N�SAN 2011

YURTDIŞI YATIRIMLARYENİ ADRES

“YEREL KALANLARIN BÜYÜMESİ ZOR”TURAN ERDOĞAN

TradeMaster Mobile ile ilgili detaylı bilgi almak için:E-posta: tmmobile@isyatirim.com.tr Tel: 0212 350 24 24www.trademaster.com.tr

YönetimGenel Yay›n Koordinatörü Ye�im Denizel

Tüzel Ki�i Temsilcisi Murat KöksalSat›� Direktörü Orhan Ta�k�n

Finans Direktörü Didem KurucuÜretim Direktörü Servet Kavaso�lu

Hürriyet Medya Towers 34212 Güne�li-‹STANBULTel 0 212 410 32 28 Faks 0 212 410 32 27

Do�an Burda Dergi Yay›nc›l›k ve Pazarlama A.�

DB Okur Hizmetleri hatt› Tel: 0212 478 03 00okurhizmetleri@doganburda.com

DB Abone Hizmetleri hatt› Tel: 0212 478 03 00 Faks: 0212 410 35 12-13

abone@doganburda.comPazar hariç her gün saat 08.00-20.00

aras›nda hizmet verilmektedir.

Bask› Uniprint Bas›m Sanayi ve Ticaret A.� Had›mköy ‹stanbul Asfalt›, Ömerli Köyü Çatalca-‹STANBUL Tel: 0 212 798 28 41

Da�›t›m Yaysat A.�. Tel: 0 212 622 22 22

Capital Dergisi Do�an Burda Dergi Yay›nc›l›k ve Pazarlama A.� taraf›ndan T.C. yasalar›na uygun olarak

yay›mlanmaktad›r. Capital Dergisi’nin isim ve yay›n hakk›Do�an Burda Dergi Yay›nc›l›k ve Pazarlama A.�’ye aittir.Dergide yay›mlanan yaz›, foto�raf, harita, illüstrasyon ve

konular›n her hakk› sakl›d›r. ‹zinsiz, kaynak gösterilerek dahial›nt› yap›lamaz.

�cra Kurulu Ba�kanı Mehmet Y. Y›lmazYay›n Direktörü (Sorumlu) M. Rauf Ate�Yayın Yönetmeni Sedef Seçkin Büyük

Haber Müdürü Hande DemirelYaz› i�leri Müdürü Ebru F›rat

Görsel Yönetmen A. Bertu� Pat›rEditörler �eyma Öncel Bay�ksel,

Nilüfer Gözütok, Elçin Cirik, Yasemin Erdo�anHaber Merkezi Özlem Ayd�n Ayvac�,

Hande Yavuz, Ayçe AksakalSayfa Yap›mc›s› Do�an Pekta�

Grafik Yaman TetikFoto�raflar Gökhan Çelebi, Hüseyin Öngen

Marka Müdürü Gökçe AykaçAnkara Temsilcisi Erdal �peke�en

Tel: 0 312 207 00 95

capital@doganburda.com

Yay›n Türü Yerel, süreli, 3 ayl›k

ReklamGrup Ba�kan› Cem M. Ba�ar

Grup Ba�kan Yard›mc›s› Nil ErtanSat›� Koordinatörü Emel Sönmez

Satı� Yönetmenleri Yelda Tahtai�leyen, Erman ‹leriTeknik Müdür Nusret K›r›ml›o�lu

Tel: 0 212 336 53 60-(3 hat) Faks: 0 212 336 53 90

Kurumsal �leti�im Direktörü Neslihan Sad�ko�lu

Rezervasyon Tel: 0 212 336 53 00-57-59 Faks: 0 212 336 53 92-93

Ankara Reklam Tel: 0 312 207 00 72 - 73 Hedef Sayfalar

Tel: 0 212 336 53 70 Faks: 0 212 336 53 91Maya Akar Center, Kat: 7 Büyükdere Cad.

No: 100-102 34394 Esentepe/‹STANBUL

c

on dönemde birçok Türk �irket yapt�klar� sat�n almalarla dikkat çekiyor. Çünkü 2008krizinin ard�ndan de�erleri ciddi oranda dü�en Avrupal� �irketler, art�k Türkyat�r�mc�lar�n da radar�nda. �imdiye kadar hep sat�c� konumunda olan Türk yat�r�mc�,

böylece yava� yava� al�c� konumuna geçiyor. Bir anlamda üst lige ç�k�yor. Rakamlar da budönü�ümü net biçimde gözler önüne seriyor. Hazine Müste�arl���’n�n verilerine göre Türk�irketlerin yurtd���ndaki do�rudan yat�r�mlar� 19 milyar dolara ula�t�.

Bu rakamlar� umut verici bulan uzmanlar, “Yine de yolun çok ba��nday�z” diyor.Gerçekten de öyle. 2008’de yap�lm�� bir ara�t�rma, neden yolunba��nda oldu�umuzu gösteriyor. Ülkelerin toplam yurtd��� yat�r�mstoklar�n�n GSY�H’ye oran�na bak�ld���nda Hollanda yüzde 40’lar ileilk s�rada. AB içinde en dü�ük oran yüzde 5’ler ile �talya veYunanistan’a ait. Türkiye’deki oran ise yüzde 2,5.

Uzmanlar umutlu ama eksikler yok mu? Elbette var. Örne�in enönemli eksik, devlet deste�i. Yap�lanlar iyi niyetli ama yetersiz.Özellikle �irketlerini “Gidin yurtd���nda yat�r�m yap�n” diyedestekleyen, “Go Global” diyerek küreselle�me kampanyalar�

düzenleyen, “10 y�lda 10 küresel oyuncu” ç�karmay� hedefleyen Çin gibi, Brezilya gibi s�k�rakiplerin oldu�u bir ortamda…

Geni� Aç�’n�n bu say�s�nda, Türkiye’nin do�rudan yat�r�m stratejisini masaya yat�rd�k.Uzmanlar�m�z, Türk �irketlerin önüne ç�kan s�k�nt�lar� ve çözüm önerilerini s�ralad�. Özelsektör temsilcileri kendi deneyimlerini payla�t�.

�lerleyen sayfalarda doyurucu bir içerik bulaca��n�z� umut ediyoruz.

Keyifli okumalar dileriz.

YurtdłđłŁyatłrłmlardaneredeyiz?

S

4 / 2011

Hazine Müste�arlı�ı’nın verilerine göre Türk �irketlerin yurtdı�ındaki

yatırım stoku 19 milyar dolar civarında. Bu yatırımlardan �imdiye kadar

yapılan kâr transferi ise 1,4 milyar dolar. Di�er ülkelerle kıyaslandı�ında

oldukça dü�ük bir rakam. Ama uzmanlara göre yarı�a yeni giren bir ülke

için bunlar henüz ba�langıç. Özellikle son yıllarda hızlanan milyon dolarlık

satın almalar, Türk �irketlerin yava� yava� da olsa sahneye çıktı�ını

gösteriyor. Capital’in �� Yatırım’la birlikte organize etti�i Geni� Açı

toplantısında bu ay, son yıllarda giderek

artan yurtdı�ındaki Türk yatırımlarını

konu�tuk. Kamu ve özel sektör temsilcilerinin

bir araya geldi�i etkinlikte, do�rudan yurtdı�ı

yatırımlar konusu masaya yatırıldı.

Moderatörlü�ünü Capital&Ekonomist

Dergileri Yayın Direktörü M. Rauf Ate� ve

Capital Dergisi Yayın Yönetmeni Zedef

Seçkin Büyük’ün yaptı�ı toplantıya; Hazine

Müste�arlı�ı Yabancı Sermaye Genel Müdür

Vekili Murat Alıcı, Kordsa Global Ba�kan ve

CEO’su Hakan Tiftik, Boydak Holding CEO’su

Memduh Boydak, Bayraktarlar Holding

Yönetim Kurulu Ba�kan Yardımcısı Ahmet

Bayraktar, Kadir Has Üniversitesi Ekonomi

Bölümü Ba�kanı Doç. Dr. Sedat Aybar,

Hazine Uzmanı Duran �im�ek, �� Yatırım

Genel Müdür Yardımcısı Murat Kural ve ��

Yatırım Kurumsal Finansman Müdür

Yardımcısı Barı� Tunçsiper katıldı.

Toplantımıza katılan isimler, “Global �irket

olmanın formülü ne”, “Yurtdı�ı yatırımın

zorlukları neler”, “Yurtdı�ına giden yatırım

istihdama nasıl yansıyor”, “Türk �irketler en

çok hangi ülkelere gidiyor” gibi önemli

sorulara yanıt aradı. Özel sektör temsilcileri

kendi deneyimlerini payla�ırken, kamu

temsilcileri de devletin yurtdı�ı yatırım

politikasını anlattı.

2011 / 5

YEN� ADRESYURTDI�I YATIRIMLAR

6 / 2011

M. Rauf Ate� �� Yat�r�m’�n deste�iyle 3 aydabir organize etti�imiz Geni� Aç� toplant�m�zaho� geldiniz. Bu ayki konumuz yurtd���ndakiTürk yat�r�mlar�. Hazine Müste�arl��� Yabanc�Sermaye Genel Müdür Vekili Murat Al�c� ileba�lamak istiyorum. Yurtd���na yat�r�mkonusunda 1980’lerde hareketlenmelerba�lam��t�. Türkiye’nin yurtd��� yat�r�mlar�ylailgili genel foto�raf nedir?

Murat Al�c� Yabanc� Sermaye GenelMüdürlü�ü’nün kuruldu�u 1980’lerin ba��ndaülkemizdeki yat�r�mc�lar�n yurtd���ndakiyat�r�mlar�, ülkenin o dönemdeki �artlar�ndaöncelikli bir gündem maddesi de�ildi. Y�llariçinde Türkiye’deki yat�r�mc�lar�m�z�nyurtd���ndaki yat�r�mlar� önemli ölçüde art��gösterdi. Bu art��la ilgili k�r�lma noktas�n� 2007y�l�nda gördük. 2007’de 3,4 milyar dolardüzeyinde bir yat�r�m söz konusu oldu. Daha

sonra 2008 ve 2009 y�llar�nda 2,8 milyar dolarve 1,9 milyar dolar düzeyinde gerçekle�meleroldu. Son olarak 2010 y�l� rakam�m�z yakla��k1,2 milyar dolar düzeyinde. Özellikle 2000’liy�llar�n öncesine bakt���m�zda y�ll�k 250 – 300milyon dolarlar düzeyinden milyar dolarlardüzeyine ç�k�lmas� gerçekten önemli bir a�ama.Bu de�i�imin arkas�ndaki sebeplere bakacakolursak, Türkiye ekonomisiyle ilgili olanfaktörlerin yan� s�ra dünya ekonomisindeyat�r�mlarla ilgili de�i�en �artlar�n da etkisininoldu�unu görüyoruz. Bunlar nedir? Ülkelerinyat�r�m ortamlar�yla ilgili daha yüksek düzeydeliberalizasyona gidilmi� olmas�. Özellikleülkeleraras� ileti�im, ula�t�rma gibi ba�lant�lar�art�ran altyap�lar�n son y�llarda daha da fazlageli�mi� olmas� ve �irketler aç�s�ndan rekabetetme ko�ullar�n�n daha da güçle�mi� olmas�gibi faktörleri görüyoruz.

MURAT ALICI

2011 / 7

De�erlendirmelerde yönlendirici olmas�bak�m�ndan konuyla ilgili baz� rakamlardanbahsetmek istiyorum. Türkiye’deki çokuluslu�irketlerle ilgili DE�K ve Kadir Has Üniversitesii�birli�inde yap�lan bir anket çal��mas� var.Bunun yan� s�ra UNCTAD’�n yay�nlad��� DünyaYat�r�m Raporu’nda yer alan baz� rakamlar var.Merkez Bankas�’n�n ödemeler dengesirakamlar�na dayal� olarak haz�rlananverilerinden bahsetmek mümkün. Son olarakHazine Müste�arl���’n�n son iki y�ld�ryay�mlamaya ba�lad��� Y�ll�k Yurtd��� Yat�r�mRaporu var. Tüm bu rakamlar üç a�a�� be�yukar� birbiriyle örtü�üyor. Yaln�ztan�mlamalarda baz� farkl�l�klar oldu�unusöylemek mümkün. Hazine Müste�arl���’n�nverileri daha çok kambiyo rejimi aç�s�ndan birtan�mlamaya dayal�. Ayni sermayeyi de i�iniçine katan bir anlay��la kay�tlar� tutuyoruz.Merkez Bankas�, ödemeler dengesi bak��aç�s�yla, banka kay�tlar� üzerinden yat�r�mlar�kay�t alt�na almaya çal���yor. �unusöyleyebilirim ki bundan sonraki analizlerdeelimizde kullan�labilir nitelikte sektörel, co�rafida��l�m, yat�r�m�n �ekli, amac� gibi detaylar�içerecek �ekilde y�ll�k raporlara art�k HazineMüste�arl���’n�n internet sitesinden eri�mekmümkün. Bu raporlar düzenli olarak her y�lyay�mlanacak. Ayn� zamanda ayl�k veriler desürekli Hazine’nin web sitesinde yay�mlan�yor.Dolay�s�yla elimizde yat�r�mlarla ilgili buverilerle, hangi ülkelerde ve sektörlerdeyo�unla�t�rd���na dair analizler yapmakmümkün.

M. Rauf Ate� Türkiye’nin en ba�tan itibarenyurtd���na yapt��� toplam yat�r�m miktar� nedir?

Murat Al�c� 2009 sonu itibar�ylayay�mlad���m�z raporda 18,7 milyar dolarl�k birstoktan bahsetmek mümkün. MerkezBankas�’n�n ödemeler dengesi aç�s�ndan yapt���tespit yakla��k 22,3 milyar dolar düzeyinde birrakam. Yap�lan yat�r�mlar�n stok de�erinin budüzeyde oldu�unu söylemek mümkün. �irketsay�lar�na bakt���m�zda ise 2010 y�l� sonuitibar�yla Türkiye’nin yurtd���nda yat�r�m yapm��olan 3 bin 641 �irketi var. Bunlar�n co�rafida��l�m� daha çok Avrupa ve Orta Asyaülkelerinde yo�unla��yor. Yine Kuzey K�br�s’taçok say�da �irketimiz var. Afrika ülkelerindeson dönemde artan oranda yat�r�mlar var.Sektörel anlamda bakt���m�zda ise bankac�l�ksektörünün yurtd���nda artan oranlardayat�r�mlar�n�n oldu�unu söylememiz mümkün.Keza enerji, madencilik ve son dönemde artanoranda imalat yat�r�mlar�ndan bahsetmekmümkün. Yat�r�mc�lar�m�z�n neden yurtd���yat�r�m yapt���na ili�kin bir de�erlendirmeyapacak olursak, bunun analizini de temelolarak 4-5 ba�l�k alt�nda yapmak mümkün.Do�al kaynaklara yönelik yat�r�mlar, piyasaarayan yat�r�mlar, etkinli�i art�rmaya yönelikyani maliyeti dü�ürmek üzere yap�lanyat�r�mlar. Son dönemde ilgi çeken ba�ka biryat�r�m türü olarak yurtd���nda yarat�lm��önemli varl�klara eri�mek üzere yap�lanyat�r�mlar var. Bu anlamda Eczac�ba��’n�n buson dönemde bu yönde yapt��� yat�r�mlar�görüyoruz. Bir de stratejik yat�r�mlar var.

“TÜRK ŞİRKETLER ÜST LİGE ÇIKTI”

Doğrudan yatırımlarla ilgili çalışmalara baktığımızda bir şirket ne zaman uluslararası ortaklığa gider, ne zamanbaşka bir ülkede yatırım yapar, ne zaman lisans kullanır, tüm bunların nasıl bir gelişim süreci izlediği ortaya konmuş.Aslında son dönemde Türk şirketlerinin bu anlamda bir üst lige çıktıklarını görüyoruz. Mesela lisans almak,yabancılarla ilk kurulan ilişkilerden biri. Bu şekilde belirli bir standart ve kalite yakalanıyor. Daha sonra ortaklığagidiliyor. Ortaklarla birlikte uluslararası çapta üretim yapılıyor, sonra da tek başına yola devam etme kapasitesioluşturulabiliyor. Çoğunlukla böyle bir süreç görüyoruz. Burada da görüyoruz ki yatırımcılarımızın hepsi busüreçlerden geçiyorlar. Sevindirici olan şu: Biz dünyanın bu bölgesinde zamanı çok hızlı yaşadığımız için bu tarzsüreçler Avrupaʼdaki gibi uzun yıllar almıyor. Büyük gruplarımız gerçekten çok hızlı bir sürede bu basamakları atlayıpdünya pazarlarında büyük oyuncu olabiliyorlar. Önemli bir örnek olması bakımından mesela Ülkerʼin Godivaʼyı satınalması, Türk şirketlerinin yabancı şirketleri satın almasına ilişkin bir psikolojik engeli yıkan en önemli adımlardan birioldu. Çünkü bir Türk şirketi 850 milyon dolar ödeyerek tüm dünyanın tanıdığı, bildiği bir markayı satın alabildi. Bualım hem dünyaya hem kendi iş alemimize önemli bir mesaj verdi: “Türkiyeʼde de global oyuncular var ve artıksahaya çıkıyorlar”. Bence bu gelişme önemli bir yol açtı ve firmalarımız da bu büyük satın almanın verdiğiözgüvenden önemli ölçüde destek aldı. Şimdi yaygın bir şekilde gördüğümüz firmalarımızın ilk satın almadeneyimlerinden sonra bu yöndeki adımlar mutlaka daha da hızlanacaktır. Bu operasyonların sayısı artacaktır. Bunlarülkemiz adına son derece gurur verici gelişmeler.

