Vijon në faqen 11

Që prej krijimit të shtetit shqiptar, nga njohja e pavarësisë dhe tërë-

sisë tokësore që Shqipëria gëzon sot e kësaj dite janë ...

Shqipëria dhe ëndrra politike e Kaizerit në Ballkan

Nga MONIKA SHOSHORI STAFAOpinioni

Ditësi

(Në foto) Zv/kryeministrja Ledina Mandija. Raporti i ministrave teknikë për zgjedhjetNë faqen 4

Në faqen 5

INTERVISTA

Tritan Shehu: 6-7 ministra teknikë

nuk e bllokonin dot deformimin e votës

Në faqet 2-3

Raporti i përbashkët polici-prokurori

Berisha: Dëshmi e degradimit të standardeve Berisha: Dëshmi e degradimit të standardeve të Shqipërisë. Tabaku: Faji i qeverisë “Rama” të Shqipërisë. Tabaku: Faji i qeverisë “Rama”

Krimi, rrezik për rikthimin e vizave, Holanda: Kushte të reja për shqiptarët

Autoritetet holandeze kërkojnë rivendosjen e regjimit të vizave për shtetasit shqiptarë, duke kushtëzuar kështu lëvizjen e tyre në hapësirën Shengen. Pas problematikave në rritje të kriminalitetit nga bandat shqiptare në Holandë, policia holandeze ...

Në faqen 6

PAS DHUNIMIT

Sulmohet sërish shefi i Kufirit

në Vlorë, i djegin makinën

Kryeredaktor: Erl MURATIZv/kryeredaktore - Rezarta DELISULA

Tel:(04)2359-104, Fax:(04) 2359-116 E-mail:gazetashqiptare@hotmail.com

Viti XXIII - Nr. 7508 E diel 20 Gusht 2017 Çmimi, 50 lekë (1.5 euro)

Në faqen 2

AKTIVITETI I LRI

Mbyllet kampi i Jalës, Kryemadhi të rinjve: Duhet të

merreni me politikë

ZV/KRYEMINISTRJA LEDINA MANDIJA: QENDROJ NE DETYRE DERI NE SHTATOR

RAPORTI: SI E ZHVLERESOI EURON PAKTI RAMA-BASHA

1997…pas 20 vjetësh, çfarë mund të shohim ndryshe?

Ngjarjet historike nuk mund të arkivohen në heshtje aq më shumë

në braktisje duke u quajtur e kaluara, ose tashmë e kapërcyera, me motivi-min alibik, ... Vijon në faqet 22-23

Opinioni Ditës Nga PËRPARIM KABO i

Dokumenti i “ministrave teknikë”: Euro nisi rënien që nga 19 maji, për 20 ditë shënoi nivelin më të ulët. Dyshimi, u përdor për shitblerjen e votave

Vrau gruan me sqepar, 55-vjeçari

e lajmëroi vetë policinë pas krimit

LUSHNJE

Në faqen 7

Të përndjekurit, 1 mijë trashëgimtarë që përfitojnë këstin

e dytë të parave Në faqet 8-10

LISTA E PESTE Flet shkrimtari Jusuf Buxhovi: Kush e manipulon historinë tonë?

“Studiuesit shqiptarë ende citojnë burimet sllave”

Suplement

Në brendësi: Monarkia austriake nga Andreas Gotsman. Poezi nga Artur Shemaj Nga BEN ANDONI ngjarje, për çdo studiues të

mirëfi lltë shqiptar, përcillet me anatemën e manipulimit dhe falsifi kimit të tyre të qël-limshëm në njërën anë si dhe të stereotipeve ideologjike në tjetrën anë. Manipulimi dhe falsifikimi i këtyre do-kumenteve gjithsesi lidhet ...

Historiani, publicisti dhe shkrimtari Jusuf

Buxhovi shpjegon në këtë intervistë ekskluzive për “Milosao” se e gjithë prob-lematika e studimit të do-kumenteve të Kongresit të Berlinit dhe atyre që solli kjo

E diel 20 Gusht 20172 -

REDAKSIA: Redaktor i Suplementeve dhe Sociales: Rezarta Delisula, Redaktor i Rretheve: Trëndafile VISHA, Redaktor i Kulturës: Fatmira Nikolli, Art Designer: Nevila SAMARXHI,ADMINISTRATA: Përgjegjëse e Financës: Alma Smokthina 0682074397, Shpërndarja: Elvis Llaka Cel 0682074416, Marketingu: Cel:0682074415-email:marketing@gazetashqiptare.com, ADRESA: Ish-Drejtoria e Uzinës

së Autotraktorëve, Tiranë - Tel:(04) 2359-104 Tel&Fax:(04) 2359-116, Marketingu: Tel:(04) 2359-104/359-123. Tiranë, Internet: www.gsh.al, Email: gazetashqiptare@hotmail.com; redaksia@gazetashqiptare.com, SHTYPUR në “Klasik”Shpk

FAQJA E PARE

REAGIMETZGJEDHJET

Zëvendëskryeministrja i përgjigjet Ramës: Materiali përmbledhës jo i njëanshëm

Ministrat në detyrë, Mandija:Ikim në shtator, nuk i lëmë zyrat"Raportin për zgjedhjet e donin dhe ndërkombëtarët"

Apeli për të rinjtë: Merruni me politikë

Kryemadhi: Arsyet pseLSI sulmohet nga të gjithë

Vasili: Kryeministër ku je,po na ikin miliona euro

Kreu i grupit të LSI, Petrit Vasili duke iu referuar njëraporti të Bankës së Shqipërisë akuzoi dje Ramën se

ekonomia po pëson atrofizim të përditshëm. Ai shprehetse qindra miliona euro ikin nga Shqipëria, sepse klimapër biznesin është mbytëse dhe asfiksuese. "Stimuj qëbiznesi të investojë këtu nuk ka. Fitimet janë shumë tëpakta. Ulja kritike e konsumeve dhe frika e pasiguria përtë nesërmen i ul vazhdimisht këto konsume. Kontrolletfiskale mesjetare dhe sjelljet prej satrapësh të adminis-tratës tatimore krijojnë një dekurajim dhe depresion tëpërditshëm te biznesi. Asgjë me vizion në ekonominëshqiptare, thjeshtë zhvatje e ditës dhe mpakje e pan-dalshme e ekonomisë shqiptare", deklaron z.Vasili. Dukeiu referuar një raporti të Bankës së Shqipërisë Vasilishprehet: "Është e qartë edhe për shqiptarin më të thjesh-të se këto qindra miliona euro ikin nga Shqipëria, sepseklima për biznesin është mbytëse dhe asfiksuese".

Valentina Madani

Ministrat edorëhequr teknikë do të vazhdojnë

të qëndrojnë në detyrë derinë shtator duke mos lënëzyrat bosh deri në formim-in e qeverisë "Rama 2". Zëv-endëskryeministrja LedinaMandija deklaroi dje se do tëmbajnë postet e tyre ashtusiç e parashikon Kushtetu-ta deri në zëvendësimin etyre nga parlamenti. "Kush-tetuta e përcakton qartë qëedhe në rastin e dorëheqjesështë detyrimi i çdo minis-tri apo edhe zëv-endëskryeministri të qën-drojë në detyrë, derisa tëpërmbushen kërkesat lig-jore, që janë dekreti i Presi-dentit dhe votimi në parla-ment. Detyra nuk braktisetnë asnjë rast, puna vijonderisa të çlirohemi ngapërgjegjësia që e kemi mar-rë nga votëbesimi në parla-ment", u shpreh ajo. Mandi-ja nuk pranon që ajo dhe 6ministrat teknikë kanëdështuar në misionin e tyrepër të garantuar zgjedhjet elira, pasi sipas saj, me përf-shirjen e tyre në qeverigjatë procesit zgjedhor janëfrenuar shumë fenomene qëcenonin standardet ezgjedhjeve edhe pse shpre-het së janë minimale. "Zv/kryeministrja e dorëhequrteknike hedh poshtë akuzate kryeministrit sipas të cilitraporti përmbledhës i të pro-pozuarve të Bashës nëqeveri për zgjedhjet, ështëhartuar pikërisht në zyrëne këtij të fundit. "Fakti që tëdhëna apo raportime, apoedhe zhvillime të ndryshmegjatë procesit elektoralmund te mos jenë të pëlqye-shme nga subjekte të ndry-shme elektorale, kjo nuk ebën këtë raport të anshëmapo edhe jo legjitim", ushpreh ajo. Qëndrimin për3 muaj në postet e tyre,edhe pse marrëveshja poli-tike parashikonte qëdetyra e tyre përfundonte

me përfundimin ezgjedhjeve, Mandija e justi-fikon zvarritjen e raportevemonitoruese nga ministridhe institucionet e tjera.Pavarësisht se shprehet segjatë mandatit të tyre mon-itorues në qeveri, u janëvendosur një sërë barri-erash, Mandija e cilëson sieksperiencë të vlefshme

përfshirjen e ministraveteknikë që sipas saj tekni-kisht mund të vleje për t'uaplikuar edhe në të ardh-men. Zëvendëskryeministr-ja e PD në detyrë, LedinaMandija, deklaroi se minis-trat teknikë janë penguarpër të realizuar punën etyre. "Ministrat janë pen-guar në punën e tyre nga

zyrtarë të lartë në hier-arkinë shtetërore apo edhepersona të tjerë politikë. Kykonkluzion u arrit jo vetëmnë këtë raport, por edhe ngavetë zhvillimet e përdit-shme që kanë ndodhurgjatë procesit zgjedhor",theksoi ajo. Sipas zëv-endëskryeministres raportifinal i task-forcës do të shër-

DEKLARATA"Kushtetuta epërcakton qartë qëedhe në rastin edorëheqjes ështëdetyrimi i çdoministri apo edhezëvendëskryeminis-tri të qëndrojë nëdetyrë, derisa tëpërmbushenkërkesat ligjore, qëjanë dekreti iPresidentit dhevotimi nëparlament", tha znj.Mandija.

LSI së bashku me LRIorganizoi ceremoninë

mbyllëse të kampingutveror në Jalë. Duke folurpërpara pjesëmarrësve,kryetarja e LSI-së, MonikaKryemadhi falënderoi tërinjtë pjesëmarrës në këtëkamp veror, duke shtuar sepjesëmarrja e të rinjve nëpolitikë është shumë erëndësishme në mënyrëqë rinia të marrë në dorëfatin e saj. "LSI-ja ështësulmuar më shumë nga tëgjithë për vendosjen e tërinjve në listat e de-putetëve nga opinioni pub-lik. Njerëzit janë skeptikëpër të rinjtë. Pjesa më emadhe e të rinjve këtujanë studentë, gjimnazistëapo sapo kanë mbaruar sh-

kollën dhe asnjëri nga junuk ka garanci se çfarë do tëndodhë me të nesër, ku do tëpunojë, ku do të jetojë dheçfarë të ardhme ka. Dhe përkëtë fajin e ka politika, porsi mund ta lësh ti politikëntë vendosë për fatet e tua.

Më mirë të vendosësh vetëpër fatin tënd se sa dikushtjetër që nuk të konsid-eron. Është shumë erëndësishme që ju të mer-rnin në dorë jo vetëm fa-tin tuaj, por edhe fatin e tëgjithë rinisë shqiptare",- ushpreh kryetarja e LSI-së.Ajo u bëri apel të rinjve:"Nëse doni të keni një tëardhme të ndritur merru-ni me politikë, vendosnipiketat tuaja, jepini forcëvetes suaj, ecni bashkë nëgrup, sepse vetëm ashtumund ta përmbysni këtërealitet të hidhur e tëshëmtuar, por mbi tëgjitha do të ngrini një tëardhme të ndritur për vet-en tuaj dhe për brezat qëdo të vijnë".

bejë për institucionet edrejtësisë. "Task- forca nukmund të mblidhej më nëfund të procesit zgjedhor.Informacionet mendojmë sedo të shërbejnë për institu-cionet e drejtësisë. Unë kambërë takime me partnerëndërkombëtarë, dhe u kamdorëzuar raportin në fjalë.Partnerët ndërkombëtarë

pas zgjedhjeve kërkuan që tëpërmblidhen të gjitha infor-macionet dhe ngjarjet endodhura në një raport final.Misioni i ministrave nuk ish-te komplet i dështuar,ndoshta ishte i dështuar përtë garantuar totalisht njëproces të lirë zgjedhor përvotuesit" ", theksoi zonjaMandija.

Zv/kryeministrja në detyrë, Ledina Mandija

Kryetarja e LSI-së,Monika Kryemadhi

E diel 20 Gusht 2017 - 3

PROBLEMATIKA E 25 QERSHORIT, SHKELJET E INSTITUCIONEVE SHTETËRORE

FAQJA E PARE

Task-Forca:Prokurori

refuzoibashkëpuniminTask-Forca përgjatë ma

terialit të saj përm-bledhës për zgjedhjet e 25qershorit ka shprehurrezerva për institucionin eProkurorit të Përgjithshëm.Në raport thuhet se:"Prokuroria e Përgjithshmeështë ftuar të përcaktojëpërfaqësuesin e saj në Task-Forcë, por në asnjë rast nukka njoftuar për një të tillënë Task-Forcë. Prokurorisësë Përgjithshme, përveçkërkesave me shkrim, gjith-ashtu iu bë thirrje në çdombledhje të Task-Forcës përtë marrë pjesë në to, por as-një përfaqësues i saj nukmori pjesë në asnjë ngambledhjet. Prokuroria ePërgjithshme nuk ka njof-tuar ndonjë arsye specifikepër mosmarrjen pjesë nëmbledhjet e Task-Forcës. Re-zulton se në Task-Forca tëtjera të ngritura me VKMmerr pjesë përmes një për-faqësuesi. Ndërkohë, organ-it të Prokurorisë i janë refer-uar të gjitha rastet e konstat-uara gjatë procesit të moni-torimit për të cilat ka dy-shime të arsyeshme të ekz-istencës së elementëve tëveprës penale dhe për disanga çështjet jemi vënë nëdijeni në lidhje me regjist-rimet e çështjeve penale".

Zgjedhjet, Task-Forca: Për 20 ditë, euro në nivelin më të ulët prej shumë vitesh

Pakti Rama-Basha, sira euro një ditë më pas"U përdor për shitblerjen e votave"

VLERËSIMISipas Task-Forcës,KQZ-ja ka qenë egatshme nënënshkrimin emarrëveshjes sëbashkëpunimitndërinstitucional,duke shprehurparaprakisht dhedakordësinë përdraftin që iu vu nëdispozicion ngaana e kryetarit tëTask-Forcës.

Valentina Madani

Një ditë pas marrëveshjes politike të18 majit mes kryem-

inistrit Edi Rama dhe kreuttë opozitës Lulzim Basha,euro ka pësuar një rënie tëndjeshme. Rënia e monedhëseuro është e lidhur me për-dorimin e saj në mënyrë in-formale për shitblerjen e vo-tave apo vepra të tjera penalenë fushën e zgjedhjeve".Pikërisht këtë shqetësim kaevidentuar Task-Forca, krye-suar nga zëvendëskryeminis-trja Ledina Mandija dhe engritur posaçërisht për mon-itorimin e procesit zgjedhor,duke akuzuar në mënyrë tëdrejtpërdrejtë se rënia erdhinga përdorimi i shitblerjes sëvotës. Në materialin përm-bledhës të ministrave tekni-kë për problematikën e pro-cesit zgjedhor të 25 qershoritthuhet: "Pa paragjykuarraportimet dhe analizat eDPPP, është fakt që kursi ikëmbimit i monedhës eurokundrejt asaj lek, referuarBankës së Shqipërisë, dukefilluar nga data 19.05.2017(një ditë pas marrëveshjespolitike), ka pësuar rëniedomethënëse deri në ditën eparë të punës (27.06.2017) pasdatës së zgjedhjeve, duke ar-ritur kështu nivelin më tëulët prej shumë vitesh, përtë rifilluar përsëri rivlerë-simin". Në një situatë të tillë,Task-Forca ka rekomanduar"që fenomeni i zhvlerësimitdomethënës të monedhëseuro mes datave 19.05.2017deri në 27.06.2017 të analizo-het në mënyrë të thelluardhe të koordinuar nga insti-tucione kompetente si IN-STAT, DPPP dhe Banka e Sh-qipërisë apo dhe institucionetë tjera kompetente për tëanalizuar shkaqet dhe përvlerësuar nëse kjo rënie emonedhës euro është elidhur me përdorimin e sajnë mënyrë informale përshitblerjen e votave apo ve-pra të tjera penale në fushëne zgjedhjeve". Procesi i mon-itorimit të zgjedhjeve ështëkoordinuar nga ana e Task-Forcës, e cila është konstat-uar në mbledhjen e saj tëparë në datën 5 qershor 2017,ku është sqaruar qëllimi i sajnë drejtim të monitorimit tëveprimtarisë, sjelljes apo për-dorimit të burimeve njerë-zore, financiare dhe logjis-tike të administratës sh-tetërore, gjatë procesit zgjed-hor për zgjedhjet në Kuven-din e Shqipërisë për vitin2017, referuar pikës 1, tëVKM 473/2017. Task-Forcaka zhvilluar gjashtëmbledhje deri në datën ehartimit të këtij raporti,konkretisht në datat05.06.2017, 16.06.2017,20.06.2017, 21.06.2017,23.06.2017 dhe 25.06.2017. Nëmbledhjet e Task-Forcës kapasur pjesëmarrje të rregullttë ministrave të propozuar

- Në Ministrinë e Brendshme, nga monitorimi i situatës zgjedhoredhe veprimtarisë së Policisë së Shtetit gjatë procesit zgjedhor përzgjedhjet për Kuvendin e Shqipërisë të datës 25.06.2017 janëkonstatuar një sërë problematikash, që lidhen me korrupsioninaktiv në zgjedhje si dhe me veprimet dhe mosveprimet epunonjësve të Policisë së Shtetit në shkelje të ligjit zgjedhor, ligjitpër Policinë e Shtetit dhe Kodit Penal. Nga informacioni rezultonse: Në numrin e telefonit 0694137777 të vendosur në dispoziciontë qytetarëve nga MPB kanë mbërritur rreth 484 denoncime qëlidhen me vepra të ndryshme penale. Nga 484 denoncimet emësipërme, 33 raste janë denoncime për përfshirje të punonjësvetë policisë në procesin zgjedhor si: "Shpërdorim i autoritetitpolicor" neni 332/a, "Për ndikim në mbështetje të një partiepolitike ose kandidati", "Mosushtrimit të funksionit".

- Ministria e Drejtësisë ka trajtuar 23 raste të pjesëmarrjes sëpunonjësve në fushatë elektorale, dhe pasi janë verifikuar të gjitharastet, për 11 punonjës ka marrë masë administrative tëshkarkimit, me motivacionin e pjesëmarrjes së kundërligjshme nëfushatë zgjedhore. Kryesisht, shkarkimet janë ndërmarrë ngaministri i Drejtësisë ndaj drejtorëve të ZRPP-ve në 4 raste, 1 rasttë një punonjësi të shërbimit të kontrollit të brendshëm, një rast tënjë drejtuesi të shërbimit përmbarimor dhe në gjashtë raste tëtjera të IEVP-ve. Ndërsa, nga ana e Drejtorisë së Përgjithshme tëBurgjeve janë marrë 5 masa 'pezullim nga detyra' për shkak tëpjesëmarrjes në fushatë zgjedhore në kundërshtim me ligjin.

- Nga Ministria e Shëndetësisë, janë trajtuar 20 raste nga të cilat 7punonjës, shumica e të cilëve në nivel drejtori spitali, shërbimispitalor apo qendre shëndetësore janë pezulluar nga detyra,ndërsa dy të tjerë janë larguar nga puna. Në një rast QSUT,institucion në varësi të MSH ka vendosur pezullimin e njëpunonjësi për shkak të pjesëmarrjes në fushatë. Nga ana MSHjanë marrë 7(shtatë) masa administrative për shkak të përfshirjessë personelit në fushatë zgjedhore në kundërshtim me ligjin.

- Në Ministrinë e Mirëqenies Sociale dhe Rinisë dhe nëinstitucionet e saj të varësisë janë larguar nga detyra 3 punonjës,janë pezulluar 5 punonjës dhe janë transferuar 2 punonjës, nga tëcilët 5 janë të pezulluar dhe një i larguar për shkak tëpjesëmarrjes në fushatë në kundërshtim me ligjin. Ndërkohë,gjatë fushatës elektorale, nga deklarimet e MMSR janë punësuar12 persona, nga të cilët 7 i përkasin kabinetit të ministrit dhesekretareve referuar ndryshimeve më të fundit të qeveri, ndërsapunësimet e tjera janë në Shërbimin Kombëtar të Punësimit dhenë Shërbimin Social Shtetëror.

- Ministria e Financave dhe institucionet e varësisë (konkretisht neDPT) janë larguar nga puna 2 punonjës në dhe janë pezulluar 3

nga opozita, Drejtorit të De-partamentit të Adminis-tratës Publike, Drejtorit të

Përgjithshëm të Policisë sëShtetit, Drejtorit të Paran-dalimit dhe Pastrimit të

Parave në Ministrinë e Fi-nancave, SP të Këshillit tëMinistrave, ndërkohë që në

punonjës. Numri i punësimeve në këtë Ministri 39, nga të cilët 13i përkasin aparatit të MF, ku përfshihen ndryshimet në kabinetine Ministrit si rezultat i ndryshimeve në kabinetin qeveritar. NëDPT rezulton të jenë punësuar 20 persona, por nuk jepensqarime për kushtet emergjencës që kanë diktuar këtopunësime.

- Ministria e Arsimit dhe Sportit dhe institucionet e saj të varësisëështë pezulluar nga detyra 1 (një) punonjës. Gjatë kësaj periudhejanë punësuar 11 persona, nga të cilët 8 i përkasin ndryshimevenë kabinetin e ministrit, ndërsa i përkasin punësimeve në DARVlorë, ku nuk tregohen kushtet e emergjencës për të realizuarkëto punësime.

- Ministria e Mbrojtjes dhe institucionet e varësisë së saj kanëraportuar vetëm 1 (një) rast largimi nga puna, ndërkohë që janë14 punësime të justifikuara për nevoja operacionale.

- Ministria e Bujqësisë, Zhvillimit Rural dhe Administrimit tëUjërave dhe institucionet e varësisë së saj kanë pezulluar 2punonjës dhe janë transferuar 4 punonjës. Ndërkohë janëdeklaruar 19 punësime, ku nga këto 8 janë në Qendrën eTransferimit të Teknologjive në Vlorë dhe 6 në Drejtorinë eBujqësisë Vlorë. Në asnjë rast nuk tregohen kushtet eemergjencës për realizimin e këtyre punësimeve.

- Ministria e Zhvillimit Ekonomik, Turizmit dhe Sipërmarrjes dheinstitucionet e saj të varësisë, janë raportuar vetëm 2 punonjës tëtransferuar. Ndërkohë, gjatë kësaj periudhe janë deklaruar 6persona të punësuar gjatë fushatës elektorale, ku 5 nga këtajanë emëruar pranë Drejtorisë së Përgjithshme të Meteorologjisë,ku nuk tregohen kushtet e emergjencës referuar nenit 88 të KoditZgjedhor.

- Ministria e Transporteve dhe Infrastrukturës ka deklaruar 11persona të punësuar gjatë fushatës elektorale, ku 7 nga ata ipërkasin Drejtorisë së Përgjithshme të Shërbimit të TransportitRrugor, ndërsa 4 të tjerë Nd.Kontrollit të Shërbimeve MjeteveUjore. Në asnjë rast nuk janë justifikuar kushtet e emergjencësreferuar nenit

88 të Kodit Zgjedhor.

- Ministria e Punëve të Jashtme ka raportuar 11 punësime nëaparatin e MPJ, ku nuk tregohen kushtet e emergjencës referuarnenit 88 të Kodit Zgjedhor.

- Ministria e Zhvillimit Urban ka raportuar 43 raste të punësimevegjatë fushatës elektorale, nga të cilat 20 i përkasin aparatit tëministrisë dhe 15 ALUIZNI, ku nuk tregohen kushtet eemergjencës referuar nenit 88 të Kodit Zgjedhor.

asnjë mbledhje nuk kanëmarrë pjesë ministrat e tjerë,anëtarë të Task-Forcës.

