yzm 2105 nesneye yönelik programlama · c# programlama dili elemanları 2 bu bölümde; veri...

YZM 2105

Nesneye Yönelik Programlama

Yrd. Doç. Dr. Deniz KILINÇ

Celal Bayar Üniversitesi

Hasan Ferdi Turgutlu Teknoloji Fakültesi

Yazılım Mühendisliği

1

BÖLÜM - 2

C# Programlama Dili Elemanları

2

Bu bölümde;

Veri tipleri

Değişkenler ve Sabitler

Tip Dönüşümleri

Operatörler

Akış Kontrol Mekanizmaları ve Döngüler

Diziler

Yapılar (Struct)

ile ilgili konular anlatılacaktır.

Celal Bayar Üniversitesi - YZM 2105 Nesneye Dayalı Programlama

Sabitler

Sabitler, içeriği sabit olan değer ve ifadelerin saklanması

için kullanılan değişken türleridir.

3

• Başlangıçta sabit değişkene bir değer vererek,

ihtiyaç duyulduğunda bu değişkeni

kullanabiliriz.

• Değerini sonradan değiştirmek istediğimizde

derleyici, derleme zamanı hatası verir.


Sabitler

• Sabit değişkenlerinin tanımlandığı satırda değer

verilmek zorundadır.

• C# programlama dilinde const anahtar sözcüğü

kullanılarak tanımlanır.

4Celal Bayar Üniversitesi - YZM 2105 Nesneye Dayalı Programlama

• Program içerisinde üretilen değerleri bellekte geçici

olarak saklamak için kullanılırlar.

• İlk değerlerinin atanması zorunlu değildir. Program

içerisinde de sonradan değer ataması yapılabilir.

• Aynı satırda aynı tipte birden fazla değişken

tanımlaması ve değer ataması yapılabilir.

• Global olarak tanımlanmayan değişkenler sadece

tanımlandıkları metot içerisinde kullanılabilirler.

• Değişkenlerin tipini öğrenmek için GetType()

metodu kullanılır.

5

Değişkenler


[değişkenin tipi] [değişkenin adı] = [ilk değer] ;

int yarıcap = 12;

float alan;

int yukseklik = 2 , taban = 4 ;

string adSoyad ;

string ad = " Deniz", soyad = " Kılınç";

6

Değişkenlerin Tanımlanması


7

Değişken TürleriDeğişken Türü Boyutu CTS Değer Aralığı Örnek

byte 1 bayt System.Byte 0, ..., 255 (tam sayı) byte a=5;

sbyte 1 bayt System.Byte -128, ..., 127 (tam sayı) sbyte a=5;

short 2 bayt System.Int16 -32768, ..., 32767 (tam sayı) short a=5;

ushort 2 bayt System.UInt16 0, ..., 65535 (tam sayı) ushort a=5;

int 4 bayt System.Int32-2147483648, ..., 2147483647

(tam sayı)int a=5;

uint 4 bayt System.UInt32 0, ..., 4294967295 (tam sayı) uint a=5;

long 8 bayt System.Int64-9223372036854775808, ...,

9223372036854775807 (tam sayı)long a=5;

ulong 8 bayt System.UInt640, ..., 18446744073709551615

(tam sayı)ulong a=5;

float 4 bayt System.Single ±1.5*10-45, ..., ±3.4*1038 (reel sayı)float a=5F; veya float

a=5f;

double 8 bayt System.Double±5.0*10-324, ..., ±1.7*10308 (reel

sayı)

double a=5; veya double

a=5d; veya double a=5D;

decimal 16 bayt System.Decimal ±1.5*10-28, ..., ±7.9*1028 (reel sayı)decimal

a=5M; veya decimal a=5m;

bool 1 bayt System.Boolean True ya da False bool cevap = False;

char 1 bayt System.Char 16 Bit Unicode Karakter char harf = 'a';


• Değişken tanımlamaları istenirse programlama diline

ait değişken tipi tanımlamasıyla, istenirse .NET

uygulama geliştirme platformunun bir özelliği olan

CTS (Common Type System) tanımlaması ile

yapılabilir.

8

Değişken Türleri (devam…)


• .NET uygulama geliştirme platformunda

programlama dilleri arasındaki

standardizasyonu CTS dediğimiz sistem

sağlar.

• C#.NET ile program yazarken tamsayı

veri tipinde değişken tanımlamak için int

ifadesini kullanırız.

Celal Bayar Üniversitesi - YZM 2105 Nesneye Dayalı Programlama 9

Common Type System

• VB.NET'te ise tamsayı veri tipi Integer olarak geçer.

• Her iki dil farklı olsa dahi CTS dediğimiz sistem sayesinde int ve

Integer tanımlamalar MSIL'e çevrilirken CTS sisteminde tanımlanan

System.Int32 olarak aradile çevrilecektir.