MURAT ALICI

8 / 2011

Bunlar yurtd���nda bizim giri�imcilerimizinyapt�klar� yat�r�mlar�n arkas�ndaki temelmotivasyonlar. Bu motivasyonlara dayal� olarakgenel bir de�erlendirme yapacak olursak,ço�unlukla bizim yat�r�mc�lar�m�z�n piyasalaraeri�meye yönelik yat�r�mlar yapt�klar�n�görüyoruz. Son dönemde rekabet gücünüart�rmaya ve maliyet yap�lar�n� iyile�tirmeyeyönelik etkinli�i art�rma amaçl� yat�r�mlar daa��rl�kl�.

M. Rauf Ate� Te�ekkürler. Kadir HasÜniversitesi Ekonomi Bölümü Ba�kan� Doç. Dr.Sedat Aybar ile devam edelim. Sedat Bey,Türkiye’deki özel sektörün yurtd���ndakiyat�r�mlar� ne zaman ve hangi nedenlerle ivmekazand�?

Sedat Aybar Bu konuya birkaç aç�danyakla�mak mümkün. �lk olarak Türkiye’dend��ar�ya yap�lan do�rudan yat�r�mlar�n,geli�mekte olan ülkelerden d��ar�ya yap�lando�rudan yat�r�mlardan ba��ms�z olarakdü�ünülmesi �u dönem için çok güç.Geli�mekte olan ülkelerden yurtd���na yap�lando�rudan yat�r�mlar ise göreceli yeni bir olgu.Son 10 sene içerisinde giderek artan bir trendizliyor. Bunun dünya gündemine gelmesiözellikle Çin ve Hindistan’�n yapt��� do�rudanyat�r�mlar dolay�s�yla oldu. Çin bir hayli agresifbir �ekilde dünyadaki di�er piyasalara girmeyeba�lad� ve bu Bat�’daki akademisyenlerinilgisini çekti. Ayn� zamanda geli�mekte olandi�er ülkelerden de do�rudan d�� yat�r�mlardabir art�� var. Bu büyük bir olas�l�kla dünyadakii� bölümünün yeniden düzenlenmesiyle ilgilibir durum ki bunu tespit eden birtak�makademik bilimsel çal��malar da var.

Türkiye’den yurtd���na yap�lan do�rudanyat�r�mlar 2003 y�l�ndan sonra h�z kazan�yor.2008 y�l�nda ya�anan krizle biraz yava�l�yor. Buyava�lama krizin vurdu�u �iddette biryava�lama de�il. Yani Türk firmalar� bir �ekildeyurtd���ndaki öz varl�klar�yla tutunmayaçal���yorlar. Yeni stratejiler geli�tiriyorlar. Nas�loldu da Türkiye’de 2000’li y�llarda böyle bir �eyba�lad�? 1980’lerde Türkiye geli�me politikas�n�de�i�tirip ihracata dayal� bir iktisadi politikaizlemeye ba�lad�. Bunun içindeki en önemlivurgu, Türkiye’nin yurtd���nda rekabetedebilece�i sektörlerde üretim yapmas�, dahaetkin olmas� ve ihracat gelirlerini bu �ekildeart�rmas�yd�. �hracat�n artmas� elbette çokönemli. 2000’li y�llar�n ba��nda ise Türkiye’ded�� yat�r�m rejimi de�i�ti. 2000’li y�llar�n ba��ndaiktidara gelen hükümet, d�� yat�r�m rejimini

daha serbestle�tirip elveri�li hale getirmeyeçal��t�. Bunu takip eden dönemde iseTürkiye’den yurtd���na yap�lan yat�r�mlar�nartt���n� görüyoruz. �lk ba�ta ihracat, ticaretart�yor. �hracat�n artmas� için ithalat art�yor.�thalat rejimi serbestle�iyor. D�� ticarettebirtak�m geli�meler oluyor. Daha sonrayurtiçine yap�lan do�rudan yat�r�mlar art�yor vebak�yoruz yurtiçinden yurtd���na yap�lando�rudan yat�r�mlarda da bir art�� söz konusu.Biraz önce bahsedildi; evet rakamlar üç a�a��be� yukar� ayn�. Türkiye’nin UNCTAD’dakiverilerine göre yurtd���nda yakla��k 15 milyardolarl�k bir yat�r�m stoku var. Çin’den ve di�ergeli�mekte olan ülkelerden konu�mam�nba��nda bahsetmi�tim. D��a aç�k iktisadibüyüme modeli, ihracat�m�z�n ve ihracat�m�z�n,d�� ticaretin artmas�, yak�n dönemde içeriyeolan do�rudan d�� yat�r�mlar�n te�vik edilmesive ona uygun bir iklimin geli�tirilmesiçal��malar�n�n ard�ndan bizim bugün ula�t���m�zd��ar�ya yapt���m�z d�� yat�r�mlar, bizim gibigeli�mekte olan ülkelerle kar��la�t�rd���m�zdane durumda? Buna bakmam�z gerekiyor.Brezilya, Rusya, Çin, Hindistan, Meksika gibiülkelerle Türkiye’yi kar��la�t�rd���m�z zamanbizim d��ar�ya yapt���m�z yat�r�mlar bunlar�nyan�nda çok küçük. Biz bir yerde d��ar�yayap�lan yat�r�mlar konusunda biraz gecikmi�durumday�z. Türkiye yoluna dünyan�n 16’nc�büyük ekonomisi olarak devam edecekse,bahsetti�im de�i�en dünya i� bölümü içindekendine uygun bir yer bulacaksa, bunun içinmutlaka ve mutlaka do�rudan d�� yat�r�mlageli�ebilece�i bir ortam�n yarat�lmas� gerekiyor.

Ocak ay�nda kamuoyuyla payla��lan“Çokuluslu Türk �irketleri” raporumuzdakonuyla ilgili çok önemli veriler, bulgularortaya kondu. Kadir Has Üniversitesi, DE�K,KPMG Türkiye ve New York ColumbiaÜniversitesi Vale Center Columbia (VCC)taraf�ndan yay�mlanan bu rapor, “EmergingMarket Global Players” (EMGP) projesi olarakbilinen geli�mekte olan ülkelerden ç�kançokuluslu �irketlerin h�zl� küresel geni�lemesiniinceleyen uzun vadeli çal��man�n bir parças�.En son ikinci raporu yay�nlad���m�z zamanbas�nda bir hayli ilgi gördü. Yapt���m�z çal��mabelli bir yöntem içinde gerçekle�tiriliyor ve buçal��ma e�zamanl� olarak di�er geli�mekte olanülkelerde de yürütülüyor. Bu ülkeler içindeÇin, Rusya, Hindistan, Meksika, Brezilya,Güney Afrika Cumhuriyeti, Arjantin, �srail,Slovenya var. Macaristan da kat�lacak. Bu

2011 / 9

“TÜRKİYE STRATEJİ OLUŞTURMALI”

Buradaki soru şu: Türkiyeʼden ve diğer gelişmekte olan ülkelerden yurtdışına yapılan yatırımlar, gelişmişülkelerde olduğu gibi birtakım pozitif kazanımlar getirecek mi? Ülkemizde istihdamın artmasına, Türkiyeʼninbüyümesine ve gelişmesine katkı sağlayabilecek mi? Şunu görmek lazım. Yurtdışına yapılan her doğrudan yatırımpozitif bir geri dönüş sağlayacak diye bir şey yok. İktisadi olmayan birçok ortaklıklar hüsranla sonuçlanıyor. ElbetteTürk şirketleri de diğer çokuluslu şirketler gibi kâr etmeyi bekliyorlar. Bu son derece doğal. Ancak kârlarını maksimizeedebilmeleri ancak çok ciddi biçimde oluşturulmuş stratejiler etrafında hayata geçebilir. Baktığımızda ön plana çıkan2 tane strateji var. Birincisi şirket alımları. Özellikle 2008ʼden sonra Batıʼdaki şirketlerin değerleri son derece düştü. Veşirket alımları son derece kolaylaştı. Türkiyeʼdeki iktisadi büyümeyi de göz önünde bulundurursak, Türk şirketleripazara girip o şirketleri satın alma fırsatı ele geçirdiler. Birçok alım da yaptılar. Bu alımların özellikle Batıpiyasalarında olduğunu görüyoruz. Başka bir şey daha var. Greenfield yani sıfırdan yatırım dediğimiz yatırımlar var.Bu tarz yatırımların ise daha çok Kuzey Afrika ülkelerinde yapıldığı gözleniyor. Sıfırdan yatırımların var olabilmesi, herşeyden önce o ülkeyi ciddi olarak tanımaktan geçiyor. Oysa bizde işler çoğu zaman el yordamıyla ilerliyor. Bu açıdandevlete de üniversitelere de özel sektöre de çok büyük iş düşüyor. Türkiyeʼnin hem devletinin hem şirketlerinindışarıya yönelik bir “doğrudan yurtdışı yatırım stratejisi” oluşturmasına ve geliştirmesine ihtiyacı var.

SEDAT AYBAR

10 / 2011

ülkeler d��ar�ya do�rudan yat�r�m yapanülkeler. Ayn� metodolojiyi uygulayarak buülkelerde de veriler toplan�yor ve birTransnationality Index (TNI) olu�turuluyor. Buindeksin en önemli üçaya��ndan biriyurtd���ndaki öz varl�klar. �kincisi yarat�lanistihdam, üçüncüsü de yurtd��� sat��lar. Buyöntemin dahil etti�i �irketlerin aras�ndafinansal �irketler yok ve yurtd���nda yapt���yat�r�mlar 100 milyon dolar�n üzerinde olanlarvar. Bizim bakt���m�z verileri Hazine veUNCTAD verileriyle kar��la�t�rd���m�zda,s�ralad���m�z 19 �irketin Türkiye’den yap�lantoplam do�rudan d�� yat�r�mlar�n içindeki pay�yüzde 85’in üstünde. Yani bahsedilen 3 bininüzerindeki �irketin önemli bir miktardakiyat�r�m�n� bu büyük �irketler yap�yor.Bulgular�m�z yay�nland�. Bu �irketlerin içindebirtak�m öncü firmalar var. Sizin sordu�unuzsoruya dönmem gerekirse; bu i�in arkas�ndakidriver yani itici güç nedir diye bakt���m�zda 5önemli faktör kar��m�za ç�k�yor. Türkiye’denyurtd���na yap�lan yat�r�mlarda hizmetlerkesiminin öne ç�kt���n� görüyoruz. Bizimyapt���m�z çal��mada yurtd���ndaki do�rudanyat�r�mc� �irketlerimiz daha çok kendilerinepazar açmak için bu i�i yap�yorlar. Eczac�ba��Grubu ise bamba�ka bir strateji izliyor.Eczac�ba��, geli�mi� olan ülkelerdeki know-how’a ula�ma stratejisi izliyor. Ben de hizmetlersektöründen bili�ime dayal� d�� yat�r�mlarayönelmek önemli bir hedef olarak önümüzdedurmal� diye dü�ünüyorum.

Sedef Seçkin Büyük Benim Kordsa GlobalCEO’su Hakan Bey’e bir sorum olacak. Sizkendi deneyimlerinizi anlat�r m�s�n�z? Oülkelerdeki yat�r�mlar�n�z� nas�l art�rd�n�z? Hemyat�r�m yap�lan ülkede hem Türkiye’de nelerya�ad�n�z?

Hakan Tiftik Bizim durumumuz MuratBey’in de anlatt��� kriterlere bakt���m�zda“piyasa arayan” �irketler grubuna giriyor. Bizimyurtd���na aç�lmam�z 1993 y�l�nda M�s�ryat�r�m�m�zla ba�lad�. Ben bunu biraz da bizimiçinde bulundu�umuz sektör taraf�ndanyönlendirilmi� bir yat�r�m olarakde�erlendiriyorum. Ana mü�teri grubumuz,yüzde 90’a varan oranda lastikçiler. Lastiksektörü de tüm dünyada ciddi anlamdakonsolide olmu� durumda. Büyük globaloyuncular�n, en az�ndan bundan 5 y�l öncesinekadar a��rl���n� koydu�u, dünya pazar�n�nyüzde 60-65’ini olu�turdu�u 5 büyük lastiküreticisinin olu�turdu�u bir pazar. Bakt���n�z

zaman sanayi tekstili sektöründe Kordsa gibibir �irketin, lastik mü�terisine servis veren bir�irketin, en önemli özelliklerinden bir tanesi deölçek ekonomisi. Ölçek ekonomisiniyakalamak için tabii ki tek bir ülkeyeodaklanmak yeterli olmuyor. ÖzellikleTürkiye’nin o zamanki boyutlar�na bakt���m�zzaman 1973’lerde 1975’lerde… Ve Kordsaihracata yöneliyor. Yüzde 65-70 oran�ndaihracat yapan Kordsa �irketi, 1993 y�l�nageldi�imizde belli bir doyuma ula�t��� içinkendine farkl� pazar aray��lar�na geçiyor. Farkl�pazar aray��lar�nda da daha çok korumal�pazarlar� tercih ediyor. Yani ihracatta tamolarak istedi�ini yakalayamad��� M�s�r gibiyüksek gümrük vergileriyle korunan pazarlar�ön plana ç�kar�yor. �lk tecrübe “ortakl� olal�m,tek ba��m�za gitmeyelim” mant���yla ba�l�yor.�lk ba�lang�ç pazar aramayla ba�l�yor. Ayn�zamanda sektöre bakt���n�z zaman sat�nalmagücü çok yüksek bir mü�teri kitlesi, Michelingibi Good Year gibi, Bridgestone gibi çokbüyük ve güçlü. Tedarikçi olarak bakt���m�zzaman o zaman�n �irketleri Dupont, AkzoNobel gibi çok güçlü kimyasal devler var.Arada da ister istemez s�k��an bir ara üretici

HAKAN T�FT�K Ben Kordsa içindeki kariyerimdede asl�nda epey �ansl� oldum. Kordsa’n�n

�zmit’ten ç�k�p tüm dünyaya yay�l�� sürecinitamamen bizzat ya�ad�m. Kordsa’n�n global

büyümesinin büyük bir k�sm� da �irket sat�nalmalar�ndan geldi. �imdiye kadar 9 �irket sat�nald�k. Bu tabii ki beraberinde büyük bir tecrübeve know-how getiriyor. Sat�n almak i�in sadece

ba�lang�c�. Sat�n ald���n�z bu �irketi kendi yap�n�zanas�l entegre edeceksiniz? Lokal kültürle global�irket kültürünüzü nas�l harmanlayacaks�n�z? Siz

�irketi sat�n al�rken hissedar olarak bir beklentinizoluyor. Ayn� �ekilde orada çal��an insanlar�n da

bir beklentisi oluyor. Yeni hissedar bana negetirecek diye dü�ünüyorlar. En büyük de�eriniz

o insanlar. Bunu unutmamak laz�m. Yenipazarlar�, yeni mü�terileri, yeni sat��lar� ve

büyümeyi o insanlar size getirecek. Bir Türk �irketiolarak o insanlar� nas�l motive edeceksiniz? Nas�lyönlendireceksiniz? Tüm bunlar as�l kritik sorular.

Tüm bunlar� ba�ar�yla sa�layacaks�n�z ki onlar dabu Türk �irketine de�er yaratmak için u�ra�s�nlar.

Biz bu uzun yolculukta bunlar� da ya�ad�k. Bukültürleri nas�l yöneteceksiniz, entegrasyonu nas�l

yapacaks�n�z? Yapt���n�z yat�r�m�n geri dönü�üaç�s�ndan bu sorulara do�ru yan�t� bulmak son

derece önemli. Her yurtd��� yat�r�m da ba�ar�veya iyi bir geri dönü� getirmeyebiliyor. Bu çok

önemli bir konu.

