zi cw gh[ r mf` editorial · και υποβαθμισμένες περιοχές των...

ο χιπ χοπ είναι ένα μεγάλο κίνημα ελευθερίας καιδημιουργικότητας που αναπτύσσεται σε φτωχές

και υποβαθμισμένες περιοχές των πόλεων. είναισύνθετη έκφραση. συνυπάρχουν η μουσική και οστίχος (ραπ, συνήθως), ο χορός και η κίνηση, ηζωγραφική (ως γκραφίτι). στην ελλάδα, το ιδίωμααυτό το μάθαμε υπό την πίεση των γεγονότων – τη

μέρα που δολοφονήθηκε ο Παύλος Φύσσας, Killah P για τουςμυημένους, από ένα μέλος της Χρυσής αυγής. το χιπ χοπείναι, υποτίθεται, έκφραση της νεότητας, αλλά η δημιουργικήδιεκδίκηση και η χειραφέτηση δεν κοιτούν χρόνια. μπορεί ηφθορά του χρόνου να είναι εμπόδιο στη διεκδίκηση μιαςκαλύτερης ζωής, ενός δικαιότερου κόσμου αλλά και μιαςελεύθερης, χειραφετητικής έκφρασης;

στους δρόμους των ελληνικών πόλεων της μεγάλης καιέντονης κρίσης μπορεί κανείς να δει πολύ συχνά άστεγους ήμετανάστες να ψάχνουν στα σκουπίδια, προκειμένου ναεξασφαλίσουν την τροφή τους. συνδυάσαμε τις κοινωνίεςμας με την αφθονία και τον καταναλωτισμό καιδυσκολευόμαστε να πιστέψουμε ότι πλάι μας γιγαντώνεταιένα κύμα απόλυτης φτώχειας. Πρόσωπα αποκλεισμένα απόκάθε πτυχή της κοινωνικής ζωής έχουν χάσει την ελπίδαακόμα και στην αλληλεγγύη μιας κοινωνίας που προσπερνάεγκλωβισμένη στα δικά της προβλήματα – πρόσωπα που θαμπορούσε να είμαστε εμείς. μπορείς να προσπεράσειςαδιάφορα αυτή την κατάσταση – ή να αναθέσεις τη λύση τηςστην (πολύ συχνά υστερόβουλη) φιλανθρωπία;

Πριν ο κινηματογράφος βγει στους δρόμους, οι εικόνες τουείχαν οχυρωθεί πίσω από ένα μυθολογικό τοπίο. Για τηνακρίβεια, η κινηματογραφική μυθολογία είναι η πιο ισχυρήμυθολογία της εποχής μας – είτε στο πλαίσιο της μεγάληςκινηματογραφικής βιομηχανίας των σταρ είτε στο πεδίο τηςεναλλακτικής, της πιο οικείας μας και της πιο κατανοητής σεμας και στα μεγέθη μας θέσεις της. Η κάθριν Χέπμπορν, ας

πούμε, η ιδανική σταρ που την ποθούν όλοι οι άντρες και αςγνωρίζουν ότι δεν θα την έχουν ποτέ, δεν υπερτερεί σεμυθολογικό βάρος από τον Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ, τονΓερμανό κινηματογραφιστή που δέσποσε για πολλά χρόνια,τις δεκαετίες του 1970 και του 1980, κυρίως με το ιδίωμα τουπολιτικού μελοδράματος που καλλιέργησε, αλλά και λόγωτου πάθους του για τον κινηματογράφο.

Η μετανάστευση και η προσφυγιά, για οικονομικούς ή γιαπολιτικούς λόγους, τείνει να πάρει διαστάσεις τραγωδίας,αφού πλέον δοκιμάζονται πρωτίστως τα όρια και οι αντοχέςτων δυτικών κοινωνιών, που είναι οι χώρες υποδοχής. Όχιμόνο επειδή δεν υπάρχουν οι υποδομές υποδοχής καιενσωμάτωσης τόσων ανθρώπων ούτε επειδή τα συντηρητικάτμήματα των κοινωνιών τους αισθάνονται ως απειλή,δημιουργώντας ρατσιστικούς θύλακες. αλλά και επειδή, στηνπράξη, δοκιμάζονται οι ιδέες της πολυπολιτισμικότητας ή καιτης αδυναμίας προσαρμογής στις νέες χώρες, καθ’ όσον έθιμακαι τρόποι ζωής από μακρινές χώρες οφείλουν να λάβουνυπόψη το νομοθετικό πλαίσιο των νέων χωρών.

Υπάλληλοι ή αγρότες , πρόσωπα που αποφάσισαν νααλλάξουν ζωή ή υπερασπίζονται τις δικές τους δύσκολεςεπιλογές πιθανόν σε ένα τσίρκο… είτε ενταγμένοι στησυνηθισμένη καθημερινή ζωή είτε ως ξεχωριστές μονάδεςσε έναν κόσμο, όπου πασχίζουν να ζήσουν, να διακριθούνκαι να ευημερήσουν, οι άνθρωποι είναι πάντα διατεθειμένοινα υπερβούν τα όριά τους.

το 17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ θεσσαλονίκης φιλοξενείπλήθος ιστορίες δανεικές από τη ζωή, από τις πολλαπλέςόψεις της, από τα ενδιαφέροντα που τροφοδοτεί. και φέτος,όπως εδώ και 17 χρόνια, ο κινηματογράφος αποδεικνύεταιγοητευτικό και διεισδυτικό ταυτόχρονα μέσον καταγραφήςτης συνθετότητας των πραγμάτων. σας προσκαλούμε να ναεμβαθύνετε στη γοητεία τους.

EDITORIAL του Ηλία κανέλλη

17 χρόνια κομμάτια

τ

H εφημερίδα του Φεστιβάλ Kινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Eιδική έκδοση για το 17o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

Nο 284 [13/3/2015]

Διευθυντής σύνταξης: Hλίας KανέλληςAρχισυντάκτρια: Δήμητρα NικολοπούλουΣυντονισμός ύλης: Γκέλυ ΜαδεμλήΣύνταξη: Eλένη Aνδρουτσοπούλου, Δημήτρης Κερκινός, Αλεξάνδρα Κόλια, Γιώργος Κρασσακόπουλος, Μαρία Παπαδάκη, Aγγελική Πέτρου, Θάνος Σταυρόπουλος, Έλενα Χρηστοπούλου

Yπεύθυνη αγγλικών σελίδων: Έλενα ΧρηστοπούλουΦωτογράφος: Βασίλης Βερβερίδης (MOTIONTEAM)

Παραγωγή: ΒΟΡΕΙΟΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ Α.Ε.

Φεστιβάλ Kινηματογράφου ΘεσσαλονίκηςYπεύθυνος σύμφωνα με το νόμο: Δημήτρης Εϊπίδης

3 17th TDF πρώτο πλάνο #284 [2015]

@filmfestivalgrακολοyθhστε μασστο twitter

Η δυναστεία των τσίρκωντου Άντερς Ρις Χάνσεν


Ντοκιμαντέρ απ’ όλο τον κόσμο τα ντοκιμαντέρ του φετινού 17ου Φε-στιβάλ Ντοκιμαντέρ θεσσαλονίκηςέχουν ως άξονά τους τον άνθρωποπου μάχεται ενάντια σε πολιτικές, στηφύση, αλλά και σε κοινωνικές συνθή-κες. από το σκληρό γίγνεσθαι στηΓουατεμάλα, στο μεταναστευτικό ζή-τημα στο μαρόκο, κι από την οικολο-γική καταστροφή στην Ιαπωνία σεκαυτές ζώνες του πλανήτη, όπως η συ-ρία και το Ιράν, όπου οι άνθρωποι στε-ρούνται βασικών δικαιωμάτων. ταντοκιμαντέρ χαράσσουν διαδρομέςανθρωπισμού και θάρρους, ενώ ταυ-τόχρονα μας μεταφέρουν την ανθρώ-πινη εμπειρία όπως την βιώνουν σεαπομακρυσμένες περιοχές του πλα-νήτη. Έχουμε τη χαρά να φιλοξενούμεκαι ταινίες αναγνωρισμένων κι αγαπη-μένων σκηνοθετών, όπως Το αλάτι τηςγης, των Βιμ Βέντερς και ZουλιάνουΧιμπέιρου σαλγάδου, που εστιάζει στηζωή και το έργο του καταξιωμένουΒραζιλιάνου φωτορεπόρτερ σεμπα-στιάου σαλγάδου, το Στο υπόγειο τουούλριχ Ζάιντλ, το υποψήφιο γιαΌσκαρ Βιρούνγκα του ορλάντο φονΈινσιντελ, όπου ο λεονάρντο ντι κά-πριο τελεί χρέη executive producer,που ισορροπεί ανάμεσα στο οικολο-γικό ντοκιμαντέρ και το πολιτικό θρί-λερ, η Όψη της σιωπής του τζόσουαοπενχάιμερ, το νέο ντοκιμαντέρ τηςΧέντι Χόνιχμαν Ο γύρος του κόσμου σε50 συναυλίες, το βαθιά ανθρώπινο

Ονειροπαγίδα της κιμ λοντζινότο,αλλά και το Αποφεύγοντας την τρέλατης βραβευμένης με Όσκαρ μπάρμ-παρα κοπλ. Ιδιαίτερη μνεία αξίζει καιτο Θα πέσει η νύχτα του αντρέ σίνγκερ,που βασίζεται στο μοναδικό ντοκι-μαντέρ του Άλφρεντ Χίτσκοκ – μιασυγκλονιστική εμπειρία, με φόντο ταστρατόπεδα συγκέντρωσης του Β’Παγκοσμίου Πολέμου.

Ελληνικά ντοκιμαντέρσυνολικά 63 ελληνικά ντοκιμαντέρ δί-νουν φέτος το στίγμα της ελληνικήςπαραγωγής. Διεισδυτικά, ανθρώπινα,με σεβασμό στο είδος του ντοκιμαν-τέρ και στο θέμα τους, αποκαλύ-πτουν εικόνες όχι μόνο της ελλάδας,αλλά και του κόσμου. Η κρίση και οιεπιπτώσεις της, ο αγώνας για επι-βίωση, ο διάλογος με τη μνήμη, οιτέχνες, ο πολιτισμός, όλα βρίσκονταιστο επίκεντρο των δημιουργών, προ-σφέροντας μια βαθύτερη κατανόησητου σύγχρονου κόσμου. μπορεί ναχαρακτηρίζονται από το στοιχείο τηςαποκάλυψης ή να προσφέρουν μιαεναλλακτική ενημέρωση, σε κάθε πε-ρίπτωση, όμως, όλα τα ελληνικά ντο-κιμαντέρ που συμμετέχουν φέτος στοπρόγραμμα συνδυάζουν το καλλιτε-χνικό αποτέλεσμα με την πλούσια θε-ματική γκάμα, αποδεικνύοντας πωςτο σινεμά τεκμηρίωσης βρίσκεται σεουσιαστική καλλιτεχνική άνοδο στηνελλάδα.

Αφιέρωμα Χούμπερτ ΖάουπερΧαιρόμαστε ιδιαίτερα που θα βρίσκεταιφέτος κοντά μας ο αυστριακός κινημα-τογραφιστής Χούμπερτ Ζάουπερ. ταντοκιμαντέρ του αποκαλύπτουν δια-χρονικά την εκμετάλλευση της αφρι-κανικής ηπείρου από τον δυτικό κόσμο.από το πολυβραβευμένο του ντοκιμαν-τέρ Ο εφιάλτης του Δαρβίνου μέχρι τηνπιο πρόσφατη ταινία του, Ερχόμαστε ενειρήνη, ο Ζάουπερ σκιαγραφεί με με-λανά χρώματα τις κοινωνικές, πολιτικέςκαι οικολογικές επιπτώσεις της δυτικήςπαρουσίας στη μαύρη Ήπειρο. το έργοτου, με εφαλτήριο την αφρική, μιλά γιααξίες οικουμενικές και περιγράφει τομεγαλείο της ανθρώπινης ύπαρξης. μεσημαντικές διακρίσεις σε διεθνή φεστι-βάλ, όπως η μπερλινάλε και το σάν-τανς, οι ταινίες του καταγγέλλουν πρα-κτικές και πολιτικές, δίνοντας φωνήστους αδύναμους.

Αφιέρωμα Αλεξάντρου ΣόλομονΥπάρχει ένα στοιχείο που διακρίνει τοσινεμά του αλεξάντρου σόλομον: υπο-νοεί χωρίς να υπαγορεύει. ο Ρουμάνοςσκηνοθέτης παρατηρεί, καταγράφει κιαφήνει τον θεατή να βγάλει τα συμπε-ράσματά του. οι ιστορίες του ανασυν-θέτουν την πρόσφατη ιστορία της Ρου-μανίας, με λεπτό χιούμορ, έντονοσχόλιο και διερευνητική ματιά. θα βρί-σκεται κοντά μας στη θεσσαλονίκη γιανα παρουσιάσει το έργο του και να συ-νομιλήσει με τους θεατές του φεστιβάλ.

Αφιέρωμα «Ανατρεπτικές φωνές τουγερμανικού ντοκιμαντέρ»το αφιέρωμα στις ανατρεπτικές φωνέςτου γερμανικού ντοκιμαντέρ συνθέτειένα συναρπαστικό ψηφιδωτό με εικό-νες που καταγράφουν επιδραστικέςπροσωπικότητες, προσωπικές αφηγή-σεις και σοβαρά κοινωνικά ζητήματαανά τον πλανήτη. από την προοδευ-τική (αντι)στάρ κάθριν Χέπμπορν στοΚάθριν Χέπμπορν – Η απίθανη Κέιτ,στον πιο φτωχό ηγέτη στον κόσμο,τον πρόεδρο της ουρουγουάης Χοσέμουχίκα – Έναν πρώην ανθοκόμο, οιΓερμανοί δημιουργοί, αντισυμβατικοί,αποκαλυπτικοί, μας καλούν σε ένα τα-ξίδι που δεν γνωρίζει γεωγραφικάόρια.

Αγορά μακριά από τα φώτα, στην αγοράδημιουργούνται κάθε χρόνο ζυμώ-σεις που ενδυναμώνουν το ντοκιμαν-τέρ, παρέχοντάς του τα εργαλεία ναβρει συμπαραγωγές, διανομή, ναφτάσει στον απώτερο σκοπό του: τοκοινό. είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοιπου σε μια δύσκολη οικονομικάστιγμή οι ξένοι επαγγελματίες δίνουντο παρών στη διοργάνωση, φέρνον-τας στην θεσσαλονίκη την πολύτιμηεμπειρία και τεχνογνωσία τους. τουςευχόμαστε καλή επιτυχία στο έργοτους και αναμένουμε με ανυπομονη-σία το αποτέλεσμα αυτών των διερ-γασιών.

τα μονοπάτια κι οι διαδρομέςανθρώπων που ξεκινούν από τις πιοαπόμακρες περιοχές του πλανήτησυγκλίνουν στο 17ο ΦεστιβάλΝτοκιμαντέρ, με τρόπο δημιουργικό καιτολμηρό. Πρωτοπόρος και οδοιπόρος,ο ιδρυτής και διευθυντής του ΦεστιβάλΝτοκιμαντέρ, Δημήτρης εϊπίδης, μαςδείχνει αυτές τις διαδρομές.

ΚΑΤΑΝΟΩΝΤΑΣ τοΝ σΥΓΧΡοΝο κοσμο


Προβλήθηκε η ταινία στην πόλη του ΣτέιτΚόλετζ (έδρα του Πανεπιστημίου); Ποιεςήταν οι αντιδράσεις;Ναι, προβλήθηκε. Πριν από την προβολή τηςταινίας, ανησυχούσα για τις αντιδράσεις πουθα συναντούσα εκεί, γιατί οι κάτοικοι της «Χα-ρούμενης κοιλάδας» γνωρίζουν από πρώτοχέρι την ιστορία και τα γεγονότα. Φυσικά,μετά το τέλος της ταινίας ακολούθησε μια έν-τονη συζήτηση με το κοινό. Προσπάθησα νατους εξηγήσω ότι το ντοκιμαντέρ αυτό δενσυνιστά μια απλή εξιστόρηση των γεγονότων,μια μέθοδο που ενδεχομένως θα υιοθετού-

σαν οι δημοσιογράφοι. Πρόκειται για έναέργο τέχνης που προσδιορίζει την τέχνη σανμια δύναμη που σε ωθεί να γίνεις καλύτεροςάνθρωπος βγαίνοντας από την αίθουσα.

Πώς καταφέρατε να προσεγγίσετε τονΜατ Σαντάνσκι (γιο του Τζέρι Σαντάνσκι)και την οικογένεια του Τζο Πατέρνο; Ήτανπρόθυμοι να μιλήσουν στην κάμεραεξαρχής;ο ματ ήταν ο τελευταίος άνθρωπος από τονοποίο πήραμε συνέντευξη. μας πήρε σχε-δόν ένα χρόνο για να καταφέρουμε να τον

έχουμε στο ντοκιμαντέρ. Δεν επιδίωκε τηδημοσιότητα. Όμως, η μαρτυρία του είναιμοναδική, γιατί αυτός ο άνθρωπος ήτανστενό μέλος της οικογένειας σαντάνσκι, καιήταν ταυτόχρονα αντιπροσωπευτική, γιατίείχε ομοιότητες με τις μαρτυρίες των υπό-λοιπων θυμάτων. σχετικά με την οικογένειαΠατέρνο, ήμασταν τυχεροί γιατί τόσο η γυ-ναίκα του τζο, όσο και οι γιοι του, ήταν ανοι-χτοί στο συνεργείο και στις ερωτήσεις μας.μας άφησαν κυριολεκτικά να μπούμε στηνζωή τους.

Τζο Πατέρνο: η εμβληματική φιγούρα τηςΧαρουμένης Κοιλάδας. Τραγικό θύμα ήσιωπηλός συνένοχος;

με το ντοκιμαντέρ αυτό δεν θέλαμε να δεί-ξουμε με το δάχτυλο συγκεκριμένους ενό-χους, αλλά να προσεγγίσουμε το θέμα μετην οπτική της τοπικής κοινωνίας. Πιστεύωότι υπάρχουν πολλά να μάθουμε από ταλάθη των ανθρώπων που αποτελούσαν τονπερίγυρο του τζέρι σαντάνσκι. Δεν πρόκειταιαπλά για μια συνωμοσία υπέρ του αμερικα-νικού ποδοσφαίρου. είναι κάτι πιο περί-πλοκο. θα συμφωνήσω με την οικογένειατου τζο Πατέρνο ότι ο τζο δεν ήταν ούτεάγιος αλλά ούτε και διάβολος. το ερώτημαεάν έκανε βέβαια όσα έπρεπε είναι κάτι τοοποίο ο καθένας μας θα πρέπει να απαντή-σει για τον εαυτό του. Περί αυτού πρόκειταιη συγκεκριμένη ταινία.

Γιατί ασχοληθήκατε με τους μετανάστεςστη Μεσόγειο; Και με ποια μέθοδο; ο συνεργάτης μου και συμφοιτητής μου,σαμ ντε Γιονγκ, ήρθε στην ελλάδα το 2008και διέσχισε το εσωτερικό της χώρας μετη μηχανή του. αργότερα κάναμε το ίδιοταξίδι μαζί και σταματήσαμε στην Πάτρα,όπου είχε δημιουργηθεί ένα κέντρο κρά-τησης μεταναστών στο λιμάνι. τότε συνέ-λαβα την ιδέα να γυρίσω μια ταινία γι’ αυ-τούς τους ανθρώπους. Δεν με ενδιέφερανη επίσημη πολιτική και νομική αντιμετώπιση.επιδίωξα να δείξω τον άνθρωπο πίσω απότην ανώνυμη φιγούρα. Γι’ αυτό και χρησιμο-

ποίησα το εύρημα της ψυχής του αφηγητήπου αιωρείται πέρα και πάνω από τα πράγ-ματα. με οδήγησε η φράση ενός μετανάστη«Όλοι εμείς είμαστε σαν φαντάσματα, κανείςδεν μας βλέπει.» ταυτόχρονα, ήμουν επηρε-ασμένος από τον Βιμ Βέντερς και τα Φτεράτου Έρωτα, αλλά και τον Γκασπάρ Νοέ, απ’το Enter the Void.

Κινηματογραφικές επιρροές και στυλιζά-ρισμα, δηλαδή. Κάτι που δεν συναντούμεσυχνά στο νέο ντοκιμαντέρ... Γύρισα την ταινία μου για να προβληθεί σεμεγάλη οθόνη. Ήθελα ο θεατής να αντιλη-

φθεί την αλήθεια και την ουσία του θέματοςμε τις αισθήσεις του.

Η προηγούμενη μικρού μήκους ταινίασας, Shipwreck (Ναυάγιο) είναι κομμάτιτης μεγάλου μήκους, και εκτυλίσσεταιστη Λαμπεντούζα. Ήσασταν εκεί στο πο-λύνεκρο ναυάγιο; Γνωρίσαμε ανθρώπουςαπό τη διαδικτυακή έκδοση της εφημερίδαςCorrespondent. επειδή το κίνητρο ήταν η εμ-βάθυνση, κάτι που απασχολεί και εμένα, δέ-χτηκα αμέσως την πρότασή τους να πάωστη λαμπεντούζα μετά το ναυάγιο. και γύ-ρισα τα πλάνα έχοντας ήδη στο μυαλό μουτη μεγάλου μήκους που ετοίμαζα.

Τι είδους κινδύνους αντιμετωπίσατε σταγυρίσματα;συνάντησα πολλούς υπέροχους ανθρώπους,συνάντησα και πολλούς εγκληματίες ανά-μεσα στους μετανάστες, αλλά ποτέ δεν τουςφοβήθηκα όσο τους αστυνομικούς. στο πιοακραίο περιστατικό, ένας Έλληνας αστυνο-μικός ύψωσε όπλο εναντίον του σαμ. θυμά-μαι επίσης ένα περιστατικό όπου ήταν πα-ρόντες αστυνομία και μετανάστες και,επειδή τραβούσαμε με τη μηχανή, μας πή-ραν στο κυνήγι. Η κάμερα έπεσε και πίστευαπως έχασα πολλά πλάνα, αλλά όταν η κατα-δίωξη σταμάτησε και γυρίσαμε πίσω στο

ίδιο μέρος, οι μετανάστες την είχαν μαζέψεικαι την είχαν κρύψει σε μια πετσέτα. μαςτην έδωσαν γελώντας, είχαμε ενωθεί ενώ-πιον ενός κοινού εχθρού.

Υπάρχουν σκηνές που εντυπώνονταιστην ταινία σας: Αφρικανοί μετανάστεςπου σας υποδέχονται στο υπόγειο προ-σωρινό σπίτι τους, ένα ζευγάρι «σουτά-ρει» ηρωίνη, μια θρησκευτική τελετή...μια μέρα στην αθήνα ακολούθησα για ώραέναν που έψαχνε στα σκουπίδια. Ότανέφτασε σπίτι, του χτύπησα την πόρτα. στοσπίτι βρίσκονταν δέκα άνθρωποι. ο μεγα-λύτερος ήρθε και μου μίλησε στα γαλλικά.Έτσι ξεκίνησε η επαφή μας. Έναν άλλο, τονρακοσυλλέκτη που βλέπουμε, τον γνώρισασ’ ένα πάρκο τη νύχτα. Ήταν από τους πιοευγενείς ανθρώπους που γνώρισα. το ίδιοευγενής ήταν και η χρήστρια ηρωΐνης, ανκαι ο φίλος της έμοιαζε πως ήταν από άλλοκόσμο. τους εξήγησα πως ήθελα να κάνωένα κομμάτι για τη ζωή τους, κι αυτό δεν θαγινόταν χωρίς να έχω πλάνα από τις στιγμέςπου κάνουν χρήση. Όσο για την τελετή,ήξερα από την αρχή πως έπρεπε να τελει-ώσω με τα πλάνα στο υπόγειο, που είναι χώ-ρος λατρείας, παράνομο τζαμί. μάλισταέπρεπε να διαλυθεί γρήγορα η τελετή γιατίυπήρχε περίπολος της Χρυσής αυγής.

ΑΥΤΟι ΠΟΥ ΝιΩΘΟΥΝ ΤΗ ΦΩΤιΑ ΝΑ ΚΑιει

Μόρχαν Κνίμπε

ΦαΝτασματα ΤΗΣ ΜεΣΟΓειΟΥ

κι ενώ το μεταναστευτικό ζήτημα μπαίνει στην ημερήσια διάταξη στοδημόσιο διάλογο, ακόμη και με τους λάθος όρους, το διεισδυτικό βλέμμαενός νέου, ολλανδού σκηνοθέτη στην καθημερινότητα των ανθρώπωνπου έχουν βρεθεί σε ακραίες συνθήκες στην άκρη της ευρώπης μάςαναγκάζει να θυμηθούμε τι σημαίνει «φλέγον» θέμα, πέρα από ταστερεότυπα της δημοσιογραφίας.συνέντευξη στην Γκέλυ Μαδεμλή

HAPPY VALLEYΑμίρ Μπαρ Λεβ

ΤΟ ΧρΟΝιΚΟ εΝοσ σκαΝΔαλοΥ

τις τελευταίες εβδομάδες, η ελληνική κοινή γνώμη κλυδωνίζεται λόγω τηςβίας και της διαφθοράς στο ποδόσφαιρο αλλά και ενός σκανδάλουπαιδοφιλίας. λίγα χρόνια πριν, το 2011, το πανεπιστήμιο Penn State στηνάλλη όχθη του ατλαντικού, κλυδωνίζεται και από τα δύο τινά. ο τζέρισαντάνσκι, βοηθός του θρυλικού προπονητή της ομάδας τζο Πατέρνο(γνωστότερος και ως «Άγιος τζο»), αντιμετωπίζει περισσότερες από 40κατηγορίες για σεξουαλική παρενόχληση και κακοποίηση ανήλικωναγοριών. μια ιστορία για τη σύγχρονη ηθική, που αποφεύγει ναηθικολογήσει.

