zeytİnyaĞi Üretİm tesİsİ yatirim fİzİbİlİtesİ...tablo 43 - İlk 10 yılda Üretim ve...

ZEYTİNYAĞI ÜRETİM TESİSİYATIRIM FİZİBİLİTESİ

Bu çalışma, Karacadağ Kalkınma Ajansı adına hazırlanmıştır. © 2019

1. ÇALIŞMA ÖZETİ ............................................................................................................................06

1.1. Projenin Gerekçesi .........................................................................................................................................06

1.2. Proje Hakkında Özet Bilgiler .......................................................................................................................07

1.2.1. Projenin Adı ..............................................................................................................................................07

1.2.2. Kuruluş Yeri .............................................................................................................................................07

1.2.3. Tesis Kurulu Kapasitesi ........................................................................................................................07

1.2.4. Toplam Yatırım Tutarı .............................................................................................................................07

1.2.5. Öngörülen Finansman Kaynakları ......................................................................................................08

1.2.6. Yatırım Süresi ve Uygulama Planı ......................................................................................................08

1.2.7. Tam Kapasitede İşletme Gelir ve Giderleri ........................................................................................08

1.2.8. Kapasite Kullanım Oranları ..................................................................................................................09

1.2.9. Borç Ödeme Gücü ve Nakit Akımları ..................................................................................................09

1.2.10. Başa Baş Noktası Analizi .................................................................................................................... 11

1.2.11. Geri Ödeme Süresi ................................................................................................................................ 11

1.2.12. Net Bugünkü Değer .............................................................................................................................. 11

1.2.13. İç Verimlilik Oranı ...................................................................................................................................12

1.2.14. Fayda Maliyet Oranı ..............................................................................................................................12

1.2.15. Katma Değer Etkisi ...............................................................................................................................13

1.2.16. Tam Kapasitede İstihdam ve İstihdam Etkisi ..................................................................................13

1.2.17. Duyarlılık Analizi Sonuçları ...................................................................................................................14

1.3. Değerlendirme Sonuçları ve Öneriler .........................................................................................................15

2. PAZAR ARAŞTIRMASI VE PAZAR PLANLAMASI ........................................................................... 17

2.1. Pazar ve Talep Analizi ....................................................................................................................................17

2.1.1. Sektörün Yapısı ve Özellikleri ................................................................................................................17

2.1.2. Pazarın Büyüklüğü ve Profili ................................................................................................................20

2.1.3. Talebi Etkileyen Unsurlar ......................................................................................................................25

2.1.4. Rekabet Yapısı ve Rakiplerin Özellikleri ............................................................................................ 27

2.2. Pazarlama Planı ............................................................................................................................................30

2.2.1. Hedef Pazar ve Özellikleri .....................................................................................................................30

2.2.2. Hedef Müşteri Grubu ve Özellikleri ....................................................................................................30

2.2.3. İlk Faaliyet Yılında Hedeflenen Satış Düzeyi ....................................................................................30

2.2.4. İlk Faaliyet Yılında Hedeflenen Satış Fiyatı .......................................................................................31

2.2.5. Dağıtım Kanalları ....................................................................................................................................31

2.2.6. Pazarlama/Satış Yöntemleri ................................................................................................................31

2.2.7. Kuruluş Yeri Seçimi ve Çevresel Etkiler ............................................................................................. 32

3. HAMMADDE VE DİĞER GİRDİ PLANLAMASI ................................................................................33

3.1. Hammadde ve Diğer Girdi Temin Koşulları ..............................................................................................33

3.2. Hammadde ve Diğer Girdi Miktarları ........................................................................................................34

4. İNSAN KAYNAKLARI ....................................................................................................................35

İÇİNDEKİLER

4.1. Personel Yönetimi .........................................................................................................................................35

4.2. Organizasyon Şeması ..................................................................................................................................35

5. ÜRETİM PLANLAMASI ..................................................................................................................36

5.1. Yatırım Uygulama Planı ve Süresi .............................................................................................................36

5.2. Kapasite Kullanım Oranı ..............................................................................................................................36

5.3. Üretim Miktarı ................................................................................................................................................36

5.3.1. Tam Kapasite Üretim Düzeyi ...............................................................................................................36

5.3.2. İlk Faaliyet Yılındaki Üretim ve Satış Düzeyi .................................................................................... 37

5.3.3. İlk 10 Yılda Üretim ve Satış Düzeyi .................................................................................................... 37

5.4. Birim Maliyet ve Karlılık Oranları ............................................................................................................... 37

5.5. İş Akış Şeması ...............................................................................................................................................38

5.6. Teknolojik Özellikleri .....................................................................................................................................38

5.7. Makine ve Ekipman Özellikleri ....................................................................................................................39

6. FİNANSAL ANALİZLER .................................................................................................................46

6.1. Sabit Yatırım Tutarı .......................................................................................................................................46

6.2. İşletme Sermayesi ........................................................................................................................................ 47

6.3. Katma Değer Vergisi (KDV) Planlaması ................................................................................................... 49

6.4. Toplam Yatırım İhtiyacı ................................................................................................................................ 49

6.5. Kredi Planlaması ...........................................................................................................................................50

6.6. Finansal Kaynak Planlaması .......................................................................................................................50

6.7. Nakit Akım Hesabı ..........................................................................................................................................51

7. EKONOMİK ANALİZLER ................................................................................................................52

7.1. Net Bugünkü Değer Analizi ..........................................................................................................................52

7.2. Ayrıntılı Tahmini Gelir Tablosu .....................................................................................................................53

7.3. Amortisman ....................................................................................................................................................55

7.4. Bilanço .............................................................................................................................................................55

7.5. Finansal Oranlar ve Sonuçlarının Değerlendirilmesi...............................................................................61

7.5.1. Fizibilite Sonuçları ...................................................................................................................................61

7.5.2. Oran Analizi Sonuçları ........................................................................................................................... 62

8. VARSAYIMLAR .............................................................................................................................64

9. YENİ TEŞVİK SİSTEMİ İÇİNDE BÖLGENİN YERİ ...........................................................................65

9.1. Yatırım Yeri Tahsisi ........................................................................................................................................65

9.2. Vergi İndirimi .................................................................................................................................................. 67

9.3. Gümrük Vergisi Muafiyeti ve KDV İstisnası ............................................................................................. 67

9.3.1. Gümrük Vergisi Muafiyeti ..................................................................................................................... 67

9.3.2. KDV İstisnası ........................................................................................................................................... 67

9.4. Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği ......................................................................................................68

10. KAYNAKÇA .................................................................................................................................69

TABLO ADI SAYFA NO

Tablo 1 - Çalışma Özeti 06

Tablo 2- Proje Hakkında Özet Bilgiler 07

Tablo 3 - Tesis Kurulu Kapasitesi 07

Tablo 4 - Toplam Yatırım İhtiyacı 07

Tablo 5 - Finansman Kaynakları 08

Tablo 6 - Yatırım Süresi ve Uygulama Planı 08

Tablo 7 - Tam Kapasitede İşletme Gelir ve Giderleri 08

Tablo 8 - Kapasite Kullanım Oranı 09

Tablo 9 - Nakit Akım Tablosu 09

Tablo 10 - Borç Ödeme Gücü 10

Tablo 11 - Başa Baş Noktası Analizi 11

Tablo 12 - Geri Ödeme Süresi 11

Tablo 13 - Net Bugünkü Değer 11

Tablo 14 - İç Verimlilik Oranı 12

Tablo 15 - Fayda Maliyet Oranı 12

Tablo 16 - Katma Değer Etkisi 13

Tablo 17 - Tam Kapasitede İstihdam 13

Tablo 18 - Faiz Duyarlılık Analizi 14

Tablo 19 - Duyarlılık Analizi 15

Tablo 20 - Zeytinyağının Kimyasal Bileşimi 18

Tablo 21 - 2015, 2016, 2017 Dünya Zeytin Verileri 18

Tablo 22 - 2017 Yılı Zeytin Verileri Dünya ve Türkiye Karşılaştırması 19

Tablo 23 - 2013 - 2018 Dünya Zeytinyağı Verileri (bin ton) 20

Tablo 24 – 2013-2018 Dünya Sofralık Zeytin Üretimi (bin ton) 21

Tablo 25 – 2015-2018 Dünya Zeytinyağı Arz-Talep Dengesi (bin ton) 22

Tablo 26 - 2013-2018 Dünya Zeytinyağı Üretimi (bin ton) 22

Tablo 27 - 2013-2018 Dünya Zeytinyağı İhracatı (bin ton) 23

Tablo 28 - Dünya Zeytinyağı İthalatı (bin ton) 23

Tablo 29 - 2013-2018 Dünya Zeytinyağı Tüketimi (bin ton) 24

Tablo 30 - Ülkelere Göre Kişi Başına Zeytinyağı Tüketimi (yıllık) 24

Tablo 31 - 2016-2017-2018 Türkiye Zeytin Ağacı Verileri 27

Tablo 32 - Zeytinyağı Üretim Tesisleri İllere Göre Üretim Kapasiteleri 29

Tablo 33 - İlk Faaliyet Yılında Hedeflenen Satış Düzeyi 30

Tablo 34 – Yıllar İtibariyle Hedeflenen Satış Fiyatı ($) 31

Tablo 35 - Pazarlama ve Satış Yöntemleri 31

Tablo 36 - 2016-2017-2018 Şanlıurfa İli Zeytin Ağacı Verileri 33

Tablo 37 - Hammadde ve Diğer Girdi Miktarları 34

Tablo 38 - Personel Yönetimi 35

Tablo 39 - Yatırım Uygulama Planı ve Süresi 36

Tablo 40 - Kapasite Kullanım Oranı 36

Tablo 41 - Tam Kapasite Üretim Düzeyi 36

Tablo 42 - İlk Faaliyet Yılındaki Üretim ve Satış Düzeyi 37

TABLOLAR

Tablo 43 - İlk 10 Yılda Üretim ve Satış Düzeyi 37

Tablo 44 - Birim Maliyet ve Karlılık Oranları 37

Tablo 45- Makine ve Ekipman 39

Tablo 46 - Makine ve Ekipman Özellikleri 40

Tablo 47 - Sabit Yatırım Tutarı 46

Tablo 48 - İşletme Sermayesi 47

Tablo 49 - Katma Değer Vergisi (KDV) Planlaması 49

Tablo 50 - Toplam Yatırım İhtiyacı 49

Tablo 51 - Kredi Planlaması 50

Tablo 52 - Finansal Kaynak Planlaması 50

Tablo 53 – Öz kaynak/Kredi Kullanım Oranı 50

Tablo 54 - Nakit Akım Hesabı ($) 51

Tablo 55 - Net Bugünkü Değer Analizi 52

Tablo 56 - Gelir Tablosu 53

Tablo 57 – Amortisman 55

Tablo 58 – Bilanço Aktifler 55

Tablo 59 - Bilanço Pasifler 58

Tablo 60 - Fizibilite Sonuçları 61

Tablo 61 - Finansal Yapı Analizi 62

Tablo 62 - Faaliyet Analizi 63

Tablo 63 - Karlılık Analizi 63

Tablo 64 – Varsayımlar 64

Tablo 65 - Faiz Desteği Oranları 65

Tablo 66 - Karşılaştırmalı Bölgesel Teşvik Uygulaması 66

Tablo 67 - Vergi İndirim Oranları 67

Tablo 68 - Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği 68

ŞEKİLLERŞEKİL ADI SAYFA NO

Şekil 1 - Zeytin Ağacı 17

Şekil 2 - Dünyada Zeytin ve Zeytin Yağı Tüketimi (bin ton) 19

Şekil 3 - Dünya Üzerinde Zeytin Yetiştirilen Alanlar 21

Şekil 4 - Zeytinyağı Üreticileri İllere Göre Dağılım Haritası 28

Şekil 5- Şanlıurfa İl Haritası 32

Şekil 6 - Türkiye’de Zeytin Üretimi Yapılan Bölgeler 33

Şekil 7 - Organizasyon Şeması 35

Şekil 8 - İş Akış Şeması 38

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

6

1. ÇALIŞMA ÖZETİ

Tablo 1 - Çalışma Özeti

Yatırım Değerleri Sonuç

Yatırım Konusu Zeytinyağı işleme Tesisi

Yatırım Yeri Şanlıurfa

İlk Faaliyet Yılı İtibariyle Kapasite Kullanım Oranı 50%

İlk Faaliyet Yılı İtibariyle Tesis Kapasitesi (Kg.) 1.000

İlk Faaliyet Yılı İtibariyle İstihdam Kapasitesi (Kişi Sayısı) 24

Toplam Yatırım Tutarı ($) 1.154.229

Yatırımın Geri Dönüş Süresi (Yıl) 2,69

Sermayenin Karlılığı 56,43%

İç Verim Oranı (%2 İndirgeme Oranına Göre) 47%

NBD İndirgeme Oranı 2%

10 Yıllık Net Bugünkü Değer 5.389.156

Yatırımın Para Cinsi Dolar

Bu çalışmada tüm maliyetler, yatırımın para cinsi olan Dolar kuru üzerinden hesaplanmıştır. Raporun Dolar kuru esas alınarak hazırlanmasının nedeni yıllar itibariyle yaşanabilecek muhtemel kur dalga-lanmalarının fizibilite sonuçlarına etkisinin önlenmesidir.

1.1. Projenin Gerekçesi

Şanlıurfa’da kurulacak Zeytinyağı İşleme Tesisi bölgeye birçok alanda katkı sağlayacaktır. Bunların başında ilin sahip olduğu zeytin üretim potansiyelini değerlendirmek yer almaktadır. Türkiye zeytin ve zeytinyağı üretiminde oldukça verimli olmanın yanı sıra zeytin ve zeytinyağı ihracatı da yapmaktadır.

Şanlıurfa ili gerek sosyoekonomik imkânlar gerek istihdam olanakları gerekse de beşeri anlamda istenilen seviyede gelişmemiştir. Projenin sahip olduğu istihdam olanakları ildeki iş gücü problemine çözüm sağlayacaktır. Öte yandan Şanlıurfa’nın istihdam olanakları ile bağlantılı bir diğer sorunu ise ilin sahip olduğu negatif göç hızıdır. Kent, yeterli olanaklara sahip olmadığı için daha iyi imkânlara sahip olma umuduyla ilden ayrılan birey sayısı oldukça fazladır. Zeytinyağı İşleme Tesisinin ilde ku-rulumu esnasında ve faaliyete geçtikten sonra sağlayacağı iş olanakları gerek Şanlıurfa’daki işgücü oranını gerekse de negatif göç hızını olumlu yönde etkileyecektir. İlde var olan bu sorunlara çözüm getirmek projenin gerekçeleri arasında yer almaktadır. Öte yandan projenin ilde faaliyete geçmesiyle ekonomik canlılık kendini gösterecektir. Bu durum bölgenin sosyoekonomik anlamda kalkınmasını sağlamanın yanı sıra ülke ekonomisine de katkı sağlayacaktır.

Projenin temel gerekçelerinden bir diğeri ise Şanlıurfa’nın gelişip kalkınmasını sağlamaktır. Şanlıurfa yatırım potansiyeli oldukça yüksek bir ildir. Gerek ilin ihtiyaçları gerekse de sahip olduğu kaynaklar bakımından birçok sektörde yatırım yapmaya elverişlidir. Bölgenin yatırım imkânları bakımından giri-şimcilerin ilgisini çekmesini sağlamak projenin hedefleri arasında yer almaktadır.

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

7

Zeytinyağı İşleme Tesisi projesi Şanlıurfa’nın sahip olduğu zeytin üretim potansiyeli değerlendiri-lerek hazırlanmıştır. Bunun yanı sıra ilin yatırım potansiyeli oldukça geniş olup tarımdan turizme, sanayiden ticarete birçok sektöre hitap edebilmektedir. Ayrıca bu projede çeşitli sektörlerde gelişi-me oldukça açık olan Şanlıurfa’da yatırım olanaklarını değerlendirerek bölgenin kalkınmasına ivme kazandırmak hedeflenmektedir.

1.2. Proje Hakkında Özet BilgilerTablo 2- Proje Hakkında Özet Bilgiler

Yatırım Konusu

Üretilecek Ürün/Hizmet Zeytinyağı

NACE Kodu 104107

GTİP No 1509 – 105910 - 105990

Yatırım Yeri Şanlıurfa

1.2.1. Projenin Adı

Zeytinyağı İşleme Tesisi Yatırım Fizibilitesi

1.2.2. Kuruluş Yeri

Bu fizibilitede yatırım yeri Şanlıurfa ili olarak ele alınmıştır.

1.2.3. Tesis Kurulu Kapasitesi

Tablo 3 - Tesis Kurulu Kapasitesi

Ürün/Ürünler Tam Kapasitedeki Üretim Düzeyi İlk Faaliyet Yılındaki Üretim Düzeyi

Zeytinyağı (Ton) 2.000 1.000

Tesisin tam kapasitedeki üretim düzeyi bölgedeki üretim imkânları, rekabet yapısı ve pazar fırsatları göz önünde bulundurularak, ilk faaliyet yılındaki kapasite kullanım oranı ise pazarı tanıma ve mevcut rekabet gücü değerlendirilerek hesaplanmıştır.

1.2.4. Toplam Yatırım Tutarı

Tablo 4 - Toplam Yatırım İhtiyacı

Toplam Yatırım İhtiyacı Tutar ($)

Sabit Yatırım Tutarı 738.500,47

İşletme Sermayesi 309.386,76

Sabit Yatırım ve İşletme Sermayesi KDV 106.341,28

Toplam Yatırım İhtiyacı 1.154.228,51

Tesisin toplam yatırım ihtiyacı belirlenirken sabit yatırım tutarı, işletme sermayesi ve sabit yatırım ve işletme sermayesi KDV giderleri göz önünde bulundurulmuştur. Buna göre toplam yatırım ihtiyacı

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

8

1.154.228,51 $ olarak belirlenmiştir.

1.2.5. Öngörülen Finansman Kaynakları

Tablo 5 - Finansman Kaynakları

Finansman Kaynakları ($) Yatırım Yılı Dağılım

Öz Kaynak 577.114,25 50%

Krediler 577.114,25 50%

Toplam Finansman Tutarı 1.154.228,51 100%

Yatırımın finansmanının 50,0%’sinin öz kaynak, 50,0%’sinin ise kredi ile karşılanacağı öngörülmüştür.

1.2.6. Yatırım Süresi ve Uygulama Planı

Tablo 6 - Yatırım Süresi ve Uygulama Planı

Aktiviteler/Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Finansal Kaynakların Temini X

Arazi Belirlenmesi X

İşletmenin Yasal Kuruluşu X

Gerekli İzinlerin Alınması X X

İnşaat İşleri X X X X X X

Makine ve Donanım Alımı X X X

Makine ve Donanım Montajı X

Hammadde Temini X

Deneme Üretimi X

İdari Örgütlenmenin Yapılması X X

İşgücünün Sağlanması X X X

Pazarlama Planının Yapılması X X

Yatırımın öngörülen tamamlanma süresi 12 aydır. Yatırım uygulama planı finansal kaynakların temin süreci ile başlayacak olup pazarlama planının yapılmasıyla sona erecektir.

1.2.7. Tam Kapasitede İşletme Gelir ve Giderleri

Tablo 7 - Tam Kapasitede İşletme Gelir ve Giderleri

Ürün/ÜrünlerTam Kapasite Tam Kapasite Fiili Kapasite Fiili Kapasite

Gelirler ($) Giderler ($) Gelirler ($) Giderler ($)

Zeytinyağı (Ton) 8.571.428,57 6.934.210,84 4.285.714,29 3.467.105,42

Yatırımın tam kapasitedeki ve fiili kapasitedeki üretim miktarlarına göre gelir gider hesaplaması ya-

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

9

pılmış olup tam kapasite düzeyinde işletme gelirleri 8.571.428,57 $ ve işletme giderleri 6.934.210,84 $ olarak hesaplanmıştır. Fiili kapasite düzeyinde ise ilk yıl itibariyle işletmenin gelirleri 4.285.714,29 $ ve işletme giderleri 3.467.105,42 $ hesaplanmıştır.