2011 / 11

konumu var. Öyle bir ortamda ister istemezgeriye ve ileriye entegrasyonu dü�ünmekgerekiyor. Büyümek isteyen bir �irketin ölçekekonomisini art�rmas�, geriye veya ileriyebüyüme yollar�n� ara�t�rmas� gerekiyor. Geriyeentegrasyon için bakt���m�z zaman o

dönemlerde bizim için en önemli ürün naylonürünüydü. Lastik içerisinde kullan�lan anahammaddelerden bir tanesi naylon. Naylonunda dünyadaki belli ba�l� tedarikçileri var.Naylonun ka�ifi ve dünya piyasas�ndaki birnumaras� o zamanlar Dupont. Sabanc� Holding

12 / 2011

o zamanlar �zmit’te Dupont ile beraber,Kordsa’dan ba��ms�z bir naylon ortakl���kuruyor. Ki asl�nda bu ortakl�k ilerideKordsa’n�n da globalle�mesinin altyap�s�n�olu�turuyor. Çünkü ileride o ortakl�k, nayloniplik ve kord bezi yani Dupont’la Sabanc�

ortakl���, DUSA �irketi ve Kordsa �irketi, 1999 –2000 y�llar�nda global bir ortakl���n as�l ad�m�n�at�yor. Dupont ile beraber yüzde 50 – 50 ortakolarak Kordsa �irketi hem Kuzey Amerika hemGüney Amerika hem de Ortado�u, Afrika veAvrupa bölgesindeki yat�r�mlar�n� birle�tirmi�

AHMET BAYRAKTAR

2011 / 13

oluyor. Bu asl�nda Kordsa’n�n ilk uluslararas�büyüme tecrübesi olarak da tan�mlanabilir.Bunun tabii ki hem tedarikçi taraf�nda bizizorlayan bir taraf� oluyor hem de mü�teritaraf�nda... Bugün geldi�imiz noktada bileGood Year gibi, Michelin gibi, Bridgestone gibimü�terilerimiz sürekli olarak kendisi dedünyan�n farkl� bölgelerinde, farkl� ülkelerindeyat�r�m yap�yorlar. Ürün çok fazla raftakalamayan, mü�teriye özel üretilen bir ürünoldu�u için, lokal üretim ve lokal tedarik tercihediliyor. Büyük lastik üreticileri 2000’li y�llar�nba��nda Uzakdo�u’da daha fazla yat�r�m yap�pdaha fazla büyümeye ba�lad�klar� zaman biz deayn� mant�kla Uzakdo�u’ya yöneldik.Endonezya, Tayland ve Çin’de yat�r�mlar�m�z�yapt�k. Bakt���n�z zaman Kuzey Amerika,Güney Amerika, Avrupa, Ortado�u, Afrika veAsya Pasifik bölgelerindeki yat�r�mlar�m�zla tümdünyadaki yay�l�m�m�z� tamamlam�� olduk.

M. Rauf Ate� �u anda yurtd���nda kaçtesisiniz var?

Hakan Tiftik �u anda 9 farkl� ülkede 10tane tesisimiz var. Ortakl�k olarak bakt���m�zzaman bunlardan üçü ortakl�k. Geri kalanlar�nhepsi Sabanc�’n�n yüzde 100 sahibi oldu�u�irketler. ABD, Brezilya, Arjantin, Almanya,M�s�r, Endonezya, Tayland ve Çin. Anatesisimiz Türkiye’de.

M. Rauf Ate� Te�ekkürler. Ahmet Beysizinle devam edelim. Bayraktarlar Holdingolarak Alman Odelo Grubu’nun tamam�n� çokyak�n bir zamanda sat�n ald�n�z. Siz nelerya�ad�n�z, �u anda ne a�amadas�n�z?

Ahmet Bayraktar Bizim deneyimimiz entaze deneyim. Asl�nda bizim ilk deneyimimiz1989 y�l�nda ba�l�yor. Tunus’ta ayn� Kordsa gibi

korunan pazardan istifade etmek üzere,Türkiye’den sermaye ihrac� yaparak yüzde 50-50 bir ortakl�k kuruyoruz. Orada üretimimizolan far ve stop lambalar�n� Tunus pazar� içinüretiyorduk. O zaman Renault’un, Iveco’nun veIsuzu’nun bir fabrikas� vard� ve oralara teslimatyapal�m dü�üncesiyle gitmi�tik. Tunus’tasanayinin fazla geli�memi� olmas�, korunanpazarda montajla üretim yap�l�yor olmas�nedeniyle araç üretim fabrikalar�n�n hepsi k�sazaman sonra kapand�. Tunus hükümeti montaja��rl�kl� üretim yapan bu fabrikalar�nkapanmas�n� istedi. Ve biz yedek parça pazar�için parça üretmeye ba�lad�k. Asl�nda bizim ilkba�lang�c�m�z 1979’da ald���m�z lisanst�.Fransa’dan Renault araçlar� için lisans ald�k.Sonra lisans�n� ald���m�z �irket büyük birFrans�z gruba sat�ld�. Ve o grup 1982’de bizimledevam etmek istemedi. Ba��ms�z kald�k vehiçbir lisans olmadan, 1990 y�l�na kadarkendimiz çal��t�k. 1990 y�l�nda Toyota’n�nTürkiye’ye gelecek olmas� ilgimizi çekti. Oy�llarda dünyada Toyota’n�n y�ld�z� parl�yordu.Türkiye’de de muhakkak bizim ona üretimyapmam�z gerekiyor dü�üncesiyle Toyota iletemaslar�m�z� h�zland�rd�k. Toyota’n�n imalatç�s�olan bir Japon firmadan lisans alarakToyota’n�n belki de Türkiye’de en kapsaml�yerle�tirmesini yapan firma olduk. Bizgeçmi�teki tüm otomotiv mü�terilerimize çok�ey borçluyuz. 80’li y�llardan ba�layarakTürkiye korunan bir pazardan korunmayan birpazar konumuna gelmekteydi. O dönemdeToyota gibi bir üreticiye parça üretebilmek,onlar�n standartlar�n� kar��layabilmek içinyat�r�mlar yapt�k. Ba�ar�l� bir performanssergiledik ama Toyota Türkiye’de bir Türk

“SATIN ALMALAR İSTİHDAM YARATACAK”

Dışarıya yapılan yatırımların istihdama katkısı veya eksisi olur mu diye de tartışılıyor. Aslında ben bu tarzyatırımlar sayesinde Türkiye gibi bir ülkenin çok daha fazla kazançlı çıkacağını ifade etmek istiyorum. Neden? Çünkübizim işimizde rekabet gücümüzü artırabilmek için, Almanyaʼdaki Avrupaʼdaki araç üreticilerine üretim yapabilmek içinpahalı olan üretimleri Türkiyeʼye getirmek mecburiyetindeyiz. Benim yapacağım ilk iş bu üretim merkezleriniTürkiyeʼye taşımak olacaktır. Bu da istihdam demektir. Hatta şu andaki mevcut Farba fabrikamızın bir benzerinisüratle Gebzeʼde yapmaya başladık. Orada faaliyete geçireceğiz. Önümüzdeki yılbaşından itibaren üretimebaşlayacak. Ve kapasite olarak da 3-4 yıl sonra Bursaʼdaki fabrikamızın büyüklüğüne ulaşacak. Bir başka konu bizimsektörümüzde, otomotiv aydınlatma sektöründe önemli bir teknolojik gelişim var. O da LED teknolojisi. Satınaldığımız şirketin dışarıdan aldığı önemli miktarda elektronik parçalar var. Bu parçalar bugün Macaristanʼda,Slovenyaʼda üretiliyor. Bunun içinde Türkiyeʼde bir fabrika kurmayı ve elektronik aksamı gelecekte buradan teminetmeyi düşünüyoruz. Buradaki fabrikanın 40-42 milyon Euro cirosu olacağını ifade edebilirim. Dolayısıyla bu satınalmaların beraberinde Türkiyeʼye çok büyük getirisi, katkısı olacaktır.

AHMET BAYRAKTAR

MEMDUH BOYDAK Asl�nda biz know-howtransferine al���k bir grubuz. Geçmi�te kanepe,koltuk, ev mobilyas�yla ilgili bir Alman firmas�na

lisans ödedik. Ödedi�imiz lisans bedeli birkaçmilyon Euro’yu geçmi�tir. �u anda da bir �talyanfirmas� için y�lda 250 bin Euro’nun üzerinde lisansbedeli ödüyoruz. “Biz her �eyi biliriz, biz büyü�üz”

diye dü�ünmüyoruz. Nas�l sinerji yarat�r�z, nas�lbilgimizi biraz daha katlayabiliriz diye

dü�ünüyoruz. Fakat know-how elde edelim diyedü�ündü�ümüz �irketlerde �öyle bir sorun var:

Baz� �irketlere bak�yoruz ve boyutlar�ndankorkuyoruz. ABD’den, Avrupa’dan büyük boyutlu

�irketler geliyor. Mesela cirosu 500 milyon dolardiyelim. Bu �irketi çok cazip fiyatlara da alsan�z

bu büyüklü�ü yönetebilir miyim diyekorkuyorsunuz. �kincisi de know-how transferi için

dü�ündü�ünüz ülkelerde pazar genellikledoymu� oluyor. Rekabet doruklara eri�mi� oluyor.

Bu iki sorun önemli. Dolay�s�yla biz biraz dahaburadaki varl���m�za rahats�zl�k vermeyecek, uzun

vadeli planlar yapabilece�imiz �ekilde hareketediyoruz. Biraz daha seçici davran�yoruz. Mesela

ABD’de 450 milyon dolar cirosu olan çok cazipfiyata sat�l�k �irketler var. Korkuyorsunuz çünkü

pazar Çin istilas� alt�nda. Oradan alaca��n�zknow-how var ama o know-how’� alaca��m

derken grubun buradaki varl���na da zararverebilirsiniz.

14 / 2011

ortakl��� oldu�u için sadece iç pazar için üretimyap�yordu. Adetler yükselmiyordu. BizToyota’ya üretim yaparken di�er araç üreticileribize biraz tereddütle b�rakt�lar. Onlardankay�plar�m�z oldu. Derken 2000’li y�llara geldik.Bu y�llar, Türkiye’de otomotiv sektörününgerçekten global pazarlara aç�lmaya ba�lad���bir dönem oldu. Bu Türkiye’deki otomotivsanayi için bir milatt�. Bu dönemde bizi terkeden Frans�z �irket de buradan ald��� sipari�leribize yapt�rtmak için gelip lisans vermek istedi.Böylece iki lisans sahibi, ayn� zamandaba��ms�z ürün geli�tiren ve tasar�m yapan bir�irket olarak arac�n hem optik hem dekozmetik olarak en önemli parçalar� olan far vestop lambalar�n� üretir hale geldik. O günekadar iç pazara yönelik yapt���m�z üretimler veyedek parçaya yapt���m�z ihracatlar vard�.2000’li y�llarda global pazarlara sat�lan araçlaraüretim yapmak ve gerçekten globalle�en birsektörün içerisinde payda� olmak bize farkl��eyler ö�retmeye ba�lad�. Üretirken hem kalitehem de rekabet anlam�nda büyük bir bask�alt�nda kalmaya ba�lad�k. Epeyce debocalad���m�z� söyleyebilirim. 2004 y�l�na kadarhiç kolay olmad�. Daha çok üretiyorsunuz,zaman�nda teslimat yap�yorsunuz...

Yine bu dönemde Toyota’n�n olsunRenault’nun olsun bizlere çok büyük katk�lar�oldu. Bu sayede, onlar�n araçlar� sayesindekendimizi Avrupa’da yava� yava� gösterir halegeldik. Yapt���m�z üretimler Avrupa’ya ihraçediliyordu. Bakt���n�z zaman bu parçalar� kimyap�yor? Biz. Bu nedenle bize özellikleAlmanya’dan Mercedes’ten, ticari vas�talardan,otobüslerden tasar�m yaparak kendilerinesatmam�z için talep geldi. Ba�ar�l� i�ler deyapt�k. Ama kolay olmad�. Onlar� dakorkuttu�umuz, zorland���m�z dönemler oldu.Bu a�amalar içinde ciddi kazan�mlar�m�z daoldu. Küreselle�en bir dünyada, bu yönde çoketkin bir sektörde rol almak çok kolay de�il.Buradaki rekabet ve uyumun yan�ndazaman�nda teslimat yapmak, bu yöndeyat�r�mlar yapabilmek, ürün geli�tirebilmek, biryandan da lisans ald���n�z iki firma ile bupazar� payla�abilmek gibi zorluklar� var. Fakatba�ar�l� bir diplomatik yönetimle, onlarla iyigeçinerek üretimlerimizi sürekli art�rd�k.Art�r�rken kendimizi geli�tirdik. “Yal�nmükemmellik” adl� üretim ve yönetim sisteminikendi ad�m�z� da kaydettirerek fabrikam�zdaoturttuk. Bu sistem çok ba�ar�l� oldu. Sektör vecamia içinde duyuldu. Bu duyuldukça bizim

ba�ar�l� olmam�z, iyi olmam�z rekabetinyo�unla�t��� Avrupa otomotiv sektöründe bizeolan ilgiyi de art�rd�. Tabii bunun sonras�ndabize büyük bask�lar gelmeye ba�lad�.“�irketinizi sat�n, ortak olal�m” gibi tekliflergelmeye ba�lad�. Bu arada biz kendimiziölçmek için �� Yat�r�m’la bir �irket de�erlemeyapal�m dedik. Halka m� aç�lmam�z laz�m,gerçekten biz bir de�er miyiz, de�il miyiz diyeanlamak istedik. Yapt�klar� bu de�erlemedeortaya bir sonuç ç�kt�. Bir yandan araçüreticilerine ba��ml�y�z. Büyüklerdenhammadde al�yoruz, büyüklere mal sat�yoruz.Arada eziliyoruz. Bu arada para kazanmakkolay de�ildi. Ama biz ba�ar�l�yd�k. Fakatba��ml� olmak, yapt���m�z bu de�erlendirmedebizim de�erimizi ciromuzla beraber dü�ükç�kar�yordu. Bu bizi dü�ündürmeye ba�lad�.Önümüze bir �ans ç�kt�. Almanya’da geçmi�iolan bir �irketin (Odelo Group) iflas sonras�kurtar�larak ekonomiye kazand�r�lmas� içinsat�laca�� haberi geldi. Bu �irkete talip olduk.Bu da kolay olmad�. Almanya’da bize 40 tanesoru sordular. Bu üreticinin de bütünmü�terileri Almanya’daki araç üreticileri.

2011 / 15

Mercedes, Porsche, Audi, Volkswagen gibi…Karar mercileri içerisinde bu firmalar�n hepsivard�. Bir k�sm� bizi biraz tan�yordu. Sonzamanlarda ba�ar�l� çal��malar�m�zdan dolay�Volkswagen’den de i� alm��t�k. Kendimizi bir�ekilde kabul ettirdik. 11 ay süren yo�un birçal��ma sonras� geçti�imiz 17 Aral�k’ta �irketinbize resmi sat��� yap�ld�. Bu �irket ciro olarakbizim sahibi oldu�umuz ayd�nlatma �irketindençok daha büyük bir �irket. Bize göre 5- 5,5misli cirosu var. Bu �irketin en önemli özelli�ide otomotiv ayd�nlatmas�nda de�i�enteknolojilere ilk giren yani LED’li üretimlere ilkgiren firma olmas�. Bu konuda da bugün en üsts�n�f araçlara üretim yap�yorlar. Mü�terilerinindünya pazar� üzerinde, özellikle geli�en

pazarlarda çok önemli stratejik planlar� var.Bugün Alman araç üreticilerinin Çin, Hindistanba�ta olmak üzere Güney Amerika ve hattaKuzey Amerika’da çok büyük planlar� var. Hemteknolojik anlamda, hem pazar büyüklüklerianlam�nda, hem de globalle�meye yönelikf�rsatlar� bünyesinde bulundurmas� nedeniyleçok ilgimizi çekti.

M. Rauf Ate� Memduh Bey sizin deyurtd���nda giri�imleriniz var. Neden yurtd���nabak�yorsunuz? �u anda ne a�amadas�n�z?

Memduh Boydak Boydak Grubu’nunmobilya cenah�n� refere ederek konu�uyorum.�u anda 80 ülkeye ihracat yap�yoruz. 45 ülkeyede yo�un ihracat yap�yoruz. Bunlar�n içerisindede 10-12 tane kale pazar�m�z var. �ran, Irak,

Yunanistan, Libya, M�s�r, ABD, Almanya, Fransagibi… Biz 55 y�ll�k bir �irketiz. 1957’den berisektörün içerisindeyiz. Son 20 y�l�m�zda yo�unbir markala�ma süreci ya�ad�k. Dolay�s�yla son20 y�l�n ciddi bir know-how’�, bilgi birikimioldu. Neyle ilgili? Üretimle, pazarlamayla, ürün

yönetimiyle ilgili yani pazarda markaolu�turmayla ilgili ciddi bir bilgi birikimimizolu�tu. �u anda sektörde �stikbal, Bellona veMondi markalar� olmak üzere mobilyagrubunda üç markayla hizmet veriyoruz. Budeneyimimizi ba�ka ülkelerde de birkaç aç�dan

16 / 2011

MURAT KURAL

2011 / 17

ya�amay� istedi�imiz için yurtd���na yat�r�mayöneldik.

