõnda yapõlacak yatõrõmlar

için tahsis edilecek yatõrõm kredileri, 1 yõl ödemesiz dönem olmak üzere toplam 5 yõl

vadeli,

2- Bölgesel gelişmeye yönelik yatõrõmlar kapsamõnda tahsis edilecek yatõrõm kredisi,

3 yõl ödemesiz dönem olmak üzere toplam 6 yõl vadeli,

3- Kalkõnmada öncelikli yörelerde imalat sanayi, tarõmsal sanayi ve madencilik

konularõnda yapõlacak yatõrõmlar için tahsis edilecek işletme kredisi 2 yõl vadeli olup,

ödemesiz dönem bulunmamaktadõr. Kullandõrõlan kredilerin faiz oranõ; yatõrõm kredilerinde

%20, işletme kredilerinde ise %30dur.



Yatõrõmlarda Devlet Yardõmlarõ Hakkõnda Karar uyarõnca Teşvik ve Uygulama Genel

Müdürlüğünce düzenlenen teşvik belgelerine ilişkin bilgiler aşağõda sunulmuştur.

1998-2002 YILLARI ARASINDA VERİLEN YATIRIM TEŞVİK BELGELERİNİN SEKTÖREL DAĞILIMI

1998 1999 2000 2001 2002 TOPLAM BELGE SAYISI (ADET)

TARIM 145 109 94 51 44 443MADENCİLİK 135 93 85 63 101 477İMALAT 2.472 1.601 2.093 1.299 1.953 9.418ENERJİ 46 48 46 46 29 215HİZMETLER 1.493 1.117 1.203 695 875 5.383TOPLAM 4.291 2.968 3.521 2.154 3.002 15.936

SABİT YATIRIM TUTARI (MİLYAR TL) TARIM 91.814 99.141 129.434 100.244 179.577 600.210MADENCİLİK 94.725 57.785 81.205 100.392 654.166 988.273İMALAT 2.204.218 2.218.726 3.474.501 5.656.324 8.930.358 22.484.127ENERJİ 237.962 230.893 2.110.804 1.846.037 491.365 4.917.061HİZMETLER 1.865.869 2.622.642 2.965.194 2.895.565 4.974.132 15.323.403TOPLAM 4.494.587 5.229.187 8.761.139 10.598.561 15.229.599 44.313.074

DÖVİZ TAHSİSİ (1000 ABD $) TARIM 108.899 89.221 84.054 44.109 51.992 378.275MADENCİLİK 184.060 71.909 73.538 51.799 227.662 608.968İMALAT 5.195.933 3.168.695 3.438.053 3.419.876 4.158.423 19.380.980ENERJİ 405.584 298.483 1.585.342 1.189.728 185.466 3.664.603HİZMETLER 3.618.876 2.715.087 2.147.563 1.376.147 1.486.198 11.343.871TOPLAM 9.513.352 6.343.395 7.328.550 6.081.659 6.109.741 35.376.697

İSTİHDAM (KİŞİ) TARIM 7.405 4.694 5.390 3.024 3.251 23.764MADENCİLİK 5.095 2.758 2.625 2.246 6.499 19.223İMALAT 147.246 91.819 92.037 62.677 87.962 481.741ENERJİ 673 534 1.747 1.232 311 4.497HİZMETLER 125.371 94.031 87.041 33.746 44.783 384.972TOPLAM 285.790 193.836 188.840 102.925 142.806 914.197

KAYNAK: HM/TUGM



Yatõrõmlarda Devlet Yardõmlarõ Hakkõnda Karar uyarõnca Yabancõ Sermaye Genel

Müdürlüğünce 1998-2002 döneminde düzenlenen Yatõrõm Teşvik ve İzin Belgelerine

ilişkin bilgiler aşağõda sunulmuştur.

BELGE SAYISI

TOPLAMYATIRIM-$

TOPLAM DÖVİZ İHTİYACI-$

TOPLAM İSTİHDAM

43 206.340.254 35.944.462 2.66429 135.224.033 45.674.562 824

940 9.771.940.705 5.460.581.038 72.732248 11.115.700.490 6.314.882.690 40.80214 4.168.878.054 1.837.837.894 712

1274 25.398.083.536 13.694.920.646 117.734

KAYNAK: HM/YSGM

B. KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ İŞLETMELERİN YATIRIMLARINDA DEVLET YARDIMLARI (Hazine Müsteşarlõğõ KOBİ Teşvik Mevzuatõ)

Yürürlükte bulunan Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Yatõrõmlarõnda Devlet

Yardõmlarõ Hakkõnda 21/12/2000 tarihli ve 2000/1822 sayõlõ Karar uyarõnca, KOBİ

yatõrõmlarõ, bağõmsõz nitelikteki veya sermayesinin en fazla %25i büyük işletmelere ait

olan mikro, küçük ve orta ölçekli işletmeler olarak tanõmlanmõştõr. Ayrõca KOBİ olarak

nitelendirilecek yatõrõmlar;

a) İmalat ve tarõmsal sanayi sektöründe faaliyette bulunan işletmelerden; kanuni

defter kayõtlarõnda arsa ve bina hariç, makine ve teçhizat, tesis, taşõt araç ve gereçleri,

döşeme ve demirbaşlarõ toplamõnõn net tutarõ 600 milyar Türk Lirasõnõ aşmayan (10 Eylül 2003 tarihi itibarõyla 950 milyar Türk Lirasõ olarak yeniden düzenlenmiştir.);

1) 50 ila 250 işçi çalõştõran orta ölçekli,

2) 10 ila 49 işçi çalõştõran küçük ölçekli,

3) 1 ila 9 işçi çalõştõran mikro ölçekli,

işletmelerin yatõrõmlarõ,

b) Çanakkale il sõnõrlarõnõn güneyi ile İçel il sõnõrlarõnõn doğusu arasõnda kalan 3 km.

