zahtjev za izdavanje ekoloŠe dozvoleppipo.bdcentral.net/data/dokumenti/pdf/zahtjev_za... ·...

,,ЗАШТИТА, ЕКОЛОГИЈА И ПРОЈЕКТОВАЊЕ“ д.о.о. Трг Ђенерала Драже 15, Бијељина Тел-факс: 055/201-607, 065/589-759

www.zaeko.com e-пошта: [email protected]

ZAHTJEV ZA IZDAVANJE EKOLOŠE DOZVOLE

ZA IZGRADNJU OBJEKTA KOTLOVNICE NA BIOMASU SA PRIPADAJUĆIM MANIPULATIVNIM POVRŠINAMA

I INFRASTRUKTURNIM INSTALACIJAMA Brčko Distrikt BiH

INVESTITOR: „BIMAL“ d.d. Bijeljinska br.9

Brčko distrikt BiH

Jun 2019. godine

http://www.zaeko.com/

mailto:[email protected]

D.О.О. „ZAŠTITA, EKOLOGIJA I PROJEKTOVANJE“ BIJELJINA www.zaeko.com Jun, 2019.

PREDMET

ZAHTJEV ZA IZDAVANJE EKOLOŠKE DOZVOLE za izgradnju objekta kotlovnice na biomasu sa pripadajućim manipulativnim površinama i infrastrukturnim instalacijama u kompleksu d.d. “Bimal” Brčko distrikt BiH

NARUČILAC „BIMAL“ d.d., Bijeljinska br.9, Brčko distrikt BiH

LOKACIJA Kompleks zemljišta zone rada i industrije pripadajućeg zemljišta firme d.d. “Bimal” Brčko, na zemljištu označenom kao k.č. broj: 4230/2, 4007/1 i 4007/7

NOSILAC IZRADE

„ZAŠTITA, EKOLOGIJA I PROJEKTOVANJE“ d.о.о. Bijeljina, Trg Đenerala Draže br. 15, Bijeljina

BROJ 547/19 jun 2019

RADNI TIM

Borka Gavrić, dipl.inž.tehnologije Đurđija Despotović, dipl.inž. ZNR i ZŽS Miloš Ivanović, dipl.inž.elektrotehnike Drago Antić, dipl.inž.mašinstva Velimir Pajkanović, dipl.inž.poljoprivrede

STRUČNI SARADNIK

„Tehnološki Eko Centar“ d.o.o. Brčko Slaviša Dragičević, dipl.inž.tehnologije

D I R E K T O R

_______________________ Prof. Milorad Branković

ZAHTJEV ZA IZDAVANJE EKOLOŠKE DOZVOLE

Kotlovnica na biomasu, „BIMAL“ d.d. Brčko distrikt BiH 2



SADRŽAJ OPŠTI DIO ........................................................................................................................................................................... 5

1) IME I ADRESA ODGOVORNOG LICA I INVESTITORA POGONA I POSTROJENJA ................................... 6

2) OPIS POGONA I POSTROJENJA ............................................................................................................................... 6 2.1. OPIS POSTROJENJA ...................................................................................................................................................... 6 2.2. OPIS AKTIVNOSTI I TEHNOLOŠKOG PROCESA ............................................................................................................. 12

2.2.1. Opis aktivnosti .................................................................................................................................................. 12 2.2.2.Opis tehnološkog procesa .................................................................................................................................. 12

2.3. MAPA LOKACIJE U PRILOGU ...................................................................................................................................... 25

3) OPIS OSNOVNIH I POMOĆNIH SIROVINA, OSTALIH SUPSTANCI I ENERGIJE KOJA SE KORISTI ILI KOJU PROIZVODI POSTROJENJE ............................................................................................................................. 25

3.1. LJUSKA SUNCOKRETA ............................................................................................................................................... 25 3.2. DRVNA SJEČKA .......................................................................................................................................................... 26 3.3. VODA ........................................................................................................................................................................ 26 3.4. ELEKTRIČNA ENERGIJA ............................................................................................................................................. 26

4) OPIS IZVORA EMISIJA IZ POSTROJENJA ........................................................................................................... 27 4.1. IZGRADNJA POGONA ................................................................................................................................................ 27 4.2. EKSPLOATACIJA POGONA .......................................................................................................................................... 28

4.2.1. Uticaj na vode i zemljište .................................................................................................................................. 28 4.2.2. Uticaj na vazduh ............................................................................................................................................... 30 4.2.3. Buka i pejzažni izgled ....................................................................................................................................... 30

5) OPIS STANJA LOKACIJE NA KOJOJ SE POSTROJENJE NALAZI ................................................................. 30

6) OPIS PRIRODE I KOLIČINE PREDVIĐENIH EMISIJA IZ POSTROJENJA U SVE DIJELOVE ŽIVOTNE SREDINE KAO I IDENTIFIKACIJA ZNAČAJNIH UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU..................................... 33

6.1. EMISIJE U ZEMLJIŠTE ................................................................................................................................................. 33 6.1.1. Čvrsti otpad i zagađenje zemljišta .................................................................................................................... 34

6.2. EMISIJE U VODU......................................................................................................................................................... 35 6.3. EMISIJE U VAZDUH .................................................................................................................................................... 37

6.3.1. Analiza kvaliteta vazduha ................................................................................................................................. 37 6.3.2. Mjerenje emisija iz kotlovnice .......................................................................................................................... 37

6.4. IZVORI BUKE ............................................................................................................................................................. 39

7) OPIS PREDLOŽENIH MJERA, TEHNOLOGIJA I DRUGIH TEHNIKA ZA SPREČAVANJE ILI UKOLIKO TO NIJE MOGUĆE, SMANJENJE EMISIJA IZ POSTROJENJA ............................................................................ 39

7.1. MJERE ZAŠTITE U TOKU IZGRADNJE POGONA ........................................................................................................ 39 7.2. MJERE ZAŠTITE U TOKU EKSPLOATACIJE POGONA ................................................................................................ 40

7.2.1. Zaštita voda i zemljišta ..................................................................................................................................... 40 7.2.2. Zaštita vazduha, neprijatni mirisi, buka ........................................................................................................... 41 7.2.3. Smanjenje vizuelnih nedostataka ...................................................................................................................... 42 7.2.4. Ostale mjere...................................................................................................................................................... 42

8) OPIS MJERA ZA SPREČAVANJE PRODUKCIJE I ZA POVRAT KORISNOG MATERIJALA IZ OTPADA KOJI PRODUKUJE POSTROJENJE............................................................................................................................. 42

8.1. OSNOVNE MJERE, NAČELA I OBAVEZE ....................................................................................................................... 42 8.2. MJERE ZA SPREČAVANJE I SMANJENJE NASTANKA OTPADA ....................................................................................... 43

9) OPIS OSTALIH MJERA RADI USKLAĐIVANJA SA OSNOVNIM OBAVEZAMA ODGOVORNOG LICA, POSEBNO MJERA NAKON ZATVARANJA POSTROJENJA .................................................................................. 44

9.1. OSTALE MJERE .......................................................................................................................................................... 44 9.2. MJERE NAKON ZATVARANJA POSTROJENJA ............................................................................................................... 44

10) OPIS MJERA PLANIRANIH ZA PRAĆENJE EMISIJA UNUTAR PODRUČJA I NJIHOV UTICAJ .......... 45 10.1. PRIJEDLOG MONITORING PLANA ............................................................................................................................. 45 10.2. MONITORING PROIZVODNJE .................................................................................................................................... 46





10.3. MONITORING OTPADA I EMISIJA .............................................................................................................................. 46

11) OPIS ALTERNATIVNIH RJEŠENJA ...................................................................................................................... 47 11.1. IZBOR LOKACIJE I EKONOMSKA OPRAVDANOST .................................................................................................. 47 11.2. EKOLOŠKA OPRAVDANOST .................................................................................................................................... 47 11.3. ALTERNATIVNA RJEŠENJA ..................................................................................................................................... 47

12) NETEHNIČKI REZIME ............................................................................................................................................ 47

PRILOG .............................................................................................................................................................................. 48 OPŠTA DOKUMENTACIJA .................................................................................................................................................. 48 PREDMETNA DOKUMENTACIJA ........................................................................................................................................ 48 ZAKONSKA REGULATIVA ................................................................................................................................................. 48





OPŠTI DIO

Iskorištavanjem prirodnih resursa, njihovom preradom i nastankom različitih otpadnih materija, čovjek sve više utiče na svoju životnu sredinu, mijenja prirodno uspostavljeno stanje i tako dovodi do ekološke neravnoteže. Zbog toga je cilj svakog zahvata u prirodi, svake eksploatacije prirodnih resursa i njihove prerade da se prije svega sagledaju mogući štetni uticaji na životnu sredinu kako bi se predvidjele potrebne mjere za sprečavanje štetnih uticaja. To podrazumijeva pronalaženje rješenja, zasnovanih na proučavanju ekosistema, koji imaju za cilj smanjenje štetnih uticaja na životnu sredinu. Rješenja se jedino mogu naći u stručnom, pravilnom i sveobuhvatnom tretiranju zaštite radnog i životnog prostora pri izradi predinvesticionih i investicionih programa kao i projektne dokumentacije, jer ono što je propuštano u pripremnoj fazi ne može se uspješno nadoknaditi u fazi eksploatacije čak ni uz povećanje materijalnih troškova. Tehnološki procesi koji nisu bazirani na takvim tehnološkim rješenjima koja vode računa i o zagađivanju životne sredine imaju za posljedicu povećan negativan uticaj na životnu sredinu. Posljedice onečišćenja traže veoma dug put saniranja, a najčešće i nije moguće ponovo uspostaviti narušenu prirodnu ravnotežu u ekosistemu. Ovakav pristup je doveo do narušavanja ravnoteže u prirodi i životnoj sredini i dovodi u opasnost narušavanje odnosa u biosferi. Zbog toga, osnovni postulati optimalne korelacije naučno-tehnološkog razvoja i zaštite životne sredine treba da budu: - Razvoj i unapređenje kvaliteta životne sredine u narednom periodu mora da se zasniva na

uvođenju tehnologija sa što potpunijim korištenjem inputa (tehnologije sa malo i bez otpada). - Strogo poštovanje propisanih normi i nivoa dozvoljenog zagađenja, efikasan sistem kontrole i

stimulativne sankcije prema zagađivačima. - Budući razvoj i unapređenje proizvodnih postrojenja – osvajanje novih proizvoda ne smije značiti

ugrožavanje životne sredine, pa je neophodno optimalno unapređenje i razvoj rješavanja otpadnih tokova.

- Kontrola razvojnih projekata treba da se vrši od strane naučnih i stručnih organizacija, kako bi se favorizovala tehnološka rješenja, koja eliminišu dalje negativne uticaje na životnu sredinu.

- Razvoj tzv.”čistije proizvodnje”, kao stalna aplikacija integralne preventivne strategije zaštite životne sredine na proces, proizvod i usluge sa ciljem poboljšanja efikasnosti i ograničavanja rizika, kako za čovjeka, tako i za životnu sredinu.

Izradu Zahtjeva za izdavanje ekološke dozvole investitor “Bimal” d.d Brčko, za izgradnju objekta kotlovnice na biomasu sa pripadajućim manipulativnim površinama i infrastrukturnim instalacijama u kompleksu d.d. “Bimal” Brčko distrikt BiH, je povjerio licenciranoj firmi “ZAŠTITA, EKOLOGIJA I PROJEKTOVANJE” d.o.o. Bijeljina ovlaštenoj za obavljanje poslova u oblasti zaštite životne sredine. Uloga Zahtjeva za izdavanje ekološke dozvole postrojenja, tj. objekata u sistemu zaštite životne sredine je višestruka, ali je primarna i prevashodna preventivna uloga. Zahtjevi se rade kako bi se zaustavila dalja degradacija životne sredine, spriječio uvoz i uvođenje zastarjelih i tzv.“prljavih” tehnologija i postrojenja, koji su veliki i potencijalno opasni zagađivači životne sredine, kao i da bi se spriječili hemijski ili ekološki akcidenti ili udesi širih razmjera.





1) Ime i adresa odgovornog lica i investitora pogona i postrojenja

Investitor: „BIMAL“ d.d. Brčko distrikt BiH Naziv pogona: Objekat kotlovnice na biomasu snage 7,854 MW, (12 t/h pare) sa

pripadajućim manipulativnim površinama i infrastrukturnim instalacijama u kompleksu d.d. “Bimal” Brčko distrikt BiH

Lokacija objekta: Kompleks zemljišta zone rada i industrije pripadajućeg zemljišta firme d.d. “Bimal” Brčko, na zemljištu označenom kao k.č. broj: 4230/2, 4007/1 i 4007/7

Adresa: Bijeljinska br.9, 76100 Brčko IB: 600029240002

2) Opis pogona i postrojenja 2.1. Opis postrojenja Objekat nove kotlovnice na biomasu, sa dimnjakom za odvođenje produkata sagorijevanja, ventilatorom dimnih gasova sa sistemom kanala dimnih gasova, elektrostatičkim otprašivačem (filterom) dimnih gasova i dizel-generatorskim setom, koji će biti smješteni na platou pored kotlovnice, će činiti jednu tehnološku cjelinu za proizvodnju tehnološke pare u fabričkom krugu investitora na lokaciji BIMAL d.d., Bijeljinska 9, Brčko. Snaga 7854 kW (7,854 MW), maksimalne produkcije suvozasićene vodene pare 12000 kg/h (12 t/h). Objekat kotlovnice na biomasu sastoji se iz dvije prostorno-funkcionalne podcjeline: • Prostora glavne hale kotlovnice • Opslužujućih prostora uz halu. Hala kotlovnice dimenzija u osnovi 28,40 m x 12,60 m predstavlja kompaktni zatvoreni prostor. Projektovana su dva ulaza u kotlovnicu – velika vrata za unos i iznos opreme sa evakuacionim vratima u okviru krila i evakuaciona vrata. Krov hale je jednovodan, nagiba 6° i odvodnjava se preko horizontalnih oluka i olučnih vertikala. Visina višeg vijenca je 15,00 m dok visina nižeg vijenca iznosi 13,75 m. Vertikalna komunikacija u okviru objekta riješena je preko unutrašnjeg i spoljašnjeg čeličnog stepeništa i sistema čeličnih platformi u više nivoa. Opslužujući prostori raspoređeni su u tri podcjeline. 1) Prostorije u okviru hale kotlovnice:

- U prizemlju je planirana prostorija za hemijsku pripremu vode (def. + jono). - Iznad ove prostorije je planirana prostorija za hemijsku pripremu vode (reverzna osmoza). - Komandna soba sa prostorijom čajne kuhinje za zaposlene.

2) Prostorije u dijelu objekta srednje visine. Ovu zonu čine dva jednovodna volumena različitih visina i orjentacija krova koji su formirani u skladu sa tehnološkim procesom:

- U prizemlju ovog dijela planiran je protočni bunker za dnevno skladištenje goriva za potrebe rada kotla sa prostorijom za smještaj mehanizma za transport pomenutog goriva. Iznad prostorije protočnog bunkera predviđen je jednovodni krov nagiba 3° koji se odvodnjava preko horizontalnih oluka i olučnih vertikala. Visina višeg vijenca je 8,16 m, dok visina nižeg vijenca iznosi 7,60 m.

- Pomoćna prostorija. - Prostor garderobe za radnike sa sanitarnim čvorom. Ovaj prostor je preko prethodno

pomenute čajne kuhinje povezan sa komandnom sobom. Krov dijela objekta sa garderobama

ZAHTJEV ZA IZDAVANJE EKOLOŠKE DOZVOLE Kotlovnica na biomasu, „BIMAL“ d.d. Brčko distrikt BiH 6



je jednovodan, nagiba 6° i odvodnjava se preko horizontalnih oluka i olučnih vertikala. Visina višeg vijenca je 11,13 m dok visina nižeg vijenca iznosi 10,60 m.

3) Prostorija kompresorske stanice koja je planirana u formi aneksa dimenzija 5,26 m x 3,35 m. Krov aneksa je jednovodan, nagiba 6° i odvodnjava se preko horizontalnih oluka i olučnih vertikala. Visina višeg vijenca je 6,03 m dok visina nižeg vijenca iznosi 5,73 m. Konstrukcija i materijalizacija Za noseću konstrukciju objekta kotlovnice na biomasu planirana je prefabrikovana skeletna armirano betonska konstrukcija. Za opslužujuće prostorije u okviru hale kotlovnice predviđen je zidani konstruktivni sistem od termoizolacionih nosećih blokova i međuspratne tavanice tipa LMT. Armirano betonsku prefabrikovanu skeletnu konstrukciju čine temeljne čašice, stubovi, glavni gredni nosači osnog raspona 11,80 m (hala kotlovnice), i završni elementi armirano betonskih rebara preko kojih se postavlja krovni pokrivač. Objekat se fundira na temeljima samcima i trakastim temeljima odgovarajućih dimenzija prema statičkom proračunu i geomehaničkom elaboratu. Za pojedine elemente opreme i potrebe specifičnih tehnoloških procesa predviđeni su i karakteristični armirano betonski detalji u vidu temeljnih ploča, armirane betonske noseće konstrukcije (stubovi, zidovi, ploče), odvodni kanali i sl. Podnu konstrukciju u svim dijelovima objekta čini armirano betonska ploča odgovarajuće nosivosti i debljine. U sanitarnom čvoru, čajnoj kuhinji i komandnoj sobi za završnu obradu podova predviđene su keramičke pločice postavljene na lijepku preko cemente košuljice. Zidovi oko protočnog bunkera za dnevno skladištenje goriva za potrebe rada kotla planirani su od armiranog betona debljine 20 cm i visine 8,15 m. Planiran je fasadni protivpožarni zid od opeke debljine 25 cm i visine 7,60 m odgovarajuće vatrootpornosti. Ostali fasadni zidovi i krovni pokrivač su predviđeni od sendvič panela debljine 100 mm sa ispunom od kamene vune odgovoarajuće vatrootpornosti. Paneli se postavljaju na odgovarajuću čeličnu podkonstrukciju. Unutrašnji prostor hale osvjetljava se preko prozorskog niza koji je planiran po obimu objekta. Većina prozora i vrata su projektovani od aluminijumskih profila sa ispunom od stakla ili panela izuzev pojedinih vrata većih dimenzija koja zahtjevaju veću čvrstoću pa su u skladu sa time planirana da budu od čeličnih profila i limova. Pored prozora i vrata na fasadama je planiran i veći broj metalnih ventilacionih rešetki različitih dimenzija. Saobraćajnice U okviru projekta kotlovnice na biomasu predviđene su saobraćajne površine kojima je obuhvaćena protivpožarna saobraćajnica oko objekta, manipulativni plato i plato na koji će pristupiti vatrogasno vozilo, čime je obezbjeđeno nesmetano kretanje i bezbjedan prilaz objektu kako vatrogasnog vozila tako i vozilima teretnog saobraćaja. Saobraćajnice i platoi će zauzimati ukupnu površinu 2655,17 m2 i obezbjeđivati kružni jednosmjerni saobraćaj. Konstrukcija saobraćajnica je planirana od asfalt betona AB11. Na krajevima puta, u jednom dijelu saobraćajnica postaviće se betonski ivičnjaci dimenzija 18/24, dok će se nivelacija puta vršiti prema novoprojektovanim slivnicima. Sa sjeverne strane objekta nalazi se zaštitna ograda i kolosjek lokalne industrijske željeznice. Radi izgradnje saobraćajnice, koja će prelaziti preko kolosjeka industrijske železnice, potrebno je izmjestiti i zaštitnu ogradu u dužini 101,7 m i postaviti je minimum 3 m od ose pruge prema sjeveru. Sa istočne i zapadne strane kolosjeka, na krajevima saobraćajnice, na mjestima gdje pruga prodire u saobraćajnicu potrebno je postaviti dvije kapije radi bezbjednog odvijanja željezničkog i drumskog saobraćaja. Potrebno je da kapije budu dvokrilne, dužine svakog krila 2,5 m. Svi elementi projekta su planirani u skladu sa pravilnikom o tehničkim normativima za pristupne puteve, okretnice, i uređene platoe za vatrogasna vozila u blizini objekta povećanog rizika od požara.