1.2.8. Kapasite Kullanım Oranları

Tablo 8 - Kapasite Kullanım Oranı

Yıllar Yatırım Yılı 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl

Kapasite Kullanım Oranı 0% 50% 55% 60% 60% 70% 70% 70% 80% 80%

Tesisin kapasite kullanım oranları yıllar itibariyle artmak suretiyle değişiklik gösterecektir. İlk yıl yatı-rım yılı olarak planlanmıştır. Tesisin 2. yıldaki kapasite kullanım oranı %50, 3. yıldaki kapasite kullanım oranı %55 olarak belirlenmiştir. Tesis 10. Yılda %80 kapasite kullanım oranına ulaşacaktır.

1.2.9. Borç Ödeme Gücü ve Nakit Akımları

Tablo 9 - Nakit Akım Tablosu

Nakit Akım Tablosu ($)

Nakit Girişleri ($) / Yıllar Yatırım Yılı 2. Yıl 3. Yıl

Nakit Girişleri Toplamı 1.154.228,51 5.057.142,86 6.232.594,26

Nakit Çıkışları Toplamı 1.154.228,51 4.443.034,31 5.077.377,47

Dönem Sonu Nakit Mev-cudu 0,00 614.108,55 1.155.216,79

Amortisman 103.595,39 103.595,39 103.595,39

Vergi Öncesi Kar (Brüt Kar/Zarar) -1.257.823,90 417.537,47 542.623,12

Kurumlar Vergisi 0,00 91.858,24 119.377,09

Vergi Sonrası Kar (Net Kar/Zarar) -1.257.823,90 325.679,23 423.246,03

İşletmenin yatırım yılı itibariyle vergi sonrası kâr/zarar durumu incelendiğinde yatırım yılı itibariyle -1.257.823,90 $ olarak belirlenmiştir. İşletmenin 2. yıl kâr/zarar durumu 325.679,23 $ ve 3. yıl kâr/zarar durumu 423.246,03 $ olarak hesaplanmıştır.

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

10

Tablo 10 - Borç Ödeme Gücü

2. Yıl 3. Yıl İdeal Oran Değerlendirme

Cari Oran 1,61 1,83 2

Genel finansman kabullerine göre ideal oran 2 olup bu fizibilitede çıkan sonuca göre dönen varlıklarla kısa vadeli yabancı kaynakların finanse edilebileceği görülmektedir.

Dönen Varlıkların Aktif Varlıklara Oranı

81,22% 87,22% 50%

Genel finansman kabullerine göre ideal oran %50 olup bu fizibilitede çıkan sonuca göre dönen varlıkların aktif toplamı içindeki payı ideal dü-zeydedir.

Kaldıraç Oranı 67,72% 59,20% 50%

Bu oran toplam varlıkların ne kadarlık kısmının yabancı kaynaklarla finanse edildiğini göstermektedir. İdeal oran azami %50’dir. Bu fizibilitede top-lam borçların aktif varlıklar içindeki payının azami oranın altında olduğu görülmektedir.

Öz Kaynakların Ak-tif Varlıklara Oranı 32,28% 40,80% 50%

Varlıkların ne kadarının öz kaynaklar-la finanse edildiğini gösteren orandır. İdeal oran %50 olup bu fizibilitede çıkan sonuca göre işletmenin öz kaynakları ile varlıklarını finanse edi-lebileceği görülmektedir.

Öz Kaynakların Yabancı Kaynaklara Oranı

0,48 0,69 1

İşletmenin mali bağımsızlık derecesi-ni göstermektedir. Genel finansman kabullerine göre ideal oran asgari 1 olup bu fizibilitede çıkan sonuca göre işletmenin öz kaynakları ile yabancı kaynaklarını finanse edilebileceği görülmektedir.

Kısa Vadeli Kay-nakların Pasifler Toplamına Oranı

50,53% 47,65% 33,00%

Bu oran işletme varlıklarının ne ka-darının kısa vadeli yabancı kaynaklar ile finanse edildiğini göstermektedir. İdeal oran, azami %33’tür. Yüksek ol-ması, varlıkların çoğunun kısa vadeli yabancı kaynaklar ile finanse edildi-ğini göstermektedir. Bu fizibilitede azami oranın altında bir sonuç ortaya çıkmaktadır.

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

11

1.2.10. Başa Baş Noktası Analizi

Tablo 11 - Başa Baş Noktası Analizi

Ürün/Ürünler Başa baş Noktasındaki Üretim Düzeyi (Ton)

Zeytinyağı (Ton) 902

Başa baş noktasındaki üretim düzeyi; sabit yatırım maliyetinin birim ürün başına düşen kâra (Birim Satış Fiyatı - Birim Üretim Maliyeti) bölünmesiyle hesaplanmıştır. Bu hesaplama; tesisin yatırım ma-liyetinin geri dönüşünün sağlanacağı üretim düzeyini ifade etmektedir.

1.2.11. Geri Ödeme Süresi

Tablo 12 - Geri Ödeme Süresi

Yatırım Yılları Borç Tutarı Anapara Ödemesi Faiz Ödemesi Geri Ödenen Tutar Kalan Tutar

Yatırım Yılı 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

2. Yıl 577.114,25 96.431,44 51.940,28 148.371,72 480.682,81

3. Yıl 480.682,81 105.110,27 43.261,45 148.371,72 375.572,55

4. Yıl 375.572,55 114.570,19 33.801,53 148.371,72 261.002,35

5. Yıl 261.002,35 124.881,51 23.490,21 148.371,72 136.120,85

6. Yıl 136.120,85 136.120,85 12.250,88 148.371,72 0,00

1. yıl yatırım dönemidir. Buna göre işletmenin 6. yıl itibariyle kullanacağı kredi borcunun tamamını ödeyebileceği görülmektedir.

1.2.12. Net Bugünkü Değer

Tablo 13 - Net Bugünkü Değer

Net Bugünkü Değer ($) (%2 İndirgeme Oranına Göre)

Toplam NBD (5 Yıllık) 995.531,83

Toplam NBD (10 Yıllık) 5.389.156,26

İşletmenin net bugünkü değer hesaplaması incelendiğinde %2 indirgeme oranına göre 5 yıllık toplam net bugünkü değerinin 995.531,83 $ ve 10 yıllık toplam net bugünkü değerinin 5.389.156,26 $ olduğu görülmektedir.

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

12

1.2.13. İç Verimlilik Oranı

Tablo 14 - İç Verimlilik Oranı


İndirgeme Oranı (%2) 1,00 1,02 1,04 1,06 1,08 1,10 1,13 1,15 1,17 1,20

İç Verimlilik Oranı 47,5% - - - - - - - - -

Yatırımın iç verimliliği incelendiğinde bu oranın %47,5 olduğu görülmektedir. İç verim oranının %2’lik indirgeme oranından büyük olması olumlu olarak görülmektedir.

1.2.14. Fayda Maliyet Oranı

Tablo 15 - Fayda Maliyet Oranı

Yıllar İndirgenmiş Yatırım Gelirleri ($) İndirgenmiş Yatırım Giderleri ($)

Yatırım Dönemi 0,00 1.154.228,51

2. Yıl 4.201.680,67 3.639.844,25

3. Yıl 4.576.536,50 3.913.829,88

4. Yıl 4.943.638,35 4.175.727,91

5. Yıl 4.895.171,31 4.096.723,98

6. Yıl 5.655.042,68 4.664.726,09

7. Yıl 5.599.601,08 4.576.133,96

8. Yıl 5.544.703,03 4.489.278,93

9. Yıl 6.274.677,94 5.012.355,44

10. Yıl 6.213.161,49 4.916.947,05

Bugünkü Değerler Toplamı 47.904.213,06 40.639.795,99

Fayda Maliyet Oranı 117,9% -

Fayda maliyet oranının %100’den büyük olması beklenmektedir. Bu yatırım için fayda maliyet oranı 117,9% olarak hesaplanmıştır. Bu da yatırımın fayda maliyet sonucunun pozitif olduğunu ifade etmek-tedir.

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

13

1.2.15. Katma Değer Etkisi

Şanlıurfa ili gerek sosyoekonomik imkânlar gerek istihdam olanakları gerekse de beşeri anlamda iste-nilen seviyede gelişmemiştir. Yatırım fikrinin sahip olduğu istihdam olanakları ildeki iş gücü probleminin çözümüne katkı sağlayacaktır. Öte yandan Şanlıurfa’nın istihdam olanakları ile bağlantılı bir diğer soru-nu ise ilin sahip olduğu negatif göç hızıdır. Kent, yeterli olanaklara sahip olmadığı için daha iyi imkânlara sahip olma umuduyla ilden ayrılan birey sayısı oldukça fazladır. Zeytinyağı İşleme Tesisinin ilde kurulu-mu esnasında ve faaliyete geçtikten sonra sağlayacağı iş olanakları gerek Şanlıurfa’daki işgücü oranını gerekse de negatif göç hızını olumlu yönde etkileyecektir. Öte yandan yatırımın faaliyete geçmesiyle ekonomik canlılık kendini gösterecektir. Bu durum bölgenin sosyoekonomik anlamda kalkınmasını sağ-lamanın yanı sıra ülke ekonomisine de katkı sağlayacaktır.

Zeytinyağı İşleme Tesisi projesi Şanlıurfa’nın sahip olduğu verimli zeytin üretimi değerlendirilerek ha-zırlanmıştır. Bunun yanı sıra ilin yatırım potansiyeli oldukça geniş olup tarımdan turizme, sanayiden ticarete birçok sektöre hitap edebilmektedir. Ayrıca bu projede çeşitli sektörlerde gelişime oldukça açık olan Şanlıurfa’da yatırım olanaklarını değerlendirerek bölgenin kalkınmasına ivme kazandırmak hedef-lenmektedir. Bölgenin yatırım imkânları bakımından girişimcilerin ilgisini çekmesini sağlamak yatırımın katma değer etkisi arasında yer almaktadır.

Tablo 16 - Katma Değer Etkisi

Katma Değer Etkisi Yatırım Yılı 2. Yıl 3. Yıl Kümülatif

Faiz ($) 0,00 51.940,28 43.261,45 95.201,74

Kar ($) 0,00 325.679,23 423.246,03 748.925,26

Vergi ($) 0,00 91.858,24 338.345,89 430.204,14

Sigorta ($) 0,00 66.277 72.904 139.181,31

TOPLAM 0,00 535.754,57 877.757,87 1.413.512,44

Yatırım kapsamında elde edilecek kâr, ödenecek faiz, vergi ve sigortaların toplamı yaratılacak katma değeri ifade etmektedir. Tabloda yatırımın katma değeri incelenmiştir.

1.2.16. Tam Kapasitede İstihdam ve İstihdam Etkisi

Tablo 17 - Tam Kapasitede İstihdam

Pozisyon Personel Sınıfı Personel Sayısı

Genel Müdür Beyaz Yaka 1

Sekreter ve İdari İşler Sorumlusu Beyaz Yaka 1

Satış ve Pazarlama Sorumlusu Beyaz Yaka 2

Ön Muhasebe Sorumlusu Beyaz Yaka 1

Kalite Kontrol Şefi Beyaz Yaka 1

Mühendis Beyaz Yaka 1

Ustabaşı Mavi Yaka 2

Üretim İşçileri Mavi Yaka 15

TOPLAM 24

Tesiste 24 personel istihdam edilecektir. Personelin 7’sinin beyaz, 17’sinin ise mavi yakalı personel olması öngörülmektedir.

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

14

1.2.17. Duyarlılık Analizi Sonuçları

1.2.17.1. Faiz Duyarlılık Analizi

Tablo 18 - Faiz Duyarlılık Analizi

Yıllar Yatırım Dönemi 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl

Net Nakit Akımlar -1.154.228,51 429.274,62 526.841,42 632.057,71 678.595,38 851.931,55 900.415,01 947.028,06 1.155.024,00 1.209.689,72

Toplam Net Nakit Akımlar -1.154.228,51 -724.953,88 -198.112,46 433.945,25 1.112.540,63 1.964.472,17 2.864.887,18 3.811.915,24 4.966.939,24 6.176.628,96

İndirgenmiş (%2) -1.154.228,51 420.857,47 506.383,53 595.602,09 626.917,24 771.620,65 799.542,76 824.444,92 985.801,87 1.012.214,24

İndirgenmiş Kümülatif (%2) -1.154.228,51 -733.371,03 -226.987,50 368.614,59 995.531,83 1.767.152,47 2.566.695,23 3.391.140,15 4.376.942,02 5.389.156,26

%2 Faizle NBD (10 Yıllık) 5.389.156,26 - - - - - - - - -

İndirgeme Oranı (2%) 1,00 1,02 1,04 1,06 1,08 1,10 1,13 1,15 1,17 1,20

İç Verim Oranı (%2 İndirgeme Oranına Göre) 47% - - - - - - - - -

Bu tabloda net nakit akımlar %2 indirgeme oranıyla değerlendirilmiştir.

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

15

1.2.17.2. Duyarlılık Analizi

Tablo 19 - Duyarlılık Analizi

İndirgeme Oranlarına

Göre Duyarlılık Sonuçlarının

Karşılaştırması

NBD İndirgeme Oranı %2 İken

NBD İndirgeme Oranı %5 İken

NBD İndirgeme Oranı %8 İken Değerlendirme

Yatırımın Karlılığı 36,46% 35,42% 34,44%

Yatırımın karlılığının en yüksek olduğu indirgeme oranının 2,0% olduğu görülmektedir.

Sermayenin Karlılığı 72,92% 70,84% 68,87%

Sermayenin karlılığının en yüksek olduğu indirgeme oranının 2,0% olduğu görülmektedir.

10 Yıllık Net Bugünkü Değer ($) 5.389.156,26 4.410.734,33 3.624.441,07

10 yıllık net bugünkü değerin en yüksek olduğu indirgeme oranının 2,0% olduğu görülmektedir.

NBD’ye Göre Yatırımın Geri Dönüş Süresi (Yıl)

0,36 0,35 0,34

Net bugünkü değere göre yatırımın geri dönüş süresinin en kısa olduğu indirgeme oranının 8,0% olduğu görülmektedir.

1.3. Değerlendirme Sonuçları ve Öneriler

Dünyada ve Türkiye’de piyasa ağırlıklı bir ekonomik yapının güçlenmesine paralel olarak özel sektör yatırımlarının önemi artmış bölgesel dengesizliklerin giderilmesinde rekabetçi özel sektör girişimcili-ği son derece önemli hale gelmiştir. Bu kapsamda göreli olarak gelir düzeyi düşük yörelerde yatırım dinamizminin çeşitli araçlarla harekete geçirilmesi gerekmektedir.

Türkiye’de ekonomik alanda büyük bir değişim yaşanmaktadır. Bölgesel kalkınma stratejilerinin etki-siyle Türkiye’de yapılan yatırımlar Doğu ve Güneydoğu bölgelerine doğru kayma eğilimindedir. Ger-çekleştirilen yatırımlar ile bu bölgelerde yer alan iller de ekonomik olarak kalkınmaya başlamıştır. Bu noktada Şanlıurfa ilinin ön plana çıkarılması ve potansiyel yatırımcıların dikkatinin çekilerek kente yatırım yapılmasının sağlanması gerekmektedir. Bu proje sonunda ilde yatırım yapmayı hedefleyen girişimcilerin il için doğru ve kazançlı sektörlere yönlendirilmesi sağlanacaktır. Böylelikle ilin ekono-mik kalkınması için yapılacak çalışmalara projenin bitimiyle yön verilmeye başlanacaktır. Bu sayede ilin ve dolayısıyla TRC2 Bölgesinin sosyoekonomik gelişmesine katkı sağlanacaktır.

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

16

Hazırlanan fizibilitenin sonuçları aşağıda özetlenmiştir.

Fizibilite Sonuçları 2. Yıl Değerlendirme ve Analiz

Yatırımın Karlılığı 28,22%

Yatırımın Karlılığı: Vergi sonrası kârın yapılan toplam yatırım tutarına oranıdır. Planlanan bu yatırım için 28,22% olarak hesaplanan yatırım kârlılığı değerlendirildiğinde mevcut enflasyon, faiz ve kur artış değerlerine kıyasla kârlı olduğu görülmektedir.


Sermayenin Karlılığı: Yatırım için ortaya konu-lan sermayenin (Öz kaynakların) kârlılığının bir göstergesidir. Vergi sonrası kârın öz kaynaklara bölünmesiyle elde edilir. Planlanan bu tesis için 56,43% olarak hesaplanan sermaye getiri oranı genel finans kabullerine göre ideal düzeydedir.

Net Katma Değer ($) 1.531.848,02

Net Katma Değer ($): Kar, faiz ve toplam yatırım maliyetinin toplamını ifade eden net katma de-ğer, ekonomiye sağlanan parasal girdi miktarını göstermektedir.

Kişi Başına Yatırım Tutarı ($) 48.092,85

Kişi Başına Yatırım Tutarı ($): Toplam yatırım maliyetinin istihdam edilecek kişi sayısına bö-lünmesiyle hesaplanan bu değer, devletin istih-dam yaratma maliyeti ile kıyaslanmaktadır.

Yatırım Geri Dönüş Süresi (Yıl) 2,69

Yatırım Geri Dönüş Süresi (Yıl): Yatırımın kendini amorti etme süresinin bir göstergesidir. Toplam yatırım tutarının, vergi sonrası kâr ile amortis-man tutarının toplamına bölünmesiyle elde edi-lir. Bu tesis için yatırımın geri dönüş süresi 2,69 yıl olarak hesaplanmıştır.

Yatırım Geri Dönüş Süresi (Gün) 967,96

Yatırım Geri Dönüş Süresi (Gün): Yatırımın ken-dini amorti etme süresinin bir göstergesidir. Toplam yatırım tutarının, vergi sonrası kâr ile amortisman tutarının toplamına bölünmesiyle elde edilir. Bu tesis için yatırımın geri dönüş sü-resi 967,96 gün olarak hesaplanmıştır.

10 Yıllık Net Bugünkü Değer ($) (%2 İndirgeme Oranına Göre) 5.389.156,26

NBD Analizi: Yatırımın ekonomik ömründeki net nakit girişlerinin ve yatırım giderlerinin bir oran ile bugüne indirgenmesi ile bulunmaktadır. Buna göre ideal düzey net bugünkü değerin sı-fırdan büyük olmasıdır. Planlanan bu yatırımda 2,00% indirgeme oranına göre 5 ve 10 yıllık net bugünkü değerler pozitif olarak hesaplanmıştır.

Yatırımın Uygunluğu

Şanlıurfa ilinde yapılması planlanan Zeytinya-ğı işleme Tesisi yatırımı; bölgedeki hammadde erişim olanakları ve üretim imkânları ile pazar fırsatları değerlendirildiğinde avantajlı olarak görülmektedir.