Birincisi gümrük duvarlar�n� a�amad���m�zülkeler var. Mesela Rusya gibi… Bu ülkelerbizim için yat�r�m yapma bak�m�ndan cazipülkeler. 1998’de biz Rusya’dayd�k ama krizolduktan sonra 5 ma�azay� kapatmakdurumunda kald�k. �kincisi de büyüdü�ümüzpazarlarda gelece�e ve pazar dinamiklerineyat�r�m yapma meselesi var. Meselayat�r�mlar�m�zdan bir tanesi de Kuzey Irak’ta.Her ne kadar yeni in�aatlara ba�lad�ysak daKuzey Irak’ta bir yat�r�m�m�z var. Burada 20’ninüzerinde �stikbal, Bellona ma�azam�z var. Bupazarlarda pazar�m�z� geli�tirme, derinli�imiziart�rma anlam�nda yat�r�m yapma dü�üncemizvar. Yani iki türlü yat�r�m plan�m�z var.Üçüncüsü de var ki; bununla ilgili aray��lar�m�zhâlâ devam ediyor. Ayn� Eczac�ba��’n�n yapt���gibi geli�mi� know-how’lar� alma konusunda, oülkelerde de faaliyet göstererek, o pazarlar� dahazmetme konusunda bir yat�r�m projemiz var.Sayd���m yöntemlerden ilk ikisini halihaz�rdagerçekle�tirmi� olduk. Üçüncüsünü deara�t�r�yoruz.

M. Rauf Ate� Hangi ülkelere bak�yorsunuz?Memduh Boydak Know-how için �talya,

Almanya gibi ülkelere bak�yoruz. ABD’ye debak�yoruz ama o co�rafyadan korkuyoruz. Çokuzak olmas� bizi ürkütüyor. Bizim ürünlerimizKordsa gibi endüstriyel ürünler de�il. Be�eni,moda gibi farkl� dinamikleri var. Mobilyasektörü biraz da dinamik bir sektör. Modas�,tasar�m�, deseni, dizayn�yla farkl� bir i�.

M. Rauf Ate� �u anda olan yat�r�mlar�n�zneler?

Memduh Boydak �ki ülkede yat�r�m�m�zvar. Rusya ve Ukrayna. Biz de yakla��k 8-9ayl�k uzun bir süreç ya�ad�k. Gizlilik

anla�mas�ndan tutun i�in bitirilmesine kadarçok yorucu a�amalardan geçtik. Bu süreçtensonra Rusya’daki fabrikam�z faal olarakçal���yor. Ukrayna’da da durmu� bir tesis ald�k.Oray� harekete geçirme ile ilgili çal��malar�m�zyo�un �ekilde sürüyor. Bir de Kuzey Irak’tahenüz temeline ba�lad���m�z in�aat�m�z var. Bizilk yurtd��� yat�r�m�m�z� 1990’l� y�llardamarketing alan�nda yapt�k. Almanya’da birda��t�m, lojistik, pazarlama �irketi kurduk.Bundan birkaç y�l sonra da ABD’de kurduk.Oralarda kendi lojistik organizasyonumuzuyap�yoruz. Türkiye’de tecrübesine sahipoldu�umuz markala�ma, ürün yönetimibilgilerini grubumuzun, ülkemizin faydas�nadönü�türmeyi istiyoruz.

M. Rauf Ate� Sözü �� Yat�r�m KurumsalFinansmandan Sorumlu Genel MüdürYard�mc�s� Murat Kural’a devredelim. MuratBey, yurtd���ndaki Türk yat�r�mlar� son y�llardanereden nereye geldi?

Murat Kural 2007 y�l�nda benzer birtoplant� yapm��t�k. O toplant�m�zda“Türkiye’den global bir �irket ç�kar m�” diyetart��m��t�k. O zaman ana hatlar�yla Türk�irketlerinin markala�mas� gerekti�ini, küreselbak�� aç�s�na sahip olmas� gerekti�inivurgulam��t�k. Bununla beraber demotivasyonun son derece önemli oldu�u veyat�r�m yap�lacak sektörün dinamiklerinibilmenin önemini vurgulayarak f�rsatlar�de�erlendirmeye at�fta bulunmu�tuk. O zamanbir �ey eksik kalm��t�. “Acaba biz treni kaç�rd�km�?” deniyordu. Türk �irketleri o zaman“Hindistan’dan, Rusya’dan uluslararas� �irketlerç�k�yor. Türk �irketleri olarak biz bu trendikaç�rd�k” diyorlard�. �u anda benim Türkyat�r�mc�lardan edindi�im izlenim, o günlerdenfarkl� olarak bir özgüven art��� var. Yani kriz

“GLOBAL KALABİLMEK DAHA ZOR”

Türkiyeʼdeki şirketler globalleştikten sonra bu çok uzun soluklu olarak devam edecek ve hızlı bir globalleşmesüreci yaşanacak. Öncelikle bu coğrafyaya baktığımızda Türkiye buradaki tek üretim ülkesi. Bizim civarımız tamamenhammadde ülkelerinden oluşuyor. Bu aynı zamanda Türk şirketlerine bu ülkelere gidip yatırım yapma imkanı sağlıyor.Ve bununla paralel olarak bu yarışta diğer ülkelerden bir iki adım önde yer almamıza vesile oluyor. Bununla beraberBRIC ülkelerinin bile bazılarına göre Türk şirketleri son derece rekabetçi bir ortamda yaşıyorlar. Bu derece rekabetçiortamda yaşayınca tabii ki yurtdışındaki rekabet koşullarına da çok daha rahat adapte olabiliyorlar. Amagloballeşmeye giden yolda, şirketlerin yaptığı veya uyguladığı stratejiler bazen global şirket olarak kalmak için yeterliolmayabiliyor. Bu noktada stratejinizi değiştirmeniz gerekiyor. Bu noktada Japonların düştüğü hataya düşmemekgerekiyor. Global olduktan sonra global kalabilmek, böyle yaşayabilmek için mutlaka küresel insan sermayesindenfaydalanmak gerekiyor. Türk şirketlerin global olduktan sonra yapması gereken en önemli şey bence bu.

MURAT KURAL

18 / 2011

dönemi Türkiye ve Türk �irketlerine büyük birözgüven getirmi�. Art� stratejik niyetlerini çokdaha belirgin olarak ortaya koymu�lar.Bakt���m�z zaman dünyadaki ekonomibüyüklü�ü 60 trilyon dolara ula�m�� durumda.�lk 500 �irkete bakt���m�zda bunlar�n toplamsat��lar� 23,5 trilyona ula�m�� durumda.Dünyada bir y�l içerisinde yap�lmas� gerekentoplam yat�r�m ihtiyac� bu y�l itibariyle 11trilyon dolar. Bu 2030 y�l�nda 25 trilyondolarlara ç�kacak. 11 trilyon dolar�n yakla��k 7trilyon dolar� fabrika ve makine yat�r�mlar�, 2trilyon dolar� konut yat�r�mlar�, 2 trilyondolarlar� da altyap� yat�r�mlar�. Buradangeliyorum �irket birle�meleri ve devralmalara.Orada da toplam büyüklük 2,1 trilyon dolaraula�m�� durumda. Bunlar�n yakla��k yüzde 48’iCross Boarder Transactions. Yani asl�ndadünyan�n gidi�at� net. Türkiye’nin ciddi �ekildeglobal �irket ortaya ç�karmas� ve bu say�y�

giderek art�rmas� gerekiyor. Zaten yat�r�mbankac�l��� alan�nda da ülkeleri yava� yava� bu�ekilde kategorize etmeye ba�lad�lar.Biliyorsunuz önce BRIC ülkeleri ç�kt�. BRICülkelerinin birço�unun büyük olmas� önemliama onunla beraber ayn� zamanda global�irketler ortaya ç�karm�� olmalar� da önemli.Daha sonra Türkiye’nin de içinde bulundu�uikinci bir kavram ortaya ç�kar�ld�. Buna daCIVETS ülkeleri deniyor. �çinde Kolombiya,Endonezya, Vietnam, M�s�r ve Güney Afrikavar. Bir ne Next Eleven (N-11) denilen bir grupvar. Bunlar�n en önemli fark� uluslararas� markayaratma konusunda bir ad�m daha gerideolmalar�. Fakat ileriye yönelik olarak da çokbüyük potansiyel ta��yorlar. Bence 2007’den buyana Türk giri�imcisindeki en önemli fark art�kciddi bir özgüvenin ortaya ç�km�� olmas�.

M. Rauf Ate� Te�ekkürler. Bar�� Bey sizinledevam edelim. Siz Ahmet Bey’in sat�n alma

BARI� TUNÇS�PER

2011 / 19

i�inde dan��manl�k yapt�n�z. Dolay�s�yla busat�n alma sürecini yak�ndan gözlediniz.Ya�an�lan zorluklar nedir? �zlenimleriniz neler?

Bar�� Tunçsiper Sat�n almak asl�nda kolaybir i� gibi görünüyor ama e�er satan sat�c�ysa,alan da al�c�ysa. Bedel konusunda, �artlarkonusunda da anla��l�rsa çok zor bir konude�ilmi� gibi görünüyor. Ama özellikle bir Türk�irketinin normlar�n d���na ç�k�p yurtd���naaç�lmas� bu döneme kadar çok kar��la��lm�� birkonu de�il ve ciddi baz� sorunlar ç�kabiliyor.Bu ba�lamda ilk zorluk yat�r�mc� olarak kar��tarafa ciddiyetinizi gösterebilmek. Buradayaln�zca satan tarafa de�il ayn� zamanda tümdünya genelindeki büyük otomotiv �irketlerinebir bak�ma ciddi bir al�c� oldu�umuzuispatlamam�z gerekiyordu.

M. Rauf Ate� Te�ekkürler. Memduh Bey,tekrar size dönelim. Know-how sat�n alma gibigiri�imleriniz oldu�unu söylemi�tiniz. Almakistedi�inizde kar��n�za ne tip zorluklar ç�k�yor?

Memduh Boydak Satanlar taraf�nda dazaman zaman baz� zorluklar oluyor. EskidenTürkiye’nin imaj� çok yeterli de�ildi. Bir Türk�irketi gidecek Almanya’da veya ABD’de �irketsat�n alacak… Bunlar eskiden abesle i�tigalkonular olarak görülüyordu. Son zamanlardaTürkiye’deki siyasi istikrar, ekonomik geli�imçok önemli katk�lar sa�lad�. Dolay�s�yla birTürk �irketi olarak Alman �irketine talipoldu�unuzda insanlar art�k abes kar��lam�yor.Örne�in biz en son ald���m�z iki fabrikay� daPolonyal� bir gruptan ald�k. Bu devralmasürecinde kar�� taraf bizi dünya çap�ndabilmesine ra�men biraz tedirginlik ya�ad�.

Devralma süreci nas�l olsun, zamanlamas� nas�lolsun, para nereye gelsin gibi konularda hafifbir güven bunal�m� oldu. Ama bu süreç h�zlade�i�iyor ve Türkiye’de önemli geli�meleroluyor. Bunu görüyoruz.

M. Rauf Ate� Murat Bey, tekrar sizinledevam edelim. Türk �irketlerin yurtd��� sat�nalmalar�yla ilgili mevzuat gibi konulardayap�lmas� eksik kalan, yap�lmas� gereken �eylervar m�? Kamu otoritesinin bu konudakiçal��malar� ne yönde?

Murat Al�c� Asl�nda beyefendilerdendinledi�imiz hikayeler son derece gurur verici.Sorunuza geçmeden önce söylenenlere ili�kink�sa bir de�erlendirme yapmak istiyorum.Hakikaten bir ülkeye gidip orada yat�r�myapmak, oradaki bir markay� veya �irketi sat�nalmak yüksek özgüven gerektiren bir macera.Zorlu bir yol.

Yine bu ba�lamda yurtd��� yat�r�mlarla ilgilitüm ülkelerin sürekli gündeminde olan birkonu olan yurtd��� yat�r�mlar�n ülkeleraç�s�ndan faydas�-maliyeti konusunade�inmekte fayda var. Ben size yak�n zamandayap�lan bir çal��man�n tespitlerinden bahsetmekistiyorum. Bu konu AB ülkelerinde de sonderece ilgi çeken bir konu. Çünkü d��ar�yayap�lan her yat�r�m�n Avrupa’daki istihdam�azaltt��� dü�ünülüyor, öyle bir alg� var. AvrupaKomisyonu’nun özel bir ara�t�rma �irketineyapt�rd��� bir çal��ma var. Avrupa Birli�iülkelerinin dünyadaki yat�r�m stoku 3,3 trilyondolar düzeyinde. Ve bu her geçen y�l art�yor.Bu çal��man�n bulgusu �u: Yap�lan d��yat�r�mlar, Avrupa Birli�i ülkelerinin rekabet

“KOBİ’LERİMİZ DE GLOBALLEŞMELİ”

Türkiye 75 milyonluk bir ülke olarak aslında Almanyaʼdan da çok küçük bir ülke değil. Almanyaʼnın globalşirketlerinin sayısına bakarsak aslında Türkiyeʼnin bir hayli yol alması gerekiyor. Bunların da KOBİʼlerden çıkacağıbelli. KOBİʼlerin mutlaka büyük şirket olma hedefiyle hareket etmeleri gerekiyor. Bu bağlamda KOBİʼlere genel olarakbaktığımız zaman Türkiyeʼde çok fragmente (çok parçalı) bir yapı var. Aynı sektörde birbiriyle rekabet eden yığınlaşirket var. Kendi içlerinde rekabet ediyorlar ve bir anlamda birbirlerine zarar veriyorlar. Bir şekilde bu döngüdenkurtulup kendilerini farklılaştırmaları gerekiyor. Bu farklılaştırma için de yurtdışı satın alımları çok farklı bir enstrüman.Çünkü bu dış satın alımlarıyla beraber aslında siz rekabet edebilmek için gerekli olan pazar, know-how, teknoloji, isimgibi varlıkları çok daha hızlı bir biçimde elde etmiş oluyorsunuz. Şu anda bizim rakiplerimiz olan Hindistan, Çin yaniBRIC ülkeleri bunları bu şekilde elde ediyor. Bizim özellikle KOBİ alanında faaliyet gösteren şirketlerimizin bir vitesdaha artırıp büyümeye hız vermeleri gerekiyor çünkü tren belki kaçmıyor ama şu an yurtdışı piyasalarda şirketalımları için ciddi bir rekabet var. Üstelik bu ülkeler devlet kanalıyla şirketlerine destek veriyorlar. Hatta şirketlere“gidin yurtdışından şirket, teknoloji, isim alın” diye direktif veriyorlar. Bu bağlamda bizim KOBİʼlerimizin de bu yöndeadım atmaları çok önemli. Tabii ki her yatırım doğru yatırım değildir. Bu işin çok profesyonelce yapılması gerekiyor.Kendi şirketiyle alacağı şirket arasındaki sinerjinin çok iyi düşünülmesi ve hesaplanması gerekiyor.

BARI� TUNÇS�PER

20 / 2011

gücünü art�ran bir rol oynuyor. Çünkü aksidurumda, yani d�� yat�r�m yapmad�klar�nda orekabet gücünü yakalama imkanlar� yok. �lketapta yurtd��� yat�r�mlar�n dü�ünüldü�ü gibi biristihdam kayb�na sebep oldu�unu rapor datespit ediyor. Ama bununla birlikte ilerleyendönemde ayn� �irketlerin çok daha kaliteli vebeceri düzeyi çok daha yüksek istihdamsa�lama potansiyelinin daha fazla artt���gözleniyor. Onun için Türkiye’deki�irketlerimizin yurtd���nda yapt�klar� tümyat�r�mlar�n ülke ekonomisine de son derecefaydal� oldu�unu söylemek mümkün.

Sizin sorunuza gelirsem; bu da çok önemlibir konu. Yurtd���nda yat�r�m yapmak�irketlerimiz aç�s�ndan her anlamda birö�renme süreci. Sat�n alma süreciniba�latmaktan, bu süreci yönetmekten tutun dason ödemeyi yapana kadar geçen tüm süreçönemli bir deneyim. Burada �öyle bir noktaöne ç�k�yor. Bizim �irketlerimizin ço�unluklayöneldi�i co�rafyalar asl�nda yat�r�mc�laraç�s�ndan hukuk sisteminin sorunsuz olmad���bölgeler. Örne�in Kuzey Afrika ülkeleri, KuzeyIrak gibi bölgelere gitti�imizde ABstandard�nda bir i� ortam� veya mevzuatlakar��la�m�yoruz. Daha farkl� düzenlemeleroluyor. Bunlar tabii ki baz� s�k�nt�lar yarat�yor.