Hidrotehničke instalacije Investitor na svojoj lokaciji, na kojoj će se nalaziti nova kotlovnica na biomasu, ima izgrađenu sljedeću hidrotehničku infrastrukturu:

• Kanalizaciju - atmosfersku, fekalnu i tehnološku. • Vodovodnu mrežu – sanitarnu, sirove vode i hidrantsku.

Spoljašnje instalacije u krugu fabrike koje su od interesa za novu kotlovnicu na biomasu su: Fekalna kanalizacija U krugu fabrike postoji kolektor fekalne kanalizacije koji se nalazi u neposrednoj blizini objekta i na njega je predviđeno priključivanje sanitarnog čvora i čajne kuhinje novoprojektovane kotlovnice na biomasu. Atmosferska kanalizacija U krugu fabrike postoji kolektor atmosferske kanalizacije koji se nalazi u neposrednoj blizini objekta. Priključenje atmosferskih voda palih na na novoprojektovanu saobraćajnicu predviđeno je da bude na ovaj kolektor. Tehnološka kanalizacija U krugu fabrike postoji kolektor tehnološke kanalizacije koji se nalazi u neposrednoj blizini novoprojektovanog objekta kotlovnice na biomasu i u njemu je predviđeno priključivanje svih tehnoloških otpadnih voda iz predmetnog objekta. Tehnološke otpadne vode u ovom slučaju su vode nastale pražnjenjem i odmuljivanjem i odsoljavanjem kotla i u hemijskoj pripremi vode. One će se upuštati u odmuljnu jamu, koja se nalazi pored objekta kotlovnice na biomasu, a iz nje se upuštati u pomenuti kolektor tehnološke kanalizacije. Kapacitet proizvodnje ovih otpadnih voda je 5-10 m3/h i njihova maksimalna temperatura može da iznosi 50oC. Sanitarna mreža U neposrednoj blizini novoprojektovanog objekta se nalazi vodovodni šaht sa cijevima prečnika dn110 mm. U ovom šahtu je predviđeno priključenje objekta za potrebe sanitarne vode. Hidrantska mreža U neposrednoj blizini novoprojektovanog objekta kotlovnice na biomasu se nalaze dva hidranta. Projektom se predviđa da se ova dva hidranta spoje PEHD cijevima, formirajući na taj način novi prsten oko buduće kotlovnice. Na novoj trasi je predviđeno postavljanje neohodnog broja hidranata i sektornih zatvarača kako bi se obezbijedio nesmetani rad sistema za gašenje požara i u slučaju havarije na nekoj dionici, a sve u skladu sa važećim zakonima i propisima.




Voda za potrebe rada kotla Sirova voda za potrebe rada kotlovnice na biomasu će se dovoditi cjevovodom do objekta kotlovnice iz postojećeg bazena sirove vode posredstvom sistema za povišenje pritiska kapaciteta 25 m3/h i napora 60 mVS. Bazen sirove vode se nalazi u krugu fabrike i dovoljnog je kapaciteta da zadovolji potrebe kotlovnice. Količina sirova vode koja se može dopremiti za potrebe rada kotlovnice na biomasu može iznositi maksimalno do 25 m3/h. U sklopu novoprojektovanog objekta kotlovnice na biomasu, da bi se zadovoljili zahtevi kvaliteta napojne kotlovske vode, biće instalirana linija za preradu sirove vode kapaciteta 12 m3/h demineralizovane vode za napajanje kotla. Svi potrebni priključci odgovarajućih kapaciteta hidrotehničkih instalacija neophodnih za normalno funkcionisanje kotlovnice na biomasu postoje i nalaze se u sklopu postojeće infrastrukture Investitora, na katastarskim parcelama broj: 4007/1, 4007/5, 4007/7, 4007/10 i 4230/2 katastarske opštine K.O. Brčko 1. Elektroenergetske instalacije Predviđeno je izvođenje sljedećih radova na izgradnji elektroenergetskih instalacija nove kotlovnice na bio masu: Izgradnja napojnih kablovskih vodova za redovno, mrežno napajanje novoinstaliranih kapaciteta

električnom energijom. Izgradnja rezervnog izvora (dizel-agregatskog postrojenja) za rezervno napajanje električnom

energijom dijela potrošača (pumpe za hlađenje rešetke, servisne utičnice, sigurnosni sistemi i dio rasvjete…).

Kablovski razvod za elektroenergetsko napajanje glavnog razvodnog ormana elektromotornih pogona tehnoloških potrošača, koji se isporučuje uz tehnološku opremu.

Električne instalacije opšte namjene (instalacije opšteg, sigurnosnog i „panik“ osvjetljenja, instalacije spoljnjeg osvjetljenja ulaza i platoa uz objekat svjetiljkama po fasadi objekta, kao i instalacije priključnica opšte namjene).

Instalacije električnih priključaka za ostale prateće potrošače električne energije u objektu. Instalacije uzemljenja, izjednačenja potencijala i zaštite objekta od atmosferskih pražnjenja.

Prema bilansu električnih snaga, za predmetni objekat je predviđeno:

• Instalisana snaga na mreži 220 kW. • Maksimalna jednovremena snaga na mreži 195 kW. • Instalisana snaga na agregatu 33kW. • Maksimalna jednovremena snaga na agregatu 22 kW. • Ukupna instalisana snaga kotlovnice 195+22=217 kW.

Objekat će se napajati iz postojeće TS „KOTLOVNICA“ 10/0,4 kV, 1000 kVA koja raspolaže neophodnom rezervom za napajanje kotlovnice na bio masu. Napajanje glavnog razvodnog ormana kotlovnice predviđeno je sa rezervnog izvoda opremljenog kompaktnim prekidačem NSX 400/350 A u TS „Kotlovnica“, kablom tipa 2×PP00-A 4×150 mm². Za razvodni orman dizel električnog agregata, sa automatskim prebacivanjem napajanja, RO-ATS predviđen je poseban izvod takođe iz TS „Kotlovnica“, sa izvoda 100/50 A kablom tipa PP00 4×25 mm² Kablovi se vode podzemno kroz instalacione cijevi. Svi potrebni priključci odgovarajućih kapaciteta elektroenergetskih instalacija neophodnih za normalno funkcionisanje kotlovnice na biomasu postoje i nalaze se u sklopu postojeće infrastrukture Investitora, na katastarskim parcelama broj: 4007/1, 4007/5, 4007/7, 4007/10 i 4230/2 katastarske opštine K.O. Brčko 1.




Telekomunikacione i signalne instalacije U sklopu kotlovnice na biomasu predviđene su sljedeće telekomunikacione i signalne instalacije: Instalacija dojave požara Sistem je sastavljen iz sljedećih osnovnih elemenata: centrala (postoji u glavnoj prijavnici), termo optičkih automatskih javljača požara i ručnih javljača požara. Omogućeno njeno neprekidno nadgledanje od strane dežurnog osoblja u glavnoj prijavnici. Predviđena je potpuna zaštita prostorija sa automatskim i ručnim javljačima požara, kojima su obezbjeđene sve prostorije osim manje ugroženih (sanitarije). To se postiže postavljanjem odgovarajućeg broja automatskih javljača požara, koji se montiraju na plafone obezbeđivanih prostorija. U objektu se postavljaju i ručni javljači požara, koji se montiraju na zidovima objekta, na vidnim i dostupnim mjestima, duž evakuacionih puteva i kod ulaza i izlaza iz objekta. Za indikaciju alarma se montiraju unutrašnji i spoljašnji zvučni indikatori. Centrala se primarno napaja iz električne mreže 230 V, preko svog dovoda sa posebno označenim zaštitnim uređajem (crvenom bojom), a u slučaju ispada preko rezervnog akumulatorskog napajanja. Kapacitet akumulatorskih baterija omogućuje autonomiju sistema u ukupnom trajanju od 72 h u mirnom radu i 0,5 h u alarmu. Instalacija video nadzora Namjena predviđene instalacije je da omogući nadzor nad objektom i opremom i digitalni video zapis dobijenog video materijala. Unutrašnje kamere su raspoređene tako da pokrivaju, protočni bunker za dnevno skladištenje goriva kao i druga ključna mesta unutar objekta. Postavljaju se na visini koja omogućava dobru preglednost. Oprema za snimanje i reprodukciju video signala, na koju su sve kamere povezane, smeštena je u komandnoj sobi gdje je omogućen neprekidni nadzor od strane dežurnog osoblja. Instalacija se napaja preko UPS uređaja kako bi se osigurao nesmetan rad u slučaju nestanka napajanja. Instalacija struktuiranog kablovskog sistema Predviđena instalacija je namjenjena za potrebe telefonske odnosno računarske mreže u objektu. U komandnoj sobi predviđen je odgovarajući broj telekomunikacionih utičnica, spojenih na komunikacioni rek orman smješten u istoj prostoriji, opremljen odgovarajućom aktivnom i pasivnom opremom koja omogućava dovoljan broj priključaka. Spoljni priključak instalacije omogućuje neprekidnu (24 h) vezu sa Internetom, u skladu sa potrebama proizvodnog procesa. Svi potrebni priključci odgovarajućih kapaciteta elektroenergetskih instalacija neophodnih za normalno funkcionisanje kotlovnice na biomasu postoje i nalaze se u sklopu postojeće infrastrukture Investitora, na katastarskim parcelama broj: 4007/1, 4007/5, 4007/7, 4007/10 i 4230/2 katastarske opštine K.O. Brčko 1. Mašinske instalacije Idejnim rješenjem je obuhvaćen objekat kotlovnice na biomasu sa kontrolnom sobom, čajnom kuhinjom, garderobom, sanitarnim čvorom, pomoćnom prostorijom, prostorijom za hemijsku pripremu vode (def.+jono), prostorijom za hemijsku pripremu vode (reverzna osmoza), protočnim bunkerom za dnevno skladištenje goriva za potrebe rada kotla, prostorijom mehanizma za transfer goriva i kompresorskom stanicom u kojima će se nalaziti sljedeća oprema: • Sistem podnih izvlakača (izuzimača) goriva koji guraju i povlače materijal iz protočnog bunkera

za dnevno skladištenje goriva za potrebe rada kotla do lančastog transportera za transport goriva od do dozirnog bunkera kotla;

• Sistem hidrauličkih cilindara dvostrukog dejstva sa hidrauličkim agregatom za rad podnih izvlakača (izuzimača) goriva koji su postavljeni u posebnoj prostoriji pored protočnog bunkera za dnevno skladištenje goriva;





• Lančasti transporter za transport goriva do dozirnog bunkera kotla; • Parni kotao na biomasu (ljusku suncokreta ili drvenu sječku) Tip:ODEN P 12x15 BIO toplotne

snage 7854 kW (7,854 MW), maksimalne produkcije suvozasićene vodene pare 12000 kg/h (12 t/h) i radnog pritiska p=13 barg,

• Ekonomajzer u kome se voda kotla zagrijava i do 140oC i dimni gasovi dodatno hlade; • Ventilatori i sistemi za snabdijevanje vazduhom za sagorijevanje kotla; • Dozirni i dostavni sistem goriva kotla koji čine: bunker zapremine 3 m3, protivpožarna zaustava

sa protivpožarnim sistemom i dozirni pružni transporter; • Sistemi za kontinuirano čišćenje i otpepeljavanje kotla i ekonomajzera; • Multiciklonski otprašivač dimnih gasova; • Napojni sistem kotla koji čine: sistem za pripremu vode, napojni rezervoar zapremine 8 m3,

termički odvijač gasova kapaciteta 15 t/h, rezervoar kondenzata zapremine 8 m3; pumpe kondenzata (radna i rezervna), cjevovod i armatura;

• Razdjelnik pare (15 barg ) sa svom mjernom, regulacionom i zapornom armaturom; • Ekspander za kontinuirano odsoljavanja kotla (0,5 barg); • Ekspander za povremeno odmuljivanje kotla; • Napojne pumpe kotla (rana i rezervna); • Cjevovodi sa regulacionom i zapornom armaturom neophodni za funkcionisanje kotlovnice; • Cjevovodi dimnog trakta; • Kompletne penjalice, galerije, podesti za opsluživanje i platforme sa stepeništem, za pristup i

opsluživanje kotla i opreme; • Vijčani uljni kompresor radnog pritiska od 10 barg kapaciteta 40 Nm3/h sa sušačem, filterima,

cjevovodom i rezervoarom komprimovanog vazduha radnog pritiska od 10 barg i zapremine 10 m3;

• Elektro razvodni i upravljački ormani za upravljanje i praćenje rada kotlovskog postrojenja sa PLC upravljačkim sistemom i sa touch panelom, koji će se nalaziti u kontrolnoj sobi.

Na platou pored kotlovnice će biti smješten dimnjak za odvođenje produkata sagorijevanja visine 26m sa ventilatorom dimnih gasova, sistemom kanala dimnih gasova i elektrostatičkim otprašivačem dimnih gasova (elektrostatički filter). 2.2. Opis aktivnosti i tehnološkog procesa 2.2.1. Opis aktivnosti Za potrebe Investitora “Bimal” d.d, ulica Bijeljinska 9. iz Brčkog izrađeno je rješenje za kotlovnicu na biomasu (ljusku suncokreta ili drvenu sječku) toplotne snage 7854 kW (7,854 MW) za proizvodnju tehnološke pare kapaciteta 12 t/h (suvo zasićene vodene pare) radnog pritiska p=13 barg, sa pratećim infrastrukturnim instalacijama. 2.2.2.Opis tehnološkog procesa Prijem goriva u protočni bunker za dnevno skladištenje goriva za potrebe rada kotla ostvaruje se na sljedeći način: Gorivo (ljuska suncokreta ili drvena sječka) se iz postojećeg podnog skladišta utovarivačem ubacuje u prijemni bunker odakle se radom pužnog transportera prebacuje u lančasti transporter. Lančasti transporter prebacuje gorivo u protočni bunker za dnevno skladištenje goriva za potrebe rada koji se nalazi u okviru novoprojektovane kotlovnice i koji može primiti efektivnu količinu goriva od 144 m3 (cca. 15 t/43 t) pri čemu maksimalna visina nasipanja goriva iznosi max. 3 m. Pod protočnog bunkera za dnevno skladištenje goriva za potrebe rada koji se nalazi u okviru novoprojektovane kotlovnice je prekriven sistemom podnih izvlakača (izuzimača) goriva koji guraju i povlače materijal iz skladišta. Dimenzije poda prekrivenog guračima iznosi 6,00 m x 8,00 m.




Potrebnu silu za guranje i povlačenje goriva obezbjeđuju hidraulički cilindri dvostrukog dejstva. Hidraulički cilindri kao i hidraulički agregat su postavljeni u posebnoj prostoriji. Podni izvlakač (izuzimač) goriva je sastavljen od tri modula koji su postavljeni jedan uz drugog i koji u potpunosti prekrivaju pod skladišta. Svaki modul se sastoji od fiksnih i kliznih gurača. Sistem je regulisan dostizanjem maksimalnog pritiska što znači da se klip cilindra kreće u suprotnom smjeru postizanjem podešenog maksimalnog pritiska. Gurači povlače materijal do kraja bunkera gdje prolazi kroz otvor odakle pada na lančasti transporter koji prebacuje gorivo do dozirnog bunkera kotla. Gorivo se nanosi na lančasti transporter duž cijele širine skladišta. Lančasti transporter je u potpuno zatvorenom kućištu. Pogon je omogućen preko motoreduktora sa malom brzinom obrtaja. Gorivo se dozira iz dozirnog bunkera kotla. Na vrhu dozirnog bunkera postavljena je protivpožarna zaustava. Regulacija nivoa u bunkeru ostvaruje se preko specijalno projektovanih indikatora. Na dozirnom bunkeru ugrađena su vizirna okna za vizuelnu kontrolu zapunjenosti. U donjem dijelu dozirnog bunkera su postavljeni pužni dozatori koji u zavisnosti od pritiska pare u kotlu doziraju potrebnu količinu goriva. Protivpožarni sistem se sastoji iz mehaničkih ventila sa senzorom temperature postavljenim na kućištu bunkera koji pušta vodu u prostor bunkera i dozirnih puževa pri prekoračenju zadate temperature. Takođe, pored mehaničkih koji reaguju i u slučaju nestanka električne energije, ugrađeni su i elektromagnetni ventili sa senzorima temperature koji imaju istu ulogu kao i mehanički.

Slika Lančasti transporter za dopremu goriva i dozirni bunker kotla

Parni kotao na biomasu (ljusku suncokreta ili drvenu sječku) sa ekonomajzerom tipa ODEN P 12x15 BIO je kombinacija takozvanog strmocijevnog i dimocijevnog kotla. Kotao je sastavljen iz pritisnog dela na kome su ugrađeni svi potrebni priključci, kontrolni otvori, prednja skretna komora i zadnja sabirna komora dimnih gasova. Konvektivni dio kotla se sastoji od spoljašnjeg omotača, prednjeg i zadnjeg ravnog danca, ekranske komore i dimnih cijevi. Pritisni dio kotla je u potpunosti napravljen od visokokvalitetnog kotlovskog čelika P265GH. Dimne cijevi su izrađene od bešavnih kotlovskih cijevi potrebnog kvaliteta P235GHTC1. Snabdjeven je sa tri reviziona otvora za ulaz čovjeka. Kotao je potpuno izolovan slojem mineralne vune debljine 130 mm u oplati od aluminijumskog lima čime su u najvećoj mjeri smanjeni gubici toplote u okolinu. Sigurnosni i regulacioni elementi na kotlu su u skladu sa važećim propisima. Ložište je membransko, izrađeno od visokokvalitetnih čelika kvaliteta P235GHTC1, P265GH. Ložište je tako projektovano da bi se omogućilo potpuno sagorijevanje goriva. Rešetka je tako projektovana da osigurava pouzdan i siguran rad. Primarni vazduh za sagorijevanje koji služi za inicijalno potpaljivanje goriva se dovodi ventilatorom primarnog vazduha uduvavanjem ispod rešetke. S bzirom na to da se najveća količina energije dobijene sagorijevanjem biomase oslobađa iznad osnovne mase goriva na rešetki potrebno je obezbijediti dovoljnu količinu sekundarnog vazduha za sagorijevanje koji se uduvava iznad sloja goriva. Količina sekundarnog vazduha se frekventno reguliše da bi se ostvarilo optimalno sagorijevanje.




