ON BENC BLM HUNEYN GAZASI ............................................................................. 6 A) HUNEYN GAZASI .............................................................................................................. 6

1 Hevzinlilerin Mslmanlara Kar Hazrlanmalar: .................................................. 6 2 Mslmanlarn Sefer Hazrl: ................................................................................... 7 3Hevzinlilerle Karlama: ........................................................................................... 7 4 Mslmanlarn Toparlanmas: .................................................................................... 8 5- Eyts Gazas: .............................................................................................................. 8 6 Hevzin Esirleri ve Ganimetleri: ................................................................................. 8 7 Ganimet Pay I atn masnda Honutsuzluk: ............................................................. 9 8 Hz. Peygamberdin (s.a.) St Kzkardei: .................................................................... 9 9- Hevzinlilerin Medine'ye Gelii: ................................................................................. 10

B) HUNEYN GAZASINDAK HKMETLER VE FIKH HKMLER .............................. 10 1 Huneyn Gazasindaki Hikmetler: ............................................................................... 10 2 Bu Olaydan kan Fkh Hkmler: ......................................................................... 11

ON ALTNC BLM TF GAZASI .................................................................................. 17 A) TF GAZASI .................................................................................................................... 17

1__ Taiflilerin Putunun Yktrlmas: ............................................................................... 17 2 Taif'in Kuatlmas: ................................................................................................... 17 3 Sakflilerin Medine'ye Gelii: .................................................................................... 18 4 Tiflilerin Mslman Oluu: ..................................................................................... 18

B) TF GAZASINDAK FIKH HKMLER .................................................................... 20 1 Tif Gazasndaki Fkh Hkmler: ............................................................................ 20 2 Hz. Peygamberin (s.a.) Zekt Tahsildarlar Gndermesi: ......................................... 22

ON YEDNC BLM HCRETN DOKUZUNCU YILI OLAYLARI ............................... 22 A) HCRETN DOKUZUNCU YILI SERYYELER ............................................................ 22

1 Uyeyne b. Hsn Seriyyesi: ......................................................................................... 22 2 Temmoullarmn Medine'ye Gelii: ........................................................................ 23 3Kutbe b. mir b. Hadde Seriyyesi: ........................................................................... 24 4 Dahhk b. Sfyn el-Kilb Seriyyesi: ...................................................................... 24 5 Alkame b. Mcezziz Seriyyesi: ................................................................................. 25 6 Hz. Ali b. Eb Tlib Seriyyesi: .................................................................................. 25 7 Adiy b. Htim'in Medine'ye Gelii: ........................................................................... 25

B) K'B b. ZHEYR, RASLULLAH'IN (S.A.) HUZURUNDA ........................................ 27 C) TEBK GAZASI ................................................................................................................ 28

1 Ktlk Yl ve Sava Hazrlklar: ............................................................................... 28 2 Ordunun Yola k ve Geri Kalanlar: ..................................................................... 29 3 Hz. Ali'yi Medine'de Brakmas: ............................................................................... 30 4 Ebu Hayseme'nin Piman Oluu: .............................................................................. 30 5 Ordunun Hcr'a Van: ............................................................................................... 30 6 Ebu Zer'-ln Yalnz Yry: ................................................................................... 31 7 Ordudaki Mnafklar: ................................................................................................ 32 8Tebk'te Yaplan Anlamalar: .................................................................................... 33 9 Halid b. Velid'in Dmet'l-Cendel'e Gnderilmesi: .................................................. 33 10 Tebk'ten Ayrl: .................................................................................................... 33 11 Raslullah'in (s.a.) Tebk'teki Hutbesi: .................................................................. 34 12 Raslullah'n (s.a.), Tebk'te ki Namaz Bir Arada Klmas: ................................. 35 13 Mnafklarn, Raslllah'a (s.a.)Tuzak Kurmaya Kalkmalar: ............................ 35 14 Drr Mescidi ve Yktrlmas: ................................................................................ 37 15 Tebk'ten Medine'ye Dn: ................................................................................... 37 16 Tebk Seferinden Geri Kalanlar: ............................................................................ 38

D) TEBK GAZASINDAK FIKH HKMLER VE HKMETLER ................................. 40 E) HZ. EBU BEKR'N HAC EMRL ............................................................................... 52

1 Hz. Ebu Bekir'in Hac Emirlii: ................................................................................. 52 2Hz. Ali'nin, Bere Sresi Hkmlerini Bildirmekle Grevlendirilii: ....................... 53

ON SEKZNC BOLUM ........................................................................................................ 53 SLMYET'N ARABSTAN'A YAYILMASI .................................................................... 53 A) ARAP HEYETLERNN MEDNE'YE GEL ................................................................ 53

1 Sakf Heyetinin Gelii: .............................................................................................. 53 a) Skflilerin stekleri: ..................................................................................................... 54 b) Sakflerin Mslman Oluu: ..................................................................................... 54 c) Lt Putunun Ykl: .................................................................................................... 55 d) Bu Olaydaki Fkh Hkmler: ..................................................................................... 56 2 miroullan Heyetinin Gelii: .................................................................................. 56 3 Abdlkays Heyetinin Gelii: ..................................................................................... 57 4 Hanfeoullan Heyetinin Gelii: ................................................................................ 59 a) Mseyleme'nn rtidat Edii: ........................................................................................ 59 b)Mseyleme'nin Elileri: ................................................................................................ 60 c) Bu Olaydaki Fkh Hkmler: ...................................................................................... 60 5 Tayy Kabilesi Hayetinin Gelii: ................................................................................ 62 6Kindeliler'in Gelii: .................................................................................................... 62 7 Yemen Heyetlerinin Gelii: ....................................................................................... 63 8__ Ezdlilerin Gelii: ....................................................................................................... 63 9 Haris b. K'b Oullarnn Gelii: ............................................................................... 63 10 Hemdnlilarm Gelii: .............................................................................................. 64 11 Mzeynelilerin Gelii: ............................................................................................. 64 12 Devslilerin Gelii ve Tufeyl b. Amr: ....................................................................... 65 13 Necran Heyetinin Gelii: ......................................................................................... 66 a) Hristiyan ve Yahudi limlerin Tartmas: ................................................................. 67 b) Hz. Peygamber'in (s.a.) Necranllara Mektubu: ........................................................... 67 c) Heyetin Medine'ye Gelii: ............................................................................................ 68 d) Hz. Peygamber'in (s.a.) Necranhlan Lnetlemeye Daveti: ......................................... 68 e) Necranllarla Yaplan Anlama: ................................................................................... 68 f) Necran Heyetinin Dn: ........................................................................................... 69 g) Hz. Peygamber'in (s.a.) Necran'a Gnderdii Grevliler: ........................................... 70 h) Bu Olaydan karlan Fkh Hkmler: ....................................................................... 70 i) Hz. Ali ile Hlid b. Velid'in Necran'a Gnderilileri: ................................................... 73 14 Ferve b. Amr el-Czm'nin Elisinin Gelii: ......................................................... 73 15 Sa'd b. Bekr Oullarnn Elisi Dmm b. Sa'lebe'nin Gelii: ................................. 73 16 Trik b. Abdlah ve Arkadalarnn Gelii: ............................................................ 74 17 Tceyb Heyetinin Gelii: ........................................................................................ 74 18 Kudallardan Sa'd Hzeym Oullarnn Gelii: ..................................................... 75 19 Fezreoullarnn Gelii: ......................................................................................... 76 20 Esedoullannn Gelii: ............................................................................................ 76 21 Behr Heyetinin Gelii: ........................................................................................... 76 22 Uzre Heyetinin Gelii: ............................................................................................. 77 23 Beliyoullarnn Gelii: ........................................................................................... 77 24 Z Mrre Heyetinin Gelii; ...................................................................................... 79 25 Havlan Heyetinin Gelii: ......................................................................................... 79 26 Muhriboullan Heyetinin Gelii: .......................................................................... 79 27 Suda Heyetinin Gelii: ........................................................................................... 80

28 Gassanllann Gelii: ................................................................................................. 81 29 Selmn Heyetinin Gelii: ....................................................................................... 81 30 Absoullarnn Gelii: ............................................................................................. 82 31 Gmidlilerin Gelii: ................................................................................................ 82 32 Ezd Heyetinin Gelii: .............................................................................................. 82 33 Mntefikoullan Heyetinin Gelii: .......................................................................... 83 34 Nah' Heyetinin Gelii: ............................................................................................. 88

B) Hz.PEYGAMBERN (S.A.) SLAMA DAVET MEKTUPLARI ................................... 88 1 Heraklius'e Gnderdii Mektup: ............................................................................... 88 2 Kisr'ya Gnderdii Mektup: .................................................................................... 89 3 Nec'ye Gnderdii Mektup: .................................................................................. 89 4Mukuvks'a Gnderdii Mektup: ............................................................................... 90 5 Mnzir b. Sv'ya Gnderdii Mektup: .................................................................... 90 6 Umman Melikine Gnderdii Mektup: ..................................................................... 91 7 Yemme Hkmdar Hevze b. Ali'ye Gnderdii Mektup: ...................................... 92 8 Haris b. Eb imr el-Gassn'ye Gnderdii Mektup: ............................................... 92

BENC KTAP ...................................................................................................................... 92 TIBBU'N-NEB ........................................................................................................................ 92 Hz. PEYGAMBERN (S.A.) SALIK KONUSUNDAK TUTUM VE TLER ........... 92 BRNC BLM GR ........................................................................................................ 92 A) BEDEN HASTALIKLAR VE TEDAV ........................................................................... 92

1 Hastalk eitleri: ...................................................................................................... 92 2 Beden Hastalklar ve Tedavisi: ................................................................................ 94

B) Hz. PEYGAMBERN (S.A.) HASTALIKLARI TEDAVS ............................................. 95 1 Raslullah'n (s.a.) Hastalklar Tedavisi: ................................................................. 95 2 Raslllah'n (s.a.) Tedavi Emri: ............................................................................... 96 3 Raslullah'm (s.a.) Dengeli Beslenmesi: ................................................................... 98 4 Raslullah'n (s.a.) tledii lalarn Trleri: ..................................................... 100

KNC BLM .................................................................................................................... 101 Hz. PEYGAMBERN (S.A.) TEDAV OLMA KONUSUNDAK TUTUM VE TLER ................................................................................................................................................ 101 A) TAB LALARLA TEDAV ........................................................................................ 101

1 Hummann Tedavisi: ............................................................................................... 101 2 shalin Tedavisi: ...................................................................................................... 104 3 Taunun Tedavisi: ..................................................................................................... 106 4 stiskalim Tedavisi: ................................................................................................. 109 5 Yaralarn Tedavisi: .................................................................................................. 111 6 Hacamat ve Dalama Yoluyla Tedavi: ................................................................... 111 a) Hacamat Yaptrma: .................................................................................................... 111 b) Hacamatn Vakti: ....................................................................................................... 114 c) Damarlarn Kesilmesi ve Dalama: ........................................................................... 116 7 Sarann Tedavisi: ..................................................................................................... 117 8 Siyatiin Tedavisi: ................................................................................................... 119 9 Kabzln Tedavisi: ................................................................................................ 120 10 Kantnn Tedavisi: .............................................................................................. 121 11 Ztlcenbin Tedavisi: ............................................................................................ 123 12 Baans ve Yarm Baansnn Tedavisi: ............................................................ 124 13- Kna: ......................................................................................................................... 126 14 Hastalarn Beslenmesi: .......................................................................................... 126 15 Anjinin Tedavisi ve Burundan la Verme: .......................................................... 128

16 Kalp Rahatszlnn Tedavisi: .............................................................................. 128 17Gda ve Meyvelerin Temizlii: .............................................................................. 131 18 Perhizle Tedavi: ..................................................................................................... 131 19 Beslenme Rejimi: .................................................................................................. 132 20 Gz Arsnn Tedavisi: ........................................................................................ 133 21Uyumann Tedavisi: .............................................................................................. 133 22 Sinek Den Yemein Islah: ................................................................................ 134 23 Sivilcelerin Tedavisi: ............................................................................................. 134 24 Ama ve Yarma Yoluyla ilik ve banlarn Tedavisi: ...................................... 135 25 Hastalara Moral Verilmesi: ................................................................................... 135 26 Hastalara Alkn Olduklar la ve Gdalar Verilmesi: ........................................ 136 27 Hastalara En yi Gdann Verilmesi: ..................................................................... 136 28-Zehirlenmenin Tedavisi: ........................................................................................... 137 29 By ve Tedavisi: .................................................................................................. 138 30 Kusarak Boaltma: ................................................................................................ 139

31-DOKTOR SEM VE EHLYET: .................................................................................. 140 a) yi Doktora Tedavi Olmak: ........................................................................................ 140 b) Doktorlarn Sorumluluu: .......................................................................................... 141 c) Tabib Terimi: ............................................................................................................. 143 d) Doktorun Ehliyeti: ..................................................................................................... 143 32- Bulac Hastalklardan Korunma: .......................................................................... 144 33- Haram Nesnelerle Tedavi: ....................................................................................... 147 34 Bitin Tedavisi: ....................................................................................................... 148