derinliğindeki kõyõ şeridi ve Nevşehir ilinde Merkez, Ürgüp ve Avanos ilçe sõnõrlarõ dõşõnda



yapõlacak turizm yatõrõmlarõ (konaklama tesisleri) ile mevcut konaklama tesislerinin

modernizasyonu yatõrõmlarõ,

c) Kalkõnmada öncelikli yörelerde sağlõk alanõnda yapõlacak yatõrõmlar,

d) Kalkõnmada öncelikli yörelerde yapõlacak eğitim yatõrõmlarõ ile gelişmiş ve normal

yörelerde yapõlacak ilk ve orta eğitim yatõrõmlarõna ait tevsi ve modernizasyon yatõrõmlarõ,

e) Madencilikle iştigal eden işletmelerin, istihraç, işleme veya zenginleştirme

yatõrõmlarõ,

f) Yazõlõm geliştirme yatõrõmlarõ

olarak belirlenmiştir.


Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin kalkõnma planlarõ ve yõllõk programlarda

öngörülen hedefler ile Avrupa Birliği normlarõna ve uluslararasõ anlaşmalara uygun olarak

desteklenmelerini, uluslararasõ düzeyde rekabet edebilmelerini teminen üretim, kalite ve

standartlarõnõ artõrmalarõnõ, istihdam yaratmalarõnõ sağlamak.

Destek Programõnõn Hukuki Dayanağõ (Kanun, kararname, yönetmelik, tebliğ v.b.)

14.05.1964 tarihli ve 474 sayõlõ Gümrük Kanununa Bağlõ Gümrük Giriş Tarife

Cetvelinin Değiştirilmesi Hakkõnda Kanun un değişik 2 nci 28.07.1967 tarih ve 933 sayõlõ

kanunun 3/c, 20.6.2001 tarihli ve 4684 sayõlõ kanunun geçici 3. maddeleri ile 2.2.1984

tarihli ve 2976 sayõlõ kanun hükümlerine istinaden çõkarõlmõş olan 21.12.2000 tarihli ve

2000/1822 sayõlõ Küçük Ve Orta Ölçekli İşletmelerin Yatõrõmlarõnda Devlet Yardõmlarõ

Hakkõnda Karar. (Resmi Gazete Tarih ve Sayõsõ: 18.01.2001 tarih ve 24291 sayõ). Küçük

Ve Orta Ölçekli İşletmelerin Yatõrõmlarõnda Devlet Yardõmlarõ Hakkõnda Kararõn

Uygulanmasõna İlişkin Tebliğ (Tebliğ No:2001/1). (Yayõmlandõğõ Resmi Gazete Tarih ve

Sayõsõ: 18.02.2001-24322)

(Not: 10.09.2003 tarih ve 25225 sayõlõ Resmi Gazetede yayõmlanan 2003/1 sayõlõ

Genelge ile KOBİ teşvik belgesi ile ilgili uygulanmakta olan tutarlar arttõrõlmõştõr.)



Destek Programõnõn Süresi

Süresiz

Destek Programõnõn Kaynağõ ve Miktarõ:

Genel Bütçeden ayrõlan Yatõrõmlarõ Teşvik Hizmetleri Ödeneği

Destek Programõnõn Uygulanmasõnda Kullanõlan Destek Araçlarõ




4. Vergi, resim ve harç istisnasõ

5. Bütçeden İşletme ve Yatõrõm Kredisi Tahsisi

1. Gümrük Vergisi ve Toplu Konut Fonu istisnasõ,


Gümrük Müsteşarlõğõ


KOBİ Teşvik Belgesi sahibi yatõrõmcõlar


Miktarõ:

Teşvik belgesi kapsamõndaki makine ve teçhizata ilişkin yürürlükteki İthalat Rejimi

Kararõ gereğince ödenmesi gereken Gümrük Vergisi ve varsa Toplu Konut Fonu

Koşullarõ:

KOBİ Teşvik Belgesi Kapsamõnda Gümrük Vergisi ve Toplu Konut Fonu İstisnasõ

Destek unsurunun öngörülmüş olmasõ

2. Yatõrõm İndirimi


Maliye Bakanlõğõ




KOBİ Teşvik Belgesi Sahibi Yatõrõmcõlar


Miktarõ:

KOBİ yatõrõmlarõ için Yatõrõm indirimi oranlarõ;

Yatõrõmõn Türü Yatõrõm İndirimi Oranõ Organize sanayi bölgelerinde yapõlacak yatõrõmlar % 100 Kalkõnmada öncelikli yörelerde yapõlacak yatõrõmlar % 100 Normal yörelerde yapõlacak yatõrõmlar % 100 Gelişmiş yörelerde yapõlacak AR-GE yatõrõmlarõ % 100 Çevre korumaya yönelik yatõrõmlar % 100 Turizm(konaklama tesisi) yatõrõmlarõ % 100 Eğitim yatõrõmlarõ % 100 Madencilik yatõrõmlarõ % 100 Yazõlõm geliştirme yatõrõmlarõ % 100 Teknoloji geliştirme bölgelerinde yapõlacak yatõrõmlar % 100 Küçük sanayi sitelerinde yapõlacak yatõrõmlar % 100 Küçük sanayi sitelerinden oluşan organize küçük sanayi bölgelerinde yapõlacak yatõrõmlar

% 100

Gelişmiş yörelerde yapõlacak diğer yatõrõmlar % 60

Koşullarõ:

KOBİ Teşvik Belgesi Kapsamõnda Yatõrõm indirimi Destek unsurunun öngörülmüş

olmasõ


24/4/2003 tarihi itibarõyla yürürlüğe giren 1 inci maddesi uyarõnca dar mükellefiyete tabi

olanlar dahil, ticari veya zirai kazançlarõ üzerinden vergiye tabi mükelleflerin (adi

ortaklõklar, kollektif ve adi komandit şirketler ile kurumlar vergisi mükellefleri dahil),

faaliyetlerinde kullanmak üzere satõn aldõklarõ veya imal ettikleri amortismana tabi iktisadi

kõymetlerin maliyet bedellerinin %40õnõ vergi matrahlarõnõn tespitinde ilgili kazançlarõndan

indirim konusu yapacaklardõr. Yapõlan bu düzenleme ile yatõrõm indirimi destek unsuru

olmaktan çõkarõlmõş olup, söz konusu Kanun hükümleri uyarõnca KOBİler, 5 milyar Türk

Lirasõnõn üzerindeki amortismana tabi iktisadi kõymetler için KOBİ Yatõrõm Teşvik Belgesi



şartõ aranmaksõzõn %40 oranõnda yatõrõm indiriminden yararlanabilecektir. Ayrõca yapõlan

düzenleme ile yatõrõm indiriminden yapõlan gelir vergisi stopajõ kaldõrõlmõştõr.



Maliye Bakanlõğõ,




Miktarõ: İthal ve yerli makine ve teçhizatlar için KDV oranõnda

Koşullarõ: KOBİ Yatõrõm Teşvik Belgesi Kapsamõnda Katma Değer Vergisi İstisnasõ

destek unsurunun öngörülmüş olmasõ

4. Vergi, resim ve harç istisnasõ,


Maliye Bakanlõğõ ve kredi kullandõran bankalar




Miktarõ:

a) Teşvik belgesinde öngörülen yabancõ kaynak tutarõnõ geçmemek üzere bir yõl ve

daha uzun vadeli olarak yurt içinden veya dõşõndan sağlanacak yatõrõm kredilerinin

alõnmasõ ve geri ödenmesi işlemleri ile ilgili olarak,

b) Teşvik belgeli yatõrõma ilişkin gayrimenkullerin ve irtifak haklarõnõn ayni sermaye

olarak konulmasõ halinde bunlarõn şirket adõna tapuya tescili, işlemleri ve bu işlemlerle ilgili

olarak düzenlenecek kağõtlar 1/7/1964 tarihli ve 488 sayõlõ Kanuna göre Damga

Vergisinden ve 2/7/1964 tarihli ve 492 sayõlõ Kanuna göre harçlardan istisna edilir



Koşullarõ:

KOBİ Teşvik Belgesi kapsamõnda vergi, resim ve harç istisnasõ destek unsurunun

öngörülmüş olmasõ gerekmektedir.


1/1/2004 tarihi itibarõyla yürürlüğe girecek olan ilgili maddeleri uyarõnca, Yatõrõm Teşvik

Belgesi şartõ aranmaksõzõn yurt içi ve yurt dõşõ kredi kuruluşlarõnca kullandõrõlan ve

ortalama vadesi bir yõl ve daha uzun süreli nakdi yatõrõm kredileri nedeniyle verilen

teminatlarla ilgili işlemlerin 492 sayõlõ Kanuna göre harçlardan, yurt içi ve yurt dõşõ kredi

kuruluşlarõndan temin edilen ve ortalama vadesi bir yõl ve daha uzun süreli olan nakdi

yatõrõm kredileri nedeniyle düzenlenen kağõtlarõn (kredilerin kullanõmõ hariç) 488 sayõlõ

Kanuna göre damga vergisinden istisna edileceği yönünde düzenleme yapõlmõştõr.

Böylece bu destek otomatik olarak uygulanmaya başlanmõştõr.

5. Bütçe Kaynaklõ İşletme ve Yatõrõm Kredisi tahsisi.

Uygulayan kuruluşlar:

Hazine Müsteşarlõğõ (TUGM), Türkiye Halk Bankasõ ve Türkiye Kalkõnma Bankasõ

Faydalanan hedef kitle:


Miktarõ ve Koşullarõ:

Bütçe kaynaklõ krediler;

Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Yatõrõmlarõnda Devlet Yardõmlarõ Hakkõnda Karar

uyarõnca,

a) Bütçe kaynaklõ krediler;

a.1) Makine ve teçhizat alõmõ ile turizm, eğitim ve sağlõk yatõrõmlarõnda ayrõca bina

inşaat harcamalarõ için yatõrõm kredisi,

a.2) Hammadde, ara malõ ve işletme malzemesine yönelik olarak işletme kredisi

olarak kullandõrõlmaktadõr.



Bütçeden, imalat ve tarõmsal sanayi sektörlerinde yapõlacak yatõrõmlar için faizsiz

sabit yatõrõm tutarõnõn aşağõda belirtilen oranlarõnda yatõrõm kredisi tahsis edilebilmektedir.