Peki bu noktada yat�r�mc� ülkelerin kamuotoriteleri neler yap�yor? Yat�r�mc�lar�n�ngidebilecekleri piyasalar hakk�nda en ayr�nt�l��ekilde bir ön bilgilendirme hizmetleri var. Oülkelerde bulunan ekonomi – ticaretmü�avirleri bahsetti�im bu görevleri ifa ediyor.Bu son derece önemli. Bir ülkeye yat�r�myapmay� dü�ündü�ünüz zaman, o ülkede �irketkurulu� süreci nas�ld�r, sizin yabanc� yat�r�mc�olarak tabi olaca��n�z s�n�rlar�n�z nelerdir,haz�rl�kl� olman�z laz�m.Tüm bunlar� bilmekçok önemli. Hazine Müste�arl���’n�n 26 ülkede30’un üzerinde ekonomi mü�avirli�i var. Sondönemde ön plana ç�kan baz� olaylar�n dagündeme getirdi�i ihtiyaçlara istinadenekonomi mü�avirliklerimizin bu rolü a��rl�kkazand�. Dolay�s�yla yat�r�mc�lar�m�z o ülkeleregittiklerinde o ülkedeki ekonomimü�avirliklerinden o ülkenin mevzuat�,kurumlar�, i� yapma süreçleriyle ilgili her türlüyard�m alma imkan�na sahipler.

Di�er bir konu da �u. Biz çok uzunzamand�r, 1960’lardan bu yana ülkelerle ikiliyat�r�m anla�malar� müzakere ediyoruz. �uanda Türkiye’nin 81 ülkeyle imzalad���yat�r�mlar�n kar��l�kl� te�viki ve korunmas�

anla�malar� var. Bu anla�malar�n müzakeresi deyine Hazine Müste�arl��� taraf�ndanyürütülüyor. Bu anla�malar bizimyat�r�mc�lar�m�za anla�man�n taraf� olan birülkeye gittiklerinde belirli standartlar� sa�l�yor.Örne�in bizim gözetti�imiz “ulusal muameleprensibi” diye bir konu var. Yat�r�m yap�lanülkedeki yerli yat�r�mc�lar hangi muameleyetabiyse, sorumluluklar� ve haklar� neyse, bizimyat�r�mc�lar�m�z�n da ayn� bu hak vesorumluluklar çerçevesinde faaliyetgöstermelerini sa�lam�� oluyoruz. Veya “en çokgözetilen ülke prensibi” var. Bu da �u: Örne�inABD’li bir yat�r�mc� bir ülkede belirli birmuamele görüyorsa, bizim yat�r�mc�m�z�n daayn� muameleyi görmesini, ayr�mc� bir tav�rlakar��la�mamas�n� bu anla�malarla sa�l�yoruz.Bunun ötesinde bazen ülkelerde hukuksisteminin çok iyi i�leyemedi�i durumlardayat�r�mc�lar�m�z�n maruz kalabilece�i keyfiuygulamalara kar�� baz� önlemler bu anla�malarile al�nabiliyor. Örne�in kamula�t�rma gibidurumlarda yat�r�mc�lar�m�z�n haklar�n�yapt���m�z bu anla�malarla güvence alt�na alm��oluyoruz. Maalesef baz� ülkelerde uyu�mazl�kya�ayan baz� yat�r�mc�lar�m�z da oluyor. Budurumda bulunduklar� ülkede mahkemeyegitmeden, do�rudan uluslararas� tahkime gitmeolana�� yine bu anla�malarla sa�lanabiliyor. Budurumlarda da yat�r�mc�lar�m�z�n u�rad�klar�zarar� kurtarmalar� söz konusu olabiliyor. Buanla�malar müzakere edilmeye devam ediyor.Geçmi� y�llarda bu anla�malar� Türkiye’ninyat�r�m çekmeye çal��an bir ülke oldu�uperspektifinden hareketle müzakere ediyorduk.Ama son dönemde art�k yat�r�mc�lar� ba�kaülkelere giden bir ülke olarak bu anla�malar�müzakere ediyoruz. Bunu yaparken de oülkelerdeki yat�r�mc�lar�m�z�n ihtiyaçlar�n�,beklentilerini hatta ya�ad�klar� s�k�nt�lar�dikkate alan bir anlay��la yol al�yoruz. Mesela�u anda gündemimizde yo�un biçimde Afrikaülkeleri var. Afrika ülkeleriyle anla�malarmüzakere ediyoruz. Dünyan�n bu bölgesiyat�r�mlar aç�s�ndan son derece oldukça cazip.Tüm ülkeler gibi bizim yat�r�mc�lar�m�z daorada yer almak istiyor. Ama maalesef buradayat�r�m yapmak isteyenler aç�s�ndan yasalçerçeve belirli standartlarda de�il. Dolay�s�ylabu yat�r�m anla�malar�yla bu türden eksiklikleritamamlamay� hedefliyoruz. Tüm bufaaliyetlerimiz hakk�nda fark�ndal��� art�rmak vebilgi vermek üzere yakla��k 9 ay önce“Yurtd���nda Yat�r�m” web sitesini

2011 / 21

Müste�arl���m�z, www.ydy.gov.tr adresindeeri�ime açt�. Bu web sitesi yurtd���nda yat�r�myapmak isteyen veya yat�r�m yapangiri�imcilerimize hizmet vermek üzerehaz�rland�. Özellikle bu ikili anla�malarkonusunda bilgi vermeye yönelik bir portal.Yat�r�mc�lar�n ihtiyac� oldu�una inand���m�zçe�itli bilgileri de içeriyor. Buradanimzalad���m�z tüm anla�malar�n içere�ineula�mak mümkün. Çok büyük ilgi görüyor buportal. Yakla��k 11 ayl�k sürede 6 bin ziyaretçisioldu. Bu rakam�n, bu tarz çok spesifik hizmet

sunan bir portal için çok yüksek ilgi düzeyinigösterdi�ine inan�yoruz. Demek ki birçokyat�r�mc�m�z�n d��ar�ya dönük bir bak�� aç�s�var. Tekrar bana söz gelirse siyasi riskkonusuna da ayr�ca de�inmek isterim.

M. Rauf Ate� Te�ekkürler. Sedef Han�m’�nbir sorusu var Sedat Bey’e. Onu alal�m.

Sedef Seçkin Büyük Benim Sedat Bey’e�öyle bir sorum var. Yapt�klar� ara�t�rmayurtd���ndaki büyük Türk yat�r�mc�lar� kaps�yor.Bu �irketlerin geldikleri a�ama, büyüklükleri,yönetili� biçimleri anlam�nda belli ortak

“MEVZUATTA DEĞİŞİKLİKLER YAPILIYOR”

Biz Türk yatırımcıların yurtdışına nakdi ya da ayni sermaye akışı konusunda olabildiğince serbestleşmesini vesıkıntı çekmemelerini istiyoruz. Zaten bu konuda kambiyo mevzuatında gerekli değişiklikler yapılıyor ve olabildiğincebir serbestleşmeye gidiliyor. Gümrük Mevzuatı hükümlerine göre nakdi sermaye bankacılık mevzuatı hükümlerinegöre, ayni sermaye Hazine Müsteşarlığı hükümlerine göre yurtdışına çıkartılıyor. Şirketlerin üzerine düşen sadeceHazine Müsteşarlığına bildirim yapmaları. Son dönemde Hazine Müsteşarlığı Banka Kambiyo Genel Müdürlüğüʼndebir de şunu yapmaya çalışıyoruz. Türkiyeʼdeki firmalar yurtdışında hangi sektörlerde yatırım yapabilirler, gittikleriülkelerde nasıl sorunlarla karşılaşıyorlar, hangi amaçlarla bu ülkelere gidiyorlar? Bu konuda bizim üzerimize düşen birşey olur mu diye çalışmalar yapmaya başladık. Önümüzdeki dönemde bu konuda daha fazla çalışacağız. Ekonomimüşavirliklerimize çok sayıda yazılar yazdık. Yatırım yapılan ülkelerdeki mevzuat ne durumda, ekonomik durumnedir, yatırım yapmak isteyenler söz konusu ülkede ne gibi yatırımlar yapabilir, hangi sektörler cazip gibi çalışmalaryapıyoruz. Bu konuda hazırladığımız anketlerin şirketlerimiz tarafından titizlikle doldurulmasını istiyoruz. Çünkü buverilere göre raporlar yazıyoruz.

DURAN ��M�EK

22 / 2011

özellikleri var m�? �irketlerin DNA’s� hakk�ndakitespitlerinizi sormak istiyorum.

Sedat Aybar Ben hem sizin sorunuza yan�tvereyim hem biraz daha genel birde�erlendirme yapay�m. Direkt yurtd���yat�r�mlar benim kendi ki�isel kariyerimde çokönemli olan bir konu. Ben kesinlikle direktyurtd��� yat�r�mlara yönelik hem �irketlerin hemTürkiye’nin bir stratejisi olmas� gerekti�ineinan�yorum. Bu ba�lamda yapt���m bir ba�kaçal��ma daha vard�. Özellikle Murat Bey’inbahsetti�i Afrika ülkelerinin iyi anla��lmas�nakatk� yapabilmek için 2006 y�l�nda Kadir HasÜniversitesi bünyesinde ilk defa Ortado�u veAfrika’y� ara�t�ran bir merkezi kurdum. Bumerkezi kurarken ki beklentim �uydu: Bir gündo�rudan yurtd��� yat�r�m konusu ve Afrika çokönemli bir hale gelecek. Ve dolay�s�yla böylebir bilgi birikimine ve bilgi yönelimine ihtiyaçduyulacak.

Burada duyduklar�m beni �ahsen çok mutlueden �eyler. Bir soru çok fazla öne ç�kt�. “Türkolmak yurtd���nda �irket al�mlar�nda birolumsuzluk yarat�yor mu?” Türkiye’den d��ar�yayönelen yat�r�mlara bakt���m�z zaman a��rl�kl�olarak Avrupa’n�n öne ç�kt���n� görüyoruz.

Bizim ara�t�rmam�z da bunu ortaya koyuyor.Eminim Hazine’de de benzer veriler vard�r.Türkiye’den yurtd���na giden yat�r�mlar�n yüzde70’den fazlas� Avrupa Birli�i ve KuzeyAmerika’ya yönelik yat�r�mlar. Özellikle 11Eylül’den sonra yurtd���ndan bu bölgelereyap�lan yat�r�mlarda güvenlik unsuru öne ç�kt�.Özellikle ABD’liler ba�ta Çin olmak üzere di�ergeli�mekte olan ülkelerden gelecek yat�r�mlar�ciddi biçimde gözden geçiriyorlar. ABD’yeyat�r�mlara bakacak olursak Türk olman�n veyaba�ka bir ulusa ait olman�n negatif etkisi bugüvenlik ba�lam�nda söz konusu olabilir.

Sizin sorunuza tekrar gelirsem, bakt���m�zdabirtak�m öncü gruplar�n, öncü �irketlerinoldu�unu görüyoruz. Bu öncü �irketlerin belliortak özellikleri var. Öncelikle özgüvenleri çokyüksek. Bir öncü �irket bir piyasaya girdi�izaman, ister sat�n alma ister s�f�rdan yat�r�molsun, burada yat�r�m yapt��� zaman arkas�ndano piyasaya birçok küçük firma da girmeyeba�l�yor. Yani özgüveni olan, kendisinegüvenen, sermaye yap�s� çok güçlü olan ve d��piyasalar� tan�yan, bilgi birikimine sahip büyükbir grubun arkas�ndan di�er firmalar da pazaragiri�i yapmaya ba�l�yor. Tabii bu kendisine

2011 / 23

özgüveni olan �irketlerin en önemli dayanaklar�güçlü sermaye yap�lar� ve finansman.Gördü�ümüz �öyle bir �ey var. Yurtd���nado�rudan yat�r�m yapan �irketlerin ço�u kendifonlar�na güveniyorlar. Henüz yay�nlanmam��akademik çal��malar�m�zdan bir tanesinde �öylebir konu vard�. “Türkiye’den özellikle Sahraalt�Afrika’ya yap�lan yat�r�mlarda ön plana ç�kanunsurlar nedir?” diye ara�t�rd�k. Burada birçokde�i�kenin içinde ikisinin öne ç�kt���n� gördük.Bunlardan biri devletin yapt��� ikili anla�malar.Yani yurtd���na yat�r�m yapacak �irketlerindevletin yapt��� anla�malar� göz önündebulundurmalar� çok önemli. Bu da Türkiye’deözel sektörün hala devletin bir yat�r�m stratejigeli�tirmesine ihtiyaç duydu�unu gösteriyor.

�kinci öne ç�kan unsur ise tarihselba�lar�m�z. Özellikle Kuzey Afrika’da yap�lanyat�r�mlar�n çok fazla olmas�n�n bir nedeniorayla olan tarihsel ba�lar�m�z. Bu iki unsurçok önemli bulgular�m�z aras�nda.

Toparlayacak olursam, bakt���m�zdaAfrika’da Türk mallar�n�n çok ciddi bir pazarelde etti�ini görüyoruz. Fakat bu ili�kiler çokdüzenli ili�kiler de�il Burada ön plan ç�kan �ey�u. Evet, d�� yat�r�mlar�m�z var ve bunlar

büyüyor. Ticaretimiz de var ve büyüyor. Fakatne d�� yat�mlar�m�z ne de ticaretimiz düzenli. Onedenle bu yat�r�mlar ülkeler pozitif getirisa�layacak bir yap�ya henüz kavu�mam��durumda. Yani bu pazarda henüz elyordam�yla gidiyoruz. Bunlar�n bilimsel çal��mazeminine ta��nmas� gerekti�ini dü�ünüyorum.

�irketlerde bir di�er ortak unsur da anonim�irket olmalar�. Yani kamudan borçlanarakfinansmanlar�n� gerçekle�tirmeleri.

�kinci önemli konu da sigortac�l�k. Bizim�irketlerimiz bu piyasalara girdiklerinde kendikendilerini korumaya çal���yorlar. Amaarkalar�na bir sigorta gücü almadangeli�melerinin ve serpilmelerinin pek mümkünolmad���n� görüyoruz.

Krediler yetersiz ve bunlar�n art�r�lmas�gerekiyor. D�� piyasalara yönelik sigortasisteminin acilen olu�turulup geli�tirilmesigeriyor. Hükümet bu konuda çe�itli çal��malaryap�yor ve olumlu bir direkt yurtd��� yat�r�mortam� yaratmaya çal���yor. Bunlar�n hepsi çokolumlu ama yetersiz. Türkiye’nin daha fazlas�naihtiyac� var. Türkiye’nin hem devletinin hem�irketlerinin d��ar�ya yönelik bir “do�rudanyurtd��� yat�r�m stratejisi” olu�turmas�na ve

24 / 2011

geli�tirmesine ihtiyac� var. Bunun da bilimseltemellerde yap�lmas� gerekiyor. Art�k bua�amaya gelinmi�. Yapt���m�z toplant� da bugerçe�i aç�kça ortaya koyuyor.

M. Rauf Ate� Hakan Bey sizinle devamedelim. Yurtd���nda en çok yat�r�m� olan�irketlerden birisi de Kordsa Global. Bundansonras�ndaki hedefleriniz neler? Bulundu�unuzbölgelerdeki i�leri mi büyüteceksiniz yoksayeni aray��lar, sat�n almalar olacak m�?

Hakan Tiftik Bakt���m�z zaman dünya2009 y�l�nda ciddi bir kriz ya�ad�. Ard�ndanh�zl� bir toparlanma sürecine girildi ve �u andahemen hemen tüm sektörlerde büyümegörüyoruz. Global veya lokal bir oyuncuolsan�z dahi e�er büyümüyorsan�z küçülmeyeve yenilmeye mahkumsunuz. Murat Bey’ins�n�fland�rmas�na gönderme yaparsam, bizpiyasa arayan bir yat�r�mc� olarak kendimizigörüyoruz. Bu yüzden mutlaka ve mutlakageli�en ve büyüyen pazarlara yönelece�imiz birgerçek. Birçok sektör gibi bizim sektörümüzdede büyüyen taraf genelde geli�mi�ekonomilerin oldu�u co�rafyalar. Bu ülkelerÇin, Hindistan, Brezilya, Rusya. Kordsa Globalkendi sektöründe üretim, sat�� ve teknolojianlam�nda bir numara. Takdir edersiniz kibunu koruyabilmek elde etmekten çok dahazor. O yüzden de sürekli olarak f�rsatlarnerede, nerelerde büyüyebiliriz, katma de�eriyüksek nas�l yeni ürünler piyasaya sunabilirizsorular�n�n üzerinde çal���yoruz. Bu ba�lamdamerkezi Türkiye’de olan teknoloji yat�r�m�m�z�da yapt�k. Kendi know-how ve teknolojimizidaha da ileriye götürmeye çabal�yoruz.Piyasaya yeni ürünler sunabilmek için çaba sarfediyoruz.