Tehničke karakteristike kotla su: Tip kotla ODEN P 12x15 BIO Maksimalna produkcija suvozasićene pare pri tnv=105oC kg/h 12000 Snaga kotla (maksimalno opterećenje pri tnv=105oC ) kW 7854 Tehnički minimum t/h 2-3 Temperatura napojne vode oC 105 Maksimalni pritisak kotla barg 15 Radni pritisak kotla barg 13

Slika Parni kotao na biomasu (ljusku suncokreta ili drvenu sječku) sa ekonomajzerom

Termičke karakteristike kotla su: Temperatura spoljnog vazduha - ref. oC 20 Sadržaj kiseonika u suvim produktima sagorijevanja - ref. % 6 Temperatura dimnih gasova oC 170 Obim regulacije % 50-100 Stepen korisnosti kotla (indirektna metoda) % > 85 Izmjenjivač toplote odnosno konvektivni dio kotla je projektovan na osnovu pravilno usvojenih brzina dimnih gasova da bi se efekat abrazije materijala izmjenjivača što više smanjio. Svi dijelovi kotla su lako pristupačni za servis i održavanje. Jednom riječju, kotao je napravljen od robusne i kvalitetne konstrukcije zasnovane na višegodišnjem iskustvu rada u ovoj oblasti. Princip rada: smješa vazduha i goriva sagorijeva u ložištu gdje se razmjena toplote vrši zračenjem. Produkti sagorijevanja (vreli dimni gasovi) ulaze u konvektivni (izmjenjivački) dio. Strujeći kroz cijevi, dimni gasovi razmjenjuju toplotu sa ključalom vodom koja se nalazi sa spoljne strane cijevi. Djelimično ohlađeni dimni gasovi, kroz zadnju dimnu komoru odlaze u dimnjaču. Da bi se u potpunosti iskoristila energija sagorijevanja ljuske suncokreta predviđena je ugradnja zagrijača vode (ekonomajzera) kojim se napojna voda kotla zagrijava i do 140oC, a dimni gasovi dodatno hlade. Ekonomajzer je izrađen od visokokvalitetnih čelika kvaliteta P235GHTC1, P265GH. Predviđena je kontinualna regulacija nivoa vode, kao i kontinualno odsoljavanje i odmuljivanje kotla. Predviđene su radna i rezervna napojna pumpa kotla.





Kotao će biti snabdjeven svom neophodnom zapornom, regulacionom i sigurnosnom armaturom koja je neophodna za nesmetan, pouzdan i siguran rad kotla. Takođe je predviđeno kontinuirano mjerenje protoka pare. Predviđena je izolacija svih ventila na kotlu kao i samog kotla i ekonomajzera. Kompletno kotlovsko postrojenje će biti snabdjeveno neophodnim penjalicama, galerijama i podestima za opsluživanje. Kotao se snabdjeva vazduhom za sagorijevanje putem primarnog i sekundarnog sistema za snabdijevanje vazduhom za sagorijevanje goriva u kotlu. Ventilatori vazduha za sagorijevanje se koriste za snabdijevanje potrebne količine primarnog i sekundarnog vazduha neophodnog za potpuno sagorijevanje unesenog goriva. Predviđeni su centrifugalni ventilatori sa frekventnom regulacijom broja obrtaja. Količina primarnog vazduha je određena količinom unesenog goriva kao i koncentracijom kiseonika u izlaznim dimnim gasovima. Količina sekundarnog vazduha za sagorijevanje je određena temperaturom dimnih gasova na izlazu iz zone za gasifikaciju goriva kao i koncentracije kiseonika u produktima sagorijevanja na izlazu iz kotla. S obzirom na to da se kao gorivo pored ljuske suncokreta može koristiti i drvena sječka za koju je potrebno takozvano toplo ložište, predviđen je i sistem za recirkulaciju dimnih gasova u ložište čime bi se i obarala temperatura prilikom sagorijevanja ljuske suncokreta (snižavanje emisije azotnih oksida). Ventilator primarnog vazduha za sagorijevanje će biti sljedećih tehničkih karakteristika:

- Protok 8700 m3/h - Napor 2500 Pa

Ventilator primarnog vazduha za sagorijevanje će biti sljedećih tehničkih karakteristika: - Protok 8700 m3/h - Napor 3000 Pa

Slika Pneumatski sistem za kontinualno čišćenje konvektivnog dijela kotla

S obzirom na specifičnost letećeg pepela da stvara naslage na dancu kotla i u samim dimnim cijevima, kao i na cijevima ekonomajzera, predviđena je ugradnja pneumatskog sistema za kontinualno čišćenje konvektivnog dijela kotla. Čišćenje je zasnovano na uduvavanju 450 l vazduha u djeliću sekunde kroz ventil u kotao. To omogućava kontinualno i efikasno čišćenje naslaga na izmjenjivačkim površinama kotla. Time se izbjegava brojno zaustavljanje rada kotla, povećava se godišnja efikasnost postrojenja dok su eksploatacioni troškovi izuzetno niski. Ovim sistemom nije potrebno „hladno“ čišćenje konvektivnog dela kotla minimum 3 meseca.




Cio sistem za kontinualno čišćenje konvektivnog dijela kotla se sastoji iz sljedećih sistema:

• Sistema koji sprečava taloženje pepela na prednjem dancu; • Sistema koji sprečavaju taloženje pepela unutar dimnih cijevi bubnja; • Sistema za sprečavanje taloženja pepela na cijevima ekonomajzera sa rotacionim

duvačima naslaga; • Posuda za komprimovani vazduh sa odgovarajućom armaturom; • Cjevovoda za distribuciju komprimovanog vazduha; • Sistema za aktiviranje pojedinih grupa ventila; • Sistema za pripremu vazduha koji je smješten u prostoriji kompresorske stanica a koji

sadrži sljedeću opremu: - Vijčani uljni kompresor radnog pritiska od 10 barg kapaciteta 40 Nm3/h; - Sušač komprimovanog vazduha kapaciteta 48 Nm3/h sa tačkom rose +3oC; - Filter za vazduh koji odstranjuje uljne pare do nivoa ≤ 0,01 mg/m3;

- Elektronski odvijač kondenzata iz rezervoara komprimovanog vazduha; - Separator ulje-voda za kompresore kapaciteta do 96 Nm3/h, separator je opremljen sopstvenim rezervoarom zapremine od 10 l; - Rezervoar komprimovanog vazduha radnog pritiska od 10 barg i zapremine 10 m3 sa svom zapornom, sigurnosnom i mijernom opremom i armaturom; - Cjevovoda komprimovanog vazduha sa svom zapornom, sigurnosnom i mjernom opremom i armaturom.

U projektovanoj kompresorskoj stanici ostavljena je mogućnost ugradnje rezervnog kompresora.

Komora za sagorijevanje kotla je projektovana tako da je omogućeno automatsko odstranjivanje pepela bez kontrole poslužioca kotla. Pepeo sa kraja rešetke se odvodi pužnim transporterom sa vodenim hlađenjem čime je eliminisan uticaj visoke temperature u ložištu a u isto vrijeme i povećan stepen korisnosti kotla. Pepeo sakupljen iz pojedinih zona za sagorijevanje se zajedničkim transporterom odvodi u kontejner sa poklopcem (abrol kontejner) sa ravnačem nivoa koji je prilagodjen za dalji transport.

Slika Dio sistema za otpepeljavanje Slika Dio sistema za otpepeljavanje

unutar kotlovnice na platou van kotlovnice Sistem za otpepeljavanje kotla se sastoji od: - Pužnog transportera za pepeo ispod rešetke za sagorijevanje; - Vodom hlađenog pužnog transportera za pepeo na kraju rešetke za sagorijevanje; - Vodom hlađenog pužnog transportera za pepeo u skretnoj komori ložišta; - Pužnog transportera za pepeo u skretnoj komori bubnja kotla; - Pužnog transportera za pepeo ispod ekonomajzera;





- Zajedničkog lančastog transportera za pepeo; - Kontejnera sa poklopcem za pepeo. Dimni trakt za odvod produkata sagorijevanja će se sastojati od:

• Multiciklonskog otprašivača dimnih gasova; • Dimnih kanala; • Elektrostatičkog filtera; • Ventilatora za prinudnu cirkulaciju dimnih gasova (ventilator dimnih gasova); • Dimnjaka visine 26 m.

Dimni gasovi nastali sagorijevanjem treba da se pročiste da bi zadovolji zakonske norme. Prečišćavanjem dimnih gasova smanjujemo količinu letećeg pepela pa se samim tim sprečava da se čestice šire po okolini. Prečišćavanje, odnosno izdvajanje čestica prašine iz dimnih gasova pomoću centrifugalne sile odvija se u vertikalnim cijevima multiciklona. Multicilkon je namjenjen otprašivanju dimnih gasova i smanjivanju koncentracije čađi i prašine na koncentracije od max. 150 mg/m3 za čestice veće od 9 mikrona. Multiciklon se sastoji od nekoliko manjih ciklona. Dimni gasovi prolaze velikom tangencijalnom brzinom kroz ciklone pa se na taj način odvajaju čestice iz dimnih gasova. Multiciklon je opremljen pužnim transporterom za izbacivanje pepela i izolovan je sa mineralnom vunom i obložen plastificiranim čeličnim limom. Tehničke karakteristike predviđenog multiciklona su: - Maksimalna radna temperatura do 300oC. - Protok dimnih gasova 35400 m3/h - Temperatura dimnih gasova do 170oC - Efikasnosti otprašivanja:

5µm 63,2% 10µm 86,5% 15µm 95,0% 20µm 98,2% 30µm 99,75% 40µm 99,97%

Za distribuciju dimnih gasova od kotla do dimnjaka predviđeni su čelični, izolovani dimni kanali. Elektrostatički otprašivač (filter) dimnih gasova služi za finalno prečišćavanje dimnih gasova od letećeg pepela. Kućište elektrostatičkog otprašivača (filtera) s krovom i bunkerima je izrađeno iz čeličnog lima i profila, te postavljeno na nosivu konstrukciju sa ležajevima koji omogućavaju dilataciju u svim smjerovima. U kućištu i bunkerima ugrađeni su pregradni limovi zbog sprečavanja mimohodnog strujanja. Na krovu su postavljene izolatorske kućice sa uvodnim cijevima za priključak visokonaponskih ispravljača. Krov se završava izolacionim krovom od rebrastog lima. Donja trećina bunkera elektrostatičkog otprašivača (filtera) će biti grijana preko grejnog kabla kako bi se spriječilo lijepljenje prašine za zidove usljed kondenzacije. U sklopu elektrostatičkog otprašivača (filtera) dimnih gasova će se nalaziti: 1. Ulazna i izlazna komora koje su izrađene od čeličnog lima i profila s priključnim prirubnicama. U ulaznoj komori su postavljena dva reda rupičastih limova za ravnomjernu raspodjelu struje gasova po poprečnom presjeku elektrostatičkog otprašivača (filtera), a povezani su polugama za otresanje. 2. Unutrašnja oprema elektrostatičkog otprašivača (filtera):

- Nosivi i spojni elementi za emisione i taložne elektrode; - Tegovi za stabilizaciju emisionih elektroda izrađeni iz čeličnog liva; - Mehanizmi za otresanje emisionih i taložnih elektroda;





- Osovine za otresanje emisionih i taložnih elektroda sa spojkama, ležajima, nosačima ležaja, nakovnjima i čekićima.

3. Taložne elektrode izrađene od čeličnog profilisanog lima sa nosačima; 4. Oprema visokog napona; 5. Visokonaponski regulisani ispravljač; 6. Oprema niskog napona; 7. Oprema za izuzimanje prašine koju čine:

- Pužni transporter - Rotacioni dozator

8. Nosiva konstrukcija i podesti i stepeništa sa ogradom kao i ogradom na krovu filtera za opsluživanje elektrofiltera. 9. Izolacija elektrofiltera izvedena iz mineralne vune debljine 160 mm obložene aluminijskim limom debljine 0,75 mm. Koncentracija kalijuma u letećem pepelu izražena kao KO2 mora biti ispod 15% što zavisi od koncentracije kalijuma u gorivu. Prinudno strujanje dimnih gasova kroz kotao i dimni trakt omogućeno je radom ventilatora dimnih gasova u sprezi sa senzorom potpritiska u ložištu. Potpritisak u ložištu je veličina koja se održava frekventnom regulacijom broja obrtaja motora ventilatora dimnih gasova, a koja je ujedno i sigurnosna veličina cijelog postrojenja. Ventilator je izolovan, sa apsorberima vibracija, kompenzatorima na usisnoj i potisnoj strani, sa revizionim otvorom kojim se lako pristupa obrtnom kolu. Tehničke karakteristike predviđenog ventilatora dimnih gasova su: - Kapacitet 28000 m3/h - Napor 3000 Pa - Radna temperatura do 170oC

Za odvod dimnih gasova predviđen je čelični, izolovani, samostojeći dimnjak sa duplim plaštom, sa penjalicama i odgovarajućom platformom za uzorkovanje dimnih gasova. Dimnjak je dimenzioniran u skladu sa seizmičkim opterećenjima, opterećenjima vjetra koje važe za Brčko kao i opterećenjima usljed konstruktivnih rješenja (masa, oblik, raspored platformi i penjalica i dr.) Karakteristike predviđenog dimnjaka su: - Prečnik unutrašnjeg omotača Ø1.000 mm - Prečnik spoljašnjeg omotača Ø1.200 mm - Visina dimnjaka 26 m - Materijal unutrašnjeg omotača 1.4404 - Materijal spoljašnjeg omotača S235JRG2 Napojni sistem kotla će se sastojati od:

• Sistema za povišenje pritiska sirove vode i cjevovoda za njenu dopremu od kotlovnice; • Sistema za pripremu vode; • Rezervoara kondenzata zapremine 8 m3; • Pumpe kondenzata; • Termičkog odvajača gasova kapaciteta 15 t/h; • Napojnog rezervoara zapremine 8 m3.

Sirova voda za potrebe rada kotlovnice na biomasu se dovodi cjevovodom do objekta kotlovnice iz postojećeg bazena sirove vode posredstvom sistema za povišenje pritiska kapaciteta 25 m3/h i napora 60 mVS. Bazen sirove vode se nalazi u krugu fabrike i dovoljnog je kapaciteta da zadovolji potrebe kotlovnice. Količina sirova vode koja se može dopremiti za potrebe rada kotlovnice na biomasu može iznositi maksimalno do 25 m3/h.





Radi se o vodi visoke tvrdoće, i to 13-25°dH. U skladu sa tim je dimenzioniran i omekšivač vode u dupleks varijanti i u automatskoj izvedbi. Kao posljedica svega navedenog i da bi se zadovoljili zahtjevi kvaliteta napojne kotlovske vode biće instalirana linija za preradu sirove vode kapaciteta 12 m3/h demineralizovane vode za napajanje kotla koja se sastoji od sljedećih komponenti:

• Automatskog samoispirajućeg filtera; • Deferizatora tipa CWG 2DFx4872/3150F; • ORP mjerača sa dozirnom sistemom; • Reverzne osmoze RO12000; • Omekšivača vode dupleks automatskog VAD600; • Testomata ECO, uređaja za mjerenje tvrdoće; • Dozirnog sistema za korekciju pH vrednosti; • Dozirnog sistema za vezivanje preostale količine rezidualnog kiseonika.

Slika Deferizator CWG 2DFx4872/3150

Automatski samoispirajući filter sa filterskim sitom je finoće 200 µm što omogućava zadržavanje krupnih suspendovanih materija porijeklom iz cjevovoda (komadi korozije, sporadično spiranje naslaga sa cijevi i sl.) Filter se postavlja na ulazu u sistem za pripremu vode radi zaštite opreme koja slijedi. Deferizator tipa CWG 2DFx4872/3150F je predviđen radi uklanja gvožđa i mangana iz napojne vode, ujedno vrši bistrenje vode (smanjenje mutnoće). Deferizator se sastoji od kolone od PEHD sa oblogom od armiranog poliestera, ispunjene multimedijalnom ispunom (Piroluzit i više granulacija kvarcnog pijeska) i automatskog upravljačkog ventila Fleck3150. ORP mjerač sa dozirnom sistemom je predviđen za mjerenje oksido-redukcionog potencijala i sastoji se od kontrolera i sonde. Mjerni uređaj upravlja radom dozirnog sistema koji dozira sredstvo za uklanjanje slobodnog hlora obezbjeđujući tako vodu koja nema oksidacione elemente i ne dovodi do oštećenja membrana. Uređaj za reverznu osmozu RO12000 sadrži automatiku koja obezbjeđuje samostalan rad uređaja. RO12000 proizvodi kontinualno 12000 l/h permeata elektroprovodljivosti <30 μS/cm, pH < 6,5 i pritiska pri tom protoku max. 3 barg. Pauza pri neprekidnoj proizvodnji je na svakih 4h rada po 5min za potrebe ispiranja (“flush”) membrana. Pri neprekidnom stanju “stand by” dužem od 6h obavlja se ispiranje (“flush”) membrana. Projektovan recovery (odnos korisne i bačene vode) iznosi oko 75%. Doziranje biocida se obavlja u takozvanom "biocide free" režimu, tokom kojeg se proizvedeni permeat i koncentrat preusmjeravaju u drenažu eliminišući i najmanju mogućnost istovremenog doziranja biocida i proizvodnje permeate. Za upotrebu u postrojenju predviđeno je doziranje antiskalanta za zaštitu membrana sa senzorom protoka.




Predviđen je dupleks automatski omekšivač vode VAD600 koji se sastoji od dvije kolone ispunjene jonoizmjenjivačkom smolom Resinex KW-8 (2x 600lit), upravljačkog ventila Fleck2900 sa brojilom proizvedene količine vode, posude za pripremu slanog rastvora V=920 litara i međusobnih konekcija neophodnih za potpuno automatski rad.