E diel 20 Gusht 20174 - POLITIKE

Raporti së shpejti do t'i dorëzohet ministrit të Sigurisë dhe Drejtësisë

Krimi, policia holandeze: Tëkthehen vizat për shqiptarët"Të ndalohen për ‘rrënjosjen në shoqërinë holandeze’" Ish-kryeministri Berisha, shkruan në "Facebook" se Sh

qipëria rrezikon që të humbasë lëvizjen e lirë në zonën"Shengen". Sipas tij, ministri i Jashtëm, Ditmir Bushatiështë thirrur në Paris, jo nga homologu i tij, por nga min-istri i Brendshëm, që sipas tij i ka dhënë ultimatum përvizat. "Kthimi i vizave, dëshmi e degradimit të të gjithastandardeve të Shqipërisë nga Noriega. Kjo kërkesë nukvjen e papritur, por e paralajmëruar disa herë pasi Sh-qipëria e Noriegës ka shkatërruar çdo standard të arri-tur nga vendi 7 vjet më parë, për të cilat u hoqën vizat.Kështu, ndër të tjera nga vetëm 430 shqiptarë që kërkuanazil politik në Gjermani në vitet 2011-2012 të marra sebashku, kjo shifër u rrit në mbi 80 mijë vetë në vitet2015-2016. Kurse në mbarë BE-në kjo shifër arrin në mbi100 mijë azilkërkues. Shqiptarët në kërkesat për azil poli-tik herë-herë dolën të parët duke lënë mbrapa edhe siri-anët. Dy muaj më parë u thirr në Paris ministri i Jash-tëm Bushati, por jo nga ministri i Jashtëm, por nga min-istri i Brendshëm. Mediat gjerësisht thanë se kjo thirrjeishte një ultimatum për vizat dhe se policë francezë uvendosen në pikat kufitare të vendit për të kontrolluarfluksin e njerëzve qe largohen nga Shqipëria. Kështu qëmund të thuhet me siguri se Edvin Kristaq Rama iu dhashqiptarëve drogën dhe po iu kthen vizat duke ndësh-kuar kështu miliona shqiptarë", shprehet z. Berisha.

Autoritetet holandezekërkojnë rivendosjene regjimit të vizave

për shtetasit shqiptarë, dukekushtëzuar kështu lëvizjen etyre në hapësirën Shengen.Pas problematikave në rritjetë kriminalitetit nga bandatshqiptare në Holandë, policiaholandeze në bashkëpunimme prokurorinë holandezekanë këshilluar qeverinë përtë rikthyer vizat për të gjithështetasit shqiptarë në zonënShengen. Këtë e konfirmonnjë memo e brendshme qëpërshkruan raportin në fjalë,i cili është nisur për këshil-lim qeverisë, ku kërkohetpikërisht rivendosja e regjim-it të vizave. Një kërkesë e tillëështë siguruar nga ABCNews. Kriminelët shqiptarënë Holandë janë fuqizuar sëtepërmi vitet e fundit, pasioperojnë kryesisht nëtrafikun e drogës, pastrim

parash dhe në trafikun e qe-nieve njerëzore. Për policinëdhe prokurorinë holandeze,mënyra më e mirë për tëluftuar këtë fenomen ështërikthimi i detyrimit për pa-jisjen me viza, në mënyrë qështetasit shqiptarë të moshyjnë më lirisht në zonënShengen dhe në Holandë.Policia e Amsterdamit ka kon-

firmuar për ABC News ekzis-tencën e këtij raporti dhe thaqë policia ka parë një fuqizimtë fortë të elementëve krimi-nalë në Holandë. Numri i tëdyshuarve për vepra penaleme kombësi shqiptare përg-jatë një viti është dyfishuar,duke shtyrë kështu kërkesënpër masa më të ashpra. Do tëjetë qeveria në Holandë ajo

që do të vendosë për një masëtë tillë, e cila deri më tani postudion raportin. Zyra e min-istrit të Brendshëm preferontë reagojë pasi ministri tëketë marrë vendimin e tij. Tëpaktën disa parti politikejanë shprehur në të kaluarënpro forcimit të masave sh-trënguese për shqiptarët dhekështu rikthimi i vizave

mund të jetë një opsion realpër Holandën. Përmes njëmemorandumi të brendshëmqeverisë i kërkohet të ndër-marrë veprime lidhur me

këtë çështje, ka thënë njëzëdhënës i policisë së Am-sterdamit, i cili ka konfir-muar memorandumin për"The Telegraap.nl".

JORIDA TABAKUPas vendimit të Holandëspër kthimin e vizave përshqiptarët, reagoi dhedeputetja demokrateJorida Tabaku, duke ecilësuar "këmbanëalarmi". Ajo tha seprocesin e liberalizimit tëvizave e konsideronte njëproces të pakthyeshëm,dhe sipas saj fakti qëkthehemi prapa, ështëvetë faji i qeverisë ‘Rama’.

1. Autoriteti shites: Albpetrol sha Patos,Rruga Fier – Patos km 7

2. Data e zhvillimit te ankandit: 22/08/2017

3. Lloji i Procedurës standarde teankandit: Procedure e hapur

4. Objekti i Shitjes: Shitje nafte brut, sasia200 000 ton

5. Afati i evadimit: 365 dite nga data enenshkrimit te kontrates

6. Përshkrim i shkurtër i objektit te shitjes:Shitje e naftes brut, sasia 200 000 ton, ne pikate levrimit CTF Marinez (Bankers/HUB Fier),Stacioni Usoje, 16/1 (ARMO) Ballsh, StacioniZharrez, Stacioni Sheqishte, Stacioni Gorisht,Stacioni Visoke, Stacioni Kuçove.

7. Vlera fillestare:

Ne kushtet FOB:Çmimi minimal fillestar per njesi eshte:

71 % e Çmimit Brent + K

Ne pikat e levrimit:Çmimi minimal fillestar per njesi eshte:

71 % e Çmimit Brent - 4 USD/bbl + K

- 71 % eshte koeficenti i cili perfaqesonkarakteristikat mesatare te naftes (peshaspecifike, aciditeti i naftes, % e squfurit).- Brent eshte çmimi ne $/bbl i Brent i Platts, ipublikuar ne Buletinin e Prokurimit Publik.- 4 USD/bbl kosto mesatare totale (magazinim,stokim, analizim produkti).- K- eshte vlera $/bbl e ofruar nga ofertuesi mbiçmimin minimal te shitjes te perllogaritur ngaformula (Ke”0).

8. Vendndodhja e naftes brut:Albpetrol sha PatosNe pikat e levrimit CTF Marinez (Bankers/HUBFier), Stacioni Usoje, 16/1 (ARMO) Ballsh,Stacioni Zharrez, Stacioni Sheqishte, StacioniGorisht, Stacioni Visoke, Stacioni Kuçove.

9. Vendi i zhvillimit te ankandit: Ministria e

Energjise dhe Industrise, Sheshi Skenderbej,Tirane, salla e mbledhjeve kati I-re.

10.Afati i fundit kohor për dorëzimin ekërkesave për pjesëmarrje: ne zyren eprotokollit te Ministrise se Energjise dheIndustrise, datë 22/08/2017, ora 11:00

11. Informacion mbi dokumentet e ankandit:Dokumentet e ankandit mund te terhiqen praneautoritetit shites me paraqitjen e nje kerkeseme shkrim ose ne faqen zyrtare te “Albpetrol”sha www.albpetrol.al dhe ne faqen eMinistrise se Energjise dhe Industrisewww.energjia.gov.al.

Dokumente me pagesë:

Po Jo x

12.Kërkesa për pjesëmarrje, dokumentetdhe informacionet e kërkuara dorëzohen ngakandidatet blerës ne kopje fizike, me posteose dorazi, perpara dates dhe ores sezhvillimit te ankandit, ne vendin e përcaktuarne dokumentet e ankandit.

NJOFTIMI I ANKANDIT

Albpetrol sh.a. NUIS J82916500U Selia Rruga Fier-Patos Km. 7 Patos / Zyra në Tiranë Bulevardi "Zhan D'Ark", Nr.3, TiranëT +3553813662 F +35534704415w www.albpetrol.al

"Si u thirr Bushati me urgjencë në Paris"Berisha: Ultimatum Shqipërisë për vizat

E diel 20 Gusht 2017 - 5SPECIALE

Deputeti i ri i PD: Krimi është në parlament, njerëzit duan të ikin si në '90

"6-7 ministra nuk e bllokonin dotmakinerinë e deformimit të votës"Tritan Shehu: PD-ja do të bëjë opozitë të fortë

Deputeti "i rikthyer" në parlament, TritanShehu thotë në një intervistë për "GazetënShqiptare" se pavarësisht pakënaqësive të

disa individëve, Partia Demokratike është ehapur dhe ka vend për të gjithë. Sipas Shehut,"ministrat teknikë" e patën të pamundur tëfrenonin deformimin e votës më 25 qershor. Tri-tan Shehu ju përgjigj pyetjeve të gazetarit dheish-diplomatit Genc Mlloja.

1 - Z. deputet, së pari, më lejoni t'ju uroj1 - Z. deputet, së pari, më lejoni t'ju uroj1 - Z. deputet, së pari, më lejoni t'ju uroj1 - Z. deputet, së pari, më lejoni t'ju uroj1 - Z. deputet, së pari, më lejoni t'ju urojpër rikthimin tuaj në parpër rikthimin tuaj në parpër rikthimin tuaj në parpër rikthimin tuaj në parpër rikthimin tuaj në parlamentin shqiptarlamentin shqiptarlamentin shqiptarlamentin shqiptarlamentin shqiptar.....Më lejoni të mësojmë diçka më shumë çfarëMë lejoni të mësojmë diçka më shumë çfarëMë lejoni të mësojmë diçka më shumë çfarëMë lejoni të mësojmë diçka më shumë çfarëMë lejoni të mësojmë diçka më shumë çfarëshkoi mirë për ju e keq për rezultatin e ulëtshkoi mirë për ju e keq për rezultatin e ulëtshkoi mirë për ju e keq për rezultatin e ulëtshkoi mirë për ju e keq për rezultatin e ulëtshkoi mirë për ju e keq për rezultatin e ulëttë 25 qershorit?të 25 qershorit?të 25 qershorit?të 25 qershorit?të 25 qershorit?

- Së pari, ju falënderoj për urimet që më bëtë dhedua ta nis këtë intervistë nga pika e dytë që ju thatë,domethënë që rezultati i 25 qershorit nuk ishte ai ipritshmi. Po, ishte rezultat larg pritshmërisë qëmund të kishim, jo se nuk arritëm të jemi max-horancë, por veçanërisht për numrat që dolën ngakëto zgjedhje. E gjitha kjo që ka ndodhur, po na bëntë mendojmë thellë për problemet e ndryshme. Unëmendoj se shkaqet lidhen me dy elementë: së pari,elemente që lidhen me PD, organizimin e saj, mestrukturat e saj, me rolin e individit deri tek anë-tari i PD-së, si baza e motorit të saj, sepse kjo partiështë bazuar tek individi i lirë, aktivist për të reali-zuar programet dhe idealet tona. Prandaj duhet tëpërqendrohemi në këto elemente të brendshme tëpartisë, që krahas forcimit të strukturave do tëforcojnë rolin e anëtarit të saj, duke bërë përpjekjetë zgjerohesh, të afrosh të tjerë dhe të jesh i pran-ishëm në të gjithë territorin e vendit.

Elementi i dytë qëndron jashtë PD-së, me atoprobleme që lidhen me deformimin e demokracisënë Shqipëri, probleme që çojnë ne deformimin evotës. Kjo ka të bëjë me disa elementë, e mbi tëgjitha, me një ambient mbytës në këtë periudhë,autokratik, ku përveç tjerash sundon krimi, dro-ga, korrupsioni me shuma dhjetëra milionëshe qëqarkulluan për të blerë votën e individit, duke për-fituar, pa dyshim, nga varfëria dhe nga një situatëe vështirë që po kalojnë qytetarët shqiptarë. Nëkëtë fushatë elektorale u duk qartë blerja e votës,deformimi i saj nga presioni, përdorimi si presionelektoral i drogës së kultivuar dhe akoma të fshe-hur nga fshatarët, që mbasi kanë u paguar haraçinnjerëzve të shtetit, tashti terrorizohen nga ata.Patjetër ishte dhe një presion i madh mbi admin-istratën, mbi qytetarët, duke krijuar një atmos-ferë mbytëse. Pra, analiza fillon nga vetë PD-ja meqellim ristrukturimin e saj, për të vazhduar meproblemet e funksionimit të demokracisë në Sh-qipëri, gjë për të cilët pati edhe një raport të vlef-shëm nga ministrat teknikë.

22222 - Ju filluat nga e ashtuquajtura "çadra e lir-- Ju filluat nga e ashtuquajtura "çadra e lir-- Ju filluat nga e ashtuquajtura "çadra e lir-- Ju filluat nga e ashtuquajtura "çadra e lir-- Ju filluat nga e ashtuquajtura "çadra e lir-isë" me thirisë" me thirisë" me thirisë" me thirisë" me thirrrrrrjen: "Rjen: "Rjen: "Rjen: "Rjen: "Reeeeepubpubpubpubpublikliklikliklike e Re e Re e Re e Re e Re", me një entu-e", me një entu-e", me një entu-e", me një entu-e", me një entu-ziazëm të paparë. Pse ndodhi "shfryrja" e saj,ziazëm të paparë. Pse ndodhi "shfryrja" e saj,ziazëm të paparë. Pse ndodhi "shfryrja" e saj,ziazëm të paparë. Pse ndodhi "shfryrja" e saj,ziazëm të paparë. Pse ndodhi "shfryrja" e saj,çfarë çoi te marrëveshja jo e qartë Rama- Basha?çfarë çoi te marrëveshja jo e qartë Rama- Basha?çfarë çoi te marrëveshja jo e qartë Rama- Basha?çfarë çoi te marrëveshja jo e qartë Rama- Basha?çfarë çoi te marrëveshja jo e qartë Rama- Basha?

- Unë kam një perceptim të ndryshëm mbi këtoelemente. Së pari, asnjë nuk duhet të fajësoj çadrënpër rezultatin negativ tonin në zgjedhje. Çadra ishtenjë opsion, për mua, mjaft pozitive, ndihmuese,gjallëruese për PD dhe transparence. Ajo luajti njërol të rëndësishëm, duke bërë të qartë para opin-ionit publik shqiptar dhe atij ndërkombëtar gjend-jen reale të Shqipërisë: drogën, sundimin e krim-it, rrezikun e shit-blerjes së votës, përdorimin eadministratës. Çadra nuk i krijoi këto, i eviden-toi. Së dyti, çadra theu terrin informativ që ekzis-tonte dhe kishte rrethuar PD-në. Pra, bëri që PD-ja të ngrejë këta probleme dhe t'i bëjë të njohura.Ajo arriti sukses, në masën më shumë se 70 përqind kërkesat iu realizuan, kjo tregon se problemetqëndronin. Por çadra nuk u kthye në atë që pris-nim, ajo nuk u kthye në një lëvizje popullore përtë sjellë përmbysje në Shqipëri, por ngeli në njësimbol shumë pozitiv.

Ju thatë që çadra çoi në një marrëveshje. Evërtetë është! Kishte dy rrugë ose nuk arrihej mar-rëveshje dhe PD-ja nuk hynte në zgjedhje, gjë qëkushdo e kupton se do të ishte një vetëvrasje, njëizolim i thellë i PD-së edhe ndërkombëtar, ose doarrihej një marrëveshje sa më e favorshme kjo,ku nuk mund të fitohej çdo gjë. Sa i përket rezul-tatit të marrëveshjes ka vend për diskutim se përshembull ata 6 apo 7 ministra me dinjitet, që tash-më kanë dhënë dorëheqjen, nuk mund të blloko-nin të gjithë atë makinë, nuk mund të ndaloninrevanshin e pushtetit për të deformuar votën, aqmë shumë që u sabotua në zbatim nga Rama. Ajo

marrëveshje ishte një përpjekje për t'u bërëpengesë ndaj revanshit të krimit dhe të autokra-cisë, pavarësisht sa e arriti qëllimin. Në të njëjtënlinjë kjo marrëveshje synon të zgjidhi dhe disaprobleme në të ardhmen, që lidhen me vazhdimine luftës për dekriminalizimin e institucioneve etë parlamentit ku ka akoma persona të inkrimin-uar. Po kështu me reformën zgjedhore, mevotimin elektronik, gjera që kërkojnë një dako-rdsi të gjerë. Mendoj se ajo marrëveshje nuk kish-te ndonjë gjë të fshehtë, ajo marrëveshje nuk kaasnjë 'shtrigë' brenda saj. Më një fjalë ishte njëmarrëveshje e realizuar midis kryetarëve të dyforcave politike kryesore. Rëndësi sot ka fakti qëPD do të bëjë një opozitë të fortëdemokratike, në funksion tëqytetarit, vlerave të integrimit.

3 - Ng3 - Ng3 - Ng3 - Ng3 - Nga ana tjetëra ana tjetëra ana tjetëra ana tjetëra ana tjetër, k, k, k, k, kemi njëemi njëemi njëemi njëemi njëgrup figurash të pakënaquragrup figurash të pakënaquragrup figurash të pakënaquragrup figurash të pakënaquragrup figurash të pakënaquratë hierartë hierartë hierartë hierartë hierarkisë së PDkisë së PDkisë së PDkisë së PDkisë së PD, që bojk, që bojk, që bojk, që bojk, që bojko-o-o-o-o-toi edhe ri ktoi edhe ri ktoi edhe ri ktoi edhe ri ktoi edhe ri konfironfironfironfironfirmimin e kry-mimin e kry-mimin e kry-mimin e kry-mimin e kry-etarit Basha. A mund të ketëetarit Basha. A mund të ketëetarit Basha. A mund të ketëetarit Basha. A mund të ketëetarit Basha. A mund të ketënjë parti të re nga ky frak-një parti të re nga ky frak-një parti të re nga ky frak-një parti të re nga ky frak-një parti të re nga ky frak-sion?sion?sion?sion?sion?

- Së pari, nuk dua tëparagjykoj kolegët e mi për ven-dimet që mund të marrin. Pordua të theksoj se PD është njëparti e hapur dhe aty të gjithë mund të shtrojnëproblemet, brenda institucioneve të saj për të arri-tur pastaj në vendime të përbashkëta. Padyshimqë unë kuptoj edhe anën emocionale që kanë shumëkolegë kur nuk janë në parlament dhe unë e kamprovuar vetë këtë. Por duhet të dominojë vullnetidhe lënë hapësira për të bashkëpunuar në vazh-dim të projektit tonë të përbashkët brenda PD-së.Unë mendoj se PD ka hapësira për të gjithë, edhepër qëndrime të ndryshme, sepse është një parti eqendrës së djathtë me nuanca brenda një programitë gjerë. Pra, pikësynimi kryesor është që jo vetëmtë qëndrojmë kaq sa jemi, por dhe të afrojmë tëtjerë. Kjo bëhet me përpjekje të përbashkëta bren-da partisë, qëndrime etike reciproke, pavarësishtje apo nuk je në parlament. Jo domosdoshmërishqenia në parlament kushtëzon të bërit politikë.

44444 - Në të gjithë këtë kontest, z. deputet, si e- Në të gjithë këtë kontest, z. deputet, si e- Në të gjithë këtë kontest, z. deputet, si e- Në të gjithë këtë kontest, z. deputet, si e- Në të gjithë këtë kontest, z. deputet, si eshikoni gjendjen e Shqipërisë, e kam fjalën nëshikoni gjendjen e Shqipërisë, e kam fjalën nëshikoni gjendjen e Shqipërisë, e kam fjalën nëshikoni gjendjen e Shqipërisë, e kam fjalën nëshikoni gjendjen e Shqipërisë, e kam fjalën nëaspektin ekonomik, social, të rendit, zjarret, mu-aspektin ekonomik, social, të rendit, zjarret, mu-aspektin ekonomik, social, të rendit, zjarret, mu-aspektin ekonomik, social, të rendit, zjarret, mu-aspektin ekonomik, social, të rendit, zjarret, mu-ngesa e ujit? Njerëzit duan të ikin si në '90-ën.ngesa e ujit? Njerëzit duan të ikin si në '90-ën.ngesa e ujit? Njerëzit duan të ikin si në '90-ën.ngesa e ujit? Njerëzit duan të ikin si në '90-ën.ngesa e ujit? Njerëzit duan të ikin si në '90-ën.

Shqipëria sot është në një ndër momentet më tëvështira të saj të periudhës që nga ardhja e demokra-

cisë. Vërtetë mund të ishim më të varfër në '92, '93,por kishte një besim dhe shpresë për të ardhmen.Fatkeqësisht në këto katër vjet të qeverisje së majtëka humbur shpresa tek e ardhmja. Një nga sim-ptomat e qarta janë qindra-mijëra azilantë që Sh-qipëria ka eksportuar tashmë në vendet evropiane,janë mbi 200.000 njerëz, të cilët kanë aplikuar përlotarinë amerikane. Pra, është një dëshirë e thellë emasive për të ikur. Në dy vjet e gjysmë Shqipërinë ekanë lënë mbi 400 mjekë. Kësisoj rrezikojmë tëmbetemi pa burime njerëzore dhe intelektuale. Epërgjegjësia është krejtësisht e qeverisjes, e cila nukka pasur projekte zhvillimi, ka shtuar varfërinë,dhe ka çuar në ekstrem arrogancën e pushtetit ndajqytetarëve. Ju patë fushatën elektorale të Z. Rama-a foli për ekonominë, "shëndetësinë falas", arsimin?Nuk tha asgjë. Përmendi vetëm simbole parahis-torike: tepsinë e kazanin. Nuk ka tallje më të mad-he se kjo! Nëse Shqipëria është kthyer në hambar-in më të madh të drogës, dhe këtë nuk e them unë,nëse kriminaliteti është shtuar në këtë mënyrë ga-lopante, patjetër përgjegjësia është e qeverisë, paaftë-sisë, e lidhjeve të forta të saj me botën e krimit. Edhemë parë ka pasur korrupsion, ka qenë i lartë dhenjë prej shkaqeve të humbjes në 2013. Por sot keminjë fenomen akoma me të rrezikshëm - kemi insti-tucione jo thjeshtë të korruptuara, por të kriminal-izuara. Sot është krimi në parlament. Kjo gjendjekërkon një përgjigje të fortë të opozitës së bashkume qytetarët, që duhet të bëhen të ndërgjegjshëmpër situatën që të reagojnë, e gjërat të ndryshojnë.Ndryshe do të shkojmë keq e mos më keq.

55555 - Shumë hamendësohet për riorganizim e- Shumë hamendësohet për riorganizim e- Shumë hamendësohet për riorganizim e- Shumë hamendësohet për riorganizim e- Shumë hamendësohet për riorganizim eskskskskskenës politikenës politikenës politikenës politikenës politike shqiptare shqiptare shqiptare shqiptare shqiptareeeee. F. F. F. F. Flitet për klitet për klitet për klitet për klitet për koalicionoalicionoalicionoalicionoalicion

PS-PDPS-PDPS-PDPS-PDPS-PD, k, k, k, k, koalicion të PD me LSIoalicion të PD me LSIoalicion të PD me LSIoalicion të PD me LSIoalicion të PD me LSInë opozitë. Ju lutem, ç' mundnë opozitë. Ju lutem, ç' mundnë opozitë. Ju lutem, ç' mundnë opozitë. Ju lutem, ç' mundnë opozitë. Ju lutem, ç' mundtë na thoni për altertë na thoni për altertë na thoni për altertë na thoni për altertë na thoni për alternananananatititititivvvvva?a?a?a?a?

- Kam folur edhe më parë mbikëto probleme. Të gjitha këtomjegullnaja kanë synim të njol-losin PD-në, ta godasin dhepastaj të kthehen në bateri topa-sh kundër z. Basha. Ne kemithënë qartësisht: PD-ja do të jetënë opozitë. Ajo do të bëjë një luftëtë vërtetë opozitare, demokra-tike, programatike, të qartë, tëashpër, pikërisht për të shkuar

te qytetari dhe për të dobësuar presionin e madhqë është mbi qytetarin. Ky do të jetë raporti ynëme pushtetin, një raport i qartë opozitar, thellë-sisht demokratik, europian dhe perëndimor. Kjodo të ndihmojë edhe në rrugën drejt integrimit, ecila është e vetmja alternativë për këtë vend.

Në opozitë do të jemi strumbullari i saj për di-mensionet që kemi, për të drejtën morale, për ro-lin dhe forcën. Por qartësisht e them se ne duhet tejemi të hapur të bashkëpunojmë kur interesat ekërkojnë, kur programet dhe idetë përputhen metë gjithë ata, që duan të bëjnë luftë opozitare të ven-dosur ndaj këtij regjimi autokratik. Kam dëgjuardhe është folur për koalicione opozitare si p.sh.me LSI. Këto janë ide, së paku, irracionale (përveçatij parazgjedhor) dhe tingëllojnë më shumë siprovokacione ndaj pozicionit të PD-së. Tjetër ësh-të bashkëpunimi opozitar.

66666 - Si e shikoni diplomacinë tonë në funksion- Si e shikoni diplomacinë tonë në funksion- Si e shikoni diplomacinë tonë në funksion- Si e shikoni diplomacinë tonë në funksion- Si e shikoni diplomacinë tonë në funksiontë integrimit, marrëdhënieve me fqinjët e metë integrimit, marrëdhënieve me fqinjët e metë integrimit, marrëdhënieve me fqinjët e metë integrimit, marrëdhënieve me fqinjët e metë integrimit, marrëdhënieve me fqinjët e megjerë?gjerë?gjerë?gjerë?gjerë?