Değişken Tipi Dönüşümleri


a) Bilinçsiz (İmplicit) Tür Dönüşümü

b) Bilinçli (Explicit) Tür Dönüşümü (Type-casting)

c) Tostring() Metodu İle Tür Dönüşümü

d) Convert Sınıfı İle Tür Dönüşümü

11

Değişken Tipi Dönüşümleri


• Değişkenin tanımlandığı veri tipinden daha yüksek

kapasiteli bir veri tipindeki değişkene atanabilir. Bu

duruma Bilinçsiz (İmplicit) Tür Dönüşümü denir.

12

Bilinçsiz (İmplicit) Tür Dönüşümü


• Bilinçli Tür Dönüşümü, derleyicinin izin vermediği

durumlarda kullanılır. Bir diğer adı type-casting olan

bu yöntemde veri kaybı yaşanabilir.

[Değişken] = [hedef tür] [değişken adı]

i = (int) a;

j = (char) b;

13

Bilinçli (Explicit) Tür Dönüşümü


14

Bilinçli (Explicit) Tür Dönüşümü (devam…)


• ToString() metodu Bir değişken veya

sabitin değerini string veri tipine

dönüştürerek tutar.

• Kullanımı:

[değişken adı] . ToString();

15

ToString() Metodu İle Tür Dönüşümü


16

ToString() Metodu İle Tür Dönüşümü (devam…)


• System isim alanının altındaki Convert sınıfı tür

dönüşümü yapılabilen metotları içeren bir

sınıftır.

• Bu metodlar ile hemen hemen her türü, her türe

CTS karşılıklarını kullanarak dönüştürülür.

[değişken] = Convert . [hedef tür] ( [değişken] );

17

Convert Sınıfı İle Tür Dönüşümü


18

Convert Sınıfı İle Tür Dönüşümü (devam…)


19

Convert Sınıfı İle Tür Dönüşümü (devam…)


Operatörler


• Programlama dillerinde tek başlarına herhangi bir

anlamı olmayan ancak programın işleyişine katkıda

bulunan karakter ya da karakter topluluklarına

operatör denir. Örneğin a+b ifadesinde + işareti bir

operatördür.

• Operatörlerin etki ettikleri sabit ya da değişkenlere

ise operand denir. Örneğin a+b ifadesinde a ve b

birer operanddır.

21

Operatörler


Operatörler

( )

! + - ++ --

* / %

+ -

< <= > >= is as

== !=

&

^

|

&&

||

?:

= *= /= %= += -= &= ^= !=

22

Operatörler

Operatörlerde İşlem

önceliği

En Yüksek

En Düşük


23

Operatörler

a) Aritmetik Operatörler

b) Aktarma Operatörü

c) Mantıksal Operatörler

d) Karşılaştırma Operatörleri

e) «as» ve «is» Operatörleri

f) typeof operatörü

g) Bitsel Operatörler


24

Aritmetik Operatörler

Operatör Açıklama

+ Toplama

- Çıkarma

* Çarpma

/ Bölme

% Mod Alma


25

Aktarma Operatörleri


+=Eşitliğin sağındaki ve solundaki değeritoplar ve solundaki değişkene atar

-=Eşitliğin sağındaki ve solundaki değeriçıkarır ve solundaki değişkene atar

*=Eşitliğin sağındaki ve solundaki değeriçarpar ve solundaki değişkene atar

/=Eşitliğin sağındaki değeri solundakideğerine bölerek solundaki değişkeneatar


26

Mantıksal Operatörler


&& Ve

|| Veya

! Değil

^ Özel Veya

?? Null coalescing

?: Koşul


• İlk ifade ve sonraki ifadeler doğru ise True değerini

döndürür. Herhangi bir koşul False değerini taşıyorsa

geriye False değerini döndürür.

– 1 && 1 = True

– (5 < 6 ) && (4 < 4) = False

– (2^4 < 3) && (6/2 < 4) = False

27

&& (Ve) Operatörü


• İlk ifade veya sonraki ifadelerden herhangi birisi

doğru ise True değerini döndürür.

– 1 || 1 = True

– (5 < 6 ) || (4 < 4) = False

– (2^4 < 3) || (6/2 < 4) = True

28

|| (Veya) Operatörü


• Koşulun değerini tersine çevirir.

– ( 8 < 3 ) || (4/8 < 3/9)! =

29

! (Değil) Operatörü

False (False)!||

TrueFalse || =

=

True


• Eğer ilk değişken NULL ise ikinci ifade eşitliğin

solundaki değişkene atanır.

30

?? Null Coalescing Operatörü


31

• Verilen koşula göre verilen değerlerden birini

çalıştırır.