συνεντευξη στη Μαρία Παπαδάκη

ΑΝΘρΩΠιΝΑ ΔΙκαΙΩματα

ΜιΚρεΣ αΦΗΓΗσεΙσ


Ο πρωταγωνιστής της ταινίας σας είναι μια αμφιλεγόμενηπροσωπικότητα. Πώς βλέπετε τον ίδιο και τις πράξεις του; Νομίζω ότι ο μάρτιν Άρμστρονγκ είναι ένα άτομο με οξυμένηπεριέργεια, που ξέρει για τι πράγμα μιλάει. κατανοεί βαθιάτην ιστορία. Υπήρξε συλλέκτης νομισμάτων, τον ενδιέφεραντα αρχαία νομίσματα σε σύνδεση με τα νομισματικά συστή-ματα που χρονολογούνται στο 6000 π.Χ. οι αρχικές σπουδέςτου τον βοήθησαν να αποκτήσει βαθιά γνώση επάνω στοθέμα. από την άλλη, είναι προγραμματιστής, γνωρίζει άψογατους υπολογιστές και επιπλέον είναι και έμπορος, έχει ζήσειστον κόσμο του εμπορίου, καθώς υπήρξε σύμβουλος συν-ταξιοδοτικών ταμείων και μεγάλων τραπεζών με χαρτοφυ-λάκια τρισεκατομμυρίων δολαρίων. επίσης, είναι ο μόνος άν-θρωπος που γνωρίζω ο οποίος ήδη από τις αρχές του ’90τόλμησε να πει ότι ο αυτοκράτορας είναι γυμνός. και τότεκαι σήμερα ισχυριζόταν ότι οι κυβερνήσεις δεν θα ξεπληρώ-σουν ποτέ τα χρέη τους. Προσπάθησα ανεπιτυχώς να πάρωσυνέντευξη από τον μάρτι το 1999, όταν έκανα μια τριλογίαγια την οικονομική κρίση. οι δρόμοι μας συναντήθηκαν ξανά,όταν ξαφνικά είδα δημοσιεύματα από εκείνον στο διαδίκτυο,τα οποία είχαν διαρρεύσει από τη φυλακή. Όταν αποφυλακί-στηκε το 2011, ο δικηγόρος του επικοινώνησε μαζί μου και

αποφασίσαμε να κάνουμε μια ταινία για τον μάρτιν. αλλά τοενδιαφέρον μου ως ντοκιμαντερίστα στον κόσμο της οικο-νομίας, σαν «σημείο των καιρών», ήταν ο βασικός λόγος γιατον οποίο έκανα αυτή την ταινία.

Υπάρχει κάποια πληροφορία που δεν συμπεριλάβατεστην ταινία ή που λογοκρίθηκε από τον ίδιο τον Άρμ-στρονγκ ή άλλες πηγές; Όχι, ο Άρμστρονγκ δεν θα λογόκρινε ποτέ μια ταινία πουείναι για τον ίδιο. σέβεται την τέχνη και τη δημοσιογραφία.κι εφόσον η ταινία χρηματοδοτήθηκε από Arte, ArD και κι-νηματογραφικά κονδύλια στη Γερμανία, δεν είχαμε κανενόςείδους λογοκρισία ούτε και από αυτή την πλευρά.

Κατά πόσο πιστεύετε ότι η οικονομική κρίση επηρεάζειτα ανθρώπινα δικαιώματα; Πιστεύω ακράδαντα ότι η οικονομία και τα ανθρώπινα δι-καιώματα συνδέονται στενά. Όσο η οικονομία πάει καλά καιείμαστε στο αρχικό στάδιο του σχήματος «Πόντσι» για τοχρέος, ο κόσμος είναι ένα ωραίο μέρος να ζεις, αλλά όταν ηοικονομία φθίνει και τα τρισεκατομμύρια χρέους καταρρέουν,δημιουργείται μια χαμένη γενιά κυρίως νέων ανθρώπων. αυτά

τα χρέη είναι εκεί, πρέπει να πληρωθούν και η νεολαία θασηκώσει αυτό το βάρος. τότε είναι που αυτονομιστικά κινή-ματα, πόλεμοι και όλα τα συναφή αρχίζουν να αναδύονταιπάλι. Όταν γίνει πραγματικότητα ο δανεισμός και το σχήμαΠόντσι έπειτα από 20-30 χρόνια είναι έτοιμο να ξεσπάσει,είναι πολύ δύσκολο να το αποτρέψουμε. ο Άρμστρονγκ μοι-άζει να έχει μια λύση που κανείς δεν δοκίμασε να εφαρμόσειποτέ ξανά πριν. θα κάνει ένα συνέδριο στις 27 μαρτίου. Ίσωςκάποιες κυβερνήσεις να μάθουν κάτι από αυτό. Νομίζω ότι οΈλληνας υπουργός οικονομικών πρέπει να συναντήσει τονμάρτι.

Πώς βλέπετε την κρίση στην Ελλάδα ως ντοκιμαντερίσταςκαι ως πολίτης της Γερμανίας; είναι μια τραγωδία, αναμφισβήτητα. και θα το ξαναπώ, είναιεντελώς τρελό που η Γερμανία ζητά από την ελλάδα να πλη-ρώσει τα χρέη της, όταν η Γερμανία δεν θα μπορέσει ποτέ νακάνει το ίδιο για τα δικά της. Όχι, ελπίζω και θα κάνω ό,τιμπορώ για αυτό, έτσι ώστε οι λαοί της ευρώπης να μείνουνενωμένοι και να μην ρίχνουν το φταίξιμο ο ένας στον άλλο,όταν η πίτα μικραίνει για όλους. Παρακαλώ, ας μη γίνει κάτιτέτοιο!

σε μια ταινία «ντοκουμέντο» γιατους ανθρώπους που ζουν στηναμερική χωρίς να είναι πολίτες, τοαπόλυτα προσωπικό συναντά τοσυλλογικό σε μια ολοκληρωτικάπολιτική ταινία.από τον Γιώργο Κρασσακόπουλο

τον Ιούνιο του 2011 ο Χοσέ αντόνιο Βάργκας,βραβευμένος με Πούλιτζερ δημοσιογράφοςγια έντυπα όπως το New Yorker ή η Washing-ton Post, δημοσίευσε ένα άρθρο στο περιο-δικό των New York Times, όπου αποκάλυπτεμια σοκαριστική για πολλούς αλήθεια. ακόμηκι αν ζούσε εδώ και χρόνια στην αμερική καιείχε χτίσει μια αληθινά αξιοζήλευτη καριέρα,δεν υπήρξε ποτέ νόμιμος πολίτης της χώραςαφού είχε έρθει σε ηλικία 12 χρόνων με πλα-στά χαρτιά από τις Φιλιππίνες.

με πλαστά χαρτιά φοίτησε στο πανεπι-στήμιο, με πλαστά χαρτιά έπιασε την πρώτητου δουλειά, με πλαστά χαρτιά επισκέφθηκεμε την δημοσιογραφική του ιδιότητα τονλευκό οίκο. ομως εκείνη την στιγμή ένιωσεπως δεν μπορούσε να ζει άλλο μια «πλαστή»ζωή, κι έτσι αποφάσισε να αποκαλύψει τηναλήθεια και να γίνει στην πορεία ίσως ο πιοπροβεβλημένος εκπρόσωπος ενός κινήμα-τος μεταναστών που βρίσκονται στην αμε-ρική δίχως κανενός είδους επίσημη αναγνώ-ριση και στην σχεδόν σουρεαλιστική θέσηνα δουλεύουν, να φορολογούνται, να ζουνεκεί, και πάλι δίχως καμιά απολύτως επίσημηαναγνώριση.

και παράλληλα με εκείνη την αποκάλυψη,αποφάσισε να γυρίσει ένα απόλυτα προσω-πικό ντοκιμαντέρ που στην πορεία έριξεφως, όχι μόνο στη δική του ιστορία σε μιαχώρα που χτίστηκε από μετανάστες καιπλέον μοιάζει απόλυτα αμήχανη απέναντιτους, αλλά και χιλιάδων άλλων που βρίσκον-

ται στην ίδια θέση με αυτόν. ο Βαργκας ξε-καθαρίζει πως δεν είναι ηγέτης, δεν είναι ορ-γανωτής κανενός κινήματος και το φιλμ τουδεν είναι ένα μανιφέστο, μα η καταγραφήτης δικής του προσωπικής ιστορίας κι ενόςαγώνα που αφορά πολλούς ακόμη. κι αυτόείναι ίσως που κάνει το Καταγεγραμμένος μια

βαθιά πολιτική ταινία και την ιστορία τουτόσο αξιοπρόσεκτη. Γιατί μερικές φορές δενχρειάζεται τίποτα παραπάνω από την θέ-ληση ενός ανθρώπου να φέρει μια αλλαγή.Ξεκινώντας από τον ίδιο. Γιατί τελικά, κάπωςέτσι αλλάζεις τον κόσμο: έναν άνθρωπο τηφορά.

ΤΑ ΧΑρΤιΑ ΔεΝ καΝοΥΝ τοΝ αΝθΡΩΠο

ΚΑΤΑΓεΓρΑΜΜεΝΟΣΧοσέ Αντόνιο Βάργκας

Ο ΠρΟΓΝΩΣΤΗΣΜάρκους Φέτερ

εΓΧειριΔιΟ οΙκοΝομΙασ

ΚΟιΝΩΝιΑ


στην εποχή των οικονομολόγων-σουπερστάρ, ένας σκηνοθέτης απότη Γερμανία παρουσιάζει το πορτρέτο του μάρτιν Άρμστρονγκ, ενόςανθρώπου που έγινε γνωστός για το μοντέλο πρόβλεψης τωνπαγκόσμιων οικονομικών κρίσεων σ’ όλο το φάσμα της ιστορίας –από τη «μαύρη Παρασκευή» του 1869 ώς τη ραγδαία πτώση τουδολαρίου το 1986. Ένα πορτρέτο-εγχειρίδιο εκλαϊκευμένηςοικονομίας, δι’ αρχαρίους και προχωρημένους.συνέντευξη στην Αλεξάνδρα Κόλια


Ξεκινήσατε να κάνετε ντοκιμαντέρ στις αρ-χές της δεκαετίας του ’90, ενώ παράλληλαδουλεύατε κι ως διευθυντής φωτογραφίαςσε ταινίες μυθοπλασίας. Πόσο σας έχειβοηθήσει η τριβή σας με τη μυθοπλασίαστη σκηνοθεσία των ντοκιμαντέρ;οι επιρροές μου ως προς την εικόνα είναι κυ-ρίως εικαστικές. στις αρχές της δεκαετίας του’90 συνεργάστηκα με κάποιους αξιόλογουςΡουμάνους καλλιτέχνες της βίντεο αρτ, όπωςτους Γκέτα μπρατέσκου και Ράντου Ιγκάσ-ζαγκ. στο στήσιμο που κάνω μέσα στο κεφάλιμου, η «ελεγχόμενη» φωτογραφία έχει τονπρώτο ρόλο κι η αφήγηση κτίζεται πάνω της.τελευταία όμως προσπαθώ να δώσω μεγα-λύτερη σημασία στην δραματουργία. Γενικά,θα έλεγα πως δεν ξύπνησα ένα πρωί και είπαπως θα κάνω ντοκιμαντέρ, απλά οι ιστορίεςπου ήθελα ν’ αφηγηθώ ήταν πιο κοντά σ’ αυτό.Πιστεύω πως τα όρια μεταξύ ντοκιμαντέρ καιμυθοπλασίας είναι πολύ θολά, και θεωρώ πωςαυτό είναι ένα προνόμιο.

Όταν ξεκινήσατε να κάνετε ντοκιμαντέρτο είδος στη Ρουμανία ήταν κάτι σαν τονπτωχό συγγενή. Έχει αλλάξει καθόλου σή-μερα αυτή η αντιμετώπιση και αν ναι, ποιοιπαράγοντες έχουν συντελέσει σ’ αυτό; στη Ρουμανία, όπως και σ’ άλλες πρώην κομ-μουνιστικές χώρες, το είδος έχει πληγεί απότην θεώρησή του ως εργαλείο προπαγάνδας.κοιτώντας πίσω, είναι εύκολο να σκεφτείς πως–στην δεκαπενταετή κοινωνικό-πολιτική κα-τάθλιψη που ακολούθησε την πτώση του τσα-ουσέσκου– το ντοκιμαντέρ θα έπρεπε να είχεμετατραπεί σε προνομιούχο μέσο καταγρα-φής αλλά και δημόσιας συζήτησης σε σχέσημ’ αυτή τη σύγχυση. Δεν ήταν όμως καθόλουεύκολο καθώς δεν υπήρχε καμία χρηματοδό-τηση για το ντοκιμαντέρ ούτε δυνατότηταπροβολής. Όλα άλλαξαν, για μένα και για τουςσκηνοθέτες της γενιάς μου, όπως οι Φλορίν

Ιεπάν, τομάς τσιουλέι και Ιλεάνα στανουλέ-σκου, όταν αρχίσαμε να δικτυωνόμαστε στοεξωτερικό και να κάνουμε τις πρώτες συμπα-ραγωγές, το 2004. σήμερα, το Ρουμανικό κέν-τρο κινηματογράφου αξιολογεί και χρηματο-δοτεί χωριστά το ντοκιμαντέρ, ενώ τοενδιαφέρον από την τηλεόραση και τους αν-θρώπους που θέλουν να κάνουν ντοκιμαντέρείναι μεγαλύτερο. Η κουλτούρα του είδουςέχει προωθηθεί από φεστιβάλ όπως το Astraστο σιμπίου ή το One world romania που δι-ευθύνω. Προσπαθούμε να το αναπτύξουμεμέσα από προγράμματα του χώρου και εμ-πλέκοντας μκο και δημοσιογράφους.

Η ιστορία της Μεγάλης κομμουνιστικής λη-στείας μεταφέρθηκε πρόσφατα στη με-γάλη οθόνη από τον Νάε Κάρανφιλ ως ται-νία μυθοπλασίας. Έχει ακόμα αντίκτυποστην ρουμανική κοινωνία και τι συμβολίζεισήμερα; Όταν αποφάσισα να κάνω την ιστορία αυτήταινία, η ατμόσφαιρα στη Ρουμανία ήταν δια-φορετική: μετά την πτώση του κομμουνισμού,ο μόνος τρόπος για να ασχοληθείς με το πα-ρελθόν ήταν να το καταδικάσεις με τον ίδιοπροπαγανδιστικό τρόπο που μας είχε συνη-θίσει το παλιό καθεστώς. ο κομμουνισμόςήταν κακός κι ότι συνέβηκε πριν απ’ αυτόν –ακόμα κι ο φασισμός– ήταν καλός. Φαινότανεύκολο να πεις ποιος ήταν ο θύτης και ποιοςτο θύμα. Η ιστορία της ληστείας, μ’ όλη τηςτην πολυπλοκότητα και τις αποχρώσεις, πε-ριείχε για μένα κάθε συστατικό για να δείξειπως τα πράγματα ήταν πολύ πιο σύνθετα.αναδείκνυε την κομμουνιστική πραγματικό-τητα ως θέαμα ή ως τσίρκο, και ο τρόπος πουοι χαρακτήρες έγιναν μέρος της κινηματογρα-φικής προπαγάνδας με είχε ενθουσιάσει.

Πώς προέκυψε η ιστορία της Κλάρα Μπ.;ο σέντρικ μπονίν, παραγωγός από το στρα-

σβούργο, είδε την Μεγάλη κομμουνιστική λη-στεία και μου πρότεινε να σκηνοθετήσω έναδραματοποιημένο ντοκιμαντέρ πάνω στηζωή μιας φωτογράφου που δεν υπήρξε ποτέαλλά που ενσάρκωνε έναν αιώνα ιστορίαςκαι τις εμπειρίες πολλών γυναικών-φωτογρά-φων. το στρασβούργο στον 20ο αιώναυπήρξε ένα γοητευτικό μέρος εξαιτίας τηςγερμανό-γαλλικής ταυτότητάς του και τηςπολύπλοκης ιστορίας του. ακολουθούσα επί-σης τις εμμονές μου και έγραψα μια σκηνήστην οποία ανακαλύπτουμε, μέσα από ηχο-γραφήσεις της στάζι, το τέλος μιας ερωτικήςιστορίας, σκηνή που αναφέρεται στον παρά-λογο τρόπο με τον οποίο τα αρχεία που πα-ρήχθησαν από καταπιεστικά καθεστώτα παί-ζουν με τις ζωές μας.

Πόσο εύκολο ήταν να απεικονίσετε ένατόσο σύνθετο φαινόμενο όπως αυτό τουRadio Free Europe στα Ψυχρά κύματα;ο αντίκτυπος του rFe στη Ρουμανία ήταν τε-ράστιος. είδα την ταινία ως συνέχεια της Με-γάλης κομμουνιστικής ληστείας, με την έννοιαπως μιλούσε για την προπαγάνδα, τη δικτα-τορία και τους ανθρώπους που πρέπει να δια-λέξουν πλευρά. επίσης, έχοντας προσεγγίσειτον κινηματογράφο ως εργαλείο χειραγώγη-σης ήθελα να μιλήσω για ένα μη οπτικό μέσοόπως το ραδιόφωνο. εδώ όμως, θεώρησαπως η χειραγώγηση ήταν θετική. οι ιστορίεςτων Ρουμάνων διαφωνούντων συνιστούσανηθικά μοντέλα κι η μοναχική τους ενασχόλησηέλεγε κάτι για την ιστορική έλλειψη κοινωνι-κής συνοχής. Δόμησα την ταινία ως μια ιστο-ρία εγκλήματος με τρεις ραδιοφωνικούς συμ-μετέχοντες: τους ακροατές, τους ομιλητές καιτους ανθρώπους του καθεστώτος του τσα-ουσέσκου. Φαντάστηκα κάποιες σκηνοθετη-μένες στιγμές, κάποια τεχνητά ταμπλώ πουδίνουν την αίσθηση αυτής της κατασκευής.και ακολούθησα την ιστορία μέχρι τη νίκη της

ρουμάνικης επανάστασης: τότε η τηλεόρασηπήρε τα σκήπτρα αποκαθηλώνοντας το ρα-διόφωνο.

Οι Σοφέρ της Αποκάλυψης είναι ένα ντοκι-μαντέρ που με αφορμή το κυκλοφοριακό,θίγει σημαντικά κοινωνικά θέματα όπως ηοδική συμπεριφορά, ο καταναλωτισμός, ηατιμωρησία, ζητήματα που αποκαλύπτουνμια νοοτροπία και λειτουργούν ως μια με-ταφορά για τη χώρα. Πόσο συνειδητή ήταναυτή η επιλογή σας;Δεν ήθελα να κάνω μια ταινία για την οδή-γηση, παρά μόνο υπό την έννοια πως αυτήσημαίνει να μοιράζεσαι ένα κοινό χώρο (τηνπόλη) και πως έχει να κάνει με το πώς οι άν-θρωποι σχετίζονται μεταξύ τους. Δεν έχω λό-για για τον άγριο ατομικισμό που δείχνουν οισυμπολίτες μου, για το χαοτικό τρόπο πουσυμπεριφέρονται σ’ ένα δημόσιο περιβάλλονκαι για το πώς παίζουν με τους κανόνες.Έκανα την ταινία θέλοντας ν’ αντιμετωπίσωτο φαινόμενο, μιας κι η συμπεριφορά αυτήδεν θ’ αλλάξει σύντομα. Η διαφθορά μαλα-κώνει τις άκρες των κανόνων και οδηγεί στηναδικία. Ήθελα επίσης να αποδώσω την αί-σθηση κλειστοφοβίας που ενυπάρχει στηνοδήγηση, καθώς ο καθένας είναι κλεισμένοςμέσα σε μια κάψουλα (το αυτοκίνητο) και θε-ωρεί τον εξωτερικό κόσμο ως εχθρό. Υπάρχεικάτι στον εγκλωβισμό κι αυτός μπορεί ναοδηγήσει στη βία.

Πώς αντιμετωπίζει ο κόσμος όλους αυτούςτους μεγιστάνες του πλούτου στη Ρουμα-νία σήμερα;οι ιστορίες αυτών των ανθρώπων είναι γνω-στές εδώ και καιρό. Φαίνεται να είναι μέροςτου τοπίου χωρίς να μπορείς να κάνεις πολλά.μερικοί απ’ αυτούς ήταν πολύ δημοφιλείς μιαςκαι είναι γοητευτικοί και δίνουν χρήματαστους πτωχούς. Βρήκα πιο ενδιαφέρον νατους προσεγγίσεις αντιστρέφοντας την οπτικήτων μμε: να τους αφήσεις να μιλήσουν γιατίθεωρούν πως αυτό που κάνουν είναι σωστό,να έρθεις πιο κοντά τους και να καταλάβειςαπό που κρατά η σκούφια τους και γιατί πέ-τυχαν. από τότε που η ταινία βγήκε στην δια-νομή πριν από 5 χρόνια, η κατάσταση έχει αλ-λάξει: πολλοί από τους μεγιστάνες έχουν πάειφυλακή, ενώ σχεδόν κάθε μέρα ακούς στις ει-δήσεις για κάποιον πολιτικό, δικαστή ή επι-χειρηματία που συλλαμβάνεται για διαφθορά.κατά περίεργο τρόπο αυτό δεν σταματά τουςάλλους από το να πράττουν τα ίδια πράγματα.

Αλεξάντρου Σόλομον

αΝατεμΝοΝτασ ΤΗΝ ΠρΟΠΑΓΑΝΔΑ

«Προσωπικά, οι λόγοι που με οδήγησαν στο ντοκιμαντέρήταν το ενδιαφέρον μου για τα τραύματα του παρελθόντοςκαι του πώς αυτά σφυρηλάτησαν το παρόν μας. και δεν είμαιο μόνος. μια άλλη “κακή συνήθεια” που κληρονομήσαμε απότον κομμουνισμό είναι ότι οι καλλιτέχνες κι οι διανοούμενοισπάνια ενδιαφέρονται για την κοινωνική και πολιτικήκατάσταση στην χώρα τους.» Όπως κάθε διανοούμενος πουέχει απομείνει στα Βαλκάνια, έτσι κι ο Ρουμάνος σκηνοθέτηςξέρει καλά πως οι απαντήσεις για τα αδιέξοδα τηςκαθημερινότητας κρύβονται εκεί που όλοι αποφεύγουν ναδουν – όχι στο απώτερο, ένδοξο παρελθόν, αλλά στο άμεσοπαρελθόν, και μας εξηγεί διεξοδικά τη φιλμογραφία του.

συνέντευξη στον Δημήτρη Κερκινό

ΑΦιερΩΜΑ


Όταν ξεκινήσατε τα γυρίσματα, σχεδόνπριν από δύο δεκαετίες, μπορούσατε ναφανταστείτε το ταξίδι;σε καμία περίπτωση. το μόνο που ήθελατότε είναι να δείξω τη ζωή μέσα στη χω-ματερή, τον αγώνα αυτών των ανθρώπωννα επιβιώσουν. Ζουν στο περιθώριο κιόμως ελπίζουν. αυτή η ελπίδα τούς δίνεικουράγιο να συνεχίσουν να ζουν μέσαστον εφιάλτη. Ήθελα να παρουσιάσω ταπαιδιά, εγκαταλελειμμένα, όμορφα, πουμπαίνουν βίαια στον ενήλικο κόσμο. Δενείχα ιδέα πως θα ήταν τόσο μακρύ το τα-ξίδι, ούτε μπορούσα ποτέ να υποψιαστώπως η ηρωίδα μου, η Γιούλα, θα βίωνε τό-σες δραματικές καταστάσεις. Γι’ αυτό καιαποφάσισα πως δεν θα ήταν αρκετό να κι-νηματογραφήσω την ιστορία τους. τους

βοήθησα με όποιον τρόπο μπορούσα, ελ-πίζοντας να κάνω τη διαφορά.

Πόσο εύκολο ήταν να κερδίσετε και ναδιατηρήσετε την εμπιστοσύνη ανθρώ-πων που ζουν διαρκώς ελέγχοντας τησκιά τους;Ήξεραν απ’ την αρχή ότι νοιάζομαι για εκεί-νους. με δέχτηκαν, γίναμε φίλοι και κατα-φέραμε να διατηρήσουμε τη σχέση μας όλααυτά τα χρόνια. με τη Γιούλα είμαστεακόμη σε επαφή.

Πώς είναι να κινηματογραφεί κανείς σ’αυτόν τον γιγαντιαίο σκουπιδότοπο;Πολύ δύσκολα. απαγορεύεται να πατήσειςτο πόδι σου εκεί, πόσω μάλλον να κινημα-τογραφείς. ο κίνδυνος παραμονεύει από

παντού: απ’ τις τεράστιες μπουλντόζες πουμπορεί να σε θάψουν κάτω από τα σκουπί-δια, απ’ τα τοξικά αέρια, απ’ τα εκατοντάδεςλυσσασμένα σκυλιά που ορμούν κατάπάνω σου. μπορεί να σκοτωθείς, να σε βιά-σουν, να αρρωστήσεις. Δούλευα χωρίς συ-νεργείο, ενίοτε και χωρίς τρίποδα. οι άν-θρωποι αυτοί εκτίθενται διαρκώς στονκίνδυνο. αρκετοί από όσους γνώρισα, ανά-μεσά τους και παιδιά, δεν ζουν πια.