- Së pari, dua të them se rruga e integrimit nukështë thjesht një element i politikës së jashtme, ësh-

të një proces i zhvillimit demokratik të vendit, i zh-villimit ekonomik, social, luftës kundër krimit, kor-rupsionit etj. Këto janë faktorë determinues për in-tegrimin tonë europian. Të gjithë e kemi të qartë serruga e vetme për ne është ajo drejt Europës, që fat-keqësisht për mos funksionimin e elementeve të më-sipërme është bllokuar; ne nuk kemi plotësuar stan-dardet. Këtu gabon politika e jashtme e z.Rama, qëkërkon të hedhë fajin tek të tjerët. Jemi ne që duhettë plotësojmë standardet për të qenë pjesë e BE-së.Problemin nuk duhet ta gjejmë te BE, por te vetja, sejemi larg këtyre normave, ndërsa vende të rajonitjanë më mirë e po na e kalojnë.

Në lidhje me problemet e politikës së jashtme unëmendoj dhe gjykoj se ka pasur një konfuzion totalnë këtë periudhë, edhe duke dashur të krijohen disa"novitete" sikur bota fillon sot. Nuk është kështu.Diplomacia moderne shqiptare, së paku, ka filluarqë nga lindja e demokracisë në Shqipëri. Kjo ka qenëstabël në aleancat e saj, në opsionet e saj strategjike,në pikat e referimit dhe të kërkosh sot të krijosh ar-tificialisht ndryshime thelbësore sui generis ështënjë absurditet që nuk i shërben vendit dhe rajonit.Pa dyshim që, ndërsa linjat jetësore të orientimit tonëeuropian, perëndimor, me ShBA, euroatlantike nëteori janë të pa ndryshueshme, "lëkundjet" e tjera tëshpeshta këto katër vite krijojnë konfuzion, pa be-sueshmëri, zbehin rolin tonë e ngadalësojnë edhe in-tegrimin. P.sh. z. Rama erdhi në pushtet me idenë'zero probleme' me fqinjët, absurde kjo. Sot problemetjanë më të mëdha se kurrë me ata. U shkatërruanmarrëdhëniet me Greqinë. Ato janë në nivelin më tëkeq, kur Greqia është një partner shumë i rëndë-sishëm strategjik i joni, anëtar i BE-së dhe NATO-sdhe një vend që na ka mbështetur fort në rrugën eintegrimit e demokracisë. Marrëdhëniet me Maqe-doninë janë në pika shumë të vështira, ku influen-cojnë edhe aventurizmat tona. Ndaj Kosovës luhetshpeshherë me një paternalizëm dëmtues, duke har-ruar që ne jemi dy vende sovrane, që u duhen politi-ka e programe bashkëpunuese të ngushta. E njëjtagjë mund të thuhet edhe me tej, duke u tentuar tëzëvendësohen disa pole solide tonat në marrëdhëni-et ndërkombëtare e rajonale me pole të tjera artifi-ciale në rajon, p.sh. duke kërkuar t'i jepen role mëshumë se sa duhet vendeve si për shembull, Serbia.Padyshim me atë kemi pasur e duhen marrëdhënienormale, por deri në një farë niveli e të kondicionu-ara. Këto nuk duhen ngatërruar me disa barsoleta ebatuta. Edhe marrëdhëniet me Italinë megjithëse fat-mirësisht ngelin shumë të ngushta, praktikisht nukjanë në nivelet e duhura. Këto kërkohet të personal-izohen e të kthehen në selfije. Pra, nuk kanë qenë nëlartësinë e duhur, qoftë si marrëdhënie instituciona-le, ekonomike, në investime, në koordinim të hapavetona, të domosdoshme këto për ne në lidhje me Ital-inë, si porta jonë kryesore e integrimit, si aleati ynëstrategjik, si avokati në Bruksel e me gjerë dhe sipartner thelbësor për zhvillimin tonë në përgjithësi.Pra, mendoj se duhet të korrigjojmë marrëdhëniettona të politikës së jashtme e rajonale edhe për t'urikthyer në marrëdhënie mjaft të mira me fqinjët,për të zgjidhur problemet, këtu dua të nënvizoj atome Greqinë, pikërisht për të rivendosur kështu ro-lin tonë shumë të rëndësishëm pozitiv, por tashmë tëdobësuar në rajon. Kjo kërkon seriozitet, vizion epunë të organizuar edhe për të mos u përsëritur dësh-timi i Samitit të Triestes, ku ne nuk morëm asnjëprojekt, asnjë program, asnjë qindarkë, ndërsa ven-det e tjera të rajonit morën miliarda, sepse ata kish-in shkuar më programe të studiuara e konkrete.

APLIKANTETNjë nga simptomat eqarta janë qindra-mijëra azilantë qëShqipëria kaeksportuar tashmë nëvendet evropiane, janëmbi 200.000 njerëz, tëcilët kanë aplikuar përlotarinë amerikane.

Permbaruesi Gjyqesor Rrok Deda me adrese Rruga Sulejman Delvina Ndertesa51, Hyrja 9, App. Nr. 1,prane Hotel "Diplomat" Tirane, njofton shpalljen e ankandit tëpare per aksionet e shoqërisë “ENARVI” shpk vetëm 12.85% e aksioneve të vilat janënë pronësi të z. Enea Troka me çmim të shitjes në anaknd në vlerën 16.971.200(gjashtëmbëdhjetë milion e nëntëqindeshtatëdhjetenjë mijë e dyqind) lekë. Personat einteresuar per te marre pjese ne ankand , duhet te paguajne 10% te vleres nellogarinë me nr. 0000 360 171 ne emer te Rrok G. Deda PF ne banken Raiffeisen

SHPALLJE E ANKANDIT TË PARË Shoqëria përmbarimore “AFA-2010” sh.p.kshpall ankandin për shitjen e pasurisë së paluajtshme:

Pasurisë me Nr.21/42 e llojit truall, e ndodhur në Z.K 8543, Gjirokastër, mesip. totale 450 m 2, në pronësi të L. Gega .Çmimi fillestar në ankand është 1, 134,000 Lekë.Ankandi zhvillohet nëdatë 04.09.2017, ditën e Hënë ora 15.30 në ambjentet e ShoqërisëPërmbarimore “AFA-2010” sh.p.k në adresën Rruga “Sulejman Delvina”,Nd.51, H.9Ap.1, Tiranë.Për më shumë info kontakto në Nr. Tel:044503458 ose adresën eE-mali shoqeriapermbarimoreafa2010@gmail.com

Shoqëria përmbarimore “AFA-2010” sh.p.kshpall Ankandin për shitjen e pasurisë së paluajtshme:

Pasuria me Nr.14/39 e llojit truall+ndërtesë me sip.totale115 m2, ku ndërtese95 m2, ndodhur në ZK. Nr. 8503, lagjia “Kushtrimi”, Berat, në pronësi tëBledar Xhemal Shtembari. Çmimi fillestar në ankandin e dytë është 1,644,797Lekë.Ankandi zhvillohet në datë 04.09.2017, ditën e Hënë ora 15.30 në ambjentete Shoqërisë Përmbarimore “AFA-2010” sh.p.k në adresën Rruga“S.Delvina”, Nd.51, H.9, Ap.1, Tiranë. Për më shumë info. kontakto nëTel:044503458 ose E-mali shoqeriapermbarimoreafa2010@gmail.com

E diel 20 Gusht 20176 - RRETHE

Po pushonin anës rrugës, agresorët u morën paratë e telefonat

Erdhën për turizëm, grabitet çifti austriak

"Ngec" policia, ende asnjë person i arrestuar në lidhje me 2 ngjarjet

Vlorë, sulmohet sërish shefi iKufirit në Triport, Sadik Ceka4 ditë pasi e rrahën barbarisht, i djegin makinën

Kapet duke hipurnë traget, shqiptari ikërkuar për vjedhje

ITITITITITALI ALI ALI ALI ALI - Një 24-vjeçarshqiptar është vënë nëpranga nga policia ital-iane teksa po tentonte tëhipte në traget për t'ukthyer në Shqipëri. Sipas"Bari Today", shqiptariishte pjesëtar i bandës sëgrabitësve të shkatërruarrreth një javë më parë.Bëhet fjalë për të riunBledar Muçaj, i cili nukkishte një banesë fikse nëItali. Pas arrestimit, 24-vjeçari u dërgua në bur-gun e Barit. Emri i të riutshqiptar ishte në listënme 9 emra të personavetë shpallur në kërkim passhkatërrimit të bandësqë ekzekutonte plaçkitjedhe grabitje në Bari e nëqytete të tjera. Gjatëmuajve të fundit, policiae vendit fqinj ka arrestu-ar disa shqiptarë të përf-shirë në vjedhje e gra-bitje në qytete të ndry-shme të Italisë.

PUKË PUKË PUKË PUKË PUKË - Dy turistë aus-triakë janë grabitur në fs-hatin Fierzë nga personaende të paidentifikuar.Mësohet se 54-vjeçarja meinicialet E.T. dhe bash-këshorti i saj 61-vjeçar meiniciale K.T. ishin dukepushuar në anë të rrugës,kur dy persona u kanë mar-

rë me dhunë një shumë prej700 eurosh dhe telefonat ce-lularë. Pas denoncimit tëbërë nga dy turistët, policia kanisur hetimet për identi-fikimin dhe vënien në pran-ga të agresorëve. Ndërkaq,policia e Pukës bëri me dije se"më datë 19.08.2017, jemi njof-tuar nga salla operative e Ko-

misariatit Policisë Tropojë, senë orën 08:30 të datës19.08.2017, janë paraqitur dyshtetas të huaj, E.T., 54 vjeçedhe bashkëshorti K.T., 61vjeç, banues në Vjenë, Aus-tri, për të bërë kallëzim". Paskryerjes së veprimeve para-prake hetimore, ka rezultuarse në fshatin Fierzë, Njësia

Administrative Fierzë, Bash-kia Fushë Arrëz, më datë18.08.2017, rreth orës 23:30,këta shtetas kanë qenë dukepushuar në anë të rrugës au-tomobilistike kur dy shtetastë paidentifikuar u kanëmarrë me dhunë një sasiparash prej 700 eurosh dhenjë telefon celular. Men-

jëherë janë nisur orcat eKomisariatit të PolicisëTropojë dhe grupi hetimori Komisariatit të PolicisëPukë për sqarimin e rre-thanave të ngjarjes. Blutëkanë ngritur pika të shum-ta kontrolli për identi-fikimin dhe kapjen e au-torëve të krimit.

VLORËVLORËVLORËVLORËVLORË

Shefi i Stacionit të PikësKufitare në Triport tëVlorës, Sadik Ceka, i

cili u dhunua barbarisht memjete të forta pak ditë mëparë, ka marrë një tjetërparalajmërim ditën edjeshme. Persona ende tëpaidentifikuar i kanë vënëzjarrin makinës së tij, e cilaishte parkuar poshtë pallatitku jeton. Burime zyrtarenga Drejtoria e Policisë sëQarkut të Vlorës bënë medije se ngjarja ka ndodhurrreth orës 03:40 të ditës sëdjeshme, në lagjen "Pavarë-sia". 49-vjeçari Ceka, sapo kaparë se automjeti i tij tip"Skoda" me targa AA 391 HYishte përfshirë nga flakët, kasinjalizuar blutë e qytetitbregdetar, të cilët kanë sh-kuar menjëherë në vendng-jarje dhe kanë nisur he-timet. Pas kryerjes së vepri-meve hetimore paraprake,policia pohoi se bëhet fjalëpër zjarrvënie të qëllim-shme. Kjo për faktin se mak-ina është djegur tërësisht nëpjesën e përparme. Ndonëseky është sulmi i dytë bren-da pak ditëve ndaj shefit tëKufirit, ende nuk ka asnjë tëdyshuar. Vetë Sadik Ceka,

ashtu si në rastin e parë, nukka dashur të prononcohetpër mediat, por ka shtuar seka besim që policia do tazbardhë ngjarjen. Ai vijon tëdeklarojë se nuk ka konflikteme persona të tretë, ndonëseka dyshime të forta se edheky paralajmërim i dytë ibëhet për shkak të detyrës.

Sulmi i parë ndaj 49-vjeçaritu shënua në orët e para tëmëngjesit të së mërkurës.Shefi i Stacionit të PikësKufitare në Triport të Vlorësishte duke u kthyer nëbanesën e tij (nuk ishte meshërbim në atë moment),kur tre persona ende të paid-entifikuar i zunë pritë afër

banesës së tij dhe e goditënme mjete të forta. Ceka për-fundoi në spitalin rajonal tëVlorës, ku iu dha ndihma eparë mjekësore. Sipasmjekëve, i plagosuri kishtemarrë pesë plagë në pjesëne kokës dhe në trup. Pas sul-mit, policia shoqëroi dhemori në pyetje pesë persona,

por ende nuk është bërë emundur zbardhja e kësaj ng-jarjeje dhe rënia në gjurmëte autorëve. Hetimet janëpërqendruar në pistat që lid-hen me detyrën e SadikCekës, por edhe te ndonjëkonflikt i mundshëm që aimund të ketë pasur kohët efundit me persona të caktuar.

Makina e djegur ditën e djeshmeShefi i Kufirit në Triport, Sadik Ceka

United Nations Development Programme

VACANCY ANNOUNCEMENT

The UNDP office in Albania is looking for a qualified candidate who could fill the following vacancy.

Job ID: 11684

Post Title: National Environmental Technical ExpertProject title: Improving coverage and management effectiveness of marine and

coastal protected areas, Phase IIDuty station: Tirana, AlbaniaDuration of Assignment: 1 year with possibility of extensionType of Contract: Service Contract (SC)Educational Background: Master Degree in Natural sciences,Work Experience: 10 years’ experience in environmental field with at least 7 years of

working experience in protected areas and marine protected areas

Language Requirements: Good working knowledge of English and Albanian is essential.

Deadline for Application: 31/08/2017Job Description: Available at UNDP site:

http://www.al.undp.org/content/albania/en/home/operations/jobs/

Interested and qualified candidates are requested to submit their application online only (available at http://www.al.undp.org/content/albania/en/home/operations/jobs/). Incomplete applications will not be consid-ered. Only short-listed candidates will be notified.

United Nations Development Programme

VACANCY ANNOUNCEMENT

The UNDP office in Albania is looking for a qualified candidate who could fill the following vacancy.

Job ID: 11682

Post Title: Local Field CoordinatorProject title: Improving coverage and management effectiveness of marine and

coastal protected areas, Phase IIDuty station: Vlora, AlbaniaDuration of Assignment: 1 year with possibility of extensionType of Contract: Service Contract (SC)Educational Background: Master Degree in Social sciences and equivalentWork Experience: At least 5 (five) years professional experience in coordination at

local level with focus on local institutions and local authoritiesLanguage Requirements: Good working knowledge of English and Albanian is essential.

Deadline for Application: 31/08/2017Job Description: Available at UNDP site:

http://www.al.undp.org/content/albania/en/home/operations/jobs/

Interested and qualified candidates are requested to submit their application online only(available at http://www.al.undp.org/content/albania/en/home/operations/jobs/). Incompleteapplications will not be considered. Only short-listed candidates will be notified.

E diel 20 Gusht 2017 - 7AKTUALITET

Familjarët e Arvis Muçës: Ishim në ankth, djali do të martohet më 27 gusht

U arrestua për drogën nëKavajë, lirohet 24-vjeçariProkuroria e Krimeve të Rënda: Nuk kemi prova LUSHNJË LUSHNJË LUSHNJË LUSHNJË LUSHNJË - Një ditë pas ngjarjes së rëndë të

ndodhur në fshatin Plug të Lushnjës, ku 55-vjeçariTajar Kazanxhi masakroi me sqepar bashkëshorten etij, policia ka zbardhur detaje të reja në lidhje mekrimin në familje që tronditi banorët e zonës. Sipasbluve, ngjarja ka marrë shkas për motive xhelozie dhekonfliktet e vazhdueshme. Burime pranë grupit heti-mor pohuan se Natasha Kazanxhi ishte bashkëshort-ja e dytë e 55-vjeçarit dhe kishin rreth një vit që ishinmartuar. Ata vinin nga martesa të mëparshme, nga tëcilat kanë edhe fëmijë. Ndërkohë që marrëdhëniet etyre nuk ishin aspak të mira. Mësohet se të premtenata kanë shkuar në banesën e vajzës së Natashës nëfshatin Pulg, për disa riparime, ndërsa kanë nisur tëdebatojnë. Tajari e ka akuzuar gruan e tij 51-vjeçarese e tradhtonte, ndërsa kishte konsumuar dhe alkool.Në gjaknxehtësi e sipër, 55-vjeçari e ka goditur të sho-qen disa herë me sqepar në kokë, duke e plagosurrëndë. I tronditur, autori i krimit njoftoi vetë policinë,e cila mbërriti shpejt në vendin e ngjarjes dhe e vurinë pranga. Ndërkaq, e plagosura u dërgua urgjentishtnë spitalin e Lushnjës, ku humbi jetën disa orë mëpas për shkak të plagëve të marra. Nga ana tjetër, ban-orët e fshatit Plug dje pohuan se nuk kishin dëgjuarasgjë nga sherri i tyre. Ata thanë se çifti shkonte rrallënë Plug, pasi nuk kishin një shtëpi të tyren në këtëfshat. Trupi i viktimës, ende ndodhet në morgun e Spi-talit të Lushnjës, pasi asnjë nga të afërmit nuk ështëparaqitur, ndërsa dy fëmijët e saj (vajzat) ndodhen nëemigrim. Pritet që sot, Tajar Kazanxhi të dalë përparaGjykatës së Krimeve të Rënda në Tiranë, ku do t'i ko-munikohet masa e sigurisë.

Vrau gruan me sqepar, 55-vjeçariKazanxhi dyshonte se e tradhtonte

Vodhën kasafortën e hotelit,gjykata lë në burg 2 të akuzuarit

TIRANË TIRANË TIRANË TIRANË TIRANË - Gjykata e Tiranës dje vendosi masën e sig-urisë "Arrest me burg" ndaj shtetasve Eduart Ngota eZenel Dama, të cilët u arrestuan për vjedhjen e njëkasaforte me bizhuteri me vlerë të konsiderueshme nënjë hotel në "Rrugën e Dibrës". Në seancën e djeshmegjyqësore, përfaqësuesi i akuzës kërkoi lënien në qelitë dy personave në fjalë. Në lidhje me këtë ngjarje ësh-të shpallur në kërkim dhe Rajmonda Bruçi, motra eEduart Ngotës, e cila punonte si pastruese në hotel.Sipas policisë, Bruçi ka informuar të vëllain dheshokun e tij, për vendndodhjen e kasafortës me ora tështrenjta dhe 9500 euro.

TIRANËTIRANËTIRANËTIRANËTIRANË

Prokuroria e Krimevetë Rënda ka tërhequrkërkesën për masën e

sigurisë "Arrest me burg"ndaj 24-vjeçarit Arvis Muça,i cili u prangos një muaj mëparë si i përfshirë në trafikune 1.3 tonëve drogë në Kavajë.Këtë tërheqje organi i akuzëse argumenton me mungesëne provave që vërtetojnëakuzën ndaj të riut. Kështuqë, nga dje, Muça do të heto-het në gjendje të lirë. Madjefamiljarët e tij pohuan segjatë kësaj kohe ishin nëankth, pasi ai do të martohetmë 27 gusht. Më herët (pasarrestimit për një sasi të kon-siderueshme kanabisi që ugjet dhe u sekuestrua më 17korrik të këtij viti në një mak-inë fuoristradë), Arvis Muçaka deklaruar në sallën e gjy-qit se ishte i pafajshëm dhe

se po e merrnin në qafë, pasipriste të martohej. Tregtari imakinave u shpreh se mjetinku u gjet droga ia kishte shi-tur shtetasit Ergest Sina, pornuk ka ndërruar pronësinë esaj. Ai madje ka thënë se Sinai kishte edhe 350 euro borxhpër blerjen e mjetit. Në fundtë seancës së djeshme gjyqë-sore, avokati i Muçës, SaimirVishaj ka komentuar në

lidhje me lirimin e klientit tëtij. Sipas Vishajt, gjykata nukduhet të rendë pas arrestitme burg duke shkaktuaredhe pasoja sociale, por tëpërdorë garancinë pasurorepër raste të tilla. Arvis Muçau arrestua në kuadër të op-eracionit "Piloti", ndërsa nëdosjen e prokurorisë thuhetse, pas arrestimit të tre per-sonave që u kapën në 2 mjete

me 1 ton e 350 kg kanabis,"Prokuroria për Krime tëRënda urdhëroi ndaliminedhe të shtetasve: AristotelKasaj dhe Arvis Muçaj. Këtady shtetas rezultojnë të kenëlidhje me pronësinë e mjetittip fuoristradë, në të cilën ugjend rreth 350 kg lëndënarkotike. Në deklarimet etyre, ata kanë mohuar të jenëpërfshirë në veprimtarinë etrafikimit të drogës. Gjithse-si, ata kanë dhënë dëshmimbi tjetërsimin e pronësisësë mjetit, të cilat duhen veri-fikuar. Në bazë të këtyre ele-mentëve, por edhe të tjera tëdhëna, të cilat përbëjnësekret hetimor, Prokuroriapër Krime të Rënda dyshonse këta persona, në bash-këpunim me të tjerë, janëpërfshirë në veprimtarinëkriminale të "Trafikut tëlëndëve narkotike". VetëMuça i kërkoi gjykatës të bëjëçdo hetim, duke deklaruar seai nuk është i përfshirë nëtrafik droge dhe lirimin evlerësoi si një dhuratë qëdrejtësia i bëri atij përdasmën.

1.3 drogë e sekuestruar para një muaji në KavajëAvokati Saimir Vishaj dje në gjykatë

Banesa ku ndodhi vrasja

SHOQËRIA PËRMBARUESE PRIVATE “E.P.S.A”SHPK NJOFTON SHPALLJEN E ANKANDIT PER:

1- Njesi me sip. 50 m², Numri Pasurise: 3/241-N2, vol.18, faqe.76, e ndodhur Rruga “N. Lena”, Tirane. Kjopasuri eshte e hipotekuar në favor te Banka Intesa SanPaolo Shqiperi sha. Çmimi me të cilin fillon ankandiështë 134.400 Euro.

2- Njesi me sip. 310 m²., Numri Pasurise: 3/241-N1, vol.18, faqe.75, e ndodhur Rruga “N. Lena”, Tirane. Kjopasuri eshte e hipotekuar në favor te Banka Intesa SanPaolo Shqiperi sha. Çmimi me të cilin fillon ankandiështë 834.356 Euro.

3- Njesi me sip. 364.7 m², Numri Pasurise: 3/241-N3, vol.18, faqe.77, e ndodhur ne Rruga “N. Lena”, Tirane.Kjo pasuri eshte e hipotekuar në favor te Banka Intesa SanPaolo Shqiperi sha. Çmimi me të cilin fillonankandi është 919.044 Euro.

4- Apartament me sip. 402.9 m², Numri Pasurise 3/241+1-1, , Volum.18, Faqe.78 , e ndodhur Rruga “N. Lena”,Tirane. Kjo pasuri eshte e hipotekuar në favor te Banka Intesa SanPaolo Shqiperi sha. Çmimi me të cilinfillon ankandi është 812.247 Euro .

5- Apartament dublex, me sip. 449.6 m², Numri Pasurise 3/241+1-25, Volum.18, Faqe.211, e ndodhur neRruga “N. Lena”, Tirane. Kjo pasuri eshte e hipotekuar në favor te Banka Intesa SanPaolo Shqiperi sha.Çmimi me të cilin fillon ankandi është 377.664 Euro.

6- Garazh Nr.1 me sip. 520 m², Numri Pasurise: 3/241-G1, vol.18, faqe.72 e ndodhur ne Rruga “N. Lena”,Tirane. Kjo pasuri eshte e hipotekuar në favor te Banka Intesa SanPaolo Shqiperi sha. Çmimi me të cilinfillon ankandi është 495.040 Euro.

7- Garazh N.2 me sip. 50 m², Numri Pasurise: 3/241-G2, vol.18, faqe.73 e ndodhur ne Rruga “N. Lena”, Tirane.Kjo pasuri eshte e hipotekuar në favor te Banka Intesa SanPaolo Shqiperi sha. Çmimi me të cilin fillonankandi është 47.600 Euro.

8- Garazh N.3 me sip. 570 m², Numri Pasurise: 3/241-G3, vol.18, faqe.74, e ndodhur ne Rruga “N. Lena”,Tirane. Kjo pasuri eshte e hipotekuar në favor te Banka Intesa SanPaolo Shqiperi sha. Çmimi me të cilinfillon ankandi është 542.640 Euro.