Slika Uređaj za reverznu osmozu

Takođe je predviđen i uređaj za mjerenje tvrdoće Testomat ECO koji titracijski prati tvrdoću vode. Vrijednost tvrdoće vode je izuzetno važna za stabilan i dugovječan rad membrana reverzne osmoze. Obim mjerenja 0,05-250 dH, u zavisnosti od izabranog indikatora. Rezervoar permeata zapremine 20000 litara je izrađen od PEHD u vertikalnoj izvedbi u varijanti 2x10000 ili 1x20000. Varijanta od 2x10 m3 je međusobno povezana spojnim cjevovodom DN100. Na rezervoaru su sve potrebne konekcije: punjenje, pražnjenje, preliv, konekcija za transportne pumpe, nivokazno staklo, revizioni otvor, priključci za uvođenje kablova plovnih kruški, oduška. Transmiter pritiska obima 0-1 bar preko strujnog signala detektuje nivo vode u ovom rezervoaru a plovak detektuje kritične minimalni nivo u rezervoaru i preko PLC štiti transportne pumpe od rada na suvo (alarmni minimum / uslov za rad). Kao oprema rezervoara predviđene su dvije transportne pumpe (radna i rezervna) Grundfos CM sa dijelovima koji su u kontaktu sa vodom od inox čelika AISI304 sa frekventnim regulatorom rada u zavisnosti od pritiska.

Slika Rezervoar permeata





Napajanje rezervoara permeata obavlja se preko linije dodatno omekšanog permeata za vrijeme normalnog rada. U slučaju potrebe za povećanim napajanjem linije (ispad povratnog voda kondenzata) ili servisa RO moguće je obezbijediti napajanje rezervoara permeata i na sljedeće načine:

• Potpuno omekšanom vodom preko omekšivača, Q=16 m³/h, • Permeatom sa uređaja za reverznu osmozu Q=12 m³/h koji se ne omekšava dodatno i omekšanom vodom Q=6 m³/h.

Za ove alternative predviđen je automatski mod rada linije “Extra Wet” koji se aktivira na panelu upravljačkog ormana. Predviđen je dozirni sistem za korekciju PH vrijednosti. Na potisnom cjevovodu nalazi se impulsno brojilo koje diktira rad dozirne pumpe Grundfos DDC 6-10 koja dozira NaOH za korekciju pH vrijednosti. Posuda za hemikalije je zapremine 100 litara, izrađena od PEHD. Dozirna pumpa Grundfos DDC6-10 obezbjeđuje tačno i pouzdano doziranje hemikalije. Kao dodatna korekcija kvaliteta napojne kotlovske vode biće instalisan dozirni sistem za vezivanje preostale količine rezidualnog kiseonika koji vrši doziranje specijalizovane hemikalije, kiseoničkog skavendžera. Ona se dozira direktno u napojni rezervoar ispod nivoa vode sa ciljem da veže preostalu količinu rezidualnog kiseonika zaostalog iza termičke degazacije. Predviđena je hemikalija proizvođača SUEZ, tip Optiguard MCP 5201 koji je do sada u praksi dao izvrsne rezultate. Svi dozirni sistemi su opremljeni detektorom minimalnog nivoa koji zaustavljaju rad dozirnih pumpi u slučaju prazne dozirne posude. Nizak nivo hemikalija za vezanje rezidualnog hlora i antiskalanta zaustavlja cijelu liniju za proizvodnju vode uz vizuelni i zvučni alarm dok detekcija drugih minimalnih nivoa aktivira alarm upozorenja bez zaustavljanja linije. Predviđena je mogućnost odvođenja otpadne vode koja može da odvede 16 m3/h pri atmosferskom pritisku. Kondenzat koji se stvara u proizvodom procesu se dovodi u rezervoar kondenzata. Predviđen je rezervoar cilindričnog oblika, vertikalan, izrađen od čeličnog lima, zavarene konstrukcije, termički izolovan i opremljen sa svom zapornom, sigurnosnom i mjernom opremom i armaturom. Tehničke karakteristike predviđenog rezervoara kondenzata su: - Zapremina rezervoara kondenzata 8 m3 - Projektni pritisak rezervoara kondenzata 1,0 barg - Projektna temperatura rezervoara kondenzata 120oC Za prebacivanje vode iz rezervoara kondenzata u termički odvajač gasova odnosno napojni rezervoar, predviđene su dvije elektromotorne centrifugalne pumpe kondenzata od kojih je jedna radna a druga je u rezervi. Kapacitet pumpi kondenzata određen je na bazi bilansa napojnog sistema i maksimalnih potreba za parom. Kapacitet jedne pumpe određen je tako da ona zadovolji maksimalne zahtjeve napojnog sistema. Tehničke karakteristike predviđenih pumpi kondenzata su: - Kapacitet 15 m3/h - Napor 24,01 mVS - Maksimalna radna temperatura 100oC Za degazaciju napojne vode predviđen je termički odvajač gasova (degazator). Konstrukcija termičkog odvajača gasova (degazatora) izvedena je tako da postiže što veću dodirnu površinu između vode, koja ulazi u odvajač gasova sa parne strane i pare koja se uvodi sa donje strane. Degazacija se vrši raspršivanjem vode preko kaskade čije su karakteristike određene termičkim proračunom. Para se uvodi u donji deo degazatora preko razdjeljivača i protivstrujnim kretanjem





podgrijava i odzračuje vodu. Jedan dio pare sa oslobođenim kiseonikom i drugim štetnim gasovima se ispušta u atmosferu kroz odzračni priključak. Termički odvajač gasova (degazator) je vertikalni-cilindrični, izrađen od kiselootpornog čelika AISI 304 zavarene konstrukcije termički izolovan i opremljen sa svom zapornom, sigurnosnom i mjernom opremom i armaturom. Termički odvajač gasova (degazator) će biti takođe opremljen i opremom za mjerenje i regulaciju pritiska u njemu. Takođe, predviđena je ugradnja cijevnog izmjenjivača toplote za kondenzaciju otparka iz rezervoara (tzv. bridove pare). Energija kondenzacije se prenosi na hladnu vodu koja dolazi iz postrojenja za pripremu vode. Izmjenjivač toplote je horizontalan, kompletno izrađen od kiselootpornog čelika AISI 304, izolovan sa potrebnom mjernom i zapornom armaturom. Tehničke karakteristike predviđenog termički odvajač gasova (degazatora) su: - Kapacitet 15 t/h - Projektni pritisak u degazatoru 1,0 barg - Projektna temperatura 120oC Degazirana i zagrijana napojna voda sakuplja se u napojnom rezervoaru. Zapremina napojnog rezervoara je tako određena da obezbjedi rezervu vode za minimum pola sata rada kotlova pri maksimalnim potrebama za parom postrojenja. Regulacija nivoa vode u napojnom rezervoaru je automatska i ostvaruje se preko regulatora nivoa i elektromotornog regulacionog ventila. Pored toga, na rezervoaru je izvedena blokada rada napojnih pumpi pri minimalnom nivou vode u napojnom rezervoaru. Održavanje temperature napojne vode od 105oC i nadoknađivanje toplotnih gubitaka vrši se direktnim miješanjem pare i vode. Unutar napojnog rezervoara ugrađena je perforirana cijev za raspodjelu pare pri dogrijavanju napojne vode. Na rezervoaru, pored otvora za vezu napojnog rezervoara i degazatora, postoji i revizioni otvor potrebnog prečnika. Rezervoar je oslonjen na dva oslonca od kojih je jedan fiksni a drugi klizni, čime je obezbjeđena slobodna dilatacija rezervoara. Na napojnom rezervoaru postavljen je termički odvajač gasova (degazator) koji sa parnim prostorom napojnog rezervoara čini jednu cjelinu. Napojni rezervoar je horizontalni, cilindrični, izrađen od čeličnog lima zavarene konstrukcije, termički izolovan i opremljen sa svom zapornom, sigurnosnom i mjernom opremom i armaturom. Rezervoar će imati i prirubnicu za spajanje sa cjevovodom za eventualno napajanje stare kotlovnice.

Slika Napojni rezervoar sa degazatorom

Tehničke karakteristike predviđenog napojnog rezervoara su:




- Zapremina rezervoara 8 m3 - Projektni pritisak 1,0 barg - Projektna temperatura 120oC Degazirana i zagrijana napojna voda, koja se sakuplja u napojnom rezervoaru, napojnim pumpama se odvodi do kotla. Parni sistem kotlovskog postrojenja sačinjavaju izlazni kotlovski razdjelnik, razdjelnik pare za potrebe sopstvene potrošnje kotlovskog postrojenja i ekspander kontinualnog otsoljavanja kotla. Predviđeni razdjelnik pare za distribuciju pare spoljnim i sopstvenim potrošačima će biti sljedećih tehničkih karakterska: - Maksimalni pritisak 15 barg - Prečnik ø323,9 mm - Dužina 2000 mm Razdjelnik će biti napravljen od čelične, bešavne cijevi kvaliteta P235 GH TC1, sa osloncima, termički izolovan i opremljen sa svom zapornom, sigurnosnom i mjernom opremom i armaturom. Ekspander kontinualnog odsoljavanja kotla ima ulogu da razdvoji tečnu od parne faze vode koja se ispušta iz kotla tokom odsoljavanja. S obzirom na to da je radni pritisak kotla 13 barg, dovođenjem u posudu u kojoj je pritisak 0,5 barg izdvaja se para u količini od oko 13% od vode odsoljavanja. Tako izdvojena para se odvodi u degazator i smanjuje potrebu za uduvavanjem svježe pare. Nastali kondenzat se odvodi u izmjenjivač toplote kojim se zagrijava voda iz sistema za pripremu vode, a potom u ekspander odmuljivanja. Ekspander je vertikalni, cilindrični, izrađen od čeličnog lima, zavarene konstrukcije, izolovan, komplet sa priključcima i osloncima kao i svom sigurnosnom, zapornom i regulacionom armaturom. Tehničke karakteristike predviđenog ekspandera kontinualnog odsoljavanja kotla su: - Maksimalni pritisak 0,5 barg - Prečnik ø168,3 mm - Dužina 1000 mm Predviđena je i instalacija ekspandera za povremeno odmuljivanje kotla. Osnovna uloga ekspandera odmuljivanja je da prihvati sva visoko i niskotemperaturska pražnjenja iz postrojenja, ohladi na temperaturu ispod 50oC i sprovede u sistem za odvođenje otpadne vode. Ekspander je vertikalni, cilindrični, izrađen od čeličnog lima, zavarene konstrukcije, izolovan, komplet sa priključcima i osloncima kao i svom sigurnosnom, zapornom i regulacionom armaturom. U ekspanderu odmuljivanja se sakuplja voda iz sljedeće opreme i sistema: • Povremenog odmuljivanja bubnja kotla; • Povremenog odmuljivanja kolektora ložišta; • Odmuljivanja nivokaza kotla; • Odmuljivanja/preliv napojnog rezervoara; • Preliv rezervoara kondenzata.

Tehničke karakteristike predviđenog ekspander odmuljivanja su: - Radni pritisak atmosferski - Prečnik ø600 mm - Visina 2150 mm

Slika Ekspander povremenog odmuljivanja





Da bi se smanjili toplotni gubici cjevovoda predviđeno je njihovo izolovanje. Debljina izolacije zavisi od prečnika cjevovoda, temperature fluida i spoljne temperature. Kao izolacioni materijal za sve cjevovode u kotlarnici izabrana je mineralna vuna koja ima dobre osobine i mali koeficijent provodljivosti toplote (λ = 0,04 W/mK). Kao zaštita izolacije sa spoljne strane predviđa se obavijanje izolacije aluminijumskim limom. Komandna sala, čajna kuhinja, garderoba i sanitarni blok za zaposlene U sklopu kotlovnice na biomasu predviđeni su posebno izrađeni prostori i to za komandnu salu, čajnu kuhinju, garderobu i sanitarni blok za zaposlene. Grijanje, hlađenje i ventilacija komandne sale i čajne kuhinje će se vršiti pomoću inverter split sistema u izvedbi toplotne pumpe koja se sastoji od spoljne i unutrašnje kanalske jedinice. Na kanalsku jedinicu se dovodi svjež vazduh u ukupnoj količini 250 m3/h koji se provlači kroz kanalski elektro grijač. Svjež vazduh se miješa sa recirkulacionim vazduhom iz sale u plenumu ispred unutrašnje kanalske jedinice i nakon tretmana u njoj ubacije u prostor komandne sale i čajne kuhinje sistema kanala i strujnih rešetki ugrađenih na spušten plafon u prostorijama. Kanali za dovod svježeg vazduha i kanali za distribuciju svježeg i recirkulacionog vazduha se toplotno i zvučno izoluju samogasivim izolacionim materijalom Armaduct-om, kategorije bez sadržaja azbesta. Komandna sala se nalazi u blagom natpritisku radi osiguranja upada prašine iz okolnih prostora. Kondenzni vod od unutrašnje jedinice se vodi u prostor spuštenog plafona do mjesta priključenja na odvodnu odlučnu vertikalu. Upravljanje radom kondicionera vrši se žičanim kontrolerom. Spoljnja jedinica se prilagođava promjenljivom radu unutrašnje jedinice putem komunikacionog kabla. Radni medij je ekološki freon R410A. Razvodna freonska instalacija se u objektu vodi u prostoru spuštenog plafona od spoljne do unutrašnje jedinice Ventilacija garderobe, sanitarnog bloka za zaposlene i pomoćne prostorije je lokalnog tipa tako što se vazduh odvodi putem sistema kanala od spiro cijevi, vazdušnih ventila i kanalskog ventilatora, ugrađenih u prostor spuštenog plafona, u atmosferu. Grijanje ovih prostorija će se vršiti putem elektro radijatora sa konvektorskim režimom rada koji su snabdjeveni elektronskim termostatom.

Slika SCADA aplikacija

U kontrolnoj sobi kotlovnice će se nalaziti razvodno-upravljački ormani, kompletno sa ugrađenom opremom za zaštitu, komandovanje i signalizaciju – osiguračima, kontaktorima, bimetalima, prekidačima, tasterima i signalnim sijalicama svih potrošača kotlovskog postrojenja u okviru kojih je predviđeno polje u kome je smještena oprema za upravljanje i praćenje rada kotlovskog postrojenja sa PLC upravljačkim sistemom i sa touch panelom. Sav proces regulisanja automatskog rada kotla, doziranja goriva u ložište, sagorijevanja istog i održavanje potrebnih parametara suvozasićene pare,




kao i upravljanje kotlovskim postrojenjem, vodi i nadzire posebno koncipiran program. Pored toga, ostavljena je i mogućnost ručnog upravljanja postrojenjem.

Predviđena je instalacija SCADA sistema Wonderware InTouch za nadzor i upravljanje radom sistema kotla na biomasu sa 3000 tag-ova za vizuelizaciju na PC računaru pod Windows 10 operativnim sistemom kao i Touch Panel. SCADA aplikacija omogućava interaktivnu grafičku reprezentaciju procesa sa svim standardnim opcijama (alarmi, baze podataka, trendovi, izvještaji..). Predviđeno je i arhiviranje svih procesnih veličina kao i alarma.

Dizel-generatorski set Za rezervno napajanje radne i rezervne pumpe napojne vode kotla u slučaju nestanka mrežnog napona, predviđen je dizel-generatorski set snage 33 kVA (cos phi=0,8) u Stand by režimu, u kontejnerskoj izvedbi, koji je lociran pored objekta (prikaz na situacionom crtežu). Dizel-generatorski set je opremljen uređajem za automatski start, uređajem za automatsko prebacivanje napajanja mreža-agregat (ATS), grijačem rashladne tečnosti, punjačem akumulatora, dnevnim rezervoarom za gorivo i odgovarajućim softverom, svom pripadajućom tehničkom dokumentacijom i kompletnim spojnim i montažnim materijalom i priborom. 2.3. Mapa lokacije u prilogu Mapa lokacije je data u prilogu ovog dokumenta. 3) Opis osnovnih i pomoćnih sirovina, ostalih supstanci i energije koja se koristi ili

koju proizvodi postrojenje 3.1. Ljuska suncokreta Suncokretova ljuska vlaknasti je omotač zrna uljarice. Zbog visoke kalorijske vrijednosti, upotrebljava se kao biomasa za proizvodnju energije, najčešće u obliku peleta ili ljuske u rinfuzi. Ljuska sunokreta u sastavu ima mali udio ulja i proteina te je većinom izgrađena od celuloznih i hemiceluloznih materija. Visoka kalorijska vrijednost i mali postotak vlage čine je idealnim prirodnim izvorom toplotne energije. Tabela Hemijski sastav ljuske suncokreta

• Sirova vlakna 55% • Ulje 6% • Voda 12% • Proteini 5% • Pepeo 3%

Tabela Karakteristike ljuske suncokreta Osobine Jedinica Metod Sa prijemnom vlagom suvo Ukupna vlaga %m/m BS EN 14774-1 12,33 / Pepeo %m/m BS EN 14775 3,29 3,75 Sagorive materije %m/m INS 8061030 84,39 95,30 Isparljive materije %m/m CEN/TS 15148 66,80 76,19 Koks %m/m INS 8061031 20,87 23,81 Cfix %m/m Računska metoda 17,59 20,06 Ukupni C %m/m ASTM D 5373 51,29 58,50 Vodonik %m/m ASTM D 5373 3,31 3,78 Azot %m/m ASTM D 5373 0,35 0,39 Kiseonik %m/m ASTM D 3176 29,35 33,47




Gornja toplotna moć kJ/kg BS EN 14918 17.643 20.123 Donja toplotna moć kJ/kg BS EN 14918 16.677 19.345 Sumpor ukupni %M/M ASTM D 3177 0,10 0,11 Sumpor u pepelu %m/m ASTM D 1757 0,04 0,04 Sumpor sagorivi %m/m INS 8061058 0,07 0,07 3.2. Drvna sječka Drvna sječka ili samo sječka (poznata i kao iverje) dobija se usitnjavanjem drvnih ostataka u šumarstvu ili drvno-prerađivačkoj industriji. Različitih je veličina i nepravilnog oblika. Kod njene proizvodnje gotovo da ne postoje ograničenja u smislu stanja, oblika i kvaliteta. Drvna sječka ima mnogo širu primjenu u odnosu na druge drvne biomase. Sječka nastaje usitnjavanjem (sjeckanjem) drva i drvenog otpada, a njena je prednost to što se može vrlo jednostavno i jeftino proizvesti. Za optimalno loženje preporučuje se da ima vlažnost manju od 35% (W35) i veličinu od 3 do 5 cm2 (G30 - G50). Sječka se koristi u automatizovanim sistemima grijanja, a može se skladištiti u velikim spremnicima ili silosima. Kao gorivo se može koristiti i sječka vlažnosti 45% (relativna vlažnost, maseno) odnosno donje toplotne moći minimum 10000 kJ/kg, ali u tom slučaju sistem postaje inertan usljed čega nije moguće pratiti nagle promene opterećenja. Takođe se može koristiti i silo ostatak u smješi sa ljuskom suncokreta ili sječkom. Maseno učešće silo ostatka u smješi može biti maksimalno 10%. Tabela Karakteristike drvne sječke Osobine Jedinica Metod Sa prijemnom vlagom suvo Vlaga %m/m ISO 5068 32,86 / Pepeo %m/m ISO 1171 1,71 2,54 Sagorive materije %m/m INS 8061030 65,43 97,46 Isparljive materije %m/m CEN/TS 15148 53,82 80,17 Koks %m/m INS 8061030 13,32 19,83 Cfix %m/m Računska metoda 11,61 17,29 Ukupni C %m/m ASTM D 5373 39,45 58,76 Vodonik %m/m ASTM D 5373 2,23 3,33 Azot %m/m ASTM D 5373 0,36 0,53 Kiseonik %m/m ASTM D 3176 23,21 34,57 Gornja toplotna moć kJ/kg BS EN 14918 12.989 19,347 Donja toplotna moć kJ/kg BS EN 14918 11.773 18,661 Sumpor ukupni %M/M ASTM D 3177 0,19 0,28 Sumpor u pepelu %m/m ASTM D 1757 0,07 0,1 Sumpor sagorivi %m/m INS 8061058 0,12 0,18 Hlor %v/v JUS B:118.342 Ispod 0,001 Ispod 0,001 3.3. Voda U toku rada kotlovnice na biomasu će se koristiti sirova voda koja će se dovoditi cjevovodom do kotlovnice iz postojećeg bazena sirove vode. Bazen sirove vode se nalazi u krugu fabrike i dovoljnog je kapaciteta da zadovolji potrebe kotlovnice. Količina sirove vode koja se može dopremiti za potrebe rada kotlovnice na biomasu može iznositi maksimalno do 22 m3/h. U sklopu novoprojektovanog objekta kotlovnice na biomasu, da bi se zadovoljili zahtjevi kvaliteta napojne kotlovske vode, biće instalirana linija za preradu sirove vode kapaciteta 12 m3/h demineralizovane vode za napajanje kotla. 3.4. Električna energija Objekat će se napajati električnom energijom iz postojeće TS „KOTLOVNICA“ 10/0,4 kV, 1000 kVA koja raspolaže neophodnom rezervom za napajanje kotlovnice na bio masu.