Ben konu�malarda dikkatimi çeken ve notald���m baz� ba�l�klara geri dönmek istiyorum.�irket sat�n almas� veya greenfield dedi�imizs�f�rdan yat�r�mlar konu�uldu. Bu ba�lamdaasl�nda �irketlerin de öncelikle niçin direktyurtd��� yat�r�ma yöneldiklerini analiz etmelerilaz�m. Murat Bey’in bahsetti�i kriterlerdenhangisi onlar için önemli bakmalar� laz�m.�çinde bulunduklar� sektör organik büyümeyemi yoksa sat�n almalar yoluyla büyümeye midaha uygun? Mesela kendi sektörümüzün 10-15sene evveline bakt���m zaman bizim için enuygun olan büyüme stratejisi sat�n almalaryoluyla büyümekti. Çünkü olgunla�m�� birsektör. Arz-talep dengesi arz yönünde fazlaveriyordu. Pazara yeni kapasite koyaca��m�zamevcut kapasiteleri sat�n al�p konsolide etmek

en ak�lc� yat�r�md�. Ama baz� sektörler için buen do�ru büyüme yöntemi olmayabilir. Öylesektörler vard�r ki, mevcut �irketleri alaca��n�zas�f�rdan bir tesis kurmak, en son teknolojiyikullanmak çok daha ak�lc� olacakt�r. Benimki�isel olarak bu globalle�me sürecindeya�ad���m en önemli tecrübelerden birisi buoldu. Yat�r�m yapacak olan �irketlerin hangisektörde olduklar�n� iyi bilmeleri, hangi tarzdayat�r�m yapacaklar�n� iyi belirlemeleri ve neyöne do�ru gitmek istediklerini çok iyianlamalar� �art.

MURAT ALICI

2011 / 25

Mesela illa global büyüme degerekmeyebilir. Yani merkezi bir yerden üretimyaparak uluslararas� bir büyüme desa�lanabilir. �hracat yönüne giderek debüyümek mümkün. Bugün Çin’in uygulad���model budur. Mesela Çinli �irketler d��yat�r�mlar�nda Hintli �irketler kadar agresifde�il. Bu da ba�ka bir yöntem.

M. Rauf Ate� Sizin sektörünüzde dünyagenelinde çok say�da �irket var m�d�r, yoksaher ülkede bir ya da iki rakibiniz mi var?

Hakan Tiftik Rakibimiz olarak bakt���m�zzaman her ülkede bir rakibimiz yok.Uluslararas� etkinli�i yo�un olan �irketler farkl�ülkelerde de birbirinin rakibi konumunda.Koreli, Çinli, ABD’li, Japon global rakiplerimizyo�unlukta. Teknoloji yo�un bir sektöroldu�umuz için sadece maliyet taraf� de�ilteknoloji taraf� da bizim rekabette çok önemlibir unsur. Ayr�ca lastik ve otomotiv gibi globalbir sektöre hizmet verdi�imiz ve ölçekekonomisine çok ba�l� bir sektör oldu�umuziçin rakiplerimizin ço�u da bizim gibi global.Global olmayanlar ise son derece yayg�n biruluslararas� a�a sahip. Ama sektörde buanlamda ilk globalle�en �irket de biziz.

M. Rauf Ate� Te�ekkürler. Ahmet Bey, sizinbir de Tunus yat�r�m�n�z vard�. O devam ediyormu? Bu sat�n alma i�ini sevdiniz mi? Gerisigelecek mi?

Ahmet Bayraktar Tunus yat�r�m�m�z birazo noktada kald�. Fazla bir �ey veremedik.Toplant�m�z�n ba�lar�nda bu sat�n almay� Almantoplumunun nas�l kar��lad���na dairkonu�mu�tuk. Müsaade ederseniz bu konudakigeli�meleri payla�mak istiyorum. Öncelikle busat�n alma Alman medyas�nda çok geni� yerald�. Gizlilik anla�mam�z oldu�u için bedeliaç�klanmad�. Ama bu haber Alman medyas�ndaçok geni� yank� buldu. Özellikle “Türkler ald�”man�etleri çok ç�kt�. Ama o man�etlerin alt�ndahep çok pozitif de�erlendirmeler yap�ld�.�irketin gelece�inin bu sat�n almayla çok dahaiyi olaca��, küresel pazarda çok daha iyinoktalara gelinece�i yaz�ld�. Bizim Türkiye’deba�ar�l� bir üretici oldu�umuzdan, uluslararas�birçok araç üreticisinden ald���m�z ödüllere yerveren haberler ç�kt�. Onun d���nda bu sat�nalmay� Türk ve Alman toplumu da çok pozitifkar��lad�. Fabrikalar�m�zda oldukça çok say�daTürk vatanda�� var. Almanya veya Türkiyevatanda�� olan birçok Türk çal��an�m�z da var.Onlar�n korkunç iltifatlar�yla kar��la�t�k. Sat�nsald���m�z �irketin Almanya’da 4, Slovenya’da 1

fabrikas� var. Grup olarak sat�n ald�k.Toplamda 1400 ki�i çal���yor. Bunlar�n 500’üSlovenya’da. Di�er 900 ki�i de Almanya’dakifabrikalarda.

Türk vatanda�lar�n�n da çokgururland�klar�n�, yapt���m�z törendea�lamamak için kendilerini zor tuttuklar�n�gördük. Sat�n alman�n ard�ndan her fabrikam�z�ayr� ayr� ziyaret ettik. Tüm çal��anlar�m�za birfincan Türk kahvesi ve Türk lokumu ikramettik. Hem birbirimizle tan��mak, hemhedeflerimizi anlatmak için törenler tertip ettik.Sendikayla yap�lan tüm anla�malar�tan�d���m�z�, bunlar� muhafaza edece�imiziifade ettik. Biz 3 jenerasyon gitmi�tik. Babam,o�lum ve ben birlikte gittik. Tüm buziyaretlerimizde çok olumlu tepkiler ald�k.Hiçbir negatif durum görmedik.

Bizim bu �irketi almaktaki as�l nedenimizise �uydu: Türkiye’de ba��ml� oldu�umuz içinistedi�imiz kadar i� alam�yorduk. ÇünküTürkiye’de araç üreten bir Türk markas� yok. Oyüzden bize sahip ç�kacak bir mü�teri de yok.D��ar�dan gelen mü�terilere lisanl� veya lisans�zolarak yapmaya çal��t���m�z i�lerimiz vard�.Dolay�s�yla Almanya’daki bu �irketi sat�nald���m�zda bizi Alman oto sanayinin stratejikbir partneri olarak, onun yan sanayisi olarak,onun imalatç�s� olarak dünyan�n her yerindegörmek istediklerini söylediler. Yapt���m�z ticarianla�malarda da bunlar var. Dolay�s�yla bizimküresel pazara aç�lmam�zda çok önemli f�rsatlarveriyorlar. Bizim yapt���m�z anla�malarda,özellikle Çin’de ve NAFTA’da s�f�rdan yat�r�molarak birer fabrika yapaca��m�z� da taahhütettik.

Tabii bizim bu grubu al�rken mü�terininyan� s�ra teknolojiye sahip olmak, küreselpazara ula�abilmek ve bu �irketi bugünkükonumundan çok daha büyük boyutlaragötürme hedeflerimiz var. 2010 itibar�yla bu�irketin cirosu 163 milyon Euro. Bunlar�yaparken hem araç üreticilerine hem de sat�c�gruba 5 y�ll�k gelecek planlar� yapt�k.Rekabetimizi nas�l sa�layaca��m�z�nçal��malar�n� yapt�k. Bugün geldi�imiz noktada5 y�l içinde bu 163 milyon Euro ciroyu 370milyon Euro’ya ç�karma hedefimiz var. Bugerçekten mümkün olabilecek bir geli�me.Zaten Alman araçlar�na olan müthi� bir talepvar. Örne�in bu ald���m�z �irket geçen y�lplanlanan üretim miktar�ndan yüzde 10 dahafazla üretim gerçekle�tirmi�. Talep o boyutta.Bunun yan�nda Alman üreticilerinin geli�en

26 / 2011

pazarlarda da çok ciddi yat�r�m planlar� var. Buyat�r�m planlar� daha çok Çin, Güney Amerika,Hindistan bölgelerinde. Dolay�s�yla Alman araçüreticilerinin bu pazarlarda çok büyük ataklaryapt���n� görece�iz. Çünkü Almanyamühendisli�ini, markas�n� y�llard�r yapt��� güzel�eylerin bereketini �imdi görüyor diyede�erlendiriyorum. Zaten Almanya AB ülkeleriiçinde hem ekonomik geli�mede hem sanayiüretiminde di�er ülkelere de önemli farklar att�.

Burada konu�ulan konulardan biri de ülkestratejisi ve devlet politikas� oldu. Bununla ilgilide birkaç �ey söylemek istiyorum. Baz�konularda arkada�lar�m�zdan bu konunun takipedildi�ini de duyduk. Ama ben bu konudadevlet taraf�ndan çok fazla bir destek oldu�unuveya bir politika çerçevesindeyönlendirildi�imizi söyleyemeyece�im.Geçti�imiz 1 y�l içinde say�n bakanlar�n“yurtd���nda �irket al�mlar�na destek verilecek”�eklinde aç�klamalar� oldu. Bugüne kadarhiçbir �ey yap�lmad�. Ben bu konuda Ankara’da15 de�erli bürokrat�m�zla bir toplant� yapt�m.Böyle bir konu var, sizden ne istiyoruz, nedenistiyoruz diye konu�tum. Hatta o konuyu daanlatay�m. Biz bu firmaya talip oldu�umuzda,“Bir Çinli var, o da talip. Seninle görü�mekistiyor” dediler. Biz de Münih’te bulu�tuk. Birak�am yemek yedik. Çinli firman�n yöneticisibana “En güçlü al�c� siz görünüyorsunuz. Gelseninle Çin’de ortak bir �irket kural�m. Berabersat�n alal�m. Çin’de çok uygun destekler,krediler var. Çin’deki i�leri biz yapal�m. Avrupaaya��n� da siz yap�n” dedi. Bu bana çok tersgeldi. Bir Türk firmas� olarak, neden bir Çin�irketi olarak Alman firmas�n� sat�n alay�m?Bizim de o noktada, o görü�meden sonraTürkiye’den bir talebimiz oldu. O toplant�y� dabu vesileyle yapt�m zaten. �ki �ey istedik.Birincisi oradaki avukatl�k, dan��manl�k vs.masraflar�m�z�n kar��lanmas�. Nas�lsa ihracatte�viki var. �kincisi de d��ar�ya götürece�imizsermayenin Eximbank çerçevesindekredilendirilmesi... Maalesef iki konuda da birgeli�me olmad�. Bir kararname haz�rland���n�duyuyoruz ama ne a�amada bilmiyorum.Sonuçta bizim i�imiz bitti ama bizden sonras�için bunlar gereklidir. Gerçekten Türkiye’ded��a aç�lman�n bize getirece�i, Türkiye’yegetirece�i çok büyük katk�lar vard�r. �stihdamaolsun, yap�lacak üretimlere olsun, ihracataolsun, Türkiye’nin tan�t�m�na olsun… BununTürkiye’yi dünyaya tan�tacak çok ciddi birenstrüman oldu�unu dü�ünüyorum.

M. Rauf Ate� Murat Bey sizinle devamedelim. Global �irket nas�l olunur? Bu yoldanelere dikkat etmek gerekir?

Murat Kural Dünyan�n en büyük ilk 500�irketine bakt���m�zda, Japonlar�n toplam geliriçindeki paylar� 1995’te yüzde 35’lerdeydi.2010’lara geldi�imizde paylar� yüzde 10’laradü�mü�. BRIC ülkelerinin paylar� yüzde1’lerden yüzde 10,5-11’lere ç�k�yor. Burayakadar normal. Ama ekstra bir durum var.ABD’nin pay yüzde 28’den 30’a ç�km��. �sviçredahil Avrupa ülkelerinin pay� da yüzde30’lardan yüzde 36’lara ç�km��. Dolay�s�ylaorada bir farkl�l�k ortaya ç�k�yor. Japonlargerilerken neden Avrupa ve ABD’nin pay�art�yor?

�imdi bunun birkaç tane sebebi var.Avusturya’da mesela ilk kez bir �irket ilk 500’e2006 y�l�nda girdi. Sonraki y�llarda pe� pe�eba�ka Avusturyal� �irketler listeye giriyor.�kincisi ise yat�r�mc�lar geli�mekte olanülkelerdeki özelle�tirmelere giriyorlar.Konsolidasyon ve özelle�tirmeler global�irketlerin ortaya ç�kmas�n� sa�layacak. Bu birgerçek.

Peki Japonya’dan almam�z gereken derslerneler? Japonya’daki �irketlerin baz� temelhatalar yapt�klar�n� görüyoruz. Birincisi; Japon�irketleri yurtd���na giderken Avrupal� veABD’li �irketlere göre 2 hatta 3 kat daha fazlaexpat götürüyorlar. Yani Japon mant���n�yurtd���na giderken de yanlar�nda götürüp,birebir tatbik etmeye çal��m��lar. Ama oülkenin veya o pazar�n ihtiyac� daha farkl�olmu�. Hat�rlar m�s�n�z 2000’li y�llar�n ba��ndaJapon firmalar� hep kapakl� cep telefonuüretmeye çal���rlard�. Halbuki dünyan�n gidi�at�eri�im bazl�, internet bazl� cep telefonuydu.Dolayas�yla kendi ülkelerinde lokal olarakvarl�klar�n� sürdürmelerini sa�layan modelleryurtd���na uymad�. Bununla beraber çok önemlibir ba�ka konu daha var. Buna Japon�irketlerinde çok az rastl�yoruz. Sadece Sony veNissan’da var. Üst düzey yönetimdeküreselle�me yok. Türk �irketlerin globalolduktan sonra yapmas� gereken en önemli �eybence bu. Global olduktan sonra globalkalabilmek, böyle ya�ayabilmek için mutlakaküresel insan sermayesinden faydalanmakgerekiyor.

Sedef Seçkin Büyük Daha çok büyükyat�r�mc�lar� konu�tuk ama bir de Romanya’da,Afrika’da, Ukrayna’da küçük giri�imciyat�r�mc�lar var. Onlar�n pay� nedir?

2011 / 27

Murat Al�c� �öyle söyleyebilirim. Bizimyay�mlad���m�z veri setlerinde �irketlerinbüyüklüklerine göre bir kay�t sistemimiz yok.Ama sorunuzdan da anl�yorum ki önümüzdekidönemde belki bu formatta bilgi deyay�mlamak dü�ünülmeli.

Buradan ba�ka bir konuya ba�lant� kurmakistiyorum. Biraz önce Sedat Bey de bahsetti.DE�K’le yap�lan çal��mada zaten büyüklerinkimler oldu�u ortaya kondu. Toplam yurtd���varl���n yüzde 85’ini bu 19 �irket temsil ediyor.Biraz önce bahsetti�im 3 bin 641 firma dabizim yapt���m�z örnekleme göre Türkiye’nintoplam yurtd��� yat�r�m�n�n yüzde 95’ini temsilediyor. Yani buradan �u hesab� yapabiliriz. 3binin üzerinde küçük ölçekli firmam�zyurtd���nda. Onlar da toplam yurtd���ndakisermayenin yakla��k yüzde 10’unu temsil

ediyorlar. Küçük �irketlerimiz de son y�llardabu anlamda özgüvenlerini art�rd� ve özellikleçevre ülkelerdeki yat�r�mlar�n� art�r�yorlar. Hemözel sektörümüz hem kamunun bu konuyabakan kesimi bir ö�renme sürecinde. Hemenbir göstergeden bahsetmek istiyorum. ABülkelerinde 2008 y�l� itibar�yla bir ölçümyap�lm��. Baz� ülkelerde çok büyük yat�r�mlaryap�l�yor. Ama bunlar ülkelerin büyüklükleriaç�s�ndan ne ifade ediyor? 2008 y�l�nda yap�lantoplam yat�r�m stok de�erinin gayri safi yurtiçihas�laya oran�na bak�lm��. Yüzde 40’lar ile enyükse Hollanda görünüyor. AB’deki di�erülkelere bak�yoruz, en dü�ük yüzde 5’lerdüzeyinde �talya ve Yunanistan var. Bunoktada Türkiye’nin k�yaslanabilir göstergesinebakt���m�zda yakla��k yüzde 2,5 düzeyinde. Bubizim asl�nda ekonomik büyüklü�ümüze göreyurtd��� yat�r�mlar aç�s�ndan daha ne kadar çokpotansiyelimiz olabilece�ini gösteriyor. Onuniçin bunu bilmekte fayda var diyedü�ünüyorum.

Ülke ekonomisine sa�lanan faydalarkonusunda bir göstergeyi sizinle payla�makisterim. Yakla��k 19 milyar dolarl�k yat�r�mstokunun kâr transferlerine bakt���m�zdaHazine’nin yapt��� 2009 y�l� çal��mas�na göre,Türkiye’ye gelen yakla��k 1,4 milyar dolarl�k birkâr transferi var. Bu da son derece önemli birrakam.

Bu noktada ba�ka bir konuya, siyasi risksigortas� konusuna da k�saca de�inmekistiyorum. Yurtd���nda, özellikle sorunluülkelerde yat�r�m yapan �irketlerin ilkdü�ündükleri �ey yat�r�mlar�n� ileriye dönükolarak nas�l garanti alt�na alabilecekleridir.Bununla ilgili çok farkl� yakla��mlar var. Baz�ülkeler bu garantileri yat�r�mc�lar� için bizatihikendi kurduklar� kurulu�lar üzerindensa�l�yorlar. Örne�in ABD’de OPIC var,Almanya’da Hermes, Fransa’da COFACE var. 30ülkenin 100’e yak�n bu türden hizmetlersa�layan kurulu�lar� var. Bunlar�n büyük k�sm�da o ülkelerin Eximbank’lar�.