9- Apartament me sip. 147 m², Numri Pasurise 3/40+1-16, , Volum.42, Faqe.56, i ndodhur ne Tirane. Kjopasuri eshte e hipotekuar në favor te Banka Intesa SanPaolo Shqiperi sha. Çmimi me të cilin fillon ankandiështë 164.640 Euro.

Ankandi per te gjitha pasurite e sipërcituara do te zhvillohet ne date 04.09.2017 ne oren 16.00 ne ambientet eshoqerise EPSA shpk te ndodhur ne Rr “Ismail Qemali”, Pall Fratari, K.6, Tirane.Per cdo informacion kontaktoni ne tel. 04 2262711 ose ne www.epsa.al

E diel 20 Gusht 20178 - EKONOMI

Ministria e Financaveka publikuar listëne kategorisë joparë-

sore në radhët e ish-tëpërndjekurve politikë qëmund të trajtohen me dëm-shpërblim, por që sipas këtijdikasteri duhet të sjellin do-kumentet e nevojshme.Bëhet fjalë për listën e kate-gorisë joparësore, përtrashëgimtarët, rreth 1000përfitues, të cilët do të mar-rin dëmshpërblim, por mëparë duhet të plotësojnëdosjen me dokumente."Gazeta Shqiptare" publikonlistën e plotë së bashku meanalizën e dokumentacionitpër çdo dosje. Dokumentetpër trajtimin me dëmshpër-blim pas shqyrtimit të juris-tit, duhet të dorëzohen bren-da 6 shtatorit.

Drejtoria e Pagesave, dokumentet duhet të dorëzohen brenda 6 shtatorit

Ish-të përndjekurit, 1000 trashëgimtarëtqë përfitojnë këstin e dytë të dëmshpërblimitMinistria e Financave: Fëmijët dhe nipërit e ish-të dënuarve të plotësojnë dosjet

Ornela Manjani

DOKUMENTETTë gjithë trashëgimtarët

e ish-të dënuarve duhet tësigurohen pranë bankës nëtë cilën kanë hapur llogarinëqë llogaria e tyre është ak-tive. Në rast se llogaria nukështë aktive, shuma e dëm-shpërblimit kthehet mbrap-sht në buxhet, duke sjellëvonesa dhe ndërlikime tëpanevojshme. Kur kemi

ndryshim të identitetit,emër/mbiemër, apo në ras-tet kur në certifikatë ndrys-hon emri ose mbiemri, qoftëedhe me një germë të vetmenë krahasim me dëshminë etrashëgimisë apo prokurës,kartës së identitetit dhe çdodokumenti tjetër tënevojshëm, duhet medoemosqë në të gjitha dokumentetemrat të jenë të njëjtë me atë

që është shkruar në certi-fikatën e lëshuar nga gjend-ja civile. Në rast se ka tran-skriptime të gabuara gjatëkohës nga një certifikatë enjë periudhe të caktuar,atëherë këto ndryshime du-het të pasqyrohen brenda for-matit të certifikatës apo edhetë një vërtetimi të veçantë tëlëshuar nga zyra e gjendjescivile. Ligji parashikon edhe

rastet e ekzekutimeve pagjyq. "Në rastet e ekzekuti-meve kapitale pa gjyq, ështëi domosdoshëm një vendimfakti gjykate që vërteton vde-kjen, plus një certifikatë neg-ative të lëshuar nga zyra eGjendjes Civile. Në rastet kur,për arsye të njohura, nëgjendjen civile nuk ekzis-tojnë dokumente të peri-udhës përkatëse dhe ky fakt

vërtetohet nga GjendjaCivile, i interesuari është idetyruar të bëjë një gjyq fak-ti, të cilin, edhe në këtë rastsi në pikën më lart, duhet tashoqërojë me një certifikatënegative", thuhet nënjoftimin që Ministria e Fi-nancave bën për të sqaruartrashëgimtarët e ish-të dënu-arve që nuk kanë marrëende dëmshpërblimin.

NR.

DOSJESEMER MBIEMER VKM NR. Emer ATESIA MBIEMER DATELINDJA

VENDLIN

DJAEMERI ATESIA MBIEMRI

DATELIN

DJAVENDLINDJA

9826 Nikoll Mernaci 230

Dielle Nikoll Rakaj

Marie (bardha) Nikoll Nonaje

Mark Nikoll Mercani

Dosje e Kuqe  per kest te Dyte shqyrtuar ne daten 31.05.2017

Nikoll e trashegojne Dielle, Marie dhe Mark.

Dielle ka prokure per Marie dhe Mark por  Dieles i mungon certifikata personale per te terhequr leket per vete dhe per Marie dhe Mark.

Gjithashtu edhe  Mark duhet te sjelli certifikaten personale pasi ne prokure nuk eshte .

 

Dielle dhe Mark nuk do paguhen pasi e kane marre kestin e dyte

Marie do paguhet per kestin e pare vetem pasi dielle qe ka prokure per Marije te sjelli certifikaten personale

KOPJE TE

LETER

NJOFTIM

NUMER

PERSONA

L

LLOGARI

BANKARE

CERTIFI‐

KATE

VDEKJE

CERTIFI‐

KATE E

TRUNGUT

FAMILJAR

DESHMI

TRASHGI‐

MIE

PRO‐

KURE

V V V

X V V

V P

X duhet certifikate personale ka sjelle certifikate Lindj P

NR.

DOSJESEMER MBIEMER VKM NR. Emer ATESIA MBIEMER DATELINDJA

VENDLIN

DJAEMERI ATESIA MBIEMRI

DATELIN

DJAVENDLINDJA

14338 Maksud Kurti 230

Hajdar Kurti

Sadete Hajdar Shima  (Kurti)

Hume Muharremi

Dosje e kuqe per kest te dyte shqyrtuar ne daten 31.05.2017.

Maksud e trashegojne prindrit Hajdar dhe Hume.

Hajdar e trashegon Sadete

Dosja ngelet e kuqe  pasi Hume nuk rezulton  ne Certifikaten e trungut familjare.

Hume nuk do paguhet pasi e ka marre kestin e dyte,

Sadete do marri kestin e pare vetem pasi te kemi certifikate trungu familjare te Humes.

KOPJE TE

LETER

NJOFTIM

NUMER

PERSONA

L

LLOGARI

BANKARE

CERTIFI‐

KATE

VDEKJE

CERTIFI‐

KATE E

TRUNGUT

FAMILJAR

DESHMI

TRASHGI‐

MIE

PRO‐

KURE

V X V

V V V

V V

V V

NR.

DOSJESEMER MBIEMER VKM NR. Emer ATESIA MBIEMER DATELINDJA

VENDLIN

DJAEMERI ATESIA MBIEMRI

DATELIN

DJAVENDLINDJA

16358 Dan Ademaj 297

Athina Koco Ademaj

Petrit Dan Ademaj

Manushaqe Dan Kurmarku (Ademaj)

Liljana Dan Bajram (Ademaj)

Ramazan Dan Ademaj

Kastriot Dan Ademaj

Valbona Dan Ymeraj (Ademaj)

Dosje e kuqe per kest te shqyrtuar ne daten  31.05.2017.

Dan e trashegojne  Athina (bashkeshortja) dhe femijet  Petrit, Manushaqe, Liljana, Ramazan, Kastriot dhe Valbona.

Athina  e trashegojne  Petrit, Manushaqe, Liljana, Ramazan, Kastriot dhe Valbona.

Te gjithe trashegimtaret e Dan nuk do paguhen pasi mungon certifikata e trungut familjare te dan  me Athina dhe femijet (duhet origjinale dhe jo fotokopje e noterizuar)

Gjithashtu duhet Certifikate trungu familjare te Athina dhe Deshmia e trashegimise se Athiase, mungon gjithashtu edhe nr. I llogarise bankare per Ramazan.

Dosja do paguhet per kest te dyte vetem pasi te plotesohet i gjith dokumentacioni ligjor i siperpermendur

KOPJE TE

LETER

NJOFTIM

NUMER

PERSONA

L

LLOGARI

BANKARE

CERTIFI‐

KATE

VDEKJE

CERTIFI‐

KATE E

TRUNGUT

FAMILJAR

DESHMI

TRASHGI‐

MIE

PRO‐

KURE

V X V

V X X

V V

V V

V V

V X

V V

V V

(V(V(V(V(Vijon ngijon ngijon ngijon ngijon nga na na na na numri i djeshëmumri i djeshëmumri i djeshëmumri i djeshëmumri i djeshëm

E diel 20 Gusht 2017 - 9EKONOMI

NR.

DOSJESEMER MBIEMER VKM NR. Emer ATESIA MBIEMER DATELINDJA

VENDLIN

DJAEMERI ATESIA MBIEMRI

DATELIN

DJAVENDLINDJA

18572 Vangjel Goxhoman 297

Kole Vangjel Goxhomani

Edvan Kole Goxhomani

Gresa Kole Goxhomani

Suela Kole Mitiu

Kondita Vangjel Ekonomi

Dosje e Kuqe per kest te dyte , shqyrtuar ne daten 31.05.2017

Vangjel e trashegojne femijet Kole dhe Kondita.

Kole e trashegojne Edvan, Gresa dhe Suela.

Te gjithe trashegimtaret e Vangjel nuk do  paguhen deri sa te kemi certifikatat e trugut familjare te Vangjel me Kole dhe Kondita  dhe  te Kole me Edvan, Gresa dhe Suela.

Edvan dhe Kondita nuk paguhen pasi e kane marre kestin e dyte.

Gresa dhe Suela do paguhen per kestin e pare vetem pasi te kemi kemi certifikatat e trugut familjare te Vangjel me Kole dhe Kondita dhe te Kole me Edvan, Gresa dhe Suela.

KOPJE TE

LETER

NJOFTIM

NUMER

PERSONA

L

LLOGARI

BANKARE

CERTIFI‐

KATE

VDEKJE

CERTIFI‐

KATE E

TRUNGUT

FAMILJAR

DESHMI

TRASHGI‐

MIE

PRO‐

KURE

V X V

V X V

V V

V V

V V

V V

NR.

DOSJESEMER MBIEMER VKM NR. Emer ATESIA MBIEMER DATELINDJA

VENDLIN

DJAEMERI ATESIA MBIEMRI

DATELIN

DJAVENDLINDJA

1022 Sadik Kaçi 297

Ane Sadik Cili

Bukuri Sadik Hoxha

Arben Ali Hoxha

DallendyshAli Cepa

Fatmire Ali Kuqi

Ramize Ali Cullhaj

Salihe Ali Hysenbelliu

Vullnete Ali Huqi

Zija Ali Hoxha

Drita Sadik Kaçi

Mehmet Sadik Kaçi

Astrit Mehmet Kaçi

Irma Mehmet Skenderi

Sadik Mehmet Kaçi

Myftar Sadik Kaçi

Bledar Myftar Kaçi

Alida Myftar Rrethi  (Kaçi)

Durim Myftar Kaçi

Zamira Myftar Kasa  (Kaçi)

Elena Myftar Kaçi

Dosje e Pjesshme per kest te dyte, shqyrtuar ne daten 01.06.2017.

Sadik e trashegojne Ane, Bukuri, Drita, Mehmet dhe Myftar.

Bukuri e trashegojne Arben, Dallendyshe, Fatmire, Ramize, Salihe, Vullnete dhe Zija.         Zija merr pjesen e vete dhe ka prokure per Arben, Dallendyshe, Fatmire, Ramize, Salihe, Vullnete 

Arben, Dallendyshe, Fatmire, Ramize, Salihe, Vullnete dhe Zija nuk do paguhen deri sa te kemi Certifikaten e trungut familjare te Bukuri me femijet.

Mehmet e trashegojne  Astrit, Irma dhe Sadik,     Irma merr pjesen e saje dhe ka prokure per Astrit dhe Sadik.

Astrit, Irma dhe Sadik nuk do paguhen deri sa te kemi certifikaten e trungut familjare te Mehmet me femijet.

Myftar e trashegojne Bledar Alida, Durim, Zamira dhe Elena.       Durim ka vdekur dhe pjesa e tij ndahet midis Bledar, Alida, Zamira dhe Elena,   Bledar merr pjesen e tij dhe ka prokure per Alida dhe Zamira,

Elena nuk paguhet deri sa te kemi certifikaten personale dhe vertetim te nr. te llogarise bankare

Te gjithe trashegimtaret nuk do paguhen pasi e kane marre kestin e dyte pervec Bledar Alida, Durim, Zamira dhe Elena, Keta trashegimtare do paguhen per kestin e pare pervec Elenes qe i mungon do

KOPJE TE

LETER

NJOFTIM

NUMER

PERSONA

L

LLOGARI

BANKARE

CERTIFI‐

KATE

VDEKJE

CERTIFI‐

KATE E

TRUNGUT

FAMILJAR

DESHMI

TRASHGI‐

MIE

PRO‐

KURE

V V V

V V

V X V

P2

P2

P2

P2

P2

P2

V V V2

V V

V X V

P1

V V V1

P1

V V V

V V V

P

V

P

X X

NR.

DOSJESEMER MBIEMER VKM NR. Emer ATESIA MBIEMER DATELINDJA

VENDLIN

DJAEMERI ATESIA MBIEMRI

DATELIN

DJAVENDLINDJA

3035 Ibrahim Selimja 230

Muharrem Ibrahim Selimja

Nazmi Ibrahim Selimja

Rexhep Ibrahim Selimja

Zonje Ibrahim Uku (Selimja)

Hilmi Halim Uku

Zyhdi Ibrahim Selimja

Dosje e kuqe per kest te dyte Shqyrtuar ne daten 01.06. 201

Ibrahim e trashegojne Muharrem, Nazmi, Rexhep, Zonje dhe Zyhdi.

Hilmi qe nuk eshte ne aktin e trashegimise ka prokure per Zonje,    

Muharrem, Nazmi dhe Zonje nuk do paguhen pasi e kane marre kestin e dyte.

Rexhep dhe Zyhdi qe jane per kest te pare nuk do paguhen deri sa te plotesojne dokumentat ligjore ,

per Rexhep duhet certifikate personale dhe vertetim nr. Llogarie bankare, ndersa per Zyhdi duhet Certifikate trungu familjare me femijet dhe deshmine e trashegimise se Zyhdi.

KOPJE TE

LETER

NJOFTIM

NUMER

PERSONA

L

LLOGARI

BANKARE

CERTIFI‐

KATE

VDEKJE

CERTIFI‐

KATE E

TRUNGUT

FAMILJAR

DESHMI

TRASHGI‐

MIE

PRO‐

KURE

V V V

V V

V V

X X

P

V V V

V X X

NR.

DOSJESEMER MBIEMER VKM NR. Emer ATESIA MBIEMER DATELINDJA

VENDLIN

DJAEMERI ATESIA MBIEMRI

DATELIN

DJAVENDLINDJA

12047 Gjush Deda 1069 Zef

Benjamin Gjush Deda

Paulin Gjush Deda

Tonin Gjush Deda

Alban Tonin Deda

Dosje e Kuqe per kest te dyte , shqyrtuar ne daten 01.06.2017.

Gjush e trashegojne Benjamin,  Paulin dhe Tonin.

Benjamin merr pjesen e vet dhe ka prokure per Paulin.

Tonin e trashegon Alban.

Benjamin dhe Paulin nuk do paguhen pasi e kane marre kestin e dyte.

Alban do paguhet per kest te pare vetem pasi te sjelli certifikaten e trungut familjare te Tonin me Alban, Gjithashtu per Alban mungon edhe vertetimi i nr. Te llogarise bankare

KOPJE TE

LETER

NJOFTIM

NUMER

PERSONA

L

LLOGARI

BANKARE

CERTIFI‐

KATE

VDEKJE

CERTIFI‐

KATE E

TRUNGUT

FAMILJAR

DESHMI

TRASHGI‐

MIE

PRO‐

KURE

V V V

V V V

V P

V X V

V X

E diel 20 Gusht 201710 - EKONOMI

NR.

DOSJESEMER MBIEMER VKM NR. Emer ATESIA MBIEMER DATELINDJA

VENDLIN

DJAEMERI ATESIA MBIEMRI

DATELIN

DJAVENDLINDJA

20328 Allaman Pisku 99 Sulejman

Dylejman Sulejman Pisku

Advije Dylejman Dika

Alfred Dylejman Pisku

Gezim Dylejman Pisku

Hysni Dylejman Pisku

Mivrete Dylejman Grifi

Peme Dylejman Dishuka

Sulejman Dylejman Pisku

Mukadez Sulejman Koci

Bujar Mukadez Koci

Fiqiri Mukadez Koci

Lirije Mukadez Progja

Agim Mukadez Koci

Dosje e Kuqe per kest te dyte Shqyrtuar ne daten 01.06.2017.

Allaman e trashegojne  Dylejman dhe Mukaez dhe me zevendesim per Dylejman hyjne femijet Advije, Alfred, Gezim , Hysni, Mirvete, Peme dhe  Sulejman.

Sulejman merr pjesen e vet dhe  ka prokure per  Advije, Alfred, Gezim , Hysni, Mirvete, Peme     Te gjithe trashegimtaret e Dylejman nuk do paguhen deri sa te kemi  certifikaten e trungut familjare te Allaman m

Mukadez e trashegojne Bujar, Fiqiri, Lirije dhe Agim.

Pjesa e Agim  qe vdekur (verifikuar ne aktin e trashegimise) nuk do ndahet midis Bujar, Fiqiri dhe Lirije deri sa te kemi Certifikaten e vdekjes se Agim.

Te gjithe trashegimtaret e Dylejman nuk do paguhen pasi e kane marre kestin e dyte.

Bujar fiqiri dhe Lirije qe jane per kest te pare nuk do paguhen deri sa te kemi certifikaten e trungut familjare te Allaman me Dylejman dhe Mukadez

Gjithashtu Bujar, Fiqiri dhe Lirije nuk do paguhen edhe per mungesa te vertetimeve te nr. Te llogarive bankare dhe te certifikatave personale.

KOPJE TE

LETER

NJOFTIM

NUMER

PERSONA

L

LLOGARI

BANKARE

CERTIFI‐

KATE

VDEKJE

CERTIFI‐

KATE E

TRUNGUT

FAMILJAR

DESHMI

TRASHGI‐

MIE

PRO‐

KURE

V X V

V V V

V P

V P

V P

V P

V P

V P

V V V

V V me zeveV

X X

X X

X X

X

NR.

DOSJESEMER MBIEMER VKM NR. Emer ATESIA MBIEMER DATELINDJA

VENDLIN

DJAEMERI ATESIA MBIEMRI

DATELIN

DJAVENDLINDJA

4519 Tahir Qaushi 135

Din Tahir Qaushi

Rabe Tahir Ferizoli

Dosje e kuqe per kest te dyte , shqyrtuar ne daten 01.06.2017

Tahir e trashegojne Din dhe Rabe.

Din nuk paguhet per mungese certifikate personale,     Rabe nuk paguhet per mungese Certifikate personale dhe vertetim nr. Llogarie bankare.

Din nuk do paguhet pasi e ka marre kestin e dyte,

Rabe do paguhet per kestin e pare kur te sjelle  Certifikate personale dhe vertetim nr. Llogarie bankare.

KOPJE TE

LETER

NJOFTIM

NUMER

PERSONA

L

LLOGARI

BANKARE

CERTIFI‐

KATE

VDEKJE

CERTIFI‐

KATE E

TRUNGUT

FAMILJAR

DESHMI

TRASHGI‐

MIE

PRO‐

KURE

V V V

X V

X X

NR.

DOSJESEMER MBIEMER VKM NR. Emer ATESIA MBIEMER DATELINDJA

VENDLIN

DJAEMERI ATESIA MBIEMRI

DATELIN

DJAVENDLINDJA

18249 Preng Likaj 99

Bardhe Preng Likaj

Frrok Preng Likaj

Marije Preng Likaj

Mark Preng Likaj

Ndrec Preng Likaj

Ndue Preng Likaj

Gezim Ndue Likaj

Gjystina Ndue Likaj

Maria Ndue Likaj

Martinel Ndue Likaj

Regjina Preng Margjoni(Likaj)

Dosje e Kuqe per kest te  dyte shqyrtuar ne daten 01.06.2017

Preng e trashegojne Bardhe, Frrok, Marije, Mark, Nrec, Ndue dhe Regjina,                Bardhe, Frrok, Marije, Mark dhe  Nrec nuk do paguhen pasi i mungojne certifikatat personale dhe vertetimet e nr. Te llogarive 

Ndue e trashegojne Gezim Gjystina, Maria dhe Martinel,                    Gjystina, Maria dhe Martinel nuk do paguhen pasi i mungojne certifikatat personale dhe vertetimet e nr. Te llogarive bankare.

Gezim, Gjystina, Maria, Martinel dhe Regjina nuk do paguhen pasi e kane marre kestin e dyte.

Bardhe, Frrok, Marije, Mark dhe Nrec do paguhen per kestin e pare vetem pasi te disponojme certifikatat personale dhe vertetimet e nr. Te llogarive bankare.

KOPJE TE

LETER

NJOFTIM

NUMER

PERSONA

L

LLOGARI

BANKARE

CERTIFI‐

KATE

VDEKJE

CERTIFI‐

KATE E

TRUNGUT

FAMILJAR

DESHMI

TRASHGI‐

MIE

PRO‐

KURE

V V V

X X

X X

X X

X X

X X

V V V

V V

X X

X X

X X

V V

NR.

DOSJESEMER MBIEMER VKM NR. Emer ATESIA MBIEMER DATELINDJA

VENDLIN

DJAEMERI ATESIA MBIEMRI

DATELIN

DJAVENDLINDJA

14316 Halit Lusha 99 Mustafa

Dije Ramadan Lusha

Fatime Halit Mani

Isni Halit Lusha

Xhavit Lusha

Vaske Torba (Lusha)

Joe Lusha

Farie Bodi (Lusha)

Sami Lusha

Shirete Hasi (Lusha)

Nafie Halit Bardhi  (Lusha)

Dosje e Plote per kest te dyte , Shqyrtuar ne daten 02,06.2017.

Halit e trashegojne Dije (gruaja) dhe Femijet Fatime, Isni dhe Nafie.     

Dije e trashegojne Femijet Fatime, Isni dhe Nafie.     

Isni e trashegojne Xhavit, Vaske, Joe, Farije, Sami dhe Shirete.          Joe merr pjesen e tij dhe ka prokure per Xhavit, Vaske, Farie, Sami dhe Shirete.

Fatime dhe nafije do paguhen per kest te dyte.

Xhavit, Vaske, Joe Farie, Sami, Shirete do paguhen per kest te pare.

Fatime dhe nafije do paguhen per kest te dyte.

KOPJE TE

LETER

NJOFTIM

NUMER

PERSONA

L

LLOGARI

BANKARE

CERTIFI‐

KATE

VDEKJE

CERTIFI‐

KATE E

TRUNGUT

FAMILJAR

DESHMI

TRASHGI‐

MIE

PRO‐

KURE

V V V

V V V

V V

V V V

V P

V P

V V V

V P

V P

V P

V V

(V(V(V(V(Vijon nesër)ijon nesër)ijon nesër)ijon nesër)ijon nesër)

E diel 20 Gusht 2017 - 11OPINION

Nga Monika Shoshori Stafa

(vijon nga faqja 1)(vijon nga faqja 1)(vijon nga faqja 1)(vijon nga faqja 1)(vijon nga faqja 1)

... shkruar me dhjetëramonografi, kujtime person-alitetesh, vëzhgime politike,përshtypje udhëtimesh ngaautorë europianë në të cilattrajtohen problemet e Sh-qipërisë dhe kombit tonë. His-toriografia shqiptare ePasluftës II Botërore e ka traj-tuar tërësisht në planinideologjik politikën që ka nd-jekur perandoria austro-hun-gareze ndaj problemeve sh-qiptare, duke e parë vetëm sinjë veprimtari në zbatim të njëpolitike konsekuente imperi-aliste-ekspansioniste. Faktështë që sot e kësaj dite, sh-qiptarët ende nuk e dinë tëvërtetën e pastër se çfarë rolika pasur Perandoria Austriakee më vonë austro-hungareze nëjetën politike, shoqërore, kul-turore, arsimore, shëndetësoretë viseve shqiptare për tëgjykuar në mënyrë objektivee subjektive, ndikimet pozi-tive dhe negative të saj. Pasikjo të ishte studiuar mirëfillidhe disiplina historike të kon-figuronte mbi baza të shën-dosha metodologjike politikëne perandorisë danubiane ndajpopullsisë shqiptare, atëherëdo të kuptohej fare qartë përseshqiptarët në përgjithësikërkonin vazhdimisht mbësh-tetjen e Austrisë; përse sh-qiptarët bënin përpjekje qëfëmijët e tyre, djem e vajza, tëarsimoheshin dhe të eduko-heshin nga shkollat fillore ederi në universitete, e madjeedhe nëpër shkollat profesio-nale.