B) RUHAN VE TAB LALARLA TEDAV .................................................................. 149 1 Nazarn Tedavisi: .................................................................................................... 149 2 Zehirli Hayvan Sokmalarnn Tedavisi: .................................................................. 154 3 Akrep Sokmasnn Tedavisi: ................................................................................... 155 4 Isrgnn Tedavisi: ................................................................................................... 156 5 Ylan Sokmasnn Tedavisi: .................................................................................... 157 6 Yara ve banlarn Tedavisi: ................................................................................... 157 7 Arlarn Tedavisi: .................................................................................................. 158 8 Musibet ve zntnn Tedavisi: ............................................................................ 158 9 Korku ve Uykusuzluun Tedavisi: .......................................................................... 165 10 Yangnn Sndrlmesi: ........................................................................................ 166

NC BLM KORUYUCU HEKMLK ................................................................... 166 A) SALIIN KORUNMASI ............................................................................................... 166 B) HZ. PEYGAMBERN (S.A.) BESLENME REJM ........................................................ 167

1 Besinler: .................................................................................................................. 167 2 Yeyi ekli: ............................................................................................................. 168 3 ecekler: ................................................................................................................. 169 a) Su ve Dier ecekler: ................................................................................................ 169 b) Oturarak me: ........................................................................................................... 171 c) Dinlenerek me: ........................................................................................................ 171 d) Su Kapiannn rtlmesi: ............................................................................................ 172 e) Krk Kaptan me ve fleme: ................................................................................... 172 f) St imi: .................................................................................................................... 173 g) ra imi: ................................................................................................................... 173

C) HZ. PEYGAMBERN (S.A.) GYM .............................................................................. 173 D) HZ. PEYGAMBERN (S.A.) EV .................................................................................... 174 E) HZ. PEYGAMBER'N (S.A.) UYKUSU VE UYANIKLII ........................................... 174

F) HZ. PEYGAMBERN (S.A.) SPOR VE BEDEN ETMNDEK TUTUMU .............. 176 G) HZ. PEYGAMBERN (S.A.) EVLLK HAYATI ........................................................... 177

1 Evlilie Teviki: ...................................................................................................... 177 2 Birleme dab: ....................................................................................................... 178 3__ Haram Birlemeler: ................................................................................................. 182

H) HZ. PEYGAMBERN (S.A.) AK LLETN TEDAVS .............................................. 182 1 Ak lleti: ................................................................................................................. 182 2 Grnt Ak: .......................................................................................................... 183 3 Akn Tedavisi: ....................................................................................................... 184

) HZ. PEYGAMBERN (S.A.) GZEL KOKU KULLANMASI ....................................... 186 F) HZ. PEYGAMBERN (S.A.) SRME KULLANMASI .................................................. 187

ON BENC BLM HUNEYN GAZASI A) HUNEYN GAZASI

Bu gaza, Evts gazas diye de isimlendirilmitir. Huneyn1 ve Evts, Mekke le Tif arasnda iki blgenin addr. Bu gaza, cereyan ettii yere nisbetle bu adlarla anld gibi RasuUah (s.a.) ile savamak iin gelen Hev-zin kabilesine nisbetle Hevzin gazas diye de anlmaktadr. 2

1 Hevzinlilerin Mslmanlara Kar Hazrlanmalar:

bn shak der ki: Hevazin kabilesi, Raslullah'a (s.a.) ait haberleri, zellikle Mekke'nin fethinin gerekletiini duyunca Mlik b. Avf en-Nasr'nin3 davetiyle bir toplant yapt. Sakfliler de bu toplantya katld. Bunlara Mu-dar ve Cem kabilelerinin tamam, Sa'd b. Bekr oullan ile Hilloullarn-dan bir grup insan katld. Kays b. Aylan kabilesinden de ancak bir grup katlmt. Hevzin'den olan K'b ve KilabouUan ise toplantya katlmamt. Cemliler arasnda Dreyd b. es-Smme adnda ok yal biri vard, ama yall sebebiyle, ancak gr ve tecrbesinden istifade ediliyordu. ok cesur ve tecrbeli birisiydi. Sakflilerin iki komutan vard. Mttefiklerde ise, Krib b. el-Esved, Mlikoullarndan Subey' b. el-Hris ile kardei Ahmer brd. Hepsinin komutan Mlik b. Avf en-Nasr idi. Mlik b. Avf, Raslullah'in (s.a.) zerine yrmeye karar verince, savaa katlanlara yanlarna mallarm ocuklarn ve hanmlarn da almalarm emretti. Evts denilen mevkiye gelince, aralarnda Dreyd b. es-Smme'nin bulunduu topluluk bir araya geldi. Dreyd: "Siz hangi vadidesiniz?" diye sordu, "Evts'ta" dediler. Bunun zerine Dreyd: "At koturmaya ne kadar uygundur; ne keskin talar olan bir tepelik, ne de topra yumuak olan bir dzlktr." dedi. Sonra: "Neler oluyor? Deve brmeleri, eek anrmalar, ocuk alamalar ve kuzu melemeleri duyuyorum." diye sordu. Dediler ki:"Mk b. Avf herkesin karsn, hayvann ve ocuunu da yannda getirdi." Dreyd: "Mlik nerede?" diye sordu. "te Mlik!" denildi ve arld. Dreyd, Mlik'e: "Ey Mlik! Bugn sen kavminin reisi oldun. Bugnn yarnlar da olacaktr. Neler oluyor ki deve brmeleri, eek anrmalar, ocuk alamalar ve kuzu melemeleri duyuyorum?" dedi. Mlik: "Herkesin karsn, ocuklarn ve hayvanlarn da beraber getirdim." dedi. Dreyd: "Niin?" diye sordu. Mlik: "Her bir adamn arkasnda ailesi ve mal bulunsun ki, onlar mdafaa iin savasnlar." diye cevap verdi. Bunun ze- "rine Dreyd: "Davar oban! Bozguna urayan askeri ne durdurabilir? ayet sava lehinde cereyan edecekse bu, adamlarnn klc ve "mzra sayesinde olacaktr, ayet aleyhine dnecekse maln ve aileni rezil edeceksin." dedi. Sonra da: "K'boullar ve Kilboullan ne yapt?" diye sordu. "Hi biri gelmedi." dediler. Dreyd: "Hareket, srat ve ciddiyet kalmad. Eer bugn eref ve ykseli gn olsayd, K'bda Kilb da geri durmazd. sterdim ki siz de K'boullar ile Kilboullar'mn yaptn yapsaydnz." dedi ve: "Sizlerden kimler katlyor?" diye sordu. "Amr b. mir ve Avf b. mir." diye cevap verdiler. Dreyd: "mir'in o iki yavrusunun ne faydas ne de zarar olur. Ey Mlik! Sen, Hevzin topluluunu atlarn boyunlarna srmekle iyi bir i yapmadn. Onlar beldelerinin salam snaklarna ve kavimlerinin yanlarna gtr, sonra sbileri (mslmanlan4 at zerinde karla. ayet sava lehinde cereyan ederse geride kalanlar sana ular, eer aleyhine dnecek olursa hi deilse aileni ve maln korumu olursun." dedi. Fakat Mlik: "Vallahi dediklerini yapmayacam! Sen yalandn, akim da kocam. Ey Hevzin topluluu! Vallahi, ya bana itaat edeceksiniz ya da u klcn zerine kapanacam ve ucu srtmdan kacak!" diyerek hiddetlendi. Dreyd'in szne ve grne itibar edilmesini istemedi. Hevzinliler, bu durum karsnda: "Sana itaat edeceiz." dediler. Dreyd ise: "Bugn, hem iinde buluii-duum, hem de ahit olmadm bir gndr." dedikten sonra u iiri syledii "Keke gen ve din olsaydm da orada yrseydim ve kosaydm. Sanki iri yar olmayan, ok zayf da saylmayan bir da keisini andra n uzun yeleli bir at yediyorum." Sonra Mlik oradakilere: "Onlar grdnz zaman kllarnzn knlarn krnz, sonra tek bir adamn saldr gibi yek vcut saldrnz." diye hitapta bulundu. Bu arada da etrafa gzcler gnderdi. Bu gzcler dndk-lerinde uzuvlar paralanm vaziyetteydi. Mlik: "Yazklar olsun size, bu haliniz ne?" dedi. Dediler ki: "Benekli atlara binmi beyaz adamlar grdk. Allah'a yemin olsun ki onlara iliir ilimez grdn felket bamza geldi. Vallahi bu durum bile azmettii niyeti zere yrmekten onu dndremedi." 5

1 bn Him, 2/437,500; bn Sa'd, 2/149, 157; Taber, 3/125; bn Seyyiddinns, 2/187; bn Kesr, 3/610, 651; erhu'l-Mevhibi'il'Ledniyye.

3/5, 28. 2 bn Kayyim el-Cevziyye, Zadul-Mead, klim Yaynlar: 4/17.

3 Byk dedesi Nasr b. Muviye'ye nisbetle bu ad almtr. Tif gazasndan sonra msl-man olmu, Kdisye muharebesinde bulunmu ve

am' fethedenler arasnda yer almtr. 4 Mrikler, cahiliyyeden kp slm'a girdikleri iin msimanian Sbi diye adlandryorlard,

5 bn Kayyim el-Cevziyye, Zadul-Mead, klim Yaynlar: 4/17-19.

2 Mslmanlarn Sefer Hazrl:

Allah'n Peygamberi (s.a.), onlarn haberini duyunca Abdullah b. Hadred el-Eslem'yi onlara casus olarak gnderdi, aralarna girmesini, haklarnda yeterli biigi elde edinceye kadar orada kalmasn ve sonra haberlerini kendisine getirmesini emretti. bn Eb Hadred gitti, aralarna girdi. Raslul-lah (s.a.) ile harb etmek iin ne gibi hazrlklar yaptklarn duydu ve rendi. Mlik'in ve Hevzin'in durumu hakknda konuulanlar iitti. Sonra dnd ve btn haberleri Raslullah'a (s.a.) bildirdi. Hz. Peygamber (s.a.) Hevzin zerine yrmeye karar verince, Safvn b. meyye'nin yannda ok sayda zrh ve silah bulunduu bildirildi. Ras-lullah (s.a.) o gn mrik olan Safvan'a adam gnderdi ve artt. Gelince ona: "Ey Ebu meyye! u silahlarm bize dn olarak ver, yarn dmanmzla karlacaz." dedi. Safvan: "Ey Muhammed! Gasb olarak m?" diye sordu. O zaman Raslullah (s.a.): "Bilkis onlar sana geri verinceye kadar garanti edilmi bir emanet olarak." buyurdu6 Safvan: "O halde bir beisyok, olabilir." dedi ve yz zrh ve bu zrhlara yetecek kadar da silah verdi. ddiaya gre Rasiulah (s.a.) ondan silahlarn tanmasn istemi, o da tamtr. Sonra Rasiulah (s.a.), iki bin kii Mekkelerden, on bin kii de, Allah'n Mekke'nin fethini ellerinde nasip ettii ashabndan olmak zere toplam on iki bin kiiyle kt, Attb b. Esd'i Mekke'ye vali olarak tayin edip kendisi Hevzinlilerle karlamak zere yola koyuldu. 7