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

17

2. PAZAR ARAŞTIRMASI VE PAZAR PLANLAMASI

2.1. Pazar ve Talep Analizi

2.1.1. Sektörün Yapısı ve Özellikleri

Zeytin, Anadolu coğrafyasında doğmuş ve binlerce yıldır Akdeniz havzasında tarımı yapılan bir bit-kidir. Zeytinin anavatanı olarak kabul edilen Kuzeybatı Mezopotamya’da zeytin ve zeytinyağı tarih boyunca önemli bir gıda ve ticari ürün olarak değerlendirilmiştir. (Özaltaş, Savran ve Ulaş)

Günümüzde zeytin ağaçlarının %98 gibi önemli bir bölümü Akdeniz ülkelerinde bulunmaktadır. Dün-yada yaklaşık 10 milyon hektar alan üzerinde 900 milyonu aşkın zeytin ağacı olduğu tahmin edilmek-tedir. Zeytincilikte İtalya ve İspanya başı çekmekte olup Yunanistan, Türkiye, Tunus, Portekiz, Suriye, Fas ve Cezayir diğer önemli zeytin üreticisi ülkeler arasında yer almaktadır. Zeytin ve zeytinyağı yaklaşık 8000 yıl öncesinden bu yana kozmetik, sağlık ve gıda sektörlerinde yoğun olarak kullanıl-maktadır. Zeytin ağacı yavaş büyüyen fakat oldukça uzun yasayan bir ağaçtır. Gövdesi çürümeye karşı oldukça dayanıklı olup ömrünü tamamladığında köklerinden yeni bir ağaç filizlenmektedir. Zey-tin ağacı bir yıl bol, bir yıl az ürün vermektedir. En fazla yağ içeren meyveler arasında yer almaktadır. Ağırlığının yaklaşık %20-30 kadarı yağdır. Zeytin ağacı nisan, mayıs ayları arasında yeşilimsi veya beyaz renkli çiçekler açan ve kışın yapraklarını dökmeyen bir meyvedir. Gövdeleri çok dallı bir ağaç-çık olan zeytinin meyvesi önceleri yeşil, daha sonra mor ve siyah renge dönüşmektedir. Zeytin; su, protein, yağ, selüloz, fosfor, kükürt, kalsiyum, klor, demir, bakır, manganez A, C ve E vitaminlerinden meydana gelmektedir. 100 gram zeytinde 224 kalori bulunmaktadır. 100 gr zeytinyağında ise 30 miligram E vitamini bulunmaktadır. Zeytin 700 ile 2000 yıla kadar yaşayabilen bir ağaçtır. Killi, kireçli ve su geçirebilen topraklarda iyi yetişmekte olup engebeli ve yamaç fakat ılık rüzgârlı yerleri sev-mektedir. (Tariş)

Şekil 1 - Zeytin Ağacı

Kaynak: Google Görseller, 2019

Zeytinyağı (olivae oleum), zeytin ağacının doğrudan meyvesinden sıkılarak hiçbir kimyasal işlem görme-den, katkı maddesi içermeden ve doğal hali ile elde edilen üründür. Oda sıcaklığında sıvı olarak tüketilebil-mekte olup yeşilimsi, sarımtırak renkte sıvı bir yağdır. Ayçiçeği, soya, pamuk çekirdeği, mısırözü gibi bitki-sel yağlardan farklı olarak doğal yollardan üretilmektedir. Zeytinyağı, zeytinin etli meyvesinin çekirdeğiyle

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

18

birlikte sıkılmasıyla elde edilmektedir. Tohumlardan elde edilen diğer yemeklik yağların aksine zeytinyağı bir meyve suyudur. Zeytinin, ezilen ve parçalanan tane hücreleri, patlayarak yağını dışarı vermektedir. Taze sıkılmış portakal ya da vişne suyu gibi, çiğ ve saftır. Zeytinyağı, rengi, kokusu, lezzeti ve hazım kolaylığı ile tüm sıvı yağların, en değerlisi olarak bilinmektedir. (Uygur)

Zeytinyağının, sabit bir bileşimi mevcut değildir. Zeytinyağı, kullanılan zeytinlerin; türüne, üretim yılına, zey-tinin geldiği bölgeye ve zeytinin sıkılma yöntemine göre değişmektedir. Ayrıca yıldan yıla da farklılık gös-termektedir. Zeytinyağı; yağ asitleri, vitaminler, uçucu bileşenler, suda eriyen bileşenler ve mikroskobik zeytin parçacıklarından oluşan karmaşık bir bileşimdir. (Uygur)

Tablo 20 - Zeytinyağının Kimyasal Bileşimi

Bileşimler Oran

Trigliseritler 99,8%

Doymuş yağ asitleri 14%

Palmitik asit 7,5-20%

Stearik asit 0,5-5%

Tekli doymamış yağ asitleri 72%

Oleik asit 55-83%

Palmitoleik asit 0,3-3,5%

Çoklu doymamış yağ asitleri 12%

Linoleik asit 3,5-21%

Linolenik asit 0-1,5%

Trigliserit olmayan öğeler 0,20%

Tokoferollar (Vitamin E) 150 mg/kg

Polifenoller 300 mg/kg

Kolesterol 0

Kaynak: Zeytincilik ve Zeytin İşleme Teknolojisi Programı, 2016

Tabloda zeytinyağının kimyasal bileşimleri yer almaktadır. Zeytinyağının bileşimleri incelendiğinde oldukça sağlıklı olduğu görülmektedir.

Her geçen yıl artan dünya nüfusu, sağlıklı beslenme yönünde artan bilinçlenme ve değişim gösteren tüketim alışkanlıkları ile zeytincilik sektörünün ulusal ve uluslararası düzeyde büyüme potansiyelini sürdüreceği öngörülmektedir. Son yıllarda Türkiye’de de zeytin üretimine çeşitli devlet tarafından çeşitli destekler uygulanarak zeytin üretimi teşvik edilmektedir. Zeytin üretimine yönelik bu destek ve teşvikler zeytin üretimi yapılan alanı, zeytin ağaç sayısını ve üretilen zeytin ve zeytinyağı miktarını artırmıştır. (Manisa Ticaret Borsası)

Tablo 21 - 2015, 2016, 2017 Dünya Zeytin Verileri

Yıllar Hasat Alanı (hektar) Verim (hg/ha) Üretim (ton)

2015 10.141.126 20.308 20.595.045

2016 10.604.658 19.185 20.344.597

2017 10.804.517 19.319 20.872.788

Kaynak: FAO, 2019

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

19

Tabloda 2015, 2016 ve 2017 yıllarında dünyada zeytin üretimi, hasat alanı ve verimi yer almaktadır. Tablo incelendiğinde zeytinin hasat alanının her geçen yıl arttığı görülmektedir. Buna rağmen verim düşmekte olup üretimde dalgalanmalar görülmektedir. Bu durumun nedeni zeytin ağaçlarının her yıl aynı ürün vermemesi ve bir yıl verimi yüksek olurken sonraki yıl düşük olmasıdır.

Tablo 22 - 2017 Yılı Zeytin Verileri Dünya ve Türkiye Karşılaştırması

Hasat Alanı (hektar) Verim (hg/ha) Üretim (ton)

Dünya 10.804.517 19.319 20.872.788

Türkiye 846.062 24.821 2.100.000

Kaynak: FAO, 2019

Tabloda 2017 yılı zeytin hasat alanı, verimi ve üretimi dünya ve Türkiye karşılaştırması yer almaktadır. Tablodaki verilere göre dünyadaki toplam zeytin hasat alanlarının yaklaşık %8’i Türkiye’de bulun-makta olup dünya üretiminin ise %10’u Türkiye’de yapılmaktadır. Ayrıca Türkiye’de üretilen zeytinlerin verimi dünya geneline nazaran daha fazladır.

Şekil 2 - Dünyada Zeytin ve Zeytin Yağı Tüketimi (bin ton)

Kaynak: Uluslararası Zeytin Konseyi, 2019

Şekilde yer alan grafikte dünya zeytin ve zeytinyağı tüketimi verileri yıllara göre verilmiştir. Grafiğe göre son beş yılda zeytinyağı tüketiminin en yüksek olduğu dönem 2015-2016 dönemi olup en düşük olduğu dönem ise 307 bin ton zeytinyağı ile 2013-2014 dönemidir. 2017-2018 dönemimde ise sofralık zeytin tüketimi 2735 bin ton iken zeytinyağı tüketimi 2874 bin tondur.

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

20

Tablo 23 - 2013 - 2018 Dünya Zeytinyağı Verileri (bin ton)

2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 2017/18 2016/17 - 2017/18 Değişim (%)

Üretim 3.252 2.458 3.177 2.587 3.312 28

Tüketim 3.076 2.916 2.980 2.725 2.978 9,3

İthalat 780 921 791 787 880 11,8

İhracat 785 929 789 778 971 24,8

İhracat Fiyatı ($/ton) 3.992 3.752 4.059 4.072 4.673 14,8


Tabloda dönemlere göre zeytin üretim, tüketim, ithalat, ihracat ve ihracat fiyatı yer almaktadır. Tab-loya göre zeytin üretiminde ve tüketiminde dalgalanmalar görülmektedir. Bu durum zeytin ağacının yapısından kaynaklı olup zeytin ağacı bir yıl oldukça verimli iken sonraki yıl verimsiz olmaktadır. Bu durum zeytin üretimini, tüketimini ve fiyatlarını doğrudan etkilemektedir. 2017/18 döneminde önceki dönem olan 2016/17’ye göre üretim, tüketim, ithalat, ihracat ve ihracat fiyatı artış göstermiştir.

2.1.2. Pazarın Büyüklüğü ve Profili

Zeytinyağı sektörü; zeytin ağacının meyvesi olan zeytin danesinin normal iriliğini aldığı ve yağ te-şekkülünün en yüksek seviyeye ulaştığı dönemde hasat edilerek çeşitli fiziksel metotlarla yağın çı-karılmasını sağlayan sektör olarak ifade edilmektedir. Zeytinyağı sektöründe zeytinyağı ile beraber yan ürün olarak prina (küspe), prina yağı ve karasu elde edilmektedir. Sektörde tarımsal bir ürün olan zeytin danesi ham madde olarak işlendiği için aynı zamanda sanayi sektörünün tarıma dayalı bölümünü teşkil etmektedir. (Öztürk, Yalçın ve Dıraman)

Son yıllarda giderek artan dünya nüfusunun beslenme gereksinimlerinin büyük boyutlara ulaşması ile gerekli gıda maddelerinden yağların yeri önem kazanmış ve yağ tüketimi çeşitli etkiler altında giderek artan bir seyir izlemiştir. Bununla birlikte dünyada giderek artan sağlık bilinci ve doğal yol-larla üretilmiş olan gıdalara talep nedeniyle ABD’den Japonya’ya birçok ülke zeytinyağının önemini kavrayarak sofralarında bu ürüne daha fazla yer vermeye başlamıştır. Bunun yanı sıra artan gelir düzeyi ve yükselen hayat standartları ile birlikte zeytinyağı tüketimine yönelik yapılan yoğun tanıtım faaliyetleri ve promosyonlar sayesinde zeytinyağı için yeni pazarlar açılmıştır. Bütün bu gelişmelerin neticesinde, dünya çapında zeytinyağı üretimi, tüketim ve ticareti önemli düzeyde artmış ve halen de artmaya devam etmektedir. (Genç)

Zeytinyağı işleme tesislerinin modernleşmesi, kapasitelerinin artması ve yeni zeytinyağı işleme te-sislerinin açılması, zeytinyağı üretimi ve kalitesinde ilerleme kaydedilmesine yol açmıştır. Sektörün kendini yenileme ve geliştirme çabasında olduğu ve kaliteli zeytinyağı üretimi için yeni yatırımların yapıldığı gözlenmektedir. Bu durumun nedenleri arasında Türkiye’de zeytinyağının ham maddesi olan zeytinin üretiminin oldukça yaygın yapılması ve verimli olması yer almaktadır. Ayrıca zeytin ve zeytin-yağının gerek ulusal gerekse de uluslararası pazarda yeri oldukça önemlidir. Bu doğrultuda Türkiye zeytinyağı üretimine oldukça önem vermektedir.

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

21

Şekil 3 - Dünya Üzerinde Zeytin Yetiştirilen Alanlar

Kaynak: TARİŞ, 2019

Şekilde dünya üzerinde zeytin yetiştirilen alanlar harita üzerinde gösterilmiştir. Haritada zeytin üre-timinin yaygın yapıldığı görülmektedir. Ancak bu üretimin yaklaşık %95’i Akdeniz Havzasında gerçek-leşmektedir. Diğer %5’lik kısım diğer ülkelerden sağlanmaktadır.

Tablo 24 – 2013-2018 Dünya Sofralık Zeytin Üretimi (bin ton)

Ülkeler 2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 2017/18

Akdeniz’e Kıyı AB ülkeleri 794 868 886,5 837,5 826,5

Mısır 400 450,5 335,5 500 650

Türkiye 430 390 397 400 450

Cezayir 208 233,5 221 293 280

Suriye 120 75 150 190 100

Fas 120 100 120 110 120

Arjantin 140 120 73 95 105

Diğer 448,5 344 393,5 404 421,5

Toplam 2.660,50 2.581 2.576,50 2.829,50 2.953


Tabloda dönemlere göre dünya sofralık zeytin üretimi verilmiştir. 2017/18 döneminde Türkiye’de 450 bin ton sofralık zeytin üretilmiş olup bu dönemde önceki üç dönemin en verimli üretimi gerçekleşmiş-tir. Türkiye 2017/18 döneminde tabloda yer alan ülkelerin sofralık zeytin üretiminin %15’ini üretmiştir. Ayrıca bahsi geçen ülkelerin toplam sofralık zeytin üretimi son beş dönemde sürekli artış göstermiştir.

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

22

Tablo 25 – 2015-2018 Dünya Zeytinyağı Arz-Talep Dengesi (bin ton)

Dönemler 2015/16 2016/17 2017/18

Sezon Başı Stok 436,5 376,5 344

Üretim 2.584,5 2.874 2.954

İthalat 614,5 620 616

Toplam Arz 3.635,5 3.870,5 3.914

İhracat 611,5 662,5 776

İç Tüketim 2.537 2.752 2.735

Toplam Talep 3.148,5 3.414,5 3.511

Üretim Kayıpları 110,5 112 106

Sezon Sonu Stok 376,5 344 297


Tabloda dönemlere göre zeytinyağı arz ve talep dengesi yer almaktadır. 2017/18 sezonunda arzın taleple örtüştüğü ve toplam arzın 3.914 bin ton, toplam talebin ise 3.511 bin ton olarak gerçekleştiği görülmektedir. 2017/18 sezonunda yaşanan talep artışı önceki dönem de dâhil olmak üzere sezon sonu stokunu düşürmüştür.

Tablo 26 - 2013-2018 Dünya Zeytinyağı Üretimi (bin ton)

Zeytinyağı Üretimi 2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 2017/18

Akdeniz’e Kıyı AB Ülkeleri 2.482,50 1.434,50 2.324 1.747,50 1.805

İspanya 1.781,50 842,2 1.403,30 1.283,60 1.150

İtalya 463,7 222 474,6 182,6 320

Yunanistan 132 300 320 195 300

Portekiz 91,6 61 109,1 76,4 110

Diğer Uluslararası Zeytin Konseyi Ülkeleri 531,5 855,5 658 606 764,5

Türkiye 135 160 150 177 287

Tunus 70 340 140 100 220

Fas 130 120 130 110 140

Cezayir 44 69,5 82 63 80

Arjantin 30 30 24 21,5 37,5

Ürdün 19 23 29,5 20 25

Filistin 17,5 24,5 21 19,5 19

Uluslararası Zeytin Konseyi Üyesi Olmayan Ülkeler 238 168 175 178,5 166

Toplam 3.252 2.458 3.176,50 2.539 2.894


ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

23

Tabloda sezonlara göre dünya zeytinyağı üretim verileri yer almaktadır. 2017/18 sezonunda toplam zeytinyağı üretimi 2.894 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Türkiye aynı dönemde 287 bin ton zeytinyağı üretmiştir.

Tablo 27 - 2013-2018 Dünya Zeytinyağı İhracatı (bin ton)

Ülkeler 2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 2017/18

İspanya 289,7 236,8 297,8 284,8 255

İtalya 233,3 199,6 208,1 214,8 220,3

Portekiz 53,8 47,6 40,5 41,2 39

Yunanistan 15,7 16,6 19,3 7 9,8

Fransa 2,3 2 2,3 2,2 1,9

Tunus 58 304 102,5 85,5 180

Türkiye 35 30 15 45 90

Arjantin 30 30 24 21,5 37,5

Fas 9,5 25 17 7 20

Suriye 10 0 6 0 0

Diğer 27 31,5 28 32,5 26


Tabloda sezonlara göre dünya zeytinyağı ihracatı verileri yer almaktadır. Türkiye dünya zeytinyağı ihracatında ilk sıralarda yer almakta olup 2017/18 sezonunda 90 bin ton zeytinyağı ihraç etmiştir. Zeytinyağı ihracatında lider ülke ise İspanya’dır ve 2017/18 sezonunda 255 bin ton zeytinyağı ihraç etmiştir. İspanya’yı İtalya ve Tunus takip etmektedir.

Tablo 28 - Dünya Zeytinyağı İthalatı (bin ton)

Ülkeler 2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 2017/18

ABD 288 302,5 294,5 314 305

Akdeniz’e Kıyı AB Ülkeleri 53,2 224,5 97,5 131,3 157,2

İspanya 14,4 140,7 47,3 37,3 55,9

İtalya 26,8 96 40,6 80 85

Fransa 7,3 10,9 4,5 7,6 9,4

Brezilya 72,5 66,5 50 59,5 60

Japonya 54 59 53,5 54,5 55

Kanada 40,5 37,5 41 39,5 39,5

Avustralya 28 22 26 29 29

Diğer 229 216,5 218,5 190,5 206,5


Tabloda dönemlere göre zeytinyağı ithalat verileri yer almaktadır. ABD zeytinyağı ithalatında 2013/14 sezonundan bu yana lider konumdadır. ABD’nin zeytinyağı ithalatından aldığı oran yaklaşık %36’dır. 2017/18 sezonunda ise 305 bin ton zeytinyağı ithal etmiştir. Ayrıca zeytinyağı ithalatında gelişmiş ülkelerin ilk sıralarda yer aldığı görülmektedir. Öte yandan İtalya ve İspanya zeytinyağı üreticisi konu-munda yer alan ülkelerdir. Buna rağmen bu iki ülke de zeytinyağı ithalatı da yapmaktadır.

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

24

Tablo 29 - 2013-2018 Dünya Zeytinyağı Tüketimi (bin ton)

Ülkeler 2013/14 2014/15 2015/16 2016/17 2017/18

AB 1.731 1.604,50 1.660 1.463 1.549

ABD 301,5 295 321 315 315

Türkiye 105 125 116 155 170

Suriye 170,5 126 104 110 100

Fas 120 120 120 120 120

Brezilya 72,5 66,5 50 59,5 60

Avustralya 37 37 42 45 45

Tunus 37 30 35 25 35

Diğer 501 512 524,5 501 541,5


Tabloda sezonlara göre dünya zeytinyağı tüketimi verilmiştir. Avrupa Birliği zeytinyağı tüketiminde 2013/14 sezonundan bu yana lider konumdadır. ABD ise ikinci sırada yer almakta olup tüketimde son beş sezon içinde ciddi değişiklikler yaşanmamıştır. Türkiye zeytinyağı tüketiminde üçüncü sırada yer almakta olup her sezon tüketimde düzenli olarak artış yaşanmıştır. Türkiye’de kişi başına düşen yıllık zeytinyağı tüketimi yaklaşık 2 litredir.

Tablo 30 - Ülkelere Göre Kişi Başına Zeytinyağı Tüketimi (yıllık)

Ülke Tüketim (kg)

İspanya 9,9

Yunanistan 9,4

İtalya 8,7

Portekiz 6,8

Suriye 6

Fas 3,4

Türkiye 1,9

Cezayir 1,6

Fransa 1,4

ABD 1

Dünya Ortalaması 0,37


Tabloda ülkelere göre kişi başına zeytinyağı tüketim miktarı verilmiştir. İspanya yıllık yaklaşık 10 kg zeytinyağı tüketimi ile lider konumda yer almaktadır. Ardından Yunanistan ve İtalya gelmektedir. Tür-kiye, zeytin ve zeytinyağı üretiminde dünyada ilk sıralarda yer almasına rağmen tüketimde yıllık yak-laşık 2 kg ile gelişmiş ülkelerin gerisinde kalmıştır.