Μέσα σε 14 χρόνια η χώρα αλλάζει, αλλάτίποτα δεν αλλάζει για τους πρωταγωνι-στές σας. Εξακολουθεί να ισχύει αυτή ηκατάσταση; Έχετε επιστρέψει στον χώρομετά την ολοκλήρωση των γυρισμάτων; Ίσως το μόνο που άλλαξε τώρα τελευταίαείναι ότι ζουν λιγότερα παιδιά πλέον στον

σκουπιδότοπο. είναι πλέον πιο αυστηρόςο νόμος, δεν τους επιτρέπει να ζουν στουςδρόμους, σε σιδηροδρομικούς σταθμούςή σε χωματερές. τουλάχιστον στη μόσχαδημιουργήθηκαν κάποια προγράμματαυπέρ των άστεγων παιδιών. οι ενήλικεςόμως είναι ακόμη εκεί. τους επισκέφθηκαπριν από λίγο καιρό και τίποτα δεν άλλαξεγια εκείνους. μάλιστα με έπιασαν οι φύλα-κες και με «συμβούλεψαν» να μείνω μακριά,υπενθυμίζοντάς μου πόσο επικίνδυνα είναιεκεί. με ρώτησαν μεταξύ άλλων αν έχωδιαβάσει το έργο του Γκόρκι Στο βυθό, πουμιλά για ήρωες σαν τους δικούς μου. απί-στευτη ειρωνεία, αν αναλογιστεί κανείς ότιστο ντοκιμαντέρ χρησιμοποιώ τη φράσητου Γκόρκι, «όλοι, όλοι φίλε μου, ζουν γιαένα καλύτερο αύριο».

ΚAΤι ΚΑλΥΤερΟ ΘΑ ερΘειΧάνα Πόλακ

ΘΑΜMεΝΟι ΣΤΑ σκοΥΠΙΔΙα

ΚΟιΝΩΝιΑ

κάπου στη ρωσική ενδοχώρα, ένας γιγαντιαίος σκουπιδότοπος/μη-τόπος, είναι γεμάτος ανθρώπους που τρέφονται απ’ τα σκουπίδια, γεννάνε στασκουπίδια και πεθαίνουν στα σκουπίδια. Η Χάνα Πόλακ κινηματογραφεί με τον τρόπο της ντοκιμαντερίστριας Γελένα τρεστίκοβα, γίνεται δηλαδήκομμάτι της ζωής των ηρώων της για δεκαετίες. εκείνοι αλλάζουν μπροστά από την κάμερα, η ίδια πίσω από αυτήν.

συνέντευξη στη Δήμητρα Νικολοπούλου


Όπως και η προηγούμενη δουλειά σας,The Clean Bin Project, έτσι κι αυτή κατα-πιάνεται με ένα μείζον ζήτημα: τη σπατάλητροφίμων. Γιατί επιλέξατε να επεκτείνετεαυτό το θέμα, αυτή τη φορά από μια άλληοπτική; είναι το νέο θέμα συζήτησης. τα τρόφιμα είναιένα τεράστιο θέμα συζήτησης που δεν στα-ματά ποτέ. τις περισσότερες φορές μιλάμεγενικώς για τοπικής προέλευσης, οργανικές

ή γενετικά μεταλλαγμένες τροφές. σχεδόν κα-νείς δεν συζητά για τη σπατάλη τροφίμων.Προσωπικά, δεν με ενδιαφέρει το πώς παρά-γονται με βιώσιμο τρόπο τα τρόφιμα, εάν πε-τάμε στα σκουπίδια το 40% αυτών.

Επιζήσατε για έξι μήνες με τρόφιμα απότον κάδο των αχρήστων. Μπορείτε να μαςπεριγράψετε μια συνηθισμένη μέρα σαςαπό αυτό το «πείραμα»;

στην αρχή δεν ξέραμε πού να βρούμε φα-γητό, τα περισσότερα καταστήματα δεν ήθε-λαν να μας πουλήσουν ληγμένα τρόφιμα (ανκαι νομικά μπορούν). τα τρόφιμα για πέταμαήταν συχνά μέσα σε κλειδωμένους κάδους.εκπλαγήκαμε από το πόσο πολύ χρονικόδιάστημα μπορεί κανείς να επιβιώσει με τοφαγητό που υπάρχει στο ντουλάπι και στοψυγείο του! σταδιακά γίναμε όλο και καλύ-τεροι στο να βρίσκουμε φαγητό, κυρίως σεκάδους καταστημάτων χονδρικής πώλησης.μετά το πρόβλημα άλλαξε: είχαμε τόσοπολύ φαγητό και έπρεπε να βάλουμε τα δυ-νατά μας για να το καταναλώσουμε.

Ποια ήταν η πιο αναπάντεχη «ψαριά» τρο-φίμων που ανακαλύψατε;οργανικές μπάρες σοκολάτας αξίας που ξε-περνούσε τα 13.000 δολάρια, οι οποίες είχαν

πεταχτεί επειδή δεν είχαν επάνω τυπωμένησήμανση στα γαλλικά και τα αγγλικά (είναιπροαπαιτούμενο στον καναδά).

Τι σας δίδαξε αυτή η εμπειρία και τι μη-νύματα θα θέλατε να περάσετε με τηνταινία σας;Πλέον εκτιμάμε όσο ποτέ το φαγητό και τοψυγείο μας είναι πια υπό έλεγχο. επίσης, αγο-ράζουμε τα «άσχημα» φρούτα και λαχανικά.αφού αποκτήσαμε την πλήρη εικόνα του ότιη σπατάλη δεν αφορά απλά τα ίδια τα τρό-φιμα, καταλάβαμε επίσης ότι υπάρχει σπα-τάλη και στα μέσα παραγωγής και διανομήςτους. Όσο για το μήνυμα; απλά το να ξεκινή-σει ο κόσμος να συζητά για το θέμα της σπα-τάλης τροφίμων, να γίνει η σπατάλη τροφί-μων απαγορευτική όπως το να ανάβειςτσιγάρο σε νοσοκομείο.

Πώς ανακαλύψατε αυτή την ξεχωριστήομάδα χιπ χοπ χορευτών;στην πραγματικότητα, με προσέγγισαν οιπαραγωγοί Άλεξ λι και Πόλα τζόουνς, οιοποίοι συζητούσαν για ένα πιθανό πρότζεκτμε τη βασική πρωταγωνίστρια του ντοκιμαν-τέρ και δασκάλα των χορευτών, μπίλι τζόρν-ταν. Η μπίλι έχει ασχοληθεί στο παρελθόνμε δημόσιες σχέσεις και, ενώ έφτιαχνε τηνομάδα, προσέγγισε την Πόλα και τον Άλεξσυζητώντας την πιθανότητα να γίνει ντοκι-μαντέρ η ιστορία του γκρουπ. εγώ ξεκίνησα

να συμμετέχω στο πρότζεκτ από πολύ νωρίςκαι πέρασα πολύ χρόνο πηγαίνοντας στιςπρόβες των χορευτών, μιλώντας με πιθανούςχαρακτήρες της ταινίας και διαμορφώνονταςτην ιστορία σαν ένα φιλμ που θα έβγαινεστις αίθουσες.

Έχετε εργαστεί ως ρεπόρτερ σε ορισμέ-νες από τις πιο «καυτές» ζώνες του κό-σμου, εστιάζοντας σε κρίσιμες θεματικές,όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τι σαςώθησε να ασχοληθείτε με αυτή την –όχι

και τόσο πολιτική– ιστορία; μεγαλώνοντας στη Νέα Ζηλανδία, είχα τηντύχη να αποκτήσω μια πολύ στενή σχέσημε τη γιαγιά μου, η οποία ήταν πηγή έμπνευ-σης για μένα, κυρίως μέσα από το έργο τηςως εκπρoσώπου της νεοζηλανδικής οργά-νωσης «Age Concern» που ασχολείται με θέ-ματα που αφορούν το πώς αντιμετωπίζονταιοι ηλικιωμένοι στις ανθρώπινες κοινότητες.κατά το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας μουείχα επικεντρωθεί στη διερεύνηση της πιοσκοτεινής πλευράς της ανθρώπινης κατά-στασης. Όμως, τα τελευταία χρόνια βλέπωτους γονείς μου να γίνονται όλο και πιο ευά-λωτοι. Υποθέτω, λοιπόν, ότι υποσυνείδηταπερίμενα ένα πρότζεκτ που θα μου επέτρεπενα διερευνήσω τα βασικά δικαιώματα όλωνμας ως προς το να μπορούμε να γερνάμε μεαξιοπρέπεια και σεβασμό, διατηρώντας ταυ-τόχρονα τη φωνή μας στην κοινωνία, απο-τίνοντας παράλληλα κι έναν φόρο τιμής στηγιαγιά μου. επιπλέον, με ενδιέφερε η πρό-κληση του να κάνω μια ταινία που να βασί-ζεται στα ανθρώπινα δικαιώματα με απή-χηση σ’ ένα ευρύτερο κοινό, και ναπροσελκύσω στις αίθουσες θεατές που υπόκανονικές συνθήκες δεν θα ξόδευαν χρή-ματα για να πάνε να δουν ένα ντοκιμαντέρ«τοπικής παραγωγής».

Η ταινία σας ταξιδεύει από τη Νέα Ζηλαν-δία στη Θεσσαλονίκη. Πώς νιώθετε πουεπιλέχθηκε για ταινία έναρξης για το 17οΦεστιβάλ Ντοκιμαντέρ;Φυσικά και είμαι πάρα πολύ ενθουσιασμένοςπου το Επιχείρηση χιπ χοπ επιλέχθηκε ως ται-νία έναρξης στο Φεστιβάλ θεσσαλονίκης!Γνώριζα για το Φεστιβάλ και τη θέση του ωςένα από τα πιο σημαντικά Φεστιβάλ Ντοκι-μαντέρ στην ευρώπη – και μόνο που επιλέχ-θηκε στο πρόγραμμα είναι τιμή για μένα.αυτό που είναι επίσης συναρπαστικό είναι τοότι μια μικρή ιστορία από τη Νέα Ζηλανδίαμπόρεσε να ταξιδέψει και να συνδεθεί με τοελληνικό κοινό, αποδεικνύοντας ότι οι θεμα-τικές του φιλμ είναι πραγματικά παγκόσμιες.

Αν και είναι φράση-κλισέ, τελικά «η ηλικίαείναι απλά ένας αριθμός»;Ναι, η ηλικία είναι απλά ένας αριθμός κι αξίζεινα τη γιορτάζεις καθημερινά! ανεξάρτητα μετο ποιος είναι, από πού είναι και σίγουρα πόσοχρονών είναι κανείς, ο καθένας από εμάς πρέ-πει να απολαμβάνει το δικαίωμα να γερνά μεαξιοπρέπεια και σεβασμό. το Επιχείρηση χιπχοπ μάς δείχνει πως όποια κι αν είναι η ηλικίαμας, μπορούμε να συνεχίσουμε να θέτουμεστόχους και φιλοδοξίες στη ζωή μας και τηνίδια στιγμή να το διασκεδάζουμε!

εΠιΧειρΗΣΗ ΧιΠ ΧΟΠΜπριν Έβανς

ΧΟρεΥΟΝΤΑΣ ΜεΧριΣ εΣΧΑΤΩΝ

Η ταινία έναρξης του φετινού Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ θεσσαλονίκης δενείναι απλώς η ιστορία κάποιων «Χρυσών κοριτσιών» που θέλουν νακάνουν το όνειρό τους πραγματικότητα, συμμετέχοντας σ’ ένανδιαγωνισμό χιπ-χοπ για υπερήλικες. είναι μια ιστορία για το πείσμα, τηνεπιμονή, το λοξό βλέμμα και τη σχετικότητα του χρόνου – δηλαδή μιαιστορία που χρόνια δεν κοιτά.

συνέντευξη στην Αλεξάνδρα Κόλια

ΑΠλΑ ΦΑΤΟ: ΜιΑ ιΣΤΟριΑ ΓιΑ ΤΗ ΣΠΑΤΑλΗ ΤΗΣ ΤρΟΦΗΣΓκραντ Μπόλντουιν

ΤρΟΦΗ ΓιΑ ΣΚεΨΗ

στο δρόμο που χάραξε ο μάικλ μουρ στο ντοκιμαντέρ, που ανήγαγε τονσκηνοθέτη σε πειραματόζωο στην έρευνα του εκάστοτε θέματος, οιΒορειοαμερικανοί δημιουργοί μιας ταινίας που σκαλίζουν το παγκόσμιοζήτημα της παραγωγής και δαπάνης τροφίμων, σκαλίζουν και τους κάδουςσκουπιδιών, βάζοντας στοίχημα πως μπορούν να ζήσουν έξι μήνες μόνομε πεταμένο φαγητό.συνέντευξη στην Αλεξάνδρα Κόλια

ΜΟΥΣιΚΗ

ΠεριΒΑλλΟΝ


στο φετινό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρθεσσαλονίκης μια σειρά απόντοκιμαντέρ φωτίζουν τη ζωή καιτο έργο διάσημωνπροσωπικοτήτων που έχουνκαθορίσει την κινηματογραφικήιστορία. τέσσερις σκηνοθέτες καιδυο σταρ απολαμβάνουν τοζουμάρισμα του φακού, καθώςαυτός νετάρει στα πρόσωπά τους,στα έργα και στις ημέρες τους. από την Έλενα Χρηστοπούλου

Πρωτοπόροι στο είδος τουςκαι οι δυο τους επηρέασαν καταλυτικά τηνιστορία του σινεμά, ο καθένας με τον τρόποτου: ο Ρίτσαρντ λίκοκ πρωτοστάτησε στηνεπανάσταση του cinema direct στο χώροτου ντοκιμαντέρ, ενώ ο Ράινερ Βέρνερ Φα-σμπίντερ άνοιξε το δρόμο για την άνθησητου Νέου Γερμανικού σινεμά. «αληθινό σι-νεμά είναι εκείνο που σε κάνει να νιώθειςότι μυρίζεις το ρόδο που βλέπεις στηνοθόνη», λέει ο πρώτος στο ντοκιμαντέρ Πώςνα μυρίσεις ένα ρόδο: μια επίσκεψη στονΡίκι Λίκοκ στη Νορμανδία του (αείμνηστου)λες μπλανκ και της τζίνα λάιμπρεχτ. τη δικήτου αλήθεια μοιράζεται ο λίκοκ στην κά-μερα, καθώς μαγειρεύει, αφηγείται ιστορίεςαπό τη ζωή του και προσφέρει λίγη από τησοφία του, ενώ οι σκηνοθέτες ανατρέχουνπαράλληλα στο έργο και την καλλιτεχνικήκληρονομιά του.

από την άλλη, ο Δανός σκηνοθέτηςκρίστιαν μπράαντ τόμσεν, κοντινός φίλοςτου Φασμπίντερ από την αρχή της καριέραςτου, κάνει ένα μεγάλο δώρο στους φαν τουΓερμανού δημιουργού: το ντοκιμαντέρ Φα-σμπίντερ – Ν’ αγαπάς χωρίς απαίτηση είναιένας πραγματικός αρχειακός θησαυρός μεσυνεντεύξεις που είχε τραβήξει ο τόμσενστη δεκαετία του ‘70 και δεν είχε δημοσιεύ-

σει ποτέ. καλύπτοντας ολόκληρο το φάσματου φαινομένου Φασμπίντερ, από την ιδι-αίτερη ανατροφή του ώς τον πρόωρο χαμότου, ο τόμσεν συνοδεύει το υλικό με τιςπροσωπικές του αναμνήσεις και αντιμετω-πίζει το μύθο του Φασμπίντερ με σεβασμό,αγάπη, αλλά και ειλικρίνεια.

Εκεί που η μυθοπλασία συναντά το ντοκιμαντέρο αλεξάντερ σοκούροφ δηλώνει στηΦωνή του Σοκούροφ της λέενα κίλπελαϊ-νεν: «Δεν έχω φοβηθεί ποτέ, τουλάχιστονσε ό,τι αφορά την τέχνη μου.» Δεν είναι τυ-χαίο πως ο πολυβραβευμένος Ρώσος σκη-νοθέτης, εκτός από τις ταινίες μυθοπλασίαςγια τις οποίες έχει γίνει γνωστός, έχει μακράπορεία στο ντοκιμαντέρ – έχει γυρίσει πε-ρίπου 30! αφοπλιστικά ειλικρινής, με από-ψεις που φανερώνουν βάθος σκέψης, εμ-πειρία και ανθρωπισμό, ο σοκούροφ μιλάγια τη ζωή και το έργο του, με φόντο τιςαγαπημένες του γωνιές στην αγία Πετρού-πολη. Η αφήγησή του αναπόφευκτα απο-τελεί και μια αναδρομή στην πρόσφατηΡωσική ιστορία, από την εποχή του μπρέζ-νιεφ έως τη σημερινή βασιλεία του Πούτιν.

ανάμεσα στα δυο είδη ακροβατεί και ηδουλειά του ούλριχ Ζάιντλ, ο οποίος θολώ-νει δεξιοτεχνικά με την περίφημη κινηματο-γραφική προσέγγισή του, τα όρια μεταξύντοκιμαντέρ και φιξιόν. στο Ο Ούλριχ Ζάιντλεπί το έργον ο κονσταντίν Βολφ κινηματο-γραφεί για πρώτη φορά τον αυστριακό ενώκινείται ανάμεσα στα υπόγεια των χαρακτή-ρων που αποτέλεσαν το υλικό για το πιοπρόσφατο ντοκιμαντέρ του Στο υπόγειο (τοοποίο προβάλλεται επίσης στο πρόγραμμα«μικρές αφηγήσεις» του 17ου ΦΝθ), και στιςπρόβες του προκλητικού θεατρικού του έρ-γου Böse Buben / Fiese Männer (Κακά αγόρια/ Φρικτοί άντρες). οι συζητήσεις –και οι δια-φωνίες– με τη σύζυγο και συνεργάτιδά τουΒερόνικα Φραντς, αλλά, κυρίως, οι συνομι-λίες του με τους ηθοποιούς του, ανοίγουν

ένα μικρό παράθυρο στη ζωή του μυστη-ριώδους Ζάιντλ.

Πρωταγωνίστριες στη ζωή και την οθόνημπορεί όλοι οι παραπάνω να έχουν συνηθί-σει να βρίσκονται πίσω από την κάμερα, κιόχι μπροστά της, αλλά τόσο η κάθριν Χέπ -μπορν όσο και η μάριελ Χέμινγουεϊ, έχουνπεράσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους...καδραρισμένες και φωτισμένες. Η ζωή και τοέργο της πρώτης, της «σημαντικότερης αμε-ρικανίδας ηθοποιού του 20ού αιώνα», με τα4 Όσκαρ (από τις 12 συνολικά υποψηφιότη-τες) και την εξίσου κινηματογραφική προσω-πική ζωή, αποτυπώνεται στο Κάθριν Χέπ -μπορν – Η απίθανη Κέιτ των Ρίκε μπρέντελκαι Άντριου Ντέιβις. Η χειμαρρώδης Χέπμ-πορν γεμίζει για ακόμη μια φορά την οθόνη,μέσα από ένα οπτικό κολάζ που αποτελείταιαπό πλούσιο υλικό από συνεντεύξεις της

ιδίας, φίλων και συνεργατών της, φωτογρα-φίες και αποσπάσματα από τις ταινίες της.

στιγματισμένη από τη φήμη (και την αυ-τοκτονία) του παππού της Έρνεστ, αλλά καιαπό μια γενικότερη, ψυχικά βεβαρημένη οι-κογενειακή κληρονομιά, η μάριελ Χέμιν-γουεϊ, απομακρυσμένη πια από τα φώτα τουΧόλιγουντ, προσπαθεί να βρει τις ισορροπίεςμε τον εαυτό, τον σύντροφο και τις κόρεςτης – Αποφεύγοντας την τρέλα εντωμεταξύ.Η μπάρμπαρα κοπλ ακολουθεί τη Χέμιν-γουεϊ, καθώς η δεύτερη αφηγείται την προ-σωπική και οικογενειακή της ιστορία – μεγενναιότητα, οξυδέρκεια και ευαισθησία.Όσο για μας, παρακολουθούμε τις ζωέςόλων αυτών των κινηματογραφικών μαςηρώων, ανακαλύπτοντας τι πραγματικά ση-μαίνει «larger than life» σε ιστορίες πιο ευ-φάνταστες από τα σενάρια της φιλμογρα-φίας τους.

ΤΟ ΣιΝεΜΑ ΓιΑ ΤΟ ΣιΝεΜΑ

Φασ

μπίν

τερ

– Ν

’ αγα

πάς χ

ωρί

ς απα

ίτησ

η

Αποφ

εύγο

ντας

την

τρέλ

α

Ο Ο

ύλρι

χ Ζά

ιντλ

επί τ

ο έρ

γον

Κάθρ

ιν Χ

έπμπ

ορν –

Η α

πίθα

νη Κ

έιτ

Φω

νή το

υ Σο

κούρ

οφ

Πώ

ς να

μυρί

σεις

ένα

ρόδο

: μια

επίσ

κεψ

η στ

ον

Ρίκι

Λίκ

οκ σ

τη Ν

ορμα

νδία

ΠΟρΤρEΤΑ

Πώς μάθατε για το πάρκο Βιρύνγκα και πώςαποφασίσατε να κάνετε αυτό το ντοκιμαν-τέρ;Προσπαθω να πω αισιόδοξες ιστορίες απόαφρικανικές χώρες εδώ και καιρό, και μια μέρα,ενώ δούλευα στη σιέρα λεόνε, αγόρασα μιαεφημερίδα. μέσα είδα μια φωτογραφία του αν-τρέ μπάουμα, του ανθρώπου που προσέχειτους γορίλες στην ταινία. το άρθρο που συνό-δευε την φωτογραφία ηταν για τους φύλακεςτου εθνικού Πάρκου Βιρούνγκα που ρισκάρουντη ζωή τους για να προστατεύσουν τους τελευ-ταίους γορίλες του βουνού, αλλά και για τα αν-θρωποκεντρικά αναπτυξιακα σχέδια που γίνον-ται για να οδηγήσουν το πάρκο προς τηνοικονομική ανάπτυξη και την ειρήνη στην πε-ριοχή. Δεν ήμουν πολύ καιρό στο ανατολικόκονγκό, όταν έμαθα ότι οι άνθρωποι του πάρ-κου ανησυχούσαν για τις παράνομες ενέργειεςτης βρετανικής εταιρείας πετρελαίων SOCO in-ternational. Ξαφνικά το ενδιαφέρον της ιστο-ρίας μετακινήθηκε και έγινε μια ιστορία για μιαδιαμάχη Δαβίδ εναντίον Γολιάθ, όπου οι φύλα-κες προστατεύουν το σπίτι τους, απέναντι σεδιάφορες δυνάμεις που το καταπατούν.

Πώς ειναι η κατάσταση στο πάρκο τώρα;ειναι ανάμεικτα τα συναισθήματα για την κα-τάσταση. Η ασφάλεια έχει βελτιωθεί απο τότεπου κυκλοφόρησε η ταινία. τόσο, που έχει ξα-ναρχίσει ο τουρισμός που έχει ως πόλο έλξης

τους γορίλες και μπορείς τώρα με ασφάλεια ναεπισκεφτείς το πάρκο και να δεις τους γορίλες.Για την ακρίβεια, το να το κάνεις αυτό εέναιένας πολυ καλός τρόπος να στηρίξεις τo πάρκοκαι τις κοινότητες γύρω απ’ αυτό άμεσα. τοπάρκο επίσης προχωράει με μεγάλη ταχύτητατα σχέδια ανάπτυξής του και το φιλόδοξο προ-γραμμα «Virunga Alliance». αυτό το πρόγραμμαστοχεύει να δημιουργήσει 100.000 θέσεις ερ-γασίας στα επόμενα χρόνια μέσα από τον του-ρισμό, την υδροηλεκτρική ενέργεια και την αλι-εία, και ειναι η καλύτερη ελπίδα για να υπάρξεισταθερότητα και ειρήνη στην περιοχή που έχειβιώσει 20 χρόνια πολέμου. Ωστόσο, παρά τιςθετικές εξελίξεις, το θέμα με το πετρέλαιοακόμα επισκιάζει τα πάντα.Η SOCO internatio-nal δεν εχει δεσμευτεί να μην ξαναερευνήσειγια πετρέλαιο μέσα στα όρια του πάρκου, ούτεεχει απαντήσει επαρκώς στις πολύ σοβαρές κα-τηγορίες που τίθενται από την ταινία.

Περάσατε πολύ χρόνο με τους γορίλες. Δε-θηκατε συναισθηματικά μαζί τους;ειναι δύσκολο να περιγράψω πόσο ευγενικοίκαι όμοιοι με τον άνθρωπο ειναι οι γορίλες τουβουνού. Όταν κοιτάς στα μάτια τους πραγμα-τικά νιώθεις την κοινή μας καταγωγή. ο κινγκκονγκ ηταν κακός για την φήμη των γοριλωναλλά ειναι πολύ ευγενικά και εξαιρετικά έξυπναζώα. και γαργαλιουνται κατω απο τις μασχάλεςακριβώς όπως εμείς. ειναι υπέροχο.