3Hevzinlilerle Karlama:

bn shak, sim b. mer b. KatdeAbdurrahman b. Cbirbabas Cbir b. Abdillah yoluyla yapt bir nakilde der ki: Huneyn vadisine ynelince Tihme vadilerinden birinin geni ukurlarndan durmadan iniyor, ini-yorduk. Sabahn alaca karanl idi. Onlar bizden nce vadiye gitmiler ve vadinin eitli yerlerinde gizlenmilerdi. Biz daha henz yokutan aa iniyorduk ki, vallahi iyice hazrlanm olarak birlikler halinde yek vcut zerimize saldrdlar. Kimse kimseyi beklemeden herkes dnerek kayordu. Rasiulah (s.a.) sa tarafa dnerek: "Ey insanlar! Nereye? Bana geliniz, ben Allah'n elisiyim, ben Abdullah'n olu Muhammed'im!" diyordu. Yannda Muhacirler'den, Ensar'dan ve ehl-i beytinden bir avu insan kalmt. Muhacirlerden yannda kalan Ebu Bekir ve mer (r.a.), ehl-i beytinden Ali, Ab-xbas, Ebu Sfyan b. el-Hris ve olu, Fadl b. Abbas, Raba b. el-Hris, s-me b. Zeyd ve Eymen b. mm Eymen idi. Eymen, o gn ldrlmt. Hevzinlilerden bir adam krmz bir devenin zerinde, elinde uzun bir mzran ucuna taklm siyah bir bayrak olduu halde Hevzinlilerin nne dm, onlar da arkasnda, birini yakalarsa mzra ile vuruyor, nnde kimse yoksa yryor, arkasndakiler de onu takip ediyorlard. Adam bu ekilde ilerlerken, Hz. Ali ve Ensar'dan bir sahab bu adama doru frladlar. Hz. Ali arkasndan geldi ve devenin topuklar zerindeki sinirlere vurdu, deve arkas zerine dt. Ensar'dan olan sahab adamn zerine atlayverdi ve ona yle bir darbe indirdi ki, aya baldrnn yarsyla birlikte vcudundan ayrld ve devesinden yere yuvarland. Bu hdise zerine kaanlar dndler ve sava balad. Allah'a yemin olsun ki, hezimetlerinden kap sonra dnenler, dndkleri zaman esirleri Raslullah'n (s.a.) yannda elleri bal olarak buldular.8 bn shak der ki: Mslmanlar ilk hamlede hezimete uraynca, Ras-; ullah'n (s.a.) yannda bulunanlardan bu vaziyeti gren baz Mekkeli ahslar ilerinde olan kin ve nefreti gizleyemeder. Ebu Sfyan b. Harb: "Bu boz-n gunuii sonu denize dayanmadan gelmez!" dedi. Ebu Sfyan, fal oklarn da okluu iinde yanna almt. Cebele b. Hanbel de yle baryordu: bn Him bu kiinin Kelede olduunu syler "Bugn sihir bozuldu!" Ana bir kardei olan ve o gn henz slm'a girmemi bulunan Safvan ona: "SusJ dili tutulasca! Vallahi, Kurey'ten bir zatn bana hkmetmesi, Hevazin'djh birinin hkmne girmekten daha gzeldir."9 dedi. bn Sa'd, eybe b. Osman el-Haceb'den u nakli yapmaktadr: Mekke'nin fethedildii sene Rasiulah (s.a.) Mekke'ye girdi. Kendi kendime dedim ki: Kureyle birlikte Huneyn'de Hevzinlilere giderim, belki o sava ka-rklnda bir frsatn bulur, Muhammed'i ele geirir ve O'ndan intikamm alrm. Ve bylece btn bir Kureyin intikamn alan ahs da ben olurum. Daha nceleri, "Arap ve Acemler'den Muhammed'e tbi olmayan hi kimse kalmasa da ben yine O'na tabi olmaz,.:i3inini kabul etmezdim." derdim. Beni bu yola karan maksat iin frsat kolluyordum ve bu halim de benim kuvvetimi arttnyordu. Bozgun sonucu herey karmt. Raslulah (s.a.) katrndan inmiti. Klcm knndan syrdm, niyetimi gerekletirmek dncesiyle yaklatm, klcm kaldrdm, nerdeyse iini bitirdiimi hisseder gibiydim ki yldrm andran bir ate yalm peyda oldu, korkumdan elimle gzm kapadm. Rashllah (s.a.) bana dnd ve bard: "Ey eybe, bana yakla!" Ben de yaklatm. Eliyle gsm svazlad ve: "Allah'm! Sen onu eytandan koru." dedi. Allah'a yemin olsun ki, o dakikada Rasiulah (s.a.) bana gzmden, kulamdan ve z nefsimden daha sevimli geldi. Allah, kalbimdeki

6 Hadis sahihtir. Hkim, 3/48; Beyhak, 6/89. bn shk, sim b. mer b. Katde-Abdurrahman b Cbr-babas Cbir b. Abdillah yoluyla

rivayet etmitir. Bu sened sahihtir. Ebu Davud (3562) ayn hadisi baka bir yoldan rivayet etmitir. Ahmed, Msned, 3/401, 6/465; Hkim, 2/47; Beyhak, 6/89. Hadisin ahitleri hasendir. 7 bn Kayyim el-Cevziyye, Zadul-Mead, klim Yaynlar: 4/19-20.

8 bn Him, 2/442, 445. Senedi sahihtir.

9 bn Him, 2/443, 444.

nefret duygularn giderdi. Sonra Rasiulah (s.a.) bana: "Yakla ve sava!" dedi. nne geldim, klcm dman zerine sallamaya baladm. Allah biliyor ki O'nu, canm pahasna da olsa hereye kar korumak istiyordum. O anda hayatta olsa da babam karma ksayd, ona da klcm indirirdim. Bozgun annda Rasiulah (s.a.) ile birlikte kalanlar arasnda ben de vardm. Sonra mslmanlar dnp yek vcut halinde bir hcum yaptlar. Ra-slullah'a (s.a.) katr getirildi, zerine bindi, kaanlar takip iin pelerine dt. Sonra ordughna dnd. ardana girdi, ben de yanna girdim. Yzn grmek ve bu sevinci, hissetmek istiyordum. Benden baka kimse yoktu. Bana dedi ki: "Ey eybe! Allah'n, senin iin diledii ey, senin kendi nefsin iin dilediinden daha hayrldr." Sonra iimde sr olarak saklayp tek kiiye bile sylemediim btn srlarm birer birer sayp dkt. Dedim; ki: "Ben ehadet ederim ki Allah'tan baka ilh yoktur ve sen de Allah'n Ras-l'sn!" Sonra dedim ki: "Benim iin Allah'tan mafiret dile." Raslullah (s.a.) bunun zerine: "Allah seni mafiret etsin." buyurdu.10

4 Mslmanlarn Toparlanmas:

bn tshak der ki: ZhrKesir b.el-Abbs yoluyla gelen rivayete gre Ke-sr'in babas Abbs b. Abdlmuttalip yie anlatmtr: Ben, Raslullah (s.a.) ile beraberdim ve beyaz katrnn gemini tutuyordum. ri yapl ve gr sesi olan birisiydim. Raslullah (s.a.), insanlarn bozgun sebebiyle katklarn grnce: "Nereye ey insanlar!" diyordu. Kimsenin dndn grmedim. Bunun zerine Raslullah (s.a.) bana: "Ey Abbas; 'Ey Ensar topluluu! Ey Semre aacnn altnda bat etmi olanlar!' diye bar." buyurdu. Ben byle barnca herkes bir taraftan: "Buyur, buyur." diye cevap veriyor, devesinin ynn evirip geri dnmek istiyor, g yetiremiyor, zrhlarn ikanp develerinin boyunlarna geiriyorlar, klcn, kalkann, okunu alan deveden inip sesin geldii tarafa doru kouyor ve Raslullah'n (s.a.) yanna varyorlard. Yz kii kadar insan toplannca dmana kar savunmaya geip, savamaya baladlar. lk ar, "Ey Ensar topluluu!" diye oldu, daha sonra da: "Ey Hazre topluluu!" eklinde yapld. Bu kabileler, harp srasnda dmana kar ok dayankl ve sebatkr idiler. Raslullah (s.a.) zengilerinin stnde savaa tutuanlara bakt ve: "te, imdi tandr tututu, sava kzt!" dedi.11 Bazlar Raslullah'n (s.a.) bu szne, u ilveyi de yapmlardr: "Ben Peygamberim, yalan yok. Ben AbdlmuttaUb'in oluyum." Sahih-i Mslim 'de u rivayet vardr: Sonra Raslullah (s.a.) birka akl alarak kfirlerin zerine att ve: "Muhammed'in Rabbine yemin olsun, bozguna uradlar!" dedi. akllar onlara atar atmaz kuvvetlerinin zayfladn, ilerinin gerilediini grdm, durdum.12 Mslim'in bir baka rivayeti yledir: Raslullah (s.a.) katrndan indi, sonra yerden bir avu toprak ald ve yzlerine kar dnerek: "Bu yzler kahrolsun!" buyurdu. Artk onlardan Allah'n yaratt hi bir insan yoktu ki gzlerini toprak doldurmasn. Az sonra savuup gittiler.13 bn shak, Cbeyr b. Mut'im'in yle dediini nakleder: Hevzin daha bozguna uramam, arpma devam ediyordu. Tam o srada, bizimle Hevzin arasna den siyah rtl bir ey grdm. Dikkatlice baktm. Bir de ne greyim, btn bir vadiyi simsiyah karncalar sarm. Hemen akabinde Hevzin perian oldu. O gelenlerin melekler olduu hususunda hi phe etmedim. 14

5- Eyts Gazas:

' bn shak der ki: Mrikler yenilince bir ksm doruca Taife geldiler. Mlik b. Avf onlarla beraberdi. Bir dier grup Evts'a, bir nc grup da Nahle'ye yneldi. Raslullah (s.a.), Evts'ta bulunanlar takip etmek iin Ebu mir el-E'ar'yi gnderdi. Eb mir, bozgundan kaanlarn bir grubuna yetiti ve savamaya baladlar. Kendisine isabet eden bir ok sonucu ehit oldu. Sanca kardeinin olu olan Ebu Musa el-E'ar ald ve savamaya devam ettiler. Allah, Ebu Musa'ya zafer ihsan eyledi. Bu arada Ebu mir'in katili de ldrld. Raslullah (s.a.) "Allah'm; Ubeyd Ebu mir ve ailesini mafiret et. Onu kyamet gnnde bir ok mahlukatndan daha stn derecelere ulatr." diye dua etti. Ayn zamanda Ebu Musa'ya da mafiret diedi.15 Mlik b. Avf, yoluna devam etti ve Sakf kalesine snd. 16

6 Hevzin Esirleri ve Ganimetleri:

Raslullah (s.a.) esirlerin ve ganimetlerin toplanmasn emretti, hepsi bir araya getirilerek topland. Esirleri ve ganimetleri Cirne'ye doru ynelttiler. Alt bin esir, yirmi drt bin deve, krk binden fazla koyun ve drt bin

10 el-lsbe, 3940.

bn Kayyim el-Cevziyye, Zadul-Mead, klim Yaynlar: 4/20-22. 11

bn Him, 2/444, 445: bn shak'dan. Senedi sahihtir. iir Buhar'de (64/56) ve Mslim'de (1776) mevcuttur. 12

Mslim, 1775. 13

Mslim, 1777. 14

bn Kayyim el-Cevziyye, Zadul-Mead, klim Yaynlar: 4/22-23. 15

bn Him, es-Sre 2/454, 455; Buhar, 56/69; Mslim, 2498. 16

bn Kayyim el-Cevziyye, Zadul-Mead, klim Yaynlar: 4/23.

okka da gm ganimet olarak alnmt. Hz. Peygamber (s.a.) on ksur gn ganimetleri taksim etmeden, belki Hevzinliler gelir, mslman olurlar midiyle bekledi. Sonra ganimetleri taksim etmeye balad. lk nce mellefe-i kulba verdi. Ebu Sfyn b. Harb'e krk okka gm ve yz tane deve verdi. Ebu Sfyn, olu Yezd iin de pay istedi. Raslullah (s.a.): "Ona da krk okka gm ve yz adet deve veriniz." buyurdu. Dier olu Muviye iin de istedi. Ras-lullah (s.a.): "Onun iin de krk okka gm ve yz adet deve veriniz." buyurdu. Sonra Hakm b. Hizm'a yz deve verdi, istei zerine ona yz deve daha verdi. Nadr b. Haris b. Kelede'ye yz deve ve Al b. Harise es-Sakaf'ye elli deve vermi, bunlar 'yzlkler' ve 'ellilikler' diye anlmlardr. Abbas b. Mirds'a krk deve verdi, ancak bu konuda syledii bir iir zerine onun payn yz deveye tamamlad. Sonra Zeyd b. Sbit'e, ganimetleri ve insanlar saymasn emretti. Saym ii bittikten sonra ganimetleri paylatrd. Kii bana drt deve ve krk koyun dmt. Svarilere on iki deve ve yz yirmi koyun verildi. 17