Araştõrma-geliştirme yatõrõmlarõ, çevre korumaya yönelik yatõrõmlar, teknoloji

geliştirme bölgelerinde yapõlacak yatõrõmlar ve organize sanayi bölgelerinde (özel organize

sanayi bölgeleri ve küçük sanayi sitelerinden oluşan organize küçük sanayi bölgeleri

dahil) gerçekleştirilecek yatõrõmlar için yukarõda belirtilen oranlara 10 puan ilave

edilmektedir.

b) Ayrõca imalat ve tarõmsal sanayi dõşõndaki diğer KOBİ yatõrõmlarõna tahsis

edilecek kredi miktarõnõn tespitinde, faizsiz toplam sabit yatõrõm tutarõnõn;

b.1) Turizm yatõrõmlarõ (konaklama tesisleri) ve yazõlõm geliştirme yatõrõmlarõ için;

! Kalkõnmada öncelikli yörelerde yapõlacak yatõrõmlarda %40õ,

! Normal yörelerde yapõlacak yatõrõmlarda %30u,

! Gelişmiş yörelerde yapõlacak yatõrõmlarda %20si,

b.2) Eğitim yatõrõmlarõ için,

! Kalkõnmada öncelikli yörelerde yapõlacak yatõrõmlarda %50si,

! Normal yörelerde yapõlacak yatõrõmlarda %40õ,

! Gelişmiş yörelerde yapõlacak yatõrõmlarda %30u,

b.3) Sağlõk yatõrõmlarõ ve madencilik yatõrõmlarõnda %60õ, dikkate alõnmaktadõr.

c) Bütçeden öngörülen yatõrõm kredisi miktarõ azami 300 milyar Türk Lirasõdõr.

(10.09.2003 tarihi itibarõyla 475 milyar Türk Lirasõdõr.)

Kalkõnmada Öncelikli Yöre Normal Yöre Gelişmiş Yöre

Mikro ölçekli işletmeler % 60 % 50 % 40 Küçük ölçekli işletmeler % 50 % 40 % 30 Orta ölçekli işletmeler % 40 % 30 % 20



d) Yatõrõm kredisi ile birlikte işletme kredisi talep edilmesi halinde; üç aylõk

işletme sermayesi ihtiyacõnõ geçmemek kaydõyla hammadde ve işletme malzemesi

ihtiyacõnõn karşõlanabilmesini teminen, faizsiz sabit yatõrõm tutarõnõn %20sine kadar

işletme kredisi tahsis edilebilmekte olup bu miktar azami 120 milyar Türk Lirasõdõr.

(10.09.2003 tarihi itibarõyla 190 milyar Türk Lirasõdõr.)

e) Sadece işletme kredisi kullandõrõlmasõ halinde tahsis edilebilecek azami

kredi tutarõ, üç aylõk işletme sermayesi ihtiyacõnõ geçmemek kaydõyla, 50 milyar Türk

Lirasõdõr. (10.09.2003 tarihi itibarõyla 75 milyar Türk Lirasõdõr.)

f) KOBİ işletmelerinde toplam sabit yatõrõmõn; gelişmiş ve normal yörelerde en

az %30'unun, kalkõnmada öncelikli yörelerde en az %20sinin özkaynaklardan

karşõlanmasõ gerekmektedir.

g) KOBİlerin serbest bölgelerde sadece imalat sektöründe yapacaklarõ

yatõrõmlarõ için KOBİ teşvik belgesi düzenlenebilmektedir. Bu yatõrõmlar için faizsiz sabit

yatõrõmõn aşağõda yer alan oranlarõnda yatõrõm kredisi öngörülebilmektedir.

- Mikro ölçekli işletmeler için % 40

- Küçük ölçekli işletmeler için % 30

- Orta ölçekli işletmeler için % 20

h) Münhasõran KOBİlere kredi teminatõ sağlamak üzere kurulan ve bu

faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlarõ teminat sorumluluk fonlarõna ekleyen ve bu fonlarõ

ortaklarõna dağõtmayan kuruluşlar olarak tanõmlanan kredi garanti kuruluşlarõnca KOBİ

teşvik belgeli yatõrõmlarla ilgili olarak bir takvim yõlõ içinde verilen toplam teminatõn

%10unu geçmemek kaydõyla, kredi garanti kuruluşlarõnõn bu sürede KOBİ teşvik belgeli

yatõrõmlar için üstlendikleri garanti/kefalet dolayõsõyla bankalara ödemek zorunda kaldõklarõ

toplam tazmin tutarlarõnõn %50si Bütçeden karşõlanmaktadõr.

i) Küçük ve orta ölçekli işletmeler ile mikro işletmelerin yatõrõmlarõna ortak

olmak suretiyle finansman desteği sağlamak ve danõşmanlõk hizmeti vermek üzere

kurulmuş işletmeler olarak tanõmlanan KOBİ yatõrõmlarõna ortaklõk şirketlerine, bir önceki

yõlda KOBİlere iştirak edilen toplam sermaye payõnõn %20sini geçmemek kaydõyla, aracõ



bankalar kanalõyla Bütçeden kredi kullandõrõlabilmektedir. Söz konusu şirketlerin bu

krediden yararlanabilmeleri için;

1) Toplam sermaye katkõsõnõn ödenmiş sermayenin 3 katõnõ geçmemesi,

2) Sermaye katkõsõnõn KOBİlerin sabit yatõrõm projeleri için yapõlmasõ ve KOBİlerde

sermayenin en fazla %25i kadar olmasõ,

3) KOBİlere sermaye payõ konulmak suretiyle oluşturulacak ortaklõğõn en geç 10 yõl

içinde sona ereceğine dair aracõ bankaya taahhütte bulunulmasõ,

4) KOBİ ile borç alacak ilişkisine girilmemesi gerekmektedir.

j) KOBİ yatõrõmlarõna ortaklõk şirketlerinin kullanabilecekleri azami kredi miktarõ

bir takvim yõlõ içinde 800 milyar Türk Lirasõdõr. (10.09.2003 tarihi itibarõyla 1.250 milyar

Türk Lirasõdõr.)

Kullandõrõlabilecek kredi dört yõl vadeli olup, anapara ve faiz ödemeleri altõşar aylõk

dönemler halinde yapõlõr. Bu kredinin faiz oranõ %15tir.

Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Yatõrõmlarõnda Devlet Yardõmlarõ Hakkõnda Karar

uyarõnca Teşvik ve Uygulama Genel Müdürlüğünce düzenlenen KOBİ teşvik belgelerine

ilişkin bilgiler aşağõda sunulmuştur.