Napajanje glavnog razvodnog ormana kotlovnice predviđeno je sa rezervnog izvoda opremljenog kompaktnim prekidačem NSX 400/350A u TS „Kotlovnica“, kablom tipa 2×PP00-A 4×150 mm². Za razvodni orman dizel električnog agregata, sa automatskim prebacivanjem napajanja, RO-ATS predviđen je poseban izvod takođe iz TS „Kotlovnica“, sa izvoda 100/50A kablom tipa PP00 4×25mm² Kablovi se vode podzemno kroz instalacione cevi.

4) Opis izvora emisija iz postrojenja Osnovna zagađenja koja se mogu pojaviti kao rezultat rada kotlovnice na biomasu su različite emisije zagađujućih materija u vazduh, vodu i zemlju, zatim povišen nivo buke i vibracije te narušene pejzažne karakteristike. 4.1. Izgradnja pogona U toku izgradnje objekata doći će do:

1. Povećanih emisija otpadnih dimnih gasova koji nastaju sagorijevanjem goriva u motorima građevinskih mašina i mehanizacije (NOx , CO2, CO, SO2, čađ i dr.);

2. Razvijanja prašine sa gradilišta radom mehanizacije i transportom materijala; 3. Povećanog nivoa buke koja nastaje radom mašina i aktivnostima na izgradnji objekta; 4. Procurivanja naftnih derivata neposredno u zemljište, čime se u većoj ili manjoj mjeri može

kontaminirati zemljište i time ugroziti površinske i podzemne vode; 5. Nakupljanja komunalnog, građevinskog i drugog otpada.

Izduvne gasove kao produkte sagorijevanja naftnih derivata dobijamo iz motora sa unutrašnjim sagorijevanjem koji su prisutni kod građevinskih mašina. Produkti sagorijevanja nafte i njenih derivata su opasni dimni gasovi (NOx , CO2, CO, SO2, čađ i dr.). Negativni uticaj ugljenmonoksida na ljude prvenstveno se ogleda kroz njegovo vezivanje sa hemoglobinom čime se istiskuje kiseonik (gušenje). Gas ugljendioksid se vezuje za stvaranje efekta staklene bašte i povišene temperature u atmosferi. Azotdioksid je posebno štetan za disajne organe. Jedinjenja sumpora svoje negativno dejstvo prvenstveno izražavaju sjedinjeni sa česticama prašine utičući na sluzokožu i disajne puteve. Sumpordioksid ima najveće razorno dejstvo na građevinske materijale. Pod zagađenim vazduhom podrazumijeva se vazduh koji sadrži materije štetne za čovjekov organizam, floru, faunu, prirodna i čovjekovim radom stvorena dobra u količinama i koncentracijama iznad količina sadržanih u čistom vazduhu, te iznad granica propisanih Zakonom i propisima donesenim o kvalitetu vazduha. Prašina se, usljed transporta materijala, očekuje u ljetnom periodu izgradnje pogona usljed male vlažnosti. Transportna sredstva i građevinske mašine svojim djelovanjem i kontaktom sa prirodnim materijalima – zemljom u sušnom periodu produkuju prašinu. U slučaju transporta sipkog materijala (zemlje, pijeska, šljunka) može doći do rasipanja materijala odnosno da emisije prašine. Povećan nivo buke se očekuje usljed rada mašina i aktivnosti na izgradnji objekta. Sa tim u vezi moguće je procurivanje naftnih derivata neposredno u zemljište. Do procurivanja nafte i naftnih derivata može doći radi nesavjesnog održavanja mašina, kvara mašina, ili neadekvatnog skladištenja goriva, ulja ili maziva. Boravkom radnika se svakako produkuju određene količine komunalnog otpada, a održavanjem gradilišta i mašina se stvara i ostali otpad (metalni, zauljeni,...).




4.2. Eksploatacija pogona U toku eksploatacije pogona očekuju se uticaji na vazduh, vodu, zemlju, biljni i životinjski svijet, te povećan intenzitet buke. 4.2.1. Uticaj na vode i zemljište Kišnica (oborinske vode) Kišnica (oborinske vode) će se olucima za kišnu kanalizaciju skupljati sa krovova objekta i bez miješanja sa drugim vodama ispuštati u prirodu. Površinske vode sa novoprojektovane protivpožarne saobraćajnice oko predmetnog objekta će se odvoditi u kolektor atmosferske kanalizacije koji se nalazi u neposrednoj blizini objekta i dalje u javnu kanalizacionu mrežu. Na lokaciji neće biti nikakvih transportnih i saobraćajnih aktivnosti te nije potrebno dodatno prečišćavanje površinskih voda. Fekalna kanalizacija U krugu fabrike postoji kolektor fekalne kanalizacije koji se nalazi u neposrednoj blizini objekta i na njega je predviđeno priključivanje sanitarnog čvora i čajne kuhinje novoprojektovane kotlovnice na biomasu. Fekalne vode će se dalje priključiti na fekalnu kanalizaciju kompleksa za proizvodnju ulja “Bimal” d.d. Sanitarna mreža U neposrednoj blizini novoprojektovanog objekta se nalazi vodovodni šaht sa cijevima prečnika dn110 mm. U ovom šahtu je predviđeno priključenje objekta za potrebe sanitarne vode. Otpadna voda iz procesa U toku rada kotlovnice, potrebno je povremeno izbacivanje naponje vode sa dna kotla kako bi se otklonile moguće mehaničke nečistoće i taj proces se naziva odmuljivanje kotla. Kotao se nakon toga nadopunjuje demineralizovanom napojnom vodom. Bez obzira na to kakav se način obrade napojne vode primjenjuje, nužno je povremeno, u određenim razmacima (zavisno od kvaliteta napojne vode), odsoljavanje kotla radi ispuštanja muljevitog taloga, suspendovanih čestica željeznog i bakarnog oksida nakupljenih iz napojnog sistema i otopljenih soli koje se koncentrišu u vodi (ugušćavaju) zbog stalnog isparavanja. Na taj način se održava čistoća, odnosno kvalitet vode u dopuštenim granicama unutar kotla. U krugu fabrike postoji kolektor tehnološke kanalizacije koji se nalazi u neposrednoj blizini novoprojektovanog objekta kotlovnice na biomasu i u njemu je predviđeno priključivanje svih tehnoloških otpadnih voda iz predmetnog objekta. Tehnološke otpadne vode u ovom slučaju su vode nastale pražnjenjem i odmuljivanjem i odsoljavanjem kotla. One će se upuštati u odmuljnu jamu, koja se nalazi pored objekta kotlovnice na biomasu, a iz nje se upuštati u pomenuti kolektor tehnološke kanalizacije. Kapacitet proizvodnje ovih otpadnih voda je 4 m3/h i njihova maksimalna temperatura može da iznosi 50oC. Tehnološke otpadne vode se dalje odvode u primarni prečistač otpadnih voda kompleksa za proizvodnju ulja “Bimal” d.d. U toku rada postrojenja i pripadajuće mašinske opreme koriste se razni tipovi ulja i maziva. Prerađena ulja i maziva potrebno je deponovati u za to predviđene spremnike, pri tome paziti da ne dođe do prosipanja. Spremnike držati na za to predviđenim mjestima. Spremnike prazniti po potrebi od strane za to ovlaštene organizacije.





Čvrsti otpad U samom procesu rada nastaju određene količine čvrstog organskog i neorganskog otpada kao što su: ostaci od hrane, krpe, papir, plastika, staklo i sl. prilikom čišćenja i održavanja objekta. Na lokaciji će biti postavljeni kontejneri za prikupljanje komunalnog otpada, kao i kontejner za odvojeno prikupljanje eventualno opasnog otpada (zamašćena i zauljena ambalaža naftom i njenim derivatima, zamašćene i zauljene krpe, neonke ili živine lampe, fluoroscentne sijalice, akumulatori i baterije).

Tabela Vrste otpada koji se javlja u pogonu kotlovnice na biomasu prema katalogu otpada

Šifra Naziv otpada 10 OTPADI IZ TERMIČKIH PROCESA

10 01 otpadi iz energana i drugih postrojenja za sagorijevanje (osim 19)

10 01 01 šljaka i prašina iz kotla (izuzev prašine iz kotla navedene u 10 01 04)

15 OTPADNA AMBALAŽA, APSORBENSI, MATERIJALI ZA UPIJANJE, FILTERSKI

MATERIJALI I ZAŠTITNA ODJEĆA KOJA NIJE SPECIFIKOVANA NA DRUGI NAČIN

15 01 ambalaža (uključujući posebno sakupljenu ambalažu u komunalnom otpadu) 15 0 1 01 ambalaža od papira i kartona 15 01 02 ambalaža od plastike 15 01 03 ambalaža od drveta 15 01 04 ambalaža od metala 15 01 06 miješana ambalaža 15 01 07 staklena ambalaža

15 01 10* ambalaža koja sadrži ostatke opasnih materija ili je onečišćena opasnim materijama 15 02 apsorbensi, filterski materijali, materijali za upijanje i zaštitna odjeća

15 02 02* apsorbenti, materijali za filtere (uključujući filtere za ulje koji nisu drugačije specifikovani), krpe za brisanje, zaštitna odjeća, koji su kontamirani opasnim supstancama

15 02 03 apsorbenti, materijali za filtere, krpe za brisanje, zaštitna odjeća koja je drugačija od 15 02 02* 16 OTPAD KOJI NIJE DRUGDJE SPECIFIKOVAN U KATALOGU

16 06 01* olovne baterije 16 06 05 ostale baterije i akumulatori

20 KOMUNALNI OTPAD (OTPAD IZ DOMAĆINSTAVA I SLIČNI OTPAD IZ

INDUSTRIJSKIH I ZANATSKIH POGONA I IZ USTANOVA) UKLJUČUJUĆI ODVOJENO SAKUPLJENE SASTOJKE

20 01 odvojeno skupljeni sastojci (osim 15 01) 20 01 08 biorazgradivi otpad iz kuhinja i kantina

Napomena: Opasni otpad u Katalogu otpada ima oznaku zvijezdice (*) Očekuje se, nakon izgradnje kotlovnice, nakupljanje pepela, prašine i šljake kao produkta sagorijevanja biomase. Projektom se predviđa automatsko i zasebno prikupljanje i transportovanje pepela iz različitih zona. Pepeo i šljaka nastali u ložištu i prikupljeni ispod i sa kraja rešetke za sagorijevanje će se transportovati do prihvatnog bunkera. Ovaj pepeo nije štetan po okolinu i sadrži značajnu količinu hranjivih materija te se može koristiti kao đubrivo za poljoprivredu ili za obogaćivanje šumskog tla. Kako je predviđeno sagorijevanje poljoprivredne biomase, predviđa se zasebno prikupljanje ciklonskog i filterskog pepela koji može sadržati nešto veću količinu teških metala. Ciklonski pepeo se može miješati sa pepelom iz ložišta ili odlagati na deponiju sa filterskim pepelom. Filterski pepeo se može odlagati na deponiji u dogovoru sa ovlaštenom komunalnom službom ili koristiti kao sirovina u industriji (metalurška industrija, proizvodnja betona, cementa, praškastih hidrauličkih veziva,…). Očekuje se da će u toku rada nastajati 80 mas.% pepela iz ložišta i 20 mas.% pepela iz multiciklona i elektro filtera.





Komunalni otpad će zbrinjavati komunalna služba. U ovaj komunalni otpad ne ulazi drvo koje se koristi kao ogrev i ostaci od ishrane radnika koji se mogu koristiti za ishranu domaćih životinja. Opasan otpad će se odvojeno sakupljati u zaseban kontejner sa poklopcem, smješten na vodonepropusnom natkrivenom mjestu, i zbrinjavati od strane za to nadležne institucije. 4.2.2. Uticaj na vazduh Pod aerozagađenjem podrazumijevamo sve one toksične ili netoksične primjese, nastale usljed čovjekove proizvodne djelatnosti. Primjese dospijevaju u vidu gasova, para ili heterogenih disperznih sistema – prašine, dima, magle itd., u koncentracijama koje su iznad propisanih ili utvrđenih normi u Pravilniku o graničnim vrednostima kvaliteta vazduha. Provjetravanjem objekta, pomoću ventilatora i prozora, se u atmosferu ispušta vazduh koji sadrži određene količine ugljen dioksida, vodene pare, tragova amonijaka, merkaptana i sl. Emisije u vazduh su emisije iz kotlovnice na biomasu. Izduvni gasovi iz kotlovnice su produkti sagorijevanja biomase, a to su: ugljen dioksid i ugljen monoksid, oksidi sumpora, azotovi oksidi, čađ,... Pri sagorijevanju čvrstog goriva javlja se određena količina dimnih gasova čiji sastav i količina zavisi od vrste i kvaliteta goriva kao i kapaciteta kotla. Prečišćavanjem dimnih gasova smanjujemo količinu letećeg pepela pa se samim tim sprečava da se čestice šire po okolini. Produkti sagorijevanja iz predmetne kotlovnice će se, prije ispuštanja u atmosferu, prečistiti preko multiciklonskog otprašivača dimnih gasova i elektrostatičkog filtera. Prečišćavanje, odnosno izdvajanje čestica prašine iz dimnih gasova pomoću centrifugalne sile odvija se u vertikalnim cijevima multiciklona. Multicilkon je namjenjen otprašivanju dimnih gasova i smanjivanju koncentracije čađi i prašine na koncentracije od max. 150 mg/m3 za čestice veće od 9 mikrona. Elektrostatički otprašivač (filter) dimnih gasova služi za finalno prečišćavanje dimnih gasova od letećeg pepela. Donja trećina bunkera elektrostatičkog otprašivača (filtera) će biti grijana preko grejnog kabla kako bi se spriječilo lijepljenje prašine za zidove usljed kondenzacije. 4.2.3. Buka i pejzažni izgled Glavni izvori buke na lokaciji su radne aktivnosti vezane za rad kotlovnice. (rad transportera ljuske, ciklone, kompresori, agregati). Vizuelni nedostaci će se ublažiti uređenjem komunikacionih, manipulativnih i slobodnih površina. Vanjsko uređenje predmetnog pogona će biti kompletno (okapnice, oluci, fasada). Manipulativni prostor će biti betoniran (asfaltiran) sa izgrađenim drenažnim sistemom za odvodnju površinskih voda. Vizuelni nedostaci se ublažavaju stalnim nadgledanjem i održavanjem vanjskog uređenja.

5) Opis stanja lokacije na kojoj se postrojenje nalazi 5.1. Opis postojećeg stanja životne sredine na datoj lokaciji Kotlarnica na biomasu sa pripadajućim manipulativnim površinama i infrastrukturnim instalacijama investitora “Bimal” d.d. Brčko će se nalaziti na katastarskim parcelama broj: 4230/2, 4007/1 i 4007/7 katastarske opštine KO Brčko 1. Fabrički kompleks BIMAL d.d. u Brčkom nalazi se u ulici Bijeljinska 9. Glavni ulaz u fabričku cjelinu nalazi se na jugozapadnoj strani kompleksa i pristupa mu se iz lokalne saobraćajnice koja je




upravna na Uzunovićevu ulicu. Objekat kotlarnice na biomasu pozicioniran je u centralnoj zoni kompleksa. Prilaz objektu je obezbjeđen sa manipulativnih platoa oko objekta i lokalne saobraćajnice u okviru kompleksa. Oko objekta se nalazi trotoar, platoi za manipulaciju i smještaj spoljne opreme kao i protivpožarna saobraćajnica koja obezbjeđuje prilaz vatrogasnom vozilu. Predmetna lokacija se nalazi u Zoni rada i industrije u Brčkom. Zona rada i industrije ima kanalizacioni sistem te se zbrinjavanje otpadnih voda vrši priključivanjem na isti. Kompleks za proizvodnju ulja “Bimal” kojem pripada predmetna lokacija ima svoj sistem za prečišćavanje površinskih i procesnih otpadnih voda. Elektrosnabdijevanje je iz postojeće TS „KOTLOVNICA“ 10/0,4 kV, 1000 kVA koja raspolaže neophodnom rezervom za napajanje kotlovnice na bio masu. Susjedni objekti predmetnoj kotlovnici u neposrednom okruženju skladište ljuske sa istoka, kotlovnica na mazut sa juga, radionica sa magacinom sa zapada i industrijski kolosjek sa sjevera. Sa sjeverne strane ove grupe objekata vrši se prosjecanje saobraćajnice te njeno spajanje sa postojećim internim saobraćajnicama





Slika. Industrijska zona – isječak Google earth

Slika Google earth sknimak predmetne lokacije

S

Predmetna kotlovnica

predmetna kotlovnica

Bimal

Bimal

Šećerana

Žitopromet

S

skladište ljuske radionica

kotlovnica

skladište proizvoda

up. zgrada

interna saobraćajnica

kotlovnica





U neposrednoj blizini nema istorijsko - kulturnih spomenika, kao ni staništa ugroženih biljnih i životinjskih vrsta. U blizini postrojenja ne nalazi se bilo kakvo arheološko nalazište ili slično osjetljivo područje 6) Opis prirode i količine predviđenih emisija iz postrojenja u sve dijelove životne

sredine kao i identifikacija značajnih uticaja na životnu sredinu Dajemo sažeto mišljenje o mogućim uticajima predmetnog objekta na životnu sredinu i minimumu potrebnih mjera za zaštitu životne sredine. U toku rada u predmetnom pogonu, mogući su sljedeći uticaji na životnu sredinu, odnosno ekološki akcidenti: - Zagađivanje atmosfere produktima sagorijevanja biomase; - Mogućnost zagađenja podzemnih i površinskih voda usljed neadekvatnog zbrinjavanja

otpadnog materijala i otpadnih voda; - Mogućnost zagađenja zemljišta usljed neadekvatnog zbrinjavanja otpadnog materijala i

otpadnih voda; - Mogućnost zagađenja podzemnih voda u slučaju akcidentnih situacija; - Mogućnost zagađenja zemljišta u slučaju akcidentnih situacija; - Prosipanje tereta (raznog).

