UNIVERZITET ˝DŽEMAL BIJEDIĆ˝ MOSTAR

FAKULTET HUMANISTIČKIH NAUKA

ODSJEK: HISTORIJA

SEMESTAR I

Tema : ŽIVOTNI CIKLUS

Adolescencija – Reakcija na staračku dob

Radili: Bajrović Azra 28. Decembar 2011. godine

Salčin Arnel

Voljevica Amar

ADOLESCENCIJA

Bilološki, adolescencija započinje reproduktivnom sposobnošću, a završava se usporavanjem fizičkog razvoja. Psihološki, adolescent je osoba u prelaznom periodu između ponašanja tipičnog za dijete i ponašanja tipičnog za odrasle. Sa sociološkog stanovišta, to je period usmjeravanja i izbora buduće profesije, obučavanja za tu profesiju i period povećane nezavisnosti u odnosu na roditelje. Okvirno postoji saglasnost da je period od između 12 i 20 godina, ali i saglasnost da mnogi faktori (pol, nasljeđe, klimatski, sociokulturni). Inhelder i Pijaže smatraju da je osnovno obilježje ovog perioda postepeno uključivanje u svijet odraslih. Pojava i stabilizacija formalnog mišljenja u prethodnom periodu, kao i ubrzani fizički rast, emocionalna stabilizacija i intenzivan moralni razvoj omogućuju da osoba napusti tipične obrasce mišljenja i ponašanja djeteta i da sve intenzivnije ulazi u svijet odraslih. Sa ovom karakteristikom razvoja u adolescentnom periodu povezane su još dvije:

1) Adolescent počinje da misli na budućnost tj. na svoje buduće zanimanje i posao koji

će obavljati i

2) Nastojeći da uklopi sebe i svoj budući posao u društvo, adolescent namjerava da

reformiše to društvo.

Prema Pijažeu, adolescent se razlikuje od djeteta prije svega refleksijom koja nije više, kao u ranijim periodima, vezana strogo za sadašnjost. Adolescent konstruišu ˝teoriju˝ u ˝sistemu˝ čija je funkcija intelektualna i moralalno uklapanje u svijet odraslih i usvajanje ideologije društva u cijelini ili društvene klase kojoj on pripada. Za adolescenciju je karakteristična i afektivna socijalizacija. Javljaju se osjećanja koja se odnose na ideale i vrijednosti za razliku od ranijeg perioda u kome su osjećanja uglavnom bila vezana za međuljudske odnose. Delikventno ponašanje, narkomanija, alkoholizam, bjekstvo od kuće, prostitucija, homo-seksualnost, suicidno ponašanje i razni drugi pojavni oblici socijalne patologije u adolescentnom dobu su najčešće subjektivni odraz društvene scene kojom dominiraju brojni problemi koje jedan broj pripadnika tog društva, a posebno mlade generacije, nije uspio da razriješi na odgovarajući način. Anksioznost, depresivnost i agresivnost predstavljaju poseban problem na adolescentnom uzrastu i javljaju se kao reakcije na navedene probleme.

Period stabilizacije i organizacije ličnosti u odraslom dobu

Opšte karakteristike i periodizacija

Oformljenjem identiteta i ulaskom u odraslo (˝zrelo˝) doba konačno oblikovanje ličnosti nije završeno. Poslije osamnaeste godine razvijeni su, po Eriksonu, svi čovjekovi potencijali koji se razvijaju po epigenetičkom principu, prije svega sposobnosti. Međutim razvoj ličnosti se i dalje nastavlja, ali sada više ne nalazimo organsku osnovu promjene identiteta. Ananjev i Stepanova su na uzrastu 22-40 godina našli sljedeće bitne karakteristike ovog perioda:

2

1) Pojačavaju se veze između pamćenja i mišljenja;

2) Uz postojani obim pažnje pojačava se njena selektivnost;

3) Povećava se povezanost između logičko-verbalnog, ikoničkog i praktičnog oblika

mišljenja i

4) Povećava se integrisanost različitih funkcija pa time i funkcionalna integracija

ponašanja.