1998-2002 YILLARI ARASINDA VERİLEN KOBİ TEŞVİK BELGELERİNİN SEKTÖREL DAĞILIMI

1998 1999 2000 2001 2002 TOPLAM BELGE SAYISI (ADET)

İMALAT 8791097 758 158 234 3126TARIMSAL SANAYİ 292 598 471 83 121 1565EĞİTİM 0 0 0 0 2 2MADENCİLİK 0 0 0 3 9 12SAĞLIK 0 0 0 0 4 4TURİZM 0 0 0 0 16 16TOPLAM 1171 1695 1229 244 386 4725

SABİT YATIRIM TUTARI (MİLYAR TL) İMALAT 25.625 38.239 32.295 9.430 40.732 146.321TARIMSAL SANAYİ 7.562 19.740 16.804 5.231 16.448 65.785EĞİTİM 0 0 0 0 665 665MADENCİLİK 0 0 0 324 1.592 1.916SAĞLIK 0 0 0 0 859 859TURİZM 0 0 0 0 4.757 4.757TOPLAM 33.187 57.979 49.099 14.985 65.053 220.303

YATIRIM KREDİSİ (MİLYAR TL) İMALAT 11.713 16.875 14.759 2.607 11.442 57.396TARIMSAL SANAYİ 3.864 8.762 6.926 1.820 5.440 26.812EĞİTİM 0 0 0 0 332 332MADENCİLİK 0 0 0 115 501 616SAĞLIK 0 0 0 0 499 499TURİZM 0 0 0 0 1.596 1.596TOPLAM 15.577 25.637 21.685 4.542 19.810 87.251

İŞLETME KREDİSİ (MİLYAR TL) İMALAT 2.659 10.310 8.757 2.218 4.779 28.723TARIMSAL SANAYİ 1.197 6.453 6.315 1.206 2.652 17.823EĞİTİM 0 0 0 0 0 0MADENCİLİK 0 0 0 43 178 221SAĞLIK 0 0 0 0 22 22TURİZM 0 0 0 0 191 191TOPLAM 3.856 16.763 15.072 3.467 7.822 46.980

TOPLAM KREDİ TUTARI (MİLYAR TL) İMALAT 14.372 27.185 23.516 4.825 16.221 86.119TARIMSAL SANAYİ 5.061 15.215 13.241 3.026 8.092 44.635EĞİTİM 0 0 0 0 332 332MADENCİLİK 0 0 0 158 679 837SAĞLIK 0 0 0 0 521 521TURİZM 0 0 0 0 1.787 1.787TOPLAM 19.433 42.400 36.757 8.009 27.632 134.231

İSTİHDAM (KİŞİ) İMALAT 9.729 6.925 3.632 413 833 21.532TARIMSAL SANAYİ 2.388 3.297 1.955 241 485 8.366EĞİTİM 0 0 0 0 70 70MADENCİLİK 0 0 0 15 45 60SAĞLIK 0 0 0 0 14 14TURİZM 0 0 0 0 50 50TOPLAM 12.117 10.222 5.587 669 1.497 30.092



C. PROGRAMLAR İLE İLGİLİ GÖRÜŞLER

1. TEŞVIK VE UYGULAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜNÜN GÖRÜŞÜ

Destek Araçlarõnõn Etkinliğinin Değerlendirilmesi

Vergisel nitelikli destek unsurlarõnõn uygulamasõnõn Maliye Bakanlõğõ ve Gümrük

Müsteşarlõğõ ve bağlõ birimlerince yürütülmesi nedeniyle, Teşvik Belgelerinde öngörülen

destek araçlarõnõn etkinliğinin değerlendirilmesi ancak Maliye Bakanlõğõndan ve Gümrük

Müsteşarlõğõndan veri temin etmekle mümkün olacaktõr.

Maliye Bakanlõğõndan talep edilmesine rağmen uygulanan desteklerin miktarõ

bildirilmediğinden, etkinlik değerlendirilmesi yapõlamamaktadõr.

AB/DTÖye uygunluğu (Tanõm çerçevesinde)

Bilindiği üzere, Türkiye ile Avrupa Birliği arasõnda bir Gümrük Birliği tesis eden, 6

Mart 1995 tarih ve 1/95 sayõlõ Ortaklõk Konseyi Kararõ'nda (OKK) Türkiye'de uygulanmakta

olan devlet yardõmlarõnõn Toplulukta geçerli bulunan "çerçeve ve ilke kararlarõ" ile

uyumlaştõrõlmasõnõ öngören hükümlere yer verilmiştir. Müktesebatõn uyumlaştõrõlmasõ

hususunda, ABnin devlet yardõmlarõ alanõndaki mevzuatõ yakõndan takip edilmekte olup,

Yatõrõmlarda Devlet Yardõmlarõ konusundaki mevzuatõmõz, AB ile Türkiye arasõnda

Gümrük Birliğini kuran 1/95 sayõlõ Ortaklõk Konseyi Kararõ ile AB mevzuatõna büyük ölçüde

uyumlaştõrõlmõştõr.

Diğer taraftan, 1999 yõlõnda gerçekleştirilen Helsinki Zirvesinde Türkiyenin Adaylõk

statüsünü kazanmasõnõn ardõndan Türkiye, katõlõm olarak adlandõrõlan yeni bir süreç

içerisine girmiş bulunmaktadõr. Bu dönem, 1/95 sayõlõ OKKna göre Türkiyenin devlet

yardõmlarõ da dahil olmak üzere pekçok alanda daha ileri seviyede bir mevzuat uyumu

gerçekleştirmesini zorunlu kõlmaktadõr.