Ndikimi i perandorisë nëekonomi dhe administratënpublike të kohës

TregtiaTregtiaTregtiaTregtiaTregtia: : : : : Gjatë kësaj peri-udhe Austro-Hungaria u bëvendi me të cilin bëhej import-eksporti kryesor shqiptar. Mbi60 firma tregtare në Shkodërkishin korrespondentët treg-tarë që lidheshin me Vjenën,Gracin, Budapestin e deri nëEuropën perëndimore e atëqendrore. Brenda viteve1850-1900 lëvizja tregtare urrit afërsisht 4 herë. Kështu,në fund të shek. XIX vlefta emallrave të importuara, krye-sisht nga Austro-Hungaria, ar-rinte në 34 milionë franga ari,kurse vlefta e mallrave të ek-sportuara vërtitej në 12 mil-ionë franga.

MjekësiaMjekësiaMjekësiaMjekësiaMjekësia: : : : : Por veprimtariamë njerëzore, më e dukshmedhe me një efekt masiv kaqenë veprimtaria e Austro-Hungarisë në fushën e shën-detësisë, mjekimit, higjienësdhe të profilaksisë së popull-sisë së gjerë qytetare e fsha-tare. Një numër i madhmjekësh austro-hungarezëkanë shërbyer me profesion-alizëm të lartë dhe me devot-shmëri të madhe kudo nëpërShqipëri, e në veçanti në vila-jetin e Shkodrës, por edhe nëspitalin civil ushtarak pasviteve 1890. Aktiviteti i tyreka qenë një ndihmesë e sh-këlqyer e dobiprurëse, me pa-soja shumë pozitive që vazh-duan disa dhjetëra vite.

AdministraAdministraAdministraAdministraAdministratatatatata: : : : : Austro-Hun-garia në zonën e okupacionittë saj, që shtrihej nga Sh-qipëria e Veriut e deri në lu-min Vjosë, vendosi një admin-istratë shqiptare të tipit euro-pian me të gjitha veprimtaritështetërore dhe sociale. Më 24shkurt 1917 u dha urdhër ngaKomanda Ushtarake austro-hungareze që të gjithënëpunësit të përdornin gju-hën shqipe të përcaktuar ngaKomisia Letrare shqipe, përn-dryshe largoheshin nga puna.

Opinioni i Ditës Shqipëria dhe ëndrrapolitike e Kaizerit në Ballkan

Një vështrim i përgjithshëm i kushtevehistorike dhe politike sesi lindi raporti

miqësor mes perandorisë austro-hungarezedhe Shqipërisë ende nën sundimin osman

InfrastrukturaInfrastrukturaInfrastrukturaInfrastrukturaInfrastruktura::::: Në këtëkohë u krye ndërtimi i rrugëvetë reja dhe rikonstruktimi iekzistueseve, madje u ndërtuapër herë të parë në Shqipëriedhe rruga hekurudhore medekovil nga Shkodra deri nëVorë. Ajo ishte e projektuarpër të shkuar deri në Durrës,Elbasan e deri në Vlorë.

ArsimiArsimiArsimiArsimiArsimi::::: Austro-Hungariafilloi një politikë të hollë nëshërbim të arsimimit e kul-turës shqiptare, inkurajoi dhembështeti financiarisht sho-qëri kulturore, gazeta, apo dherevista, si në Shkodër ashtuedhe në Vjenë. Austria e reali-zoi këtë pjesë me patriotë, meatë pjesë të inteligjencës sh-qiptare që i kishin kryer stu-dimet e mesme dhe të larta nëAustro-Hungari dhe që përbë-nin pjesën më të emancipuartë intelektualëve shqiptarë.Prirja e shqiptarëve për t’u ar-simuar në shkollat e Austrisëështë e hershme, dhe kjo nukishte vetëm te shqiptarët ka-tolikë të Shqipërisë veriore,por edhe te shqiptarëtortodoksë të Elbasanit, Ko-rçës, Voskopojës, Gjirokastrës,Lunxhërisë, po ashtu edhe teshqiptarët myslimanë.

Influenca austriake nëzgjimin e vetëdijes kombëtareshqiptare

Në suazën e “kultusprotek-toriatit” (E drejta e mbrojtjessë kultit dhe kishës katolikenë popullsitë kudo ku ishin,në Ballkan dhe Europë Juglin-dore në Perandorinë Turke),nga mesi i shek. XIX, Austria,veç të tjerëve, përfshiu edhetrevat e banuara me shqiptarëkatolikë. Duke shpallur zyrtar-isht shtetin austriak, mbrojtëstë popullit shqiptar, peran-doria danubiane e shtriu jurid-iksionin jo vetëm mbi klerindhe popullsinë e krishterë,por edhe mbi popullsinë jokristiane të trevave të banu-ara etnikisht me shqiptarë.Nisur nga kjo, Austria i kishvënë vetes “mision civilizuesdhe kulturor në Ballkan dheShqipëri”. Me këtë ngarkesëapostolike, Vjena në kuadrine “kultusprotektoriatit” vë-mendjen dhe kujdesin kryesoria kushtoi ndërtimit,rindërtimit si dhe mirëm-bajtjes së kishave në Shqipëri,përgatitjes së klerit të lartëkishtar si dhe urdhrave të Je-zuitëve dhe Françeskanëve.Perandoria austriake ndër-mori një numër masash qëmorën emrin “Programi i Vep-rimit”. Ky program parash-ikonte masa që synonin tëpërmirësonin aparatin kishtarpërmes përgatitjeve shkolloreklerikale të plota me anën enjë kualifikimi të mëtejshëm.U themelua në Shkodër semi-nari pontefikal më 1858, kupërgatiteshin Jezuitë e prel-atët e ardhshëm të kishës ka-tolike shqiptare, nga të cilëtpërmendim: Pjetër Gjura, LazërMjeda, Lazër Shanto, NdreZadeja, Engjëll Radoja, JakSerreqi, Zef Gjonali, AgostinBarbullushi, Gjergj Koleci, ePashko Caliku. Nga seminarifranceskan përmendim, Vin-cens Prenushi, Anton Harapi,Justin Rrota, Mathe Prendushi,Nikoll Deda, Marin Sirdani,Tome Volaj etj. Disa vite mëvonë në Shkodër u hap KolegjiSaverian dhe SeminariFemëror françeskan i motravestigmatine. Vjena po krijontefonde e mundësi materiale që

pothuaj të gjithë klerikët mëpas të dërgoheshin për stu-dime të larta në teologji e filo-zofi në Austri (Villach, Inns-bruk, Graz e Linz etj). Në sajëtë këtij programi politik eklerikal të Perandorisë sëHabsburgësve gjatë kësaj pe-riudhe u përgatitën person-alitete klerikale por dhe poli-tike, shoqërore, arsimore, tëcilët do të luanin një rol tërëndësishëm në historinë e ko-mbit shqiptar. Përveç këtyreprelatëve, në Austri u dërguannjë numër i konsiderueshëmklerikësh të tjerë, të cilëtpërveç teologjisë e filozofisëu diplomuan në linguistikënindoevropiane e në alban-ologji, në histori e arkeologji,por dhe në shkencat ekzaktesi matematikë, fizikë e kimi,në mjekësi e farmaci, madjeedhe në muzikë, si SebastianHilaj, Martin Gjokaj, Bernar-din Shllaku, Gaspër Thaci,Bon Nika, Ciprian Nika, Ni-koll Deda, Rrok Gurashi, Ale-ksandër Gurashi, AleksandërSirdani, Ndue Suma, Nikoll Ga-zulli, Kolec Prendushi etj. Kjoishte një politikë e butë, epërhershme e dinastisë së Hab-sburgësve për të realizuar syn-imin shekullor të depërtiminpaqësor në Ballkan e Shqipëri,për të frenuar e penguar kishënsllave dhe qëllimin e shtrirjesterritoriale në trevat tona.

Në kushtet e reja politike-sociale të krijuara pas Kongres-it të Berlinit u diktua nevoja epërpunimit të një taktike të retë Lëvizjes Kombëtare Sh-qiptare. Rilindësit e kishintashmë të qartë se kishte mar-rë fund përkohësisht periudhae goditjes së drejtpërdrejtë tëPerandorisë Osmane, prandajata u kufizuan me kërkesa tëkarakterit kulturoro-adminis-trativ që nuk atakonin status-quonë politiko-shtetërore tëgadishullit ballkanik dhe qëishin në përputhje me nenin23 të Traktatit të Berlinit.Theksi kryesor gjatë kësaj pe-riudhe u vu në zgjerimin elëvizjes kulturore kombëtarepër përhapjen e gjuhës dheshkrimit shqip, të shkollësdhe shkollimit, të letërsisë ko-mbëtare, me qëllim që të ngri-hej më tej ndërgjegjja politikee popullit shqiptar, të njihejkombësia shqiptare, historiae luftërave të popullit sh-qiptar në arenën ndërko-mbëtare e sidomos në Eu-

ropën konservatore. Për këtoqëllime të rëndësishme luftapër shkollën dhe letërsinë sh-qipe mbeti në periudhën e sta-bilitetit ashtu sikurse edhegjatë Lidhjes së Prizrenit, ob-jektiv kryesor i Lëvizjes Ko-mbëtare Shqiptare. Në peri-udhën e luftërave ballkanike1912-1913 dhe të kryeng-ritjeve të mëdha shqiptare,pozicionimi i Austro-Hun-garisë bëhet politikisht mëaktiv në drejtim të krijimit tënjë shteti shqiptar autonom emë vonë të pavarësisë së plotëtë territoreve shqiptare.

Po përse kjo konsideratë teshqiptarët për institucionetaustriake?

Para së gjithash, prej mbre-save të jashtëzakonshme që ukishin lënë tregtarëve sh-qiptarë të Shkodrës, Vosko-pojës, Beratit, Elbasanit, insti-tucionet shtetërore austriake,ndërtimi dhe organizimi ipërkryer i shtetit, disiplina,rregulli qytetar, marrëdhëni-et tregtare e komunale shumëserioze, shkollat, nxënësit,studentët, mjekët e mjekësianë Austri. Për këtë pjesë të sh-qiptarëve që kishin parë dhejetuar në bashkësinë ballkan-ike të administruar nga bu-rokracia osmane, shteti austri-ak e më vonë austro-hungarezishte shteti ideal europian, si-pas të cilit donin të kishinedhe atdheun e tyre. Pjesatjetër e inteligjencës shqiptareqë jetonte në Shqipëri, ishintë mrekulluar nga veprimtar-ia e misionarëve diplomatikëaustriakë, të cilët ishin njëko-hësisht albanologët më tëshquar, ishin gjeologët, et-nografët, arkeologët, histori-anët, botanistët të cilët përherë të parë në historinë e ko-mbit tonë, themeluan dhe idhanë jetë albanologjisë egjeologjisë shqiptare, kon-tribuan dhe kryen studimeshumë të vyera në historinëdhe etnografinë kombëtare sh-qiptare; kryen zbulimet e paraarkeologjike dhe bënë inven-tarizimet e para botanike tëflorës shqiptare.

Në një diskutim në parla-mentin shqiptar të vitit 1924rezulton se asokohe, studioninnë Austri 69 të rinj shqiptarë,nga të cilët vetëm në Freys-tadt, 22 studentë. Pas 24 dhje-torit e deri në 7 prill 1939, nëShqipëri qeverisi A. Zogu.Fillimisht si President i Re-

publikës së Shqipërisë (1 sh-kurt 1925-shtator 1928) e më passi Mbret i Shqipërisë. Gjatë kë-tyre viteve, por edhe më parë,ishin hapur plot shkolla të mes-me të arsimit të përgjithshëmdhe profesional. Si të tilla, stu-dentët që mbaronin këto shkol-la mund të vazhdonin cilindouniversitet apo shkollë të lartëeuropiane. Për këtë shkak sh-teti shqiptar gjatë kësaj peri-udhe nuk akordoi bursa përshkollat e mesme jashtë ven-dit. Arsimi i të rinjve mebursën e shtetit u bë vetëm përstudime universitare dhe përkualifikime e specializime pa-suniversitare. Por ndërsa derinë vitet 1925-1926 studentëtdërgoheshin kryesisht në Aus-tri, pas këtyre viteve studentëte liceve franceze dërgoheshinnë Francë, apo të tjerë nëSHBA, Gjermani, Itali, Anglietj. Megjithatë, një numër imadh studentësh shqiptarëvazhdonin të studionin e tëdiplomoheshin në shkollat elarta të Republikës austriake.Në mënyrë të veçantë në degëte mjekësisë, inxhinierisë civilee topografi, bujqësi dhe peda-gogji. Studentë të cilët kishinkryer gjimnazet në Austri ish-in Eqerem Çabej, ShyqyriDemiri, Krist Maloki, GaqoTashko, Aleks Buda, PaskoMilo, Veniamin Dashi, GaspërShoshi, Fejzo Miraku, HajdarKërciku, Kujtim Beqiri, QazimXhepa, Hamdi Mehmeti, Agus-tin Bonati, Ferid Beshiri (mat-urantë të shkollës teknikeamerikane) dhe AlajdinFrashëri, Hiqmet Tela, LiriBuda e të tjerë ishin maturantëtë gjimnazeve shqiptare. Për tëplotësuar nevojat për kuadrotë ushtrisë shqiptare, Koman-da e Përgjithshme e saj, në vitet1928-1929 akordoi bursa përstudime universitare në mjekë-si, veterinari e topografi. Mad-je studentëve u dhanë edhegradën e togerit. Të tillë ishinAbdyl Skenduli, Zef Pali, NaimVreto, Selim Zyma, Masar Der-vishi, Emin Orizaj e të tjerë.Në historinë e viteve 1930-1940specialistët shqiptarë i kryeninnë Austri specializimet pasuni-versitare, kualifikimet shken-core, si Vasil Laboviti, FrederikShiroka, Gaspër Shoshi, Tah-sim Karagjozi, Zef Pali, ShefqetFanni, Shaqir Kolonja, Shy-qyri Demiri, Krist Maloki, GaqoTashko, Alajdin Frashëri etj.

Veprimtaria e studentëveshqiptarë në Austri

Studentët e parë shqiptarënë Austri u dërguan pikërishtnë atë kohë kur në territoretshqiptare gjendeshin struktu-rat e Perandorisë Osmane qëkishin vendosur dhunë dhe ter-ror menjëherë pas lëvizjeve tëmëdha kryengritëse shqiptare.Veprimtaria e tyre ishte filli-misht individuale, si ajo bren-da, edhe jashtë atdheut. Mëvonë ajo u organizua përmesshoqatave që ata krijuan dheorganeve të shtypit që ata nx-orën. Po cilat ishin ato shoqa-ta, grupime, shoqëritë dhe or-ganet periodike të studentëveshqiptarë në Austri?

Shoqëria kulturore “DijaShoqëria kulturore “DijaShoqëria kulturore “DijaShoqëria kulturore “DijaShoqëria kulturore “Dija”fillimisht aktivizohej si gjysmëe ligjshme derisa mori formëne duhur juridike. Aty morënpjesë shqiptarë të cilët mëvonë u bënë personalitetet mëtë spikatur të jetës politike, ar-simore, kulturore shqiptare, sidr. Gjergj Pekmezi, kryetarKristo Dako, Dervish Hima,

Kolë Kodheli, Lec Curcia,Ndue Paluca, Kolë Rrota,Gaspër Beltoja, Simon Kadar-ja, Gaspër Mikeli, Kolë Mar-gjini etj. Aktiviteti i saj ështëmjaft i pasur dhe me një di-namizëm kundrejt zhvilli-meve kulturore–arsimore sh-qiptare.

Shoqëria “Shoqëria “Shoqëria “Shoqëria “Shoqëria “AlbaniaAlbaniaAlbaniaAlbaniaAlbania””””” ështëthemeluar si rezultat i një gru-pi studentësh mbledhur nëVjenë që prej vitit 1918. Këtastudentë shkuan në Austri sirezultat i marrëveshjes sëLuigj Gurakuqit me shtetinaustriak. Këta janë studentëkryesisht nga Shkodra dherrethinat e saj. Ata u ven-dosën në Vjenë, por edhe nëshumë qytete të tjera si Graz,Linz, Insbruk dhe Klagenfurt.Në këtë shoqëri bënin pjesëJovan Basho, Fuad Asllani,Xhevat Korça, Vasil Laboviti,dhe të tjerë prej jugut të Sh-qipërisë si Irakli Buda, SokratDodbiba dhe Jakov Deliananga Elbasani, dhe shkodranëtNush Bushati, Ndoc Naraci,Ndoc Krajni, Gjovalin Gjadri,Kolë Mirëdita, Rrok Gera,Rrok Stani, Rrok Kolaj, RrokMaloku, Tefik Bekteshi, GjonTemali, Krist Maloki etj. Nëatë kohë në Vjenë ndodheshinme qëndrim të detyruar njënumër i madh personalitetesh,bajraktarësh shqiptarë, si Ba-jram e Hysni Curri, NexhipDraga, Ahmet Zogu, XhelalPreveza, Rexhep Mitrovica,Ismail Deva, Muharrem Ba-jraktari etj. Studentët sh-qiptarë ishin miqtë e tyre tërinj. Ata mblidheshin çdo ditënë kafenenë vjeneze“Grailinger”, që asokohe nji-hej si kafeneja e shqiptarëve,ku diskutoheshin problemet eShqipërisë. Këta studentë ru-anin lidhje të ngushta me al-banologët austriakë dhe ekon-omistë gjithashtu. Ata donintë dinin çdo gjë mbi realitetinshqiptar, luftërat ballkanikedhe prapaskenat që bëheshinnë kurriz të trojeve shqiptare.Pikën kulminante të veprim-tarisë këta studentë e arritënkur në emër të tyre i drejtuannjë notë Konferencës së Paqesnë Paris.

Revista “MinervaRevista “MinervaRevista “MinervaRevista “MinervaRevista “Minerva””””” nëGraz, u themelua nga një grupstudentësh nën vazhdën e asajeksperience që vinte nga sh-qiptarët në Vjenë. Revista lin-di në vitin 1922.

Gazeta Ora e ShqipnisëGazeta Ora e ShqipnisëGazeta Ora e ShqipnisëGazeta Ora e ShqipnisëGazeta Ora e Shqipnisë efilloi jetën në vitin 1928. Re-daktor përgjegjës i saj ishte njënga ish-studentët e Vjenës,Dom Lazër Shantoja, dhe dr.Frederik Shantoja. Kjo ishtenjë gazetë antizogiste dhe krye-sisht hiqej si e pavarur. Ajo përtë cilën shqetësohej kryesishtstafi drejtues i saj ishte politi-ka e jashtme e Zogut. Person-alitetet shqiptare dhe austri-ake që u rreshtuan në krah tësuksesit të paemër nga ajoçfarë u quajt “invadimi austri-ak në Shqipëri” rreshtojmë;Aleksandër Moisiu, Karl Gegadhe hekurudha e Semeringut,Norbert Jokli dhe biblioteka eRathaus (bashkisë) së Vjenës,Rezidenca ku Austro-Hungar-ia dorëzoi Princin Wied deleg-acionit shqiptar; Muzeu i Artitdhe i Armëve ku gjendenarmët e Skënderbeut; Alban-ologët e Vjenës, si Max Deme-ter Peyfuss, Olivier Jens-Shmidt, Joachim Matzinger,Thede Kahl, mes tyre edheambasadori Florian Raunig;Kishat e pikturuara nga The-odor Grunde (Grundovich)Voskopojari (Moskopoliti); Mi-sionarët austriakë në Shqipëri:Theodor Ippen, Ferenz Nopc-sa; Partiturat e Franz Liszt-it nëShqipëri; Dom Nikollë Kaçorinë Vjenë; Akademik AleksBuda; prof. Eqerem Çabej; dr.Nush Bushati, personalitet sh-tetëror, politik; Jakov Delian;Dom Gjon Gazulli; dr. SokratDodbiba; Ethem Haxhiademi;dr. Rrok Kolaj; Hilë Mosi; prof.dr. Gjergj Pekmezi; EqeremVlora; Gjen. Zef Serreqi etj.

E diel 20 Gusht 201712 - KULTURE

Shkodra, në shekujtXVIII dhe XIX ishtenjë qendër e rëndë-

sishme ekonomike dhe kultur-ore. Tregu shkodran zhvillon-te një veprimtari të gjerë treg-tare, e cila kulmoi me një zh-villim të madh ekonomik ngamesi i shek. XIX. Letërkëm-bimet tregtare me qendra tërëndësishme si Raguza, Vene-diku, Trieste, Korfuzi etj., (Sh-kodra 1984, 236) dëshmojnëpër lidhjet e ngushta të Shko-drës me qytetet e tjera bregde-tare të Adriatikut, si dhe meishujt jonianë. Dëshmitë e disandalesave për zhvillimin etregtisë apo lëvizjes së treg-tarëve nga Shqipëria drejt Ital-isë, në vitet 1699, 1707 dhe 1729(ASHQ, Fondi 132, dosja 1, fle-ta 1, 26 mars 1699/ ASHQ, Fon-di 132, dosja 1, fleta 1r, 5 shkurt1707/ ASHQ, Fondi 132, dosja1, fleta 1r, 1 qershor 1729) tëshpallura nga guvernatorët e Pi-açencës, për arsye të rrezikut tëpërhapjes së sëmundjeve tregojnëpër marrëdhëniet e ngushta meqytetet italiane. Në këto vite çdolloj tregtie ose praktike shkëmbimiu ndalua, jo vetëm për Shkodrën,por dhe për qytete të tjera si Kor-fuzi, Qefalonia e Raguza. E pikër-isht në këto qendra tregtarët shko-dranë, që në shekullin XVIII, kish-in krijuar agjencitë e shtëpitë etyre tregtare (Shkodra 1984, 261).Hapja agjencive konsullore të disavendeve të huaja, duke filluar ngashekulli XVIII dëshmon për klimëne favorshme institucionale, sho-qërore e kulturore të këtij qyteti.Ndërsa, në anën tjetër, lidhjet meRomën, nga ku rrezatonte politikae Propaganda Fides, ndihmontenë përforcimin e depërtimin efrymës katolike. Pra në tërësi Sh-kodra shfaqet si një qytet me kar-akteristika të zonave të tokave tëkufirit, një qytet me disa referen-ca kulturore.

Termi tokë kufiri (borderland) ipërdorur nga studiues për tëshpjeguar natyrën kozmopolite dhehibride të qyteteve-porte osmane,ndihmon për të kuptuar mjedisinkulturor, shoqëror e institucional tëShkodrës të shekullit XIX. Këtoqytete 'kufiri', ndryshe nga tokat ezonat e brendshme, funksiononinsi zona ndërmjetëse, si "toka të mes-it" midis osmanëve dhe europi-anëve (Inal 2011, 148), e kishin mëshumë ngjashmëri me ato europi-ane e të Mesdheut, sesa me hinter-landin (brendësinë e tokës, në ras-tin tonë). Ato ishin kulturalishtheterogjene. Marrëdhëniet treg-tare e të afërta të Shkodrës meVenedikun, ndikimi e rrezatimi iautoritetit të Propaganda Fides tëRomës, sistemi administrativ os-man, konsullatat e huaja në vend,mjaftojnë për të kuptuar se kyqytet ishte një pikë nevralgjike epërballjeve kulturore e politike. Sie tillë Shkodra formësoi e artikuloidinamikat e lëvizjes së grupeve apoindividëve në mesin e shekullitXIX. Situata e saj shoqërore e poli-tike, strukturoi zhvendosjen e aty-re individëve, të cilët jetonin osepërballeshin me jetën e të qenit nëkufi, siç ishte në rastin e ishullit tëKorfuzit. Falë pozitës së sajgjeografike, por dhe njëkohësisht të

STUDIMI

Nga Dorina Arapi

kushteve dhe rrethanave që ofron-te ky qytet, mund të ishte i depër-tueshëm nëse krijoheshin hapësiratë njëjta veprimi për ata individë,të cilët kërkonin të vendoseshinkëtu, por pavarësisht kësaj, kufijtëmidis qytetërimeve nuk ishin hapë-sira mbi të cilat mund të apliko-heshin rregullat e vendit tjetër apotë krijohej i njëjti mjedis në vendintjetër, sepse ata që mund të kaloninkufirin kishin nevojë për mbësh-tetje, nga ana tjetër, dhe paraqitejdomosdoshmëria e një familjaritetime vendin ku do të vendoseshin.(Ortega 2014, 94.) Kjo fillonte filli-misht me familjet e rëndësishmetregtare shkodrane që kryenin treg-ti me Venedikun, Piaçencën, Aus-trinë, Stambollin etj., ishin përçuestë kulturave dhe ideve, gjë që favor-izonte, e mundësonte strategji përkrijimin e terreneve e zonavehibride, si dhe familjaritet me qyte-tet përtej: njerëz më kozmopolitëdhe më të familjarizuar me kul-turën përtej Adriatikut. Në pan-oramën e mes shekullit XIX, Shko-dra ishte një dëshmi e konvergimitkulturor.