Tabela Emisije i porijeklo zagađenja Emisije iz postrojenja Porijeklo zagađenja

Prašina i štetni gasovi na lokaciji rad kotlovnice na biomasu

Buka rad kotlovnice na biomasu

Vizuelni nedostaci izgled kompleksa (fasade, krov, urednost manipulativnog prostora, prašina na zelenilu...)

Zagađenje tla izlivanje otpadnih voda od odmuljivanja i odsoljavanja kotla, izlivanje nafte i naftnih derivata, taloženje prašine

Zagađenje voda spiranje terena, izlivanje otpadnih voda od odmuljivanja i odsoljavanja kotla, izlivanje nafte i naftnih derivata

6.1. Emisije u zemljište Jedan od najvažnijih prirodnih resursa i elemenata životne sredine je tlo. Efekte različitih negativnih uticaja (različiti po vremenu trajanja, porijekla aktivnosti koje rezultuju negativnim efektima, vremenu trajanja negativnih efekata i sl.) možemo podijeliti na: - Zagađenje zemljišta - Degradacija zemljišta - Devastacija zemljišta Zagađenje zemljišta Zagađenje zemljišta različitim organskim i neorganskim materijama koje dospijevaju u zemljište bilo prirodnim putem (atmosferske padavine, aerosedimentacija) ili putem aktivnosti antropogenih faktora (zaštita poljoprivrednih kultura sa pesticidima, herbicidima, deponije različitog otpada) dovodi do promjene hemizma tla koje utiče na floru, faunu i samog čovjeka. Degradacija zemljišta Promjene prirodnih karakteristika zemljišta (geološke, reljefne, pejzažne, biljni i životinjski svijet) u procesu korištenja tla u različite namjene (poljoprivredno, građevinsko zemljište) dovodi do određenog stepena degradacije zemljišta, uglavnom trajnog karaktera, koji ima za posljedicu narušavanje prirodnih eko sistema, pejzažnih karakteristika, klimatske promjene a samim tim i životne sredine. Devastacija zemljišta





Devastacija zemljišta kao krajnji oblik degradacije zemljišta, pretežno je uzrokovan veoma intenzivnim privrednim i industrijskim i drugim aktivnostima (rudnici površinskog kopa, deponije otpada, erozija zemljišta izazvana neplanskom sječom šuma). Adekvatnim planskim rješenjima upotrebe i korištenja zemljišta, primjenom savremenih tehničkih i tehnoloških rješenja uz što veći stepen uvažavanja prirodnih procesa moguće je riješiti nastali konflikt potreba i mogućnosti. 6.1.1. Čvrsti otpad i zagađenje zemljišta U samom procesu rada kao i prilikom održavanja i čišćenja objekta, nastaju određene količine čvrstog organskog i neorganskog otpada kao što su: ostaci od hrane, krpe, papir, plastika, staklo i sl. Papirni otpad – karton, papirne vreće... PVC - najlon, vreće... Drveni otpad - palete, gajbe... Metalni otpad - konzerve, kante, limenke... Opasan otpad - zauljen, zamašćen otpad, baterije i akumulatori, neonke, fluoroscentne i

halogene sijalice (lampe) Nastali čvrsti otpad prilikom rada pogona će uglavno sačinjavati pepeo i šljaka nastali u ložištu i prikupljeni ispod i sa kraja rešetke za sagorijevanje koji se transportuju do prihvatnog bunkera. Ovaj pepeo nije štetan po okolinu i sadrži značajnu količinu hranjivih materija te se može koristiti kao đubrivo za poljoprivredu ili za obogaćivanje šumskog tla. Sastav pepela Pepeo dobijen sagorijevanjem biomase sadrži značajnu količinu hranjivih materija (nutrienti) pa je potrebno uzeti u obzir mogućnost njegovog korišćenja kao poljoprivrednog đubriva. Tabela Prosječni sadržaji hranjivih materija u pepelu m% (u suvom pepelu) Element Pepeo iz ložišta Leteći pepeo iz MC Leteći pepeo iz filtera Srednja

vrijednost St.dev. Srednja

vrijednost St.dev. Srednja

vrednost St.dev.

CaO 7.8 7.0 5.9 6.0 1.2 1.0 MgO 4.3 4.2 3.4 3.2 0.7 0.4 K2O 14.3 14.0 11.6 12.7 48.0 47.0 P2O5 2.2 9.6 1.9 7.4 1.1 10.3 Na2O 0.4 0.5 0.3 0.3 0.5 0.3 Koncentracija teških metala u pepelu prikazana je u sljedećoj tabeli. Koncentracija lako isparljivih i relevantnih metala po pitanju ekologije (Zn, Cd, Pb) je značajno veća u filterskom pepelu. Tabela Srednja koncentracija teških metala u mg/kg (suvog pepela) Element Pepeo iz ložišta Leteći pepeo iz MC Leteći pepeo iz filtera Cu 17.0 26.0 44.0 Zn 75.0 172.0 520.0 Co 2.0 1.0 < 1.0 Mo < 10.0 < 10.0 10.0 As < 5.0 < 5.0 22.0 Ni 4.0 < 2.5 < 2.5 Cr 13.5 17.5 6.8 Cd 0.2 1.8 5.2 V < 10.0 < 10.0 < 10.0 Hg < 0.1 < 0.1 0.7 Koncentracija organskih zagađivača je niska i ekološki bezopasna (PCDD/F, PAH). Tabela Očekivane količine pepela (kg/h) pri različitim sadržajem pepela Kotao / Kapacitet Min sadržaj pepela Max sadržaj pepela Prosječni sadržaj




(% s.g) (% s.g) pepela (% s.g.)

Parni kotao 0,5 3,5 2,0 12t/h 15,4 kg/h 77 kg/h 46 kg/h

Pri očekivanim radnim parametrima postrojenja može se očekivati da će godišnja količina pepela (≈ 8000 h) iznositi oko 92 – 460 t/god. Napomena: predmetni kotao je tipski, svi gore navedeni podaci su dati po proizvođačkoj specifikaciji. Očekuje se, nakon izgradnje kotlovnice, nakupljanje pepela, prašine i šljake kao produkta sagorijevanja biomase. Projektom se predviđa automatsko i zasebno prikupljanje i transportovanje pepela iz različitih zona. Pepeo i šljaka nastali u ložištu i prikupljeni ispod i sa kraja rešetke za sagorijevanje će se transportovati do prihvatnog bunkera. Ovaj pepeo nije štetan po okolinu i sadrži značajnu količinu hranjivih materija te se može koristiti kao đubrivo za poljoprivredu ili za obogaćivanje šumskog tla. Kako je predviđeno sagorijevanje poljoprivredne biomase, predviđa se zasebno prikupljanje ciklonskog i filterskog pepela koji može sadržati nešto veću količinu teških metala. Ciklonski pepeo se može miješati sa pepelom iz ložišta ili odlagati na deponiju sa filterskim pepelom. Filterski pepeo se može odlagati na deponiji u dogovoru sa ovlaštenom komunalnom službom ili koristiti kao sirovina u industriji (metalurška industrija, proizvodnja betona, cementa, praškastih hidrauličkih veziva,…). Očekuje se da će u toku rada nastajati 80 mas.% pepela iz ložišta i 20 mas.% pepela iz multiciklona i elektro filtera. Tokom rada pogona nastajaće i značajna količina komunalnog otpada, otpadne ambalaže i eventualno iskorištenih priručnih sredstava za čišćenje i održavanje predmetnog postrojenja i transportnih sredstava. Odlaganje nastalog čvrstog komunalnog otpada će se vršiti privremeno do konačnog deponovanja (komunalna služba), na prostoru predviđenom za odlaganje čvrstog otpada u okviru predmetne parcele. Takođe, nastajaće i određene količine eventualno opasnog otpada (zamašćena i zauljena ambalaža naftom i njenim derivatima, zamašćene i zauljene krpe, neonke ili živine lampe, fluoroscentne sijalice, akumulatori i baterije). Odlaganje nastalog opasnog otpada će se vršiti privremeno do konačnog deponovanja (ovlaštena služba), na prostoru predviđenom za odlaganje opasnog otpada u okviru predmetne parcele. 6.2. Emisije u vodu Pod pojmom otpadna voda smatra se upotrebljena voda u naseljima i industriji kojoj su promijenjena fizička, hemijska i biološka svojstva tako da se ne može koristiti u poljoprivredi niti u druge svrhe. Po drugoj definiciji otpadna voda je kombinacija tečnosti i otpadnih materija u njoj iz domaćinstava, komercijalnih zgrada, industrijskih postrojenja, i institucija u kojima mogu biti prisutne podzemne, površinske i oborinske vode. Zbog raznovrsnosti i broja primjesa i zagađenja u vodi izvršena je klasifikacija polutanata prema različitim karakteristikama.

Tabela Pregled polutanata u vodi i njihov značaj

Polutant Uticaj i značaj FIZIČKI POLUTANTI

Suspendovane materije Imaju osobine taloženja i stvaranja anaerobnih uslova, te estetski značaj. HEMIJSKI POLUTANTI

Biorazgradljive organske materije

Sastoje se uglavnom od proteina, karbohidrata i masti. Definišu se preko biohemijske potrošnje kiseonika (BPK5) i hemijske potrošnje kiseonika (HPK). Dovode do smanjenja i gubitka kiseonika i razvoja septičkih uslova.





Nutritijenti (hranjive materije)

Ugljik, azot i fosfor su bitne materije za rast mikroorganizama i dovode do njihovog neželjenog razvoja. Ispuštanje u većim količinama na zemljište mogu dovesti do zagađenja podzemnih voda.

Rezistentne organske materije

Otporne na uobičajene biološke metode obrade. To su uglavnom površinski aktivne materije (deterdženti), fenoli i pesticidi.Imaju negativan uticaj na živi svijet.

Teški metali Pokazuju toksične karakteristike na živi svijet. Otopljene neorganske

materije Neorganski sastojci kao što su kalcij, natrij, sulfati pokazuju negativne efekte prisustvom u vodi.

Biološke patogene klice Patogeni organizmi koji prouzrokuju zarazne bolesti i epidemije

Osnovni vidovi zagađenja površinskih i podzemnih voda su uglavnom posljedica spiranja terena nakon padavina ili ispust netretirane fekalne kanalizacije odnosno otpadnih voda. Do zagađenja može doći usljed neadekvatnog zbrinjavanja otpadnog materijala ili kao posljedica odbacivanja organskih ili neorganskih otpadaka, te prosipanja raznog materijala. Tabela Podjela primjesa u vodi prema fazno disperznom stanju

Het

erog

eni s

iste

mi

Susp

enzi

je

Čine je nerastvorljive primjese koje sa vodom stvaraju suspenzije, emulzije ili pjene.Ove primjese

daju vodi mutnoću i boju

Za uklanjanje ovih materija iz vode uglavnom se koriste metode zasnovane na

sili gravitacije i sili adhezije.U sastav materijala koji se koriste ulaze glina, karbonatne stijene, mulj, sitni pijesak, hidroksidi metala, organske materije,

plankton, vlakna i sl.

Kol

oidn

i ra

stvo

ri

Čine ga hidrofilni i hidrofobni koloidi kao i visokomolekularna jedinjenja. Tu spadaju mineralne i organomineralne čestice tla i zemljišta, huminske

materije, virusi i drugi organizmi slični po dimenzijama

Uklanjanje se vrši rušenjem koloidnih sistema uz dodatak hemijskih reagenasa

Hom

ogen

i sis

tem

i

Mol

ekul

arni

ra

stvo

ri

Predstavljaju ih u vodi rastvoreni gasovi i organska jedinjenja kako biološkog tako i antropogenog

porijekla. Ovde pripadaju izlučevine živih organizama (fekalije), produkti razgradnje umrlih organizama, a takođe i fenolo, alkoholi, aldehidi i

druga organska jedinjenja.

Uklanjaju se biološkim metodama obrade otpadnih voda

Jons

ki

rast

vo r Sačinjavaju ih jedinjenja koja sa vodom čine rastvor elektrolita kao što su neorganske soli, kiseline i baze.

Uklanjaju se hemijskim metodama obrade otpadnih voda

Zagađenje vode je rezultat oslobađanja slane vode iz postrojenja za pripremu vode, odmuljavanja kotlova i odsoljavanja parnih kotlova, i sanitarnog otpada iz postrojenja. Otpadna voda uglavnom sadrži, baze, suspendovane čestice i soli. Voda koja se koristi za dobijanje pare u kotlu mora da ispuni zahtjeve koje je propisao proizvođač opreme. Za pripremu vode predviđa se sistem reverzne osmoze. Tabela Procjena gubitaka vode u postrojenju Kotao srednja max Količina vode pri odmuljivanju i odsoljavanju parnog kotla kg/h 500 1200 Količina vode na izlazu iz sistema za pripremu vode kg/h 5000 8800 Tabela Ispuštanje i tretiranje otpadnih voda

Otpadna voda Količina (t/h) Faktor zagađenja Način tretiranja Odvod

Odmuljavanje i odsoljavanje parnog kotla, 0,5-1,2 Temperatura,

suspendovane čestice Hlađenje Ekspander odsoljavanja i sud za hlađenje vode

Hemijska priprema vode 5-8,8 - - PPOV





Napomena: predmetni kotao je tipski, svi gore navedeni podaci su dati po proizvođačkoj specifikaciji. Tretman otpadnih voda sa osmoze je nepotreban jer zadovoljava parameter za ispuštanje u javnu kanalizaciju (u skladu sa izvještaju o ispitivanju br.65/19 od 06.03.2019.) U krugu fabrike postoji kolektor tehnološke kanalizacije koji se nalazi u neposrednoj blizini novoprojektovanog objekta kotlovnice na biomasu i u njemu je predviđeno priključivanje svih tehnoloških otpadnih voda iz predmetnog objekta. Tehnološke otpadne vode u ovom slučaju su vode nastale pražnjenjem i odmuljivanjem i odsoljavanjem kotla. One će se upuštati u odmuljnu jamu, koja se nalazi pored objekta kotlovnice na biomasu, a iz nje se upuštaju u pomenuti kolektor tehnološke kanalizacije. Kapacitet proizvodnje ovih otpadnih voda je oko 5-10 m3/h i njihova maksimalna temperatura može da iznosi 50oC. Tehnološke otpadne vode će se dalje odvoditi u primarni prečistač otpadnih voda kompleksa za proizvodnju ulja “Bimal” d.d. Otpadne vode prije ulaska u javnu kanalizacionu mrežu moraju da zadovolje kvalitet propisan u Pravilniku o uslovima za ispuštanje otpadnih voda u javnu kanalizaciju ("Službeni glasnik Republike Srpske", broj: 44/01), odnosno u istom su date granične vrijednosti i dozvoljene koncentracije opasnih i štetnih materija u otpadnim vodama koje se mogu ispuštati u javnu kanalizaciju. 6.3. Emisije u vazduh 6.3.1. Analiza kvaliteta vazduha Navedena mjerenja kvaliteta vazduha se vrše na osnovu Zakona o zaštiti vazduha (“Službeni glasnik Brčko Distrikta BiH'', br. 25/04, 1/05, 19/07 i 9/09), Pravilnika o monitoringu kvaliteta vazduha ("Službeni glasnik Brčko Distrikta BiH ", br. 30/06), Pravilnika o graničnim vrijednostima emisije zagađujućih materija u vazduh ("Službeni glasnik Brčko Distrikta BiH ", br. 30/06) i Pravilnika o graničnim i ciljanim vrijednostima kvaliteta vazduha, pragovima informisanja i uzbune ("Službeni glasnik Brčko Distrikta BiH ", br. 18/11). Mjerenje kvaliteta vazduha se vrši 8-časovnim ili 24-časovnim uzorkovanjem na lokaciji predmetnog pogona. Vrše se mjerenja koncentracija relevantnih pokazatelja kvaliteta vazduha (što uključuje mjerenje koncentracija Azotovih oksida, Ugljikovih oksida, Sumpor dioksida, Ukupno lebdeće čestice i ozon) i mjerenje mikroklimatskih parametara (temperatura, pritisak, vlažnost i strujanje vazduha) Mjerenje kvaliteta vazduha obavljaju ovlaštene institucije. Mjerenja kvaliteta vazduha na lokaciji vršiti jednom u tri godine. 6.3.2. Mjerenje emisija iz kotlovnice Parno kotlovsko postrojenje kapaciteta 12 t/h suvozasićene vodene pare spada u srednja postrojenja za sagorijevanje i kao takva moraju da ispune važeće zakonske regulative. Sagorijevanje biomase uglavnom utiče na životnu sredinu preko emisije dimnih gasova u atmosferu. U zavisnosti od sastava dimnih gasova mogu se razmatrati uticaji na lokalnu, regionalnu i globalnu životnu sredinu. Lokalna životna sredina je uglavnom pod uticajem emisionih čestica i drugih komponenti koje su prouzrokovane nepotpunim sagorijevanjem. Na regionalnu životnu sredinu pretežno utiče emisija NOx i SO2. Globalna životna sredina je pod uticajem gasova koji izazivaju efekat staklene bašte – CO2. Količina zagađivača koja se emituje u atmosferu iz različitih tipova zagađivača biomasom u velikoj mjeri zavisi od implementirane tehnologije sagorijevanja, svojstva goriva, uslova procesa sagorijevanja i primjenjenih primarnih i sekundarnih mjera za smanjenje emisije.




http://skupstinabd.ba/sr/index.php?option=com_weblinks&task=view&catid=142&id=382