Di�er bir yöntem olarak, siyasi riskisigortalayan uluslararas� kurulu�lar var. Bunlaraen önemli örnek Dünya Bankas� bünyesindekiMIGA. Yani Çok Tarafl� Yat�r�m Garanti Ajans�.Türkiye’nin de üye oldu�u bir kurulu�. YineTürkiye’nin üye oldu�u �slam Kalk�nmaBankas� bünyesinde Islamic Corporation ForInsurance of Investment and ExportCredit(ICIEC) diye bir yap� var. Bu da yine garantisa�layan bir yap�. Bir ba�ka alternatif de özel

SEDAT AYBAR

28 / 2011

sigorta �irketleri taraf�ndan yat�r�mc�lar�n birülkeye gittiklerinde yat�r�mlar�n�n siyasi risklerekar�� sigorta teminat� alt�na al�nmalar�. �imdibiraz da siyasi risk sigortas�n�n kapsam�nabakal�m. Siyasi risk, �irketlerin bir ülkedefaaliyet gösteriyor olmaktan dolay� kar�� kar��yaolabilecekleri ticari olmayan riskler. Örne�in,kar transferi yapmak istendi�inde engelleme ilekar��la��rsan�z veya o ülkenin paras�n�nkonvertibilitesiyle ilgili olarak bir problemya�arsan�z veya o ülkede bir iç karga�a, sava�durumunda oradaki tesisiniz zarar görürsebunlar� siyasi risk olarak tan�mlamak mümkün.Veya bulundu�unuz ülkenin kamu otoritesitaraf�ndan varl�klar�n�za el konulmas�,kamula�t�rma, devletle�tirme durumlar�ya�an�rsa, bütün bu hususlar siyasi risk olaraksigortalanabilir. Olaya yabanc� yat�r�mc�laraç�s�ndan bakal�m. Bir ülkeye gidiyorsunuz.Oradaki kurallara tabi oluyorsunuz. Orayaparan�z� yat�r�yorsunuz, büyük miktarlardayat�r�mlar yap�yorsunuz. Dolay�s�yla bunlar�sigorta ettirme ihtiyac� da bir �ekilde ortayaç�k�yor. Biraz önce söyledi�im gibi kamununyurtd���nda yat�r�m yapan giri�imcilerine deste�ibaz� ülkelerde bu �ekilde tezahür etmi�. Yanibu türden imkanlar sa�layan kurulu�lar� var. Busiyasi risk sigortas� i�ini yaparken tabii kikar��l���nda bir ücret de al�n�yor. Her ülkenin,her yat�r�m projesinin kendine özgü niteliklerinide göz önünde bulundurarak bir sigorta riskprimi de belirliyorlar. Böyle bir imkan�n varolmas� bile son derece önemli. Bu konu �uanda ülkemizin de gündemine geldi:Türkiye’de, yakla��k 10 y�l önce yat�r�mortam�n� iyile�tirmek üzere bir reform süreciba�lat�ld�. Bu 10 y�l boyunca HazineMüste�arl���’n�n koordinatörlü�ünde,yat�r�mlarla ilgili tüm kurumlar� bir arayagetiren, ayn� zamanda özel sektörü temsil eden,TOBB, TÜS�AD, YASED ve T�M’in de içinde yerald��� k�saca YO�KK dedi�imiz Yat�r�mOrtam�n� �yile�tirme Koordinasyon Kuruluolarak isimlendirilen bir platformdaTürkiye’deki yat�r�m ortam� problemlerinitart���p onlara çözümler üretme süreci devametti. Bu süreçte önemli kazan�mlar sa�land�.2003 y�l�nda do�rudan yat�r�mlarla ilgili yasan�nde�i�tirilmesi, liberal hale getirilmesi, Yat�r�mDestek ve Tan�t�m Ajans�’n�n kurulmas�, �irketkurulu� sürecinin basitle�tirilmesi… Bunlar hepbu platformdan ç�kan reformlar. Son olarakyine bu platform özel sektörü ve kamuyu biraraya getirerek, TOBB’un ev sahipli�inde

yakla��k 200 ki�inin kat�ld��� bir hafta sonuçal��ma toplant�s� yapt�. Bu geleneksel olarakiki y�lda bir yap�lan K�z�lcahamam Yat�r�mKonferanslar� �eklinde an�l�yor. Burada 2011 vedaha sonraki döneme yönelik Türkiye’ninyat�r�m ortam�yla ilgili yap�lmas� gerekeneylemler belirlendi. Bu toplant�n�n sonucundaç�kan 79 maddeden olu�an bir eylem plan� 11Mart 2011 tarihinde kamuoyuna duyuruldu. Bueylem plan�nda yap�lacak i�ler, o i�i yapmaklasorumlu kamu kurumu, o i�in yap�lmas�ndailgili olan özel sektör ve kamu kurumlar�, i�inne zaman yap�laca��na dair takvim, kamuoyunaduyurularak böyle bir taahhüt ortaya kondu.Yakla��k 4 y�ld�r YO�KK bu �ekilde çal���yor.Bu sayede son derece faydal� i�ler yap�l�yor.Geçmi� y�llardan farkl� olarak ilk defa bu y�lfarkl� nitelikte bir sorun YO�KK gündeminegetirildi. Yat�r�mc�lar�m�z�n yurtd���ndakiyat�r�mlar� ile ilgili bir eylem gündeme geldi:Siyasi risk sigortas�yla ilgili olarak Türkiye’dene tür bir mekanizmaya ihtiyaç var, ihtiyaçlarnelerdir, özel sektörün bu konudaki taleplerinelerdir bunlara ili�kin bir çal��ma yap�lmas�gere�i ortaya kondu. Burada çal��ma payda�lar�kamu kurumlar�n�n yan�nda yine özel sektörütemsilen bu platformda yer alan TOBB,TÜS�AD, YASED yer al�yor Yine Eximbank veDE�K de bu çal��ma grubunda bir araya gelipözellikle bu konuyu yurtd���nda yat�r�m yapanyat�r�mc�lar�m�z�n ihtiyaç duyduklar� bu türtedbirleri veya kamu hizmetlerini ortayakoymak üzere ele alacaklar. Biraz öncekonu�tu�umuz konularla da çok ba�lant�l� birkonu. Bir süreç ya��yoruz. Ve bu süreçte özelsektörün bu türden ihtiyaçlar� yat�r�m ortam�n�Türkiye’de iyile�tirmeye yönelik bir platformdagündeme geldi. Dolay�s�yla kamununyurtd���nda yat�r�m yapan giri�imcilere yönelikyakla��m�n� da belki bu tür çal��malarla elealma f�rsat� sa�lanabilir.

Hakan Tiftik Bu çal��malar Tunus, M�s�r,Libya’daki olaylardan sonra m� ortaya ç�kt�?Çünkü çok güzel bir yakla��m ortaya ç�kt�.Bizim M�s�r’da fabrikam�z oldu�u için hemDE�K’in hem D��i�leri Bakanl���’n�n kurdu�ukriz masalar�yla güzel bir ileti�im içinde oldukve çok faydaland�k.

Murat Al�c� O bölgeye bakt���m�z zamanKuzey Afrika’da yat�r�mc�lar�m�z�n 400-500milyon dolar düzeyinde bir yat�r�m� var. Meselabiraz önce bahsetti�im yat�r�mlar�n kar��l�kl�olarak korunmas�yla ilgili anla�malar oülkelerin hepsiyle var. Ama yat�r�mc�lar�m�z�n

2011 / 29

bu anla�malar�n sa�lad��� imkanlar konusundayeterli bilgiye sahip olmad�klar�n� görüyoruz.Biz o dönemde D��i�leri Bakanl���m�z, ilgilidi�er kurumlar�m�zla hemen bu bilgilendirmeyiyapt�k. Haklar�n�n neler oldu�unu, ileriyedönük olarak anla�malardan kaynaklanabilecektaleplerinin neler olabilece�ini anlatt�k. Böylebir deneyim ya�ad�k. Bu siyasi risk sigortas� dazaten o a�amada gündeme geldi. Bu sigortaihtiyac� daha önceden de var olan bir konu.Mesela MIGA’dan bahsettim biraz önce.MIGA’n�n bakt���n�z zaman tüm tarihi boyuncasigorta yapt�ran 9 Türk �irketimiz var. Toplam14 proje için yapt�rm��lar. Proje bedelinebakt���m�z zaman yakla��k 190 milyon dolardüzeyinde ve oldukça az. �u anda dabunlardan sadece devam eden 18 milyon

dolarl�k 3 yat�r�m�m�z için MIGA’dan al�nm��siyasi risk sigortalar� var. Bu asl�nda �unugösteriyor: Maalesef Türkiye’deki giri�imcileryurtd���na yat�r�m yaparken sigorta konusunuöncelikli görmüyorlar. Bundan sonra birazdaha farkl� olaca�� dü�üncesindeyiz. Bunu olanolaylardan, gelen taleplerden anl�yoruz.

M. Rauf Ate� Konuklar�m�zdan eklemekisteyenler varsa onlar�n görü�lerini rica edelim.

Duran �im�ek Ben k�sa bir eklemeyapmak istiyorum. Sedef Han�m’�n sorusuna dayan�t olabilir. Türkiye’den yurtd���na yap�lanyat�r�mlar genellikle bankac�l�k ve enerjialanlar�nda oluyor ama Hazine Müste�arl���küçük yat�r�mc�lar�n da takibini yap�yor. Küçükyat�r�mc�lar genellikle çevredeki ülkelereyat�r�m yap�yorlar ve özellikle imalat, turizm,konaklama, ula�t�rma sektörüneyo�unla��yorlar. Pazar çe�itlendirme amaçl�yap�yorlar.

Hakan Tiftik Ben Sedat Bey’e çok k�sa birsoru sormak istiyorum. Biraz evvel Türkiye’nindirekt d�� yat�r�mlarla ilgili stratejisinin olmas�yönünde kendisinin de u�ra� verdi�indenbahsediyordu. Bu ba�lamda d�� yat�r�mlardafinansman eksikli�i deste�i konu�uluyor. Birazevvel Murat Bey siyasi risk sigortas�ndanbahsetti. Böyle bir �ey acaba borçfinansman�n�, maliyetini farkl� bir boyuta getirirmi sizce? Böyle bir �eyi yat�r�mlar� büyütmekiçin kullanabilir miyiz?

Sedat Aybar Kuzey Afrika’da olupbitenlerden sonra yurtd���na yapt���n�zdo�rudan yat�r�mlar, siyasi arenada kötü gidenbir �eyler sonucunda sizin ülkenize nas�lyans�yabilece�i üzerine bize bir sürü ders verdi.Onun içerisinde bir tanesi orada çal��annüfusun buraya ta��nmas�yd�. Ya da M�s�r’dakiyat�r�mlarda oldu�u gibi bakanlar iktidardaolaca��n� dü�ündükleri kesimlerle ili�kiyegeçtiler. Bu siyasi risk olay� bir anda ön planaç�kt�. Fakat literatürün içerisinde bu siyasi riskfaktörü yat�r�m yapan kurumsal yat�r�mc�lar�nportföy çe�itlendirmesinde verdikleri kararlar�niçinde en önemli unsurlardan biri. Yani kimsesiyasi olarak destabilize olan bir bölgeyeyat�r�m yapmak istemiyor ve oradaki risklerininne oldu�unu ö�renmek istiyorlar. Bu konudaçal��ma yoksa el yordam�yla gidip kendiba�lant�lar�n� kurup siyasi riske kar��kendilerini garanti alt�na almak istiyorlar.Elbette bu tür bir çal��man�n yap�lmas� gerekirve böyle bir çal��ma yurtd��� yat�r�mlara önemlikatk� sa�lar. Aç�k olan bir �ey var. Evet �u an

MEMDUH BOYDAK

bir ö�renme sürecini ya��yoruz. Siyasi riskanlam�nda da bir ö�renme sürecini ya��yoruz.Bu ö�renim sürecinin içinden de kendimizebirtak�m dersler ç�karmam�z ve bahsetti�imiz ostratejileri olu�turmam�z gerekiyor. Bununiçerisinde elbette KOB�’lerin rolü ve KOB�’lerinihtiyaçlar� boyutu da var. Bunu el yordam�ylade�il ciddi temellerde yapabilmemiz için birincive en önemli �art bir veri taban�n�nolu�turulmas�. Hatta birden fazla veri taban�n�nolu�turulmas� gerekiyor. Siz ülkenizinyurtd���na yapt��� yat�r�mlar�n boyutlar�n�, hangialanlara yap�ld���n�, kimler taraf�ndanyap�ld���n�, ne dersler ç�kart�ld���n� bilmezseniz,böyle bir veri taban�n�z yoksa herkes kendiba��na sa�a sola ko�turabilir. Bu da ciddiiktisadi kay�plara yol açabilir. Böyle biremekleme dönemindeyken üzerine en büyük

görev dü�en kesim devlet. Bu bilgiyi �irketlerinkendi imkanlar�yla toplamalar� mümkün de�il.Devletin bu ihtiyaçlar konusunda, taleplerkonusunda, fiyat elastikiyetleri konusunda, bui� bilimsel temellerde nas�l yap�lmas�gerekiyorsa onu te�vik edecek �ekildedavranmas� gerekiyor. Anlad���m kadar�ylaK�z�lcahamam’daki toplant�da da böylegiri�imler var. Bunlar�n ço�almas� gerekiyor.Daha fazla kesimin bir araya gelmesi gerekiyor.Daha çok insan�n bu konular� tart��mas� vedeneyimlerini payla�mas� gerekiyor vebunlardan dersler ç�kartmak gerekiyor. Bizebenzeyen ba�ka ülkelerdeki yat�r�mc�lar�ndeneyimlerini de ö�renmemiz gerekiyor.Bunlar� sistemli bir �ekilde çal��al�m kiemekleme döneminden yürüme döneminegeçelim.

�ktisadi olan yat�r�mlar� yapal�m ve ülkeyepozitif gelirleri sa�layabilelim. Bu kapsamda birde duyuru yapmak istiyorum. 23-25 May�starihinde Kolombiya Üniversitesi ile yapt���m�zprojede, proje partneri olan ülkelerdenuzmanlar Kadir Has Üniversitesi’ne gelecekler.�ki buçuk gün kendi deneyimlerinipayla�acaklar. Bu ülkelerin içinde Çin,Hindistan, Brezilya, Arjantin, �srail, Meksika,Slovenya, Güney Afrika, Moritanya dahil 26ülkeden uzman gelecek. Bu da geli�mekte olanülkelerden d��ar�ya do�rudan yat�r�m yapan�irketler üzerine uluslararas� düzeyde yap�lm��ilk toplant� olacak. Bu etkinli�e o ülkelerinbüyük firmalar�n�n CEO’lar� da kat�lacak vedeneyimlerini panellerde anlatacak.

Ahmet Bayraktar Bu konuda ülkemizdeçok fazla bir deneyim yok. Özellikle globalpazar içerisinde giri�imde bulunan az da olsaçok önemli gruplar�n birtak�m giri�imleriolmu�. Bence bu tecrübelerden yararlanmaklaz�m. Ya�ananlar az �eyler de�il. Ben bizimya�ad���m�z 11 ayl�k süreçte 21-22 defaAlmanya’ya gidip geldim. Bir sürüdan��manlarla çal��t�k. Çok fazla tecrübeya�ad�k. Bana herkes k�z�yor; neden bir günlüktutup bunlar� yazmad�n diyorlar. Gerçekten degünlük tutmak laz�mm��. Tecrübe kolaykazan�lm�yor ve bu bilgiler belli ki�ilerde, bellifirmalarda var. Bu deneyimlerden faydalanmaklaz�m. Bunlardan yararlanma yolunu bulman�n,Türkiye’nin dünya pazar�nda daha etkin birsermaye rolü kazanmas�na çok katk�s� olur diyedü�ünüyorum.

M. Rauf Ate� Tüm konuklar�m�za katk�lar�için çok te�ekkür ederim.

30 / 2011

MURAT KURAL

2011 / 31

“YEREL KALANLARIN

BÜYÜMES� ZOR”

YASEMIN ERDO�AN yerdogan@capital.com.tr

2006 yılında Finlux ve Luxor’u, 2008 yılında ise Vestfrost markasını bünyesine

katan ve Avrupa’daki varlı�ını peki�tiren Vestel’in yurtdı�ı yatırımları hız

kesmiyor. �irketin hedefleri arasında küresel marka olmak var. Vestel �cra

Kurulu Ba�kan Vekili Turan Erdo�an, bu hedefe ancak yurtdı�ında var olarak

ula�ılabilece�ini söylüyor ve “Yerel bazda kalan oyuncuların büyümesi sınırlı

oluyor” diyor. Önümüzdeki dönemde de kar�ılarına çıkacak alım fırsatlarını

de�erlendireceklerini belirtiyor.