Avrupa Birliği pazarının zeytinyağı tüketimine görece doymuş olması, talebin başta ABD olmak üzere Brezilya, Japonya, Avustralya ve Çin gibi ülkelere kaymasına sebep olmaktadır. Söz konusu ülkeler-de sağlıklı gıda tüketimi farkındalığının artmasıyla beraber zeytinyağı tüketiminin son yıllarda artış gösterdiği gözlenmektedir. İspanya ve İtalya’nın ihracatta Avrupa pazarına odaklanması bölgedeki söz konusu tüketicilerin söz konusu yağların tadına alışmasına sebep olmuştur. Türkiye benzer bir

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

25

alışkanlık sağlamak amacıyla ihracatta Orta Doğu ülkelerine odaklanmaktadır. Türkiye’nin zeytinyağı tüketimi son 10 yılda neredeyse %100 artış göstermiştir. Bununla birlikte, T.C. Tarım ve Orman Ba-kanlığının zeytinyağı için yıllara göre artırdığı fark ödemesi desteklerine karşın zeytinyağı fiyatlarının diğer bitkisel yağlara kıyasla yüksek olması, yurt içi tüketim üzerinde baskı yaratmaktadır. Yurt içinde kişi başı zeytinyağı tüketimi Avrupa’daki üretici ülkelerin tüketimine kıyasla oldukça düşük bir sevi-yede olup bu miktar kişi başına yıllık yaklaşık 2 kg’dır. (A. B. Öztürk)

Avrupa Birliğine üye zeytinyağı üreticisi ülkelerin bölgede zeytinyağı pazarını doygunluğa ulaştır-ması, Türk ihracatçıların Avrupa Birliği ülkeleri harici yeni pazarlara açılması ihtiyacını doğurmuş-tur. İspanya ve İtalya, küresel zeytinyağı ihracatının yaklaşık olarak %50-60’ını gerçekleştirmektedir. Türkiye’nin zeytinyağı ihracatı pazarında İspanya ve İtalya’dan ziyade Yunanistan ve Tunus ile rakip olduğu görülmektedir. 2016/17 sezonunda dünya genelinde büyük ihracatçıların üretiminde düşüş gözlenmesi, Türkiye’nin ihracatını hızlı bir şekilde artırmasında etkili olmuştur. 2017/18 sezonunda söz konusu etki Yunanistan ve Tunus’ta artan üretimle nispeten kaybolmuştur. ABD, %35’in üzerinde bir payla dünyanın en büyük zeytinyağı ithalatçısıdır. Öte yandan, dünyanın en büyük zeytinyağı tü-keticisi İtalya’nın 2016 yılında ithalatının yaklaşık %62’sini İspanya’dan gerçekleştirmesi, iki ülkenin zeytinyağı pazarındaki önemini ortaya koymaktadır. (A. B. Öztürk)

2.1.3. Talebi Etkileyen Unsurlar

Yağlar, insan beslenmesinde oldukça önemli temel ihtiyaç maddesi olarak tanımlanmaktadır. Bitkisel yağ-lar, içerdikleri besin değerleri yanında doymuş yağ oranlarının düşük olması, hücre yapısında gerekli olan serbest yağ asitlerini ve yağda eriyen vitaminleri çözmesi gibi özellikleri sebebiyle insan beslenmesinde farklı ve önemli bir yere sahiptir. Bitkisel yağlar bitkilerden elde edilen ve trigliseridlerden oluşan maddeler olup, sıvı ve katı yağlar olarak ikiye ayrılmaktadır. Bitkisel yağların önemli kısmı bitkisel yağ kategorisine girmekte, bazı bitkisel yağlar (keten yağı, tung yağı, hintyağı) ise yağlama maddesi, boya, kozmetik, ilaç ve diğer endüstriyel amaçlar için kullanılabilmektedir. (Polat)

Sıvı ve katı yağlar, yağlı asitlerin gliseridleri şeklindedir. Fiziksel özellikleri ve birbirini ikame edebilme de-receleri içerdikleri yağlı asit türüne ve oranına göre değişiklik göstermektedir. Teorik olarak, sıvı yağlar pi-şirme, kızartma veya salata amacıyla birbirlerinin yerlerine kullanılabilmektedir. Fakat pratikte tüketicilerin belli yağ türüne yönelik tercihleri ile koku, tat, beslenme alışkanlıkları bitkisel yağ türleri arasında ikame olanaklarını sınırlamaktadır. (Polat)

Bitkisel yağlar; insan beslenmesinde karbonhidratlar ve proteinlerin yanı sıra temel besin maddeleri ara-sındadır. Bitkisel yağlar, ayçiçeği, kanola gibi yağlı tohumlu bitkilerin yanında zeytin ve palm gibi yağlı meyveler ve endüstriyel bitkilerden soya fasulyesi ve pamuk çiğidinin işlenmesiyle elde edilmektedir. Bit-kisel yağlar, günümüzde insan beslenmesinde vazgeçilmez ve oldukça önemli bir role sahiptir. Ortalama insanın günlük kalori ihtiyacının %30’unu, yağ ihtiyacının %50’sini, doymuş yağ ihtiyacının %40’ını bitki-sel yağlar sağlamaktadır. Avrupalı tüketicilerin günlük kişi başına yağ tüketimleri 56 gram olarak tahmin edilmektedir. Türkiye’de ise yağ tüketimi gelişmiş ülkelerdeki tüketim değerlerinin gerisinde olmasında rağmen yüksek değerlere sahiptir. (Polat)

Günümüzde zeytinyağına olan talep her geçen gün artmaktadır. Bu durumun temel nedeni zeytinyağının diğer yağların aksine sağlıklı olmasıdır. Doymuş ve hayvansal yağlar kalp-damar hastalıklarına sebep ol-maktadır. Günümüzde dünyada kalp-damar hastalıkları nedeniyle çok sayıda insan hayatını kaybetmiştir. Bu doğrultuda sağlıklı beslenme konusunda bilinçlenilmiş ve bireyler zeytinyağı tüketimine yönelmiştir. Başta Avrupa Birliği ülkeleri ve ABD olmak üzere zeytinyağı tüketimi son yıllarda oldukça yaygınlaşmıştır.

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

26

Yemeklik yağlar sağlıklı beslenmenin önemli yapı taşlarından birisidir. Bu durumun temel sebebi doymamış yağ bakımından içeriğinin zengin olmasıdır. Bitkisel yağların katı yağ haline (örneğin, margarine) dönüştü-rülmesi süreci ise onları oksidasyona karşı dayanıklı kılmak amacıyla hidrojenizasyonu gerekli kılmaktadır. Yağların hidrojenizasyonu sıvı bitkisel yağlardan dayanıklı katı yağların üretilmesi amacıyla kullanılmakta-dır. Hidrojenizasyon süreci trigliseridlerin doymamış ikili bağlantılarına hidrojen atomunun ilave edilmesi sürecine verilen isimdir. Bu süreç sonunda doymamış yağ asitleri daha yüksek erime noktasına sahip doymuş yağ asitlerine dönüştürülmekte ve sıvı bitkisel yağlardan dayanıklı yağlar elde edilmektedir. Doy-mamış yağların hidrojenize edilme sürecinin diğer bir sonucu da trans yağlı asitlerin ortaya çıkmasıdır. Örneğin, margarinler ortalama %10-20 arası trans yağlı asit içermektedir. Margarin ile ilgili son yıllarda kamuoyunun artan duyarlılığının önemli sebeplerinden birisi de margarinin içerdiği trans yağlı asitler ile ilgilidir. Trans yağlı asitlerin sebep olduğu önemli sağlık sorunları ve endişeleri Dünya Sağlık Örgütünün ül-kelere hidrojenize edilmiş yağların mümkün olan en kısa süre içinde üretimden kaldırılmasını önermesine neden olmuştur. Bahsi geçen bu öneri Dünya Sağlık Örgütünün, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü ile birlikte kurmuş olduğu Codex Alimentarius Komisyonun bir raporunda yer almaktadır. (Polat)

Bilimsel araştırma bulgularından ortaya çıkan sonuçlar beslenme ile ilgili eğitim programlarının ve haber-lerinin artmasına neden olmuştur. Bu durum da böyle bir bağlantının mevcut olduğu konusunda kamuoyu ve dolayısıyla tüketici bilincinin artmasını sağlamıştır. Bu tartışmalar zaman içinde tüketici tercihlerinin tereyağı ve margarin gibi doymuş yağ oranı yüksek olan yağlardan, zeytinyağı ve ayçiçeği yağı gibi doyma-mış yağ oranı yüksek olan yağlara doğru kaymasına sebep olmuştur. Doğal olarak bu durum, tüketicilerin daha bilinçli hale gelmesinden kaynaklanabileceği gibi yemeklik yağ türleri arasında göreceli fiyat değişi-minden de kaynaklanabilmektedir. (Polat)

Yemeklik yağ türü ile sağlık arasındaki ilişki literatürdeki deneysel ve teorik çalışmalar tarafından kanıtlan-mıştır. Doğal olarak, gıda ürünlerinin besinsel değerlerini içeren ürün etiketlerinin özellikle bilinçli tüketiciler tarafından kullanılması ve bu ürün etiketlerinin tüketici davranışlarını etkilediği öngörülebilmektedir. Tüke-ticiler sağlıklı beslenme konusunda bilinçlenmiştir ve bu durum tüketilen yağlarda kendini göstermiş olup başta zeytinyağı olmak üzere bitkisel yağ kullanımı artmıştır. Yemeklik yağ sektöründe talebi etkileyen en önemli unsur bireylerin artan sağlık sorunları sebebiyle sağlıklı beslenme yönünde bilinçlenmiş olmasıdır.

Her geçen gün artan dünya nüfusunun beslenme gereksinimlerinin büyük boyutlara ulaşması ile gerekli gıda maddelerinden yağların yeri önem kazanmakta ve yağ tüketimi giderek artan bir seyir izlemekte-dir. Bununla birlikte dünyada giderek artan sağlık bilinci ve doğal yollarla üretilmiş olan gıdalara talep sebebiyle ABD’den Japonya’ya birçok ülke zeytinyağının önemini kavramış olup sofralarında bu ürüne eskiye nazaran daha fazla yer vermeye başlamıştır. Bunun yanı sıra artan gelir düzeyi ve yükselen hayat standartları ile birlikte zeytinyağı tüketimine yönelik yapılan yoğun tanıtım faaliyetleri ve promosyonlar sa-yesinde zeytinyağı için yeni pazarlar açılmıştır. Tüm bu gelişmelerin neticesinde, dünya çapında zeytinyağı üretimi, tüketim ve ticareti önemli düzeyde artmış ve artmaya devam etmektedir. (Kayahan)

Türkiye’de yağ tüketimi çoğunlukla bitkisel yağlardan oluşmaktadır. Hayvansal yağ ürünlerinin, bitkisel yağlara nazaran pahalı olması nedeniyle bu ürünlere karşı talep oldukça düşüktür. Bitkisel yağlarda ise ağırlıklı olarak tüketim, zeytinyağı dışındaki diğer rafine sıvı yağlarda (ayçiçek, pamuk, mısır, soya, fındık yağları vs.) yoğunlaşmıştır. Bu yağların fiyat olarak zeytinyağının oldukça altında olması, zeytinyağı tü-ketim miktarının düşük olmasını etkilemektedir. Bir litrelik ayçiçek yağının perakende fiyatı ile bir litrelik zeytinyağının perakende fiyatı arasındaki 2,3’lük parite, özellikle orta ve düşük gelir grubundaki tüke-ticileri zeytinyağından diğer bitkisel yağlara kaydırmaktadır (Hesaplanan paritede, riviera tip zeytinya-ğının perakende satış fiyatı alınmıştır. Sızma zeytinyağı fiyatları dikkate alındığında parite 3’ün üzerine çıkmaktadır). Türkiye’de kişi basına düşen zeytinyağı tüketiminin düşük olmasının temel nedeni, zey-tinyağı fiyatlarının ikame ürünlerin (bitkisel yağlar) fiyatlarından yaklaşık olarak 2,5-3 kat daha yüksek olmasıdır. Ürünler arasındaki bu fiyat farkı, özellikle orta ve düşük gelirli nüfusun yağ talebini bitkisel

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

27

yağlara kaydırmaktadır. Ayrıca, zeytinyağının değerinin tüketici tarafından yeterince anlaşılamaması ve genel olarak tüketicinin gelir ve alım gücünün düşük olması gibi nedenlerle talebin doğal olarak ikame ürün olan diğer yağlara kayması da zeytinyağı tüketimini olumsuz etkilemektedir. Bitkisel yağlar (ayçiçek, pamuk, mısır, soya vs.) için yapılan yoğun tanıtım faaliyetleri de tüketici talebini bu yağlara çekmekte önemli ölçüde etkilidir. Türkiye’de zeytinyağı tüketimi üretim bölgeleri olan Ege Bölgesi ve Akdeniz Bölgesinde yoğunlaşmıştır. Özellikle Doğu Anadolu Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde hayvansal yağ tüketiminin fazla olması nedeniyle bu bölgelerin kişi başına düşen tüketime olan katkısı da oldukça az olmaktadır. (Kayahan)

Toplumlarda sağlıklı beslenme bilincinin gelişmesi bitkisel yağ ve özellikle zeytinyağının tüketilmesinde olumlu etkide bulunmaktadır. Nitekim son yıllarda dünya üretimindeki artışlarla birlikte zeytinyağına olan talep de olumlu yönde gelişmekte olup dünya tüketiminde de artış olduğu gözlenmektedir. Zeytinyağı fiyatlarındaki azalma, tüketimi beklenenden daha fazla oranda artırmıştır. Bu durum zeytinyağına olan talebin fiyat esnekliğinin yüksek olduğunu göstermektedir. Aynı şekilde zeytinyağı fiyatlarının artması da talebin diğer yağlara (bitkisel ve hayvansal yağlara) kaymasına neden olmakta ve zeytinyağı tüketimi düşmektedir. (Genç)

2.1.4. Rekabet Yapısı ve Rakiplerin Özellikleri

Türkiye zeytin ve zeytinyağı üretiminde dünyada ilk sıralarda yer almaktadır. Gerek iklimi gerek coğ-rafi konumu ve özellikleri gerekse de gelişmiş tarım yöntemleri nedeniyle Türkiye’de zeytin ve zeytin-yağı üretimi gelişmiştir. Türkiye, bulunduğu coğrafi konum ve sahip olduğu Akdeniz iklimi özellikleri nedeniyle İtalya, İspanya, Yunanistan ve Tunus gibi diğer Akdeniz ülkeleriyle beraber dünyanın önde gelen zeytin ve zeytinyağı üreticileri arasındadır. Türkiye zeytin üretimi bakımından dünyada ilk sı-ralarda olmasına rağmen sektörde yaşanan kalite, pazarlama, standartlar, üretim teknolojileri vb. sorunlar sebebiyle elde edilen ürünler gereği gibi değer yaratamamakta ve yurtdışı pazarlarda hak ettiği yeri bulamamaktadır. (Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı)

Tablo 31 - 2016-2017-2018 Türkiye Zeytin Ağacı Verileri

2016 2017 2018

Meyve Veren Yaşta Ağaç Sayısı (Sofralık Zeytinler) (Adet Sayısı) 47.314.681 47.675.780 42.288.347

Meyve Veren Yaşta Ağaç Sayısı (Yağlık Zeytinler) (Adet Sayısı) 100.088.449 100.587.005 108.781.087

Meyve Vermeyen Yaşta Ağaç Sayısı (Sofralık Zeytinler) (Adet Sayısı) 8.652.920 8.552.278 8.681.448

Meyve Vermeyen Yaşta Ağaç Sayısı (Yağlık Zeytinler) (Adet Sayısı) 17.702.038 17.779.084 18.093.084

Toplu Meyveliklerin Alanı (Sofralık Zeytinler) (Dekar) 2.262.516 2.264.912 2.099.722

Toplu Meyveliklerin Alanı (Yağlık Zeytinler) (Dekar) 6.192.904 6.195.707 6.544.561

Kaynak: TÜİK, 2019

Tabloda 2016, 2017 ve 2018 yıllarında Türkiye’de bulunan sofralık ve yağlık meyve veren yaşta ağaç sayısı, meyve vermeyen yaşta ağaç sayısı ve toplu meyveliklerin alanı verilmiştir. Zeytin ağacı sa-yılarında ve alanında değişimler yaşanmıştır ancak bu değişimler büyük ölçüde değildir. Bu durum sofralık ve yağlık zeytin üretiminde istikrar olduğunun göstergesidir.

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

28

Şekil 4 - Zeytinyağı Üreticileri İllere Göre Dağılım Haritası

Kaynak: TOBB, 2019

Şekilde verilen haritada zeytinyağı üretim tesislerinin illere göre dağılımı verilmiştir. Zeytinyağı üretim tesislerinin ham maddeye yakın olarak konumlandığı görülmektedir. Akdeniz, Ege Denizi ve Marmara Denizinin kıyı şeridindeki illerde zeytinyağı üretim tesisi bulunmaktadır. Ayrıca Osmaniye, Gaziantep ve Şanlıurfa’da da zeytinyağı üretim tesisi mevcuttur.

Türkiye’deki zeytinyağı üretim tesislerinin çoğunluğu zeytinyağı üretimi dışında farklı alanlarda da faaliyet göstermektedir. Kimi tesisler zeytin yetiştiriciliği yapmakta kimileri ise zeytin alımı yaparak zeytinyağı üretmektedir. İşletmelerin büyük çoğunluğu yurt içinde zeytinyağı satışında bulunurken, bazıları da yalnızca ihracat yapmaktadır.

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

29

Tablo 32 - Zeytinyağı Üretim Tesisleri İllere Göre Üretim Kapasiteleri

İller Kayıtlı ÜreticiPersonel Bilgileri

Üretim Kapasitesi (kg)

Mühendis Teknisyen Usta İşçi İdari Toplam

Adana 5 1 2 2 17 6 28 9.900.000

Antalya 23 6 5 7 95 13 126 16.365.282

Aydın 26 7 2 24 95 18 146 34.765.000

Balıkesir 24 15 15 56 347 82 515 43.474.000

Bursa 10 17 6 5 333 47 411 11.005.000

Çanakkale 15 7 1 5 38 2 53 23.812.000

Gaziantep 14 2 2 2 61 21 88 21.155.000

Hatay 25 2 1 21 32 34 91 42.139.000

Mersin 13 5 0 1 25 16 47 17.522.500

İzmir 53 66 24 48 456 190 831 116.937.493

Kocaeli 1 6 0 4 47 17 74 -

Manisa 14 6 3 7 40 9 65 16.068.700

Muğla 18 6 2 14 77 22 121 21.460.000

Şanlıurfa 2 0 0 0 3 0 3 -

Osmaniye 9 1 0 3 17 2 23 6.459.020

Toplam 252 147 63 199 1683 479 2622 433.264.995

Kaynak: TOBB, 2019

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

30

Tabloda Türkiye’de bulunan zeytinyağı üretim tesislerinin kapasiteleri verilmiştir. Tablo incelendiğin-de İzmir’in 53 kayıtlı üretici ile en çok üreticiye sahip olduğu görülmektedir. Ayrıca zeytinyağı üretim tesislerinin toplam istihdam kapasitesi 2622’dir.

Zeytin ve zeytinyağında Türkiye’nin dünya pazarında önemli bir rol almasını sağlamak ve ürünlerde taklit ve hileyi önlemek amacıyla Türkiye’de 2011 yılında Beyaz Liste dönemi başlatılmıştır. Türki-ye’nin en büyük zeytinyağı üreticilerinin de aralarında bulunduğu Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Kon-seyi (UZZK) Türk zeytini ve zeytinyağının dünya pazarında daha güçlü bir yer edinmesi için kaliteyi artırmak, taklit ve hileli karışımın (tağşiş) önüne geçmek amacıyla zeytinyağı pazarına yönelik Kali-te Kontrol Programı adıyla yeni bir uygulama başlatmıştır. Türkiye’de zeytinyağı üretiminin yaklaşık %80’ini üreten 5 kuruluşa ait 6 marka (Tariş, Marmara Birlik, Fora, Ana Gıda (Komili-Kırlangıç ve Kris-tal) kalite denetiminden geçerek UZZK’nin Beyaz Listesine girmiştir. (Uluslararası Zeytin Konseyi)

2.2. Pazarlama Planı

2.2.1. Hedef Pazar ve Özellikleri

Şanlıurfa ilinde kurulması planlanan Zeytinyağı İşleme Tesisi için hedef pazar kısa vadede öncelikle Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa Diyarbakır gibi bölge illeridir. Zeytinyağı İşleme Tesisinin, orta ve uzun vadede tüm Türkiye’ye ve ihracata (ABD, Almanya, Avust-ralya, Azerbaycan vb.) yönelmesi planlanmıştır.