7 Ganimet Pay I atn masnda Honutsuzluk:

bn shk, sim b. mer b. KatdeMahmud b. Lebd ve Ebu Sad el-Hudr yoluyla u rivayeti zikretmektedir: Hz. Peygamber (s.a.), Kurey'e ve dier Arap kabilelerine ganimetlerden paylarn yukarda belirtildii lde verince ve Ensar'a da pay ayrmaynca Ensar, nefislerinde bir honutsuzluk hissetti. Bu konuda sylenenler oald. Hatta ilerinden biri: "Raslullah (s.a.) artk kavmine kavumutur." dedi. Sa'd b. Ubde Raslullah'n (s.a.) yanna girerek: "Ya Raslalah! Ensar'm bir ksm, elde ettiin gani-metlerdeki tasarrufundan dolay honutsuzluk hissediyorlar. Kendi kavmine pay ayrdn, Arap kabilelerine muazzam ihsanlarda bulundun, ama Ensar'm bu ksmna hibir ey dmedi." dedi. Raslullah (s.a.): "Sen ne dnyorsun, ey Sa'd?" diye sorunca, o da: "Ya Raslallah! Ben de kavmimden bir' " kiiyim." dedi. Bunun zerine Raslullah (s.a.): "Bana uradaki bo arsada kavmini topla." emrini verdi. Muhacirlerden bazlar da oraya geldiler ve girmelerine izin verildi, bakalarnn girmesine engel olundu. Sonra Sa'd, Ras-lullah'a (s.a.) gelerek: "Ensar sizin iin topland ya Raslallah!" diyerek haber verdi. Hz. Peygamber (s.a.) geldi, Allah'a hamdetti, O'nu lyk olduu ekilde vd ve sonra: "Ey Ensar topluluu! Nefislerinizdeki honutsuzluk ve bunun sonucu sylediiniz szler bana ulat. Ben sizi dallette bulmadm m? Allah sizi, benim vastamla hidayete erdirmedi mi? Fakir bulduum hal-de Allah sizi benim vastamla zengin klmad m? Birbirinize kar dmanlar idiniz de, Allah benim vastamla kalplerinizi birbirine kaynatrmad m?" diye hitap etti. Ensar da: "Allah Rasl'nn ihsan ve fazileti pek byktr." diyerek karlk verdiler. Sonra Hz. Peygamber yle devam etti: "Ey Ensar topluluu! Bana cevap vermeyecek misiniz?" Bunun zerine Ensar: "Nasl cevap verelim ya Raslallah? hsan ve faziletler Allah ve Raslnden-dir." dediler. Raslullah (s.a.) da devamla: "Vallahi, siz isteseniz bana u (aadaki) szleri syler ve hem doru sylemi olursunuz, hem de sizi dinleyenler bu szleri dorularlar: Kavmin seni yalanlam olarak bize geldin, biz seni tasdik ettik; periandn, sana yardm ettik; kovulmutun, seni aramzda barndrdk; fakir olarak geldin, malmz seninle paylatk. Ey Ensar topluluu! Sizin mslmanlmzdaki samimiyet ve ihlsa gvenerek, yeni ms-lman olanlarn kalplerini kazanmak iin onlara vermi olduum geici ve hkmsz birka para dnyalk iin bana yaktrmalarda bulundunuz. Ey Ensar topluluu! Herkes develer ve koyunlarla buradan dnerken, sizler Raslullah ile dnmek istemez misiniz? Muhammed'in nefsi kudret elinde olan Allah'a yemin lsn ki sizin beraberinizde gtrdnz ey, onlarn beraberinde bulunanlardan daha hayrldr. Hicret olmasayd, mutlaka Ensar'-dan bir nefer olurdum. Ensar bir vadiye girse, dier insanlar da baka bir vadiye girseler, ben Ensar'n girdii vadiye ve mahalleye girerdim. Ensar bizzat cesede temas eden i gmlek, dier insanlar onun zerine giyilen d gmlektir. Ya Rabbi! Ensar'a, Ensar'n evlatlarna ve Ensar'm evlatlarnn evlat-larna rahmet eyle." Bunun zerine orada bulunan herkes sakallan slamn-caya kadar aladlar ve "Nasip ve pay ynnden Allah ve Rasl'ne raz olduk." dediler. Daha sonra Raslullah (s.a.) oray terketti ve herkes dald.18

8 Hz. Peygamberdin (s.a.) St Kzkardei:

eym bt. Haris b. Abdluzz, Hz. Peygamber'in (s.a.) st kzkardei di. Raslullah'a (s.a.) geldi ve dedi ki: "Ya Raslallah! Ben senin st kz-kardeinim." Raslullah (s.a.): "Bunun almeti, delili nedir?" diye sordu. O da: "Ben seni arkamda tarken srtm srmtn." dedi. Hz. Peygamber (s.a.) almeti tand, hemen ridasn serdi, zerine oturttu ve: "stersen benim yanmda izzet, ikram ve sevgi ile kalabilirsin; eer istersen sana mal vereyim, kavmine dn." diyerek onu muhayyer brakt. O da: "Bana biraz mal ver ve kavmime gnder." diye tercihini bildirdi. Allah Rasl (s.a.) de yle yapt. Sa'douHanmn iddiasna gre, Rasluilah (s.a.) eym'ya Mekhi adnda bir kle ve bir criye vermi, eym da bu kle ile cariyeyi evlendirmi olup, hl nesilleri devam etmektedir. Ebu mer (ibn Abdilber), eym'nn mslman olduunu, Raslullah'm (s.a.) ona adet kle ve cariye. bunun dnda koyunlar ve baka mallar da verdiini, adnn Huzfe, lakabnn eym olduunu

17 bn Kayyim el-Cevziyye, Zadul-Mead, klim Yaynlar: 4/23-24.

18 snad sahihtir. bn Him, es-Sre 2/498, 499; Msned, 3/76; bn shak'dan. Buhar, 95/9; Mslim, 1016; Ahmed, Msned, 4/42.

bn Kayyim el-Cevziyye, Zadul-Mead, klim Yaynlar: 4/24-25.

kaydetmektedir19

9- Hevzinlilerin Medine'ye Gelii:

Hevzin heyeti on drt kii olarak Raslullah'a (s.a.) geldi. Balarnda Zheyr b. Surad, ilerinde de Hz. Peygamber'in (s.a.) st amcas Ebu Br-kn vard. Raslullah'tan (s.a.), mallarn ve esirleri iade etmesini istediler. Raslullah (s.a.): "Benim yammdakiler, ite u grdklerinizdir. Bana en sevimli gelen sz, en doru olandr. Sizin iin evlatlarnz ve kanlannz m, yoksa mallarnz m daha sevgili?" dedi. Onlar da: "Biz, hibir eyi soyumuza e tutmayz." dediler. Bunun zerine Raslullah (s.a.): "Ben le namazn kldm zaman kalknz ve: 'Biz Raslullah' mslmanlara, mslmanlar da Raslullah'a efaati olarak esirlerimizin geri verilmesini istiyoruz,' deyiniz." dedi. le namazn klnca kalktlar, isteklerini byle sylediler ve hemen Raslulah (s.a.): "Bana ve Abdlmuttaliboullar'na den mallar ve esirler sizindir, dierlerinden de sizin adnza istekte bulunacam." dedi. Muhacirler ve Ensar, Raslullah'm (s.a.) bu isteini: "Bizim malmz Raslullah'm (s.a.) maldr." diyerek olumlu bir ekilde karladlar. Akra' b. Habis: "Ben ve Temmoullar geri vermiyoruz." dedi. Uyeyne b. Hsn: "Ben ve Fezreo-ullar geri vermiyoruz." dedi. Abbas b. Mirds: "Ben ve Sleymoullan geri vermiyoruz." dedi. Fakat Sleymoullan: "Bizim malmz Raslullah'a (s.a.) aittir." dediler. Bunun zerine Abbas b. Mirds, Sleymoullan'na hitaben: "Beni ayaa drdnz." dedi. Daha sonra Raslullah (s.a.) "Bu kavim msmman olarak bize geldi. Esirlerini paylatrmadan nce beklemitim. (Sonra bana geldiler) ben de onlar, mallan ile kadn ve ocuklar arasnda muhayyer braktm; kanlan ve ocuklaryla hibir eyi deimediler. Kimin yannda kadn ve ocuk varsa ve gnl holuuyia geri verirse, buyursun. Kim de hissesini hakk olarak elinde tutarsa, Allah'n bize ihsan edecei ilk ganimet malndan ona alt hisse vaadediyorum." dedi. Oradakiler: "Gnlmzden koparak Rasl'nn (s.a.) hatr iin balyoruz." dediler. Bunun zerine Peygamberimiz (s.a.): "Biz raz olannz ve olmayannz bilemeyiz. Gidiniz, temsilcileriniz gelip durumu bize bildirsin." buyurdu. Bu sz zerine kadnarn ve ocuklarn iade ettiler20 Uyeyne b. Hsn'n dnda herkes ellerin-; dekini verdiler. Uyeyne b. Hsn ise payna den ihtiyar bir kadm iade jetmemekte srar etti. Daha sonra o da iade etti. Raslullah (s.a.) esir kadnlara elbiseler satn alp giydirmiti. 21

B) HUNEYN GAZASINDAK HKMETLER VE FIKH HKMLER

1 Huneyn Gazasindaki Hikmetler:

1 Allah Tel Rasl'ne, Mekke'yi fethettii zaman insanlarn gruplar halinde dinine gireceini ve Araplarn tamamnn boyun eeceini vaa-detmiti. O, vaadini tutan, vaadinden dnmeyendir. Mekke'nin fethi ta-mamlannca Allah Tel'nn hikmeti Hevzin kabilesi ile o kabileye tbi olanlarn kalbini slm'a ynelmekten alkoydu. Allah Rasl'ne ve rnslman-lara kar harbetmeye azmettiler ki, Allah'n Peygamberine ihsan ettii nimeti tamamlansn, Peygamberinin izzet ve erefi ve dinine olan yardm, iyice aa ksn, elde ettikleri ganimetler Mekke fethine katlanlar iin bir teekkr mahiyetinde olsun. Btn bunlar Allah (c.c). Rasl'ne ve kullarna gstermek iin, daha nce hi karlamadklar lde muazzam bir gle karlap onlar perian ettikten sonra Araplar arasnda daha hi mukavemet yz grmemesi iin bunlar ve bunlarn dnda, dnp akl yoranlarn bilebilecei ve grebilecei engin hikmetler gereince bu hdiseler byle gelimitir. Allah Tel'nn hikmeti, mslmanlarn saylarnn ve mhimmatlarnn okluuna ve morallerinin yksekliine ramen nce malubiyetin acsn tatmalarn gerektirmitir. T ki Mekke'yi fethetmekle ykselen balar al-alsn ve Allah'n haram beldesine o ekilde girmesinler. Raslullah (s.a.) Mekke'ye girerken tevazudan ve Rabbma kar duyduu tevazu hissinden tr atnn zerine o kadar eilmiti ki, neredeyse enesi eerine deiyordu. Haram olan o beldeyi ilk ve son olarak, yalnzca kendisine hell klan Rabbnn azamet ve izzeti karsnda bu hale gelmiti. Ayn zamanda Allah Tel, "Bugn az deiliz, malup olmayz.'* diyenlere, yardmn ancak Allah katndan olabileceini, O'nun yardm ettiini hi kimsenin malup edemeyeceini, O'-nun perianla mahkm ettiine de hi kimsenin yardm edemeyeceini aklamak istemitir. Onlara: "Peygamberi'nin ve dininin muzafferiyetini stlenen, bizzat Allah Tel'dr, sizin hounuza giden kalabalnz deil. Kalabalk oluunuz hi iinize yaramam, gerisin geri dnp kamtnz." nktesini iyice hazmettirmek istemitir. Artk kalpleri krk olarak bu mnay hakkyla anlaynca da zafer mjdesini gnderdi: "Bozgundan sonra Allah, Peygamberine ve m'minlere gvenlik verdi ve grmediiniz askerler indirdi."22 Allah'n hikmeti gerei zafer mjdeleri ve mkfatlar kalbi krlm, yklm, perian olmu zmrelerin zerine boanr. "Biz memlekette gsz saylanlara iyilikte bulunmak, onlar nderler klmak, onlar varis yapmak, memlekete

19 bn Him, 2/458, bn shk'tan: Yezd b. Ubeyd es-Sa'd bana rivayet etmitir. Fakatk' munkati'dr. sd'l-Gbe, 7049;el isabe, 4/335.

bn Kayyim el-Cevziyye, Zadul-Mead, klim Yaynlar: 4/25-26. 20

tbn Him, 2/489. bn tshak, Amr b. uayb babas dedesi yoluyla rivayet etmitir. Bu sened sahihtir. Buhar, 64/56; Ahmed, Msned, 4/326. 21

bn Kayyim el-Cevziyye, Zadul-Mead, klim Yaynlar: 4/26-27. 22

Tevbe, 9/26.

yerletirmek, Firavun, Hmn ve her ikisinin askerlerine ekinmekte olduklar eyi gstermek istiyorduk."23 2 Allah Tel, Mekke'yi fetheden askeri, Mekke'nin ganimetini almaktan menetmiti. Ebu Davud'un Vehb b. Mnebbih'ten rivayet ettii gibi altn, gm, mal, esir veya arazi olarak hibir ganimet almamlard.24 Halbuki on bin kiilik bir ordu, atl ve yaya Mekke'yi fethetmiler di. Onlar da bir ordunun ihtiya duyduu hereye muhta diler. Allah (c.c.) mriklerin kalbine, mallarm, develerini, koyunlarn, aile ve ocuklarn beraberlerinde sava alanna getirmek ve mslmanlarla savamak fikrini att. Bylece O, Allah askerlerine bir ikram ve bir ziyafet takdim etmi ve Allah'n hkmnn tamamlanmas iin onlar zafer kazanmaya arzulu klmak, galibiyetin prensiplerini gstermek suretiyle onlara verdii deeri tamamlam olsun. Peygamberine ve sevdii kullarna zafer ihsan edince, ganimetler de sahiplerini bulup Allah ve Rasl'nn paylar ayrlnca: "Sizin ne kannza, ne malnza, ne de kanlarnza ihtiyacmz var." denildi. Allah (c.c), Hevzinliler'in kalbine tevbeyi ilham etti ve hepsi slm' kabullendiler. Onlara: "slm' kabul etmeniz ve buraya kadar gelmeniz adna, bir teekkr olarak karlarnz, ocuklarnz ye esirlerinizi geri veriyoruz." dediler. "Allah kalplerinizde bir iyilik bulursa, size, sizden almann daha hayrlsn verir, sizi balar. Allah balayandr, merhamet edendir." 25 3 Allah Tel, Araplarla yaplan savalar Bedir harbiyle baatmi v Huneyn savayla bitirmitir. Bu sebepten bu iki savan ad beraber zikredilir; aralarnda yedi sene gibi bir zaman bulunsa da "Bedir ve Huneyn" diyj; yanyana anlrlar. Bu savalarn her ikisinde de melekler harbe itirak etmiler, Raslullah (s.a.) mriklerin suratlarna toprak serpmi ve her iki harri-ten sonra da Araplarn Raslullah'a ve mslmanlara saldrma ateleri sri-m, birincisi onlar korkutmu, kuwe-i maneviyelerini sarsm, ikincisi mevcut btn kuvvetlerini dar dkm, hereylerini tketmi, onlar zillete drm ve artk Allah'n dinine girmekten baka are bulamamlardr. 4 Allah Tel bu sava sebebiyle Mekke halknn gnln alm, elde ettikleri ganimet ve zaferle de onlar sevindirmitir. Bu zafer ve ganimetler onlarn knlan haysiyetleri iin bir il yerini tutmutur. Hevzinliler'in errinin bertaraf edildiini bilmeleri bu nimetin tamamlanmas demekti. nk onlara kar koyacak gleri yoktu. Mslmanlar sayesinde onlara galip geldiler. ayet onlarla tek balarna harbe kalksalard, dmanlar onlar yer, bitirirdi. Bu sava iin, bu ve benzeri tamamn ancak Allah'n bilece-r-saysz hikmetler sralamak mmkndr. 26