Bu kapsamda, Avrupa Komisyonu Topluluk Müktesebatõnõn Üstlenilmesindeki

öncelikleri belirlemek üzere 8 Kasõm 2000 tarihinde Katõlõm Ortaklõğõ belgesini

yayõnlamõştõr. Topluluk Mevzuatõnõn üstlenilmesine ilişkin kõsa ve orta vadeli önceliklerin

belirlendiği söz konusu dokümanõn bölgesel politikalar alt başlõğõ altõnda Türkiyeden kõsa

vadede Topluluk kurallarõna uygun bir NUTS (istatistiki bölge birimleri) sõnõflandõrmasõnõn



hazõrlanmasõ, rekabet alt başlõğõ altõnda orta vadede bölgesel yardõm programlarõ da

dahil olmak üzere devlet yardõmlarõ alanõnda Topluluk mevzuatõna uyumun

tamamlanmasõ öngörülmüştür.

Katõlõm Ortaklõğõ Belgesindeki yükümlülüklerimizin çerçevesi ise 24.03.2001 tarih ve

24352 sayõlõ Resmi Gazetede yayõmlanan 19.03.2001 tarih ve 2001/2129 sayõlõ Bakanlar

Kurulu Kararõ eki Ulusal Programda belirlenmiştir.

Ulusal programda mevcut durum itibarõyla uygulanan teşvik mevzuatõnõn

uluslararasõ anlaşmalarda ve AB mevzuatõnda yer alan rekabet ve devlet yardõmlarõ

kõstaslarõna genel olarak aykõrõ olmadõğõ düşünülmekle birlikte, uygulamalarõn ve sistemin

tümünün ABnin NUTS esasõna dayalõ bölgesel mevzuatõ zeminine oturtulmasõnõn zorunlu

olduğu... ve ...ivedilikle bölgesel yardõm mevzuat ve tekniklerinin uyumlaştõrõlmasõna

ihtiyaç bulunduğu ifade edilmektedir.

Devlet yardõmlarõ alanõnda AB Müktesebatõna uyumun sağlanmasõ için, öncelikle

NUTS sõnõflandõrma sistemine göre oluşturulacak bölgesel gelişmişlik haritasõndan

yararlanarak, AB tarafõndan belirlenen bölgesel yardõm yoğunluğu oranlarõ doğrultusunda

Türkiye için bölgesel yardõm yoğunluklarõ haritasõnõn oluşturulmasõ gerekmektedir.

ABndeki yardõm yoğunluğu tavanlarõ, aynõ proje ile ilgili olarak birden fazla program

çerçevesinde yardõm sağlanmasõ durumunda yerel, ulusal ve topluluk kaynaklarõndan

sağlanan toplam tutar dikkate alõnarak uygulanõr (Cumulation of Aid).

Türkiyede devlet yardõmõ uygulamalarõ birçok farklõ kurum ve kuruluş aracõlõğõyla

yürütülmektedir. Bu durumda aynõ konuda ve aynõ amaca yönelik yardõmlarõn mükerrer

olarak verilmesi sözkonusu olabilmektedir. Bu şekilde karmaşõk bir yapõnõn varolmasõ

yardõm yoğunluğu hesaplamalarõnõ zorlaştõrabilecektir. Aynõ projeye yönelik olarak verilen

tüm yardõmlarõn kümülatif etkisini dikkate alarak yardõm yoğunluğu hesaplanmadan, tam

uyumun sağlanõp sağlanmadõğõ hususunda kesin bir yargõya varmak mümkün

olamamaktadõr.

Uyumun sağlanmasõnda yukarõda bahsedilen prensip doğrultusunda aynõ projeye

verilen tüm yardõm programlarõnõn kümülatif etkisinin değerlendirilebilmesi için, mevcut

yardõm programlarõnõn bir envanterinin çõkartõlmasõ gereklidir. Bu şekilde, aynõ proje ile

ilgili olarak değişik programlar vasõtasõ ile sağlanan toplam yardõmõn, ABndeki oranlar ile



uyumlu olarak Türkiye için belirlenen bölgesel yardõm yoğunluklarõ haritasõndaki tavan

oranlarõ aşmamasõ temin edilebilecek ve böylelikle devlet yardõmlarõ alanõnda AB

Müktesebatõna uyumun tamamlanmasõ mümkün olabilecektir.

ABde devlet yardõmlarõnõn kontrolü üye ülkelerde Komisyon tarafõndan yerine

getirilmektedir. Blok muafiyet kapsamõnda bulunan KOBİlere, eğitime ve istihdama

yönelik yardõmlar ile ihmal edilebilir (de minimis) yardõmlar uygulama sonrasõ raporlama

şeklinde, diğer yardõmlar ise uygulamadan önce bildirim şeklinde olmak üzere tüm

yardõmlardan Komisyonun haberdar edilmesi zorunluluğu mevcuttur. Aday ülkeler için ise

yeni bir yapõlanma benimsenmiştir. Bu ülkelerde devlet yardõmlarõnõn izlenmesi fonksiyonu

karar almada ve uygulamada bağõmsõz olan birimlerce yerine getirilmektedir. Türkiyede

böyle bir birim oluşturulmasõ hem Katõlõm Ortalõğõ Belgesinde hem de Ulusal Programda

kõsa vadeli öncelikler arasõnda yer almõştõr. Bu şekilde kurulacak olan Devlet Yardõmlarõnõ

İzleme İdaresinin de görüş ve önerileri doğrultusunda Ulusal Programda orta vadeli

öncelikler arasõnda yer verilen devlet yardõmlarõnõn AB mevzuatõna uyumlaştõrõlmasõ

işlevine yönelik çalõşmalar yapõlabilecektir.