2.2.2. Hedef Müşteri Grubu ve Özellikleri

Zeytinyağı kullanım alışkanlıkları araştırmasına göre zeytinyağı seçiminde kimi tüketiciler, kalitesiyle kendisini ispatlamış markalar arasında ucuzu tercih etmektedir. Kimi tüketiciler ise nispeten daha ucuz Luna, Bizim Yağ gibi ya da büyük süpermarketler (Migros, Kipa, Tansaş, Gima vs.) tarafından sunulan zeytinyağlarını tercih etmektedir. Komili, Tariş ve Kırlangıç tüketiciler tarafından kaliteli mar-kalar olarak görülmektedir.

Şanlıurfa ilinde kurulması planlanan Zeytinyağı İşleme Tesisinin hedef müşterilerinin kısa vadede özel sektördeki işletmeler ve kooperatifler olması öngörülmektedir. İşletmenin orta vadede kendi markası ile piyasaya gireceği öngörüldüğünden orta ve uzun vadedeki hedef kitlesi toptancılar ve bölge bayilikleri olabilecektir. Ürünler pazarlama elemanı vasıtasıyla pazarlanacak olup ilerleyen yıl-larda pazarlama departmanının geliştirilmesi öngörülmektedir.

2.2.3. İlk Faaliyet Yılında Hedeflenen Satış Düzeyi

Tablo 33 - İlk Faaliyet Yılında Hedeflenen Satış Düzeyi

İlk Faaliyet Yılında Hedeflenen Satış Düzeyi Miktar

Zeytinyağı (Ton) 1.000

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

31

2.2.4. İlk Faaliyet Yılında Hedeflenen Satış Fiyatı

Tablo 34 – Yıllar İtibariyle Hedeflenen Satış Fiyatı ($)


Satış Fiyatı ($/Ton) 0 4.286 4.329 4.372 4.416 4.460 4.504 4.549 4.595 4.641

Yukarıdaki tabloda ton birim fiyatı belirtilmiştir. Satış fiyatlarının işletmenin büyüme hızına paralel olarak dolar bazında her yıl ortalama 1% artacağı varsayılmıştır.

2.2.5. Dağıtım Kanalları

Şanlıurfa ilinde kurulması planlanan Zeytinyağı İşleme Tesisinin ürün satışlarının doğrudan pazarla-ma elemanı vasıtasıyla fabrikadan yapılacağı öngörülmüştür. İşletmenin ilerleyen yıllarında dağıtım ağının toptancılara ve bölge bayiliklerine ulaştırılması hedeflenmektedir. Ürünler Toptancılar ve böl-ge bayilikleri vasıtasıyla hipermarketlere ve perakendecilere ulaştırılacaktır.

2.2.6. Pazarlama/Satış Yöntemleri

Tablo 35 - Pazarlama ve Satış Yöntemleri

Aylar Aktivite 1 Tutar ($) Aktivite 2 Tutar ($) Toplam ($)

1 Totem 892,86 Müşteri Ziyaretleri 3.571,43 4.464

2 Katalog (5.000 adet) 4.464,29 Müşteri Ziyaretleri 3.571,43 8.036

3 İnternet Sitesi 1.785,71 Müşteri Ziyaretleri 3.571,43 5.357

4 Sektör Portallarına Üyelik 1.785,71 Müşteri Ziyaretleri 3.571,43 5.357

5 Yurt İçi Fuarda Stant Kiralama 5.357,14 Müşteri Ziyaretleri 3.571,43 8.929

6 Broşür (20.000 adet) 5.357,14 Müşteri Ziyaretleri 3.571,43 8.929

7 Yurt İçi Fuar Katılımı 1.785,71 Müşteri Ziyaretleri 3.571,43 5.357

8 Yurt Dışı Fuarda Stant Kiralama 5.357,14 Müşteri Ziyaretleri 3.571,43 8.929

9 Yurt Dışı Fuar Katılımı 3.571,43 Müşteri Ziyaretleri 3.571,43 7.143

10 Promosyon Seti (1.000 adet) 1.339,29 Müşteri Ziyaretleri 3.571,43 4.911

11 Sektörel Yayın Reklamları (4 kez) 3.571,43 Müşteri Ziyaretleri 3.571,43 7.143

12 Araç Giydirme 3.571,43 Müşteri Ziyaretleri 3.571,43 7.143

Toplam 81.696

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

32

2.2.7. Kuruluş Yeri Seçimi ve Çevresel Etkiler

Yatırım bölgesi olarak düşünülen Şanlıurfa, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin güneyinde bulunan 18.584 km2’lik alanı ile Türkiye’nin 7. büyük ilidir. İlin batısında Gaziantep, kuzeybatısında Adıyaman, kuzeydoğusunda Diyarbakır, doğusunda Mardin illeri ve güneyinde Suriye Devleti yer almaktadır. Deniz seviyesi yüksekliği 518 metre olan Şanlıurfa ilinin idari yönden biri merkez olmak üzere toplam 13 ilçesi bulunmaktadır. (Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi)

Şekil 5- Şanlıurfa İl Haritası

Kaynak: Google Görseller, 2019

Şanlıurfa, Güneydoğu Toroslar’ın orta kısmının güney eteklerinde yer almakta olup Senklinal ve An-tiklinaller arasında geniş ovalara sahiptir. Şanlıurfa’nın kuzeyinde birçok yükseltiye sahip dağ ve tepeler bulunmaktadır. Geniş ova ve düzlüklere sahip olan arazisinin; %60,4’ü plato, %22’si dağlık, %16,3’ü ova ve %1,3’ü yayla karakteri arz etmektedir. Genellikle düzlüklerin hâkim olduğu topografik bir özelliğe sahip olan Şanlıurfa ilinin sınırları içinde tarımsal potansiyeli yüksek Suruç Ovası, Harran Ovası, Viranşehir Ceylanpınar Ovası, Halfeti, Bozova ve Hilvan Ovaları gibi büyük ovalar yer almakta-dır. İlin, önemli dağları Karacadağ (1.938 m), Arat Dağı (840 m), Nemrut Dağları (800 m), Takır Tukur Dağları (801 m), Şebeke Dağları (750 m) ve Germuş Dağlarıdır (771m). Fırat Nehri, ilin Adıyaman ve Gaziantep illeri ile sınırını oluşturmakta ve ilin batı ve kuzeybatısında Karkamış, Birecik ve Atatürk Barajlarının gölleri bulunmaktadır. Atatürk Barajı ile oluşturulan göl ülkemizin 3. büyük gölüdür. Kara-sal iklim özelliklerine sahip olan ilde, yıllık ortalama yağış miktarı 463,1 mm, ortalama sıcaklık değeri 18,2 derecedir. (Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi)

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

33

İlin sahip olduğu ulaşım olanakları iç ve dış pazarlara ulaşım konusunda önemli bir avantaj sağla-maktadır. Üretim için gerekli hammaddenin sürekliliğinin, planlanan üretim miktarının ve kalitesinin gerçekleşebilmesi için düşünülmesi gereken sözleşmeli ekim uygulamasına dönük potansiyelin ve isteğin varlığı yatırım için önemli bir avantajdır. (Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi)

3. HAMMADDE VE DİĞER GİRDİ PLANLAMASI3.1. Hammadde ve Diğer Girdi Temin Koşulları

Türkiye’de beş bölgede zeytincilik yapılmaktadır. Türkiye zeytin üretimi yapılan bölgeler Ege Bölgesi, Marmara Bölgesi, Akdeniz Bölgesi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve Karadeniz Bölgesidir. Zeytin, zey-tinyağı ve sofralık zeytin olarak işlenerek tüketilmektedir. Bu nedenle de zeytincilik sektörü tarıma dayalı sanayi kolu olarak sofralık zeytin ve zeytinyağı alt sektörlerine ayrılmaktadır. (Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı)

Şekil 6 - Türkiye’de Zeytin Üretimi Yapılan Bölgeler

Kaynak: Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi, 2019

Şekilde yer alan haritada Türkiye’de zeytin üretimi yapılan bölgeler verilmiştir. Numaralandırma üreti-min en çok olduğu bölgeden en az olduğu bölgeye doğru yapılmıştır. Zeytin üretiminin en çok olduğu bölge Ege Bölgesi iken en az olduğu bölge Karadeniz Bölgesidir.

Tablo 36 - 2016-2017-2018 Şanlıurfa İli Zeytin Ağacı Verileri

2016 2017 2018

Meyve Veren Yaşta Ağaç Sayısı (Sofralık Zeytinler) (Adet Sayısı) 223.207 234.613 356.046

Meyve Veren Yaşta Ağaç Sayısı (Yağlık Zeytinler) (Adet Sayısı) 863.507 873.698 712.296

Meyve Vermeyen Yaşta Ağaç Sayısı (Sofralık Zeytinler) (Adet Sayısı) 149.658 133.419 75.094

Meyve Vermeyen Yaşta Ağaç Sayısı) (Adet Sayısı) 432.900 400.155 627.440

Toplu Meyveliklerin Alanı (Sofralık Zeytinler) (Dekar) 13.936 13.725 15.816

Toplu Meyveliklerin Alanı (Yağlık Zeytinler) (Dekar) 53.994 54.885 49.980

Verim (Sofralık Zeytinler) (Kg/Meyve Veren Ağaç) 3 3 4

Verim (Yağlık Zeytinler) (Kg/Meyve Veren Ağaç) 5 6 6

Üretim Miktarı (Sofralık Zeytinler) (Ton) 581 650 1.551

Üretim Miktarı (Yağlık Zeytinler) (Ton) 4.447 5.437 4.599

Kaynak: TÜİK, 2019

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

34

Tabloda 2016, 2017 ve 2018 yıllarında Şanlıurfa’da zeytin ağacı verileri yer almaktadır. Şanlıurfa’da zeytin üretimi oldukça verimli olup zeytin üretim alanları da geniştir.

Akdeniz İkliminin etkisi görülen Şanlıurfa’da son yıllarda zeytin yetiştiriciliği artmış durumdadır. İlde daha önce zeytin üretimi az ve verimi 2 yılda bir alınmaktaydı. Son yıllarda yapılan bakımla zeytin üretimi Şanlıurfa›nın ekonomisinde oldukça önemli bir yere sahip olmuştur. Kuraklığa ve soğuk ikli-me de dayanıklı olan zeytin, sanayi sektöründe de önemli yere sahip olması nedeniyle ilde oldukça fazla tercih edilen ürünler arasındadır. Diğer ürünlere nazaran dayanıklı olan zeytin, Şanlıurfa Orman Bölge Müdürlüğü tarafından da desteklenmektedir. (Urfa Değişim)

Şanlıurfa’da zeytin üretimi oldukça yaygın yapılmaktadır. Öte yandan il zeytin üretimi ve verimi ba-kımından oldukça zengindir. Bu nedenle kurulacak Zeytin İşleme Tesisinin ham maddesi bölgede üretilen zeytinlerden karşılanacaktır. Gerek kalması durumunda zeytin üretimi yapılan bölge illerden ham madde alımı yapılacaktır.

3.2. Hammadde ve Diğer Girdi MiktarlarıTablo 37 - Hammadde ve Diğer Girdi Miktarları

Zeytinyağı (Ton)

No Ürün/Hizmet Birim Fiyat ($) Miktar Toplam Tutar ($) Yıllık Maliyeti ($)

1 Zeytin (Ton) 589,29 5 2.946,43 2.946.428,57

Toplam 2.946,43 2.946.428,57

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

35

4. İNSAN KAYNAKLARI

4.1. Personel YönetimiTablo 38 - Personel Yönetimi

PozisyonAylık Brüt

Ücretler ($)Personel Sayısı

Yıllık BrütÜcretler ($)

Yıllık NetÜcretler ($)

Genel Müdür 2.798 1 33.571 24.000

Sekreter ve İdari İşler Sorumlusu 839 1 10.071 7.200

Satış ve Pazarlama Sorumlusu 1.049 2 25.178 18.000

Ön Muhasebe Sorumlusu 699 1 8.393 6.000

Kalite Kontrol Şefi 1.399 1 16.785 12.000

Teknik Müdür 1.049 1 12.589 9.000

Mühendis 1.049 2 25.178 18.000

Ustabaşı 560 15 100.712 72.000

Üretim İşçileri 2.798 1 33.571 24.000

Toplam 24 232.477 166.200

4.2. Organizasyon ŞemasıŞekil 7 - Organizasyon Şeması

Genel Müdür

Satış ve PazarlamaSorumlusu

Muhasebe veİdari İşler

Usta

Üretim Personeli

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

36

5. ÜRETİM PLANLAMASI

5.1. Yatırım Uygulama Planı ve SüresiTablo 39 - Yatırım Uygulama Planı ve Süresi

Aktiviteler/Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Finansal Kaynakların Temini

Arazi Belirlenmesi

İşletmenin Yasal Kuruluşu

Gerekli İzinlerin Alınması

İnşaat İşleri

Makine Ve Donanım Alımı

Makine Ve Donanım Montajı

Hammadde Temini

Deneme Üretimi

İdari Örgütlenmenin Yapılması

İşgücünün Sağlanması

Pazarlama Planının Yapılması

5.2. Kapasite Kullanım Oranı

Tablo 40 - Kapasite Kullanım Oranı


Kapasite Kullanım Oranı 0% 50% 55% 60% 60% 70% 70% 70% 80% 80%

5.3. Üretim Miktarı

5.3.1. Tam Kapasite Üretim Düzeyi

Tablo 41 - Tam Kapasite Üretim Düzeyi

Tam Kapasitedeki Üretim Düzeyi

Ürünler/Aylar 1. Ay 2. Ay 3. Ay 4. Ay 5. Ay 6. Ay 7. Ay 8. Ay 9. Ay 10. Ay 11. Ay 12. Ay Toplam (Ton/Yıl)

Zeytinyağı (Ton) 200 150 150 150 100 100 100 100 350 200 200 200 2.000

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

37

5.3.2. İlk Faaliyet Yılındaki Üretim ve Satış Düzeyi

Tablo 42 - İlk Faaliyet Yılındaki Üretim ve Satış Düzeyi

İlk Faaliyet Yılındaki Üretim ve Satış Düzeyi

Ürünler/Aylar 1. Ay 2. Ay 3. Ay 4. Ay 5. Ay 6. Ay 7. Ay 8. Ay 9. Ay 10. Ay 11. Ay 12. Ay Toplam (Ton/Yıl) Satış Fiyatı ($) Yıllık Gelir ($)

Zeytinyağı (Ton) 100 75 75 75 50 50 50 50 175 100 100 100 1.000 4.285,71 4.285.714

5.3.3. İlk 10 Yılda Üretim ve Satış Düzeyi

Tablo 43 - İlk 10 Yılda Üretim ve Satış Düzeyi

İlk 10 Yıldaki Üretim ve Satış Düzeyi


Ürünler/Kapasiteler 0% 50% 55% 60% 60% 70% 70% 70% 80% 80%

Zeytinyağı (Ton) 0 1.000 1.100 1.200 1.200 1.400 1.400 1.400 1.600 1.600

Satışların Yıllık Büyüme Oranı 0% 50% 10,00% 9,09% 0,00% 16,67% 0,00% 0,00% 14,29% 0,00%

Stok devir hızının 1 ay olduğu kabul edilmektedir.

5.4. Birim Maliyet ve Karlılık OranlarıTablo 44 - Birim Maliyet ve Karlılık Oranları

Üretim Türleri Hammadde Maliyeti ($/Ton)

Genel Giderler Maliyeti ($/Ton)

Personel Maliyeti ($/Ton)

Toplam Birim Maliyet ($/Ton)

Yıllık Toplam Maliyet ($)

Birim Satış Fiyatı ($/Ton)

Birim Ürün Başına Düşen Karlılık Oranı

Birim Ürün Başına Düşen Karlılık Tutarı ($)

Zeytinyağı (Ton) 2.946,43 288,20 232,48 3.467,11 3.467.105 4.285,71 19,10% 818,61

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

38

5.5. İş Akış ŞemasıŞekil 8 - İş Akış Şeması

Zeytin Kırma (Ezme) Yoğurma (Malaksasyon)

Klasik Sistem

• Baskı• Prina• Yağ + Karasu• Santrifüjleme• Yağ• Karasu

İki Fazlı• Santrifüjleme• Yağ• Prina + Karasu

Üç Fazlı• Santrifüjleme• Yağ• Karasu• Prina

Yaprak Ayırma ve Yıkama

Modern Sistem

5.6. Teknolojik Özellikleri

İki faz (ekolojik) kontinü sistemlerde zeytinin özündeki karasu, pirina ile birlikte çıkmaktadır. Bu çıkan pirina yaklaşık olarak ortalama %65 nem içermekte ve üç faz sistemin çıktısına göre daha nemli ya-pıda olmaktadır. Fabrika sahiplerinin iki faz pirinayı muhafaza edebilmek için ayrı bir yerde depolama havuzu veya silo yapmaları gerekmektedir. İki faz pirinayı değerlendirmek isteyen işletme sahipleri farklı teknolojili sistemler mevcuttur. Şanlıurfa ilinde kurulacak Zeytinyağı Üretim Tesisinde kullanı-lacak teknolojinin özellikleri aşağıda verilmiştir: (Kıvrak)

İki faz (ekolojik) sistemin çıktısı olan yaş pirinayı, su ilave işleme tabi tutmadan pirina çekirdek ayır-ma makinesine direk olarak verilmektedir. Bu sayede pirinadan daha yüksek kaloriye sahip olan piri-na çekirdeği ayrılacak ve çekirdeğin piyasada değerlendirilmesi daha kolay olacaktır. Çekirdeğinden ayrılan pirina; ikinci ekstraksiyon için kontinü sistem pirina ekstraksiyon tesislerine verilmektedir. Burada amaç iki faz (ekolojik) pirinayı bir yandan susuzlaştırmak, diğer taraftan içindeki belli oran-daki yağı geri kazanmaktır. Bu işlem sırası ile pirinanın sıkım öncesi malaksör ünitesinde (Yatık tip ya da katlı tip malaksör düzenekleri kesiksiz çalışmak bakımından daha randımanlı sonuç vermek-tedir.) ikinci defa yoğurulması gerçekleştirilerek içinde mevcut kalan yağ zerreciklerinin sıkıma hazır hale getirilmesi sağlanmaktadır. Sonrasında hamur pompası vasıtasıyla pirina ekstaksiyonu için özel olarak imal edilmiş üç fazlı dekantöre pirinanın beslemesi yapılmaktadır. Bu noktada elde edilecek yağ miktarı önceki sıkım işlemine de bağlı olarak değişmektedir. Ancak normal koşullarda doğru çalıştırılan makinalardan giren zeytinden %1-2 oranında yağ elde edilmesi beklenmektedir. Bu yağ ilk sıkımdan elde edilen yağa göre daha asidik ve kalite açısından daha düşük kalitededir. Tesisten çıkan pirina daha kuru çıkmakta ayrıca birinci ekstraksiyonda dekantör ve seperatörden çıkan, kulla-nılan su ısıtılarak ikinci ekstraksiyonda dekantöre beslemede kullanılmaktadır. Tesisten çıkan karasu miktarı üç faz sisteme göre yarı yarıya düşmektedir.

Sistemin Avantajları

z Üç faz kuruluğunda pirina elde edilmektedir. z Daha iyi fiyatlara satılabilecek çekirdek elde edilmektedir. z İşlenen 100 kg zeytin başına 1 kg veya 2 kg daha fazla yağ elde edilmektedir. z %50 oranında azalmış karasu miktarı sağlanmaktadır.