2 Bu Olaydan kan Fkh Hkmler:

Bu savataki fkh meselelere gelince: 1 Devlet bakannn sava srasnda casuslarm dman saflarnn arasna sokup olup biteni haber almas gerekir. Dmannn maksadn ve hazrln renirse, kar koyacak gc de varsa-oturup beklemez, bilakis Ras-lullah'n (s.a.) Huneyn'de Hevzinlilerle karlancaya kadar yrd gibi dman zerine yrr. 2 Devlet bakan, dmanlaryla savamak iin-mriklerden dn silah ve dier tehizat alabilir. Raslullah (s.a.) o gn mrik olan Safvan'-dan ok sayda zrh dn almt. 3 Allah'a tevekkln tam anlamyla gerekleebilmesi iin, o konuda yaplmas gereken her ii yapmak ve btn sebeplere sarlmak lzmdr. Hz. Peygamber (s.a.) ve ashab, tevekkl bakmndan da insanlarn en mkemmeli olduklar halde, btn silahlarla donatlm olarak dmanlarnn karsna kyorlard. Raslullah (s.a.), "Allah, seni insanlardan koruyacaktr." eklinde Allah Tel'jnn teminatna ramen Mekke fethinde oraya girerken bana miferini koymay ihmal etmemitir. slm ilimlerin knhne vkf olamayan baz sath limler bu konuyu eitli yorumlara bomular; bazan Raslullah'n bu davrannn yalnzca mmetini eitmeye ynelik olduunu, bazan da yukarda zikri geen yet-i kerimenin o zaman henz nzjil olmadn sylemilerdir. Halbuki bir lkede emirlerden birinin sormu olduu bir meseleye cevap verilirken, Ebu Kasm b. Askir'in et-Tarihu'l-Kebr adl eserinde u hadis zikredilmitir: "Raslullah (s.a.) bir yahudi kadnn kendisine zehirli koyun ikram etmesinden sonra, ev sahibi yemee balamadan o yemekten yemezdi." Baz limler, bu hadiste, sultanlar iin gzel bir rnek bulunduunu sylemilerdir. Bu konuya yle bir itirazda bulunulmutur: Allah Tel'nn: "Allah, seni insanlardan koruyacaktr." yetiyle sizin sylediklerinizi bir arada nasl dnebiliriz? Allah Tel, O'nu korumay garanti etmise, O da kesinlikle bilir ki hi kimse klna bile dokunamaz. Bu itiraza cevaplar aranrken bazlar yukardaki hadisin zayf olduunu, bazlar da bu yet ininceye kadar Raslullah'n (s.a,) yle davrandn, bu yet-i kerimenin inmesinden sonra o detini terkettiini sylemilerdir. Halbuki onlar, Allah Tel'nn teminat vermesi ile Raslullah'n (s.a.) sebeplere sarlmasnn birbirine zt eyler olmadn dnselerdi, zorlama sonucu yaptklar aklamalara hi gerek kalmayacakt. Allah Tel, slm dinini btn dinlere stn klacan haber verdii halde; Rasl'ne de savamay, dmanna kar kuvvet ve mhimmat hazrlamay, onlara kar uyank olmay, harp sanatnn gerektirdii btn tedbir, dikkat, ciddiyet ve

23 Kasas, 28/5-6.

24 Ebu Davud, 3023.

25 Enial, 8/70.

26 bn Kayyim el-Cevziyye, Zadul-Mead, klim Yaynlar: 4/29-31.

gizlilik prensiplerine uygun hareket etmeyi emretmekten de geri durmamtr. nk btn bunlar, Allah Tel' mn hangi sebeplere yaphrsa hangi sonulara varlaca hususunda haber vermesi demektir. Raslullah (s.a.) Rabbm en iyi bilen, O'nun emirlerine en sk sarlan bir kimse olarak, Allah Tel'nn hikmeti icab, zafer kazanmay, dinini dier dinlerin zerine karmay ve dmanna galip gelmeyi kendisine dayandrd sebeplere yapmay- ihmal etmemitir. Aynen bu konuda olduu gibi Allah Tel tebliini tamamlayabilmesi ve dinini aa karmak iin Rasl'nn hayatn garanti etmitir. Ama Raslullah (s.a.) normal bir insann hayatn srdrebilmesi iin muhta olduu yemek, imek, giyinmek ve barnmak gibi tedbirlerin hepsini almtr. Bu husus birok kimseyi yanltmaktadr. Hatta baz kimseler duay bile terketme noktasna gelmitir. nk onlara gre ayet istenen ey ezelde takdir edilmise, zaten kendiliinden olacaktr; yoksa dua etmek sonucu deitirmeyecektir. "yleyse dua ile uramann faydas nedir?" diye bir soru yneltmiler, sonra da klne bir cevapla: "Dua etmek ibadettir." demilerdir. O zaman yanl doruya kartran bu adama denir ki: Bir ksm daha kald. O da udur: Bir kimseye, belli bir sebebe yapmas sonucu isteine ulamas takdir edilmise, bu demektir ki, szkonusu sebebe yaprsa arzusuna nail olacak, yoksa olmayacaktr. Yanlg iindeki bu adam aynen: "Karnmn doymas takdirde varsa, yemek yesem de yemesem de doyarm. ayet doymam takdir edilmediyse, yemek yesem de yemesem de doyamam. O halde yemek yemenin ne faydas var?" diyen kimseye benzer. Btn bunlar ve bunun gibi dnceler, Allah'n hikmetini ve eriatnn ruhunu yok etmektir. Baar Allah'tandr. 4 Raslullah (s.a.), Safvn'dan dn mal alrken teminat vermi ve: "Bilkis garanti edilmi bir dntr." buyurmutur. Acaba bu sz eriatn, riye (dn) hakkndaki hkmn haber vermek, Allah'n bu konudaki hkj mn belirtmek, gasbediien eyann bedelinin denmesi gibi, riyenin de be-j delinin denmesinin mmkn olduunu bildirmek iin midir? Yoksa riyedtj bedelin geersiz olduunu, dn alnan eyann bizzat kendisinin verilmesinin lzumunu haber vermek iin midir? Bu szn mnas: "Ben bunu geri vermeyi garanti ediyorum. Bu maln aynn sana getireceim." mi demektir? Fakihler bu konuda ihtilf etmilerdir: mam afi ve Ahmed, birinci gr benimsemiler ve: "dn olarak alnan mal'telef olursa tazmin edilir." demilerdir. mam Ebu Hanife ile Mlik de ikinci gr benimsemiler ve: "dn olarak alnan maln bizzat kendisini geri vermek gerekir." demilerdir. Bu-konuda Mliki mezhebinde yle bir tafsilat vardr: dn alnan mal, hayvan veya akar gibi gizlenmesi mmkn olmayan cinsten ise, dn alan kimsenin yalan syledii ortaya kmadka, telef olmas sebebiyle tazmin edilmez. Altn, gm v.s. gibi saklanmas mmkn olan cinsten ise, telef olduu isbat edilmedii mddete ta;-min edilmesi (bedelinin denmesi) mecburidir. Mlik mezhebinin konuya bz-k yledir: riye'nin Ebu Hanife'nin dedii gibi tazmini gerekmez. Ar -cak geree aykr beyan da geersizdir. Bu yzden mam Mlik riye'yi, saklanabilir ve saklanamaz olarak iki ksma ayrmtr. Bu meselenin esas Hz. Peygamber'in (s.a.) Safvn'a: "Bilkis temint altna alnm, garanti edilmi bir riyedir," szdr. Acaba Raslullah (s.a.) bu szyle, yalnzca riyenin aynsnn geri verilmesinin mi, yoksa telef olursa bedelinin de geri verilmesininin mi lzumunu anlatmak istemitir? Yani bu hadisin mnas: "Telef olursa bedelini derim mi demektir, yoksa, aldm bu dnc geri getirip iade etmeyi garanti ediyorum" mu demektir? Her iki ekilde de anlalmas mmkn olan bu hadisin, u sebepten dolay alnan mal geri iade etme eklinde anlalmas daha dorudur: a) Szkonusu hadisin bir baka rivayetinde: "Bilkis geri verilen verilecek olan bir dntr." denilmekte ve bu rivayetten de geri verilmesinin teminat altna alnd anlalmaktadr. b) Safvn, malnn telef olmas halinde ne olacan sormam, ancak bu maln kendisinden zorla m gasbedileceini, yani o vermek istemese de zorla m elinden alnacan sormu ve Raslullah (s.a.) bu sorunun cevab olarak: "Bilkis geri vermek zere aldm bir dntr." buyurmutur. ayet: "Telef olduu zaman ne olacak, korkarm ki bu mal elimden kar?" diye sorsayd, cevap olarak: "Telef olursa bedelini demeyi garanti ediyorum." demesi daha mnasip olurdu. c) deme sfat, bizzat riye (dn mal) iin kullanlmtr. ayet telefin teminat kastedilseydi; o durumda deme, riye iin deil, riyenin bedeli iin olurdu. Bu hadiste deme (teminat, garanti, tazmin etmek) riyenin sfat olunca, mana da: "riyenin bizzat geri verilmesi " eklinde olmutur. Soru: Bu hadisin devamnda anlatldna gre baz zrhlar kaybolmu, Hz. Peygamber (s.a.) de bedelini demeyi teklif etmi, fakat Safvn: "Ben bugn slm' daha ok istiyorum." diyerek bu teklifi geri evirmitir. Acaba Raslullah'm (s.a.) bu teklifte bulunmas vacip mi idi, yoksa yaplmas daha evla olan mstehab bir i, bir stn ahlk rnei ve slm eriatnn gzelliklerinden bir ltuf rnu idi? Cevap: Allah Rasl'nn (s.a.) tazminat demeyi teklif etmesi, yani ikinci kk tercih etmek mmkn olabilir. nk demesi vacip olsayd, teklifte bulunmadan hemen gerekli mebla der ve: "Bu, senin hakkndr." derdi. Tpk dn ald mal telef olmasayd, geri verip vermemeyi teklif etmeden dorudan doruya riyeyi gtrp iade edecei gibi. Bu noktay iyi dn. 5 Sava halinde ayet lzum grlrse, dman askerinin bindii at veya devenin ayaklarnn kesilmesi caizdir. Hz. Ali'nin (r.a.) kfirlerin bayran tayan askerin bindii devenin ayaklarm kesmesi bu kabildendir. Zaruret hali szkonusu olduu iin hayvana ikence etmek kabilinden ki Allah Tel bunu nehyetmitir saylmaz.