οι Δυτικοί τείνουν να αποκαλούν την κατάστασηστη συρία «πόλεμο», ενώ οι σύροι τηναποκαλούν «επανάσταση». αναμφίβολα, όμως, ηέκρηξη των προσωπικών βίντεο που ανέβηκανστο διαδίκτυο από τους επαναστάτεςεπιβεβαιώνει και την κατάσταση «ψηφιακής»επανάστασης. Δύο σκηνοθέτες που ήρθαν σ’επαφή με τη βοήθεια των «νέων μέσων», χτίζουντη δική τους αφήγηση βουτώντας σ’ αυτό τονωκεανό ψηφιακών εικόνων.

συνέντευξη στους Αγγελική Πέτρου και Θάνο Ζυγουλιάνο

Πώς και πότε αποφασίσατε να κάνετε την ταινία, και πώς ήρ-θατε σ’ επαφή με την συν-σκηνοθέτρια Ουϊάμ Σιμάβ Μπεν-τιρξάν; Πείστηκα ότι βρισκόμουν «υπό πολιορκία» σε προσωπικό επίπεδο.Ήταν δύσκολο να συλλάβω ότι βρισκόμουν εκτός συρίας ενώ άν-θρωποι ακόμα σκοτώνονταν στη χώρα μου – και όπως παρακο-λουθούσα τον αριθμό των θυμάτων να αυξάνεται σταθερά, έβλεπατις εκφράσεις των ανθρώπων και την έκκλησή τους για ελευθερία.αυτό, όμως, που ξεκίνησε το ταξίδι ήταν η στιγμή που είδα στοyoutube τη σκηνή της σύλληψης του εφήβου, που τελικά συμπε-ριλήφθηκε στην ταινία. με την εικόνα με κόκκο που την έκανε ναμοιάζει με πίνακα ζωγραφικής, ήδη στο μυαλό μου έχτιζα την ται-

νία. είτε πρόκειται για το youtube είτε για οτιδήποτε άλλο, πρό-κειται πρωταρχικά για εικόνες – με ανθρώπους που προσπαθούννα εκφράσουν τα βαθιά τους συναισθήματα, που προσπαθούννα επιζήσουν και ζητούν βοήθεια. και όλα αυτά γυρίστηκαν απόνεαρούς σύρους. Για μένα, η ιστορία του κινηματογράφου στησυρία ξεκινάει πάλι από την αρχή. Έτσι, όταν έλαβα το μήνυμααπό την σιμάβ (γιατί αυτή ήταν που με προσέγγισε), κι αφού μουέστειλε περισσότερες εικόνες, ένιωσα ότι έπρεπε να ξεκινήσω τηνταινία και ότι κάτι αναδυόταν από αυτές τις ανώνυμες εικόνες.είπα στη σιμάβ, «με έσωσες» καθώς έβγαινα από την περίοδοαπομόνωσης.

Η ταινία σας είναι ένα μωσαϊκό εικόνων από τον πόλεμο στηΣυρία. Πώς αποφασίσατε ποιο υλικό θα συμπεριλαμβανότανστην ταινία; Aπό την αρχή της η επανάσταση στη συρία ήταν μια επανάστασητων εικόνων. Έχω δει χιλιάδες εικόνες. και είναι σαν τα καθημερινάγυρίσματα μια μεγάλης ταινίας. θεώρησα ότι οι εικόνες που μουέστειλε η σιμάβ μπορούσαν να πουν μια ιστορία. Όταν εμφανί-στηκε στη ζωή μου, τη σκέφτηκα ως ενσάρκωση μιας νέας γενιάςκινηματογραφιστών. αυτό που μου αρέσει είναι τα διαφορετικάεπίπεδα αφήγησης, η ιστορία πάνω στην ιστορία. Δούλεψα με μιανεαρή κοπέλα από τη συρία που βρήκε με ευκολία το υλικό στοΔιαδίκτυο. Παρόλο που ξεκίνησε σαν βοηθός που με βοηθούσεμε το υλικό, ανακάλυψα ότι είχε καταπληκτική αντίληψη για τομοντάζ. κατέληξε έτσι να είναι η μοντέρ της ταινίας. Ξεκινήσαμε

μετά να οργανώνουμε το υλικό και, καθώς οι καλλιτεχνικές συνά-ψεις άρχισαν να συνταιριάζονται, μέσα από το χάος προέκυψε ηαφήγηση. είχα ψύχωση με τα μακρά πλάνα. συνειδητοποίησαόμως ότι κατέστρεφα τις επιλογές των υπολοίπων με την εμμονήμου στα πλάνα-σεκάνς. στο τέλος του σταδίου του μοντάζ απο-φάσισα να ξαναβάλω στην ταινία μια σκηνή. Δυο εβδομάδες αρ-γότερα έβαλα άλλη μια. Πράγματι, κοιτάζοντας το παρελθόν, συ-νειδητοποίησα ότι υπήρχαν πλάνα νεαρών σύριων πουαναρωτιούνταν πώς να κινηματογραφήσουν. Διότι, γι αυτούς, ηπρώτη τους φορά ως κινηματογραφιστές είναι η πρώτη τους φοράπου διεκδικούν την ελευθερία τους. Πήρα, λοιπόν, άλλη μια από-φαση. σκέφτηκα να κρατήσω το υπόλοιπο υλικό για τη σιμάβ.

Χρησιμοποιείτε πολύ δυνατές εικόνες στην ταινία. Θεωρείτεπως οι άνθρωποι παραμένουν ευαίσθητοι σ’ αυτές τις εικόνες,παρά την πληθώρα βίαιων σκηνών που μπορούν να δουν στοδιαδίκτυο ή στην τηλεόραση; Ένα νεκρό σώμα δεν λέει τίποτα από μόνο του. Πρέπει, γι’ αυτό,να το επανασυνδέσουμε με το χρόνο και τη ζωή. Ήταν πραγματικήπρόκληση να φτάσω τα βαθύτερα συναισθήματα του θύματοςκαι του ανθρώπου που τραβούσε το πλάνο. Άλλαξε το επίπεδοκατανόησης. και ο διάλογος ανάμεσα στη σιμάβ και σ’ εμένα αύ-ξησε επίσης το επίπεδο κατανόησης και αφήγησης. Για μένα, σχε-τίζεται με την αισθητική της τραγωδίας. Διότι όταν σκοτώνονταινέοι άνθρωποι που έχουν πολλά να δώσουν, άνθρωποι που μπορείνα είναι η δύναμη για το μέλλον, τότε επέρχεται η τραγωδία.

ΑΣΗΜι ΣΤΟ ΝερΟ, AΥΤΟΠΟρΤρεΤΟ ΤΗΣ ΣΥριΑΣΟσάμα Μοχάμεντ, Ουϊάμ Σιμάβ Μπεντιρξάν

REVOLUTION wON’t Be teLeViSeD

με την υποστήριξη του λεονάρντο ντι κάπριο ως executive producer καιτη διανομή του δικτύου Netflix, 53 εκατομμύρια σπίτια σε 50 χώρεςαπέκτησαν πρόσβαση στην καθημερινότητα ενός πάρκου στα βάθη τουκονγκό, όπου τρεις αφοσιωμένοι φύλακες παλεύουν μόνοι εναντίον όλωνστο όνομα της φύσης, σ’ ένα από τα πιο δημοφιλή ντοκιμαντέρ τηςτελευταίας εσοδείας, που έφτασε μέχρι τα Όσκαρ.συνέντευξη στην Αγγελική Πέτρου

ΠεΡα αΠο τΗΝ ΑΦριΚΗ

ΒιρΟΥΝΓΚΑΟρλάντο φον Άινζιντελ

ΑΝΘρΩΠιΝΑ ΔΙκαΙΩματα

ΠεριΒΑλλΟΝ


Το μεγαλύτερο μέρος της φιλμογραφίαςσας και τα τρία ντοκιμαντέρ που ταξίδε-ψαν περισσότερο στα διεθνή φεστιβάλκαταγράφουν όψεις της Αφρικανικήςηπείρου. Πότε βρεθήκατε για πρώτηφορά στην Αφρική;το 1997, λίγο πριν γυρίσω το Ημερολόγιο τουΚισανγκάνι. Έφτασα στο ανατολικό κονγκόμε την προοπτική να κάνω μια ταινία γιατους πρόσφυγες που κατέφθαναν εκεί απότη Ρουάντα. το ντοκιμαντέρ απέκτησε δια-φορετικό προσανατολισμό καθώς έμπαιναπιο βαθιά στην πραγματικότητα του πολέ-μου.

Στην τελευταία σας ταινία ταξιδεύετεστην Αφρική μ’ ένα αεροπλάνο δικής σαςκατασκευής. Υπάρχουν αρκετές μυθολο-γίες με τις οποίες συνδέεται το αερο-πλάνο ως μέσο: είναι σύμβολο κοσμοπο-λιτισμού, όργανο βαλλιστικής, θυμίζειτην απειλή εξ ουρανού αλλά και το «μάτιτου θεού». Ποιος συμβολισμός ήταν γιασας πιο ισχυρός; Όλοι οι παραπάνω, εξίσου. Άλλωστε, δεν εί-ναι τυχαίο πως το αεροπλάνο ήταν λευκό,ήθελα να αποδώσω την αίσθηση που μπορείνα έχει για τους ντόπιους η εισβολή κάποιωνλευκών δυτικών στην καθημερινότητά τους,που έρχονται με μια «ιερή» αποστολή, με τοπρόσχημα του εκπολιτισμού. Πέρα απ’ αυτό,όμως, με συναρπάζει η θέα της αφρικής απόψηλά. Όταν βρεθείς στο κατάλληλο ύψος,μπορείς να καταλάβεις πώς οι αποικιοκράτεςδιαίρεσαν την επικράτεια στις ζώνες επιρ-ροής τους. Βλέπεις σύνορα κάθε λογής σεαυτές τις τετραγωνισμένες ενότητες: φρά-

χτες, τείχη, κάστρα, χωράφια. Βλέπεις πόσοαυθαίρετα έχουν οριστεί τα πάντα.

Με αυτή τη λογική, εκτός από το αερο-πλάνο, θα λέγατε πως κάθε τεχνολογίαενέχει το στοιχείο της Δυτικής «ανωτερό-τητας»;απολύτως, κι αυτό φαίνεται από τα πιο απλάπράγματα στη ζωή των αφρικανών και στηναντίληψή τους για το χώρο και τον χρόνο,όπως για παράδειγμα όταν τους ρωτάς «τιώρα είναι», απαντούν «αργά» ή «νωρίς», όταντους ρωτάς πού είναι η τάδε περιοχή, σουλένε είναι «κοντά» ή μακριά. Δεν χρησιμο-ποιούν μονάδες μέτρησης ή τεχνητές νοη-τικές κατασκευές, γιατί είναι πέρα από τηνπραγματικότητά τους.

Σκεφτήκατε ποτέ να δώσετε την κάμεραστους ντόπιους για να δείτε τι θα κατα-γράψουν;Η αλήθεια είναι πως το έκανα, όχι ακριβώςσκόπιμα, αλλά προέκυψε μέσα από τις κα-ταστάσεις. οι απόπειρες αυτές δεν μπήκανποτέ στην ταινία: κατέληξα στο συμπέρασμαπως οι ταινίες μου δεν είναι παρά η δική μουοπτική γωνία, ο τρόπος με τον οποίο βλέπωτα πράγματα. οπότε αν απομάκρυνα την κά-μερα δίνοντάς την σε κάποιον άλλο θα ήτανμια εντελώς διαφορετική ταινία. κατά τ’άλλα, οι ντόπιοι έστρεφαν την κάμερα κυ-ρίως στο πρόσωπό μου, αναρωτιούνταν τιδιάολο έκανα εκεί και έκαναν ερωτήσεις,πολύ ενδιαφέρουσες ερωτήσεις. Δεν ήθελαόμως να εμφανιστώ σαν σκηνοθέτης-περ-φόρμερ, αυτό θα ήταν κάτι που θα ταίριαζεπερισσότερο στον Νικ μπρουμφιλντ.

Στο Ερχόμαστε εν ειρήνη, γυρίζατε, μον-τάρατε και προβάλλατε το υλικό σχεδόν«στα κάρβουνα», δείχνοντάς το στουςκατά τόπους πληθυσμούς. Τι αντιδράσειςείχατε; μία από τις αρχικές ιδέες της ταινίας ήταννα δείξουμε στους κατοίκους πώς μοιάζουντα χωριά τους από ψηλά. Πολύ συχνά, ηατμόσφαιρα ήταν μαγική, εορταστική καιχαρούμενη. Φαινόταν να υπάρχει μια ωραίαατμόσφαιρα ανταλλαγής. Φαινόταν ναυπάρχει ένας διάχυτος ρομαντισμός, καθώςτα παιδιά παίζανε τριγύρω και ακούγοντανδυνατά γέλια. αλλά, μιας που τραβούσαμεπλάνα κι από αυτές τις σκηνές, ένιωθα πωςτο όλο εγχείρημα θύμιζε τις κλασικές πρα-κτικές των μκο που τραβούν πλάνα από τιςεπαφές τους με τους «ιθαγενείς» και μετά ταχρησιμοποιούν για να δηλώσουν πόσο καλήδουλειά έκαναν και πόσο εύκολα ενσωμα-τώθηκαν στις κοινωνίες τους. Προτίμησα,τελικά, να μείνω στο ρόλο του παράξενουλευκού ξένου, παρά να προσποιηθώ κάτι τέ-τοιο.

Στο ντοκιμαντέρ Στο δρόμο με τον Έμιλακολουθείτε τα βήματα ενός τσίρκου. Σαςελκύει η νομαδική ζωή ή τη θεωρείτε μιαψευδαίσθηση για κάποιον που ζει στηνΕυρώπη, δηλαδή με τις συμβάσεις του δυ-τικού κόσμου;Προσωπικά, νιώθω πως είμαι νομάς. αυτήτη στιγμή βρίσκομαι σ’ ένα εξαθλιωμένο ξε-νοδοχείο κάπου στο Βιετνάμ και περιστοιχί-ζομαι από ανθρώπους με τους οποίους δενθα μείνω για πολύ καιρό. κάθε μέρα συ-ναντώ καινούρια, απρόσμενα πράγματα. Βέ-

βαια, δεν είμαι ο ίδιος νομάς με τον Έμιλ.εγώ έχω έναν τόπο να επιστρέψω. Έχω μιαμικρή φάρμα, κάπου στη μέση του πουθενάστη Βουργουνδία, που, πράγματι, είναι κάτιεντελώς αντίθετο στη φιλοσοφία του νομα-δισμού. από την άλλη, στην πραγματικότηταπολλοί νομάδες έχουν έναν τόπο αναφοράς,για παράδειγμα οι βεδουΐνοι περνούν μερι-κούς μήνες το χρόνο στον ίδιο πάντα καταυ-λισμό.

Επιλέγετε να μιλήσετε για την αποικιο-κρατία χτυπώντας απευθείας στην πηγήτου, κινηματογραφώντας στις χώρες πουη Δύση αποκαλεί «Τρίτο Κόσμο». Πι-στεύετε πως η κατάδειξη του προβλήμα-τος στις αποικίες μπορεί να διαλύσει τηλανθάνουσα αποικιοκρατική λογική στηΔύση, μιας οι πολίτες ζουν σ’ άλλη πραγ-ματικότητα; Φαντάζομαι πως η αντιμετώπιση κάθε προ-βλήματος, συμπεριλαμβανομένου και τουφαινομένου του μεταποικιοκρατικού λόγουείναι η κατάδειξη της ρίζας του. αλλά είναισημαντικό να γίνει μ’ έναν τρόπο που θατραβήξει το ενδιαφέρον του κόσμου και θατους εμπλέξει δραστικά. Όχι με ένα πεζόύφος τύπου: «αυτό είναι το πρόβλημα, αυτάείναι τα συμπτώματα, αυτή είναι η λύση, πρέ-πει να την εφαρμόσουμε, αλλιώς θα πεθά-νουμε». και όταν λέω «ενδιαφέρον», εννοώνα νιώσει ο κόσμος πως είναι κάτι συναρ-παστικό, να νιώσει την οικουμενικότητα τουθέματος και να βρει τα σημεία σύνδεσης μετη δική του ζωή. είμαστε όλοι βουτηγμένοιβαθιά στα ίδια προβλήματα. είναι απίστευτοτο πώς φτάσαμε ώς εδώ.

Χούμπερτ ΖάουπερΝομαΔΙκΗ ΖΩΗ, ΜΟΝΑΔιΚΗ ΟΠΤιΚΗ

«Μπορείς να γράψεις πως χαίρομαι πολύ πουθα έρθω στην Ελλάδα σ’ αυτήν τη χρονικήσυγκυρία. Νομίζω πως είναι μια πολύσημαντική ιστορική στιγμή. Τώρα είμαι στοΒιετνάμ, μετά έρχομαι για λίγο στο Παρίσι, μετάέρχομαι στη Θεσσαλονίκη και πάω στο Κίεβο,σε άλλη μια πολύ ενδιαφέρουσα πόλη.» Έναςσκηνοθέτης από την Αυστρία ισχυρίζεται πωςείναι ένας σύγχρονος νομάς, κι όχι «πολίτης τουκόσμου» – ένας όρος με βαρύ φορτίο και τηδική του μυθολογία. Σ’ έναν ενδιάμεσο σταθμότου ατέλειωτου ταξιδιού του θα συνομιλήσει μετο κοινό της Θεσσαλονίκης σε μια ανοιχτήσυζήτηση, την Παρασκευή 20 Μαρτίου στις13:30, στην αίθουσα Παύλος Ζάννας.Συνέντευξη στην Γκέλυ Μαδεμλή

ΑΦιερΩΜΑ


το ρόλο της φιλανθρωπίας στις αναπτυσσό-μενες χώρες αμφισβητεί το ντοκιμαντέρΦτώχεια ΑΕ του μάικλ μάθεσον μίλερ. μέσααπό ένα πλούσιο υλικό συνεντεύξεων (ο σκη-νοθέτης ταξίδεψε σε 20 χώρες και μίλησε μεεκατοντάδες ανθρώπους) το μήνυμα είναιξεκάθαρο: οι καλές προθέσεις δεν επιφέρουναυτόματα και καλά αποτελέσματα. Όσο κι ανοι δυτικές κυβερνήσεις, οι διασημότητες καιοι φιλάνθρωποι παντός οικονομικού υπόβα-θρου πιστεύουν πως η αποστολή χρημάτων

ή βοήθειας... βοηθά, εν τέλει ενισχύουν ένανκύκλο εξάρτησης και συντήρησης της βιο-μηχανίας της φτώχειας σ’ ένα σύστημα κατάβάση πατερναλιστικό. ακόμα κι ο πρώηνπρόεδρος των ΗΠα μπιλ κλίντον απολογή-θηκε για το ρόλο που είχε στον εφοδιασμότης αϊτής με ρύζι σε μια «διαβολική συμφω-νία» μετά τον καταστροφικό σεισμό στηχώρα, δεν αλλάζει το γεγονός πως η συμφω-νία κατέληξε στην παρεμπόδιση της ανάπτυ-ξης της ντόπιας αγοράς.

με τον ίδιο τρόπο, η παρέμβαση διάσημωνηθοποιών, τραγουδιστών και επιχειρηματιών,μπορεί να αποβεί μοιραία. Όταν ο μπόνο χαί-ρεται που, εν έτει 2014, οι ηθοποιοί του Gleeτραγουδούν για μια ήπειρο που δεν έχειβροχή και ποτάμια (!) κι όπου κανείς δεν ξέρειτι σημαίνει Χριστούγεννα (διασκευάζονταςτο περιβόητο τραγούδι “Do they know it’sChristmas”) προφανώς διαιωνίζει ένα τραγικόστερεότυπο, τη «φτωχή εικόνα των φτωχώνανθρώπων», όπως αναφέρεται στο ντοκιμαν-

τέρ. Όταν η αντζελίνα τζολί ή η μαντόνα υιο-θετούν παιδιά και προτρέπουν την υφήλιο ναακολουθήσει το παράδειγμά τους, χωρίς νατονίζουν το ότι πρέπει να εξεταστεί το αν οιγονείς των παιδιών είναι ακόμα ζωντανοί ή ολόγος για τον οποίο τα παιδιά τους βρίσκον-ται σε ορφανοτροφείο, τότε μπορεί οι συνέ-πειες να είναι έως και καταστροφικές. Όταναγοράζεις παπούτσια toms και πιστεύεις ότισυμμετέχεις στη διευκόλυνση ενός παιδιούπου θα αποκτήσει κι εκείνο ένα ζευγάρι,άθελά σου συνεισφέρεις στην ανεργία ενόςτσαγκάρη. Όπως λέει ένας αφρικανός επιχει-ρηματίας στην ταινία: «ο κόσμος εδώ δεν εί-ναι χαζός. απλά είναι αποσυνδεμένος από τοπαγκόσμιο εμπόριο.» ο σκηνοθέτης μάικλμάθεσον μίλερ συμπληρώνει: «Πρέπει νασταματήσουμε να σκεφτόμαστε τη φτώχειακαι τα αίτιά της, και να αρχίσουμε ν’ αντιμε-τωπίζουμε την πραγματική ερώτηση: πώς δη-μιουργείται ο πλούτος;»

ο μπόνο ακόμα δεν έχει βρει αυτόπου ψάχνει: μπορεί να ξέρει ότιείναι Χριστούγεννα, αλλά ακόμαδεν έχει μάθει πως η φιλανθρωπίαδεν συνεπάγεται την ανάπτυξη.από την Έλενα Χρηστοπούλου

ΟΤΑΝ Η ΦΤΩΧειΑ εΓΙΝε μοΔα

ΦΤΩΧειΑ ΑεΜάικλ Μάθεσον Μίλερ

Πριν από μερικά χρόνια, είχαμε φιλοξε-νήσει στο φεστιβάλ την ταινία σας To λι-μάνι της ελπίδας. Το νέο σας ντοκιμαντέρΚάθε πρόσωπο έχει όνομα, αποτελεί κατάκάποιον τρόπο τη συνέχεια;αυτή τη φορά ήθελα να κάνω μια εννοι-ολογική ταινία. το νέο μου ντοκιμαντέρεξερευνά ένα κομμάτι από φιλμ που γυρί-στηκε στις 28 απριλίου 1945 και δείχνειεπιζήσαντες των γερμανικών στρατοπέδωνσυγκέντρωσης που αποβιβάζονται στο λι-μάνι του μάλμο στη σουηδία. Η ερώτησηπου γεννήθηκε αυτόματα στο μυαλό μουήταν αν μπορείς να ταυτοποιήσεις όλααυτά τα ανώνυμα πρόσωπα των προσφύ-γων πολέμου που φαίνονται σε ένα φιλμ

70 ετών. Έμοιαζε με μια αδύνατη πρό-κληση. Όμως, καμιά φορά, αυτό είναι η ιδα-νική κινητήρια δύναμη για έναν δημιουργόντοκιμαντέρ. ολοκληρώνοντας το φιλμ,καταλαβαίνω ότι τελικά η ταινία μου ανα-φέρεται πραγματικά σ’ αυτή τη στιγμή σύγ-χυσης κι ελευθερίας. Η πρόθεσή μου δενήταν να κάνω μια συνέχεια, αλλά καμιάφορά η πραγματικότητα και οι ιστορίες σεαναγκάζουν να συνεχίσεις να δουλεύεις μετο ίδιο υλικό.

Ξεκινήσατε μια αναζήτηση όπου εμπλέ-κονταν πολλοί άνθρωποι από πολλές χώ-ρες. Πόσο δύσκολο ήταν να τους εντοπί-σετε; Καταφέρατε να τους βρείτε όλους;

ταξίδεψα σχεδόν σε όλο τον κόσμο για νατους εντοπίσω. Η έρευνα ξεκίνησε το 2008και διήρκεσε πολύ καιρό. ευτυχώς οι λίστεςτων επιβατών από τις 28 απριλίου του ’45ήταν ακόμα διαθέσιμες από τα σουηδικά αρ-χεία. Χωρίς αυτές θα ήταν αδύνατον να συ-νεχίσουμε. Δεν καταφέραμε να βρούμε όλατα πρόσωπα, όμως η έρευνα συνεχίζεται καιμετά την ολοκλήρωση των γυρισμάτων. θαανακοινώσουμε νέα ονόματα και πιο εκτετα-μένες ιστορίες στο διαδίκτυο. το κοινό μπορείνα παρακολουθήσει τη συνέχεια της αναζή-τησής μας για περισσότερα ονόματα στονιστότοπο www.everyfacehasaname.com

Στην εποχή μας τα καραβάνια προσφύ-

γων αυξάνουν. Τελικά δεν μας διδάσκειτίποτα η ιστορία;Η ιστορία σίγουρα επαναλαμβάνεται. Ηπαγκόσμια κατάσταση με τους πρόσφυγεςπολέμου είναι πιο σοβαρή από ποτέ. Η ται-νία είναι επιφορτισμένη με μια προφανήανθρωπιστική αποστολή: οφείλουμε νααναγνωρίσουμε τους ανθρώπους, τα ονό-ματα τους και τις ιστορίες τους πίσω απότις στατιστικές. αυτό είναι ιδιαίτερα σημαν-τικό σήμερα αν λάβουμε υπ’ όψη την τρο-μακτική άνοδο των ακροδεξιών κινημάτωνστην ευρώπη. Γι’ αυτό και επιλέγω να δώσωμια πιο σύγχρονη διάσταση στην ταινία μουδείχνοντας ανθρώπους να καταφθάνουν σεένα λιμάνι στην Ιταλία.