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

39

5.7. Makine ve Ekipman ÖzellikleriTablo 45- Makine ve Ekipman

Makine-Ekipman ve Tefrişatlar Birim Fiyat ($) Adet Toplam ($)

Zeytin Taşıma Bandı ve Yaprak Aspiratörü 7.030 1 7.030,32

Zeytin Yıkama Makinası Aspiratörsüz 7.995 1 7.995,48

Modüler Malaksör 6 Göz * 700 Lt 39.084 1 39.083,55

Kırıcı Q400 MM 22 Kw Hareketli Elek 5.275 1 5.275,48

Su Debi Cihazı (Flowmetre) 2.500 Litre 345 1 345,48

Dekantör PMS 470 – PX70 72.464 1 72.463,87

Hamur Pompası Q65 2.906 1 2.906,45

Vibrasyonlu Yağ Temizleme Eleği PX70 2.265 1 2.264,84

Buhar Aspiratörü 559 1 559,35

Yağ Pompası 729 1 729,35

Zeytin Besleme Helezonu 3.109 1 3.109,35

Prina Yer Helezonu - Q210 MM 3.663 1 3.663,23

Prina Rampa Helezonu - Q210 MM 3.981 1 3.981,29

Separatör PMS 505 3.000/3.500 Lt./Sa. 29.936 1 29.936,45

Separatör Üstü Yağ Dinlendirme Teknesi 1.596 1 1.595,81

Separatör Önü Yağ Teknesi 150 Lt 614 1 614,19

Yağ Pompası 729 1 729,35

İmbisat Deposu 99 1 98,71

Sıcak Su Kazanı DB150 7.222 1 7.222,26

Su Hazırlama 18 Plk 3.208 1 3.208,06

İmbisat Deposu 99 1 98,71

Elektrik Panosu (PLC Panolu) 9.602 1 9.602,26

Kumanda Paneli 1.185 1 1.184,52

Tavalar 3.455 1 3.454,84

207.153,23

Makine adetleri belirlenirken tesisin tam kapasitedeki üretim düzeyi dikkate alınmıştır.

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

40

Tablo 46 - Makine ve Ekipman Özellikleri

Makine ve Ekipman Özellikleri Makine Görseli

Zeytin Taşıma Bandı

Konveyör şase malzeme cinsi: AISI 304 Konveyör şase malzeme kalınlığı: 2 mm

Konveyör Bunker malzeme cinsi: AISI 304 Bunker malzeme kalınlığı: 2 mm Bant elevatör malzemesi: PVC

Band elevatör malzeme kalınlığı: 3 mm Band elevatör ebatları: 400mm x 11750 mm

Elevatör uzunluğu: 5556 mm Band hızı: 20-60 m/dk. Redüktör tipi: Sonsuz

Redüksiyon oranı: 15/1 Varyatör tipi: TX F010

Motor gücü, devri: 1,1 KW, 1500 D / d Kapasite: 4-6 ton/ saat

Makine boyu ebatları: 385x578x164 cm Ağırlık: 463 kg

Yaprak Aspiratörü

Devir sayısı: 3000 D/d Motor Gücü: 3 KW

Hava Kapasite: 1000 m3/saat Makine boyu ebatları: 69x91x56 cm

Ağırlık: 77 kg

Zeytin Yıkama Makinesi

Kullanılan Malzeme kalitesi: AISI 304 Kullanılan Malzeme Kalınlığı: 2 mm

Yıkama Yüzeyi: 1.5 m2 Pompa Motor Gücü: 1.5 KW

Pompa Motor Devri: 1500 D/d Vibratör motor gücü (1): 0,12 KW, 1500 D / d

Blower motor gücü: 2,2 KW Kapasite: 4-6 ton/saat

Su Hacmi: 2524 lt Makine Ebatları: 313x175x158 cm

Ağırlık: 488 kg

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

41

Zeytin Besleme Helezon

Tüm aksam malzeme kalitesi: AISI 304 Helezon dış ceket kalınlığı: 3 mm Helezon elevatör kalınlığı: 3 mm

Bunker saç kalınlığı: 2 mm Helezon çapı: F190 mm

Helezon uzunluğu: 3154 mm Redüktör tipi: NMRV 75 Redüksiyon oranı: 15/1

Motor gücü: 1.1 KW Motor devri: 1500 D/d

Kapasite: 4,4 ton / saat Makine boyu ebatları: 100x286x287 cm

Ağırlık: 214 kg

Kırıcı

Tipi: Sabit Çekiç Çekiç malzemesi: 2080 special

Elek malzemesi: AISI 304 Kırıcı ön kapak malzemesi: AISI 304

Çekiç sayısı: 4 Adet Elek çapı: 400 mm Elek eni: 170 mm

Elek delik çapı: 5-6-7 mm Kırıcı motor gücü: 22 KW

Kırıcı motor devri: 3000 D/d Besleme motor gücü: 0.37 KW Besleme motor devri: 1500 D/d

Besleme redüktör tipi: 10/1 Kapasite: 4-6 ton/saat

Makine boyu ebatları: 65x90x130 cm Ağırlık: 342 Kg

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

42

Modüler Malaksör

Kullanılan malzeme kalitesi: 304 kalite inox Dış Ceket paslanmaz saç kalınlığı: 2 mm İç ceket paslanmaz sac kalınlığı: 2,5 mm Helezon profilli kanat sac kalınlığı: 6 mm

Bölüm ebatları: 630 mm,2000 mm,685 mm Motor tipi: Q4 100L 4A

Motor gücü, devri: 1,1 KW, 900 d/d (x 6 Adet) Isıtma yüzeyi: 16,14 m2

Isıtma suyu hacmi: 447,24 lt Flowmetre ölçüm aralığı: 250-2500 lt /sa

Flowmetre Gövde / Flot malzemesi: PVC / PVDF Flowmetre Basınç sınıfı: PN 10

Ağırlık: 2751 kg Kapasite: 4,2 m3

Dağıtıcı helezon motoru: 1,1 KW Toplayıcı helezon motoru: 1,1 KW

Makine boyu ebatları: 255x220x553 cm

Dekantör

Gövde Malzemesi: AISI 316-1.4401 (DIN) Helezon Malzemesi: AISI 304-1.4301

Helezon Kaplama Malzemesi: Tungsten karbür Helezon Kaplama Sertliği: 60-65 HRC

Tambur Çapı: 470 mm Motor Gücü ve Devri: 22 KW, 3000D/d

Şanzuman Tipi: Cycloid Redüksiyon Oranı: 25/1

Maksimum Devir: 3200 D/d Çalışma Devri: 3000D/d

Motor Sürücü Sistemi: İnvertör Sıyırıcı Motor Gücü: 0,55 Kw 1000 d/d

Sıyırıcı Redüktörü: NMRV63 60/1 Tambura Beslenen Madde Cinsi: Zeytin Hamuru

Tambura beslenen madde özgül ağırlığı (max): 1,3kg / dm3 Makine Ebatları: 132x329x159 cm

Ağırlık: 2455 kg L/D: 3,4

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

43

Vibrasyon

Yay adeti: 4 Elek delik çapı: 1,5 mm

Motor Gücü, Devri: 0,26 kW 3000 d/d Makine Ebatları: 84x162x69 cm

Ağırlık: 132 kg

Buhar Aspiratörü

Şase Malzeme Kalitesi: St 37 Motor Gücü ve Devri: 0,75 KW / 3000 D/D

Makine Ebatları: 42x47x65 cm Ağırlık: 25 Kg

Yağ Pompası

Gövde Malzeme kalitesi: GGG 50 Motor gücü, devri: 0,75 KW / 1500 d/d

Rotor çapı: 32 mm Rotor malzemesi: AISI 304

Strator (lastik) malzemesi: Nitril Kauçuk Kapasite: 1500 Lt / sa


ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

44

Monopomp

Motor gücü: 2.2 KW Kapasitesi: 4 - 6 t / sa Redüktör tipi: PF 32 Rotor çapı: 65 mm

Rotor malzemesi: AISI 304 Strator (lastik) malzemesi: Nitril Kauçuk

Motor sürücüsü: invertör Max.devir: 100 D/d

Aktarma: Mafsal Makine Ebatları: 25x31x157 cm

Ağırlık: 103,5 kg

Prina Yer ve Rampa Hele-zonları

Motor gücü: 1,5 KW 1500 D/d Helezon devri: 75 d/d


Helezon çapı: Ø210 mm Redüktör Tipi: Sonsuz

Kapasite: 4-6 t/s

Seperatör

Tipi: PMS 505 Motor gücü: 11 KW 1500 D/d Kapasitesi: 3000 – 3500 l/h

Tambur çapı: 505 mm Max.Tambur devri: 5300 D/d

Tambur malzemesi: DIN 1.4418 Max.Çalışma derecesi: 0 / 100 °C Temizleme sistemi: Yarı Otomatik.

Makine boyu ebatları: 116x122x163 cm Ağırlık: 1125 kg

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

45

Sıcak Su Kazanı

Motor gücü: 0,55KW 1000 D/d; 0,37KW 3000 D/d Yakıt tüketimi: 29 Kg/sa

Prina Ocak kapasitesi: 150.000 kcal/ saat Kazan Su Hacmi: 0,9 m3

Makine ebatları: 192x172x200 cm Ağırlık: 1160kg

Su Hazırlama (Eşanjör)

Eşanjör tipi: Plakalı Eşanjör kapasitesi: 3 t / h

Motor Gücü: 2,2 KW 3000 D/d Makine Ebatları: 71x121x105 cm

Ağırlık: 121 kg

Forklift

Forklift türü iş makineleri yük kaldırma yükseklikleri 3-4 metredir.Özel amaçla asansör sistemlerinde yapılan değişikliklerle9 metre yüksekliğe kadar yük kaldırabilir. Kombine fren/darbeli pedal ile kolay işletim,Vücut titreşim değerlerindeki azalma sayesinde operatör için ek konfor,Motorun muayene noktalarına hızlı ve kolay erişim sağlamaktadır.Şişme ve dolgu lastikli olur. Direksiyon donanımı arka tekerleklere müdahale eder. Dönme işlemi arka tekerlekler tarafından yapılır.

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

46

6. FİNANSAL ANALİZLER

6.1. Sabit Yatırım TutarıTablo 47 - Sabit Yatırım Tutarı

Yatırım Kalemleri Tutar ($) Giderle İlgili Açıklama

Etüt Proje Giderleri 15.848,21Bina inşaatının 5% kadarlık kısmı projelendirme (Keşif, metraj, plan, harita, çizim, zemin etüdü) maliyeti olarak hesaplanmıştır.

Arazi Alım Giderleri 100.000,00

Arazi alım giderleri belirlenirken 10.000 m2 alan üzerine 25% kapalı alan oranı ile inşaat yapıla-cağı varsayılmıştır. Arazi alım maliyeti m2 başına 10,00 $ olarak hesaplanmıştır.

Bina Yapımı 316.964,29

Bina yapım giderlerinde Çevre ve Şehircilik Ba-kanlığı 2019 yılı birim fiyat cetveli esas alınmış olup II. Sınıf C grubu yapılar ve sanayi yapıları için m2 başına 126,79 $ olarak hesaplanmıştır.

Makine-Ekipman 207.153,23 Makine, ekipman, tefrişat ve donanımların KDV hariç tutarlarıdır.

Demirbaş Giderleri 10.357,66 Makine ve ekipman giderlerinin 5% kadarlık kıs-mıdır.

Taşıt Alım Giderleri 53.571,43 Taşıt giderleri hesaplanırken alınabilecek muh-temel araç sayısı göz önünde bulundurulmuştur.

Montaj Giderleri 4.143,06 Makine-ekipman ve tefrişat giderleri toplamının 2% kadarlık kısmıdır.

Kuruluş İşlemleri ve Harç Masrafları 1.785,71 Tüzel kişilik statüsündeki şirketler için ortalama

maliyet baz alınmıştır.

Genel Giderler 14.196,47 Diğer kalemlerin toplamının 2% kadarlık kısmıdır.

Beklenmeyen Giderler 14.480,40 Diğer kalemlerin toplamının 2% kadarlık kısmıdır.

Sabit Yatırım Alt Toplamı 738.500,47 -

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

47

6.2. İşletme SermayesiTablo 48 - İşletme Sermayesi

İşletme Gider Kalemleri İşletme Sermayesi* 2.Yıl 3.Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl

Hammadde ve Diğer Girdiler ($) 245.536 2.946.429 3.241.071 3.535.714 3.535.714 4.125.000 4.125.000 4.125.000 4.714.286 4.714.286

Personel Giderleri ($) 19.373 232.477 255.724 278.972 278.972 325.468 325.468 325.468 371.963 371.963

Pazarlama-Satış Giderleri ($) 6.808 81.696 89.866 98.036 98.036 114.375 114.375 114.375 130.714 130.714

Elektrik ($) 563 6.750 7.425 8.100 8.100 9.450 9.450 9.450 10.800 10.800

Su ($) 154 1.843 1.880 1.917 1.956 1.995 2.035 2.075 2.117 2.159

Yakıt (Isınma-Aidat) ($) 404 4.843 4.940 5.039 5.139 5.242 5.347 5.454 5.563 5.674

Mali Müşavir Ücreti ($) 161 1.929 1.967 2.006 2.047 2.088 2.129 2.172 2.215 2.260

Hukuk Müşaviri Ücreti ($) 402 4.821 4.918 5.016 5.117 5.219 5.323 5.430 5.538 5.649

Telefon ($) 18 214 219 223 227 232 237 241 246 251

Kırtasiye Giderleri ($) 150 1.800 1.980 2.160 2.160 2.520 2.520 2.520 2.880 2.880

Ambalaj-Paketleme Giderleri ($) 206 2.468 2.715 2.962 2.962 3.456 3.456 3.456 3.949 3.949

Sigorta Giderleri ($) 98 1.176 1.200 1.224 1.248 1.273 1.299 1.324 1.351 1.378

Nakliye Gideri ($) 1.429 17.143 18.857 20.571 20.571 24.000 24.000 24.000 27.429 27.429

Bakım-Onarım ($) 2.407 28.884 31.773 34.661 34.661 40.438 40.438 40.438 46.215 46.215

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

48

Genel Giderler ($) 5.554 66.649 67.982 69.342 70.729 72.144 73.586 75.058 76.559 78.090

Beklenmeyen Giderler ($) 5.665 67.982 69.342 70.729 72.144 73.586 75.058 76.559 78.090 79.652

Toplam Tutar ($) 288.925 3.467.105 3.801.859 4.136.673 4.139.783 4.806.485 4.809.720 4.813.020 5.479.916 5.483.350

Dönem Sonu Stok ($) 20.461 245.536 270.089 294.643 294.643 343.750 343.750 343.750 392.857 392.857

Toplam Tutar ($) 309.387 3.712.641 4.071.949 4.431.316 4.434.426 5.150.235 5.153.470 5.156.770 5.872.773 5.876.207

• İşletme sermayesi giderleri 1 aylık varsayılmıştır.

• Enflasyon değeri göz önünde bulundurulmamıştır.

• Su, yakıt, mali müşavir, hukuk müşaviri, telefon, sigorta, genel gider ve beklenmeyen gider kalemleri her yıl bir önceki yıla göre 2% artırılmıştır.

• Hammadde ve diğer girdiler, personel, pazarlama, elektrik, kırtasiye, ambalaj-paketleme, nakliye, bakım-onarım giderleri her yıl kapasite kullanım oranına göre artırılmıştır.

• Hammadde ve diğer girdiler tutarı Hammadde ve Diğer Girdi Miktarı tablosundan alınmıştır.

• Personel giderleri Personel Yönetimi tablosundan alınmıştır.

• Pazarlama satış giderleri Pazarlama/Satış Giderleri tablosundan alınmıştır.

• Elektrik kWh fiyatı belirlenirken Şanlıurfa Organize Sanayi Bölgesi’nde İşyerleri İçin Uygulanan Tarife, 2019 baz alınmıştır.

• Metreküp su fiyatı belirlenirken Şanlıurfa Organize Sanayi Bölgesi’nde İşyerleri İçin Uygulanan Tarife, 2019 yılı verileri baz alınmıştır.

• Isınma amaçlı yakıt türü olarak doğalgaz kullanılacağı varsayılmıştır. Ton fiyatı belirlenirken AKSAGAZ Doğalgaz Fiyatı (Ocak 2019)baz alınmıştır.

• Mali müşavir ücreti belirlenirken 2019 Yılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik, Yeminli Mali Müşavirlik Asgari Ücret Tarifesi baz alınmıştır.

• Hukuk müşaviri ücreti belirlenirken Şanlıurfa Barosu Başkanlığı’nın 2019 Yılı Asgari Ücret Çizelgesi’nde yer alan tarife baz alınmıştır.

• İşyeri sigortası hesaplanırken sabit yatırım kalemleri tablosunda yer alan arazi alım giderleri, bina inşaat giderleri, makine-ekipman giderleri, demirbaş giderleri ve taşıt alım giderleri toplamının

‰2’i baz alınmıştır.

• Nakliye giderleri toplam satış gelirlerinin binde ‰4’ü olarak varsayılmıştır.

• Bakım-onarım gideri işyeri binasının, makine ekipmanların ve taşıtların bakım – onarım giderlerini kapsamaktadır. Gider hesaplanırken sabit yatırım kalemleri tablosunda yer alan bina inşaat

gideri, makine ekipman gideri ve taşıt gideri toplamının %5’i baz alınmıştır.

• Genel giderler hesaplanırken diğer tüm giderlerin %2 oranında bir genel gider olacağı varsayılmıştır.

• Beklenmeyen giderler hesaplanırken diğer tüm giderlerin %2 oranında bir beklenmeyen gider oluşabileceği varsayılmıştır.

• Çeşitli yıllarda kapasite kullanım oranı artışından dolayı maliyet artışları meydana gelmektedir. Bu nedenle işletme giderleri toplamında bu yıllarda daha fazla artış söz konusudur.

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

49

6.3. Katma Değer Vergisi (KDV) PlanlamasıTablo 49 - Katma Değer Vergisi (KDV) Planlaması

KDV Türleri/Yıllar Yatırım Yılı 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl

Hesaplanan KDV ($) 0 771.429 857.057 944.321 953.764 1.123.852 1.135.091 1.146.442 1.323.321 1.336.555

İndirilecek KDV ($) 106.341 582.021 638.088 694.166 694.721 806.354 806.932 807.521 919.188 919.802

Ödenecek KDV ($) 0 0 218.969 250.155 259.043 317.498 328.159 338.921 404.133 416.753

Devreden KDV ($) 106.341 0 0 0 0 0 0 0 0 0

6.4. Toplam Yatırım İhtiyacı Tablo 50 - Toplam Yatırım İhtiyacı

Toplam Yatırım İhtiyacı Tutar ($)

Sabit Yatırım Tutarı 738.500

İşletme Sermayesi 309.387

Sabit Yatırım ve İşletme Sermayesi KDV 106.341

Toplam Yatırım İhtiyacı 1.154.229

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

50

6.5. Kredi PlanlamasıTablo 51 - Kredi Planlaması

Kredi Tutarı ($) 577.114 Vade (Yıl) 5

Kredi Yıllık Faiz Oranı 9,0% Faiz Geri Ödemesiz Dönem 0

Yıllık Taksit Tutarı ($) 148.372 Toplam Geri Ödeme Tutarı ($) 741.859

Yatırım Yılları Borç Tutarı Anapara Ödemesi Faiz Ödemesi Geri Ödenen Tutar Kalan Tutar

Yatırım Yılı 0 0 0 0 0

2. Yıl 577.114 96.431 51.940 148.372 480.683

3. Yıl 480.683 105.110 43.261 148.372 375.573

4. Yıl 375.573 114.570 33.802 148.372 261.002

5. Yıl 261.002 124.882 23.490 148.372 136.121

6. Yıl 136.121 136.121 12.251 148.372 0

Toplam - 577.114 164.744 741.859 -

Kredi kullanımı Dolar cinsinden çekilecek olup yıllık faiz oranı %9 olarak hesaplanmıştır.

6.6. Finansal Kaynak Planlaması Tablo 52 - Finansal Kaynak Planlaması

TOPLAM YATIRIM İHTİYACI 1. Yıl Açıklama

Sabit Yatırım Tutarı 738.500 Kurulacak tesisin sabit yatırım tutarıdır.