6 Hz. Peygamber (s.a.), kendisini ldrmeye yeltenen kimseyi affetmi, onu hemen cezalandrmam, bilkis ona dua edip gsn svazlam ve cok yakn ve samimi bir dost gibi davranmtr. 7 Bu gazada Hz. Peygamber'in (s.a.) Neb ve Rasl olduuna dair birok mucizeler ve almetler ortaya kmtr. eybe'ye, kalbinden geirdiklerini haber vermi, btn ordu bozguna urayp karken Raslullah (s.a.) sebat gsterip hi kmldamam, mrik askerleri karsnda hcuma kalkarken yle demitir: "Ben Peygamberim, yalan yok, Ben Abdlmuttalib'in oluyum." 8 Att bir avu toprak kfirlerin gzlerine kadar ulam ve btn kffrn gzlerini dolduracak kadar da bereketlenmitir. Bunlarn dnda mi'-minlere yardmda bulunmak iin melekler inmi, kfirler ve baz mslman-lar bunu aka grmlerdir. 9 Devlet bakan, kfirlerin slm'a girerek itaatta bulunmasn beklemek maksadyla ganimetlerin paylatrlmasn geciktirebilir. Daha sonra da esirlerini ve ganimetlerini iade edebilir. Huneyn gazasnda cereyan eden bu olay, "Ganimete, paylatrldktan sonra mlik olunur, yalnzca istil edip ele geirmekle deil." diyenlere delil tekil etmitir. nk ayet yalnzca ele-germekle ganimete sahip olunsayd Raslullah (s.a.), slm'a girerlerse^ onlara geri vermek iin beklemezdi. Buna gre payna ganimet decek bjir asker, ganimetin paylatrlmasndan nce vefat ederse, onun pay dier askerlere verilir, lenin miraslarna kalmaz. Ebu Hanife'nin mezhebi bu gr kabul etmitir. Ganimet ele geirilir, ama taksim edilmeden lrse mirass bir ey alamaz, taksimden sonra lrse ona den pay mirassna kalr. Hz. Peygamber'in (s.a.) Kureylilere ve mellefe-i kulba (kalpleri slm'a sndrlmak istenenlere) vermi olduu mallar asl ganimet malndan myd, yoksa ganimetten karlan bete birlik paydan m idi, yoksa szko-nusu bete birin bete biri miydi? mam afi ve Mlik (r.h.) demilerdir ki: Bete birlik ksmn bete birindendir. Bu oran, Allah tarafndan Rasl (s.a.) iin ayrlan bir pay ve O'na tannan bir haktr. Safiy (ganimet mallarndan devlet bakanna verilen husus pay) ve ganimetten alaca pay bunun dndadr. nk Raslullah (s.a.) bu mallan verirken, savaa katlan ve ganimetten pay almaya hak kazananlardan izin istememitir. ayet verdii mallar ganimetin aslndan olsayd, onlardan izin istemesi gerekirdi. nk, artk bu mallarn mliki durumundadrlar. Bete birlik ksmdan olduu da soyleneme;ji; nk daha sonra ganimet be hisseye taksim edilmitir. O halde bete bil lik ksmn bete birindendir. mam Ahmed ganimetin, bete drtlk paydan /eriteceini sylemi, Kureylilere ve mellefe-i kulb'a verilen mallarn bu paydan olduunu belirtmitir. Raslullah (s.a.) kabile reislerini ve mensup olduklar kavimleri slm'a kazanmak iin ihsanda bulunmutur. Bu-nun byle olmas, ganimetin bete biri karldktan sonra onun te birinin veya drtte birinin verilmesinden evldr. nk bu ihsanda, slm'n ve ms-lmanlarn kuvvetlenmesi ve dmanlarnn kendi saflarna ekilmesi gibi muazzam faydalar vardr. Nitekim bazlarnn: "Raslullah (s.a.) yeryzndeki insanlar iinde en ok nefret ettiim bir insan iken, bana ihsanda bulundu ve bu ihsan devam etti, sonunda benim iin btn insanlarn en sevimlisi oldu." eklindeki szleri bu hakikata iaret etmektedir. slm'a ve mslman-lara kuvvet ve ihsan kazandran, kfr ve kfirleri zillete dr eden, kzdklar zaman btn tebaalarnn kzd, honut olduklar zaman da tebaalarnn honut kald, mslman olduu zaman kendisine tbi olanlarn tamamnn mslman olduu airet ve kabile reislerini slm safna eken bir ihsann makam ve mevkii ne muazzamdr ve bu ihsan, slm ve ehl-i slm iin ne kadar faydal ve yararldr! u husus herkese bilinmektedir: Ganimetler, Allah'a ve Rasl'ne aittir. Allah Rasl (s.a.) bu ganimetleri, Allah'n emrettii ekilde taksim eder, bu emrin dna kmaz. Ganimetlerin tamamn sz konusu ahslara verseydi bile adaletten, hikmete ve maslahata uygun hareket etmi olmaktan uzaklam saylmazd. Zl'I-Huveysra et-Temm ve benzerlerinin gzleri krle-ip bu maslahat gremez hale gelince Raslullah'a (s.a.): "Adaletle hareket etmedin, dil ol!", bir bakas: "Bu taksimde Allah'n nzas gzetilmi deil!" gibi szler syleyebilmilerdir. Allah'a yemin olsun ki bu ahslar, Ra-slullah' tanma, O'nun Rabbn tanmas, Rabbna itaat etmesi, Allah iin vermesi ya da vermemesi gibi konularda btn yaratklarn en cahilleridirler. Ganimetleri diledii gibi taksim etmek Allah'n hakkdr. Dilerse Mekke'nin fethinde olduu gibi btn mcahidleri ganimetten meneder, halbuki onlar svari ve piyade olarak Mekke'ye girmi ve oray fethetmilerdi. Dilerse gk-ten ate yadrarak btn ganimetleri yok eder. O, btn bu tasarruflarnda adaletlilerin en dili ve hikmet sahiplerinin en hakimidir. Yapt bu ilerin hibiri bo ve abes deildir. Bilkis btn bu tasarruflar maslahat, hikmet, ada^t ve rahmetin bizzat kendisidir. Kayna da ilminin, izzetinin, hikmet ve rahmetinin kemlidir. O, kendilerini Raslullah'n (s.a.) beraberliinde ve nderliinde yuvalarna dndrd kavim (Ensr) zerine nimetini tamamlamtr. Bu nimetin kymetini takdir edemeyenleri de koyun ve deve ile honut etmitir. Bu tpk kk bir ocua akimin ve bilgisinin erdii kadarn vermek, akl banda jlgun bir insana da durumuna gre ihsanda bulunmak gibidir. Bu durum Allah'n fazlndan ve keremindendir. Allah (c.c.) mahlu-ktndan hi kimsenin kontrol ve basks altnda deildir ki onlar akllarna gre baz eyleri Allah'a vacip, baz eyleri de haram klsnlar. Peygamber'i (s.a.) ise O'nun emirlerinin uygulaycsdr. Soru: Bir vakit gelse ve devlet bakam dmanlarna kar da byle dkv-ranmak (ihsanda bulunmak) zorunda kalsa, bu onun iin caiz olur mu? Cevap: Devlet bakan btn mslmanlann vekilidir, onlarn maslahat ve dinin ayakta durmas iin alr. ayet o, slm' ve slm beldelerini mdfaa etmenin slm dmanlarnn bakanlarnn gnln kazanarak

ms-lmanlan erlerinden korumann bu yolla mmkn olacana kanaat getirirse byle davranmas caiz olur, hatta baka trl davranamaz. eriat da bundan bakasna cevaz vermez. nk onlara ihsanda bulunmamak bir fesada sebep olacaksa, baka trl hareket etmek dnlemez. slm eriatnda muhtemel bir fesat, dmann kalbinin sndrlmas frsatnn karlmasndan daha byk bir er olarak kabul edilir. eriat, kk fesada tahamml gstererek daha byn defetmek ve kk maslahatlarn eiden kmasn gze alarak daha byk maslahatlar temin etmek esaslarna dayanr. Hatta din ve dnya maslahatlar bile bu iki temel zerinedir. Baar Allah'tandr. 10 Peygamberimiz (s.a.): "Kim gni holuu ile vermezse, bundan sonra Allah'n bize ihsan edecei ganimet malndan alt hisse vaadediyorum." buyurmutu. Raslullah'in (s.a.) bu sznde, kle ve hayvanlarn kendi cinsleri karl satlarnda vde ve fark uygulanmasnn caiz olduuna delil vardr. Snen'dt Abdullah b. Amr hadisinde yle denilmektedir: Raslullah (s.a.) ona (Abdullah b. Amr'a) orduyu techizatlandrmasn emretti. Bu arada yeterli sayda deve bulamadlar. Raslulfah (s.a.) zekt develerinden denmek zere deve temin etmesini emretti. (Bu emir zerine) zekt mevsimi zekt olarak gelecek develerden iki deve vermek zere bir deve alyordu.27 Yine Snen'de bn mer'den, Raslullah'n (s.a.) bir hayvan dier hayvan karlnda vadeli olarak satmaktan menettii rivayet edilmitir. Tirmiz bu hadisi, HasanSemre yoluyla rivayet etmi ve sahih olduunu syle-mitir.28 Snen-i Tirtniz'de Haccc b. Ertt Ebu'z-ZbeyrCbir yoluyla Ra-slullah'n (s.a.) yle buyurduu rivayet edilmektedir: "Bir hayvan iki hayvan karlnda vadeli olarak vermek uygun olmaz, pein olursa beis yoktur." Tirmiz; "Bu hadis hasendir." demektedir.29 Bu hadislerde zikredilen konu hakknda slm limleri drt ayr gr belirtmilerdir. Bu grlerin tamam mam Ahmed'den rivayet edilmitir: 1) Farkl veya eit miktarda, vadeli veya pein, her halkrda bu alveri caizdir. Ebu Hanife ve afi'nin (r.h.) mezhebi budur. 2) Farkl miktarda ye vadeli olursa caiz deildir. 3) Vde ve miktar fark ayn alverite yanyana gelirse haram olur. Sadece vde fark veya sadece miktar fark bulunursa caizdir. Bu gr mam Mlik'e (r.h.) aittir. 4) Ayn cinsten olduu takdirde miktar fark caiz, vde fark haramdr. Cinsler deitii zaman vde fark da miktar fark da caiz olur. Yukarda zikredilen hadisler ve aralarn telif etme hususunda yol vardr: Birinci yol: HasanSemre yoluyla gelen hadis zayftr. nk ondan yalnzca iki hadis gelmitir. Bu hadis o iki hadisten biri deildir. Haccc b. Ertt hadisi de zayftr. kinci yol: Hadislerden hangisinin nce hangisinin sonra vrid olduu bilinmemekle beraber birinin dierini neshettii iddia edilmitir. nc yol: Hadisler muhtelif hallere hamledilmi, bu da yle olmutur: Bir hayvan dier bir hayvan karl vadeli olarak satmann nehyedil-mesi, vadeli satld zaman faize yol aacak mallarda da ayn uygulamaya gidilmesini nlemek iindir. Satc, bu eit satta kr grd zaman sadece o cins mallarn satyla yetinmeyecek, kr etme arzusu onu, vadeli satld zaman faiz kabul edilecek satlara da yneltecektir. Bu durumu nlemek iin Hz. Peygamber (s.a.), ancak pein sata izin vermi, vadeli sat menet-mistir. (Haram olduu iin deil de) harama vesle olduu iin yasaklanan eyler, tercih edilen bir maslahat szkonusu olunca mubah olur. Tpk ary satnda mzbenenin'30 bu gereke ile mubah klnmas, bu sebeple ihtiya duyulan eyin de mubah olmas gibi. Yukarda zikredilen kssadaki bir hayvann baka bir hayvan karlnda vadeli olarak satlmasnn mubah klnmas da bu sebeptendir. bn mer hadisi, sava srasnda ve mslmanlarn asker tehizatna ihtiya duyduklar bir zamanda vrid olmutur. Asker tec-hizatlandrmakdaki maslahatn, bir hayvan dier bir hayvan karl vadeli olarak satmadaki mefsedetten daha stn olduu bilinmektedir. slm eriat stn bir menfaati daha dk derecedeki bir menfaat yznden menet-mez. Savata iken ipek elbise giymenin ve mtekebbir bir tavr taknmann caiz olmas, hep ayn sebebe dayanmaktadr. nk harbte bunlarn menfaati daha stndr. Hz. Peygamber'in (s.a.) Eyle krah tarafndan hediye edilen ipek cbbeyi bir mddet giyip, bylece hediye edenin gnln ho edip ondan sonra karmas da bu kabildendir. Bu hdise ipek giymenin msl-man erkekler iin yasaklanmasndan sonradr. Biz bu soruyu, et-Tahyr fima Yahillu ve

27 Ahmed, Msned, 7025; Ebu Davud, 3357; Hkim, 2/56, 57. Senedinde cehalet ve ztrab vardr. Fakat Drakutn (s.318), bn Vehb-bn

Creyc-Amr b. uayb-babas-dedesi yoluyla rivayet etmitir. Beyhak, (5/287, 288) Drakutn'nin rivayet ettii yoldan rivayet etmi ve sahih olduunu sylemitir. bn Hacer de Fethu't-Bari't (4/347) buna iatet etmitir. 28

Snen sahiplerinden hibiri bn mer hadisini rivayet etmemitir. Ancak Tirmiz: "Bu babda bn mer'den de bir rivayet vardr" demektedir. Bu hadisi Tahv, erhu Mani'l-sr'dz (2/229) rivayet etmektedir. ahidterdeki senedi hasendir. Hasan'n Semre yoluyla rivayet ettii hadsi Ebu Davud (3356), Nes (7/292), bn Mce (2270) nakletmiler-dr. Bu babda bn Abbas'tan gelen bir rivayeti Abdrrezzak (14133), Drakutn (2/319) ve Tahv, (2/229) rivayet etmilerdir. bn Hibbn (1113) bunun sahih olduunu sylemitir. 29

Tirmiz, 1238; bn Mce, 2271; Tirmiz der ki: Haccc b. Ertt ve Ebu'z-Zbeyr'in tedlsi-ne ramen ahitler yoluyla telfi olunan bu hadis, hasen-sahih bir hadistir. 30

Mzbene: Aa zerindeki henz olgunlamam hurma veya badaki zm bir nceki sene toplanm hurma veya kuru zm karl ve tahmin zere satmak demektir. Hanbe-ller'e ve Zhirler'e gre Araya yalnzca aa zerindeki hurma karlnda bir nceki seneye ait hurmann sat demektir.