Ardhja e piktor Pietro Marubi(Piaçenca, 1834-Shkodër,1903) filli-misht në Korfuz e më pas në Sh-kodër në mesin e shekullit XIX, tre-gon se ndoshta lidhje të veçanta,përveç atyre tregtare, të kenë qenëmidis Piaçencës e Shkodrës, Korfuz-it e Shkodrës, por dhe një rrjet ko-munikimi të vendosur kohë më parë.Në këtë aspekt Shkodra e shekullitXIX ofronte mundësi depërtimi dhekrijimin e një terreni të ngjashëm,me kushte të favorshme me vendine origjinës të personit që kërkontetë vendosej aty. Kjo për arsye sepseaty gjendeshin konsullatat e huajasi ajo angleze; kishte persona, të cilëtkishin emigruar aty, e kishin krijuargrupime të vogla në qytet, e mbi tëgjitha sepse ishte krijuar një mjediskulturor me frymën e kulturës sëAdriatikut. Fakti se në Shkodër

gjendej një komunitet katolik, si dhevendosja e konsullatave të huaja,veçanërisht ajo angleze favorizoilëvizjen dhe vendosjen e disa qyteta-rëve nga Korfuzi drejt Shkodrës, kushumë prej tyre, si Marubi,Idromeno ishin vendosur. Këshillae konsullit Italian në Vlorë përMarubin për të shkuar në Shkodër"se atje ka katolikë", tregon se aty aimund të gjente veten brenda njëmjedisi të ngjashëm kulturor mevendin që kishte lënë pas. PiktorMarubi, që më pas u bë fotograf,themeloi dinastinë e fotografëve qëi dhanë Shkodrës një dimension tëri kulturor. Por, nga ana tjetër, nëShkodër mund të gëzonte të drejtamë të plota si qytetar. Ashtu siç tre-gojnë burimet arkivore, këta individëishin mbështetje dhe garanci për tëtjerët që vinin të qëndronin në Sh-kodër, si dëshmitarë apo si personaqë ofronin garanci. Në këtë mënyrëmjedisi institucional- administrativ,si dhe ai kulturor, i jepte formë di-namikave të lëvizjes së individëve,duke krijuar një mjedis të ngjashëmme vendin e origjinës e, gjithashtu,të favorshëm për ta. Duke qenë seishujt jonianë, ku bënte pjesë dheKorfuzi ishin protektorat britanikderi më 1864, ata që shpërnguleshinnga ishulli mund të shkonin aty, kudhe gjenin mbështetje të britani-këve, si në rastin e Shkodrës ku dhegjendej konsullata angleze.

Një nga rastet e veçanta, pavarë-sisht vështirësive të ndryshme, ësh-të rasti i Pashko Vasës (ndonjëherëi cituar dhe me emrin Pasquale) dhegruas së tij të dytë Katarina Bonat-ti, e cila ishte nga Preveza. PashkoVasa kishte marrë një vërtetim ngapeshkopi i Shkodrës, ndërsa Katari-na kishte tentuar të merrte njëdëshmi pranë konsullatës anglezenë Prevezë për statusin e saj të lirëcivil, të cilin nuk e kishte marrë.Mungesa e një zyrtari katolik (min-istro), nuk e kishte mundësuar këtë.Në këtë mënyrë për të lehtësuar e

mbështetur lëvizjen e jetën e indi-vidëve nevojiteshin dy gjëra: mbësh-tetja nga konsullatat britanike dheaprovimi nga autoriteti kishtar ka-tolik, gjë të cilën Shkodra i plotëson-te si kritere. Për këtë arsye, tëardhur, të larguar, të arratisur zg-jodhën të vendoseshin në Shkodër.(AQSH, Fondi 132, Dosja 11, fl.2, viti1861)

Një nga këta ishte babai i KolëIdromenos, Arsen Idromeno. ArsenIdromeno, me origjinë nga Parga,por i lindur në ishullin e Korfuzit,u martua me Roza Saraçin, nga njëfamilje qytetare katolike shko-drane. Arsen Idromeno me profe-sion ishte marangoz. Me vullnetine tij të lirë, më datë 3 dhjetor 1858,Arsen Idromeno i dërgon kërkesëkonsullatës angleze në Shkodër, kukërkon kthimin e tij nga besimiortodoks kristian në atë katolik ro-man. Konsullata angleze i drejtohetfamulltarit Radoja për konvertimine Arsenios. Në këtë kërkesë fir-mosin dhe dy dëshmitarë, PietroMarubi dhe Spiridon Rossi. (AQSH,fondi 132, dosja 9, fl. 2-7) Si Marubi,ashtu dhe S. Rossi nuk ishin ven-das. Për Marubin mendohet se kambërritur në Shkodër rreth vitit1856. Fillimisht ishte larguar për nëTurqi, më pas në Korfuz, Vlorë e sëfundmi në Shkodër. Dy vjet më vonëPjetër Marubi realizon fotografinëe parë në studion e tij. Spiridon Ros-si, me profesion murator, ashtu sidhe të tjerë, kishte ardhur nga Ko-rfuzi. Ai ishte djalë i Johanit ngaKorfuzi dhe po aty ishte martuarme një vajzë nga Zante (Greqi).(AQSH, fondi 132, dosja 13, fl.26)

Po në këtë datë, zv.Konsulli brit-anik në Shkodër, Spiridon Bonatti,paraqitet së bashku me ArsenioIdromenon pranë zyrës së famull-tarit Radoja, ku paraqesin kërkesëne tij për t'u konvertuar në besiminkatolik. Ai më datë 6 dhjetor të vitit1858, në prezencë të Pietro Maru-bit dhe Nikollë Sahatçiut, konver-

tohet në fenë katolike. Gjith-ashtu brenda të së njëjtësdatë, Arsen Idromeno marto-het me Rozën, vajzën e FilipSaraçit në prezencë të Anas-tas Papanikut (Anastasio Papa-nico) dhe Agostin Rakacolit(Agostin Racazzoli). (AQSH,fondi 132, dosja 9, fl.7) Këta tëdy të fundit janë dëshmitarëtë besimit katolik. Anastas Pa-paniku ishte shtetas osman, icili kishte punuar në konsul-latë dhe në bazë të shërbimittë tij gëzonte mbrojtjen ngakonsullata angleze. Ai ishtenjë person mbështetës, garante dëshmitar për të. (Lista e per-sonave, të cilët gëzoninmbrojtje nga konsullatat nëShkodër, në atë kohë ështënxjerrë nga Pashko Vasa ngaarkivi qeveritar në Shkodër.Dokumenti mban datën 29korrik 1860. AQSH, fondi 132,dosja 13, fle. 213). Ndërsa disavite më vonë, rreth 1867, emrii Agostin Rakacolit figuron nërolin muftarit dhe vite mëvonë Kolë Idromeno do të pro-jektonte banesën e familjesRakacoli. Dy vjet pas martesëssë Arsenit me Rozën, në vitin

1860 do të lindte Kolë Idromeno,piktor e fotograf, i cili ndoqi rrugëne Marubit. Në fund të gjithë proce-durës së konvertimit, zv.konsulli bri-tanik Bonatti i drejton një letërpeshkopit të Shkodrës, LuixhiÇurçia, duke e falënderuar përaprovimin e procedurës.

Rasti i kërkesës së martesës tënjë vajze me emrin Chiara alias Fo-tini nga Korfuzi, nga besimiortodoks në atë katolik, na ndihmonpër të kuptuar më nga afër ndoshtaardhjen e Arsen Idromenos në Sh-kodër. (AQSH, fondi 132, dosja 13,fl.62) Gjithashtu disa raste të tjeratë ngjashme dëshmojnë për një ko-munitet të pranishëm të ardhurnga Korfuzi e të vendosur në Sh-kodër, të cilët në pjesën më të mad-he kërkojnë t'i bashkëngjiten komu-nitetit katolik të qytetit. Chiara va-jza e Aleksandër Fokës, me origjinënga Korfuzi, kërkon të martohet meMateo Bissi nga Forli (Itali), që ba-non në Shkodër prej shumë vitesh.Në Shkodër më datë 4 korrik të vitit1860, dëshmitarët ArsenioIdromeno, Federico Xhangaroli (Fe-derico Giangaroli) dhe Giuseppe DiMari si dhe në prezencën e famull-tarit Ëngjëll Radoja, betohen segjatë periudhës që ata kanë qenë nëatdheun e tyre e që tashmë nukjanë më qysh prej dy vitesh, dësh-mojnë se Fotini nuk ishte larguarasnjëherë nga Korfuzi dhe nuk kish-te qenë e martuar atje. Po kështuArsenio Idromeno, së bashku meFederico Xhangaroli dhe SpiridioneRossi, dëshmojnë për statusin e lirëcivil të një personi të quajtur Ciril-lo Bertoni, të cilin e njihnin prejdisa vitesh.(AQSH, fondi 132, dosja13, fl.24)

Këto raste të nxjerra nga doku-mentet arkivorë na ndihmojnë përtë kuptuar se lëvizja e komu-niteteve të ndryshme, si dhe inter-esat politike shpesh diktonin endryshonin gjeografinë sociale. Ngaana tjetër, një rol organizativ të ko-muniteteve luanin dhe referencate mbështetja e rrjetit komunitar tëkrijuara në qytete si Shkodra. Kon-cepti i tokave të kufirit ndihmonpër të kuptuar pozitën e njerëzve,grupimeve shoqërore transite e nëlëvizje, si dhe sesi individët evendeve të ndryshme vepronin menjëri-tjetrin. (Ortega 2014, 5), pordhe krijonin rrjete bashkëpunimi.

Roli i qytetit në dinamikat e lëvizjessë individëve në mesin e shekulli XIX

Shkodra si strehë e të ikurve

Red

akto

r: B

en A

ndon

i; G

rafi

ka A

rtan

Buc

a 29

8

Në këtë numër: Jusuf Buxhovi, Andreas Gottsmann, Vaid Hyzoti, Qazim Shehu, Artur Shemaj etj...

Vijon në faqen 14

e-mail: milosao2005@yahoo.com

E DIEL20 Gusht

2017

Historiani, public i s t i d h e s hkrimtari JusufBuxhovi shpje-

gon në këtë intervistë ek-skluzive për “Milosao” see gj i thë problematika estudimit të dokumentevetë Kongresit të Berlinitdhe atyre që solli kjo ng-jarje, për çdo studiues tëmirëfilltë shqiptar, përcil-le t me anatemën e ma-nipulimit dhe falsifikimittë tyre të qëllimshëm nënjërën anë si dhe të ste-reotipeve ideologjike nëtjetrën anë. Manipulimidhe falsifikimi i këtyre do-kumenteve gjithsesi lidhetme historiografinë serbo-madhe të Beogradit , poedhe të Moskës dheAthinës për qëllime të njo-

hura hegjemoniste që lidhen meprojektet antishqiptare siç ish-in “Naçërtanja” e Garasha-ninit e vitit 1844 dhe ajo e “Meg-aloidhesë” greke e po të njëjtëskohë si dhe ato të histori -

Si janë manipuluardokumentet përSHQIPTARËT

ografisë ruse.Z. Buxhovi është njohës skru-

puloz i arkivave gjermane dheka kaluar gati një jetë në analete këtyre institucioneve, kurseme këtë libër ka bërë një përball-

je të dokumenteve tona ngaparagjykimet dhe gënjeshtrate historiografisë së Beogradit,por edhe marrëdhëniet his-torike të shqiptarëve me fu-qitë evropiane.

Për të pasionuarit e his -torisë duhet të kujtojmë se nëkëtë libër përfshihen protokol-let origjinale të Kongresit tëBerlinit (në frëngjisht dhe gjer-manisht) bashkë me vendimete Kongresit të përkthyer në gju-hën shqipe, të gjitha që mbetentë plotësuara edhe me doku-mente të tjera autentike të ko-hës, ku bien në sy letrat dhepeticionet shqiptare drejtuarKongresit, që janë përmbledhurpër herë të parë në një studimhistorik. Librin e ka botuar“Faik Konica” në Prishtinë dhe“Jalifat Publishing” – Houston(SHBA). Një kritikë e tij shtri-het edhe për studiuesit e shumtëtë historisë që merren ende medokumentet e ardhura nga palaserbe, por jo ato origjinale...

Delegacioni i Shkodrës në Lidhjen Shqiptare të Prizrenit

E diel 20 Gusht 201714 -INTERVISTA

PPERSONAZH

Publicisti, historiani dhe shkrimtari Jusuf Buxhovi sjell për publikun shqiptar të gjithë trevave, por kuptohet më së shumti studiues-it, dokumentet e Kongresit të Berlinit. Të sjella në tre gjuhë dhe fill nga burimet origjinale ato hedhin dritë mbi këtë ngjarje tëmadhe për historinë e shqiptarëve. “Pas luftës serbo-turke të vitit 1877 dhe asaj ruse-turke të vitit 1878, pra pas Paqes së ShënStefanit, e cila Serbisë i lejoi zgjerim në pjesët shqiptare (nga Nishi deri në Kurshumli) si dhe krijoi Bullgarinë e Madhe (ku uprekën edhe disa pjesë të etnisë shqiptare), ishte i pashmangshëm edhe reagimi shqiptar, që pasoi me thirrjen e Lidhjes Shqiptarenë Prizren disa ditë para se Kongresi i Berlinit të fillonte punimet”, shkruan autori për “Milosao”.

INTERVISTOI BEN ANDONI

Jusuf Buxhovi ka risjellë tëripunuar studimin voluminoz “Kongresi i Berlinitdhe Lidhja Shqiptare 1878”,

me plot 727 faqe, që është i pari ikëtij lloji në historiografinë sh-qiptare. Libri është interesant sa ipërket dokumenteve origjinale tësjella, por edhe një momentishumë të rëndësishëm sa i përketkohës së kthesës në shtetformim-in shqiptar para dy shekujve....

Ribotimi i Kongresit të Berlin-Ribotimi i Kongresit të Berlin-Ribotimi i Kongresit të Berlin-Ribotimi i Kongresit të Berlin-Ribotimi i Kongresit të Berlin-it sjell në vëmendjen e publikutit sjell në vëmendjen e publikutit sjell në vëmendjen e publikutit sjell në vëmendjen e publikutit sjell në vëmendjen e publikutdokumentet, aktet dhe letrat edokumentet, aktet dhe letrat edokumentet, aktet dhe letrat edokumentet, aktet dhe letrat edokumentet, aktet dhe letrat eshumë subjekteve. Pse i sollëtshumë subjekteve. Pse i sollëtshumë subjekteve. Pse i sollëtshumë subjekteve. Pse i sollëtshumë subjekteve. Pse i sollëtsërish për publikun shqiptar?sërish për publikun shqiptar?sërish për publikun shqiptar?sërish për publikun shqiptar?sërish për publikun shqiptar?

“J. Buxhovi: Libri “Kongresi iBerlinit dhe Lidhja Shqiptare1878” i takon filleve të punës simehulumtuese shkencore në histori-ografi nga fillimi i viteve të sh-tatëdhjeta të shekullit të

kaluar. Ky libër monografikmbështetet mbi temën e magjis-traturës “Lidhja Shqiptare ePrizrenit në dokumentet gjer-mane”, e mbrojtur në vitin 1979 nëkatedrën e Historisë së Univer-sitetit të Kosovës. Botimi i vitit2008, ishte një rast i mirë që temae magjistraturës të plotësohet menjë kundrim më të gjerë të prob-lematikës, duke u parë në tërësinëe Kongresit të Berlinit, gjë që asaji ka dhënë një dimension më tëthellë”.

Juve personalisht jeni i ndarëJuve personalisht jeni i ndarëJuve personalisht jeni i ndarëJuve personalisht jeni i ndarëJuve personalisht jeni i ndarëmes kërkimeve, publicistikësmes kërkimeve, publicistikësmes kërkimeve, publicistikësmes kërkimeve, publicistikësmes kërkimeve, publicistikësdhe sidomos krijimit letrardhe sidomos krijimit letrardhe sidomos krijimit letrardhe sidomos krijimit letrardhe sidomos krijimit letrar. Sa e. Sa e. Sa e. Sa e. Sa endihmojnë njëra-tjetrën përpjek-ndihmojnë njëra-tjetrën përpjek-ndihmojnë njëra-tjetrën përpjek-ndihmojnë njëra-tjetrën përpjek-ndihmojnë njëra-tjetrën përpjek-jet individuale në disa fusha?jet individuale në disa fusha?jet individuale në disa fusha?jet individuale në disa fusha?jet individuale në disa fusha?

“Publicistikën e kam profesiontë mirëfilltë jetësor. E kam filluarnë vitin 1967 si gazetar i “Rilindjes”për ta vazhduar dhe përfunduar nëvitin 2008 në Bon të Gjermanisë sikorrespodent i përhershëm i kësajtë përditshme shqiptare në këtëvend. Pra, për dyzet vjet pune ak-tive, gazetaria më ka ndihmuarshumanshëm. Megjithatë, gaze-taria mund të jetë e dëmshme nëkrijimtarinë letrare, po qe se nuklirohesh nga sipërfaqësia e saj, dheveçmas e papërshtatshme në fush-ën e hulumtimeve shkencore, poqe se faktografia mbetet në nive-lin e trajtimit publicistik”.

Çfarë pasojash ka sjellë Kon-Çfarë pasojash ka sjellë Kon-Çfarë pasojash ka sjellë Kon-Çfarë pasojash ka sjellë Kon-Çfarë pasojash ka sjellë Kon-gresi i Berlinit prej vitit 1878, nëgresi i Berlinit prej vitit 1878, nëgresi i Berlinit prej vitit 1878, nëgresi i Berlinit prej vitit 1878, nëgresi i Berlinit prej vitit 1878, nëditët tona. A mendoni se ky ishteditët tona. A mendoni se ky ishteditët tona. A mendoni se ky ishteditët tona. A mendoni se ky ishteditët tona. A mendoni se ky ishteshkaku kryesor që mori trajtëshkaku kryesor që mori trajtëshkaku kryesor që mori trajtëshkaku kryesor që mori trajtëshkaku kryesor që mori trajtëLidhja shqiptare e Prizrenit dheLidhja shqiptare e Prizrenit dheLidhja shqiptare e Prizrenit dheLidhja shqiptare e Prizrenit dheLidhja shqiptare e Prizrenit dheu përu përu përu përu përmirësua përmirësua përmirësua përmirësua përmirësua përpjekja për pa-pjekja për pa-pjekja për pa-pjekja për pa-pjekja për pa-varësinë e vendit?varësinë e vendit?varësinë e vendit?varësinë e vendit?varësinë e vendit?

“Kongresi i Berlinit i vitit 1878duhet parë në frymën e zhvillimevetë njohura që solli Kriza Lindore,me çka u bë e ditur se fundi i Per-andorisë Osmane në pjesën evro-piane do të përcillej me lëvizje tëmëdha gjeostrategjike, të cilat,duhej të mbaheshin nën mbikëqyr-je nga Fuqitë e Mëdha të kohës,veçmas pas bashkimit të Gjerman-isë në vitin 1871 dhe shfaqjes së sajnë skenën politike si faktor i rëndë-sishëm. Meqë pansllavizmi rus nëkëtë hapësirë ishte shumë aktivdhe po përdorte lëvizjet nacionaletë botës ortodokse (grekëve, ser-bëve, malaziasve, rumunëve dhebullgarëve) për interesa të veta,atëherë ishte e natyrshme që edheoponentët e saj, Austro-Hungariadhe Italia të përdornin lëvizjettjera nacionale, veçmas atë të sh-qiptarëve për qëllime të veta, praqë të mbrojnë interesat e tyre nëhapësirën evropiane te Peran-dorisë Osmane.

Në këto rrethana, pas luftës ser-bo-turke të vitit 1877 dhe asaj ruse-turke të vitit 1878, pra pas Paqessë Shën Stefanit, e cila Serbisë i le-joi zgjerim në pjesët shqiptare (ngaNishi deri në Kurshumli) si dhekrijoi Bullgarinë e Madhe (ku u

prekën edhe disa pjesë të etnisëshqiptare), ishte i pashmangshëmedhe reagimi shqiptar, që pasoi methirrjen e Lidhjes Shqiptare në

Prizren disa ditë para se Kongresii Berlinit të fillonte punimet.

Natyrisht se për një reagim tëtillë të shqiptarëve, që si dihet, fil-loi me moton e “mbrojtjes së va-tanit nga copëtimet sllave dhegreke” dhe përfundoi me një lëvizjepolitike ndër më të fuqishmet që ihapën rrugë zhvillimeve që do tëçojnë tridhjetë e katër vite më vonëderi te shpallja e shtetit të pavar-ur shqiptare, ishin të interesuaredhe fuqitë qendrore (Austro-Hun-garia, Gjermani dhe Itali), siç ish-te e interesuar edhe vetë Peran-doria Osmane, e cila te reagimi ishqiptarëve për të mbrojtur tokate tyre, shihte mundësinë për t’ishpëtuar trysnisë ruse. Ka shumëdokumente mbi të cilat mbësh-teten këto qëndrime, vlerësimianalitik i të cilave, nxjerr në pahpjekurinë politike të elitës politikeshqiptare të Kohës që procesi i pa-shmangshëm i rënies së Peran-dorisë Osmane të shfrytëzohet qëai të jetë në përputhje edhe me in-teresat e atyre fuqive të mëdha tëcilat pansllavizmit mund t’ikundërvihen me futjen në lojë tëkartës së faktorit shqiptar, që nukmund të ishte tjetër pos me lind-jen e një shteti shqiptar, pa marrëparasysh përmasat e tij etnike.

Shikuar nga këndvështrimi his-torik, Lidhja Shqiptarëve ePrizrenit e vitit 1878, në arenënndërkombëtare, e promovoi poli-tikisht nacionalizmin shqiptar, siçe vuri në binarët e pashmangshëmdhe të pandalshëm pavarësinë eShqipërisë”.

KKKKKush ju ka ndihur në këtë përush ju ka ndihur në këtë përush ju ka ndihur në këtë përush ju ka ndihur në këtë përush ju ka ndihur në këtë për-----pjekje të stërpjekje të stërpjekje të stërpjekje të stërpjekje të stërmadhe dhe a men-madhe dhe a men-madhe dhe a men-madhe dhe a men-madhe dhe a men-doni se keni pasur pengesa nëdoni se keni pasur pengesa nëdoni se keni pasur pengesa nëdoni se keni pasur pengesa nëdoni se keni pasur pengesa nëpunën tuaj?punën tuaj?punën tuaj?punën tuaj?punën tuaj?

“Puna ime hulumtuese dhe sh-

kencore duhet parë në kuadër tëzhvillimeve shoqërore dhe politiketë kohës. Pra, ato të viteve të gjas-htëdhjeta, shtatëdhjeta dhe tëtetëdhjeta nëpër të cilat kaloi Kos-ova, që lidhen me emancipiminpolitik, kulturor dhe shpirtëror tëshqiptarëve, që pas ndryshimevekushtetuese të viteve 1968-1974, uhapën rrugë edhe krijimit të insti-tucioneve kombëtare, siç ishteUniversitetit i Prishtinës, Akade-misë së Shkencave dhe Arteve sidhe instituteve të tjera hulum-tuese shkencore, ku një rol tëmadh pati edhe veprimtariabotuese në gjuhën shqipe që drej-tonte “Rilindja” e të tjera. Këtyrezhvillimeve duhet shtuar edhebashkëpunimi kulturor dhe arsi-mor me Shqipërinë, i vendosur zyr-tarisht në vitin 1968 në mar-rëveshjen e parë midis Tiranës dhePrishtinës, me ç’rast, midis Ti-ranës dhe Prishtinës filloi këmbi-mi i teksteve shkollore, librave sidhe profesorëve në të dy universite-tet, shkëmbim ky që dobi të mëdhai solli Kosovës. Tirana dhe Prish-tina asokohe harmonizonin qën-drime edhe rreth disa projektevetë përbashkëta hulumtuese dheshkencore aty ku kishte mundësi.Meqë si gazetar isha i akredituarnë Bon dhe po merresha me hu-lumtimin e dokumenteve të Kon-gresit të Berlinit, çarqet shken-core në Prishtinë dhe Tiranë (Dr.Ali Hadri, Aleks Buda dhe ArbenPuto) insistuan që këtë angazhimta ktheja në vokacion të përher-shëm hulumtues shkencor, gjë qëedhe kështu ndodhi. Pra, në punëntime hulumtuese, si mentor tëparë, kam pasur akademik AliHadrin dhe profesor Aleks Budën,me të cilën kam bashkëpunuarderi në vitin 1981, kur do të ndër-

Studiuesit shqiptarë ende citojnëdokumentet e sjella nga serbët

Studiuesi Buxhovi në këtë intervistë për “Milosaon” sqaron shumë gjëra që lidhen me Kongresin e Berlinit,Lidhjen e Prizrenit, por më shumë akoma manipulimet e shumta që janë bërë për të dëmtuar Shqipërinë dhe

fshikullon indiferencën e studiuesve me dokumentet, që përdorin ende burimet sllave...