İşletme Sermayesi 309.387 Tesisin ilk yıldaki 1 aylık işletme gideridir.

Ödenecek KDV 106.341 Sabit yatırım tutarı ve işletme sermayesinin KDV tutarıdır.

Toplam Yatırım Tutarı 1.154.229 -

FİNANSMAN KAYNAKLARI 1. Yıl Açıklama

Öz Kaynak 577.114 Yatırım için sağlanması bekle-nen öz kaynak tutarıdır.

Krediler 577.114 Yatırım için kullanılacağı öngö-rülen kredi tutarıdır.

Toplam Finansman Tutarı 1.154.229 -

Tablo 53 – Öz kaynak/Kredi Kullanım Oranı

Öz Kaynak Kullanım Oranı 50%

Kredi Kullanım Oranı 50%

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

51

6.7. Nakit Akım Hesabı Tablo 54 - Nakit Akım Hesabı ($)

Nakit Girişleri ($) / Yıllar Yatırım Yılı 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl

Dönem Başı Nakit Mevcudu 0 0 614.109 1.155.217 1.821.758 2.537.651 3.482.669 4.635.260 5.847.613 7.326.628

Kredi Tutarı 577.114 0 0 0 0 0 1 2 3 4

Öz Kaynak 577.114 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Satış Gelirleri Toplamı 0 4.285.714 4.761.429 5.246.229 5.298.691 6.243.624 6.306.060 6.369.121 7.351.785 7.425.303

Hesaplanan KDV ($) 0 771.429 857.057 944.321 953.764 1.123.852 1.135.091 1.146.442 1.323.321 1.336.555

Nakit Girişleri Toplamı 1.154.229 5.057.143 6.232.594 7.345.767 8.074.213 9.905.128 10.923.821 12.150.825 14.522.722 16.088.489

Nakit Çıkışları ($) / Yıllar Yatırım Yılı 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 5. Yıl 6. Yıl 7. Yıl 8. Yıl 9. Yıl 10. Yıl

Sabit Yatırım Tutarı 738.500 0 0 0 0 0 0 0 0 0

İşletme Sermayesi 309.387 0 0 0 0 0 0 0 0 0

İşletme Giderleri Toplamı 0 3.712.641 4.071.949 4.431.316 4.434.426 5.150.235 5.153.470 5.156.770 5.872.773 5.876.207

İndirilecek KDV ($) 106.341 582.021 638.088 694.166 694.721 806.354 806.932 807.521 919.188 919.802

Ödenecek KDV ($) 0 0 218.969 250.155 259.043 317.498 328.159 338.921 404.133 416.753

Kredi Faiz Ödemeleri 0 51.940 43.261 33.802 23.490 12.251 0 0 0 0

Kredi Anapara Ödemeleri 0 96.431 105.110 114.570 124.882 136.121 0 0 0 0

Nakit Çıkışları Toplamı 1.154.229 4.443.034 5.077.377 5.524.009 5.536.562 6.422.459 6.288.561 6.303.212 7.196.095 7.212.761

Dönem Sonu Nakit Mevcudu 0 614.109 1.155.217 1.821.758 2.537.651 3.482.669 4.635.260 5.847.613 7.326.628 8.875.728

Amortisman 103.595 103.595 103.595 103.595 103.595 39.288 6.339 6.339 6.339 6.339

Vergi Öncesi Kar (Brüt Kar/Zarar) -1.257.824 417.537 542.623 677.516 737.179 1.041.850 1.146.251 1.206.011 1.472.673 1.542.757

Kurumlar Vergisi 0 91.858 119.377 149.053 162.179 229.207 252.175 265.322 323.988 339.407

Vergi Sonrası Kar (Net Kar/Zarar) -1.257.823,90 325.679,23 423.246,03 528.462,31 574.999,98 812.643,39 894.075,72 940.688,78 1.148.684,72 1.203.350,43

* İşletme sermayesi giderleri 1 aylık varsayılmıştır.

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

52

7. EKONOMİK ANALİZLER

7.1. Net Bugünkü Değer AnaliziTablo 55 - Net Bugünkü Değer Analizi


Net Nakit Akımlar -1.154.229 429.275 526.841 632.058 678.595 851.932 900.415 947.028 1.155.024 1.209.690

Toplam Net Nakit Akımlar -1.154.229 -724.954 -198.112 433.945 1.112.541 1.964.472 2.864.887 3.811.915 4.966.939 6.176.629

İndirgenmiş Net Nakit Akımlar -1.154.229 420.857 506.384 595.602 626.917 771.621 799.543 824.445 985.802 1.012.214

Toplam NBD (5 Yıllık) 995.532 - - - - - - - - -

Toplam NBD (10 Yıllık) 5.389.156 - - - - - - - - -

İndirgeme Oranı (%2) 1,00 1,02 1,04 1,06 1,08 1,10 1,13 1,15 1,17 1,20

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

53

7.2. Ayrıntılı Tahmini Gelir Tablosu Tablo 56 - Gelir Tablosu

GELİR TABLOSU ($) Yatırım Yılı 2. Yıl 3. Yıl

A - Brüt Satışlar 0,00 4.285.714,29 4.761.428,57

1- Yurtiçi Satışlar 0,00 4.285.714,29 4.761.428,57

2- Yurtdışı Satışlar 0,00 0,00 0,00

3- Diğer Gelirler 0,00 0,00 0,00

B - Satış İndirimleri 0,00 0,00 0,00

1- Satıştan İadeler (-) 0,00 0,00 0,00

2- Satış İskontoları (-) 0,00 0,00 0,00

3-Diğer İndirimler (-) 0,00 0,00 0,00

C - Net Satışlar 0,00 4.285.714,29 4.761.428,57

D- Satışların Maliyeti (-) 1.154.228,51 3.450.802,24 3.795.882,46

1- Satılan Mamullerin Maliyeti (-) 1.154.228,51 3.450.802,24 3.795.882,46

2- Satılan Ticari Mallar Maliyeti (-) 0,00 0,00 0,00

3- Satılan Hizmet Maliyeti (-) 0,00 0,00 0,00

4- Diğer Satışların Maliyeti (-) 0,00 0,00 0,00

Brüt Satış Karı Veya Zararı -1.154.228,51 834.912,05 965.546,11

E - Faaliyet Giderleri 103.595,39 365.434,29 379.661,54

1 - Araştırma Ve Geliştirme Giderleri (-) 0,00 0,00 0,00

2 - Pazarlama Satış Ve Dağıtım Giderleri (-) 0,00 81.696,43 89.866,07

3 - Genel Yönetim Giderleri (-) 103.595,39 283.737,86 289.795,47

Faaliyet Karı Veya Zararı -1.257.823,90 469.477,76 585.884,57

F - Diğer Faal. Olağan Gelir Ve Karlar 0,00 0,00 0,00

1 - İştiraklerden Temettü Gelirleri 0,00 0,00 0,00

2 - Bağlı Ortaklıklardan Temettü Gelirleri 0,00 0,00 0,00

3 - Faiz Gelirleri 0,00 0,00 0,00

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

54

4 - Komisyon Gelirleri 0,00 0,00 0,00

5 - Kambiyo Karları 0,00 0,00 0,00

6 - Konusu Olmayan Karşılıklar 0,00 0,00 0,00

7 - Reeskont Faiz Geliri 0,00 0,00 0,00

8 - Faal. İle İlgili Diğer Olağan Gelir Ve Karlar 0,00 0,00 0,00

G - Diğer Faal. Olağan Gider Ve Zararlar (-) 0,00 0,00 0,00

1 - Karşılık Giderleri 0,00 0,00 0,00

2 - Kambiyo Zararları 0,00 0,00 0,00

3 - Reeskont Faiz Gideri 0,00 0,00 0,00

4 - Diğer Olağan Gider Ve Zararlar 0,00 0,00 0,00

H - Finansman Giderleri 0,00 51.940,28 43.261,45

1 - Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri 0,00 51.940,28 43.261,45

2 - Orta ve Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri 0,00 0,00 0,00

Olağan Kar Veya Zarar -1.257.823,90 417.537,47 542.623,12

I- Olağandışı Gelir Ve Karlar 0,00 0,00 0,00

1 - Önceki Dönem Gelir Ve Karları 0,00 0,00 0,00

2 - Diğer Olağandışı Gelir Ve Karlar 0,00 0,00 0,00

J- Olağandışı Gider Ve Zararlar 0,00 0,00 0,00

1 - Çalışmayan Kısım Gider Ve Zararları (-) 0,00 0,00 0,00

2 - Önceki Dönem Gider Ve Zararları (-) 0,00 0,00 0,00

3 - Diğer Olağan Dışı Gider Ve Zararlar (-) 0,00 0,00 0,00

Dönem Karı Veya Zararı -1.257.823,90 417.537,47 542.623,12

K - Dönem Karı Vergi Ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları (-)

0,00 91.858,24 119.377,09

Dönem Net Karı Veya Zararı (-) -1.257.823,90 325.679,23 423.246,03

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

55

7.3. AmortismanTablo 57 – Amortisman

Maddi Duran Varlıklar Amortismanı

Yatırım Harcamaları Ekonomik Ömür (Yıl) Amortisman Oranı Tutar ($)

Taşıt Alım Giderleri 5 20% 10.714

Bina Yapımı 50 2% 6.339

Makine-Ekipman ve Tefrişatlar 5 20% 41.431

Faiz Amortismanları 5 20% 32.949

Demirbaşlar 5 20% 2.072

Toplam 93.505

Maddi Olmayan Duran Varlıklar Amortismanı

Yatırım Harcamaları Ekonomik Ömür (Yıl) Amortisman Oranı Tutar ($)

Kuruluş ve Örgütlenme Gideri 5 20% 10.091

7.4. BilançoTablo 58 – Bilanço Aktifler

Tahmini Bilanço ($)

Aktifler Yatırım Yılı 2. Yıl 3. Yıl

Dönen Varlıklar

A. Hazır Değerler 0,00 1.444.118,28 1.926.689,46

Kasa 0,00 0,00 0,00

Alınan Çekler 0,00 0,00 0,00

Bankalar 0,00 1.444.118,28 1.926.689,46

Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri (-) 0,00 0,00 0,00

Diğer Hazır Değerler 0,00 0,00 0,00

B. Menkul Kıymetler 0,00 0,00 0,00

C. Ticari Alacaklar 0,00 0,00 0,00

Alıcılar 0,00 0,00 0,00

Alacak Senetleri 0,00 0,00 0,00

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

56

Alacak Senetleri Reeskontu (-) 0,00 0,00 0,00

Verilen Depozito ve Teminatlar 0,00 0,00 0,00

Şüpheli Ticari Alacaklar 0,00 0,00 0,00

Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı (-) 0,00 0,00 0,00

D. Diğer Alacaklar 0,00 0,00 0,00

İştiraklerden Alacaklar 0,00 0,00 0,00

Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar 0,00 0,00 0,00

Diğer Çeşitli Alacaklar 0,00 0,00 0,00

E. Stoklar 0,00 245.535,71 270.089,29

İlk Madde ve Malzeme 0,00 245.535,71 270.089,29

Yarı Mamuller - Üretim 0,00 0,00 0,00

Ticari Mallar 0,00 0,00 0,00

Diğer Stoklar 0,00 0,00 0,00

Diğer Stoklar Enflasyon Farkı 0,00 0,00 0,00

Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı (-) 0,00 0,00 0,00

Verilen Sipariş Avansları 0,00 0,00 0,00

F. Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları

0,00 0,00 0,00

Gelecek Aylara Ait Giderler 0,00 0,00 0,00

Gelecek Aylara Ait Giderler Enflasyon Farkı 0,00 0,00 0,00

Gelir Tahakkukları 0,00 0,00 0,00

G. Diğer Dönen Varlıklar 106.341,28 582.021,45 638.088,34

İndirilecek KDV 106.341,28 582.021,45 638.088,34

İş Avansları 0,00 0,00 0,00

Personel Avansları 0,00 0,00 0,00

Sayım ve Tesellüm Noksanları 0,00 0,00 0,00

Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar 0,00 0,00 0,00

Diğer Dönen Varlıklar Karşılığı (-) 0,00 0,00 0,00

Dönen Varlıklar Toplamı 106.341,28 2.271.675,44 2.834.867,08

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

57

Duran Varlıklar

A. Ticari Mallar 0,00 0,00 0,00

B. Diğer Alacaklar 0,00 0,00 0,00

C. Mali Duran Varlıklar 0,00 0,00 0,00

İştirakler 0,00 0,00 0,00

İştiraklere Sermaye Taahhütleri (-) 0,00 0,00 0,00

İştirakler Sermaye Payları Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)

0,00 0,00 0,00

D. Maddi Duran Varlıklar 594.541,98 501.037,36 407.532,74

Arazi ve Arsalar 100.000,00 100.000,00 100.000,00

Yer Altı ve Yer Üstü Düzenleri 0,00 0,00 0,00

Binalar 316.964,29 316.964,29 316.964,29

Tesis, Makine ve Cihazlar 207.153,23 207.153,23 207.153,23

Taşıtlar 53.571,43 53.571,43 53.571,43

Demirbaşlar 10.357,66 10.357,66 10.357,66

Diğer Maddi Duran Varlıklar 0,00 0,00 0,00

Birikmiş Amortismanlar (-) -93.504,62 -187.009,24 -280.513,86

Yapılmakta Olan Yatırımlar 0,00 0,00 0,00

E. Maddi Olmayan Duran Varlıklar 34.244,60 24.153,83 7.944,57

Kuruluş ve Örgütlenme Gideri 50.453,87 50.453,87 50.453,87

Özel Maliyetler 0,00 0,00 0,00

Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar 0,00 0,00 0,00

Birikmiş Amortismanlar (-) -16.209,26 -26.300,04 -42.509,30

F. Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar 0,00 0,00 0,00

G. Gelecek Yıllara Ait Giderler 0,00 0,00 0,00

H. Diğer Duran Varlıklar 0,00 0,00 0,00

Duran Varlıklar Toplamı 628.786,58 525.191,19 415.477,31

Aktif Toplamı 735.127,86 2.796.866,63 3.250.344,39

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

58

Tablo 59 - Bilanço Pasifler

Tahmini Bilanço ($)

Pasifler Yatırım Yılı 2. Yıl 3. Yıl

Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

A. Mali Borçlar 136.969,66 200.312,00 191.633,17

Banka Kredileri 136.969,66 51.940,28 43.261,45

Uzun Vadeli Kredilerin Anapara ve Faizleri 0,00 148.371,72 148.371,72

Tahvil Anapara Borç Taksit ve Faizleri 0,00 0,00 0,00

Çıkarılmış Bono ve Tahviller 0,00 0,00 0,00

Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler 0,00 0,00 0,00

Menkul Kıymetler İhraç Farkı (-) 0,00 0,00 0,00

Diğer Mali Borçlar 0,00 0,00 0,00

B. Ticari Borçlar 25.782,23 309.386,76 339.329,05

Satıcılar 25.782,23 309.386,76 339.329,05

Borç Senetleri 0,00 0,00 0,00

Borç Senetleri Reeskontu (-) 0,00 0,00 0,00

Alınan Depozito ve Teminatlar 0,00 0,00 0,00

Diğer Ticari Borçlar 0,00 0,00 0,00

C. Diğer Borçlar 0,00 0,00 0,00

Ortaklara Borçlar 0,00 0,00 0,00

Personele Borçlar 0,00 0,00 0,00

Diğer Çeşitli Borçlar 0,00 0,00 0,00

D. Alınan Avanslar 0,00 0,00 0,00

E. Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler 0,00 158.135,06 200.922,15

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

59

Ödenecek Vergi ve Fonlar 0,00 91.858,24 119.377,09

Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri 0,00 66.276,82 81.545,06

Vadesi Geçmiş Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yükümlülükler

0,00 0,00 0,00

F. Borç Ve Gider Karşılıkları 9.441,75 9.441,75 10.385,92

Dönem Karı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları

0,00 0,00 0,00

Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri (-)

0,00 0,00 0,00

Kıdem Tazminatı Karşılığı 9.441,75 9.441,75 10.385,92

G. Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları

666.529,62 736.114,76 806.462,04

Gelecek Aylara Ait Gelirler 357.142,86 396.785,71 437.185,71

Gider Tahakkukları 309.386,76 339.329,05 369.276,32

Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Toplamı 838.723,25 1.413.390,34 1.548.732,33

Orta ve Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar

A. Mali Borçlar 577.114,25 480.682,81 375.572,55

Banka Kredileri 577.114,25 480.682,81 375.572,55

Ertelenmiş Borç Maliyetleri (-) 0,00 0,00 0,00

B. Ticari Borçlar 0,00 0,00 0,00

C. Diğer Borçlar 0,00 0,00 0,00

Ortaklara Borçlar 0,00 0,00 0,00

D. Alınan Avanslar 0,00 0,00 0,00

E. Borç Ve Gider Karşılıkları 0,00 0,00 0,00

F. Gelecek Yıllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları

0,00 0,00 0,00

Orta ve Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar 577.114,25 480.682,81 375.572,55

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

60

Öz Kaynaklar

A. Ödenmiş Sermaye 577.114,25 577.114,25 577.114,25

Sermaye 577.114,25 577.114,25 577.114,25

Sermaye Olumlu Farkları 0,00 0,00 0,00

Ödenmemiş Sermaye 0,00 0,00 0,00

B. Sermaye Yedekleri 0,00 0,00 0,00

Hisse Senetleri İhraç Primleri 0,00 0,00 0,00

Hisse Senetleri İptal Karları 0,00 0,00 0,00

Maddi Duran Varlık Yeniden Değerleme Artışları

0,00 0,00 0,00

Diğer Sermaye Yedekleri 0,00 0,00 0,00

C. Kar Yedekleri 0,00 0,00 0,00

Yasal Yedekler 0,00 0,00 0,00

Statü Yedekleri 0,00 0,00 0,00

Olağanüstü Yedekler 0,00 0,00 0,00

Diğer Kar Yedekleri 0,00 0,00 0,00

Özel Fonlar 0,00 0,00 0,00

D. Geçmiş Yıllar Karları 0,00 0,00 325.679,23

E. Geçmiş Yıllar Zararları 0,00 0,00 0,00

Geçmiş Yıl Zararları Enflasyon Farkı 0,00 0,00 0,00

F. Dönem Net Karı/Zararı -1.257.823,90 325.679,23 423.246,03

Öz Kaynaklar Toplamı -680.709,65 902.793,48 1.326.039,51

Pasif Toplamı 735.127,86 2.796.866,63 3.250.344,39

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

61

7.5. Finansal Oranlar ve Sonuçlarının Değerlendirilmesi

7.5.1. Fizibilite Sonuçları

Tablo 60 - Fizibilite Sonuçları

Fizibilite Sonuçları 2. Yıl Değerlendirme ve Analiz

Yatırımın Karlılığı 28,22%

Yatırımın Karlılığı: Vergi sonrası kârın yapılan top-lam yatırım tutarına oranıdır. Planlanan bu yatırım için 28,22% olarak hesaplanan yatırım kârlılığı de-ğerlendirildiğinde mevcut enflasyon, faiz ve kur artış değerlerine kıyasla kârlı olduğu görülmektedir.


Sermayenin Karlılığı: Yatırım için ortaya konulan sermayenin (Öz kaynakların) kârlılığının bir göster-gesidir. Vergi sonrası kârın öz kaynaklara bölünme-siyle elde edilir. Planlanan bu tesis için 56,43% ola-rak hesaplanan sermaye getiri oranı genel finans kabullerine göre ideal düzeydedir.

Net Katma Değer ($) 1.531.848,02

Net Katma Değer ($): Kar, faiz ve toplam yatırım maliyetinin toplamını ifade eden net katma değer, ekonomiye sağlanan parasal girdi miktarını göster-mektedir.

Kişi Başına Yatırım Tutarı ($) 48.092,85

Kişi Başına Yatırım Tutarı ($): Toplam yatırım mali-yetinin istihdam edilecek kişi sayısına bölünmesiy-le hesaplanan bu değer, devletin istihdam yaratma maliyeti ile kıyaslanmaktadır.