Yahrumu min Libsi'l-Harr adl kitabmzda btn tafsilatyla aklam ve orada bu hdisenin hicretin 9.yl olan "eliler senesi"nde vukbu-duunu belirtmitik. pek elbise giymenin yasak edilmesi bu seneden nce idi. Raslullah'n (s.a.) Hz. mer'e vermi olduu ipek elbiseyi giymesini yasaklamas, Hz. mer'in de o elbiseyi mrik olan kardeine giydirmesi belirttiimiz hususun delilidir. Bu olay Mekke'nin fethinden nce idi. Raslul-lah'n (s.a.) Eyle kral tarafndan hediye edilen ipek cbbeyi giymesi Mekke'nin fethinden sonra idi. Yine Hz. Peyamber'in (s.a.) gne domadan nce (yani sabah namazndan sonra) ve ikindi namazndan sonra namaz klmay yasaklamas da kfirlere benzeme yolunu tkamak gibi bir sebebe dayanr. Ancak farz veya snnet namazlarn kaza edilmesi, cenaze namaz ve tahiyyet'l-mescid namaznn klnmas gibi stn maslahatlarn bulunduu hallerde szkonusu vakitlerde namaz klmay mubah klmas da ayn kabildendir. nk bu durumlarda namaz klmay gerektiren maslahat, namaz klnmasn engelleyen mefsedetten daha stndr. En iyi bilen Allah'tr. 11 Bu olay akidlerde, (alverite) her iki tarafn (satc ve mterinin) karlkl ittifaklar ve rzalar, olduu takdirde (maln bedelinin denmesi iin) herhangi bir vakit belirlememelerinin caiz olduuna delil tekil etmektedir. mam Ahmed b. Hanbel, kendisinden yaplan bir rivayette muhayyerlik mddetinin, snrsz olmasnn caiz olduunu sylemitir. Kesin kararlarn;, verinceye kadar bu mddetin devam etmesi caizdir. Tercih edilen gr budur. nk bunda bir mahzur yoktur. Alc ve satcdan herbiri bilerek ve szlemenin gereini anlayarak karar vermilerdir. Her iki tarafn bu konudaki bilgisi eittir. Birinin dierine stnl szkonusu deildir, bu sebeple de ortada herhangi bir hakszlk yoktur. 12 Bu gazada RasluIIah (s.a.): "Kim bir kfiri ldrr, onu ldrdne dair delil de getirirse; lenin zerinden kan eyaya (seleb)sa.hip olur."31 buyurmutur. Bundan nceki gazada da aynsn sylemiti. Fakih-ler, bu hadisin ifade ettii hkm zerinde ihtilf etmilerdir. Acaba bu eya komutann art ile mi, yoksa eriatn hkmyle mi ona ait olur? mam Ah-med'in her iki ekilde de fetva verdii rivayet edilmitir. Birincisi: Bu eya er'an kfiri ldren mcahidindir. Devlet bakan ve komutann art koup komamas nemli deildir. mam afi de bu gr benimsemitir. kincisi: O mcahid, komutann art olmadan bu eyaya sahip olamaz. mam Ebu Hanfe bu gr benimsemitir. mam Mlik ise yle demitir: Komutann art komas ve bu artn da savatan sonra olmas kaydyla bu eyay almaya hak kazanr. Savatan sonra art kosa caiz olmaz. mam Mlik der ki: Benim bildiim, Raslullah'm (s.a.) bu sz sadece Huneyn gazasnda sylediidir. Hz. Peygamber (s.a.) ganimet taksimini sava bittikten sonra yapmt. Bu ihtilfn kayna udur: RasluIIah (s.a.), devlet bakan, hkim, mft ve peygamber idi. Bazan peygamber olarak hkm veriyor ve bu hkmler, kyamet gnne kadar yrrlkte kalacak umum kanunlar oluyordu. Mesel: "Her kim bizim u dinimizde, ondan olmayan bir ey icad ederse, o (icad) reddohmmutur."32 "Kim, bakalarnn tarlasna sahihlerinin izni olmadan ekim yaparsa, o tarlann mahslnden hi bir ey alamaz. Ancak masraflar denir."33 hadisleri bu kabildendir. Bir ahit ve bir yeminle34 hkm vermesi ve taksim olunamayan eylerde f'a hakkna35 hkmetmesi yine bu kabildendir. Bazan mft olarak fetva veriyordu. Mesel: Ebu Sfyan'm kars Hind bt. Utbe Raslullah'a (s.a.) kocasnn cimriliinden ikyeti olmu, kendisi-, ne yetecek miktar vermediini sylemi, bunun zerine Hz. Peygamber (s.a.): "Onun malndan mruf vehile (zulme ve israfa kamadan) sana ve oullarna yetecek kadar al!" buyurmutur36 Bu bir fetvadr, bir hkm deildir. nk Allah Rasl (s.a.) ne Ebu Sfyan' arm, ne de hakkndaki iddiay cevaplandrmasn istemitir. Hind bt. Utbe'den de iddiasn isbatlams-n talep etmemitir. Bazan da devlet bakan sfatyla o vakitte, o yerde ve o durumda slm mmetinin maslahat istikametinde konuuyordu. Kendinden sonra gelen devlet bakanlarnn zaman, mekn ve durum olarak Raslullah'm (s.a.) maslahat grd hususlar gzetmeleri gerekmektedir. Raslullah'tan (s.a.) haber vrid olan bu tr konularn ounda imamlarn ihtilfa dtn grmekteyiz. Mesel: "Kim bir kfiri ldrrse, zerindeki eyas onundur." hadisini devlet bakan sfatyla m sylemitir ki bu szn hkm devlet bakanlar ile ilgili olsun? Yoksa Neb ve Rasl sfatyla m sylemitir ki o durumda umm bir kanun hkmne gesin? Ayn ekilde: "Kim, l bir araziyi ihya ederse (tarma elverili hale getirirse); oras onundur."37 buyurmas, devlet bakannn izni olsun olmasn herkes iin bu hakk isbat eden umum bir kanun mu saylmaktadr? Yoksa konu, devlet bakanna braklm, onun izni olmadan kimse o araziye sahip olamaz m? mam afi ve Ahmed'in mez-heplerinde birinci gr daha ok kuvvet kazanmtr. kinci gr Ebu Hanife (r.h.) benimsemitir. mam Mlik ise ihya edilen araziyi, 1) Konumu itibariyle kimsenin ilgilenmedii ve yerleme yerlerine ok uzak blgeler, 2) Herkesin sahip olmak istedii yerler, olarak ikiye ayrmtr. Bu blgelerin ilki iin devlet bakannn izninin gerekmediini, ama ikincisi iin bu iznin art olduunu sylemitir.

31 Buhari ve Mslim ittifakla rivayet etmilerdir.

32 Buhar, 53/5; Mslim, 1718.

33 Ahi.,jd, Msned, 3/415, 4/141; Ebu Davud, 3403; bnMce, 2466; Raf' b. Hadc hadisinden. Senedinde reyk vardr, hfz zayftr.

34 Mslim, 1712.

35 Buhar, 48/8; Ebu Davud, 3514. Cbir b. Abdiliah hadisinden.

36 Buhar, 34/95; Mslim, 1714.

37 Buhari, 41/15.

13 Raslullah'n (s.a.): "Onu ldrdne dair delil getirirse..." sz, iki meseleye iaret etmektedir: Birincisi: Kfiri ldren kimsenin, yalnzca byle bir iddiada bulunmas onu maktuln eyas zerinde hak sahibi klmaz. kincisi: Bu iddiann isbat iin bir ahit ve bir yemin yeterlidir. Buhar ve Mslim'in Sc/iz/lerinde, Ebu Katde'den yle bir rivayet yer almaktadr: Huneyn (harbi) ylnda Rasllah (s.a.) ile birlikte (gazaya) ktk. ki ordu karlanca mslmanlarda bir bozulma oldu. Derken mriklerden bir adam grdm ki mslmanlardan birini alt etmiti. Hemen ona dnerek arkasndan yanma geldim ve boynunu vurdum, ama bana dnerek beni yle bir skt ki lmn kokusunu duydum. Sonra can vererek beni brakt. Akabinde mer b. Hattb'a yetitim. O: "Bu insanlara ne oldu?" dedi. Ben de: "Allah'n emri!" dedim. Sonra cemaat dnd. Rasluliah (s.a.) da oturdu ve: "Bir kimse birini ldrr de onu ldrdne dair delili de bulunursa, lenin zerindeki eyas onun olur." dedi. Bunun zerine ayaa kalktm ve: "Bana kim ahitlik eder?" dedim ve oturdum. Sonra Hz. Peygamber (s.a.) ayn szleri tekrarlad. Ben de tekrar ayaa kalktm ve: "Bana kim ahitlik edecek?" dedim. Rasluliah (s.a.) nc defa ayn szleri syledi, ben yine ayaa kalktm, fakat Rasluliah (s.a.): "Sana ne oldu ey Ebu Katde?" diye sordu. Ben de olanlar kendisine anlattm. Bunun zerine cemaattan bir adam: "Doru syledi y Raslallah! Onun ldrd ahsn zerindeki eyas bendedir. Hakkndan dolay Ebu Katde'yi raz ediver (de bende kalsn)." Ebu Bekir Sddk ise: "Hayr, vallahi bu olmaz. Hz. Peygamber (s.a.), Allah ve Rasui'nn yolunda cenk eden Allah arslanlanndan bir arslann hakkn ineyerek onun eyasn sana vermez.'* dedi. Bunun zerine Rasluliah (s.a.): "Doru syledi. Bunu ona ver." buyurdu ve bana verdi. Sonra zrh sattm da onunla Selemeoullan topranda bir bahe satn aldm. te slm'da ilk edindiim mal budur.38 Bu meselede gr vardr: Yukarda zikredilen husus birincisidir ve mam Ahmed'in mezhebinin bir aklamasdr. kincisi: Mutlaka bir ahit ve yemin gerekir. mam Ahmed'in bu gr de benimsedii rivayet edilmitir. ncs: mam Ahmed'e nisbeti en salam olan gr budur mutlaka iki ahit gerekir. nk bu, bir ldrme iddiasdr, iki ahit olmadka bu iddia kabul edilmez. 14 Bu olayda bir baka meseleye de delil bulunmaktadr. O da ahitlikte, "ahitlik ederim ki" sznn sylenmesinin art olmaddr. Her ne kadar Hanbel mezhebindeki limler nezdinde mehur olan gr bu szn sylenmesinin art koulmas se de, mam Ahmed'den gelen rivayetlerin en sahihine gre art deildir. Mliki mezhebinde de byledir. stadmz (bn-Teymiye) demitir ki: "Sahab veya tabiinden ehadet szn art koan bir kimse bilinmemektedir." bn Abbas (r.a.) dedi ki: "Yanmda szne gvenilir baz kimseler ahitlik yaptlar. Hz. mer (r.a.) de onlara muvafakat etti ki Rasluliah (s.a.) ikindi ve sabah namazlarndan sonra nafile namaz klmay yasaklad." Bu ahslarn "ahitlik ederim" szn, yalnzca haber vermek manasnda kullandklar bilinmektedir. Miz hadisinde de: "Drt defa kendi aleyhinde ahitlik yapnca, onu recmetti." denilmi ve buradaki ahitlikten, sadece haber verme mnas kastedilmitir. Ayn ekilde Allah Tel'nn: "Allah'la beraber baka tanrlar bulunduuna gerekten siz mi ahitlik ediyorsunuz? de. Ben ahitlik etmem! de."39 "Kendi aleyhimize ahitlik ederiz, derler. Dnya hayat onlar aldatt ve kendilerinin kfir olduklarna yine kendileri ahitlik ettiler. "40, "Fakat Allah, sana indirdiine ahitlik eder, onu kendi ilmi ile indirmitir. Melekler de ahitlik ederler. Ve ahit olarak Allah kfidir."41"krar edip bu ahdi kabul ettiniz mi? Ve bu hususta ar ahdimi zerinize aldnz m? demiti. Kabul ettik! demilerdi de: 'O halde ahit oiun, ben de sizinle beraber ahitlerdenim.' demiti."42 "Allah, kendisinden baka tanr olmadna ahitlik etti. Melekler ve adaleti yerine getiren ilim sahipleri de O'ndan baka tanr olmadna ahitlik ettiler. "43 yetleri ile bunlardan baka birok yet ve hadis "ahitlik" sznn haber vermek mnasnda kullanldn gstermektedir. mam Ahmed ve Ali b. el-Medn cennetle mjdelenen on kii hakknda konuuyorlard. AH b. el-Medn: "Ben; 'Onlar cennettedir' derim. 'ahitlik ederim ki onlar cennettedir' demem." dedi. Bunun zerine mam Ahmed: "Ne zaman onlar cennettedir, dersen bu szne ahitlik etmi olursun." dedi. mam Ahmed'in bu sz, ahitlik srasnda "ahitlik ederim" lafznn kullanlmasnn art olmadn aklamaktadr. Ebu Katde hadisi bu konu-daki delillerin en adr. ayet, "Eyann yannda olduunu haber veren kimsenin bu sz ikrar ve itiraf saylr, ehadet saylmaz" denirse, ylece cevap verilir: "Doru syledi.'' demesiyle bu sz, ikrar ve ahitlik manalarnn her ikisine de a-mil olmutur. O kfiri ldrdne ehadet ederken: "Eyas yanmda" szyle de itirafta bulunmu olmaktadr. Rasluliah (s.a.) eya hakkndaki hkmn ahid (delil)den sonra vermitir. O adamn Ebu Katde'yi tasdik etmesi ahit (delil)tir. 15_ Hz. Peygamber'in (s.a.): "zerinden kan eya ona aittir." buyurmas, bu eyann tamamnn ona ait olduuna delildir. Seleme b. Ekv'-birini ldrnce, onun iin: "zerinden kan eyann hepsi ona aittir." bu-yurmak suretiyle bu hususa tamamen aklk getirmitir. Bu meselede gr vardr ve yukarda zikri geen husus bu grlerden birincisidir.