Manipulimet kundër shqiptarëveManipulimi dhe falsifikimi ikëtyre dokumenteve gjithsesilidhet me historiografinëserbomadhe të Beogradit, poedhe të Moskës dhe Athinëspër qëllime të njohura hegje-moniste që lidhen me projektetantishqiptare siç ishin “Naçër-tanja” e Garashaninit e vitit1844 dhe ajo e “Megaloidhesë”greke e po të njëjtës kohë sidhe ato të historiografisë ruse.Kongresi i Berlinit si dhevendimet e njohura të tij, kanëparaqitur referencën emblema-tike të manipulimit të këtyreqendrave në mënyrë perma-nente nga falsifikimi i tyre e derite keqinterpretimet e qëllim-shme, që për moto kishinfabrikimin e gënjeshtrës rreth“shqiptarëve ardhacakë dhe pahistori”, “shqiptarëve mbetje emjegulluar osmane dhefundamentalistë të rrezikshëmislamikë” e të ngjashme, meçka atyre duhej jo vetëm t’umohohej shteti, por, për hir “tëinteresave të mëdha evropiane”,Beogradit, Athinës e të tjerëve,t’u lejohej qërimi i hesapeve meta, deri te etnogjenocidi!

Jusuf Buxhovi

Kongresi i Berlinit

E diel 20 Gusht 2017 - 15MEA CULPA

pritet dhunshëm nga anajugosllave pas ngjarjeve të vitit1981. Megjithatë, ndryshimin e njo-hur të rrethanave politike dheshoqërore të atyre viteve, jammunduar që ta përballoj me punëindividuale në Gjermani, duke iupërkushtuar hulumtimit nëpërarkivat gjermane, në mënyrë që tërrumbullakoj sa më shumë që tëjetë e mundur punën e nisur nëvitet e shtatëdhjeta”.

Në kërkimet tuaja të vazh-Në kërkimet tuaja të vazh-Në kërkimet tuaja të vazh-Në kërkimet tuaja të vazh-Në kërkimet tuaja të vazh-dueshme, ju jeni përballur me do-dueshme, ju jeni përballur me do-dueshme, ju jeni përballur me do-dueshme, ju jeni përballur me do-dueshme, ju jeni përballur me do-kumente autentike. A mund tëkumente autentike. A mund tëkumente autentike. A mund tëkumente autentike. A mund tëkumente autentike. A mund tëna thoni, ka pasur përpjekje përna thoni, ka pasur përpjekje përna thoni, ka pasur përpjekje përna thoni, ka pasur përpjekje përna thoni, ka pasur përpjekje përmanipulime nga fqinjët apo ngamanipulime nga fqinjët apo ngamanipulime nga fqinjët apo ngamanipulime nga fqinjët apo ngamanipulime nga fqinjët apo ngakancelaritë ndërkombëtare?kancelaritë ndërkombëtare?kancelaritë ndërkombëtare?kancelaritë ndërkombëtare?kancelaritë ndërkombëtare?

“Mund të thuhet pa hezitim see gjithë problematika e studimit tëdokumenteve të Kongresit të Ber-linit dhe atyre që solli kjo ngjarje,për çdo studiues të mirëfilltë sh-qiptar, përcillet me anatemën emanipulimit dhe falsifikimit tëtyre të qëllimshëm në njërën anësi dhe të stereotipeve ideologjikenë tjetrën anë. Manipulimi dhe fal-sifikimi i këtyre dokumentevegjithsesi se lidhet me histori-ografinë serbomadhe të Beogradit,po edhe të Moskës dhe Athinës përqëllime të njohura hegjemoniste qëlidhen me projektet antishqiptaresiç ishin “Naçërtanja” e Garasha-ninit e vitit 1844 dhe ajo e “Mega-loidhesë” greke e po të njëjtës kohësi dhe ato të historiografisë ruse.Kongresi i Berlinit si dhe vendimete njohura të tij, kanë paraqiturreferencën emblematike të ma-nipulimit të këtyre qendrave nëmënyrë permanente nga falsifiki-mi i tyre e deri te keqinterpretimete qëllimshme, që për moto kishinfabrikimin e gënjeshtrës rreth “sh-qiptarëve ardhacakë dhe pa his-tori”, “shqiptarëve mbetje e mjeg-ulluar osmane dhe fundamental-istë të rrezikshëm islamikë” e të

ngjashme, me çka atyre duhej jovetëm t’u mohohej shteti, por, përhir “të interesave të mëdha evropi-ane”, Beogradit, Athinës e tëtjerëve, t’u lejohej qërimi i hesape-ve me ta, deri te etnogjenocidi!

Kur shikohen mirë e mirë ngatë gjitha këndet të gjitha doku-mentet e Kongresit të Berlinit, njëpjesë të të cilave kam sjellë në lib-rin tim, veçmas letrat e dërguaranga të gjitha viset shqiptare (124sosh), del se një pjesë të tyre mundtë thuhet se janë shkruar edhe ngakonsuj rusë e grekë, nga klerikëortodoksë dhe agjentë të tjerë tëBeogradit, Athinës dhe Moskës, poedhe nga ndonjë konsull austriak.Këtë të fundi, madje e pranon edheAndrashi, ministër i jashtë i Aus-tro-Hungarisë në memoaret e tij,me ç’rast zbulon se “Vjena kapunuar që në nga disa qendra sh-qiptare të vinë letra dhe telegrameqë na duheshin”. Këto “ndërhyr-je” nuk ua humbin vlerën kërke-save autentike të shqiptarëve,veçse bëjnë të ditur se midis tyreka pasur edhe të dirigjuara në për-puthje me interesat tjera, gjë qëhistoriografisë sonë i mbetet qëato t’i deshifrojë dhe t’i interpre-tojë mirë e mirë”.

A mendoni se Lidhja eA mendoni se Lidhja eA mendoni se Lidhja eA mendoni se Lidhja eA mendoni se Lidhja ePrizrenit ka trajtime të ndry-Prizrenit ka trajtime të ndry-Prizrenit ka trajtime të ndry-Prizrenit ka trajtime të ndry-Prizrenit ka trajtime të ndry-

…nga numri i shkuar“Milosao” e këtij numri ishte e thjeshtë, por disie shpërhapur në aspektin gjeografik të krijuesvedhe kontribuesve. Maks Velo me botimin e tij tëfundit “Fshati primitiv” mori pjesën më të mad-he të vëmendjes. Një ish-nxënësi i tij, sot, ar-tisti i njohur, Anastas Kostandini, i kish kushtu-ar një artikull të ndjerë, por pak si shumë pate-tik. Maks Velos i kish pëlqyer shumë koncepti-mi i tij dhe ne e respektojmë. Redaktori vuajtishumë ta zbardhte shkrimin e Kostandinit qëshkruan ende me shkrim dore. “Fshati primitiv iMaksit zbulon fuqishëm ankthin, makthin, enig-mat, të vërtetat natyrale jashtë dogmave, egërs-inë e të vërtetave të kohës jo thjesht me formatabstrakte dhe formaliste, por me njerëz, pemë,kafshë, gurë, mullarë, banesa, sende dhe orendikrejt realiste, mu ashtu si do të dukeshin fsha-trat dhe jeta jonë shqiptare e zhytur nën ujin edetit pas një përmbytjeje epokaliptike, shkroi

autori. Gjithë ato vizatime në libër të lënë pafrymë në organicitetin e tyre”. Redaktori bëri njësqarim të mundshëm dhe po ashtu shtoi njëshkrim tjetër për Maksin, duke hedhur idenënëse ky kërkim i Maksit u bë me vetëdije apoishte kërkim në stil: A ka punuar me vetëdije përt’iu shmangur Realizimit Socialist? Apo ka dashurtë jetë një zë i veçantë në artin e tij? Studiuesite interesuar kanë masën e materialit, ku mund tëabstragojnë por edhe të gjykojnë, kurse vetëautori e ka përmbushur misionin edhe madje igjeti vetes një strehë, ku mund të punonte mesemiotikën e vet, por edhe me shpalosjen e idevetë veta në artin kombëtar.

Në këtë numër, diplomati Mal Berisha, që ishton edhe atribute të tjera vetes, solli përk-thimin e tij të “If”-it të famshëm të Kipling. Përhir të së vërtetës një përpjekje e madhe, por joshumë e arrirë.

Ndërkohë në këtë numër pati vend për poez-itë e disa autorëve. Redaktori botoi Petraq Ris-

ton, që këto kohë ndodhet në vend. Që prejlargimit për në SHBA, poezia e Petraq Ristossynon një figuracion tjetër, që t’i përshtatet hapë-sirës, por edhe emocionit të autorit tonë, në njënga vendet më të mëdha dhe më të vrullshëmtë globit...Duket një poet i formuar.

Një shkrim interesant ishte shkrimi i AgApollonit, nga Kosova. Ai kish hedhur idenë e tijpër postmodernizmin. Postmodernizmi është kon-sideruar lëvizje që ka sjellë disa funde: fundin emetanarrativave si idealizma kolektive, fundin ehistorisë si fund të sistemeve totalitare, fundin erealitetit si fund të simuluar, fundin e seriozitetitsi fund të nostalgjisë, fundin e frymëzimit si fundtë sakralitetit të letërsisë, fundin e magjisë sifund të trikave magjike të autorit, fundin e krijimitsi fund të origjinalitetit dhe fundin e romanit sifund të pastërtisë zhanrore. Ndërsa, nga vitet’90, ka filluar të flitet për një fund tjetër: fundine postmodernizmit. Le t’i shohim fundet që sollikjo poetikë, për të parë pastaj edhe fundin e saj.

Në pjesën e tregimit botuam “Jezuin”.Një tregim i Sali Bytyçit, disi patetik, porgjithsesi një apel i ndjerë për Ukshin Ho-tin. Ai përbënte një alegori për njërin ngaheronjtë e pakontestuar të Kosovës, qëautori i ka dhënë atribute gati hyjnorepërmes rrëfimit të tij...

Rexhep Ferri erdhi pas do kohësh menjë ese të tijën. Ka pak nota metafizikeproza e fundit e autorit të njohur kosovar.Thirrja e tokës është një e tillë që e kalongjithçka dhe i bën thirrje vetës jetës. Por,përgjigje të tilla nuk jepen në jetën e za-konshme, ndaj Rexhep Ferri shkëputet ngarealiteti dhe e kërkon gjetiu, në vise kuvetë ai s’ka qenë ndonjëherë... në për-jetësi..., shkroi redaktori, disi me emfazëtë kotë.

Layout që kishte autor tjetër këtëjavë, punoi mirë por pak e sforcuar. Gjith-sesi eci me shumë korrektësi.

shme në Shqipëri e Kosovë? Nukshme në Shqipëri e Kosovë? Nukshme në Shqipëri e Kosovë? Nukshme në Shqipëri e Kosovë? Nukshme në Shqipëri e Kosovë? Nukduket se një pjesë e studiuesveduket se një pjesë e studiuesveduket se një pjesë e studiuesveduket se një pjesë e studiuesveduket se një pjesë e studiuesvenuk kanë parë dokumentetnuk kanë parë dokumentetnuk kanë parë dokumentetnuk kanë parë dokumentetnuk kanë parë dokumentetorigjinale?origjinale?origjinale?origjinale?origjinale?

“Arsyet e njohura ideologjikedhe ato që shqiptarët nga 1912 janëi ndanë dhunshëm në realitetetshoqërore dhe politike të ndry-shme kanë sjellë edhe qëndrime tëndryshme, ku në njërën anë, ngaTirana zyrtare është imponuarqëndrimi se nga Europa dhe Perën-dimi shqiptarëve u kanë ardhur tëgjitha të këqijat, se perëndimi nuki ka dashtë shqiptarët e të ngjas-hme, gjë që kjo ka justifikuarizolimin dhe mbylljen komuniste,

ndërsa në tjetrën anë, Lidhja Sh-qiptare e Prizrenit është dashtë tëshihet vetëm si përpjekje për au-tonomi, që si e tillë të “justifikojë”statusin politik të shqiptarëve nëJugosllavi e të ngjashme, sado qëpjesa më e madhe e historianëve tëKosovës, konceptin e autonomisëe kanë parë si proces, që shkon tu-tje, e jo si gjendje statike, kundrimky që ka qenë i ngjashëm edhe meqëndrimin politik të intelektualëveshqiptarë dhe të një pjese të klasëspolitike...

Krahas këtyre stereotipeve, qëpër fat të keq, ende gjithnjëmbahen te një pjesë e historianëvetanë (sidomos atyre në Tiranë) ngashkaku se kanë doktoruar dhe sh-kruar libra, siç kanë fituar edhetituj “akademikë” e të tjera gjatëkohës së diktaturës komuniste, sote gjithëditën mungon edhe vullne-ti i qëllimshëm për ballafaqiminme dokumentet origjinale. Themkështu, ngaqë ka dhjetë vite qëkam sjellë dokumentet origjinaletë Kongresit të Berlinit në origji-nal (frëngjisht dhe gjermanisht), tënxjerra nga Arkivi Politik i Minis-trisë së Punëve të Jashtme të Gjer-manisë në Bon (të autorizuara ngabotuesi gjerman”Gisen”) e tëpërcjella edhe me përkthimin nëgjuhën shqipe, ndërsa që histori-anë nga Tirana dhe Prishtina edhenë tutje citojnë versionin e cun-guar dhe të filtruar të dokument-eve që sjell Haxhivasilevi,Gjorgjeviqi dhe historianë të tjerëserbë! Ç’është më keq, disa peda-gogë të kësaj mendësie, pengojnëstudentët që marrin guximin të cit-ojnë librin tim, meqë kjo ua rrënon“kredibilitetin” veprave të tyre!”

Historianët e Shqipërisë dheKosovës kanë pasur një lloj tuteletë diktuar nga regjimet respektive.A mendoni se ka ardhur koha qëduhet të ketë një trajtim kombëtarshqiptaro-kosovar sa i përketrëndësisë së Kongresit të Berlinit?

“Tutela e regjimit represiv ko-munist është dashtë të marrë fundme rënien e komunizmit, siç kandodhur edhe në vendet tjera. Por,për fat të keq, ajo po vazhdon përarsyet që i ceka më sipër. Kujtoj sehistoriografia jonë duhet të ketëqëndrim shkencor jo vetëm sa ipërket Kongresit të Berlinit, por tëgjitha çështjeve të tjera. Kjo do tanxjerrë në pah edhe komponentinkombëtar”.

Sa i vështirë ka qenë për Ju hu-Sa i vështirë ka qenë për Ju hu-Sa i vështirë ka qenë për Ju hu-Sa i vështirë ka qenë për Ju hu-Sa i vështirë ka qenë për Ju hu-lumtimi në arlumtimi në arlumtimi në arlumtimi në arlumtimi në arkikikikikivvvvvaaaaat gjert gjert gjert gjert gjermane dhemane dhemane dhemane dhemane dhesa kohë ju është dashur t’i grum-sa kohë ju është dashur t’i grum-sa kohë ju është dashur t’i grum-sa kohë ju është dashur t’i grum-sa kohë ju është dashur t’i grum-bulloni këto materiale?bulloni këto materiale?bulloni këto materiale?bulloni këto materiale?bulloni këto materiale?

“Të qenit gazetar (korrespodenti përhershëm i “Rilindjes” në Gjer-mani, i akredituar pranë qeverisëgjermane) më ka krijuar mundësitë mëdha edhe formale që t’u qasemdokumenteve pa ndonjë vështirë-si. Meqë fokusimi im hulumtues kaqenë Kongresi i Berlinit, ishte e

Shqiptarët ende citojnë dokumentat e sjella nga serbët!Krahas stereotipeve, që për fat të keq, ende gjithnjë mbahen te një pjesë ehistorianëve tanë (sidomos atyre në Tiranë) nga shkaku se kanë doktoruardhe shkruar libra, siç kanë fituar edhe tituj “akademikë” e të tjera gjatëkohës së diktaturës komuniste, sot e gjithë ditën mungon edhe vullneti iqëllimshëm për ballafaqimin me dokumentet origjinale. Them kështu,ngaqë ka dhjetë vite që kam sjellë dokumentet origjinale të Kongresit tëBerlinit në origjinal (frëngjisht dhe gjermanisht), të nxjerra nga ArkiviPolitik i Ministrisë së Punëve të Jashtme të Gjermanisë në Bon (tëautorizuara nga botuesi gjerman “Gisen”) e të përcjella edhe me përk-thimin në gjuhën shqipe, ndërsa që historianë nga Tirana dhe Prishtinaedhe më tutje citojnë versionin e cunguar dhe të filtruar të dokumenteve qësjellin Haxhivasilevi, Gjorgjeviqi dhe historianë të tjerë serbë!

natyrshme përqendrimi teshqyrtimi dhe vjelja e dokument-eve të Arkivit të Ministrisë sëPunëve të Jashtme në Bon. Atykam punuar nga mesi i viteve tështatëdhjeta e deri në vitin 2008,ku kam klasifikuar mbi pesë mijëdokumente që kanë të bëjnë meKrizën Lindore, Kongresin e Ber-linit dhe çështjen shqiptare ngaviti 1865 e deri në vitin 1912. Pjesamë e madhe e këtyre dokument-eve ruhet në arkivin tim person-al, ngaqë nuk ia kam dalë t’u sig-uroj vend në Arkivin e Kosovësdhe atë të Akademisë së Shken-cave dhe të Arteve të Kosovës.Sepse, këto institucione, për arsye“të pakuptueshme”, nuk kanëqenë në gjendje të ofrojnë as sig-uri e as trajtim shkencor!”

E mendoni se ishte e arsye-E mendoni se ishte e arsye-E mendoni se ishte e arsye-E mendoni se ishte e arsye-E mendoni se ishte e arsye-shme ajo që përcaktoi në konk-shme ajo që përcaktoi në konk-shme ajo që përcaktoi në konk-shme ajo që përcaktoi në konk-shme ajo që përcaktoi në konk-luzionet e veta Lidhja e Prizren-luzionet e veta Lidhja e Prizren-luzionet e veta Lidhja e Prizren-luzionet e veta Lidhja e Prizren-luzionet e veta Lidhja e Prizren-it, sa i përket mbrojtjes ngait, sa i përket mbrojtjes ngait, sa i përket mbrojtjes ngait, sa i përket mbrojtjes ngait, sa i përket mbrojtjes ngacopëtimi i trojeve shqiptare dhecopëtimi i trojeve shqiptare dhecopëtimi i trojeve shqiptare dhecopëtimi i trojeve shqiptare dhecopëtimi i trojeve shqiptare dheautonomi nën Turqinë?autonomi nën Turqinë?autonomi nën Turqinë?autonomi nën Turqinë?autonomi nën Turqinë?

“Qëndrimet dhe vendimet eLidhjes Shqiptare të Prizrenit janënë përputhje me rrethanat si dhezhvillimet historike të kohës, nëtë cilat u gjenden shqiptarët, kurata në njërën anë rrezikoheshinnga hegjemonizmi i fqinjëve sllavëdhe grekë dhe në tjetrën anë rrez-ikoheshin nga shembja e shpejtëe perandorisë osmane. Mbrojtja einteresave kombëtare asokohemund të sigurohej nëpërmeskërkesës për bashkimin e katërvilajeteve shqiptare (krijimi i njëShqipërie osmane, që në të vërtetëdoli nga kërkesat e katërmbëdh-jetë pikëshit të Hasan Prishtinësnë Shkup, në gusht të vitit 1912),që nënkuptonte lirimin nga kon-cepti i “miletit osman” kugjendeshin dhe një formule kom-promisi që do ta arrinte Peran-doria Osmane me fuqitë evropianetë boshtit (Austrohungarinë dheItalinë). Pa marrë parasysh sirrodhën ngjarjet deri në nëntor tëvitit 1912 dhe nëpër ç’katrahurëkaluan shqiptarët, megjithatë ep-ilogu i këtij zhvillimi ishte i për-caktuar nga programi i Lidhjes Sh-qiptare të Prizrenit si dhe plat-formës kombëtare që doli prej saj.Pa këtë ngjarje, nuk do të kishteas Shqipëri e as komb shqiptar”.

Keni mbaruar dhe një kolanëKeni mbaruar dhe një kolanëKeni mbaruar dhe një kolanëKeni mbaruar dhe një kolanëKeni mbaruar dhe një kolanëhistorike të Kosovës, cilat janëhistorike të Kosovës, cilat janëhistorike të Kosovës, cilat janëhistorike të Kosovës, cilat janëhistorike të Kosovës, cilat janëplanet tuaja më të afërta?planet tuaja më të afërta?planet tuaja më të afërta?planet tuaja më të afërta?planet tuaja më të afërta?

“Kosova” në pesë libra, e botu-ar midis viteve 2012-2015, për t’upërfunduar, duhet të plotësohetedhe me tri vëllime të tjera (VI,VIIdhe VIII), me çka përmbyllet kon-cepti im që ky libër në tetë vëllimetë paraqesë një kontribut shken-cor për historinë e Shqipërisë sënatyrshme dhe të Shqiptarëve ngaantikiteti e deri te koha jonë. Presqë tri librat tjera të përfundojnënga fundi i vitit të ardhshëm”.

Lidhja e Prizrenit

E diel 20 Gusht 201716 -HISTORI

AARGUMENT

Ky është një shkrim i gjatë lidhur me marrëdhëniet e Vatikanit me Ballkanin. Do të botohet në disa numra, e në njërënsyresh do kemi edhe argumentin shqiptar. Në Romë, në shkurt 1878, mblidhen kardinalët për të zgjedhur pasardhësin ePiut IX. Pas disa ditësh nga konklava zgjidhet Vincenzo Gioacchino Pecci si Leo XIII. Papa i ri në rendin e ri të Ballkanitdo të shohë një shans historik për Kishën Katolike e para së gjithash një pikënisje për synimin e tij për bashkimin (unio-nin) me ortodoksinë e që do duhej të bëhej temë kryesore gjatë pontifikatit të tij. Bëhet fjalë për një fillim krejt të ri, sepseinteresim për këtë regjion (Ballkan) gjer më tani interesim dinamik kishte treguar po ashtu edhe Piu IX, e posaçërishtsekretari i tij shtetëror Giacomo Antonelli, dhe nunci i Vjenës Ludovico Jacobini.Mirëpo për popujt e Evropës së Lindjes që ishin para kthesave, mirëkuptim do të tregojnë vetëm pak anëtarë të Kurisë:Sepse për shumicën e prelatëve në Romë larmshmëria kulturore dhe gjuhësore e kësaj bote mbetet e mbyllur. Papa LeoXIII dhe disa nga bashkëpunëtorët e tij të ngushtë megjithatë përpiqen ta hapin Kishën Katolike përballë sllavëve dhetraditave të Kishës së Lindjes....

NGA ANDREAS GOTTSMANN*

Shkurtesat e përdorura:AAEESS - Archivio degli Affari

Ecclesiastici StraordinariACDF - Archivio della Congre-

gazione per la Dottrina della FedeArch. Nunz. Vienna - Archivio

della Nunziatura Apostolica in Vi-enna

ASV -Archivio Segreto Vati-cano

AVA - Allgemeines Verwaltung-sarchiv

HHStA - Haus-, Hof- und Staat-sarchiv

Kab. Kanzlei - KabinettskanzleiPA - Politisches ArchivPF - Propaganda FideSCCO - Sacra Congregazione per

le Chiese OrientaliS.O. - Sant’OffizioSegr. - Stato Segreteria di Stato

Rënia graduale e PerandorisëOsmane në pjesën e dytë të shek.19 në Evropën Juglindore len njëboshllëk të pushtetit që do ta vejënë pikëpyetje rendin e paqes evro-piane të arritur në Kongresin eVjenës. Përpjekjet e popujve të Ball-kanit për pavarësi hasin në simpatigjithkund në Evropë e sidomos tekqarqet romantike liberale. E njëko-hësisht fuqitë evropiane, duke para-prirë Rusia dhe Austro-Hungaria,përpiqen ta përforcojnë e sigurojnëndikimin e tyre në Ballkan. Pasiqë në korrik të vitit 1875 në Herce-govinë vije te një revoltë kundërsundimit Osman e pak më vonë doshtrihet në Bosnje, Serbi e Mal tëZi, e në pranverë të 1876 do të ngri-hen edhe bullgarët, Rusia do t‘ishpall luftë Sulltanit me 24 prill1877 që do të përfundoj me humb-jen e Perandorisë Osmane e do tëvuloset me 31 janar 1878 me arritjene marrëveshjes së armëpushimit tëAdrianopojës.

Në një situatë të tillë ndërko-mbëtarisht tejet të tensionuar, nëRomë në shkurt 1878 mblidhen kar-dinalët për ta zgjedhurpasardhësin e Piut IX. Pas disaditësh nga konklava zgjidhet Vin-cenzo Gioacchino Pecci si Leo XIII.Papa i ri në rendin e ri të Ballkanitdo të shohë një shans historike përKishën Katolike e para se gjithashnjë pikënisje për synimin e tij përbashkimin (unionin) meortodoksinë e që do duhej të bëhejtemë kryesore gjatë pontifikatit tëtij. Bëhet fjalë për një fillim krejt tëri, sepse interesim për këtë regjion(Ballkanin, vër. e përkth.) gjer mëtani interesim dinamik kishin

treguar po ashtu edhe Piu i IX, eposaçërisht sekretari i tij sh-tetëror Giacomo Antonelli, dhenunci i Vjenës Ludovico Jacobini2.