Με λεΝε…στις 28 απριλίου του 1945 επιζώντες του Β’ Παγκοσμίου απελευθερώθηκαν από τα γερμανικάστρατόπεδα. Χιλιάδες πρόσωπα, σοκαρισμένα,συγχυσμένα απ’ την ξαφνική ελευθερίακαταγράφηκαν σε ένα φιλμάκι. σχεδόν 70 χρόνιαμετά, ο μάγκνους Γκέρτεν αποφάσισε να τους βρειέναν-έναν, προκειμένου να συνδυάσει τατρομαγμένα πρόσωπα με το όνομά τους.

συνέντευξη στον Θάνο Σταυρόπουλο

ΚΑΘε ΠρΟΣΩΠΟ εΧει ΟΝΟΜΑΜάγκνους Γκέρτεν

ΚΟιΝΩΝιΑ

ΚΑΤΑΓρΑΦΗ τΗσ μΝΗμΗσ


Το να κάνεις ντοκιμαντέρ δεν είναι μια «εύκολη» δου-λειά, αλλά το συγκεκριμένο θα πρέπει να ήταν μια ιδι-αιτέρως απαιτητική εμπειρία. Θα μπορούσατε να μαςπεριγράψετε τι σήμαινε για εσάς η δημιουργία τουφιλμ;με διαφορετικές ιδιότητες (ερευνητής, παραγωγός, σκη-νοθέτης κ.λπ.) έχω δουλέψει στον χώρο του ντοκιμαντέργια περισσότερα από 40 χρόνια. το Θα πέσει η νύχτα ήτανδίχως αμφιβολία η πιο δύσκολη παραγωγή που έχω βιώσεισ’ όλα αυτά τα χρόνια. οχι μόνο για το τραυματικό θέμα,αν και ποτέ στο παρελθόν δεν είχε χρειαστεί να δω τόσοπολύ φρικιαστικό υλικό, αλλά κυρίως γιατί αυτό που τοφιλμ περιγράφει είναι η ακόμη ζωντανή μνήμη. Νόμιζα ότιθα πάθαινα ανοσία στην φρίκη βλέποντας το υλικό ξανάκαι ξανά. αλλά ανακάλυψα ότι δεν συνέβη κάτι τέτοιο, καινομίζω πως η εμπειρία του να κάνω αυτό το ντοκιμαντέρσημάδεψε την ψυχή μου.

Πέρα από το αρχειακό υλικό, πώς ήταν η εμπειρία τωνσυνεντεύξεων με τους επιζώντες και τους ανθρώπους

που το τράβηξαν;Δίχως εξαίρεση, όλοι οι άνθρωποι με τους οποίους μιλή-σαμε είχαν βαθιά τραυματικές εμπειρίες και νομίζω πωςγίνεται σαφές παρατηρώντας απλώς τις αντιδράσεις τουςστις ερωτήσεις που τους κάνουμε. Υπήρχαν στιγμές που ομόνος λόγος που συνέχιζα να τους κινηματογραφώ ήτανγιατί επέμεναν οι ίδιοι, το ένστικτό μου μού έλεγε να κλείσωτην κάμερα και να τους δώσω λίγο χρόνο να συνέλθουν,αλλά βλέποντας στην συνέχεια το υλικό, ένιωσα ότι ήτανσημαντικό να κρατήσουμε αυτά τα συναισθήματα ως κομ-μάτι του φιλμ.

Μπορεί όχι σε ένα τέτοιο εύρος, μα φρικαλεότητες σαναυτές που βλέπουμε στην ταινία συμβαίνουν ακόμηκαι σήμερα σε γωνιές του κόσμου. Πιστεύετε πως έναφιλμ σαν το δικό σας μπορεί να βοηθήσει στο να αλ-λάξουν τα πράγματα;θα απογοητευόμουν αν έστω και σε ένα μικρό ποσοστότο φιλμ δεν λειτουργούσε σαν μια ιστορία που μας διδά-σκει κάτι. Ήθελα αυτή η ταινία να μην είναι «μια ακόμη

υπενθύμιση του ολοκαυτώματος», αλλά μια υπενθύμισητων συχνά απάνθρωπων των πρακτικών της πολιτικής,κάτω από τις οποίες αυτό που μοιάζει ηθικά σωστό, μπορείνα αγνοηθεί για άλλους λόγους. Έχω την αίσθηση πως καιη σύγχρονη πολιτική είναι συχνά εξίσου κυνική αν την κοι-τάξεις υπό ανάλογο φως. από τις μέρες των Ναζί κι ως σή-μερα, υπήρξαν κι άλλες γενοκτονίες για τις οποίες θαέπρεπε να νιώθουμε ντροπή, αλλά αυτό δεν ακυρώνει τηνανάγκη να θυμίζουμε στις επόμενες γενιές πόσο βάρβαρημπορεί να γίνει η ανθρωπότητα και πως πρέπει να μάθουμεαπό τα λάθη του παρελθόντος αν θέλουμε να τα αποφύ-γουμε στο μέλλον. και νομίζω ότι τα λόγια του Ρίτσαρντκρόσμαν στο τέλος της ταινίας το λένε καλύτερα απ’ ό,τιθα μπορούσα να το κάνω εγώ: «αυτό ήταν το τέλος τουταξιδιού που είχαν ξεκινήσει με τόση αυτοπεποίθηση το1933. Δώδεκα χρόνια; οχι, με μέτρο την βαρβαρότητα, εί-χαν ταξιδέψει πίσω στο παρελθόν για δώδεκα χιλιάδεςχρόνια. εκτός κι αν ο κόσμος πάρει το μάθημα που αυτέςοι εικόνες διδάσκουν η νύχτα θα πέσει. με την χάρη τουθεού, εμείς που είμαστε ζωντανοί ας διδαχτούμε...»

ΘΑ ΠεΣει Η ΝΥΧΤΑΑντρέ Σίνγκερ

Η ΚΑΤΑΧΝιΑ τΗσ ΙστοΡΙασΒετεράνος στον χώρο του ντοκιμαντέρ, παραγωγός, σκηνοθέτης και ένας από τους πιο σημαντικούς άνθρωπος του «χώρου» παγκοσμίως, ο αντρέσίνγκερ ανέλαβε να αφηγηθεί την ιστορία ενός φιλμ που έμεινε στα συρτάρια για δεκαετίες, θύμα των πολιτικών συνθηκών. Βασισμένο στο μοναδικόντοκιμαντέρ του Άλφρεντ Χίτσκοκ, το Θα πέσει η νύχτα αποτελεί μια συγκλονιστική εμπειρία, με φόντο τα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. συνέντευξη στον Γιώργο Κρασσακόπουλο



Πώς τελικά προέκυψε μια συνεργασίαμε τον Βιμ Βέντερς;Όλα ξεκίνησαν τον Ιανουάριο του 2009, ότανο πατέρας μου μού τηλεφώνησε για να μερωτήσει αν θα ήθελα να δειπνήσω μαζί τους,αφού ο Βιμ Βέντερς ήταν καλεσμένος γιαφαγητό. Προφανώς αποδέχτηκα την πρό-σκληση, ήταν μια εξαιρετική εύκαιρα νασυμφάγω μ’ έναν από τους πιο σημαντικούςσκηνοθέτες του παγκόσμιου σινεμά. εκείνοτο βράδυ γεννήθηκε η ιδέα να κάνουμε μαζίένα φιλμ για τον σεμπαστιάου, αλλά ακόμητότε, δεν ξέραμε πως, γιατί, πότε, ούτε κανμε ποιον τρόπο.

Πατέρας και γιος απομονωμένοι μέσα στη ζούγκλα...λίγες εβδομάδες μετά το δείπνο με τον Βέν-τερς ο σεμπαστιάου με ρώτησε αν θα ήθελα

να ταξιδέψω μαζί του στην ζούγκλα, όπουθα φωτογράφιζε μια απομονωμένη φυλήιθαγενών και δέχτηκα – ομολογώ, μ’ ένανμικρό δισταγμό. Η σχέση μας δεν ήταν ιδι-αίτερα καλή εκείνη την περίοδο, στην πραγ-ματικότητα, η σχέση μας δεν ήταν ιδιαίτερακαλή από τα χρόνια της εφηβείας μου, κιέτσι φοβόμουν πως αν οι δύο μας βρισκό-μασταν μόνοι στην ζούγκλα ή κατάστασηθα ξέφευγε στα όρια της σχέσης του κλάουςκίνσκι με τον Βέρνερ Χέρτζογκ στα γυρί-σματα του Φιτζκαράλντο! [...] ευτυχώς, δενέφτασε ποτέ σε αυτό το σημείο. οι ιθαγενείςήταν τόσο υπέροχοι άνθρωποι που κατά κά-ποιο τρόπο μας βοήθησαν να συμπεριφερ-θούμε κόσμια ο ένας στον άλλο. Όσο βρι-σκόμασταν εκεί όμως, κινηματογράφησααρκετό υλικό ενόσω ο πατέρας μου δού-λευε, κι όταν γυρίσαμε πίσω, το μόνταρα σ’

ένα φιλμάκι μικρού μήκους. Όταν το έδειξαστον σεμπαστιάου, κάτι πολύ παράξενο συ-νέβη. Έγινε πολύ συναισθηματικός, είδα ταμάτια του να βουρκώνουν κι ένιωσα ότι συγ-κινήθηκε από τον τρόπο που τον είχα κινη-ματογραφήσει. Παράλληλα ένιωσα ότιυπήρχε ο χώρος για να γίνει μια ταινία πάνωστο έργο του και τον ίδιο και πως ίσως η κα-τάλληλη στιγμή να ήταν τώρα. Ξεκίνησα νασκέφτομαι πως κάτι τέτοιο θα μπορούσε ναπροχωρήσει και συζήτησα με τον Βιμ, καθώςήξερα ότι ήθελε ακόμη να προχωρήσει μετην ιδέα αυτή.

Ένα με τις εμπειρίες του φωτογράφου...μιλώντας με τον Βέντερς συνειδητοποίησαότι είχαμε και οι δυο το ίδιο ένστικτο με κά-ποιο τρόπο. Νιώθαμε πως το δυνατό σημείοαυτή της ταινίας θα ήταν όχι απλά να παρα-

τηρήσουμε τον τρόπο της δουλειάς του καινα τον δούμε να φωτογραφίζει, αλλά να γί-νουμε κοινωνοί των ιστοριών του, όλων αυ-τών των πραγμάτων που μοιραζόταν ότανεπέστρεφε από τα ταξίδια του. τις εμπειρίες,τις αφηγήσεις του. Ήταν πάντα τόσα πολλάκαι τόσα πλούσια. τόσα περισσότερα απόμια σειρά ωραίες φωτογραφίες. [...] μαςπήρε περίπου έναν χρόνο να συνειδητοποι-ήσουμε πως στην πραγματικότητα η ιστορίατης ζωής του είχε μια ξεκάθαρη τροχιά. [...]Νιώσαμε πως υπήρχε μια κεντρική ιστορίαπου μπορούσε να ειπωθεί και πως μέσα απόαυτή ήταν αυτές οι αμέτρητες ιστορίες πουο ίδιος ο σεμπαστιάου είχε να αφηγηθεί. καικάπως έτσι ξεκινήσαμε για να δώσουμεμορφή σε κάτι που από την πρώτη, την βα-σική του ιδέα κι όλας ήταν μια ταινία από-λυτης συνεργασίας.

ΤΟ ΑλΑΤι ΤΗΣ ΓΗΣΒιμ Βέντερς, Ζουλιάνου Χιμπέιρου Σαλγάδου

ΠΑΤριΚΗ κλΗΡοΝομΙα Όταν ο πατέρας σου είναι ένας από τους σημαντικότερους φωτογράφους των ημερών μας, πιθανότατα η ιδέα να γυρίσεις ένα ντοκιμαντέρ γι’ αυτόνείναι αυτονόητη. Όμως για το γιο του Βραζιλιάνου φωτογράφου σαμπαστιάου σαλγάδου, χρειάστηκε κάτι παραπάνω: συγκεκριμένα, ένα τραπέζι με τονΒιμ Βέντερς, με τον οποίο κατέληξαν να κάνουν την ταινία μαζί, κι ένα ταξίδι στην ζούγκλα που τον έφερε πιο κοντά στον πατέρα του. το αποτέλεσμαήταν ένα από τα καλύτερα ντοκιμαντέρ της χρονιάς, που έφτασε μέχρι τα Όσκαρ και κάνει στη θεσσαλονίκη την ελληνική πρεμιέρα του. ο γιοςσαλγάδου μας αφηγείται την ενδιαφέρουσα αφετηρία αυτού του ταξιδιού.

από τον Γιώργο Κρασσακόπουλο



εικαστικός και φωτογράφος, η ευαγγελίακρανιώτη πέρασε εννιά χρόνια ταξιδεύονταςστις θάλασσες του κόσμου, σε ποντοπόρα πλοίακαι σε άγνωστα λιμάνια αναζητώντας κάτιφευγαλέο και ποιητικό. το απόσταγμα αυτώντων ταξιδιών είναι το πρώτο της μεγάλουμήκους ντοκιμαντέρ, μια περιπλάνηση στονκόσμο των ναυτικών, των γυναικών που τουςπεριμένουν στο λιμάνι και της θάλασσας πουτους ταξιδεύει. μετά την πρεμιέρα της στοφεστιβάλ Βερολίνου, η ταινία φτάνει στοκινηματογραφικό λιμάνι της θεσσαλονίκης, κι ησκηνοθέτρια μοιράζεται μαζί μας τα ημερολόγιακαταστρώματος.από τον Γιώργο Κρασσακόπουλο

«από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, η ναυτική παράδοσητης χώρας μου υπήρξε μια πηγή έμπνευσης για μένα. Ωςελληνίδα ήταν η θάλασσα αυτό που πάντα θεωρούσα ωςεικόνα της πατρίδας μου, δημιουργώντας μια σειρά απόθεματικές που πάντα συνδέονταν στενά με την ιδέα τηςπεριπλάνησης και της επιθυμίας. εν τούτοις, δεν κατάγομαιαπό μια οικογένεια ναυτικών. είναι η κατάσταση μου ωςεικαστικού καλλιτέχνη που ζει και εργάζεται εκτός τηςελλάδας που τρέφει αυτό τον συνεχιζόμενο διάλογο με τοντόπο καταγωγής μου. Έτσι το 2006 αποφάσισα να ξεκινήσω

μια καλλιτεχνική και ανθρωπολογική δουλειά θαεπικεντρωνόταν στην ζωή, τα ταξίδια και τους έρωτες τωνναυτικών της μεσογείου στις θάλασσες και τα λιμάνια τουκόσμου [...] Η ζωή και τα κατορθώματα του οδυσσέα πάνταμε γοήτευαν, αλλά αναμφίβολα ήταν η φιγούρα τουναυτικού στο έργο του καββαδία που είχε την πιο σημαντικήεπιρροή πάνω μου. τα γραπτά του, κάπου ανάμεσα στηνμυθοπλασία και την ανθρωπολογία, μιλούν για το ατέλειωτοανθρώπινο ταξίδι και συμβάλλουν στη δημιουργία μιαςσύγχρονης εκδοχής του νομαδικού μύθου. Πέρα από τονκαββαδία, υπήρξαν κι άλλοι ποιητές και λογοτέχνες πουείχαν αντίστοιχα σημαντική επίδραση πάνω μου –ο κόνραντ,ο Πεσόα, ο μποντλέρ κι ο μπουβιέ για να αναφέρω μόνομερικούς– και ήμουν πάντα ευαισθητοποιημένη στιςιστορίες των παλιών ναυτικών της μεσογείου που συνέλεγαόλα αυτά τα χρόνια. [...] Η εμπορική ναυτιλία έχειαναμφίβολα αλλάξει από τις μέρες του καββαδία, αλλά πέρα

από την διακίνηση των φορτίων, τα πλοία κουβαλάνε ακόμηανθρώπους. μπορεί όλος ο κόσμος να έχει χαρτογραφηθείαπό άκρη σε άκρη, μα η ερωτική επιθυμία παραμένει μίαterra incognita. Υπό αυτή την έννοια, οι λέξεις των ποιητώνθα είναι πάντα επίκαιρες. Ήταν ένα κοπιαστικό project πουπήρε εννιά χρόνια για να ολοκληρωθεί μέσα από μιαδιαδικασία τριών περιόδων: Η περίοδος της μεσογείου(2006-2009), η περίοδος της λατινικής αμερικής (2010-2011)και η περίοδος των ταξιδιών μου εν πλω (2011-2014). [...] Ωςη μόνη γυναίκα πάνω σε αυτά τα πετρελαιοφόρα, φορτηγάκαι κοντεινεράδικα διέσχισα την μεσόγειο και την μαύρηθάλασσα, ταξίδεψα στον ατλαντικό στα στενά τουμαγγελάνου και στον ειρηνικό, από τον Παναμά στηνΒαλτική και μέχρι τον Βόρειο Πόλο. το έργο που παρήγαγασ’ αυτήν την περίοδο συμπεριλαμβάνει ένα τεράστιοφωτογραφικό σώμα και 450 ώρες κινηματογραφημένουυλικού, το οποίο οδήγησε στην πρώτη μου ταινία.»

«επιχειρήσαμε να κάνουμε κάτιχωρίς προηγούμενο: μια ταινίαόπου τα θύματα αντιμετωπίζουντους θύτες, τη στιγμή που οι θύτεςβρίσκονται ακόμη στην εξουσία.»αυτό εξηγεί ο σκηνοθέτης δύοταινιών που μπαίνουν στα βαθιάνερά της ιστορίας αναζητώνταςτους αυτουργούς της γενοκτονίαςστην Ινδονησία.συνέντευξη στην Αλεξάνδρα Κόλια

Τι σας ώθησε να επιστρέψετε ξανά στηνΙνδονησία, μετά το ντοκιμαντέρ Η πράξητου φόνου;Υπάρχει μια σκηνή στην τελευταία ταινία, ηοποία γυρίστηκε τον Ιανουάριο του 2004, πουείναι στην πραγματικότητα η «γέννηση» καιτων δύο ταινιών: δύο ηλικιωμένοι εκτελεστέςμε πηγαίνουν στην όχθη ενός ποταμού, ανα-παριστώντας εμφανώς χαρούμενοι πώς βοή-θησαν τον στρατό να σκοτώσει 10.500 αν-θρώπους σε μία και μοναδική επιχείρηση στιςόχθες του ποταμού σνέικ. στο τέλος, ποζά-ρουν για αναμνηστικές φωτογραφίες αυτούπου για εκείνους ήταν ένα χαρούμενο από-γευμα. Για μένα, ωστόσο, ήταν μια από τις πιοτραυματικές μέρες της ζωής μου. αυτό πουμε πάγωσε δεν ήταν μόνο η έπαρσή τους,αλλά επίσης το γεγονός ότι αυτοί οι δυο άν-

δρες δεν είχαν συναντηθεί ποτέ ξανά και έμοι-αζαν σαν να διαβάζουν το ίδιο σενάριο. Ηέπαρση ήταν πολιτική, κοινωνική κι εκείνη τηστιγμή ένιωσα ότι περιπλανιόμουν στη Γερ-μανία σαράντα χρόνια μετά το ολοκαύτωμα,απλά και μόνο για να βρω τους Ναζί και πάλιστην εξουσία.

Πώς θα διαφοροποιούνταν για σας οι δύοταινίες; Η μία ταινία θα ήταν μια αποκαλυπτική έκ-θεση για το τωρινό καθεστώς φόβου. Η Πράξητου φόνου, εξάλλου, δεν είναι μια ιστορικήαφήγηση. είναι μια ταινία για την ίδια την ιστο-ρία, για τα ψέματα που λένε οι νικητές για ναδικαιολογήσουν τις πράξεις τους καθώς καιγια τις συνέπειες αυτών των ψεμάτων – γιαένα άλυτο τραυματικό παρελθόν που συνεχί-ζει να στοιχειώνει το παρόν. το αποτέλεσμαείναι μια ταινία για τη φυγή, τη φαντασία καιτην ενοχή. Όμως ήξερα ότι υπήρχε και μιαάλλη, εξίσου επείγουσα ταινία, που έπρεπενα κάνω, επίσης για το παρόν. Ήξερα ότι θαέκανα κι άλλη ταινία, μία στην οποία μπαί-νουμε σε αυτούς τους στοιχειωμένους χώ-ρους και νιώθουμε μεμιάς πώς αναγκάζονταινα ζουν εκεί οι επιζώντες της γενοκτονίας,πώς είναι υποχρεωμένοι να χτίζουν τις ζωέςτους κάτω από το άγρυπνο βλέμμα των αν-θρώπων που σφάγιασαν τα αγαπημένα τουςπρόσωπα και εξακολουθούν να είναι παντο-δύναμοι.

Ποια είναι η πιο δυνατή ανάμνηση ή εμ-πειρία σας από όσα είδατε και ζήσατε; είναι και κάτι που δεν συμπεριλαμβάνεταιστην ταινία: δεν θα ξεχάσω ποτέ τη στιγμήπου ο Άντι μού είπε ότι ήθελε να συναντή-σει τους δράστες. του είχα ζητήσει να ψά-ξει για εικόνες οι οποίες ο ίδιος ένιωθε ότιεξέφραζαν το τίμημα της σιωπής και τουφόβου που πλήρωνε για δεκαετίες η οικο-γένειά του. μου έδειξε σε βίντεο τον πα-τέρα του να μπουσουλά μέσα στο ίδιο τουτο σπίτι, χαμένος και φοβισμένος, ικε-τεύοντας για βοήθεια. μου εξήγησε ότι οπατέρας του είναι πλέον πολύ γέρος για ναθυμάται τα γεγονότα που κατέστρεψαν τη

ζωή του, αλλά δεν μπορεί να ξεχάσει τονφόβο. Έπειτα από αυτό, ο Άντι μου είπε ότιήθελε να συναντήσει τους δολοφόνους,ακριβώς για να δραπετεύσει από αυτή τηνίδια φυλακή του φόβου μέσα στην οποίαζουν οι γονείς του και τόσοι άλλοι επιζών-τες. Ήλπιζε πως, όταν οι δράστες βρεθούναντιμέτωποι με την ανθρωπιά του αδελ-φού του θύματός του, θα συνειδητοποιού-σαν ότι είχαν σκοτώσει ανθρώπινα πλά-σματα και θα αναγνώριζαν το λάθος τους.κατά κάποιο τρόπο, διαμόρφωσα όλη τηνταινία σαν ένα ποίημα για τη σιωπή και τοντρόμο, έτσι ώστε να καταλήξω σε αυτή τησκηνή.

ολοκαΥτΩματα ΠΑΝΤΟΥ

Η ΟΨΗ ΤΗΣ ΣιΩΠΗΣΤζόσουα Όπενχαϊμερ

εΞΩΤιΚΑ, ερΩΤιΚΑ ΚΤλ.Ευαγγελία Κρανιώτη

σΙΝεμα αΝοΙΧτΗσ ΘΑλΑΣΣΑΣ




Προτείνετε έναν νέο τρόπο θέασης τουντοκιμαντέρ. Πώς ξεκίνησε αυτή η ιδέα;θα μπορούσα να πω ότι ξεκίνησε από ατύ-χημα, καθώς δούλευα πάνω σε ένα ιδιαίτεραπολύπλοκο «κανονικό» φιλμ για την ουτοπία.στη μέση του μοντάζ κάποιος μου ζήτησενα κάνω μια παρουσίαση για το έργο και τοβρήκα καλή ιδέα. αποφάσισα να δημιουρ-γήσω ένα powerpoint με στατικές εικόνεςκαι μικρά βίντεο. θα προσέθετα και αφή-γηση για να εξηγήσω τι γίνεται. Η όλη διαδι-κασία μου φάνηκε πολύ ενδιαφέρουσα. Έτσιζήτησα και από ένα φίλο μου μουσικό νασυνθέσει ένα έργο, για να ντύσουμε την πα-ρουσίαση με ζωντανή μουσική. το πρότζεκτβγήκε εξαιρετικό. Δούλεψε πραγματικά καιμε όλους τους τρόπους που ήθελα η ίδια ηταινία να δουλέψει. Έτσι ξεκίνησα να σκέ-φτομαι πάνω στην φόρμα του «ΖωντανούΝτοκιμαντέρ». Δεν είχα ξανακούσει για τέ-τοιου είδους προβολή ενός ντοκιμαντέρ καιη αλήθεια είναι ότι με προκαλούσε η ιδέαγια πολλούς λόγους, από πολιτικούς και αι-σθητικούς μέχρι οικονομικούς. αποφάσισαπως αυτή θα ήταν η φόρμα για την ταινίαμε θέμα την ουτοπία και χάρηκα ιδιαίτεραόταν καταλήξαμε να το δείχνουμε παντού

στον κόσμο για πολλά χρόνια. με ενθουσιά-ζει ακόμη αυτός ο τρόπος παρουσίασης καιγι’ αυτό επιστρέφω σε αυτόν.