Yatırım Geri Dönüş Süresi (Yıl) 2,69

Yatırım Geri Dönüş Süresi (Yıl): Yatırımın kendini amorti etme süresinin bir göstergesidir. Toplam yatırım tutarının, vergi sonrası kâr ile amortisman tutarının toplamına bölünmesiyle elde edilir. Bu te-sis için yatırımın geri dönüş süresi 2,69 yıl olarak hesaplanmıştır.

Yatırım Geri Dönüş Süresi (Gün) 967,96

Yatırım Geri Dönüş Süresi (Gün): Yatırımın kendini amorti etme süresinin bir göstergesidir. Toplam ya-tırım tutarının, vergi sonrası kâr ile amortisman tu-tarının toplamına bölünmesiyle elde edilir. Bu tesis için yatırımın geri dönüş süresi 967,96 gün olarak hesaplanmıştır.

10 Yıllık Net Bugünkü Değer ($) (%2 İndirgeme Oranına Göre) 5.389.156,26

NBD Analizi: Yatırımın ekonomik ömründeki net nakit girişlerinin ve yatırım giderlerinin bir oran ile bugüne indirgenmesi ile bulunmaktadır. Buna göre ideal düzey net bugünkü değerin sıfırdan büyük olmasıdır. Planlanan bu yatırımda 2,00% indirgeme oranına göre 5 ve 10 yıllık net bugünkü değerler po-zitif olarak hesaplanmıştır.

Yatırımın Uygunluğu

Şanlıurfa ilinde yapılması planlanan Zeytinyağı iş-leme Tesisi yatırımı; bölgedeki hammadde erişim olanakları ve üretim imkânları ile pazar fırsatları değerlendirildiğinde avantajlı olarak görülmektedir.

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

62

7.5.2. Oran Analizi Sonuçları

7.5.2.1. Finansal Yapı Analizi

Tablo 61 - Finansal Yapı Analizi

Finansal Yapı Analizi

2. Yıl 3. Yıl Formül Açıklaması

Cari Oran 1,61 1,83 Dönen Varlıklar/Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar (İdeal oran asgari 2’dir).

Dönen Varlıkların Aktif Varlıklara Oranı 81% 87% Dönen Varlıklar/Aktif Varlıklar Toplamı (İdeal oran

asgari %50’dir).


Kaldıraç Oranı 67,72% 59,20%(Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar+Uzun Vade-li Yabancı Kaynaklar)/Aktif Varlıklar Toplamı (İdeal oran azami %50’dir)

Öz Kaynakların Aktif Varlıklara Oranı 32,28% 40,80% Öz Kaynaklar/Aktif Toplamı (İdeal oran asgari

%50’dir).

Öz Kaynakların Yabancı Kaynaklara Oranı 47,66% 68,91%

Öz Kaynaklar/(Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar+U-zun Vadeli Yabancı Kaynaklar) (İdeal oran asgari 1’dir).

Kısa Vadeli Kaynakların Pasifler Toplamına Oranı 50,53% 47,65% Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar/Pasif Kaynaklar

Toplamı (İdeal oran azami 0,33'tür)

Duran Varlıkların Öz Kaynakla İlişkisi 58,17% 31,33% Duran Varlıklar/ Öz Kaynaklar

Duran Varlıkların Devamlı Sermaye Oranı 37,96% 24,42% Duran Varlıklar/(Uzun Vadeli Yabancı Kaynak-

lar+Öz Kaynaklar) (İdeal oran azami 1’dir).

Kısa Vadeli Yabancı Kaynakların Toplam Yabancı Kaynaklara Oranı

74,62% 80,48%Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar/(Kısa Vadeli Ya-bancı Kaynaklar+Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar) (İdeal oran azami 0,50’dir)

Maddi Duran Varlıkların Aktif Toplamına Oranı 17,91% 12,54% Maddi Duran Varlıklar (Net)/Aktif Toplamı

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

63

7.5.2.2. Faaliyet Analizi

Tablo 62 - Faaliyet Analizi

Faaliyet Analizi


Çalışma Sermayesi Devir Hızı 1,89 1,68 Net Satışlar/Dönen Varlıklar

Net Çalışma Sermayesi Devir Hızı 1,16 1,09 Net Satışlar/(Dönen Varlıklar-Kısa Vadeli Yabancı

Kaynaklar Toplamı)

Maddi Duran Varlıklar Devir Hızı 8,16 11,46 Net Satışlar/Duran Varlıklar

Öz Kaynak Devir Hızı 4,75 3,59 Net Satışlar/Öz Kaynaklar

Aktif Devir Hızı 1,53 1,46 Net Satışlar/Aktif Varlıklar Toplamı

Ekonomik Rantabilite 16,79% 18,03% (Vergiden Önceki Kar+Finansman Giderleri)/Pasif Kaynaklar Toplamı

Maliyetlerin Satışlara Oranı 80,52% 79,72% Satışların Maliyeti/Net Satışlar

Faaliyet Giderlerinin Satışlara Oranı 8,53% 7,97% Faaliyet Giderleri/Net Satışlar

Faiz Giderlerinin Satışlara Oranı 1,21% 0,91% Finansman Giderleri/Net Satışlar

7.5.2.3. Karlılık Analizi

Tablo 63 - Karlılık Analizi

Karlılık Analizi


Karlılık Oranı 8% 9% Net Kar/Net Satışlar

Vergi Öncesi Karın Sermayeye Oranı 46% 41% Vergi Öncesi Kar/Öz Kaynaklar

Net Karın Toplam Varlıklara Oranı 12% 13% Net Kar/Aktif Varlıklar Toplamı

Faaliyet Karının Gerçek Kullanılan Varlıklara Oranı

17% 18% Faaliyet Karı/(Aktif Varlıklar Toplamı-Mali Duran Varlık)

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

64

8. VARSAYIMLARTablo 64 – Varsayımlar

Kalemler Birim Değer Tutar ($) Kaynaklar ve Açıklama

Elektrik kWh 7.500 0,08Şanlıurfa Organize Sanayi Bölgesi’n-de İşyerleri İçin Uygulanan Tarife, 2019

Su Metreküp 500 0,31Şanlıurfa Organize Sanayi Bölgesi’n-de İşyerleri İçin Uygulanan Tarife, 2019

Isınma Metreküp 2.000 0,20 AKSAGAZ Doğalgaz Fiyatı (Ocak 2019)

Telefon Adet 5 17,86 GSM operatörlerinin ortalama tarife ücretleri, 2019

Taşıt Alım Giderleri Adet 2 26.786 https://www.arabam.com Sıfır Tica-ri Araç Fiyatları

Mali Müşavirlik Hizmeti Ay 1 160,71Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Asgari Ücret Tarifesi, 2019 Yılı

Hukuk Müşavirliği Hizmeti Ay 1 401,79 Şanlıurfa Barosu Başkanlığı Asgari

Ücret Çizelgesi, 2019 Yılı Tarifesi

Arazi Büyüklüğü Metrekare 10.000 10,00 Şanlıurfa Organize Sanayi Bölgesi Arazi Alım Maliyeti (USD/m2)

Arazi Alım Maliyeti Dolar 10,00 100.000,00 Şanlıurfa Organize Sanayi Bölgesi Toplam Arazi Alım Maliyeti

Kapalı Alan Oranı % 25% 126,79Şanlıurfa Organize Sanayi Bölgesi kapalı alan emsal oranları baz alın-mıştır.

Kapalı Alan Yapım Maliyeti Metrekare 2.500 316.964

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Birim Fiyatı, 2019 (II. Sınıf C grubu yapılar ve sanayi yapıları baz alınmıştır.)

İşletme Sermayesi Süresi Ay 1 1 -

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

65

9. YENİ TEŞVİK SİSTEMİ İÇİNDE BÖLGENİN YERİ

Şanlıurfa yatırım teşvik sisteminde 6. sırada yer almaktadır. Şanlıurfa sahip olduğu ve her geçen yıl gelişen tarım, hayvancılık, turizm ve ticaret sektörleri ile yatırımcıların ilgisini çekmektedir. Son yıl-larda ilde yapılan yatırımlar çeşitlenerek artmış olup bu durum gerek ilin sosyoekonomik durumunu gerekse de ildeki istihdam olanaklarını olumlu yönde etkilemiştir.

Yatırım Teşvik Sistemi, Şanlıurfa iline yapılan yatırımların sayısını artırmıştır. İlde çok çeşitli alanlarda yatırımlar yapılmakta olup Şanlıurfa, il teşvik sisteminden en çok yararlanan iller arasında ilk sıralar-da yer almaktadır.

Yeni Teşvik Sistemi kapsamında uygulanacak olan Faiz Desteği oranları bölgesel bazda aşağıdaki gibidir: (Bakanlar Kurulu Kararı) (Tebliğ)

Tablo 65 - Faiz Desteği Oranları

BölgelerDestek Oranı

Azami Destek Tutarı (Bin)

TL Cinsi Kredi Döviz Cinsi Kredi

I - - -

II - - -

III 3 Puan 2 Puan 500

IV 4 Puan 2 Puan 600

V 5 Puan 2 Puan 700

VI. 7 Puan 2 Puan 900

Şanlıurfa (6. Bölge) 7 Puan 2 Puan 900

Kaynak: T.C. Ticaret Bakanlığı, 2019

6. bölgede yer alan Şanlıurfa ilinde yapılacak asgari sabit yatırım tutarı üzerindeki yatırımlarda kul-lanılacak olan yatırım kredilerinde TL bazında 7 puan, döviz kredileri bazında 2 puan faiz indirimi uygulanacaktır. Azami Faiz Desteği ise 900.000,00 TL’ye çıkarılmıştır.

9.1. Yatırım Yeri Tahsisi

Bakanlıkça teşvik belgesi düzenlenmiş büyük ölçekli yatırımlar ile bölgesel desteklerden yararlana-cak yatırımlar için T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen esas ve usuller çerçevesinde yatırım yeri tahsis edilebilecektir.

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

66

Tablo 66 - Karşılaştırmalı Bölgesel Teşvik Uygulaması

Bölgesel Yatırımlara Sağlanan Destekler Unsurları Bölgeler

Destek Unsurları 1.Bölge 2.Bölge 3.Bölge 4.Bölge 5.Bölge 6.Bölge

KDV İstisnası %18 Var Var Var Var Var Var

Gümrük Vergisi Muafiyeti %2 Var Var Var Var Var Var

Vergi İndirimi

Vergi İndirim Oranı %50 %55 %60 %70 %80 %90

Yatırıma Katkı Oranı %15 %20 %25 %30 %40 %50

Yatırım dönemi vergi indirimi Yok %10 %20 %30 %50 %80

İşletme dönemi vergi indirimi

%100 %90 %80 %70 %50 %20

Sigorta Primi Uygulama Süresi 2 Yıl 3 Yıl 5 Yıl 6 Yıl 7 Yıl 10 Yıl

İşveren

Hissesi Desteği

Destek Tutarının Azami Miktarı

%10 %15 %20 %25 %35 %50

Yatırım Yeri Tahsisi Var Var Var Var Var Var

Faiz Desteği

İç Kredi Yok Yok 3 Puan 4 Puan 5 Puan 7 Puan

Döviz / Dövize Endeksli Kredi Yok Yok 2 Puan 2 Puan 2 Puan 2 Puan

Azami Destek Tutarı (Bin TL) Yok Yok 500 600 700 900

Sigorta Primi Desteği Yok Yok Yok Yok Yok 10 Yıl

Gelir Vergisi Stopajı Desteği Yok Yok Yok Yok Yok Var

İnşaat-Yapı Harçları Muafiyeti Var Var Var Var Var Var

Emlak Vergisi Muafiyeti Var Var Var Var Var Var

Damga Vergisi Muafiyeti Var Var Var Var Var Var


ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

67

9.2. Vergi İndirimi

Asgari sabit yatırım tutarı üzerindeki yatırımlara uygulanacak yatırıma katkı oranları ve vergi indirim oranları aşağıdaki gibi uygulanacaktır.

Tablo 67 - Vergi İndirim Oranları

Bölgeler

Bölgesel Teşvik Uygulamaları

Büyük Ölçekli Yatırımların Teşviki

İşletme/Yatırım Döneminde Uygulanacak

Yatırıma Katkı Oranı


(%)

Vergi İndirim

Oranı (%)


(%)

Vergi İndirim Oranı (%)


(%)

Vergi İndirim Oranı (%)

1. Bölge 15 50 25 50 0 100

Şanlıurfa(6. Bölge)

50 90 60 90 80 20


Yeni teşvik sistemi ile yatırım döneminde yatırıma katkı uygulaması başlatılmış olup yatırımcılar yatı-rıma katkı tutarının %80’ine kadar olan kısmını diğer faaliyetlerinden elde ettikleri ticari kazançlarına uygulama imkânı getirilmiştir. Kalan kısım olan %20’sinin ise yatırımcının 6. bölgede yer alan ilde yap-mış olduğu yatırım sonrası, işletme döneminde elde edeceği kazancına uygulanacak olan kurumlar vergisinden düşülecektir. Yatırımın Organize Sanayi Bölgesi’nde olması durumunda %5 ek katkı oranı uygulanacaktır.

9.3. Gümrük Vergisi Muafiyeti ve KDV İstisnası

Şanlıurfa, Yatırım Teşvik Sistemi’ne göre 6. bölgede yer almakta olup, desteklenen sektörlerin ge-nişliği, iş gücü maliyetlerinin azaltılması ve finansman imkânlarının genişletilmesi ile yatırımlarda en avantajlı iller arasındadır.

Asgari Sabit Yatırım Tutarı üzerindeki tüm sektörler Şanlıurfa ilinin de içinde yer aldığı 6. bölgede, bölgesel destek kapsamında değerlendirilmektedir. Bu kapsamda değerlendirilen yatırımlara uygu-lanan destek unsurları ve destek oranları şunlardır:

9.3.1. Gümrük Vergisi Muafiyeti

Asgari sabit yatırım tutarının üstündeki tüm Teşvik Belgesi kapsamında yatırım malları, İthalat Rejimi Kararı gereğince ödenmesi gereken Gümrük Vergisi’nden muaf tutulacaktır.

9.3.2. KDV İstisnası

Asgari sabit yatırım tutarının üstündeki Teşvik Belgesine haiz yatırımcılara Teşvik Belgesi kapsamın-da yapılacak makine ve teçhizat ithalat ve yerli teslimleri katma değer vergisinden istisna edilecektir.

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

68

9.4. Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği

Yeni Teşvik Sistemi ile uygulanacak olan Sigorta Primi İşveren Desteği uygulama dönemi ve uygula-ma oranları aşağıdaki gibi belirlenmiştir.

Tablo 68 - Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği

Bölgeler 31.12.2013’e kadar 01.01.2014 itibariyle

Destek Tavanı (Sabit Yatırıma Oranı - %)

Bölgesel Teşvik Uygulamaları

Büyük Ölçekli Yatırımların Teşviki

I 2 yıl - 10 3

II 3 yıl - 15 5

III 5 yıl 3 yıl 20 8

IV 6 yıl 5 yıl 25 10

V 7 yıl 6 yıl 35 11

VI 10 yıl 7 yıl 50 15

Şanlıurfa (6. Bölge) 10 yıl 7 yıl 50 15


Buna ek olarak 6. bölgede yer alan Şanlıurfa’da yapılacak sabit yatırım tutarı üzerindeki yatırımlarla sağlanan yeni istihdamlar için asgari ücret üzerinden hesaplanacak Gelir Vergisi Stopajı ve Sigorta Primi İşçi Hissesi 10 yıl süreyle terkin edilecektir. Yatırımın Organize Sanayi Bölgesi’nde olması duru-munda 12 yıl uygulanacaktır. Sadece 6. bölgede yapılacak yatırımlar için Sigorta Primi İşçi ve İşveren Hissesi Destekleri ile Gelir Vergisi Stopajı desteğinin birlikte uygulanması sonucunda elde edilecek maddi karşılık, brüt asgari ücretin yaklaşık %38’ine karşılık gelmektedir.

ZEYT

İNYA

ĞI Ü

RETİ

M T

ESİS

İ YAT

IRIM

FİZ

İBİL

İTES

İ

69

10. KAYNAKÇA

Bakanlar Kurulu Kararı. «Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar.» Resmi Gazete, 19 06 2012. 13 03 2019.

Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı. «Zeytincilik Sektör Raporu.» 2015. 02 05 2019. «http://www.do-gaka.gov.tr/Icerik/Dosya/www.dogaka.gov.tr_619_LZ0P55ES_Zeytincilik-Sektor-Raporu-2015.pdf».

Genç, Ö. «Zeytinyağı Sektörü Araştırması.» 2004. 02 05 2019.

Kayahan, Muammer. «Yağ Tüketimi ve Sağlık.» Gıda Mühendisliği Dergisi (tarih yok). 02 05 2019. «http://www.gidamo.org.tr/resimler/ekler/3967a0e938dc2a6_ek.pdf?dergi=12».

Kıvrak, Mücahit. «Zeytincilik ve Zeytin İşleme Teknolojisi Programı.» 19 12 2018. 02 05 2019. «http://mucahitkivrak.baun.edu.tr/index_dosyalar/zeytinyagi%20uretim%20teknolojisi%2018%20karasu.pdf».

Manisa Ticaret Borsası. «2017 Yılı Zeytin ve Zeytinyağı Sektör Raporu.» 2017. 02 05 2019. «https://en.calameo.com/read/00374073853b438eb38ba».

Özaltaş, Murat, ve diğerleri. «Türkiye Zeytincilik Sektör Raporu.» 2016. 02 05 2019. «https://www.researchgate.net/profile/Muzaffer_Savran/publication/311421869_Turkiye_Zeytincilik_Sektor_Ra-poru_Turkish_Olive_Sector_Report/links/58cac977458515b6361b678c/Tuerkiye-Zeytincilik-Sekto-er-Raporu-Turkish-Olive-Sector-Report.pdf».

Öztürk, Ayşe Betül. «Zeytinyağı İmalatı.» 2018. 02 05 2019. «https://ekonomi.isbank.com.tr/con-tentmanagement/Documents/tr11_sektor_rap/sr201803_ZeytinyagiImalatiSektoru.pdf».

Öztürk, F, M Yalçın ve H Dıraman. «Türkiye Zeytinyağı Ekonomisine Genel Bir Bakış.» Gıda Teknolo-jileri Elektronik Dergisi 4.2 (2009). 02 05 2019.

Polat, Flora. Yemeklik Yağ Sektöründe Tüketici Davranışlarını Etkileyen Faktörlerin Analizi. Anka-ra: Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü, 2011. 02 05 2019. «https://docplayer.biz.tr/5234546-Yemeklik-yag-sektorunde-tuketici-davranislarini-etkileyen-faktorlerin-analizi.html».

Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi. «https://www.sanliurfa.bel.tr/kategori/2/0/sanliurfa. tarih yok. 27 03 2019. «https://www.sanliurfa.bel.tr/kategori/2/0/sanliurfa».

Tariş. «http://www.tariszeytinyagi.com/www.tariszeytinyagi.com/zeytincilik/dunyada-ve-turkiye-de-zeytin.html». tarih yok. 02 05 2019. «http://www.tariszeytinyagi.com/www.tariszeytinyagi.com/zeytincilik/dunyada-ve-turkiyede-zeytin.html».

Tebliğ. «Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ.» Resmi Ga-zete, 20 06 2016. 13 03 2019.

Uluslararası Zeytin Konseyi. «Türk Zeytinyağı Sektörü.» OLIVAE (tarih yok). 02 05 2019.

Urfa Değişim. «Şanlıurfa’da Zeytin Üretimi.» 17 01 2019. 02 05 2019. «https://www.urfadegisim.com/sanliurfa-da-zeytin-uretimi-artiyor/15353/».

Uygur, Zeynep. «Zeytinyağı ve Özellikleri.» 27 12 2010. 02 05 2019. «http://www.yaklasansaat.com/dunyamiz/canlilar/zeytinyagi.asp».