32 / 2011

on dönemde Türk �irketlerinin ad�n�yurtd���ndaki ba�ar�l� sat�n almalarladaha çok duyar olduk. Bu ba�ar�l� sat�nalmalara imza atanlardan biri de Vestel.

Türkiye’nin en büyük beyaz e�ya ve elektroniküreticilerinden Vestel, 2006 y�l�nda�skandinavyal� Finlux ile Luxor’u, 2008’de iseBat�’n�n önde gelen beyaz e�ya markalar�ndanVestfrost’u sat�n alarak küreselle�me yolundaönemli bir ad�mlar atm��t�.

Zaten �irketin as�l hedefi de bu. Küresel biroyuncu olmak. Global olarak büyüyebilmek içinfarkl� co�rafyalarda i� yapmak gerekti�inisöyleyen Vestel �cra Kurulu Ba�kan Vekili TuranErdo�an, “Yerel bazda kalan oyuncular�nbüyümesi de s�n�rl� oluyor” diyor ve ekliyor: “Buanlamda farkl� ülkelerde üretim, ticaret ve servisyapabilme niteliklerine sahip olmayan �irketlerglobal oyuncu olamazlar. Biz Vestel olarak,buna ba��ndan beri çok dikkatettik ve bu yüzden bugüntoplam ticaret hacmimizinyüzde 80’ini yurtd���olu�turuyor.”

Uluslararas� arenada i�yapabilmek için çok kültürlüçal��ma ortamlar� sa�lamakgerekti�ini belirten Erdo�an,Türk �irketlerin bu anlamdadaha �ansl� oldu�una inan�yor.Erdo�an, “Türkiye olarak, bukonuda di�er birçok ülkeyegöre çok daha avantajl� birdurumday�z. Çünkü kültürelolarak hem Do�u’yu hemBat�’y� anlayabiliyor, onlarlaileti�im kurabiliyoruz” diyekonu�uyor.

Vestel �cra Kurulu Ba�kanVekili Turan Erdo�an ileyapt���m�z söyle�ide Vestel’inküresel marka olma yolundakat etti�i yolu dinledik.Erdo�an, hem Vestel’in geldi�inoktay� hem �irketin gelece�edönük yurtd��� yat�r�mstratejilerini anlatt�.

Vestel’in yurtd���nadönük sat�n alma veyat�r�mlar� �u anda nea�amada? Hangi ülkelerde,ne kadar büyüklükteyat�r�m�n�z var?

2010 y�l�ndan itibaren ana

pazar�m�z olan Avrupa’n�n yan� s�ra, Rusya,Ortado�u, Afrika ve Hindistan’da da h�zlabüyüdük. Avrupa ülkelerinde buralarda bilinenve güvenilen markalar� bünyemize katma ve bumarkalarla var olma stratejisiyle hareketediyoruz. �skandinav ve Kuzey Avrupaülkelerinde yüksek bilinirli�e sahip Finlux veLuxor, Avrupa ve Rusya’n�n en prestijli beyaze�ya markalar�ndan Vestfrost, Almanya’n�n ünlümarkalar�ndan Graetz bu ülkelerde sat��gücümüzü art�r�yor. Ayr�ca, birçok ülkede lisanshaklar�n� sat�n ald���m�z Telefunken ilesat��lar�m�zda kayda de�er art�� sa�lad�k.�skandinavya’n�n popüler ve sayg�n evelektroni�i markas� Finlux’u 2006 y�l�ndabünyemize katt�k. Büyük at�l�m yapt���m�z bumarkayla gerçekle�tirdi�imiz sat��lar� 2010’un ilkyar�s�nda bir önceki y�la göre yüzde 42 art�rd�k.Bugün 18 ülkeye Finlux sat�yoruz.

S

2011 / 33

Rusya’daki fabrikam�zda yakla��k 10 y�ldanbu yana buzdolab�, çama��r makinesi ve LCD TVüretimimizi sürdürüyoruz. Bu ürünlerdeönümüzdeki y�l yüzde10 olarak belirledi�imizpazar pay� hedefini yakalayaca��z.

Grubunuzu yurtd���nda sat�n almayapmaya yönlendiren temel faktörler neleroldu? D��a aç�lma ilk ne zaman ba�lad�,nereden nereye geldi?

Faaliyet gösterdi�imiz sektörde özellikleDo�u Avrupa’daki küçük ölçekli üreticilerinkrize yenilmesiyle birlikte, Avrupa’n�n yeniüretim alan� Türkiye oldu. Ülkemiz kaliteli veh�zl� üretiminin yan� s�ra Avrupa’ya yak�nkonumuyla da rekabette avantaj sa�lad�. Ayr�cakriz sonras�nda olu�an elveri�li ortam, yeni sat�nalmalara da imkan sa�lad�.

Bunun yan�nda, sektörümüzde, al�c�lar�nbüyük miktarlarda mal almak yerine, k�savadelerde h�zl� mal al�m� gerçekle�tirmee�iliminin artmas�yla birlikte ürün kalitesi,mü�teri beklentileri ve h�zl� hizmet öne ç�kt�.Vestel, sektörün lider �irketlerinden biri olarak,esnek üretim modeli, karar alma ve eylemedönü�türmedeki çevikli�iyle talepleri kar��lamave h�zl� teslimatta fark yaratarak rekabetüstünlüklerinin sundu�u f�rsatlar� iyide�erlendirip pazar konumunu güçlendiriyor.Yurtd���nda sat�n al�mlar ise Vestel’in bukonudaki kar��la�t�rmal� üstünlüklerinin daha dabelirginle�mesine yar�yor.

2008’de Vestfrost markas�n� ald�n�z. Butarz sat�n almalar grubu nereye ta��yor?Neler hedefleniyor?

2008’de Avrupa ve Rusya’n�n en prestijlibeyaz e�ya markalar�ndan Vestfrost’u sat�n ald�k.Danimarka pazar�nda A s�n�f� kategorisinde yeralan Vestfrost ile buzdolab� sat��lar�na 2009y�l�nda ba�lad�k. 2010’un ilk yar�s�nda buzdolab�model gam�m�z� geni�leterek Danimarkapazar�nda pay�m�z� yüzde 8’e ç�kard�k. Ayr�caVestfrost markas�yla tam boy vitroseramik f�r�n,ankastre vitroseramik ocak ve çama��r makinesisat���na ba�lad�k. Finlandiya, Almanya, ÇekCumhuriyeti ve Malta’ya da Vestfrost markas�n�sunuyoruz.

Vestel, Avrupa’da OEM/ODM sat��lar�yla öneç�karken farkl� markalarla da pazara giriyor,geni�leme alan�na dahil di�er ülkelerde isemarkal� sat��larla varl���n� sürdürme stratejisiuyguluyor. Dünyan�n en büyük OEM/ODMüreticilerinden biri olarak Avrupa pazar�ndae�siz bir konuma sahibiz.

Bu sat�n almalar sonucunda, Avrupa’daki

mevcut sat�� ve pazarlama �irketlerimizle,pazarlar�n durumlar�n� birebir pazar içinde takipedip, çok h�zl� hareket edebiliyoruz. Çok geni�bir mü�teri portföyümüz mevcut. Farkl� dizayn,estetik ve teknik özelliklerle tüm mü�terilerimizefarkl�l�klar sunabiliyoruz. Üretimdekiesnekli�imiz sayesinde 100 adetten tutun 10binlerce adetlik farkl� sipari�lere kadar her türsipari�i ayn� özel yakla��mla üretebiliyoruz.

K�sacas�, sat�n ald���m�z markalarla birlikteher pazar� çok yak�ndan takip edebilmemiz,mü�teri çe�itlili�ine ula�mam�z, ürün geli�tirmeve üretim h�z�ndaki esnekli�imiz, tedarikzincirindeki gücümüz ve tabii ki mü�teriodakl�l���m�z, Vestel’in en önemli gücü.

Sat�n alma yaparken arad���n�z temelkriterler neler? Yerli veya yabanc�oyunculardan size bu anlamda “bizi al�n”diye çok teklif geliyor mu?

Yurtd���nda yat�r�m yaparken, en dikkatetti�imiz hususlardan biri �irketin kendibölgesindeki marka bilinirli�i oluyor. Bununyan�nda, yat�r�m yapt���m�z bölgeninhinterland�ndaki pazarlar da bizim aç�m�zdanbüyük önem ta��yor. Biz bir markay� sat�nal�rken sadece o ülkede büyümeyi ve pazar pay�elde etmeyi hedeflemiyoruz.

Vestel olarak, her ülkenin tekniközelliklerine uygun ürünler yapabilmemiz,mühendis ve Ar-Ge farkl�l���m�z� rakiplerimizkar��s�nda bir avantaja ve ayr�cal��a dönü�türmekabiliyetimiz sayesinde yabanc� markalar daVestel’le i�birli�ine giderek bu ba�ar�ya ortakolmak istiyorlar.

Gelece�e dönük planlar�n�zda neler var?Sat�n almalar sürecek mi?

Bunlar uzun vadeli stratejik kararlar. Buarada önümüze ç�kan f�rsatlar� de�erlendirmeyedevam edece�iz.

VESTEL’İN YURTDIŞI MACERASI

2006ʼDA BAŞLADI Bundan 5 yıl önce İskandinav ve KuzeyAvrupa ülkelerinde yüksek bilinirliğe sahip Finlux ve Luxor markalarınısatın alan Vestel, bu markalar altında üretim ve yurtdışı satışlarlapazar atağına geçti. Şirket, iki yıl sonra ise Avrupa ve Rusyaʼnın enprestijli beyaz eşya markalarından Vestfrostʼu bünyesine kattı.

AVRUPAʼDA GÜÇLENİYOR Alman ekolünün hakim olduğuülkelerde yaygın olan Graetz markasının ardından, 5 yıllığınaTelefunkenʼin isim hakkını satın alarak İspanya, İtalya ve Portekizpazarlarına üretim ve satış yapmak için anlaşma imzaladı. Şirket busatın almalarla Avrupaʼdaki konumunu her geçen gün güçlendiriyor.

34 / 2011

ww

w.c

apital.c

omw

ww

.capita

l.com

YÖ

NE

T‹M

BAfiARI ÖYKÜLER‹

ww

w.capital.com

a nalizler

ww

w.c

apital.c

om www.capital.com

p iyasalar

i fl dünyas›

ww

w.c

apital.c

om.tr

.ww

w.c

apital.c

om.tr

t rend

a rflivimizwww.capital.com.l imitsiz bilgi

C apital

ww

w.c

apital.c

om.tr

.ww

w.c

apital.c

om.tr

YÖN VEREN ‹NSANLAR

KA

R‹Y

ER

YE

N‹ Y

AK

LAfi

IMLA

R

KO

NJO

NK

TÜR

ÖZEL YAYINLARVE K‹TAPLAR

ANADOLUKAPLANLARI

AR

Afi

TIRM

APAZARLAMA

www.capital.com.tr

Türkiye’nin 1 numaral› ayl›k ekonomi dergisi

flimdi internette

TÜRK‹YE’N‹N EN YEN‹L‹KÇ‹ AYLIK ‹fi VE EKONOM‹ DERG‹S‹

| | | | | |

Türkiye’nin E n İyi B irleş m e

v e D ev ralm a D anış m anı*

2002-2011 yılları arasında gerçekleşen seçilmiş işlemler

Aralık 2009

Satan tarafa mali danışmanlık

Binbir G ıda Tarım Ü rünleri

T TA’ya ait Ç amaltı Tuzlaları’nı satın aldı

M ayıs 2009

Alan tarafa mali danışmanlık

K ültür ve Turizm Bakanlığı Bilkent K ültür G irişim’e

D Ö SİM M ’e bağlı, M üze ve Ö ren Yerleri Satış Alanlarının İşletilmesi haklarını sağladı.

Ağustos 2010

Alan tarafa mali danışmanlık

Ö zelleştirme İdaresi Başkanlığı Trakya Elektrik

D ağıtım A.Ş.’yi

Aksa ElektrikPerakende Satış A.Ş.’ye sattı

H aziran 2008

Alan tarafa mali danışmanlık

C oca-C ola İçecek

C oca C ola Beverages Pakistan

Ltd. Şirketi’ni satın aldı

O cak 2009

Alan tarafa mali danışmanlık

Anadolu Efes Biracılık ve M alt San.

Etap Tarım ve G ıda Ü rünleri Ambalaj San. ve

T ic. şirketini satın aldı

Ekim 2005

Alan tarafa mali danışmanlık

C oca C ola İçecek A.Ş.

Efes Sınai Yatırım H olding A.Ş.’nin % 51,9 hissesini

satın aldı

Ağustos 2007

Alan tarafa mali danışmanlık

D anone H ayat

Ç ağlar Su’yu satın aldı

Şubat 2008

Alan tarafa mali danışmanlık

M oonlight C apital

M igros hisse senetlerini çağrı yoluyla satın aldı

Şubat 2010

Alan tarafa mali danışmanlık

Ö zelleştirme İdaresi Başkanlığı Fırat Elektrik

D ağıtım A.Ş.’yi

Aksa ElektrikPerakende Satış A.Ş.’ye sattı

M ayıs 2010

Alan tarafa mali danışmanlık

Ö zelleştirme İdaresi Başkanlığı

Bayburt Ç emişgezek ve G irlevik H ES’lerini

Boydak Elektrik Ü retim A.Ş.’ye sattı

Şubat 2011

Alan tarafa mali danışmanlık

Bayraktarlar H olding

Şubat 2011

Satan tarafa mali danışmanlık

M ahle G mbH

Eylül 2010

Satan tarafa mali danışmanlık

Investcorp

T iryaki Agro’nun azınlık hisselerini satın aldı

Ağustos 2010

Satan tarafa mali danışmanlık

Aseco South Eastern Europe

IT D İletişim TeknolojiD anışmanlık T ic. A.Ş.’nin% 99,7 hissesini satın aldı

Ekim 2009

Satan tarafa mali danışmanlık

T iw ay O il

Toreador T ürkiye’yi satın aldı

Şubat 2008

Satan tarafa mali danışmanlık

Ö zelleştirme İdaresi Başkanlığı Tekel T ütün

İşletmeleri’ni

British American Tobacco’ya sattı

Aralık 2003

Satan tarafa mali danışmanlık

Ö zelleştirme İdaresi Başkanlığı

Tekel Alkollü İçkiler’iN urol-Limak-Ö zaltın-T ütsab

K onsorsiyumu’na sattı

Temmuz 2005

Satan tarafa mali danışmanlık

Tepe G rubu

C inemaxx C inema C hain’i C inemars M ars

Entertainment G roup’a sattı

H aziran 2007

Satan tarafa mali danışmanlık

T ürkiye Şişe ve C am Fabrikaları A.Ş.

Ferro D öküm Sanayi’nin % 100 hissesini Efesan D emir

Ç elik A.Ş.’ye sattı

Ekim 2005

Satan tarafa mali danışmanlık

T ürkiye İş Bankası A.Ş.

İzmir D emir Ç elik A.Ş.’yiŞahin K oç Ç elik Sanayii

A.Ş.’ye sattı

M art 2004

Satan tarafa mali danışmanlık

Ö zelleştirme İdaresi Başkanlığı

İstanbul G übre Sanayi A.Ş.’yi

Yıldız Entegre Ağaç’a sattı

Automotive Signal Lights’ın % 1oo’ünü satın aldı

Türkiye’nin en geniş kurumsal finansman ekibine sahip olan İş Yatırım, 2002 yılından bu yana tamamlanmış şirket birleşme v e dev ralmalarında işlem sayısı bakımından lider konumdadır.* * İş Yatırım bu süreç te, toplam 7 ,5 milyar A B D D oları’nı aşkın değ erde 7 4 işlemi başarıyla sonuç landırmıştır.

İş Yatırım, Türkiye sermaye piyasalarında oluşturduğ u uz un yıllara dayanan derin bilgi birikimini kullanarak stratejik v eya finansal ortak arayan yatırımc ılarına, ülkemiz e yatırım yapmak isteyen şirketlere v e yurtdışında yeni iş fırsatları arayan Türk yatırımc ılara yüksek nitelikli birleşme v e dev ralma hiz metleri sunmaktadır.(* ) İş Y atırım, 2010 A v ru p a B & D Ö dü lleri’nde (E u ro p ean M & A A w ards) F T /mergermarket tarafından “T ü rkiye’de Y ılın F inansal B irleşme v e D ev ralma D anışmanı” (F inanc ial A dv iso r o f th e Y ear in T u rkey) v e 2009 M ü kemmellik Ö dü lleri’nde (A w ards fo r E x cellence) E u ro mo ney tarafından “E n İyi B irleşme v e D ev ralma D anışmanı” (T h e B est M & A H o u se) seçilmiştir.(* * ) mergermarket.c o m

M opisan’ın % 40’ını satın aldı