Mjere za redukciju emisije koje su razvijene za sagorijevanje fosilnih goriva takođe se mogu primijeniti na postrojenja za sagorijevanje biomase. Osnovni cilj modernih postrojenja za sagorijevanje biomase je optimizacija i automatizacija procesa sagorijevanja čime se postiže bolje sagorijevanje i smanjuje emisija prije svega produkata nepotpunog sagorijevanja. Da bi se emisija dalje smanjila moraju se primijeniti i sekundarne mjere. Emisije NOx i SOx iz sagorijevanja biomase su uopšteno niske kada se uporede sa sagorijevanjem uglja i nafte. U većini slučajeva nivo NOx emisije može biti značajno smanjen korišćenjem primarnih mjera. Emisija SO2 (sumpor-dioksida) obično nije značajna, zbog niske koncentracije sumpora u biomasi. Sagorijevanje biomase se smatra CO2 neutralnim procesom. Ugljen dioksid iz atmosfere i voda absorbovana iz zemlje se u procesu fotosinteze sjedinjuju formirajući ugljene hidrate koji čine biomasu. Pri sagorijevanju, kiseonik iz atmosfere se jedini sa ugljenikom i oslobađa se ugljen dioksid. Proces je dakle cikličan pošto je CO2 sada dostupan za formiranje nove biomase. Sagorijevanje biomase ne doprinosi efektu staklene bašte (globalnom zagrijavanju). Osnovno gorivo predloženog projekta je ljuska suncokreta. Po iskustvenim podacima sa testiranja, sadržaj pepela varira od 0,5% do 3,5% (u suvom gorivu) i prosječni sadržaj je 1,5%; sadržaj sumpora varira od 0,007% do 0,17% i prosječni sadržaj je 0,03%. Zbog toga što se sadržaj pepela i sumpora u velikoj mjeri mijenja, procjena se računa sa maksimalnim sadržajem. Okolnosti emisije zagađivača ovog projekta se mogu vidjeti u sljedećoj tabeli. Tabela Emisione vrijednosti za parni kotao kapaciteta 12 t/h suvozasićene vodene pare Napomena: predmetni kotao je tipski, svi gore navedeni podaci su dati po proizvođačkoj specifikaciji. Tabela 5.1 Emisioni vrednosti za parni kotao kapaciteta 12t/h suvozasićene vodene pare (postrojenje > 5 MW)

Stavka Jedinica Ljuska suncokreta

Drvna sečka

Dimnjak Visina dimnjaka m 26 26 Prečnik dimnjaka m 1 1

Emisione vrednosti dimnih gasova pri nominalnim kapacitetima kotlova

Koeficijent viška vazduha λ 1,60 1,60

Količina dimnih gasova m3/h 15.275 16.707

Parametri izlaza iz dimnjaka Temperatura dimnih gasova

oC 170 170

Izduvne vrednosti zagađivača vazduha životne sredine

SO2 Koncentracija mg/m3 200 200

Maksimalno dozvoljena koncentracija mg/m3 - -

NOx Koncentracija mg/m3 300 300

Maksimalno dozvoljena koncentracija mg/m3 - -

CO Koncentracija mg/m3 250 250

Maksimalno dozvoljena koncentracija mg/m3 250 250

praškaste materije

Koncentracija mg/m3 20 20 Maksimalno dozvoljena

koncentracija mg/m3 50 50

organske materije

(izražene kao ukupni C)

Koncentracija mg/m3 50 50

Granična vrednost mg/m3 50 50

NAPOMENA: vrijednosti u tabeli su garantovane od strane isporučioca opreme. Na predmetnoj lokaciji potrebno je vršiti mjerenje emisija iz kotlovnice na biomasu. Navedena mjerenja se vrše na osnovu Zakona o zaštiti vazduha (“Službeni glasnik Brčko Distrikta BiH'', br.




25/04, 1/05, 19/07 i 9/09)i Pravilnika o ograničavanju emisije u vazduh iz postrojenja za spaljivanje bio-mase (“Službeni glasnik Brčko Distrkt BiH”, broj 30/06). Mjerenje emisija u vazduh iz postrojenja za sagorijevanje vršiti dva puta godišnje i po nalogu nadležne inspekcije. 6.4. Izvori buke Glavni izvori buke na lokaciji su radne aktivnosti vezane za rad kotlovnice. Propisane vrijednosti buke su definisane u postojećoj Ekološkoj dozvoli za Bimal br. UP-I-22-001968/14, tj. budući da se pogon gradi u samom krugu vrijednost buke i vibracija je propisana na 70dB. Predmetno postrojenje (kotlovnica na biomasu kompleksa uljare „Bimal“ d.d.) se nalazi u zoni VI (označena kao industrijsko, skladišno, servisno i saobraćajno područje bez stanova). Dozvoljeni nivoi buke za zonu VI su predstavljeni u sljedećoj tabeli: Tabela Dozvoljeni nivoi vanjske buke

Zone Zona V

(poslovno, upravno, trgovačko, zanatsko servisno)

Zona VI (industrijsko, skladišno, servisno i saobraćajno područje bez stanova)

Dozvoljenji nivoi vanjske buke (dB)

Dan Noć Dan Noć

65 60 70 70 U smislu navedenog Pravilnika dan podrazumijeva period od 6 do 22 časa, a noć od 22 do 6 časova. Predmetna lokacija prema navedenom pravilniku spada u zonu VI (industrijsko, skladišno, servisno i saobraćajno područje bez stanova) i mjerenja vršiti na definisanim mjestima od strane ovlaštene organizacije u slučaju zahtjeva nadležne inspekcije. 7) Opis predloženih mjera, tehnologija i drugih tehnika za sprečavanje ili ukoliko

to nije moguće, smanjenje emisija iz postrojenja Na osnovu procjene ugroženosti zemlje, vazduha i okolnih vodenih resursa, imajući prvenstveno u vidu lokaciju objekta, njegovu namjenu, fizičko-hemijske osobine materijala sa kojima se manipuliše u objektu, te mogućnosti akcidentnih situacija, predviđamo maksimalno moguće mjere zaštite prirodne sredine u neposrednoj okolini. 7.1. Mjere zaštite u toku izgradnje pogona

- Emisija otpadnih, dimnih, gasova koji nastaju sagorijevanjem goriva u motorima građevinskih mašina, transportnih sredstava i mehanizacije se može smanjiti sljedećim aktivnostima:

- Organizovanjem gradilišta i komunikacije na gradilištu; - Korištenjem tehnički ispravne mehanizacije i mašina; - Redovnim i kvalitetnim održavanjem mehanizacije i mašina; - Otklanjanjem uočenih nedostataka, koji bi mogli uticati na zagađivanje vazduha; - Sprečavanjem nepotrebnog rada mašina; - Sprečavanjem zastoja, blokada saobraćaja transportnih sredstava na gradilištu; - Korištenjem ekološki prihvatljivih goriva (evro-dizel, bezolovni benzin, bio-dizel, TNG).







1. Prašina usljed transporta mašina se očekuje u ljetnom periodu izgradnje pogona usljed

smanjene vlažnosti. Transportna sredstva prije izlaska na lokalni put se moraju osloboditi naslaga zemlje i blata sa pneumatika. Ako bi se radovi vršili po suvom vremenu, potrebno je vlažiti saobraćajnice da ne bi došlo do podizanja prašine. U slučaju transporta sipkog materijala (zemlje, pijeska, šljunka) mora se obezbijediti zaštitna cerada da se spriječi njegovo rasipanje u toku transporta.

2. Povećan nivo buke usljed rada mašina i aktivnosti na izgradnji objekta se takođe može smanjiti:

- Pravilnim organizovanjem gradilišta; - Održavanjem saobraćajnica; - Regulisanjem saobraćaja; - Upotrebom tehnički ispravne mehanizacije i mašina; - Redovnim i kvalitetnim održavanjem mehanizacije i mašina.

3. Procurivanje naftnih derivata u zemljište spriječiti: - Upotrebom tehnički ispravne mehanizacije i mašina; - Redovnim i kvalitetnim održavanjem mehanizacije i mašina; - Držanjem goriva, ulja, maziva u odgovarajućim posudama na određenom mjestu koje je

izdvojeno, natkriveno i izvedeno tako da u slučaju prosipanja nafte i naftnih derivata, prosutu tečnost neće propustiti u zemljište;

- Pretakanje goriva i ulja vršiti na određenoj nepropusnoj površini. 4. Organizovati toalet za radnike sa kontejnerom za prihvat fekalnog otpada i prazniti ga u

dogovoru sa komunalnom službom. Čvrsti komunalni otpad, uključujući ostatke od ishrane radnika, papirnu, plastičnu ambalažu od napitaka i prehrambenih proizvoda sakupljati u poseban kontejner, te ga prazniti u dogovoru sa komunalnom službom. Zauljen i zamašćen otpad naftom i naftnim derivatima (ambalaža od ulja i maziva, uljni filteri i filteri goriva, zamašćene krpe itd.) sakupljati odvojeno i tretirati kao opasan otpad u dogovoru sa komunalnom službom. Drvo iz građevinskog otpada izdvojiti i koristiti kao ogrev. Blok opeku, beton, malter koristiti za nasipanje puta ili odlagati u dogovoru sa komunalnom službom. Zemlju od iskopa razastrijeti i nivelisati na lokaciji.

U skladu sa „Zakonom o zaštiti na radu“, gradilište mora biti tako opremljeno i uređeno da je omogućeno nesmetano i sigurno izvođenje svih radova. O uređenju gradilišta i programiranim mjerama zaštite pri radu na gradilištu sastavlja se poseban elborat u sklopu „Glavnog građevinskog projekta“. U elaboratu su postavljeni zahtjevi za način organizovanja i provođenja mjera zaštite na radu, odnosno uređen je kriterij kojeg se gradilište mora pridržavati. Za sve radove koji se obavljaju na gradilištu, a kod kojih se pojavljuju izvori opasnosti, elaboratom moraju biti utvrđene odgovarajuće mjere zaštite. Ako u toku rada nastupe bitne izmjene u tehnološkom procesu, izmijene se nacrti, ugovori, dopunski radovi i slično, rukovodilac gradilišta dužan je zahtijevati dopunu ili izmjenu dijela elaborata. Elaborat se na gradilištu mora čuvati kao akt trajne vrijednosti. Nakon predaje objekta Investitoru, elaborat se zajedno sa ostalom dokumentacijom prilaže u arhivu. Elaborat mora biti dostupan cjelokupnom tehničkom osoblju na gradilištu, a na zahtjev organa nadzora mora se predočiti na uvid. 7.2. Mjere zaštite u toku eksploatacije pogona 7.2.1. Zaštita voda i zemljišta - Otpadne tehnološke vode od odmuljavanja i osoljavanja kotla i od hemijske pripreme vode spojiti na primarni prečistač otpadnih voda kompleksa za proizvodnju ulja “Bimal” d.d. - manipulativni plato i održavati I uređivati. Atmosferske vode sa krova objekta sprovoditi u prirodu bez miješanja sa drugim vodama. Površinske vode sa platoa odvoditi u kolektor atmosferske kanalizacije koji se nalazi




u neposrednoj blizini objekta i dalje u javnu kanalizacionu mrežu. Na lokaciji neće biti nikakvih transportnih i saobraćajnih aktivnosti te nije potrebno dodatno prečišćavanje površinskih voda. - Na lokaciji postaviti kontejner za prikupljanje eventualno opasnog otpada. Kontejneri moraju biti zatvoreni na vodonepropusnoj površini. Obezbijediti plastične ili metalne kontejnere (kante) za odlaganje otpada. Preporučuje se odvojeno sakupljanje papira radi njegove prodaje kao sekundarne sirovine. Spriječiti nekontrolisano rasipanje otpada i produkcije otpada. - Investitor će obezbijediti ugovore sa komunalnom službom za prikupljanje komunalnog otpada, papira, plastike i sa ovlaštenom institucijom za zbrinjavanje opasnog otpada. - Na lokaciji mora postojati posuda sa adsorbensom (pijesak, ekopor, piljevina). U slučaju prosipanja nafte i njenih derivata od održavanja postrojenja potrebno je adsorbensom pokupiti prosutu tečnost što je moguće prije. Takav materijal je opasan materijal. 7.2.2. Zaštita vazduha, neprijatni mirisi, buka Primjenjuju se primarne i sekundarne mjere smanjenja emisija u vazduh. Pod primarnim mjerama podrazumijevaju se mjere koje se preduzimaju u oblasti pripreme goriva i u ložištu kotla. Sekundarne mjere obuhvataju smanjenje emisije tretiranjem dimnih gasova na izlazu iz kotla. Za razliku od fosilnih goriva, prije svega uglja, biomasa ima znatno manji sadržaj supstanci koje izazivaju zagađenje (sumpor, azot, hlor i teški metali). Iz ovog razloga su uz dobru kontrolu procesa sagorijevanja mjere za smanjenje emisije znatno jednostavnije i praktično se svode na izdvajanje praškastih materija. Primarne mjere:

• Pravilno dimenzionisanje ložišta i rešetke za sagorijevanje. • Automatizovana kontrola procesa sagorijevanja. • Održavanje temperature u ložištu od oko 900oC omogućava potpuno sagorijevanje, a time i

smanjenje emisije CO (ugljen monoksida). • Uvođenje recirkulisanih dimnih gasova u ložište kako bi se održavala temperatura od oko

900oC dovodi do smanjenja emisije azotnih oksida (NOx). • Dodavanje sekundarnog vazduha u velikim impulsima prouzrokuje intenzivno miješanje

dimnih gasova i vazduha i time se obezbjeđuje potpuno sagorijevanje. • Kontrola sadržaja kiseonika u izlaznim dimnim gasovima.

Sekundarne mjere:

• Prethodno odvajanje praškastih materija pomoću multiciklonskog otprašivača. • Finalno odvajanje praškastih materija u elektrostatičkom filtru.

Multiciklon je namjenjen otprašivanju dimnih gasova i smanjivanju koncentracije praškastih materija u dimnim gasovima. Multiciklon se sastoji od većeg broja malih ciklona. Dimni gasovi prolaze kroz male ciklone velikom tangencijalnom brzinom zbog čega dolazi do izdvajanja čvrstih, težih čestica iz dimnih gasova. Multiciklonski otprašivači mogu smanjiti koncentraciju praškastih materija do 150 mg/m3. Separaciona efikasnost

5µm 63,2% 10µm 86,5% 15µm 95,0% 20µm 98,2% 30µm 99,75% 40µm 99,97% Elektrostatički otprašivač dimnih gasova (elektro flter) je namjenjen otprašivanju dimnih gasova i smanjivanju koncentracije čađi i prašine na koncentracije do max 20 mg/mn

3. Dimni gasovi ulaze u




elektro filter horizontalno preko ulaznog priključka, gdje se brzina gasa izjednačava kroz cijelu sekciju pomoću instaliranog sistema za distribuciju gasa, čestice prašine se odvajaju na kolektorskim pločama kada prolaze kroz prostor između elektroda.

Separaciona efikasnost 1µm >99% Izlazna koncentracija čestica ispod 20mg/Nm3

Tabela Iskustvene vrijednosti Separator Multiciklon Elektrofilter Opterećenje (u % od nominalnog) 70-100 70-100 Praškaste materije u dimnim gasovima – na ulazu u separator (mg/mN

3) 2700 800 Praškaste materije u dimnim gasovima – na izlazu iz separatora (mg/mN

3) 800 20 Aerosoli u dimnim gasovima – na ulazu u separator (mg/mN

3) 35-60 35-60 Aerosoli u dimnim gasovima – na izlazu iz separatora (mg/mN

3) 35-60 <8 - Primjenom prethodno navedenih mjera za smanjenje emisija iz kotlovnice za biomasu uklanjaju se i eventualno neprijatni mirisi na lokaciji. - Smanjenje intenziteta buke se postiže redovnim održavanjem radne opreme, kontrolom transporta odnosno rada transportnih sredstava, sprečavanjem nepotrebnog rada motora. 7.2.3. Smanjenje vizuelnih nedostataka Uređenje prostora, održavanje fasade, krovova, čišćenje i održavanje manipulativnog platoa , sadnja visokog i niskog rastinja pozitivno utiču na vizuelni izgled predmetne lokacije. 7.2.4. Ostale mjere Opšte mjere (zaštita na radu i zaštita od požara) Mjere organizacione i higijensko-tehničke prirode a odnose se na održavanje, kontrolu opreme i instalacija, pravilno skladištenje, održavanje šistoće objekta i radnog platoa, kontrolu rada i obučenosti zaposlenog osoblja i dr. Za sprečavanje posljedica nestručnog rukovanja mašinama, uređajima i instalacijama dozvoliti rukovanje samo ovlašćenom i osposobljenom licu, a na vidnom mjestu istaći odgovarajuća uputstva za rukovanje kao i potrebna upozorenja i zabrane. Postrojenja i oprema se moraju redovno čistiti i održavati. Redovno vršiti obaveze iz domena zaštite na radu (pregled sredstava rada, obuka radnika, preegled elektro i gromobranskih instalacija). Redovno vršiti aktivnosti iz oblasti zaštite od požara (kontrola PP aparata, hidrantske mreže, obuka radnika). Za sve pobrojane aktivnosti u ovom pasusu angažovati ovlaštene službe i voditi internu evidenciju o izvršenim poslovima. 8) Opis mjera za sprečavanje produkcije i za povrat korisnog materijala iz otpada

koji produkuje postrojenje 8.1. Osnovne mjere, načela i obaveze Osnovni cilj koji se mora ispuniti kroz proces rada kotlovnice na biomasu je da se smanji uticaj na životnu sredinu i zdravlje ljudi, da se smanji količina otpada, da se obezbijedi i promoviše što veći procenat ponovne upotrebe, reciklaže nastalih produkata kao i bezbjedno odlaganje otpada. Osnovna načela koja se odnose na proizvodnju i produkciju otpada su:




- Načelo prevencije koje govori da treba izbjegavati stvaranje i nastajanje samog otpada ili smanjiti

njegovu količinu i štetnost; - Načelo opreznosti koje kaže da će se za sprečavanje opasnosti i štete koristiti sve raspoložive

mjere zaštite kao i one za koje ponekad i ne postoji naučna podloga; - Načelo odgovornosti proizvođača koje iste obavezuje da u procesu proizvodnje odabire i koristi

najprihvatljivija ekološka rješenja imajući u vidu životni ciklus proizvoda kao i korištenje najadekvatnije tehnologije;

- Načelo zagađivač plaća kaže da proizvođač ili imalac otpada snosi sve troškove prevencije tretmana, odlaganja i monitoringa kao i eventualne troškove sanacije životne sredine koje otpad može prouzrokovati.