Γιατί επιλέξατε το Βιβλίο Γκίνες ως το βα-σικό σημείο αναφοράς του δρώμενου?είχα πάθος με το Βιβλίο Γκίνες όταν ήμουνμικρός. Περνούσα ώρες μελετώντας το.Νομίζω ότι πολλά παιδιά τότε είχαν τηνίδια εμπειρία. Ξαφνικά, περίπου πριν απόπέντε χρόνια, βρήκα μια παλιά έκδοση τουβιβλίου. Όπως το ξεφύλλιζα, μου έκανε εν-τύπωση πόσο είχαν χαραχτεί οι φωτογρα-φίες στη μνήμη μου. Άρχισα να αναρωτιέ-μαι, τι είχε αυτό το βιβλίο που συνέπαιρνετα παιδιά τόσο πολύ. κι όχι μόνο τότε. καιστις μέρες μας, στα παιδιά αρέσουν τα ρε-κόρ Γκίνες, ενίοτε τα τρομάζουν κιόλας. Δια-βάζοντάς το πάλι διαπίστωσα ότι υπάρχουνκάθε είδους ρεκόρ που αποτελούν από μόνατους μικρές ιστορίες για τον χρόνο, τη μοίρακαι το μυστήριο του να είναι κανείς ζωντα-νός: ρεκόρ όπως αυτό του ανθρώπου πουέχει χτυπηθεί τις περισσότερες φορές απόκεραυνό (7 φορές!), ή του πιο ψηλού αν-θρώπου, του γηραιότερου ανθρώπου κ.λπ.αυτοί δεν είναι άνθρωποι που προσπάθη-

σαν να μπουν στο βιβλίο – για κάποιο λόγοκάτι τους συνέβη. Ή γεννήθηκαν με συγκε-κριμένα χαρακτηριστικά. αυτό με έκανε νατους νιώσω – έχω και εγώ φυσικά αναρω-τηθεί γιατί μας συμβαίνουν όσα μας συμ-βαίνουν και πώς μπορούμε να ζούμε με ένατεράστιο ερωτηματικό. Γιατί είναι ο κόσμοςόπως είναι; τι πρόκειται να μου συμβεί, σεμένα, σ' αυτούς που αγαπώ, στην ανθρωπό-τητα γενικά; τα αισθήματα και οι σκέψειςαυτές ήταν η έμπνευσή μου γι αυτό το έργο.επίσης, μου αρέσει το θέμα γιατί αναμιγνύειτο χιούμορ με τα αξιοπερίεργα αυτού τουκόσμου και τα προσφέρει στο κοινό με σα-φήνεια και ποιητικότητα. μου ταιριάζει αυ-τός ο συνδυασμός.

Πώς συμμετέχει το κοινό στη διάρκειατου έργου; Υπάρχουν αντιδράσεις ήερωτήσεις;το κοινό συμμετέχει απλώς με το να είναιμέσα στο χώρο και συνδέεται με το έργο. Ηκάθε παρουσίαση είναι διαφορετική αφούοι θεατές είναι διαφορετικοί. Πάντα ελπίζωτο κοινό να γελάσει και να ευαισθητοποιηθεί.και η αλήθεια είναι ότι έχουν υπάρξει περι-πτώσεις, κατά τις οποίες δέχτηκα ερωτήσεις

στη διάρκεια της παρουσίασης. Δεν με πει-ράζει. είναι ζωντανό και πολλά μπο ρεί νασυμβούν.

Έχετε σκεφτεί να μεταφέρετε τη δράσησε κάποιο άλλο χώρο έξω από την κινη-ματογραφική αίθουσα;Ναι φυσικά. κι αυτό επειδή κάθε event εί-ναι διαφορετικό καθώς υπάρχουν ένα εκα-τομμύριο παράγοντες που συνθέτουν τηνεκδήλωση. Η ώρα, ο αριθμός του κοινού,ακόμα κι αν οι θεατές έχουν καταναλώσειαλκοόλ πριν έρθουν στην παρουσίαση. επί-σης, τεράστιο ρόλο παίζει και ο χώρος καιπιο συγκεκριμένα η χωρητικότητα. είναι στε-νός ο χώρος και βαθύς ή φαρδύς και ρηχός;Έχω αναπτύξει μια ιδιαίτερη ευαισθησίαστους χώρους. με απασχολεί πολύ να έχωτέλεια εικόνα και ήχο αλλά μου αρέσουν επί-σης και οι μη-παραδοσιακοί χώροι. Έχουμεκάνει μερικές παρουσιάσεις σε εξωτερικούςχώρους ή νυχτερινές προβολές – οι οποίεςήταν υπέροχες. Έχουμε προσπαθήσει να κά-νουμε προβολές και σε μπαρ αλλά ειλικρινάδεν νομίζω ότι λειτούργησαν και τόσο καλά.είμαι γενικά περιπετειώδης και ανοιχτός σεκαινούργια πράγματα.

με τΗ ΜEζΟΥρΑκάποτε τέτοιες ειδήσεις έπαιζαν μόνο τα τηλεοπτικά δελτία. ο πιο ψηλός άνθρωπος στον κόσμο, η πιο μεγάλη γάτα, η γηραιότερη γυναίκα. τώρακάνουν εκατομμύρια χτυπήματα στο you τube. τα αξιοπερίεργα αυτού του κόσμου, όπως αυτά που καταγράφει το περίφημο βιβλίο των Ρεκόρ Γκίνες,κεντρίζουν τον άνθρωπο, όσο λίγα πράγματα. τα πάντα μετριούνται. Ή για να ακριβολογούμε, όσα ορίζονται με αντικειμενικά κριτήρια. Η ομορφιά, γιαπαράδειγμα, δεν μετριέται. ούτε για το βιβλίο των Ρεκόρ Γκίνες. ο σκηνοθέτης σαμ Γκριν διάβαζε μικρός μετά μανίας το βιβλίο. κι όταν μεγάλωσε,έδωσε ζωή στις σελίδες του. εικόνα και μουσική συνθέτουν μια πρωτόγνωρη εμπειρία, μια διαφορετική θέαση του ντοκιμαντέρ. στις 15 μαρτίου, οιθεατές του 17ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ θεσσαλονίκης, θα ζήσουν αυτή την εμπειρία μέσα από το live event «μέτρο Πάντων / the Measure of Allthings», που πραγματοποιείται σε συνεργασία με την Πρεσβεία των ΗΠα. ταυτόχρονα με την προβολή, ο ίδιος ο σαμ Γκριν αφηγείται, ενώ τοσάουντρακ του ντοκιμαντέρ ερμηνεύει ζωντανά η εξαμελής ορχήστρα yMusic.συνέντευξη στην Θάνο Σταυρόπουλο

ειΔιΚΗ ΠΡοΒολΗ

LiVe eVeNtΜEΤρΟ ΠAΝΤΩΝ

Σαμ Γκριν


46 ΠολΥ οΙκεΙα ΠΡοσΩΠακι ενώ ο δημόσιος λόγος στην ελλάδα αναλώνεται σε συντριπτικές γενικεύσεις, οι Έλληνες ντοκιμαντερίστες που παρουσιάζουν τη δουλειά τους στοφετινό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ μοιάζουν να ξέρουν καλά τη σημασία της προσωπικής υπογραφής, της απροκατάληπτης ματιάς και του θάρρους τηςγνώμης – σε μια πραγματικότητα που απαιτεί προσγειωμένες προσεγγίσεις, παρατηρητικότητα, μέθοδο, λογική και ευαισθησία.από την Αλεξάνδρα Κόλια

Η Ελλάδα σήμεραμια επίκαιρη εικόνα της χώρας αποκαλύ-πτουν τα ντοκιμαντέρ του φεστιβάλ, αποτυ-πώνοντας διαφορετικές όψεις της σύγχρονηςελληνικής πραγματικότητας. με άξονα τηνπολιτική, το ντοκιμαντέρ Φασισμός Α.Ε. τουΆρη Χατζηστεφάνου εξερευνά το χθες, τοσήμερα και το αύριο του φασισμού, από τονΧίτλερ και τον μουσολίνι στην ελλάδα τουτώρα. ανάμεσα στην αθήνα και στο Βερολίνο,το Burning from the Inside της μάρσιας τζι-βάρα αντιπαραθέτει τις πολιτικές εξελίξεις μεαφετηρία την άνοδο της ακροδεξιάς. Η κρίσηκαι τα επακόλουθά της έχουν επηρεάσει δρα-ματικά το ελληνικό γίγνεσθαι. το ντοκιμαντέρΕΣΥ να με θυμάσαι του κωστή κεκελιάδηαναφέρεται στο εσΥ, μιλώντας για την παθο-γένεια του κράτους πρόνοιας. το Oppressionτων μυρτώς συμεωνίδου και Νίκου Πανιε-ράκη σκιαγραφεί το τοπίο της ελληνικής δη-μοσιογραφίας, με την ελευθεροτυπία να δια-τρέχει σοβαρούς κινδύνους. από την άλλη,το WHAT POLITICA – Μια απολιτίκ ποδο-σφαιρική ιστορία του τάσου αλευρά κατα-πιάνεται με τον διαχωρισμό του ποδοσφαί-ρου από θέματα πολιτικής, σε μια περίοδοπολιτικά φορτισμένη στην ελλάδα.

Κοινωνία & δικαιώματατα ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα αλλά καιη διεκδίκηση των ανθρωπίνων δικαιώματων

απασχολούν επίσης τους Έλληνες δημιουρ-γούς. στο ντοκιμαντέρ Dan Georgakas –Επαναστάτης της διασποράς του κώσταΒάκκα, ο ελληνικής καταγωγής αμερικανόςποιητής, συγγραφέας, κινηματογραφικός κρι-τικός και ακτιβιστής της αριστεράς εξομολο-γείται στην κάμερα την ακτιβιστική δράσητου και όχι μόνο. οι συνέπειες της κλειτορι-δεκτομής, ενός ζητήματος που προκαλεί έν-τονη αντιπαράθεση, βρίσκονται στο επίκεν-τρο του Excision της Βικτώριας Βελλοπούλου,το οποίο διαδραματίζεται στην κένυα. ενμέσω μιας εντελώς διαφορετικής πραγματι-κότητας, το Sam Roma – Είμαστε τσιγγάνοιτης μαρίνας Δανέζη ξεναγεί τον θεατή στονκόσμο των ελλήνων Ρομά μέσα από μια εν-διαφέρουσα περιπλάνηση σε καταυλισμούς,που αποκαλύπτει όλες τις εκφάνσεις τηςκουλτούρας τους.

Μουσικά ταξίδια αγαπημένο είδος του κοινού του Φεστιβάλ,τα μουσικά ντοκιμαντέρ της 17ης διοργάνω-σης αποδεικνύουν ότι η δύναμη της μουσικήςείναι πραγματικά οικουμενική. Η ταινία Μιαοικογενειακή υπόθεση της αγγελικής αρι-στομενοπούλου μάς ταξιδεύει από τα ανώ-γεια της κρήτης στη μελβούρνη της αυστρα-λίας, με πρωταγωνιστές τρεις γενιές τηςοικογένειας Ξυλούρη, φρουρούς και συνεχι-στές της κρητικής μουσικής παράδοσης. το

Εδώ δεν υπάρχει άσυλο του μιχάλη καφαν-τάρη ρίχνει μια σπάνια ματιά στην ανεξάρ-τητη ελληνική μουσική σκηνή της δεκαετίαςτου ’80, όταν το πανκ και το νιου γουέιβ αντι-στέκονταν στο μέινστριμ και στο κατεστη-μένο παντός είδους. από την άλλη, το ντοκι-μαντέρ Διώνη του θάνου Ψυχογιού εστιάζειστο γυναικείο πολυφωνικό σχήμα Διώνη,αποκαλύπτοντας το πώς η παράδοση τωνηπειρώτικων αποκτά σύγχρονη μουσικήάποψη, ενώ στο Με αναμνήσεις και τραγού-δια της στέλας Παπαστεφάνου, η χορωδίατης Ισραηλίτικης κοινότητας θεσσαλονίκηςαναβιώνει μνήμες και ήχους στο σήμερα τηςπόλης. Η μαγεία της μουσικής διαποτίζει τηνιστορία της μαρίας, μιας νεαρής τυφλής κο-πέλας με αυτισμό που μας καλεί να ακού-σουμε το δικό της ξεχωριστό τραγούδι στοντοκιμαντέρ Όταν αρχίζει το τραγούδι τουΓιάννη Πόθου. καταθέτοντας την οπτική τουσυνθέτη απόστολου Δημητρακόπουλου, ηταινία Lowland του μένιου καραγιάννη εκ-φράζει την εσωτερικότητα, την έμπνευση καιτις προκλήσεις ενός δημιουργού της μουσι-κής.

Let’s danceο χορός ενώνει και λειτουργεί ως μέσο επα-φής και κατανόησης για τους έφηβους πρω-ταγωνιστές του ντοκιμαντέρ Dancing to Con-nect – Χορεύω άρα επικοινωνώ των ALASKA

(μαρία Δαμκαλίδη, λεωνίδας κωνστανταρά-κος και σταύρος Πετρόπουλος), όπου κατα-γράφονται χαρακτηριστικά στιγμιότυπα απότο ομότιτλο εκπαιδευτικό πρόγραμμα τηςστέγης Γραμμάτων & τεχνών του ΙδρύματοςΩνάση. Η ταινία Τα θηλυκά είναι εδώ της Να-ταλίας κουτσούγερα μάς μυεί στην χιπ χοπκουλτούρα από την πλευρά των γυναικώνπου εκπροσωπούν την –ανδροκρατούμενη–ελληνική χορευτική χιπ χοπ σκηνή, θίγονταςζητήματα φύλου και ταυτότητας.

Καλλιτεχνικές διαδρομέςΗ τέχνη αποτελεί σταθερή πηγή έμπνευσηςγια τους Έλληνες ντοκιμαντερίστες. Ένας ζω-γράφος και τέσσερεις ποιητές πρωταγωνι-στούν σε ταινίες του 17ου Φεστιβάλ: στοSamios της μαρίας Γιαννούλη ο γνωστός ζω-γράφος Παύλος σάμιος μάς ξεναγεί στο ατε-λιέ και στον καλλιτεχνικό κόσμο του. το Πέ-ρασμα του κομήτη Ρεμπώ από την Κύπροτου κώστα Νταντινάκη εστιάζει στη σχέσητου αρθούρου Ρεμπώ –αυτής της «καταρα-μένης» φιγούρας των γραμμάτων– με την κύ-προ. από την άλλη, ο διακεκριμένος Έλληναςποιητής Ντίνος Χριστιανόπουλος αφηγείταιτολμηρά μια αθέατη ενδοοικογενειακή ιστο-ρία στο ντοκιμαντέρ Το χούφταλο του Χρί-στου καλλίτση. στο On.Off. της ομάδας Ντο-κιμαντέρ Animart 2014, ο ποιητής καιστιχουργός μιχάλης Γκανάς και οι κάτοικοι

GR


του χωριού μονοδένδρι συνομιλούν ανά-μεσα σε παιχνίδια με το φως, ενώ στο Σ’αγαπώ. Ελογοκρίθη! του Φώτη συμεωνίδη,ο θεσσαλονικιός ποιητής τόλης Νικηφόρουμιλά για την προσωπική του, ασυμβίβαστηπορεία. Παράλληλα, μια σύγχρονη μορφήδημόσιας αστικής τέχνης, το γκραφίτι, γίνεταιφωνή έκφρασης και αντίδρασης στη μιζέριατης πόλης, στο ντοκιμαντέρ Ζωντανοί μες τοτσιμέντο του Γιώργου Γκουνέζου.

Στη δίνη του χρόνου εικόνες από την Ιστορία, την παράδοση καιτη μνήμη ζωντανεύουν σε αρκετά από ταντοκιμαντέρ της φετινής διοργάνωσης. συγ-κλονιστικές μαρτυρίες για το βίαιο διωγμότου ελληνικού πληθυσμού από τα παράλιατης μικράς ασίας διαμορφώνουν μια μάλλονπαραγνωρισμένη σελίδα της Ιστορίας στηνταινία Γεγονότα στη Φώκαια 1914 των ανιέςσκλάβου και στέλιου τατάκη. Η Χαλκηδόνατου Γρηγόρη οικονομίδη σκιαγραφεί το πορ-τρέτο της ομώνυμης συνοικίας στην κων-σταντινούπολη μέσα από τα λόγια ελλήνωνκαι τούρκων, εκφράζοντας σκέψεις και προ-βληματισμούς για το παρελθόν και το μέλλοντης. στις φρικαλεότητες που διέπραξαν οιΝαζί σε χωριά της κρήτης εστιάζει το ντοκι-μαντέρ Πυρπόληση γυναικών στην Καλή Συ-κιά-«Ολοκαύτωμα» από γερμανούς Ναζίκατά την διάρκεια της κατοχής του τάσουμπιρσίμ. από την άλλη, το ντοκιμαντέρ Παύ-λος. Ένας ασυνήθιστος βασιλιάς του ΝίκουΠολίτη βιογραφεί τον βασιλιά Παύλο παρα-θέτοντας άγνωστες στιγμές από το δημόσιοκαι ιδιωτικό βίο του. Διαχρονικά, οι ιστορικο-πολιτικές εξελίξεις στιγματίζουν τις ζωές τωνκαθημερινών ανθρώπων. στο ντοκιμαντέρΑμαρτωλά κρανία; του μανώλη Δημελλά οιεκτελέσεις τριών 20χρονων από την κάρπαθοκατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο παραμένουν

ένα ανεξιχνίαστο μυστήριο, χαμένο σε ένανόρκο σιωπής. στην Παράδοξη πατρίδα τουΝίκου ασλανίδη αποτυπώνεται η –σχεδόν κι-νηματογραφική– ζωή του κεντρικού ήρωα,ο οποίος έχασε την οικογένειά του εξαιτίαςτων Ναζί, αλλά χρόνια αργότερα βρήκε κα-ταφύγιο και παρηγοριά στη Γερμανία. απότην άλλη, στο φιλμ Πολυαγαπημένες μέρεςτου κωνσταντίνου Πατσαλίδη, οι κάτοικοιενός μικρού χωριού στην κύπρο αναπολούνμια ξέγνοιαστη εποχή, όταν μια χολιγουν-τιανή ταινία γυριζόταν εκεί εν έτει 1970. Δια-φορετικού τύπου μαρτυρίες φιλοξενεί το ντο-κιμαντέρ Πέρασα κι εγώ από εκεί και είχαπαπούτσια από χαρτί του Βασίλη λουλέ, μεπρωταγωνιστές τους τελευταίους ίσως υπο-στηρικτές της προφορικής ιστορίας: ηλικιω-μένους παραμυθάδες της ελληνικής υπαί-θρου. Διαδρομές στο χρόνο με άξονα τομύθο και την ιστορία του κρασιού πραγμα-τοποιεί το ντοκιμαντέρ Χαίρε και πιει ευ τηςλένας αθανασοπούλου, μια περιήγηση σταοινοποιεία της κεντρικής μακεδονίας.

Μια ιστορία θα σας πω... οι άνθρωποι που πρωταγωνιστούν σε πολλάαπό τα ντοκιμαντέρ του 17ου Φεστιβάλ έχουνμια ξεχωριστή, απρόβλεπτη ιστορία ζωής ναμας αφηγηθούν. ο Παπόριας του στρατή Βο-γιατζή είναι ένας καραβομαραγκός από τηΧίο, αφοσιωμένος προστάτης μιας τέχνηςπου οδεύει προς εξαφάνιση, ο οποίος μοιρά-ζεται με τον θεατή τα μυστικά και τις αγωνίεςτου. το ντοκιμαντέρ Little Island του ΆγγελουΨωμόπουλου μάς συστήνει έναν ιδιαίτεροχαρακτήρα: έναν άνδρα που έζησε μόνος τουγια 40 χρόνια σ’ ένα μικρό ελληνικό νησί, κόν-τρα σε κάθε είδους αντίξοες συνθήκες. Η ται-νία Καλιαρντά της Πάολας Ρεβενιώτη, αφιε-ρωμένη στην κρυφή γλώσσα τωνομοφυλοφίλων της ελλάδας, αποκαλύπτει

ενδιαφέρουσες πτυχές για τη σεξουαλικό-τητα και τους προβληματισμούς της κοινό-τητας, ενώ παρόμοιες εξομολογήσεις κάνεικαι μια εβδομηντάχρονη τρανς από τη θεσ-σαλονίκη, στο ντοκιμαντέρ Νανά της λάρακρίστεν. το ντοκιμαντέρ Έλντα, μια γέννατου Χρίστου Ξενιτόπουλου φέρνει στο φωςτα πολλά πρόσωπα της μητρότητας, μέσααπό την ομώνυμη ηρωίδα που προτείνει στιςγυναίκες εναλλακτικούς τρόπους τοκετού.από την άλλη, το Προσκύνημα των μαριάν-νας αστρακά και Γιώργου Φωτιάδη αναδει-κνύει την έκφραση της πίστης, έτσι όπως τηβιώνουν οι προσκυνητές στο θιβέτ, ενώ στοΜάλλον... της Άννας κεσίσογλου εκτυλίσσε-ται ένας καθημερινός διάλογος. Ιστορίες αν-θρώπινες, συγκλονιστικά καρέ ενός κόσμουπου αλλάζει: αυτές είναι οι εικόνες του 17ουΦεστιβάλ Ντοκιμαντέρ θεσσαλονίκης!

Καλλιτεχνικά πορτρέταο Άγγελος κοβότσος αποκαλύπτει το ταλέντοκαι τις εμμονές του γλύπτη Ντέιβιντ κένεντιστο φιλμ David Kennedy, Σμιλεύοντας τηζωή. τι είναι αυτό που προσελκύει ξένουςκαλλιτέχνες στην ελλάδα; «Πολλοί ξένοι καλ-λιτέχνες έχουν μαγνητιστεί από το ελληνικόφως. ειδικά οι ζωγράφοι και οι φωτογράφοι.Άλλοι πάλι προσελκύονται από το ιδεολό-γημα της κλασικής αρχαιότητας. ειδικά οι γλύ-πτες που δουλεύουν μάρμαρο ή μέταλλο. κιάλλοι μένουν γιατί τους αρέσουν οι Έλληνες.αυτό εμείς δεν το καταλαβαίνουμε, μια πουθεωρούμε δεδομένη την παράνοιά μας. οΝτέιβιντ κένεντι έμεινε γιατί του άρεσαν οιάνθρωποι, η γλώσσα και το τοπίο. αγάπησετην Πλάκα του ‘60 και την αίγινα. αγάπησετη μάγια και τη Νιόβη, την κατσίκα τους... Γι’αυτό σας λέω: κάθε καλλιτέχνης είναι ξεχω-ριστός. κι ο κάθε ένας φτιάχνει μέσα στην ελ-λάδα, τη δική του ελλάδα». ο σπύρος αμοι-

ρόπουλος, στο ντοκιμαντέρ Γκέλας χτίζει τοπροφίλ του Γεωργιανού καλλιτέχνη ελληνικήςκαταγωγής Γκέλα κεσσίδη, παρακολουθών-τας βήμα-βήμα τη δημιουργία ενός νέου γλυ-πτού σε μάρμαρο, το πώς από έναν ακατέρ-γαστο όγκο μαρμάρου φτάνουμε στηνμορφή της αρχαίας Περσεφόνης. κι από τηνΠερσεφόνη στην αθηνά... το τελετουργικόταξίδι ενός αγάλματος παρακολουθεί το ντο-κιμαντέρ Fragile της μαρίας λεωνίδα. Η σκη-νοθέτρια, ως αόρατη επισκέπτρια, συνομιλείμε το άγαλμα σε μια διαδρομή με πολλάαπρόοπτα.

ο κωστής Παλαμάς, εκτός από εμβλημα-τική φιγούρα στον χώρο των γραμμάτων,υπήρξε και μια προσωπικότητα που επηρέ-ασε τις πολιτικές εξελίξεις στην εποχή του.το ντοκιμαντέρ Ο Εθνικός Κωστής Παλα-μάς – Το υπέρτατο λουλούδι του λόγου τουσταμάτη τσαρουχά φωτίζει τις άγνωστες πτυ-χές του σπουδαίου εθνικού μας ποιητή. «αυτήη διάσταση του έργου του κωστή Παλαμά,τόσο σε εθνικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο,ήταν που με ώθησε στη δημιουργία της συγ-κεκριμένης ταινίας. της έδωσα τον τίτλο Οεθνικός Κωστής Παλαμάς, το υπέρτατο λου-λούδι του λόγου. εθνικός γιατί σ’ όλο το ποι-ητικό του έργο κυριαρχεί η ελλάδα, κι όπωςλέει ο Γιώργος σεφέρης, “ο κωστής Παλαμάςυπάρχει παντού, όπου υπάρχει ελληνικήφωνή”, ενώ το “υπέρτατο λουλούδι του λόγου”είναι φράση του ιδίου, όπως ονομάζει γενικάτην Ποίηση στον πρόλογό του στο Δωδεκά-λογο του Γύφτου. αλλά για να επανέλθουμεστην πολιτική διάσταση των πραγμάτων καιτο πόσο επίκαιρος είναι ο λόγος του σήμερα,ήδη από το 1914, όταν η ευρώπη σπαραζό-ταν στον α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Παλαμάςφώναζε ρωμαλέα και έγραφε ποιήματα γιατην ευρώπη και το πόσο επιτακτική ήταν ηανάγκη για “μία ευρώπη”.»