Ono što je najbitnije u ovom periodu su, prema Iviću, promjene u ličnosti kao cijelini, tj. veći integritet pojedini dimenzija ličnosti. Taj integracioni kvalitet ispoljava se u povećanoj efikasnosti ličnosti i subjektivnom doživljaju većeg unutrašnjeg jedinstva.

Najgarten odraslo doba dijeli na 3 potperioda:

1) Mlađe odraslo doba, 20-30 godina;

2) Zrelost, 30-40 godina;

3) Srednje doba, 40-65 godina.

Mlađe odraslo doba Odnos prema suprotnom polu, sticanje autonomije u odnosu na roditelje, profesionalno osposobljavanje i zapošljavanje su ključne tačke u ovom životnom dobu.

Doba zrelosti U ovom periodu života (30-40 godina) čovjek se suočava sa brojnim problemima. Najtipičniji su: kako uspješno vaspitavati djecu, kako očuvati porodicu, postići uspjeh na poslu, kako očuvati samopoštovanje, stabilizacija unutrašnje ravnoteže ako je ˝bilans˝ pozitivan a osjećanje manje vrijedno mrzovolji, latentne, i manifestne agresivnosti ako je ˝bilans˝ negativan.

Srednje odraslo doba Ovaj period u razvoju osobe Erikson naziva fazom razvoja integriteta. To je jedan novi kvalitet samosvijesti koji se javlja, po Eriksonu, poslje četrdesete godine. Negativan oblik ove faze je razočaranje. ˝Životni bilans˝ je negativan, a osnovni oblik odnosa prema ljudima je nepovjerenje. Pri kraju ovog perioda (oko 60 godina) znatan broj žena ostaje bez muževa pa se samoća pojavljuje kao nov problem. Pri kraju ovog perioda javlja se i doživljaj personalizacije smrti.

3

Period opadanja funkcija – staračka dob

Definicija, periodizacija i psihološke karakteristike staračke dobi

Kontinuitet razvoja, kao i individualne razlike u tempu razvoja, otežavaju tačno omeđivanje i utvrđivanje granice između adultnog i staračkog perioda u životu pojedinca. Dok kod jednih ljudi pod efikasnosti počinje već u pedesetoj godini, kod drugih srećemo i u dubokoj starosti visok nivo životne i radne energije. Prema Veri Smiljanić (1981) predmet psihologije starenja je dvostruk. Psihologija starenja proučava proces starenja i ponašanja starih ljudi u fenomenološkoj ravni i etiološkoj ravni. Životnu situaciju čovjeka u staračkoj dobi karakterišu mnogi problemi zdravstvene, psihološke i socijalne prirode. Među zdravstvenim problemima od posebnog značaja su: pad funkcionalnih sposobnosti, znatno češće obolijevanje, umor i otežan san. Među problemima psihološke prirode ističu se: smanjena efikasnost perceptivnih funkcija, promjene u motivaciji i interesovanjima, otežano učenje i pamćenje i sl. Među promjenama socijalne prirode najvažnije su: prestanak radne aktivnosti i gubljenje statusne pozicije koja je proizlazila iz radne aktivnosti. Kod većine ljudi ovaj period ima dvije faze. U prvoj čovjek je aktivan i funkcionalne sposobnosti su dosta dobro očuvane. U drugoj fazi dolazi do izraženije regresije, tako da se većina opisa pripadanja funkcija u staračkoj dobi odnosi na ovu fazu.

Psihičke promjene kod starih ljudi Furlan je rezimirajući brojne studije o psihičkim promjenama kod starih ljudi, zabilježio sljedeće:

pažnja vidno slabi, pamćenje starih ljudi je vidno oslabljeno, slabljenje čulne osjetljivosti, slabljenje vida, motorne funkcije su uglavnom usporene.

Reakcije na staračku dob Istraživanja američkih psihologa su pokazala da postoji 5 tipičnih reakcija na starenje i starost:

konstruktivan stav, zavisnost, odbrambeni stav, gnjevni tip, rezignirani tip.

4