38 Buhar, 57/18; Mslim, 1751.

39 En'm, 6/19.

40 En'm, 6/130.

41 Nisa, 4/166.

42 I- mrn, 3/81.

43 I- mrn, 3/18.

kincisi: Bu eya da ganimet mal gibi bete birinin karlmasna tbi tutulur. Evza ve aml limler bu gr benimsemilerdir, tbn Abbas da szkonusu eyann, ganimet yetinde beirtilen snrlar iine girdii gerekesiyle bu grtedir. ncs: Devlet bakan eyann miktarn ok bulursa bete birinin karlmasna tbi tutar, az bulursa tutmaz, tshak bu gr benimsemi, Hz. mer de byle yapmtr. Sad b. Mansr, Snen'ind bn Srn'den u rivayeti zikretmektedir: Ber b. Mlik, Bahreyn'de, dman ordusunun bako-mutanyla delloya kt ve hasmn yaralayp belini krd. zerindeki iki bilezii ald. Hz. mer (r..), le namazn klnca Ber'nn evine geldi ve: "Biz selebi lenin zerinden kan eyay tahmis etmiyorduk (bete birini karmyorduk); fakat Ber'nm seiebi ok byk bir meblaa ulat, ben onu tahmis edeceim." dedi. slm'da tahmis edilen ilk seleb, Ber'nnki oldu ve miktar otuz bine ulat. (Bu gr ierisinde) en sahihi birincisidir. nk Raslullah (s.a.) selebi tahmise tbi tutmayp "tamam ona aittir." buyurmutur. Raslullah'in (s.a.) ve daha sonra Hz. Ebu Bekir Sddk'n snneti bu minval zere devam etmitir. Hz. mer'in (r.a.) uygulamas ise onun kendi itihaddr. Bu hadis, selebin ganimetin aslndan sayldna dellet etmektedir. Raslullah (s.a.) selebin, ldrene ait olduuna hkmetmi; miktarna, kymetine ve bete birlik ksmn bete birinden karldna itibar etmemitir. mam Mlik ise selebi bete birin bete birinden saymtr. Yine ayn hadis ganimet taksiminden pay almaya hak kazanan ya da kadn, ocuk, kle ve mrik gibi ganimette pay hakk olmayan herkesin, selebi almaya hakk olduunu gstermektedir. mam afi, iki grnn birinde, ganimetten pay alamayann seiebi de alamayacan sylemitir. nk ona gre kle, ocuk, kadn ve mrik, zerinde icm edilen ganimet paynda hak sahibi olamazlarsa selebde de olmamalar daha evldr. Fakat hadisin lafz, genel ifade olduu iin birinci gr daha sahihtir. nk seleb, devlet bakannn: "Kim yle yle yaparsa veya bir kaleye giden yolu gsterirse ya da bir kelle getirirse, ona u mkfat vardr." sznn hkmne gre geerlilik kazanr ve bu szde cihada tevik vardr. Halbuki ganimet pay, hibir ey yapmasa bile sadece savaa katlmakla da hak edilir. Seleb ise yaplan bir i mukabili hakkedilir. Byle olunca da cele (dl)44' gibi deerlendirilir. Yine bu hadis, bir mcahidin, saylar ne kadar olursa olsun ldrd btn kfirlerin selebini stndeki (eyalarn) almaya hak sahibi olduuna dellet etmektedir. Ebu Davud, Huneyn savanda Ebu Taiha'nn yirmi kii* yi ldrdn ve hepsinin eyasn aldn zikretmektedir45

ON ALTNC BLM TF GAZASI A) TF GAZASI

1__ Taiflilerin Putunun Yktrlmas:

Hicr 8. senenin evval aynda vukubulmutur. Bu konuda bn Sa'd u rivayeti nakleder: Hz. Peygamber (s.a.) Tif zerine yrmek isteyince Tu-feyl b. Amr', Amr b. Humeme ed-Devs'nin putu Z'1-Keffeyn'i ykmaya gnderdi. Bu hususta kabilesinden yardm istemesini, onlarn da Taife gelmelerini emretti. Tufeyl b. Amr, sratle kabilesine geldi ve akabinde Z'l-Keffeyn'i ykp atee verdi. Putun yzn alevler sardnda yle diyordu: "Ey Z'1-Keffeyn! Ben sana ibadet edenlerden deilim. Doumumuz senin doumundan ncedir. Ben senin grld gibi yzn deil kalbini atee verdim." Tufeyl b. Amr ile beraber kabilesinden drt yz kii, Raslullah'n (s.a.) Taife geliinden drt gn sonra oraya geldiler. Debbbe46 ve mancnk da getirilmiti. 47

2 Taif'in Kuatlmas:

bn Sa'd der ki: Hz. Peygamber (s.a.), Huneyn'den Taife doru yola ktnda Halid b. Velid ordunun bandayd. Sakf kabilesi kalelerini tamir etmiler, bir yllk ihtiyalarm da depolamalard. Evts vadisinde hezimete uraynca, kalelerine girip kaplan kapatarak sava iin hazrlandlar. Daha sonra mslmanlan ok yamuruna tuttular. ok sayda mslman yaraland. Bunun yansra on iki kii de ehit oldu. Hz. Peygamber (s.a.), bugn T-if Mescidi'nin bulunduu yere kt. Yannda hanmlarndan mm Seleme ve Zeynep vard. Her ikisi iin birer ardak kuruldu. Raslullah (s.a.) Tif kuatmas boyunca namazm bu iki ardak arasnda klmaktayd. Kuatma on sekiz gn srd.48 bn shak'a gre ise yirmi ksur gece devam etmitir. Kaleyi dmek iin mancnk kurulmutu. slm tarihindeki ilk mancnk buydu. bn Sa'd der ki: Mekhl'n rivayetine gre Raslullah (s.a.), Tifliler zefine krk gn mancnkla at

44 Cele: Elde edilmesi tahmin olunan bir maslahat mukabili denen crettir. Hayvan kaybolan bir adamn onu bulana belli bir cret demesi

gibi. 45

Ebu Davud, 2718; Drim, 2/299. Senedi sahihtir. Ebu Davud: "Bu hadis hasendir." demitir. bn Kayyim el-Cevziyye, Zadul-Mead, klim Yaynlar: 4/31-45. 46

Debbbe: Aatan yaplp zeri deri ile kaplanan bir eit harp aletidir. Askerler bu letin ierisine girer, dman oklarndan korunmu olarak surlara doru yaklarlard. 47

bn Kayyim el-Cevziyye, Zadul-Mead, klim Yaynlar: 4/49. 48

bn ba'd, Tabakt, 2/158.

yapmtr.49 bn shak'm rivayeti ise yledir: Tif surlarnn dibinde hcuma kalkld gn, Hz. Peygamber'in (s.a.) ashabndan bir grup, Debbbe altna siper alarak Tif surlarndan ieri girip surlar yakmak istediler, ancak Sakfiler kzgn demir paralar atarak onlar siperlerden kartp ok atmaya baladlar ve bir ounu ldrdler. Bunun zerine Raslullah (s.a.) Sakf kabilesine ait zmlerin kesilmesini emretti. Ordakiler de hemen kesime baladlar. bn Sa'd, olayn devamn yle nakleder: (Sakfiler) Allah rzas ve akraba hatr iin kesimden vazgemelerini istediler. Hz. Peygamber (s.a.) "Allah rzas ve akraba hatr iin vazgetim." buyurdu ve grevlendirdii biri yle barmaya balad: "Hangi kle, kaleden kp bize gelirse hrdr." Bunun zerine on ksur kii kaleden kt, aralarnda Ebu Bekre de vard. Raslullah (s.a.) bunlarn hepsini hrriyetine kavuturup her birini bir ms-lmana vererek barnak ve yiyecek gibi zaruri ihtayalarm karlad. Bu durum Tif halkna ok zor geldi. Hereye ramen henz Tif'in fethi tamamlanmamt..Raslullah (s.a.) Nevfel b. Muviye ed-Dl'ye grn sordu. O da dedi ki: "Tilki ininde-dir, istersen yakalarsn, ayet terkedersen sana zarar dokunmaz." Bunun ze-rine Raslullah (s.a.) Hz. mer'e yola klacann duyurulmas emrini verdi. Bu emir ashab arasnda grltye ve honutsuzlua sebep oldu. "Tif fethedilmeden gidecek miyiz?" diye sylendiler. Raslullah (s.a.): "yleyse haydi savaa!" buyurdu. Hcuma kalkld ve birok mslman yaraland. Hz. Peygamber (s.a.): "Yarn inaallah yoia kyoruz." buyurdu. Bu haberi herkes memnuniyetle karlayp yola koyulduunda Raslullah (s.a.) glyordu. Or-dan ayrldklarnda yle demelerini emretmiti: "Dnyoruz, tevbe ediyoruz, Rabbmiza ibadet ve hamdediyoruz." Bu arada, "Ya Raslallah! Sakf kabilesine beddua ediniz." denildi. Allah Rasl de: "Ya Rabbi! Sakf'e hidayet ver, onlar bize getir." diye dua etti.50 Tif'te Hz. Peygamber'in (s.a.) ordusundan bir grup sahab ehit oldu. Sonra Raslullah (s.a.) Tif ten kt. Cirne'ye geldi. Orada umre niyetiyle ihrama girip daha nce yapamad umreyi kaza etti ve Medine'ye dnd. 51

3 Sakflilerin Medine'ye Gelii:

bn shak der ki: Hz. Peygamber (s.a.) Tebk'ten Medine'ye Ramazan aynda geldi. Bu ay iinde Sakf kabilesinden bir heyet O'nu ziyaret etti. Olay yle olmutu: Raslullah (s.a.) Tif'ten ayrlnca, Urve b. Mes'ud O'nu takip etmi ve Medine'ye girmeden nce O'na yetimiti. Mslman olup, Hz. Peygamber'den (s.a.) kendisini kavmine gndermesini, onlar slm'a davet etmek istediim bildirdi. Raslullah (s.a.): "Onlar seni ldrrler." buyurdu. Zira Allah'n elisi, onlarn slm'a girmelerine engel olan bir tekebbr iinde olduklarn biliyordu. Bunun zerine Urve dedi ki: "Ya Raslallah! Onlar beni evlatlarndan ok severler." Gerekten sevilen ve kendisine itaat edilen birisiydi. Bu durumundan dolay kar konulmayacan mid ederek kavmini slm'a davet etmek iin kt. Kendisine ait olan kkn zerinde bu daveti yapt ve mslman olduunu aklad. Bunu duyar duymaz ok yamuruna tuttular ve isabet eden oklardan biri lmne sebep oldu. Urve'ye: "ntikamn almamz iin ne yapmamz istersin?" diye sorulduunda cevaben yle demiti: "Bu, Allah'n bana ihsan ettii bir eref ve bana nasp ettii bir ehitliktir. Benim durumum Raslullah (s.a.) ile beraber savarken ehid olanlardan farkl deildir. Beni onlarla beraber defnediniz." Vasiyet yerine getirildi ve onlarla birlikte defnolundu. Raslullah'n (s.a.) Urve hakknda: "Onun, kavmi ile arasndaki durumu, Yasin sahibinin kavmi ile arasndaki gibidir. "52 buyurduu ileri srlmtr. 53

4 Tiflilerin Mslman Oluu:

Urve'nin lmnden sonra birka ay daha dayanan Sakf kabilesi, aralarnda bir toplant yapt. Etrafndaki Araplarla savaacak gte olmadklarn grp, bat ederek mslman olmay kararlatrdlar. Daha nce Urve'-yi gnderdikleri gibi birini RasluUah'a (s.a.) gnderme konusunda ittifak ettiler. Abdi Yleyl b. Amr b. Umeyr'e meseleyi atlar. Urve b. Mes'd'u