Diğer taraftan, DTÖ-Sübvansiyonlar ve Telafi Edici Önlemler Antlaşmasõnõn (SCM

Agreement) 3.1 Maddesine göre tek başõna veya diğer bir kaç koşuldan biri olarak ihracat

performansõna bağlõ olan sübvansiyonlar, yasaklanmõş sübvansiyonlar kategorisine

girmektedir. Yatõrõmlarda Devlet Yardõmlarõ Mevzuatõ kapsamõnda öngörülen destek

unsurlarõ arasõnda yer alan Vergi, Resim ve Harç İstisnasõ tedbirinden ilgili yatõrõmcõ

firmanõn teşvik belgesi kapsamõ yatõrõmõnõn tamamlanmasõnõ müteakip iki yõl içerisinde

1000-$ tutarõnda ihracat yapacağõna dair taahhütte bulunmasõ kaydõyla yararlandõrõlmasõ

SCM Antlaşmasõnõn sözkonusu maddesine aykõrõlõk teşkil etmektedir. Bu nedenle,

yardõmõn ihracat performansõna bağlõ verilmesi gereğini yaratan 3505 sayõlõ Kanunun

geçici 2. maddesinin değiştirilmesi veya kaldõrõlmasõ gerekmektedir.

Destek aracõndan beklenen faydanõn sağlanõp sağlanmadõğõ

Maliye Bakanlõğõ tarafõndan uygulamasõ yapõlan vergisel desteklere ilişkin veri

tabanõ bulunmadõğõndan, sözkonusu destek araçlarõnõn etkinliğinin değerlendirmesini

yapmak mümkün olamamaktadõr. Kredi tahsisinde kaynak yetersiz olduğu için kõsmen

fayda sağlanmõştõr.



Uygulamada karşõlaşõlan sorunlar

Her iki programla ilgili olarak, sistemin ağõrlõklõ olarak vergisel destek unsurlarõna

bağlõ olmasõ nedeniyle, kriz dönemlerinde ve bölgesel kalkõnmõşlõk düzeyi düşük yörelerde

yeterli karõn oluşmamasõ nedeniyle ve kriz dönemlerinde yaşanan kõsa dönemli nakit akõş

ihtiyacõ nedeniyle yeterli olamamasõ.

Kredi kullandõrõmõnda aracõ bankalar tarafõndan talep edilen teminat tutarlarõnõn

yüksekliği ve teminat verilememesi.

Aynõ konuda destek veren farklõ kurumlarõn olmasõ ve destekleme görüşlerinin

farklõlõğõ KOBİlerin teminat sorunlarõnõ çözebilecek Kredi Garanti Fonu A.Ş. nin yeteri

kadar tanõnmamasõ.

Sorunlarõn giderilmesi için yapõlmasõ gerekenler

Yatõrõmlara sağlanan (vergisel teşvikler dahil) destek unsurlarõnõn bürokratik

işlemleri azaltõlarak uygulama esaslarõnõn yeniden belirlenmesi;

Etkin destek unsuru olan nakit destekler kapsamõnda yatõrõmlara sağlanacak bütçe

kaynaklõ krediler dõşõnda uluslararasõ kaynaklar kullanõlmaya başlanõlmasõ.

Destek aracõnõn devam etmesinde yarar olup olmadõğõ

Destek programlarõnõn geliştirilerek devam etmesinde yarar vardõr.

Varsa iyileştirme önerileri

Uluslararasõ yükümlülüklerimiz dikkate alõnarak yasal düzenlemelerin yapõlmasõ

Varsa alternatif destek araçlarõ

AB modeline ve ülkemiz şartlarõna uygun destek unsurlarõ ile donatõlmõş süresi ve

kaynağõ belirli paket programlar

Varsa gerekli hukuki düzenlemeler

Yatõrõmlarda Devlet Yardõmlarõ Çerçeve Kanunu



2. YABANCI SERMAYE GENEL MÜDÜRLÜĞÜNÜN GÖRÜŞÜ

Destek aracõndan beklenen faydanõn sağlanõp sağlanmadõğõ

Yatõrõm Teşvik Mevzuatõ kapsamõnda uygulanan destek araçlarõ, mali tedbirler

ağõrlõklõ olup, kalkõnma plan ve programlarõndaki hedeflerin tutturulmasõ, bölgesel

gelişmişlik farklarõnõn azaltõlmasõ, istihdam artõşõ vb. göstergeler açõsõndan beklenen

faydanõn sağlanamadõğõ düşünülmektedir.

Uygulamada karşõlaşõlan sorunlar

Gelişmiş yöre, normal yöre, kalkõnmada öncelikli yöre şeklindeki yöresel ayrõmõn,

yatõrõmlarõn yönlendirilmesinde etkili olamadõğõ, yöresel ayrõm ve yatõrõm cinsi kriterlerinin

mevzuatõ karmaşõk hale getiren faktörlerden olduğu; revize, süre uzatõmõ, ihracat

taahhüdü, global liste onay ve değişiklikleri, devir-temlik, belge kapatma, lehe gelen

hükümler, özkaynak koşulu gibi koşul ve uygulamalar; idarenin bile yorumlamakta ve

uygulamakta güçlük çektiği teşvik mevzuatõnõ, idareye ve yatõrõmcõya verimsiz iş

yoğunluğu getiren bir kõsõtlar manzumesi haline getirmiş olup, teşvik belgesine dayalõ

sistemin ciddi olarak sorgulanmasõ gerekmektedir. Yeni teşvik sistemi kurulurken, mevcut

konsept ve kavramsal çerçeveden hareket edilmemeli, restorasyon yoluna gidilmemelidir.