Osnovne mjere kojima se može spriječiti produkovanje otpada te obezbijediti smanjenje količine i štetnog uticaja otpada su: - Korištenje tehnoloških postrojenja i procesa koji racionalno koriste sirovine i energiju uz

minimalnu produkciju štetnih ostataka; - Zadržavanje sirovina i nastalih ostataka unutar tehnološkog procesa u što većem procentu; - Proizvodnja proizvoda koji produkuju minimalnu količinu otpada i najmanje štetnih uticaja na

životnu sredinu i zdravlje ljudi; - Zamjena sirovina i materijala koji prouzrokuju rizik kada postanu otpad; - Redovno praćenje potrošnje sirovina i energenata te analiza podataka u skladu sa propisanim

proizvodnim procedurama i tehničkim karakteristikama korištenih mašina i uređaja; - Redovno praćenje izmjerenih vrijednosti parametara elemenata životne sredine; - Redovno vršenje kontrole i vođenje evidencije ispravnosti i održavanja mašina i uređaja. Pored toga odgovorno lice - Investitor, prema članu 64. Zakona o zaštiti životne sredine ("Sl. Glasnik Brčko Distrikta BiH" br. 24/04, 1/05, 19/07 i 9/09), ima sljedeće osnovne obaveze. Postrojenja moraju da budu izgrađena i da rade tako da: - ne ugrožavaju niti ometaju zdravlje ljudi i ne predstavljaju nesnosnu/pretjeranu smetnju za ljude

koji žive na području uticaja postrojenja ili za okolinu zbog emisija supstanci, buke, mirisa, vibracija ili toplote ili saobraćaja iz postrojenja ili prema postrojenju;

- preduzmu sve odgovarajuće preventivne mjere tako da se spriječi zagađenje i da se ne prouzrokuje značajnije zagađenje;

- izbjegavaju produkciju otpada; - se energetski i prirodni resursi efikasno koriste; - se preduzimaju neophodne mjere za sprečavanje nesreća/akcidenata i ograničavanje njihovih

posledica; - se preduzimaju neophodne mjere nakon prestanka rada postrojenja da bi se izbjegao bilo kakav

rizik od zagađenja i da bi se lokacija na kojoj se postrojenje nalazi vratilo u zadovoljavajuće stanje, što znači da su ispunjeni svi standardi kvaliteta životne sredine koji su bitni za lokaciju postrojenja, naročito oni koji se tiču zaštite zemljišta i vode.

8.2. Mjere za sprečavanje i smanjenje nastanka otpada Otpad koji nastaje u toku aktivnosti u predmetnom pogonu (drvo, papir, plastika, metal), treba selektivno sakupljati i prodavati kao sekundarnu sirovinu, čime bi se obezbijedio povrat finansijskih sredstava. Navedene vrste otpada treba odvojeno sakupljati u zatvorene kontejnere na vodonepropusnoj površini. Opasan otpad, zamašćeni zauljen otpad, ambalaža koja sadrži ostatke opasnih supstanci ili je kontaminirana opasnim supstancama, sintetička motorna ulja, ulja za mjenjače i podmazivanje,




akumulatori, baterije, fluoroscentne i halogene lampe odvojeno se sakupljaju, pravilno skladište ili odlažu u kontejnere, a konačno zbrinjavanje vrše ovlaštena preduzeća. Transport pepela obavljati bez rasipanja. Ostaci od ishrane radnika mogu da se koriste kao hrana za domaće životinje. Adekvatnom organizacijom procesa rada spriječiti nastajanje i rasipanje čvrstog i tečnog otpada. Obezbijediti pravilno rukovanje sa mašinama i uređajima koji se koriste u procesu rada. Vršiti redovnu tehničku kontrolu, pregled, servisiranje i opravke mašina i uređaja koje koriste u predmetnom procesu. 9) Opis ostalih mjera radi usklađivanja sa osnovnim obavezama odgovornog lica,

posebno mjera nakon zatvaranja postrojenja 9.1. Ostale mjere U cilju smanjenja emisija i zagađenja životne sredine i uspostavljanja stalnog praćenja stanja životne sredine, te eventualnih negativnih uticaja eksploatacije predmetnog postrojenja, potrebno je preduzimati sve druge neophodne mjere zaštite na predmetnom lokalitetu, te permanentno vršiti monitoring životne sredine po unaprijed definisanoj metodologiji. - Uređaji i instalacije u objektu postrojenja se moraju održavati u ispravnom stanju a za rad na poslovima angažovati stručno osposobljene radnike. Radnicima treba obezbijediti adekvatnu zaštitnu opremu, dobre sanitarne uslove, periodične obuke iz domena zaštite od požara i zaštite na radu. - U toku eksploatacije postrojenja, potrebno je redovno u zakonskim rokovima vršiti preglede sredstava rada i pripadajućih elektro i gromobranskih instalacija, da bi se utvrdilo da li su provedene sve potrebne mjere zaštite od požara, eksplozije ili povređivanja radnika. - Pridržavati se svih preporuka i drugih opštih propisa iz domena protivpožarne zaštite i zaštite na radu. Pored monitoringa stanja životne sredine, potrebno je voditi dnevnik u koji se upisuju podaci važni za rad postrojenja, a posebno podaci o količini i načinu deponovanja produkovanog otpada i nusproizvoda (dnevno, mjesečno, godišnje), zatim podaci o godišnjoj potrošnji sirovina i energije, podaci o preduzetim mjerama po nalogu inspekcije za zaštitu životne sredine, ugovori sa komunalnim i drugim službama kao i evidencija o odvoženju otpada 9.2. Mjere nakon zatvaranja postrojenja Nakon eventualnog zatvaranja predmetnog objekta, potrebno je izvršiti rekultivaciju terena, odnosno vratiti u zadovoljavajuće (prvobitno) stanje u skladu sa posebnim „Projektom rekultivacije“ koji mora biti urađen sa ciljem definisanja svih operacija i zahvata koji se moraju preduzeti u tom slučaju. Po prestanku rada na lokaciji ukloniti sve materijale, teren lokacije treba rekultivisati (zaravnati sve iskope zemljišta, nanijeti sloj humusa i ozeleniti predmetnu površinu). Izvršiti ozeljenjavanje iskorištenih površina na lokaciji – nakon zatvaranja postrojenja, kao i rekultivaciju predmetne lokacije sa odgovarajućim biljnim vrstama. Glavni zadatak procesa rekultivacije bila bi stabilizacija zemljišta u okolini, kao i sprečavanje daljeg devastiranja zemljanih površina na lokaciji. Neophodno je, u zadnjoj godini eksploatacije, izraditi detaljni projekat sanacije i utvrditi buduću namjenu tog prostora. Tačan način sanacije nakon prestanka eksploatacije predmetnog objekta, biće određen detaljnom prenamjenom površina ili objekta.





10) Opis mjera planiranih za praćenje emisija unutar područja i njihov uticaj

10.1. Prijedlog Monitoring plana U toku rada predmetnog objekta, u svrhu sprovođenja mjera zaštite, a s ciljem sprečavanja i ublažavanja zagađenja elemenata i faktora životne sredine, neophodno je uspostaviti monitoring koji će svoju funkciju imati u toku čitavog perioda rada kotla na biomasu, sa mogućnošću da se elementi monitoringa mijenjaju i usavršavaju sa potrebama praćenja zagađivača kvaliteta za dole navedeno. U svakom planu monitoringa moraju biti definisani sljedeći stavovi:

1. Predmet monitoringa; 2. Parametar koji se osmatra; 3. Mjesto vršenja monitoringa; 4. Način vršenja monitoringa odabranog faktora/vrsta opreme za monitoring; 5. Vrijeme vršenja monitoringa, stalan ili povremen monitoring; 6. Razlog zbog čega se vrši monitoring određenog parametra.

S obzirom na prirodu tehnološkog procesa, vrstu sirovina i količinu zagađujućih supstanci koje se emituju, predviđen je monitoring sljedećih elemenata životne sredine. Tabela Monitoring plan

Predmet monito-

ringa

Parametar koji se osmatra

Mjesto vršenja

monitoringa

Vrijeme i način vršenja

monitoringa,

Razlog zbog čega se vrši monitoring

određenog parametra

Odgovornost

Mon

itori

ng v

azdu

ha

Parametri kvaliteta vazduha – Imisija. Polutanti: SO2, ULČ, NO2, CO, NOx, NO.

U blizini objekta

Prema ekološkoj dozvoli dd Bimal i nalogu nadležne inspekcije

Da se utvrdi kvalitet vazduha na lokaciji

Izvođač: firma specijalizovana za monitoring vazduha; Nadzor: Investitor ili ovlaštena osoba

Parametri stanja izduvnih gasova: Temperatura, udio O2, Toplotni gubitak Polutant: Praškaste materije, CO, organske materije izrađene kao ukupni C, boja dimnih gasova po Ringelmanu.

Ispust iz kotla Dva puta godišnje.

Da se utvrdi vrijednost zagađujućih materija koje se emituju iz kotlovnice

Kva

litet

tla

Vizuelno nadgledanje zemljanih površina

Na čitavoj lokaciji predmetnog objekta

prema ekološkoj dozvoli dd Bimal

Da se utvrdi eventualno prosipanje materijala koji mogu kontaminirati zemljište

Izvođač/Nadzor: Investitor ili radnik koga je investitor zadužio

Buk

a

Mjerenje nivoa buke na lokaciji.

U proizvodnom pogonu i na manipulativnom platou.

Prema ekološkoj dozvoli dd Bimal i nalogu nadležne inspekcije.

Da se utvrdi nivo buke i šuma i eventualni uticaj na okolne stambene objekte.

Izvođač: firma specijalizovana za monitoring buke; Nadzor: Investitor ili ovlaštena osoba





Pejz

ažni

iz

gled

Vizuelno nadgledanje cjelokupnog postrojenja zaprašenost, uređenost

Zelene površine, fasade, krovovi, silos, manipulativne površine

Prema ekološkoj dozvoli dd Bimal

Da se iznalaze nova rješenja koja bi poboljšala vizuelni izgled i pejzažne karakteristike objekta

Izvođač/Nadzor: Investitor ili radnik koga je investitor zadužio

10.2. Monitoring proizvodnje - Kontrolisati i održavati postrojenja i onemogućiti pristup i rukovanje nestručnim licima. - Pridržavati se uputstva za rad kotlovnice. - Uvoditi savremenu opremu i tehnologiju. - Na vidnim mjestima istaći odgovarajuća uputstva za rukovanje kao i potrebna upozorenja i

zabrane. - Sirovine dopremati i skladištiti na za to predviđena mjesta. 10.3. Monitoring otpada i emisija - Izdvajati drvo, metal i papir i koristiti kao sekundarnu sirovinu. - Izdvajati otpad od ishrane radnika i koristiti ga za ishranu domaćih životinja. - Komunalni otpad i opasan otpad deponovati u kontejnere do preuzimanja od strane komunalne

službe. - Otpadne vode od odmuljivanja i odsoljavanja kotla odvoditi u primarni prečistač tehnološke vode

kompleksa. - Pepeo i šljaku iz ložišta koristiti kao đubrivo. - Pepeo iz multiciklone i elektro filtera odlagati na deponiju u dogovoru sa ovlaštenom komunalno

službom ili razmotriti njegovu dalju upotrebu u industriji. Transport pepela obavljati bez mogućnosti rasipanja.

- Vršiti zasad srednjeg i visokog rastinja po rubu parcele, i gdje je to moguće. Vršiti stalno estetsko uređenje postrojenja odnosno fasada, pomoćnih objekata, staza itd.

Zaključak: Da se niti jedna vrsta otpada ne smije nekontrolisano odlagati. Da se vrši selektivno sakupljanje otpada i da se sklopi ugovor sa komunalnom službom. Da se u kontejner za komunalni otpad odlaže samo otpad koji se ne može iskoristiti bilo kao sekundarna sirovina, bilo kao hrana za domaće životinje. Da se sav opasan otpad (zauljena i zamašćena ambalaža, akumulatori, baterije, neonke itd.) zasebno odlaže. Da se zasebno odlaže. Kontrolisati ispravnost i rad kotla, koristiti gorivo za koje je kotao namjenjen i pridržavati se upustva za rad kotla. Za procese sagorijevanja najbitnije su karakteristike postrojenja za sagorijevanje i vrsta goriva koja se u istom koristi. Prema Pravilniku stoji da postrojenja/pogoni mogu da koriste u radu samo goriva onih karakteristika koja je proizvođač opreme datog postrojenja ili pogona specifično odredio. U istom pravilniku stoji da postrojenja ili pogoni mogu da rade samo u okviru nominalnog toplotnog kapaciteta koji je specifično odredio proizvođač opreme. Spriječiti nekontrolisan ulaz ljudi u prostor kotlovnice. Za sprečavanje posljedica nestručnog rukovanja postrojenjem i instalacijama dozvoljeno je rukovanje samo ovlaštenom i osposobljenom osoblju, a na vidnim mjestima treba istaknuti odgovarajuća uputstva za rukovanje kao i potrebna upozorenja i zabrane.





11) Opis alternativnih rješenja 11.1. Izbor lokacije i ekonomska opravdanost Izgradnja kotlovnice na biomasu je u okviru kompleksa koji pripada investitoru, sa izgrađenom infrastrukturom i instalacijama neophodnim za rad predmetne kotlovnice. 11.2. Ekološka opravdanost Kotao na biomasu koji je predmet ovog dokumenta predstavlja najsavremeniju izvedbu kotla na biomasu koji omogućava maksimalnu redukciju svih vrsta zagađenja koje mogu proizaći iz ovog tipa postrojenja (otpadne vode, otpadne emisije od sagorijevanja biomase). 11.3. Alternativna rješenja Pošto se radi o najsavrenijoj vrsti kotla za biomasu sa najsavremenijom opremom za pripremu vode, čišćenje kotla i prečišćavanje emisija potreklih od sagorijevanja biomase, možemo reći da ova kotlovnica nema alternativu.

12) Netehnički rezime Predmetni kotao na biomasu će se koristiti za proizvodnju tehnološke pare kapaciteta 12 t/h. Kotlovnica će biti tipska, urađena po proizvođačkoj specifikaciji i kao takva će se samo instalirati na lokaciji. Lokacija je u vlasništvu investitora, u sklopu kompleksa za proizvodnju ulja „Bimal“ d.d. Brčko i ima izgrađenu infrastrukturu i instalacije koje će biti potrebne za rad predmetnog postrojenja. Kotlovnica predstavlja najmodernije energetsko postrojenje na biomasu i kao takva sprečava značajnije emisije u životnu sredinu. Kao gorivo će se koristiti biomasa (suncokretova ljuska i drvna sječka) koja samo po sebi spada u goriva sa manjim sadržajem štetnih materija. Napojna voda koja će se koristiti u procesu će se prije uvođenja u kotao prečišćavati i uvoditi u proces kao demineralizovana voda tako da će voda od odmuljivanja i odsoljavanja kotla (procesi čišćenja kotla) biti neznatno opterećena onečišćenjima. Ova voda će se tretirati kao tehnološka otpadna voda i preko kolektora na lokaciji odvoditi u primarni prečistač otpadnih voda kompleksa „Bimal“ d.d. koji se nalazi na drugoj lokaciji koja nije predmet ovog dokumenta. Otpadni gasovi od sagorijevanja biomase će se prije ispuštanja u atmosferu propuštati kroz multiciklon i električni filter veoma velike efikasnosti. Tokom rada kotla oslobađaće se značajnije količine pepela i šljake od sagorijevanja biomase. Pepeo i šljaka koji će zaostajati na ložištu će da budu povoljnog sastava i preporučuje se njihova upotreba kao đubriva u poljoprivredi. Pepeo zaostao na mulsticiklonu i filteru će da bude opterećeniji štetnijim materijama i kao takav će se zbrinjavati u saradnji sa nadležnom komunalnom službom. U planu je da se razmotri mogućnost isporučivanja ove vrste pepela za upotrebu u industiji (metalska industrija, proizvodnja betona, cementa,...).





PRILOG

Opšta dokumentacija Rješenje o ispunjenosti uslova za obavljanje djelatnosti iz oblasti zaštite životne sredine i Licenca za obavljanje djelatnosti iz oblasti životne sredine, broj: 28-E/07, izdato od Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske, od 09.12.2015.godine. Predmetna Dokumentacija Lokacijski uslovi izdati od strane Odjeljenja za prostorno planiranje i imovinsko pravne poslove Vlade Brčko distrikta BiH, broj UP-I-22-000393/19 od 03.04.2019. godine. Grafički izvod iz izmjena i dopuna urbanističkog plana Grada Brčko (II) Zona rada i industrije – namjena površina, izdat od strane Odjeljenja za prostorno planiranje i imovinsko pravne poslove Vlade Brčko distrikta BiH, broj zahtjeva: UP-I-22-000393/19 od 03.04.2019. godine. Izvještaji o ispitivanju otpadne vode 65/19, 66/19 i 67/19 od 13.03.2019.godine, "Euroinspekt" Osječani. Korištena dokumentacija Idejni projekat kotlovnice na biomasu urađen od strane firme “Modul Ing” d.o.o. Brčko, broj predmeta MI 19-03-03. Tehnička specifikacija proizvođača kotla “ODEN”. Zakonska regulativa

Zakon o zaštiti životne sredine („Službeni glasnik Brčko Distrikta BiH“ broj: 24/04, 1/05, 19/07 i

9/09). Zakon o zaštiti vazduha („Službeni glasnik Brčko Distrikta BiH“ broj: 25/04, 1/05, 19/07 i 9/09)). Zakon o zaštiti voda („Službeni glasnik Brčko Distrikta BiH“ broj: 25/04, 1/05 i 19/07). Zakon o upravljanju otpadom („Službeni glasnik Brčko Distrikta BiH“ broj: 25/04, 1/05, 19/07,

2/08 i 9/09). Pravilnik o uslovima za podnošenje zahtjeva za izdavanje ekološke dozvole („Službeni glasnik

Brčko Distrikta BiH“ broj: 2/07). Pravilnik o kategorijama otpada sa listama („Službeni glasnik Brčko Distrikta BiH“ broj: 32/06). Pravilnik o ispuštanju otpadnih voda u javnu kanalizaciju ("Sl.glasnik RS" br. 44/01). Pravilnik o dozvoljenim granicama intenziteta zvuka i šuma ("Sl. list SR BiH" br. 46/98) Pravilnik o ograničavanju emisije u vazduh iz postrojenja za spaljivanje bio-mase (“Službeni

glasnik Brčko Distrkt BiH”, broj 30/06). Pravilnik o graničnim vrijednostima emisije zagađujućih materija u vazduh ("Službeni Glasnik

Brčko Distrikta BiH", broj 30/06). Pravilnik o monitoringu emisija zagađujućih materija u vazduh („Službeni Glasnik Brčko

Distrikta BiH“ broj. 30/06). Pravilnika o graničnim vrijednostima kvaliteta vazduha ("Sl. glasnik RS", br. 39/05).














zahtjev za izdavanje ekoloŠe dozvoleppipo.bdcentral.net/data/dokumenti/pdf/zahtjev_za... ·...

Documents