[koşul] ? [doğruysa_değer] : [yanlışsa_değer]

?: Koşul Operatörü


32

Karşılaştırma Operatörleri


< Küçüktür

> Büyüktür

<= Küçük Eşittir

>= Büyük Eşittir

== Eşittir

!= Eşit Değildir

--> Uzaklaşma Operatörü


Akış Kontrol Mekanizmaları


1. Karar Yapıları

a) if - else Yapısı

b) switch - case Yapısı

2. Döngüler

a) for Döngüsü

b) foreach Döngüsü

c) while Döngüsü

d) do – while Döngüsü

34

Akış Kontrol Mekanizmaları


Karar Yapıları


• If ve else karşılaştırma deyimidir.

else kullanımı isteğe bağlıdır.

• Sorgulanan koşul olumlu ise if

den sonraki bölüm ; olumsuz ise

else den sonraki bölün işleme

konulur.

36

if – else Yapısı

• Tek satır deyim içeren bloklarda {} sembolünün

kullanımına gerek yoktur.


• Bir değişkenin değerini sabitlerle

karşılaştırılması sonucunda farklı işlemler

yapılacak ise switch – case yapısı kullanılır.

• switch – case ile yapılan kontroller if – else

kontrol yapısıyla da yapılabilir fakat switch –

case yapısı sabit değerler karşılaştırılacağında

kodun okunabilirliğini arttırır.

• Kontrol edilen sabitler double ve float olamaz.

• Aynı sabit değer ayrı case bloklarında

bulunamaz.

37

switch – case Yapısı


• Genel yazım biçimi şu şekildedir:

38

switch – case Yapısı

Switch ( [koşul] ) {

case [sabit] : [işleme alınacak komutlar]; break;

case [sabit] : [işleme alınacak komutlar]; break;

. . .

default : [sabitlerle eşleşmeyince işleme alınacak komutlar]; break;

}Celal Bayar Üniversitesi - YZM 2105 Nesneye Dayalı Programlama

39

Döngüler


• Bir veya birden fazla kod satırının belirtilen koşulları

sağladığı sürece artış ve ya azalım değeri kadar

tekrarlanmasını sağlayan döngüdür.

• Başlangıç ve bitiş değerleri olmak zorundadır.

• Başlangıç değeri, koşul, artış veya azalım kısımları

farklı bir yerde tanımlanmak istenirse boş

bırakılabilir. Fakat noktalı virgüller kesinlikle

olmalıdır.

40

for Döngüsü



41

for Döngüsü

for ( [başlangıç değeri ] ; [koşul] ; [artış veya azalım] ) {

. . .

[işleme alınacak komutlar];

. . .}


42

foreach Döngüsü

• foreach döngüsü bir dizinin ve ya koleksiyonun her

elemanı için bulundurduğu komutları çalıştıran

döngüdür.

• Dizinin her elemanının değerini geçici bir değişkene

atayarak bu değişken üzerinde işlemler yapmamızı

sağlar.

• foreach döngüsü ile dizi veya koleksiyondaki

elemanların değerleri değiştirilemez. Sadece «read –

only» işlemler yapılabilir.

• Dizi veya koleksiyonların eleman sayıları

bilinmediğinde kullanılır.



43

foreach Döngüsü

foreach ( [değişkenVeriTipi] [değişkenAdı] in [dizi/koleksiyon] ) {

. . .

[işleme alınacak komutlar];

. . .}


44

foreach Döngüsü

Örnek:

• Bir dizinin tüm elemanlarının ekrana yazdırılması


Not: Kodlama

esnasında for ve

foreach yazdıktan

sonra iki kere tab

tuşuna basmamız

halinde derleyici içerik

bloğunu otomatik olarak

oluşturacaktır.

• while döngüsü bir koşulun doğru olduğu durumlarda

belirli işlemlerin tekrarlanması için kullanılan

döngüdür.

• Koşul yanlış olduğunda döngüden çıkılır.

• Döngünün başlayabilmesi için başlangıçta koşulun

sağlanması / koşulun doğru olması gereklidir.

• for döngüsünün yalnızca koşuldan oluşan halidir.

45

while Döngüsü


• Genel yazımı şu şekildedir:

46

while Döngüsü

while ( [koşul] ){

. . .

[işleme alınacak komutlar] ;

[arttırım / azalım] ;

. . .}


• while döngüsü ile aynı

mantıktadır.

• Koşul sağlanmasa da

komutlar en az bir kez

çalışması istendiğin

kullanılan döngüdür.

47

do - while Döngüsü


• Genel yazımı şu şekildedir:

48

do - while Döngüsü

do {. . .

[işleme alınacak komutlar] ;

[arttırım / azalım] ;

. . .