Τα πρωτοσέλιδα αλλιώςΗ πολιτική είναι απ’ τα αγαπημένα θέματαπου προτιμά το κοινό στο ντοκιμαντέρ. Ξέ-ρει ότι θα διαβάσει τα πρωτοσέλιδα αλλιώς,κι ίσως ανακαλύψει κάτι που θα του κλονίσειτη σιγουριά. Δεν είναι λίγα φέτος τα ελλη-νικά ντοκιμαντέρ με πολιτική αφετηρία. κιόταν λέμε πολιτική, δεν εννοούμε τη στενήέννοιά της. Πρώτα απ’ όλα, το χρονικό τηςελληνικής κρίσης έχει πολλά πρόσωπα, όσεςκι οι φωνές των δημιουργών. ο Γιώργος αυ-γερόπουλος στο ντοκιμαντέρ Agora–Απότη δημοκρατία στις αγορές πιάνει το κου-βάρι με νηφαλιότητα κι έχοντας πάντα στοεπίκεντρο τις επιπτώσεις της οικονομικήςκατάστασης στον άνθρωπο της διπλανήςπόρτας. αντιστοίχως η Δανάη στυλιανούστο A Haircut Story μιλά για το κούρεματων καταθέσεων στην κύπρο, διεισδύονταςβαθιά στην μαύρη τρύπα των τραπεζών,ενώ το We Are Fucked Sunshine! της Δέ-σποινας Γραμματικοπούλου χτίζει το ψηφι-δωτό μιας χαμένης γενιάς στη σύγχρονη ελ-λάδα. στο Εγώ και οι άλλοι της θέλγιαςΠετράκη, πρωταγωνιστής είναι το ΖάννειοΊδρυμα Παιδικής Προστασίας και αγωγής,το οποίο έπειτα από 130 χρόνια προσφο-ράς, παύει να λειτουργεί το 2013 λόγω κρί-σης. στο Non Omnis Moriar, η θεοδοσίαΓραμματικού καταγράφει το χρονικό μιαςαπεργίας που έμεινε στην ιστορία του ερ-γατικού κινήματος. Η σκηνοθέτρια μπαίνει

στα άδυτα της απεργίας στο εργοστάσιοτης ελληνικής Χαλυβουργίας, απαντώνταςστο ερώτημα: τι ξεχωριστό είχε αυτή ηαπεργία;

Η στρατούλα θεοδωράτου στο ντοκιμαν-τέρ Το ψάρι στο βουνό – Πέραμα, ανιχνεύειόσα οδήγησαν στην κατάρρευση της ναυ-πηγοεπισκευαστικής βιομηχανίας στο Πέ-ραμα και την κοινωνική πληγή που άφησεπίσω της. αντιστοίχως, το Emery Tales απει-κονίζει την ιστορία ενός σπάνιου ορυκτούστη Νάξο και ταυτόχρονα σκιαγραφεί ένακομμάτι της κρίσης. Υπάρχει άραγε τρόποςνα αξιοποιηθεί ξανά ο ορυκτός πλούτος τηςΝάξου στη σύγχρονη εποχή; οι σκηνοθέτεςτου δίνουν την απάντηση. ο στέλιος ευστα-θόπουλος πιστεύει πως «η δυσκολία σε αυτήτη μικρή κοινωνία της Νάξου είναι να βρεθείένας κοινός δρόμος, από τους ανθρώπουςπου ζουν εκεί και αγωνίζονται για την επι-βίωση τους. αν βρεθεί αυτός ο δρόμος μπο-ρεί να οδηγήσει και στην αξιοποίηση αυτούτου θησαυρού, που τα άγονα βουνά τουςπροσφέρουν». Η σουζάνε Mπάουζινγκερ ει-σάγει μια άλλη παράμετρο στο θέμα: «ταπάντα “αξιο-ποιούνται” στη σημερινή εποχή.με τι τίμημα όμως; σε ποιο πλαίσιο; απόποιόν και για ποιανού καλό; Προωθώντας ήκαταπατώντας ποιες αξίες; τόσα ερωτήματα.“μην περιμένεις άλλη απάντηση, παρά μόνοτη δικιά σου”, σύμφωνα με τα λόγια τουμπρεχτ.» εικόνες της κρίσης καταγράφονται

και στο Αρκαδία χαίρε του Φίλιππου κου-τσαφτή, ο οποίος σχεδόν 15 χρόνια μετά τηνΑγέλαστο πέτρα κάνει ένα οδοιπορικό στοχθες και το σήμερα της αρκαδίας. Πώς βίωσετον τόπο και τους ανθρώπους του: «τα γυ-ρίσματα της ταινίας άρχισαν λίγο πριν μπειστην καθημερινότητά μας η “κρίση” με τιςεπακόλουθες συνέπειές της. Η ταινία ολο-κληρώθηκε, χωρίς όμως να έχει τελειώσεικαι η κρίση. από κείνα τα χρόνια, πριν τηνκρίση, αναγνώριζες εδώ τα συμπτώματαπου αργότερα έμελλε να γίνουν μέρος τηςκαθημερινής μας συζήτησης. την εγκατά-λειψη του τόπου απ’ τους νέους, την περιο-ρισμένη αγροτική παραγωγή, την ελάχιστηοικονομική δραστηριότητα, και την ακόμηλιγότερη έως την ανύπαρκτη πολιτιστική πα-ραγωγή. θεωρώ ότι, περισσότερο και απ’την εγκατάλειψη του τόπου με τις επακό-λουθες συνέπειες, το πιο σημαντικό είναι τοότι τόσο η μυθολογία, όσο και η πλουσιό-τατη Ιστορία αυτού του τόπου, δεν βρήκεένα τρόπο να εκφραστεί, χρόνια τώρα, μέσααπό την παιδεία. αλλά αυτό είναι ένα μεγάλοζήτημα που αντιμετωπίζει συνολικά όλη ηελλάδα.»

Αντιφρονούντεςεξορία, αυτοεξορία και πολιτική συνείδηση.Δυο ήρωες φέτος, ένας στην ελλάδα, ο άλ-λος στη Χιλή, ζουν βίους παράλληλους. στοντοκιμαντέρ Απόδραση από την Αμοργό οστέλιος κούλογλου μάς πάει λίγα χρόνιαπίσω, στη δικτατορία των συνταγματαρχών,και αφηγείται μια ιστορία λιγότερο γνωστή:τη διεθνή συνομωσία που οργανώθηκε το1969 με στόχο την απόδραση του εξόριστουπρώην υπουργού Γεώργιου μυλωνά απότην αμοργό. Γεωγραφικά μακριά, αλλά μεσυγγενείς ηθικές γραμμές, ο χιλιανός ήρωαςτου Γιάννη κολόζη στο Un Condor, αυτοε-ξόριστος –λόγω του καθεστώτος Πινοτσέτ–επισκέπτεται την πατρίδα του έπειτα από 38χρόνια. Όπως εξηγεί και ο Γ. κολόζης, «ηιστορία της ζωής του σέρτζιο θα μπορούσενα είναι από κομμάτι αφήγησης της σύγχρο-νης ιστορίας της Χιλής ώς σενάριο μεξικα-νικού σίριαλ. αυτό που τον διαφοροποιεί απ’όλα αυτά είναι ο τρόπος με τον οποίο βλέπειτην ζωή και άρα την αφηγείται... Έχοντας ωςοδηγό ένα έμφυτο αίσθημα δικαιοσύνηςαπό το οποίο πηγάζει η αληθινή πολιτικήσκέψη, ζει με το δικό του τρόπο την ίδιαιστορία που ζουν οι εκατοντάδες, χιλιάδες,εκατομμύρια άνθρωποι στο πέρασμα των

αιώνων, τους οποίους κάποιοι αποφάσισαννα διώξουν από τον τόπο τους. αυτό πουποτέ δεν θα καταλάβουν αυτοί οι “κάποιοι”,είναι ότι για ανθρώπους όπως ο σέρτζιο, οτόπος τους είναι μέσα τους και γι' αυτό καιπατρίδα τους είναι όπου κι αν βρίσκονται.»

Απ’ την Αφρική στο δρόμο του μεταξιού(ενδιάμεσος σταθμός: Ισπανία)τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότεροιΈλληνες σκηνοθέτες επιλέγουν θέματαεκτός συνόρων. με την κάμερα στον ώμο,ακολουθούν μονοπάτια άλλοτε δύσβατα, κιάλλοτε ελκυστικά, αναζητώντας ήρωες, θέ-ματα και υλικό. Η αναζήτηση του Βαγγέληκαλαμπάκα τον οδήγησε στην αιθιοπία των85 εκατομμυρίων, και στο ντοκιμαντέρ ΟΘεός δεν μοιράζει καραμέλες με θέμα ταορφανά παιδιά της αιθιοπίας και τη ζωή τουςστα ιδρύματα που τα φιλοξενούν. Χίλια χι-λιόμετρα μακριά, στη Ρουάντα, οι ΆγγελοςΡάλλης και Χανς ούλριχ Γκεσλ καταγράφουντη ζωή στον απόηχο της τραγικής γενοκτο-νίας σ’ ένα απομακρυσμένο χωριό στο ντο-κιμαντέρ A Place for Everyone. Πόσο έχειαλλάξει το «ανθρώπινο τοπίο» μετά τηφρίκη; οι σκηνοθέτες εξηγούν ότι μακριάαπό τις πόλεις, στη Ρουάντα «μεγαλώνει μεπολλή δίψα για ζωή μία καινούργια γενιάνέων ανθρώπων που βίωσαν την γενοκτο-νία. αυτοί οι νέοι ζουν πλέον ειρηνικά μεταξύτους, ακολουθώντας όμως παράλληλα κά-ποιους “άγραφους” κανόνες που απαγο-ρεύουν την έκφραση συναισθημάτων, γιατα οποία δε μιλάει κανείς: ντροπή, απελπισία,αγάπη, μίσος. Δυστυχώς, η «συμφιλίωση»μεταξύ των νέων Χούτου και τούτσι, δεν εί-ναι πάντα δίχως τίμημα. Υπάρχει μια “λεπτή”ισορροπία μεταξύ της ανάγκης που νιώθουνγια ελευθερία και της υποχρέωσης τους νασεβαστούν τις παραδόσεις της φυλής τους.»

αλλαγή σκηνικού: στο τατζικιστάν, το ντο-κιμαντέρ The New Plastic Road των Άγγελουτσαούση και μυρτώς Παπαδοπούλου κα-ταγράφει τις οικονομικές και κοινωνικές αλ-λαγές που συντελούνται σ’ αυτό το πρώηντμήμα του «δρόμου του μεταξιού» που άλ-λοτε συνέδεε την ανατολή με τη Δύση, έναςδρόμος εμπορίου και συνάντησης πολιτι-σμών. τι συνάντησαν στο ταξίδι τους; «τοτατζικιστάν, είναι μια χώρα η οποία ακόμακαι σήμερα προσπαθεί να επουλώσει τιςπληγές του παρελθόντος. ο εμφύλιος πόλε-μος το 1992-1993 έπληξε περισσότερα απόένα εκατομμύριο ανθρώπους. επίσης, η διά-

ΧΩριΣ εΠΙθεταμετά την κρίση, οι επιπτώσεις αυτής, η αποκέντρωση, η ελπίδα, οι πληγές του παρελθόντος (κι άλλες, πολύ πρόσφατες πληγές), οι νέοι –που άλλοτεβρίσκονται στο φόντο κι άλλοτε σε πρώτο πλάνο– φανερώνουν μια ελλάδα που δεν χωρά σε μερικά επίθετα, κι ας είναι της μόδας τώρα τελευταία. ταελληνικά ντοκιμαντέρ συνομιλούν μ’ έναν πολύ συγγενικό τρόπο, και την ίδια στιγμή στέκονται μόνα τους απέναντι σ’ ένα τοπίο που συνηθίσαμε ωςκανονικό, αλλά αν το παρατηρούσε κάποιος σαν τον μάρτιν Έσλιν, πιθανότατα να έρεπε προς το παράλογο.

από την Δήμητρα Νικολοπούλου

Μ’ ένα σμπάρο δυο τρυγόνιατης λώρας μαραγκουδάκη

23 17th TDF πρώτο πλάνο #284 [2015]23

λυση της πρώην εσσΔ, κατέστρεψε την οι-κονομία της χώρας, η οποία βασιζόταν στηγεωργία... σήμερα, με το άνοιγμα των συνό-ρων της κίνας στο τατζικιστάν, έχει ανατρα-πεί σημαντικά η πορεία της, σε πολιτικόαλλά και σε οικονομικό επίπεδο. ο παλιόςδρόμος του μεταξιού χρησιμοποιείται κα-θημερινά από κινέζους, τατζίκους, Ρώσους,Ιρανούς και τούρκους έμπορες και οδηγούς,και λειτουργεί σαν μια φλέβα για όλο το εμ-πόριο που κινείται από την ανατολή προςτην Δύση. είναι ένα σταυροδρόμι εξέλιξης,αλλά και διαφθοράς.»

Πίσω στην ευρώπη, στην Ισπανία, με τονΠαναγιώτη ευαγγελίδη και το La vida pura.(αντι)ήρωας ο τζόνι, ένας 25χρονος κατα-λανός πορνοστάρ που, όπως επισημαίνει καιο σκηνοθέτης, «αλέθει την πραγματικότηταστα μέτρα μιας δικής του κανονικότητας καιενός ήπιου κυνηγιού ευζωίας. Δεν μάχεταικάτι, απλώς υιοθετεί πράγματα που του αρέ-σουν ή του φαίνονται σωστά μέσα σ’ έναπλαίσιο μάλλον συμβατικών ονείρων επι-βίωσης και ασφάλειας. αυτό που τον χαρα-κτηρίζει είναι ένα είδος περάσματος απ’ τηζωή σαν υπνοβάτης κι όχι μια ενεργητικήστάση αντίθεσης ή κριτικής ματιάς. είναι οάνθρωπος της διπλανής πόρτας, που απο-δεικνύει αυτό που ξέραμε πάντα γι’ αυτούςτους ανθρώπους. Ότι, ενώ μπορεί να μένουνδίπλα μας, δεν είναι ποτέ αυτοί που έχουμεφανταστεί, ούτε ανήκουν σ’ ένα σύστημαζωής και σκέψης που εμείς τους αποδί-δουμε. και μ’ αυτή την έννοια, ναι, είμαστεόλοι άνθρωποι της διπλανής πόρτας. Όσοαυτή η πόρτα παραμένει κλειστή.»

Φύση: Σχέση αγάπης-μίσουςτο περιβάλλον και η σχέση μας μαζί τουπρωταγωνιστεί και φέτος στο 17ο Φεστιβάλ.το ντοκιμαντέρ Μ’ ένα σμπάρο δυο τρυγό-νια της λώρας μαραγκουδάκη μιλά με χι-ούμορ και κριτική ματιά για την «παρά-

δοση» της ανοιξιάτικης λαθροθηρίας σταΙόνια νησιά. το ανοιξιάτικο κυνήγι έχει απα-γορευτεί από 1985, όμως η λαθροθηρίακαλά κρατεί. Πιστεύει η σκηνοθέτρια ότιπίσω από αυτό το φαινόμενο κρύβεται έναχαρακτηριστικό του Έλληνα που μας οδή-γησε στην κατάσταση που είμαστε σήμερα;«ο “Έλληνας” δεν είναι μια ενιαία κατηγορίαανθρώπων, γιατί μέσα σ’ αυτή υπάρχουν με-γάλες κοινωνικές ανισότητες και η κρίσηβιώνεται αλλιώτικα από διαφορετικές κοι-νωνικές ομάδες. αυτό, όμως. που διαπερνάτην ελληνική κοινωνία είναι σίγουρα μια νο-οτροπία του “πατώντας επί πτωμάτων”, το“ο καθένας για την πάρτη του”, η οποία έχειδιαποτίσει τις κοινωνικές σχέσεις από τη δε-καετία του ‘80 και μετά... Η “μαφιοζοποίηση”της κοινωνίας και η κουλτούρα της παρα-νομίας είναι φυσικό ακόλουθο της σκληρήςκαι ανταγωνιστικής αυτής νοοτροπίας, ηοποία αναπόφευκτα δυσχεραίνει το ενδε-χόμενο να ξεπεραστούν οι βαθιές κοινωνι-κές ανισότητες που έχουν ενταθεί από τηνκρίση.»

με φόντο τα πλούσια οικοσυστήματα τηςελλάδας, το ντοκιμαντέρ Στη φωλιά τουχρόνου του αλέξανδρου Παπαηλιού παρα-κολουθεί τη διαδρομή και τις σκέψεις τριώνανθρώπων μέσα σε ένα διάστημα δεκα-πέντε ετών, το οποίο σημαδεύτηκε από ρι-ζικές αλλαγές στη χώρα. Η σεναριογράφοςΧαρά Φράγκου μάς λέει: «Ένας από τουςστόχους του ντοκιμαντέρ είναι να προτείνειμια έξοδο του κοινού στη φύση, μια έξοδοόχι εκδρομικού χαρακτήρα. Να προσκαλέ-σει τους πολίτες να περιπλανηθούν στα οι-κοσυστήματα, να μείνουν έξω από τονχρόνο του επείγοντος, να γνωρίσουν αν-θρώπους σαν τους ήρωές μας που είναιπάντα εκεί. ο πολίτης να δει μια πραγματικήζωή και να σταματήσει να είναι θεατής σεμια υπερπαραγωγή της κρίσης, γιατί σε τε-λευταία ανάλυση οι περισσότεροι πολίτεςδεν είναι χρηματιστές ή έμποροι... Όμως

στην καθημερινότητά τους συμπεριφέρον-ται σαν να είναι».

Όπου υπάρχουν άνθρωποιμε μοναδικό τους όπλο την αίσθηση ευθύ-νης και την αγάπη τους για τη ζωή, κάποιοιαπό τους χαρακτήρες των φετινών ελληνι-κών ντοκιμαντέρ παραδίδουν μαθήματαθάρρους. Όπως Η αρχαιολόγος του κίμωνατσακίρη, η Γεωργία καραμήτρου-μεντε-σίδη, μια δραστήρια αρχαιολόγος στη Δυ-τική μακεδονία, η οποία δίνει την τελευταίαμάχη της καριέρας της, με σκοπό να σώσειένα μεγάλο αρχαιολογικό χώρο. «τι συμβαί-νει όταν η “ανάπτυξη” γίνεται κοντόφθαλμακαι σπασμωδικά χωρίς να λαμβάνει υπόψιντο πραγματικό κόστος για την κοινωνία, τονπλανήτη αλλά και τις επόμενες γενιές; Πώςκοστολογείται το πάθος, το μεράκι, αλλά καιη γνώση ενός ανθρώπου; Ποια είναι η κα-τεύθυνση που πρέπει να πάρουμε ως κοι-νωνία που βιώνει μια πρωτόγνωρη κρίση;Πώς είναι τελικά η ζωή των ανθρώπων πουπάνε ουσιαστικά “κόντρα στο ρεύμα”; Γύρωαπό την κα καραμήτρου και το φράγμα,

συμπληρώνουμε ένα παζλ απόψεων και κα-ταστάσεων, θέλοντας να υπογραμμίσουμεότι τελικά η ερώτηση αλλά και η απάντησηθα παραμένει πάντα ο άνθρωπος.»

Η συγκινητική ηρωίδα του σταύρου Ψυλ-λάκη, στο ντοκιμαντέρ Ολυμπία, 33 ετώνκαι 3 μηνών έγκυος, μαθαίνει πως έχει καρ-κίνο στον πνεύμονα. μήνες μετά τον τοκετόκαι ενώ ο καρκίνος καλπάζει, με πρωτοβου-λία του γιατρού της Ιάκωβου Άντζελ, η κά-μερα του σκηνοθέτη μένει για 4 μέρες κοντάστην ολυμπία και την οικογένειά της. ο ίδιοςο σταύρος Ψυλλάκης αναφέρει: «Η Ολυμπία,λοιπόν, για τι μιλά; ακόμα δεν μπορώ νααπαντήσω, παρά τη γλύκα και τη ζεστασιάπου γενναιόδωρα μάς χάρισε η ολυμπία καιη οικογένεια της, αυτές τις 4 μέρες. Ίσως,χωρίς ηθικολογίες, να μιλά για τα πιο ουσια-στικά πράγματα του ανθρώπου, αυτά πουμόνο η σιωπή μπορεί να εκφράσει. Όλα ήτανπολύ δύσκολα. Πρόκειται για ό,τι πιο δύ-σκολο έχω γυρίσει ώς τώρα... Άλλωστε κάτιπαρόμοιο ομολογεί και ο γιατρός της.»

στο Μίλαντ – Ο πλανήτης μου... ο μενέ-λαος καραμαγγιώλης καταγράφει τον αγώναμιας οικογένειας μεταναστών να ενωθούνξανά, με την πολύτιμη βοήθεια της μκο«Άρσις». εικόνες μετανάστευσης μεταξύ ελ-λάδας και Γερμανίας με μόνους χαμένουςτους ίδιους τους ήρωες. σε άλλο μήκος κύ-ματος κινείται το ντοκιμαντέρ Ψ της καλλιό-πης λεγάκη. κι όμως έχει συνδετικό κρίκομε το Μίλαντ – Ο πλανήτης μου... την προκα-τάληψη. εδώ η λεγάκη ρίχνει μια εξαιρετικάανθρώπινη ματιά στο χώρο της ψυχικήςυγείας μέσα από εξομολογήσεις ατόμων πουέχουν βιώσει ψυχικές ασθένειες. κι άλλες αν-θρώπινες εικόνες. στο Μάνα της Βάλερυκοντάκος, όπου οι πρωτεργάτριες του λυ-ρείου Παιδικού Χωριού περιθάλπουν παρα-μελημένα και κακοποιημένα παιδιά, χωρίςκαμία βοήθεια από το κράτος και την εκ-κλησία. «μέσα στα χρόνια, εκατοντάδες παι-διά έχουν βρει εκεί τη θαλπωρή, τη ζεστασιάτης οικογένειας που έχουν στερηθεί, αλλάκαι τα εργαλεία για να πορευθούν στη ζωήτους. οι μοναχές έχουν δημιουργήσει στολύρειο μια οικογένεια. μια οικογένεια, ηοποία, εκτός από τις ίδιες και τα παιδιά, πε-ριλαμβάνει και όσους υποστηρίζουν και ενι-σχύουν το έργο των μοναχών και αγκαλιά-ζουν τα παιδιά. αν το κράτος θέλει, τολύρειο βρίσκεται στη Νέα μάκρη», σημει-ώνει η σκηνοθέτρια.

Ψ της καλλιόπης λεγάκη

La vida puraτου Παναγιώτη

ευαγγελίδη


ΓΝΩΜεΣ

οιος είπε πως τα περίφημα «spe -ed-dating» είναι προνόμιο των ερ-γένηδων της εσπερίας ή της αμε-ρικής; Ποιος πιστεύει ακόμα πωςαυτά γίνονται μόνο σε χολιγουν-τιανές ταινίες ή σειρές του ΗΒο; τοντοκιμαντέρ H ηλικία του έρωτα

μπορεί ν’ αποδεικνύει πως τα «ραντεβού-αστραπή», όπου γνωρίζεις έναν άγνωστοσε λίγα, προκαθορισμένα λεπτά, είναι δη-μοφιλή σε ανθρώπους κάθε ηλικίας, ακόμακαι σ’ αυτούς άνω των 70 ετών, αλλά η ζων-τανή πρακτική μιας ομάδας στην αθήνα δεί-χνει πόσο δημοφιλής είναι αυτή η οργανω-μένη συνθήκη και στο κλεινόν άστυ.μιλήσαμε με την Ντορέτα Λινάκη τηςdeBóp, μιας «πολιτιστικής πλατφόρμας για

την αθήνα και τους ανθρώπους της»(www.debop.gr), που μας περιγράφει σεχρόνο-αστραπή τις προκλήσεις αυτής τηςπρωτοβουλίας.

«Παίζεται τέτοια ταινία στο φεστιβάλ; θαήθελα πολύ να τη δω, γιατί είχαμε την ιδέαγια speed dating για εδώ και καιρό, αλλά δυ-σκολευόμαστε να την εφαρμόσουμε, επειδήτο δικό μας μέσο, το deBóp δεν έχει αυτό τοκοινό. Δεν έχουμε βρει δηλαδή τον τρόπονα κυκλοφορήσει η είδηση. Πάντως κάθεφορά που το λέω σε κάποιον άνω των 50ετών, ενθουσιάζεται. κατά τ’ άλλα παρατη-ρούσαμε πως υπήρχε ένα κενό στην επικοι-νωνία, ο βασικός στόχος μας ήταν ν’ απενο-χοποιηθεί η κοινωνικοποίηση, η επικοινωνία

δηλαδή ήταν πάνω από το ρομαντικό τούθέματος. Να μη βγαίνει ο κόσμος και να είναικλεισμένος στην παρέα του. Ξεκινήσαμεπέρσι του αγίου Βαλεντίνου, το 2014. Έχουμεκάνει διαφορετικές συναντήσεις, σε μέρηόπως το μπαρ 42 ή τη στοά εμπόρων στηΒουλής. Όσο για το πώς το στήνουμε, υπάρ-χει συγκεκριμένος αριθμός συμμετεχόντωνλόγω περιορισμών του χώρου. κάνουμε δύογύρους τη φορά, δίνουμε το λάκτισμα φω-νάζοντας ένα σύνθημα... Υπάρχουν πολλάπράγματα που πρέπει να υπολογίσουμε,όπως π.χ το πού θα βρίσκονται οι άνθρωποιπου μετά θέλουν να συνεχίσουν να μιλάνεπίνοντας το ποτό τους, ή τι είδους ήχος πρέ-πει να χρησιμοποιηθεί στην αλλαγή στις θέ-σεις στις καρέκλες, αν χρειάζεται μουσική

για την ατόμσφαιρα ή αν το φως σε αφήνειεκτεθειμένο... Πρακτικά ζητήματα. Έρχεταιπολύς κόσμος, αλλά οι συμμετοχές κλείνουνπολύ γρήγορα. Υπάρχουν περιπτώσεις αν-θρώπων που μένουν εκτός αλλά έρχονταιτην επόμενη φορά ή άλλοι που θέλουν ναξαναπαίξουν. ο μεγαλύτερος σε ηλικία πουέχει έρθει ήταν γύρω στα 40 και ο πιο μικρόςήταν εικοσάρης... οι περισσότεροι συμμε-τέχοντες, όμως, είναι τριαντάρηδες, είχαν ει-κόνα του τι είναι το speed dating και είχανέρθει αποκλειστικά γι’ αυτό – ειδικά οι γυ-ναίκες! Πάντα έχουμε τους λεγόμενους “mat-chers”. Η επιτυχία όμως είναι πως στο τέλοςβρίσκεσαι σ’ έναν χώρο όπου έχεις μιλήσειμε τους πάντες. Να το δοκιμάσετε κι εσείςστο φεστιβάλ!»

ΖΕΥΓΑΡΩΝΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑαπό την Γκέλυ Μαδεμλή

π

H ΗλιΚIΑ ΤΟΥ EρΩΤΑΣτίβεν Λόρινγκ


Πάνω αριστερά: Σκηνή από τηνΗλικία του έρωτα, πουαποθεώνει το ραντεβού-αστραπή, τον ερωτισμό και τηνεπικοινωνία σε καιρούς όπου οχρόνος δεν περισσεύει. Πάνωδεξιά: Πρόσωπα που θαμπορούσαν να επικοινωνήσουνκαι να συναντηθούν, σε speeddating στην Αθήνα. Κάτω, δυοστιγμιότυπα από κοπή της πίταςστη διάρκεια speed dating στηΣτοά Εμπορίου, στο αθηναϊκόκέντρο, όπου το τελευταίοδιάστημα νεανικές ομάδεςεκφράζονται με τόλμη καιεξωστρέφεια.

© Μ

αρία

Μιχ

αλίν

ου

© Μ

αρία

Μιχ

αλίν

ου

© Μ

αρία

Μιχ

αλίν

ου

αβέλω - θέλω, δίνω, επιθυμώΆβελε αποκατέ - έλα εδώαβέλω αχαλιά - κάνω δίαιτααβέλω κοντροσόλ - φιλώαβέλω νάψες - μιλώαβέλω ροντοσόλ - φιλώαβέλω τούφες - πλαγιάζω, κοιμάμαιαποκατέ - από εκείατζινάβωτος - απονήρευτοςΒακουλή - εκκλησίαΒουέλω τζα - φεύγω, διώχνωΒουτρά - βυζιάγαργαρότεκνο - ναύτηςΓκουνιότα - λεσβίαΓκούρμπαντος - γοητευτικός άντραςΓουγούμης - σκύλοςΔικέλω - βλέπωΗράκλω - γυναικάραθεά - εύγευστη τροφήθεόλατσος - ωραιότατοςθεοκάλιαντος - ασχημότατοςΙσάντες - εσείςκαγκελοκερικεντέ - αναπτήραςκάδροω - άσχημηκαλιαρντός - άσχημος, κακόςκαπί - κουτάλικαραμουτζού - πόρνηκαλιάρντω - πολύ άσχημηκέντα - φωτιάκουλό - σικάτοκοντροσολάρω - φιλώ

κουραβάλω-συνουσιάζομαι ενεργητικά. λάγκα - νερόλατσαβέλω - καλωσορίζωλατσός - ωραίος, καλόςλατσολίθαρο - διαμάντιλούγκρα - πολύ κακίαλούμπα - ομοφυλόφιλοςλυσσαγμάν - σκύλοςμαντάμ γκου - λέσβιαμη μπενά - μη μιλάςμολ - νερό υγρόμουσαντό - ψέμαμούτζα - γυναίκαμουτζό - αιδοίομπαρό - αρρώστιαμπάρα - μεγάλο πέοςμπαροτάτη - πολύ χοντρήμπενάβω - μιλώμπενάβω ανθυγιεινά - κακολογώμπερντές - χρήματαμπουάβω - μιλώμε-σικ - με ευγένεια, κομψάΝισετέ - ρούχο, ένδυμαΝταλκαρέτεκνο - μόνιμος εραστήςΝτέζι - πόθος, επιθυμίαΝτίκος - να, ιδού, κοίταΝτουλά - το χρήμα, τα λεφτάΝτουπ - δαρμός, ξυλοφόρτωμαΠούλη - πρωκτόςΠροβατές = δεξιόςσαρμέλλα - πέος

ΘΥμΑΤΑΣΥΝωΜΟΣΙΟΛΟΓΙΑΣ

ον οκτώβριο του 2013 είδε το φως της δημοσιότητας μια δημοσκόπηση της Metron Analysis που κατέ-γραφε ότι το 33% της ελληνικής κοινής γνώμης συμφωνούσε με την άποψη ότι «κάποιοι μας ψεκάζουν

με αέρια». μάλιστα ανάμεσα σε αυτούς σημειώνονταν πολύ ενδιαφέροντα ποσοστά ανάλογα με την πο-λιτική προτίμηση (σΥΡΙΖα 19,2%, Χρυσή αυγή15,3%, ΝΔ 10,9%, ανεξάρτητοι Έλληνες 6,1%, 28,4%“άκυρο/λευκό/κανένα”), τα οποία φανέρωναν ότι η συνωμοσιολογική θεωρία έχει εμποτίσει και διαβρώσειόλο το ιδεολογικό φάσμα και όχι μόνο του απολιτικούς πολίτες.

οι θεωρίες της συνωμοσίας εδώ και μια δεκαετία περίπου κατοικούν σε ολόκληρη τη δημοφιλή ή un-derground ελληνική κουλτούρα: στον τύπο, στο διαδίκτυο, στα μυθιστορήματα, στις ταινίες, στα τραγούδια, στουςτοίχους της πόλης. Δεν θα μπορούσαν να λείψουν και από την τρέχουσα πολιτική επιχειρηματολογία. Η «ιδεολογίατης συνωμοσίας» όπως την αποκαλεί ο γάλλος στοχαστής Πιέρ-αντρέ ταγκιέφ γίνεται ένα πανταχού παρόν εύπεπτοαφήγημα που καλείται να εξηγήσει και να αναπαραστήσει την παγκόσμια πολυπλοκότητα και την αδιόρατη εξουσίαπου την «ελέγχει».

από τον πρώτο χρόνο της κρίσης στην ελλάδα σημειώνεται η έκρηξη των θεωριών συνωμοσίας με εθνικολαϊκι-στικό περιεχόμενο. Η εύκολη εξήγηση που δίνουν για τα δεινά που επέρχονται με το μνημόνιο, οι σκοτεινές ξένεςδυνάμεις και οι δανειστές που συνωμοτούν εις βάρος της ελλάδας, θα γίνουν πολύ πιο ελκυστικές από άλλεςιστορίες που ήδη είχαν αποκτήσει δημοτικότητα στο παρελθόν: ας θυμηθούμε τις θανατηφόρες πυρκαγιές τουκαλοκαιριού του 2007 που θα αποδοθούν στην «ασύμμετρη απειλή» του «στρατηγού ανέμου» και σε ξένες μυστικέςυπηρεσίες, η λέσχη μπίλντεμπεργκ στην οποία έχουν θητεύσει όλοι οι έλληνες ευρωπαϊστές πολιτικοί, το σενάριοτης ανατροπής του κώστα καραμανλή από τις ΗΠα. αυτό που διαφοροποιεί αυτές τις περιπτώσεις με τις πιο πρό-σφατες είναι ότι οι τελευταίες καταφέρνουν μια πολύ στενή διασύνδεση του μαρξισμού, της καταγγελίας κατά τουνεοφιλελευθερισμού και του ιμπεριαλισμού με σκοτεινές θεωρίες πραγματικής ή φανταστικής συνωμοσίας. τοεμπορικότατο Δόγμα του σοκ της Ναόμι κλάιν όπως και το δημοφιλές ντοκιμαντέρ Debtocracy αποτελούν χαρα-κτηριστικά δείγματα αυτής της ασυνήθιστης στο παρελθόν συνεύρεσης.

την ελκυστικότητά της η συνωμοσιολογία την αντλεί από την αναζήτηση της πρωταρχικής αιτίας των κοινωνικώνεξελίξεων και συγκρούσεων. οι κοινωνικές ή εθνικές ομάδες που ταυτίζονται με τον εχθρό (εβραίοι, μειονότητες,κεφάλαιο) συνήθως είναι η απόλυτη πηγή όλων των κακών. το κυνήγι της καταγωγικής αιτίας του προβλήματος,έχει συνακόλουθη συνέπεια την απλούστευση μιας περίπλοκης κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας. Η απο-καλυπτική διάσταση είναι ένα από τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα του συνωμοσιολογικού μύθου, όπως βέβαια καικάθε άλλης δυστοπικής μυθοπλασίας. «Όλα είναι τελικά εξηγήσιμα», τίποτα δεν συμβαίνει κατά λάθος ή συγκυριακάκαι ταυτόχρονα, όλα τα φαινόμενα είναι απατηλά ή κρύβουν και κωδικοποιούν μυστικά μια άλλη, δεύτερη, πραγ-ματικότητα, αναγνωρίσιμη μόνο από τους μυημένους. Η ιστορία δίνει την πρώτη ύλη πάνω στην οποία πλέκεται οιστός του συνωμοσιολογικού αφηγήματος. το παρελθόν μπορεί να εξηγήσει μονοσήμαντα και ολοκληρωτικά ό,τισυμβαίνει στο παρόν και στο μέλλον. αρκεί να ξέρει κανείς να το διαβάζει, αρκεί να έχει ασκηθεί στα σύμβολα τηςνέας δημοφιλούς πίστης. αρκεί να συγχέει το πραγματικό με το φανταστικό.

στο ντοκιμαντέρ Ο άνθρωπος της πλατείας του κάσπερ Φερκάικ παρακολουθούμε τον πιοδιάσημο συνωμοσιολόγο της αμερικής να περιμένει κάθε μέρα στο πάρκο απέναντι απότο σημείο όπου πυροβολήθηκε η λιμουζίνα του κένεντι, για να προσηλυτίσει τουςπεραστικούς στο δικό του μεγαλεπήβολο σενάριο για τη δολοφονία. ο δε Προγνώστηςμάρτιν Άρμστρονγκ, όπως υπαινίσσεται το ομότιτλο ντοκιμαντέρ του μάρκους Φέτερ,κατηγορήθηκε ως συνωμοσιολόγος, παρά την ακρίβεια των προγνωστικών του στηνοικονομία. Ποια είναι, όμως τα χαρακτηριστικά του συνωμοσιολογικού λόγου στα καθ’ημάς, στη σημερινή ελληνική πραγματικότητα; ο κοινωνιολόγος Βασίλης Βαμβακάς,επίκουρος καθηγητής κοινωνιολογίας της επικοινωνίας στο τμήμα Δημοσιογραφίας καιμμε του αΠθ, επιχειρεί μια ανάγνωση.

h Πάολα Ρεβενιώτη, θρυλικό πρόσωπο για την αθήναπου διεκδικούσε τη χειραφέτηση, εξέδιδε το περιοδικόΚράξιμο, εκδιδόταν και αγωνιζόταν για το δικαίωμα στοναυτοπροσδιορισμό και την ελευθερία τηςσεξουαλικότητας. Η χρήση των καλιαρντών, τηςιδιολέκτου των ομοφυλόφιλων που κατέγραψε ο ΗλίαςΠετρόπουλος σε ένα μνημειώδες λεξικό, είναι θέμα τουπρώτου ντοκιμαντέρ της Πάολας. τι είναι καλιαρντά – καιτι σημαίνουν; ας καταφύγουμε στο βιβλίο του ίδιου τουΠετρόπουλου, απ’ όπου το απάνθισμα που ακολουθεί.

τ

Ο ΑΝΘρΩΠΟΣ ΤΗΣ ΠλΑΤειΑΣΚάσπερ Φερκάικ


ΚΑΛΙΑΡΝΤΑΜΙΚΡΟ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ

Πάνω: Σκηνή από ταΚαλιαρντά της ΠάολαςΡεβενιώτη. Αριστερά: Το εξώφυλλο της πρώτηςέκδοσης του λεξικού του Ηλία Πετρόπουλου.



ΦΥλΑΚεΣ-ΑΓΓελΟι ΤΗΣ ΠρΑΓΜΑΤιΚΟΤΗΤΑΣREALITY’S KEEPERS ο πρωτεργάτης του σινεμά ντιρέκτ Άλμπερτ μέιζλς και ο πολυτάλαντοςμαθητής του μπρους σινόφκσι (που ξεκίνησε την καριέρα του ως μοντέρστην εταιρεία του, Maysles Films) εγκατέλειψαν τα εγκόσμια, αλλά όχι τοκοινό τους. το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ θεσσαλονίκης τούς τίμησε όταν ήτανεν ζωή, με αφιερώματα στο έργο τους (εν έτει 2001 και 2009 αντιστοίχως). αντί νεκρολογίας, σταχυολογούμε κάποια λόγια τους που η συλλογική μνήμη θα διατηρήσει ζωντανά.

Cinema direct pioneer Albert Maysles, as well as his gifted apprenticeBruce Sinofsky (who began his career as an editor in Maysles Films)might have left this world, but they haven’t abandoned theiraudiences. the thessaloniki Documentary Festival has honored themwith special tributes when they were still alive and kicking (in 2001and 2009 respectively). in site of an obituary, we glean the words thatwill remain vivid in the collective memory.

«Ως ντοκιμαντερίστας εναποθέτω με χαράτο πεπρωμένο και την πίστη μου στην πραγ-ματικότητα. αυτή είναι ο φύλακάς μου, αυτήμε τροφοδοτεί με υποκείμενα, θέματα και εμ-πειρίες – όλα προικισμένα με τη δύναμη τηςαλήθειας και τον ρομαντισμό της ανακάλυψης.και όσο περισσότερο προσκολλούμαι στηνπραγματικότητα τόσο πιο έντιμες και αυθεντι-κές είναι οι ιστορίες μου. εξάλλου, η επίγνωσητης πραγματικότητας είναι ακριβώς αυτό πουχρειαζόμαστε να καταλάβουμε καλύτερα καιως εκ τούτου ενδεχομένως να αγαπήσουμε οένας τον άλλο. είναι ο δικός μου τρόπος για νακάνω τον κόσμο καλύτερο»

«Δεν αντιμετωπίζω καμία δυσκολία στο νααποκτήσω πρόσβαση σε όποιον κινηματο-γραφώ ή να χτίσω μια σχέση μαζί του. συνή-θως, αυτό συμβαίνει από την πρώτη στιγμήπου συναντώ κάποιον. Νομίζω ότι έχει να κάνειμε τον τρόπο που κοιτώ τους ανθρώπους καιαποκτώ την εμπιστοσύνη τους αμέσως. Δενυπάρχει τίποτε το ανατρεπτικό ή βλαβερό στοντρόπο μου, και νομίζω ότι οι άνθρωποι απο-κτούν άμεσα μια αίσθηση εμπιστοσύνης απέ-ναντί μου.»

«Ένα χαρακτηριστικό που έχουμε όλοι μαςστην οικογένειά μου είναι η αγάπη μας για τουςαουτσάιντερ. Για τους ανθρώπους που είναιαποδιοπομπαίοι τράγοι, για αυτούς που, λόγωφυλής ή για οποιονδήποτε άλλο λόγο, είναι λι-γότερο προνομιούχοι.»

“As a documentarian i happily place my fateand faith in reality. it is my caretaker, theprovider of subjects, themes, experiences – allendowed with the power of truth and the ro-mance of discovery. And the closer i adhere toreality the more honest and authentic my tales.After all, the knowledge of the real world is ex-actly what we need to better understand andtherefore possibly to love one another. it’s myway of making the world a better place.”

“the film is sort of the beginning of a loveaffair between the filmmakers and the subjects.Some filmmakers make targets of the subjectsthey film; that's not our way.”

“i have no difficulty in getting access or es-tablishing rapport. Usually, it's just from thefirst moment of meeting someone. i think it'sthe way i look at them and establish trust rightaway. there's nothing in my method that issubversive or hurtful and i think people get asense of trust right away.”

“One characteristic that all of us have in com-mon is a care for and a love for outsiders. Forpeople who are scapegoated, people who, be-cause of race or whatever, are disadvantaged.”

“i've said this many times and i believe it'strue: that of the two instincts, to disclose or tokeep a secret, the instinct to disclose is thestronger. And no matter what happens cultur-ally, no matter how protective people becomeat a particular time in history or in whatevercountry, there's always that basic thing of want-ing to open up to the other person.”

Για τους αδελφούς Μέιζελς: «Υπάρχει κάτιαπό τον Ντέιβιντ και τον Άλμπερτ στη δου-λειά μας. σήμερα μάλιστα τους μοιάζουμεπερισσότερο σε σχέση με το παρελθόν.»

Για τη συνεργασία του με τον τζο μπέρ-λιντζερ: «αισθανόμαστε πολύ τυχεροί πουσυναντήσαμε ο ένας τον άλλο και πολύ ευ-τυχείς από τη συνεργασία μας. είναι γεγο-νός ότι μετά το ντοκιμαντέρ που κάναμεγια τους Metallica ήμασταν πάρα πολύαπασχολημένοι, είχαμε πολύ φόρτο εργα-σίας. Δουλέψαμε πολύ και στην τηλεόρασηκαταφέραμε, ωστόσο, παρά τους περιορι-σμούς του μέσου, να έχουμε απόλυτη ελευ-θερία έκφρασης, χωρίς καμία δέσμευση».

«συμβαίνει κάτι μαγικό όταν συνεργα-ζόμαστε καλλιτεχνικά, μαζί ωριμάσαμε ωςάνθρωποι και ως φίλοι και αναπτυχθήκαμεως άτομα. τέτοιες σχέσεις δεν είναι εύκολεςστη ζωή, ιδιαίτερα στον επαγγελματικόστίβο.΄εχει πολλά θετικά να δουλεύεις μό-νος σου, αλλά μας αρέσει να δουλεύουμεκαι μαζί, γιατί αυτό μας βοηθάει να απλο-ποιούμε κάποια πράγματα όσον αφοράστη διαδικασία».

Για το πώς «έμπαινε» στις ζωές όσων κι-νηματογραφούσε: «Ένιωθες κάπως βρώ-μικος που βρισκόσουν μέσα στις ζωές αν-θρώπων που κανονικά δεν θα γνώριζες καικατά κάποιο τρόπο τους εκμεταλλευόσουν.αλλά για να αφηγηθείς μια καλή ιστορία,πρέπει να διεισδύσεις στις ζωές τωνανθρώπων».

(On the Maysles Brothers:) “there issomething of David and Albert in our work.As a matter of fact, we are more like themtoday than we were in the past.”

(On his collaboration with Joe Berlinger:)“Something magical happens when wecollaborate artistically, we matured as peo-ple and as friends together, and developedas individuals. these types of relationshipsare not easy in life, particularly in the artisticarena. working alone has many positiveattributes, but we like working togetherbecause this helps us simplify some things.”

(Asked how it felt to go into every per-sonal detail of the subjects of hisfilms:)“you felt a little dirty being in thelives of people you normally wouldn’tknow, and you’re sort of taking advantageof them. you take longer showers emo-tionally when you get back. But to tell agood story you have to infiltrate people’slives.”

Άλμπερτ Μέιζλς Albert Maysles

Μπρους ΣινόφσκιBruce Sinofsky


Make the best of this year’s 17th thes -saloniki Documentary Festival – images ofthe 21st Century – here are some highlightsto guide you through your festival experi-ence! For further details, visit our websitefilmfestival.gr, and do not forget to down-load –for free– the official ThessFest app! you can also follow us on: facebook.com/docfestival, twitter.com/filmfestivalgr, youtube.com/user/filmfestivalgr,instagram.com/filmfestivalgr.

HUbERT SAUPER triBUtethe Austrian filmmaker conquered audi-ences with his Darwin’s Nightmare doc,and now returns with his new take on theAfrican continent. We Come as Friendscaptures the many aspects of the neo-colonialist experiment of the country ofSudan. As Sauper himself says: “you canunderstand the whole history of colonial-ism when looking at the African land fromabove.”

ALExANDRU SOLOMON TRIbUTEromanian Alexandru Solomon has been afaithful representative of the documentarygenre for many years, focusing on politicsand society. in his own words: “Personally,in my documentary work, this is what droveme in the last 10-15 years: the interest forthe traumas of the past and the ways theyforge our present. And i am not the onlyone. we have inherited another ‘bad habit’from Communism: artists and intellectualsare scarcely interested by the social andpolitical situation in their country. i knowit sounds paradoxical, but that used to bethe reality.”

GERMAN DOCSPolitics aside, Greece and Germany havea lot to share. the German Docs tributehighlights some of the best of the coun-try’s recent doc production: moving por-traits of world renowned personalities(Katharine Hepburn – The Great Kate andPepe Mujica – Lessons From theFlowerbed), of lesser known but influen-tial men (The Forecaster) and of everydaypeople and their struggle (The Humani-tarians & The Queen of Silence), depic-tions of unknown corners of the world (35Cows and a Kalashnikov), revelatory in-vestigations (Raiders) and alternativelifestyles (Spirit Berlin).

GREEK DOCS17 Greek documentaries spread out in theinternational Program Sections and 46participating in the Panorama Section –they all become a testament to the livelyand persistent nature of documentaryfilmmaking. From the crisis to environ-mental issues, and from human rights topowerful personal stories, Greek docu-mentaries run the gamut of the (not only)Greek experience.

NOT TO Be MiSSeD:yy the Out Here Conference: a discussion

on how the crisis affects everyday life(in collaboration with the Stavros Niar-chos Foundation, thursday March 19,12:00 noon, Olympion theater)

yy the Hubert Sauper Open Discussion(Friday March 20, 13:30, Pavlos Zannastheater)

yy the Measure of All Things Live Cinemaevent: A groundbreaking performancethat combines film footage, narrationand live soundtrack (in collaborationwith the US embassy in Greece, SundayMarch 15, 20:30, Olympion theater).

yythe Just Talking sessions: join the dailygroups of discussions amongst filmmak-ers, who talk about the issues they caremost about (March 15-21, excelsiorroom, electra Palace hotel).

yy the Market Talks: where distinguisheddocumentary film professionals sharevaluable advice and useful observations(March 18-20, excelsior Lounge, electraPalace hotel)

yy And, of course, our parties! OpeningParty ( Friday 13/3, 23:00, haven), Meet‘n’ Mingle Party (tuesday 17/3, 22:30,Pasta flora, darling!), Staff and Volun-

teer Party (thursday 19/3, 22:30, VenuetBC), Doc Market Party (Friday 20/3,22:30, Freideriko, agapi mou), ClosingParty ( Saturday 21/3, 23:00, Paraty).

QUOTESBryn Evans - Hip Hop-eration(Opening Film)

“For most of my career i have focused onstories that explore the darker side of thehuman condition, but over the past fewyears i have been looking at my own par-ents growing frailty and i guess subcon-sciously i had been waiting for a projectthat would allow me to explore the basicrights of all of us to be able to grow oldwith dignity and respect, and still maintaina relevant voice in society, and of coursepay homage to my own grandmother.”

Orlando von Εinsiedel - Virunga“we all meet people in our lives who arepassionate about an issue but it’s rare tomeet people who will die for somethingthey believe in. 140 rangers have died pro-tecting Virunga. each day they get up, theyknow it could be their last but they arewilling to sacrifice themselves for some-thing bigger. i found that deeply hum-bling.”

Grant Baldwin - Just Eat It: A Food Waste Story“Food is a massive ongoing topic. in mostcases we chat about local food, organic orGMO foods. Almost nobody is conversingabout food waste. i don't care how sus-tainably the food is produced if we arethrowing 40% of it away.”

Joshua Oppenheimer - The Look of Silence“[the main character, Adi] believes, andshows, that we are all human beings, andwe are all fragile. the bonds between us –community, family, solidarity – are so easilybroken. we ourselves, our spirits, are bro-ken. we must look after each other, carefor these bonds. For this is what makes ushuman”.

Marcus Vetter - The Forecaster“Finance and human rights issues are verymuch connected. As long as the economydoes well and we are in the early stage ofthe Debt Ponzi Scheme the world is a goodplace to live, but once the economy turnsdown and the trillions of debts are collaps-ing a lost generation of mostly young peo-ple is generated. these debts have to bepaid pack and the youth will carry the bur-den. that’s when separatist movements,third parties, war start to rise again.”

Ossama Mohammed - Silvered Water, Syria Self-Portrait“i didn't know at the beginning that theimages would be so horrible and revealso many killings. But you cannot tell thisstory without showing this. First of all, forthe truth itself: there are dead bodies inthe street. Secondly, because some peoplewere willing to sacrifice their lives to savedead bodies and put them in a decentgrave, which is a way to save the aestheticof human life. it is about defending humanrights, even when human beings aredead.”

SO MANy DOCUMeNtArieS, SO LITTLE TIMEby elena Christopoulou

The Measure of All ThingsLive Cinema event

zi cw gh[ r mf` editorial · και υποβαθμισμένες περιοχές των...

Documents