Sorunlarõn giderilmesi için yapõlmasõ gerekenler

Yatõrõm indirimi ve KDV İstinasõ, vergi sistemi içine dahil edilerek, genel nitelikte ve

teşvik belgesiz olarak uygulanmalõdõr. Süresi 31.12.2003 tarihinde sona erecek olan 3505

Sayõlõ Kanun uzatõlmayarak, vergi-resim-harç istisnasõ ve ihracat taahhüdü uygulamasõna

son verilmelidir. Mevcut birkaç kalemden oluşan istisnalarõn Damga Vergisi ve Harçlar

Kanunu içinde düzenlenmesi daha gerçekçi ve daha verimli olacaktõr.

Mevcut işletmelerin ödedikleri KDVni indirim imkanõna sahip olduklarõ da

düşünülerek, KDV İstisnasõnõn komple yeni yatõrõmlarla sõnõrlandõrõlmasõ, uygulamaya

kolaylõk sağlayacak ve vergi kaybõnõ azaltacaktõr.

Her ne kadar genel veya özel nitelikteki vergisel desteklerin, ilgili vergi kanunu

içinde düzenlenmesi ifade edilmekte ise de, genel nitelikli tedbirlerin vergi mevzuatõ içinde

değerlendirilmesi genel kabul gören bir husus olup, özel nitelikli vergisel tedbirlerin neler



olabileceği ve nasõl uygulanabileceği hususu, üzerinde çalõşõlmasõ gereken önemli bir

konudur.

AB Yardõm Kurallarõna göre belirlenecek destek araçlarõnõn, belgeli veya belgesiz

olarak uygulanmasõ mümkün bulunmaktadõr.

Destek aracõnõn devam etmesinde yarar olup olmadõğõ

Mevcut destek unsurlarõnõn ve uygulamanõn bu şekliyle devam etmesinde yarar

görülmemektedir.

Yararlõ değil ise nedenleri

Sistemin, potansiyel gelirlere odaklõ vergisel desteklerden ibaret kalmasõ, hibe,

kredi,arazi tahsisi, eğitim,istihdam gibi farklõ enstrümanlara ağõrlõk ve önem verilmemesi,

bütçe imkanlarõnõn elverişsizliği, karmaşõk, dağõnõk ve sõkça değişen ve güven telkin

etmeyen mevzuat altyapõsõ ve ekonomik istikrarsõzlõklar, mevcut teşvik sisteminin yararlõ

olamayõş nedenleri arasõnda sayõlabilir.

Varsa alternatif destek araçlarõ

Alternatif destek araçlarõna yeni destek programlarõ bölümünde kõsaca yer

verilmiştir.



II. KOBİLERE YÖNELİK DEVLET YARDIMLARI

A. KOSGEB TARAFINDAN UYGULANAN DEVLET YARDIMLARI

1. YAZILIM KULLANIM DESTEĞİ

Destek programõnõn amacõ

KOSGEB kuruluş kanunu ile belirlenen hedef kitlesini oluşturan, küçük ve orta

ölçekli imalat sanayii işletmelerinin rekabet güçlerini artõrmak ve teknolojik düzeylerini

yükseltmek

Destek programõnõn hukuki dayanağõ

3624 sayõlõ KOSGEB kanunu , Üniversitelerle yapõlan protokoller ve KOSGEB İcra

Komitesi kararlarõna istinaden KOSGEB Bilgisayar Yazõlõm Kullanõm Desteği Yönetmeliği

ve Yönergesi

Destek programõnõn süresi

Yõllõk programlar bazõnda süresiz.

Destek programõnõn kaynağõ ve miktarõ

KOSGEB Bütçe programõ çerçevesinde 2003 yõlõ için yazõlõm kullanõm desteği

çerçevesinde 900 Milyar TL öngörülmektedir.

Destek programõnõn uygulanmasõnda kullanõlan destek araçlarõ

Geri ödemesiz destek verilmesi


KOSGEB Merkezleri (ENSTİTÜ ler, KÜGEM ler,TEKMER ler)


KOSGEB kuruluş kanununda tanõmlanan imalat sanayi sektöründe faaliyet

gösteren KOBİler

Miktar ve Koşullarõ

İşletme başõna azami 10.000 Euro karşõlõğõ TL (KDV dahil) İmalat Sanayi

Sektöründe kullanõlan;bilgisayar destekli tasarõm, üretim ve robotik yönetim bilgi sistemi,



üretim planlama, takip ve kontrolü, simülasyon teknikleri, bakõm onarõm, proje izleme

değerlendirme, finansman ve maliyet analizi, kurumsal kaynak planlamasõ (ERP), lojistik-

tedarik zinciri yönetimi, stok ve envanter kontrolü, toplam kalite yönetimi (ürün test ve

süreç kontrolü), e-ticaret ve e-iş yazõlõmlarõnõn kullanõmõ bu çerçevede desteklenmektedir.

Destek Araçlarõnõn Etkinliğinin Değerlendirilmesi:

- Rakamsal olarak getirisi: Geri dönüşsüz doğrudan destektir.

- Yõllar itibariyle kamuya maliyeti: 2002 yõlõ itibariyle 8 KOBİ 103 Milyar TL

- AB ve DTÖ kriterlerine uygunluğu: AB/DTÖ kriterlerine uygundur

- Mükerrer veya aynõ amaçlõ başka desteklerin olup olmadõğõ: TTGV ve Yazõlõm Destek Tic. A.Ş.nin benzer destekleri bulunmaktadõr.

2. NİTELİKLİ ELEMAN İSTİHDAMI DESTEĞİ


İ

yayin no. dpt: 2681 - kalkinma.gov.tr · a. hazİne mÜsteŞarliĞi teŞvİk ve uygulama genel...

Documents