} while ( [koşul] ) ;


49

Döngülerde Kullanılan Deyimler


• Döngü devam ederken döngünün koşuluna

bakılmaksızın döngüden çıkılmasını sağlayan

deyimdir.

• Tüm döngü türlerinde kullanılabilir.

• Genel kullanımı şu şekildedir:

50

break Deyimi

{ . . .

break; //burada döngüden çıkılır sonrasındaki komutlar işleme alınmaz

. . .}


• Döngüde bir adım atlamak için kullanılır.

• Döngüde sıra bu deyime geldiğinde , continue

ardından döngü sonuna kadar olan komutlar atlanır

ve döngüye sonraki adımdan devam edilir.

• Genel kullanımı şu şekildedir:

51

continue Deyimi

{ . . .

continue; //burada sonraki komutlar işletilmez sonraki döngü adımına //atlanır

. . .}


Diziler


• Aynı veri tipindeki değişkenlerin sıralı bir şekilde

saklanması ve erişilmesi için kullanılan yapılardır.

Boyutlarına göre diziler:

1. Tek Boyutlu Diziler

2. Çok Boyutlu Diziler

a) Düzenli Diziler (Matris)

53

Diziler


• Tek Boyutlu Dizilerin bildirimi şu şekilde yapılır:

• İstenirse eleman sayıları belirtilmeden de dizi

bildirimi yapılabilir:

54

Tek Boyutlu Diziler

[diziVeriTipi] [] [diziAdı] = new[diziVeriTipi][elemanSayısı];

int[] telefonNumaralari = new int[25];

string [] cumle; bool [] devamsizlik;


• Diziler tanımlandıktan sonra dizinin her elemanına

tanımlandıkları veri tipinin varsayılan değerleri

atanır.

• Sayısal veri tipleri için 0 ,

• Object veri tipi için NULL,

• String veri tipi için " ",

• Char veri tipi içim ‘ ’ (boşluk),

• Bool veri tipi için False atanır.

55

Tek Boyutlu Diziler (devam…)


• .NET uygulama geliştirme platformunda C’de

olduğu gibi dizi indisleri 0’dan başlar.

dizi[0] dizinin 1. elemanı ,

dizi[4] dizinin 5. elemanı olarak kullanılır.

• Dizi bildirimlerinde dizi boyutu bir değişkene bağlı

olabilir.

56

int a = 20; int[] dizi = new int[a*2] ;



• Dizi tanımlanırken dizi elemanlarının başlangıç değerleri

verilebilir.

• Dizininin veri tipine göre dizi elemanı değerlerini

aralarında virgül varken ;

– Sayısal veri tip ise olduğu gibi

– string veri tipi ise çift tırnak (" ") işaretleri arasında ,

– char veri tipi ise tek tırnak (‘’) işaretleri arasında

yazılmalıdır.

57

[diziVeriTipi] [] [diziAdı] = { [dizi elemanlarının değerleri] };



• Örneklerdeki gibi dizinin eleman sayısı belirtilmeden tanımlanan

dizilerde dizinin boyutu girilen değerlerin sayısı kadardır.

– Mevsimler dizisi 4 elemanlı,

– ogrNumara dizisi 4 elemanlı,

– harf dizisi ise 3 elemanlı olarak tanımlanır.

58

string[] mevsimler = {"yaz", "kış", "güz", "bahar"};

int[] ogrNumara = { 2146, 2112, 2121, 1112211};

char[] harf = {‘a’, ‘b’, ‘c’} ;



59

• Çok boyutlu diziler her bir elemanı bir dizi şeklinde

olan dizilerdir.

• Her bir dizi elemanının eşit sayıda dizi içerdiği

dizilere düzenli dizi (matris) denir.Matrisler boyutlarına göre aşağıdaki gibi gruplandırılır:

– İki boyutlu matrisler

– Üç Boyutlu matrisler

– …

– n boyutlu matrisler

Düzenli Diziler(Matris)


60

Düzenli Dizilerin (Matris) Bildirimi

[veri tipi] [ , ] [dizi adı]= new [veri tipi] [ [satır] , [sütün] ] ;

int [,] carpimTablosu = new int [9,9];

int [,] sayilar = new int [4,4];

char [,] kelime = new char [10, 29];

string [, ,] takvim = new string [12, 30, 24];

Genel bildirim biçimi şu şekildedir:


Yararlanılan Kaynaklar

61

• Sefer Algan , HER YÖNÜYLE C# , Pusula Yayıncılık,

İstanbul, 2003

• Milli Eğitim Bakanlığı «Nesne Tabanlı Programlama",

2012

• http://www.AlgoritmaveProgramlama.com


http://www.algoritmaveprogramlama.com/

yzm 2105 nesneye yönelik programlama · c# programlama dili elemanları 2 bu bölümde; veri...

Documents