Mirëpo për popujt e Evropës sëLindjes që ishin para kthesave,mirëkuptim do të tregojnë vetëmpak anëtarë të Kurisë: Sepse përshumicën prelatëve në Romë larm-ishmëria kulturore dhe gjuhësoree kësaj bote mbetet e mbyllur. PapaLeo i XIII dhe disa nga bashkëpunë-torët e tij të ngushtë megjithatëpërpiqen ta hapin Kishën Katolikepërballë sllavëve dhe traditave tëKishës së Lindjes. Fillimisht për-brenda Kishës Katolike nuk kish-te ndonjë kundërshtim përballëkëtij projekti, sepse qëllimi izgjerimit të Kishës Katolike drejtEvropës Lindore është përkrahurnga të gjithë papët. Pesha politikee Selisë së Shenjtë ishte e vogël: pasfundit të shtetit-kishë papa nukposedonte territor të vetin dhe nukishte pjesëmarrës në bisedimet përnjë rend të ri politik në Evropë.Vatikani për t‘i realizuar qëllimete veta kishte nevojë për aleat. LeoXIII në Austro-Hungarinë e shehpartnerin më të rëndësishëm, e cilanë pjesë të mëdha të EvropësJuglindore e ushtronte funksion-in e një fuqie politike mbrojtëse mbitë krishterët katolikë. Ndërsa përBallhausplatz-in (është shesh nëqendër të Vjenës e përdoret si si-nonim i përqendrimit të pushtetit,vër. e përkth.) nuk qëndronte nërend të parë forcimi i pushtetit tëKishës Katolike në Ballkan, porpërforcimi i ndikimit të vet nëEvropën Juglindore3.

Vetëm pak ditë paszgjedhjes së Leonit XIII, fituesjaRusia, kishte detyruar Peran-dorinë Osmane me 3 mars 1878 nëPaqen e Shën Stefanit (Yeºilköy) tëpranoj kushte të vështira: në terri-torin e Perandorisë Osmane doduhej të ngriheshin katër shtetettë reja: Rumania, Serbia, Mali i Zi,Bullgaria e Madhe që do shtrihejprej Detit të Zi deri në Egje e deri temalet shqiptare. Me ndihmën e kë-tyre shteteve perandoria e Carit

dëshironte ta zgjeronte ndikimine saj në Ballkan. Tensionet që pa-sojnë nga kjo u ç‘tensionuan mendërmjetësimin e Bismarck (Biz-markut) në korrik 1878 në Kon-gresin e Berlinit. Marrëveshjet eShën Stefanit merren vetëm pjesër-isht (në marrëveshjen e re, vër. epërkth.) ndërsa Bullgaria do hum-bë pjesë të shumta nga rajonet që iishin dhënë asaj në fillim.

Feja, organizimi kishtar dhevetëdija kombëtare tek vendet eEvropës Juglindore ishin të lidhu-ra ngushtë njëra me tjetrën, ndër-sa kjo shprehet në kishën sh-tetërore ortodokse. Kështu mitro-politi i Cetinës deri në mesin eshek. 19 ishte njëkohësishtudhëheqës shpirtëror dhe laik.Para krijimit të shteteve ko-mbëtare janë ngritur kishat e pa-varura ortodokse në Greqi, Bull-gari, Rumani, Serbi dhe Mal të Zi,autoqefalja e të cilave është njo-hur nga Kostandinopoja në vitin1856 për Greqinë, 1878 për Malin eZi, 1879 për Serbinë dhe 1873/85 përRumaninë. 180.000 të krishterëtortodoks të Shqipërisë që nga viti1767 i takonin Patriarkatit të Ko-standinopojës, ndërsa për një au-toqefali ata do përpiqen tek nëshek. e 204. Që nga 1862 në Rumanirumanishtja ishte gjuhë kishtare,ndërsa paralel me sllavishten evjetër kishtare ajo është përdorurqë nga shek. 17. Në Bullgari me njëferman nga Sulltani është ngriturnjë Ekzarkat (rajon administrativkishtar ortodoks, vër. e përkth. )më 1870 që në një organizim kish-tar përfshinte gjithë ortodoksëtbullgar. Mirëpo patriarku i Ko-standinopojës nuk e jepte pëlqimine tij dhe se e refuzonte posaçërishtzgjerimin e juridiksionit të kishësbullgare mbi Maqedoninë. Paskësaj qëndronin dy pikëpamje:përderisa Fanari (KishaOrtodokse, vër. e përkth.) në Ko-standinopojë përfaqësonte njëkonceptim territorial, kjo do tëthotë një organizim kishtar përnjë rajon shtetëror, Ekzarkat -ibullgar ishte bartës i një koncep-cioni kombëtar sepse ekzarku(kryeipeshkvi ortodoks, vër. epërkth.) bullgar ishte kompetentedhe për bullgarët që jetonin jash-të territorit të mbretërisë5.

Katolikët e Ballkanit ishinpjesërisht nën mbrojtjen francezedhe pjesërisht nën mbrojtjen aus-triake. Përderisa protektorati ikultit në Francë ishte çështje sh-tetërore, në Austri është perceptu-ar si obligim i ministrisë së jasht-

me6. Të drejtat e protektoratitbazoheshin në marrëveshjetndërkombëtare me PerandorinëOsmane dhe se ato duhet dalluarnga të drejtat e patronatit, që Kishaua ka bartur fuqive katolike, e qëshpesh përmbanin edhe përkrahjetfinanciare (nga shtetet në fjalë, vër.e përkth.). Të drejtat franceze kanëbazën te kapitulacionet që kishtelidhë mbreti Franz I. që në vitin 1535me Sulltan Sulejmanin e Madh e tëcilat më vonë janë konfirmuar disaherë. Duke u mbështetur në këtomarrëveshje ipeshkvijtë francez –edhe ata jo francezët që ishin vetëmnën mbrojtjen e Francës – dhe rreg-ulltarë mundeshin të drejtonin qen-dra misionare në Perandorinë Os-mane. Përveç kësaj të gjithë pele-grinët dhe tregtarët e kombeve tëhuaja, me të cilat Porta nuk kishtelidhë marrëveshje, ishin nënmbrojtjen e Francës. Të drejtat aus-triake ishin më të reja dhe bazo-heshin në marrëveshjet e Paqes tëKarllovcit (1699), Passarowitz (1718),Beogradit (1739) dhe Sistovës(1791)7. Një rregullim i qartë izonave të ndikimit të Austrisë dheFrancës mungonte; për këtë mer-reshin vesh në mënyrë pragmatikeqë monarkia e Habsburgëve protek-toratin e saj ta ushtroj në rajonetafër kufijve të saj si dhe në ato pjesëAustria përkrahte themelimin ekishave, seminareve si dhe institu-cioneve fetare e karitative. Kjo sit-uatë difuze në disa rajone, para segjithash në Bullgari – por edhe nëTokën e Shenjtë- shpinte drejt njëkonkurrence të ashpër mes këtyredy fuqive katolike8.

Pesha e monarkisë habsburg-iane zgjerohet nga ana e Kongresittë Berlinit me ç‘rast Austro-Hun-garisë i jepet administrimi i Bosn-jës dhe Hercegovinës dhe pas ok-upimit ushtarak të Sanxhakut, ra-jon ndërlidhës mes Serbisë dheMalit të Zi. Ishte e vetëkuptueshmeqë Selia Shenjtë interesat e saja nëBallkan do përpiqej t‘i ruante mëshumë nëpërmjet Vjenës se sanëpërmjet Parisit. Këtu Kuria ish-te e përfaqësuar nga njëri prej dip-lomatëve më të aftë të saj, Ludovi-co Jacobini9. Si shtesë duhej të dër-gohej dhe një person i rangut tëlartë tek Kajzeri për ta mbështeturdhe nxitur atë në mënyrë aktive përmbrojtjen e interesave katolike nëBallkan dhe Evropën Lindore10. Përkëtë detyrë zgjidhët kardinali iKurisë Edward Howard i cili nëvitin 1880 do niset për te Kajzeri nëBad Ischl. Franz Joseph tregohet ihapur, mirëpo ai nuk jep premtime

Konkordat apo protektorat i kultit?1Monarkia austriake dhe aktivitetet diplomatike të Selisë së Shenjtë në Evropën Juglindore 1878-1914

Kur Vatikani punonteme habsburgasit

Në fillim të viteve ‘80 nëVatikan ishin të bindur seMonarkia e Habsburgëve nëpikëpamjen afatshkurtër nuk dotë ketë alternativë pos që tëndjekë pikëpamjet politike tëSelisë së Shenjtë. Sekretari ishtetit Jacobini shkruante seBallkani është “grande teatro incui opera le sue più fini arti lapolitica panslavista”. Dhe se nëlojë është prestigji i Austrisë.Gazeta katolike vjeneze“Vaterland” shkruante se“Austria është civilizuesja esiujdhesës ballkanike e joRusia”. Dhe se vetëm bashkimii forcave të Kishës Katolike dhepolitikës habsburgiane mundt`ia dalin ta frenojnë futjen rusenë Ballkan dhe ndikimin nërritje të ortodoksisë në Ballkan(porrebbe ostacolo allo svilup-po dello scisma).

E diel 20 Gusht 2017 - 17HISTORI

Shënime1 Teksti në gjermanisht është i publikuar në:

RÖMISCHE HISTORISCHE MITTEILUNGEN, 48.Band/2006, fq. 409–464 me titullin: Konkordatoder Kultusprotektorat? Die Donaumonarchie unddie diplomatischen Aktivitäten des Hl. Stuhls inSüdosteuropa 1878–1914. Ky punim i përkthyernë shqip është marrë prej librit Poeta nascitur,historicus fit – ad honorem Zef Mirdita, AlbertRamaj (ed.), Zagreb/St. Gallen 2013, fq. 377-418. Përktheu nga gjermanishtja: Zef Ahmeti.

2 Për këtë shiko: R. TOLOMEO, La SantaSede e il mondo danubiano-balcanico. Probleminazionali e religiosi, 1875–1921. Roma 1996, 5–14.

3 Nuntius Jacobini drejtuar Franchi-t datë 15shkurt 1878, ASV, Segr. Stato 1878, 247/1, Z.27741, fol. 94. Shih për këtë: Á. NOVOTNY,Papst Leo XIII. und der Berliner Kongreß. MÖStA63 (1955), 565–570. Ai sekretarin e shtetit tëVatikanit Alessandro Franchi e quan sie “dora edjathtë” dhe “si zëdhënësin e vërtetë të Papëspër problemet në Kongresin e Berlinit” (fq. 568).

4 Handbuch der Kirchengeschichte, vëll. VI.:Die Kirche in der Gegenwart, vëllimi i dytë: DieKirche zwischen Anpassung und Widerstand, 1878bis 1914, ed. von H. JEDIN. Freiburg–Basel–Wien 1973, 366 v.

5 G. DEL ZANNA, Roma e l’Oriente: LeoneXIII e l’Impero ottomano 1878–1903. Milano 2004,69 v.

6 Á. Ç. BENNA, Studien zum Kultusprotektor-at Österreich-Ungarns in Albanien im Zeitalterdes Imperialismus, 1888–1918. MÖStA 7 (1954),13–46, këtu 15.

7 Gjatë revolucionit Francez Austria merr mbivete protektoratin mbi vikariatin apostolik në Ko-standinopojë. Mirëpo me arritjen e një marrëveshjemes Napoleonit dhe Portës i kthehen Francës tëgjitha të drejtat e vjetra. Shih TOLOMEO (fusnota1), 9. Për prapavijat historike dhe juridike shiko:Â. HAIDER-WILSON, Das Kultusprotektorat derHabsburgermonarchie im Osmanischen Reich.Zu seinen Rechtsgrundlagen und seiner Instru-mentalisierung im 19. Jahrhundert (unter beson-derer Berücksichtigung Jerusalems), në: Das Os-manische Reich und die Habsburgermonarchie.Akten des internationalen Kongresses zum 150-jährigen Bestehen des Instituts für ÖsterreichischeGeschichtsforschung, Wien, 22.–25. September2004 (MIÖG Erg. Bd. 48). Wien 2005, 121–148.

8 TOLOMEO (si në fusnotën. 1), 11.9 R. TOLOMEO, Le relazioni serbo-vaticane

dal congresso di Berlino alla prima guerra mondi-ale, in: Il Papato e l’Europa, ed. von G. DE ROSA–G. CRACCO. Soveria Mannelli 2001, fq. 341–380, këtu fq. 341 v. Një listë e dokumentevepapnore për çështjen e Orientit në: R. F. ES-POSITO, Leone XIII e l’Oriente Cristiano. Studiostorico-sistematico. Roma 1960, 702–712.

10 Ciò si potrebbe fare per mezzo di una perso-na di alta dignità per esempio Cardinalizia.Sarebbemolto espediente, che questa persona fosse dialta nascita aristocratica. SCCO, Acta 1879/80(6), 156.

11 Howard datë 15 gusht 1880, AAEESS, Aus-tria-Ungheria, fasc. 234, pos. 506, fol. 40–43.Planet për konstituimin e një sinodi gjenerale apopatriarkat të kishës ortodokse në Monrakinë eHabsburgëve është refuzuar edhe nga qeveriahungareze, Fjalimi i Conrad datë 31 gusht 1885,HHStA, Kab. Kanzlei, KZ 3194/1885.

12 Jacobini drejtuar Nina datë 17 qershor dhepërgjigja e Lorenzo Ninas datë 26 qershor 1878,ASV, Segr. Stato 1878, 247/4, Z. 30046, fol. 91v.

13 Jacobini drejtuar Vannutelli datë 11 shkurt1882: E sono lieto di poterla assicurare che ilSanto Padre ritenendo a buon diritto che un azi-one franca e decisa da parte dell’Austria cattolicaporrebbe ostacolo allo sviluppo dello scisma edagli sforzi che in questo senso si vanno facendonella penisola balcanica; ASV, Arch. Nunz. Vien-na 556, fol. 345. Shih po ashtu Vannutelli drejtuarJacobini datë 25 shkurt 1882, ASV, Segr. Stato1882, 247/3, Z. 49864, fol. 71 v.

14 Vannutelli drejtuar Jacobinit datë 21 shkurt1882, ASV, Segr. Stato 1882, 247/1, Z. 47985,fol. 233 v.

15 I dorëzohet nunciusit me 15 dhjetor 1880 ,ASV, Arch. Nunz. Vienna 565, fol. 12–24, dhebazohej një analizë të thukët të Propaganda Fideper il Rito orientale, SCCO, Acta 1879/80 (6).

16 Unioni kishtar do duhet pos të tjerash tëarrihej duke ndihmuar me ripërpunimin e libraveliturgjik të kishës së lindjes si dhe duke ngriturqendrat studimore sllave në Romë e Paris, kustudimet sllave kishin arritur një domethënie tëmadhe. SCCO, Acta 1879/80 (6), fq. 87–90.

17 Jacobini drejtuar Vannutellit, ASV, Arch.Nunz. Vienna 556. Sekretari i shtetit drejtuar Ja-cobinit datë 30 janar 1878, po aty fol. 65 dhe„Vaterland” datë 3 dhjetor 1884.

18 Nunci Jacobini drejtuar sekretariatit të sh-tetit datë 16 janar 1878, ASV, Segr. Stato 1878,247/1, Z. 27256, fol. 63 v.

19 Sekretari i shtetit drejtuar Jacobinit datë 30janar 1878, po aty fol. 65 dhe „Vaterland” datë 3dhjetor 1884.

20 Jacobini drejtuar Vannutellit datë 11 shkurt1882, ASV, Arch. Nunz. Vienna 556, fol. 345.

21 Propaganda Fide per gli Affari Orientalidrejtuar Nuntius Vannutelli datë 15 dhjetor 1880,ASV, Arch. Nunz. Vienna 565, fol. 12–24.

22 Wiener Allgemeine Zeitung datë 13 gusht1881.

23 Jacobini drejtuar Nina datë 13 korrik 1880,ASV, Arch. Nunz. Vienna 548, fol. 764 v. Më tutjeshiko telegramin e qeverisë rumune drejtuar për-faqësisë në Vjenë datë 30 korrik 1880: po aty fol.772.

24 Nina drejtuar Jacobinit datë 7 gusht 1880,ASV, Arch. Nunz. Vienna 548, fol. 785 vv.

25 Vannutelli drejtuar Jacobinit datë 14 shkurt1881, ASV, Arch. Nunz. Vienna 582, fol. 678–682.

26 Jacobini drejtuar Vannutellit datë 9 nëntor1881, po aty, fol. 704 vv.

27 Vannutelli drejtuar Jacobinit datë 19 nëntor1881, po aty, fol. 708 v.

28 Vannutelli drejtuar Jacobini datë 13 qershor1882, po aty, fol. 716 v.

29 Handbuch der Kirchengeschichte VI/2 (wiein Anm. 3), 171–194. Themelimi i arqipeshkvisësë Bukureshtit bëhet me anë të letrës „Praecip-uum munus” datë 27 prill 1883, ipeshkvia Jassyështë ngritur me anë të një breve datë 27 gusht1884; TOLOMEO (wie in Anm. 1), 40.

30 Për shanset e një unioni me ortodoksinërumune shiko raportin në SCCO, Fondo LeoneXIII, 638/29, Mappe 3.

31 DEL ZANNA (si në fusnotën. 4), 81–89.

të qarta. Lidhur me frikën seortodoksia në Monarkinë e Hab-sburgëve do të mund të organizo-het e do të drejtohet nga një drej-tues i përbashkët, monarku jeppërgjigje qetësuese: Sllavët dhe ru-munët janë aq shumë të hasmëru-ar në njëri-tjetrin, sa ata kurrë nukdo bashkoheshin11.

Ministri i jashtëm austriak An-drássy mendonte se për shkak tëkonsideratës për Francën, Rusinëdhe për shkak të situatës politiketë brendshme nuk mund të përkra-hen plotësisht masivisht interesatkishtare sipas dëshirës së Vatikan-it12. Selia e Shenjtë potenconte rrez-ikun e pansllavizmit që vinte ngaortodoksia, argument ky me të cil-in përpiqej ta bindte Monarkinë eHabsburgëve për realizimin e qëlli-meve të saja13. Austro-Hungariaftohet që për interesat të saja t‘imarrë në dorë e t‘i mbroj interesatfetare të popujve ballkanik për tëmos u kapluar nga ortodoksia(staccarli dallo scisma), kështumendonte Serafino Vannutellipasardhësi i Jakobin-it si nunc iVjenës14.

Në një letër-pozicion të sekretar-iatit shtetërorë15 (të Vatikanit, vër.e përkth.) lëvizjet nacionale ndërpopujt sllav paraqiten si rrezik përrendin fetar e social në Evropë.Rusia përpiqej të ofronte politik-isht dhe kulturalisht nga vetja sh-tetet e reja kombëtare sllave e përkëtë shërbehej me lidhjen e ngush-të të fesë dhe politikës në ortodok-si. Të njëjtin rol që kishte marrëRusia në botën ortodokse sllave,sipas Selisë së Shenjtë, Monarkia eHabsburgëve do duhej ta merrtepër pjesën sllavëve katolikë. Mirë-po ky krahasim ishte i mangëtsepse në Austro-Hungarinë nukkishte përzierje të interesave kish-tare e politike dhe se rifutja e siste-mit kishtar jozefinian (josephi-nische Staatskirchensystem) do tëkishte qenë jo e mirëseardhur përvetë Kishën Katolike.

Planeve politike të papës LeonitXIII nga ana e Vjenës i jepen dyrefuzime: Roma nuk përkrahte askërkesën e tij për restaurimin esundimit laik të papatit – në rapor-tin e mirë me Italinë kishte prior-itet aspekti i aleancës trepalëshe(Dreibund) para përkrahjes sedëshirës së papës për rifitimin sh-tet-kishës – e as kërkesa për push-tetin shpirtërorë që shprehet nëpolitikën e tij ndaj sllavëve dheplaneve të tija për bashkimin ekishave16. Duke u mbështetur nëpërshtypjet e raporteve dekura-juese të nuncit të Vjenës Vannu-telli tek nga viti 1885 dukej se Kuriafillon ta kuptoj faktin dhe të heqëdorë nga shpresa për një aleancëtë ngushtë katolike-habsburgianenë lindje. Si vijim sekretari sh-tetërorë Mariano Rampolla mbas1887 mbështetet më shumë nëFrancën dhe rolin e saj si fuqimbrojtëse e te krishterëve katoliknë Orient.

Në fillim të viteve të ‘80-ta nëVatikan ishin të bindur se Monar-kia e Habsburgëve në pikëpamjenafatshkurtër nuk do të ketë alter-nativë pos që të ndjek pikëpamjetpolitike të Selisë së Shenjtë. Sekre-tari i shtetit Jacobini shkruantese Ballkani është “grande teatroin cui opera le sue più fini arti lapolitica panslavista”17. Dhe se nëlojë është prestigji i Austrisë18.Gazeta katolike vjeneze “Vater-land” shkruante se “Austria ështëcivilizuesja e siujdhesës ballkani-ke e jo Rusia”. Dhe se vetëm bash-kimi i forcave të Kishës Katolikedhe politikës habsburgiane mund

t‘ia dal ta frenojnë futjen ruse nëBallkan dhe ndikimin në rritje tëortodoksisë në Ballkan (porrebbeostacolo allo sviluppo dello scis-ma19). Në Vatikan është pranuarpozitivisht deklarata e ministrit tëjashtëm austriak se, në të ardh-men do të vihet më intensivisht nëmbrojtje të interesave fetare të ka-tolikëve në Orient20.

Mirëpo qeveria austriakeqëndron pranë politikës së saj qëtë përkrah institucionet fetare nëvendet e Ballkanit, e para se gjith-ash në Bullgari, vetëm në formë jozyrtare, sepse në Vjenë, për shkaqepolitike të jashtme dhe tëbrendshme, donin të mënjanohejnjë përkrahje e hapur për katolikëtnë Ballkan.

Kuria ishte e brengosur përlajmin se në Moskë, St. Petersburg,Kiev dhe në disa shtete tjera janëthemeluar komitetet pansllaviste,duke u fshehur nën petkun se atoishin formuar për qëllime të ng-ritjes së mirëqenies dhe si human-itare, por që në vendet e Ballkanitpropagandonin për Rusinë dheortodoksinë. Me vite të tëra jo

e një gjuhe kishtare `kombëtare`sllavo-katolike – pra të sllavishtessë vjetër kishtare - mund të jenë tësuksesshme dhe se me këtë mundtë fitoj rol drejtues pansllavizmikatolik nën drejtimin habsburg-ian22.

Duke u nisur nga kjo situ-atë politike e konfesionale Selia eShenjtë kishte interesim të madhpër lidhje të konkordateve me sh-tetet e reja ballkanike, këtu duhetpotencuar se bisedimet - të cilat njëpjesë i ka drejtuar nunci i Vjenës –kanë qenë shumë të mvarura ngasituatat politike të brendshme tëvendeve përkatëse. Ato janë vësh-tirësuar nga fakti se, bëhej fjalë përshtetet në të cilat jetonin një pak-icë tejet e vogël katolike. Kështupopullata e Rumanisë ishte 91,5 %ortodokse, kishte vetëm 100.000katolikë dhe 50.000 uniatë. Punët eKishës Katolike në Rumani për-faqësoheshin nga Ignazio Paoli,administrator apostolik i cili flisteme qeverinë rumune për çështjet ehapura, konkretisht për ngritjene një ipeshkvie në Bukuresht menjë apo dy dioqeza sufragane, dhu-

Pesha e monarkisë habsburgianePesha e monarkisë habsburg-iane zgjerohet nga ana eKongresit të Berlinit me ç‘rastAustro-Hungarisë i jepetadministrimi i Bosnjës dheHercegovinës dhe pas okupimitushtarak të Sanxhakut, rajonndërlidhës mes Serbisë dheMalit të Zi. Ishte e vetëkup-tueshme që Selia e Shenjtëinteresat e saja në Ballkan dopërpiqej t‘i ruante më shumënëpërmjet Vjenës sesa nëpërm-jet Parisit. Këtu Kuria ishte epërfaqësuar nga njëri prejdiplomatëve më të aftë të saj,Ludovico Jacobini.

ni i cili ndërkohë ishte bërë sekre-tar shteti, sepse atij të drejtat e pre-zantuara në atë dokument u ishindukur si të drejta tejet të kufizuarapër Kishën Katolike26. Fillimi ibisedimeve me Kishën Katolikenuk ishte mirëpritur, ato nuk ish-in refuzuar vetëm nga kleriortodoks por edhe nga pjesë të gjëratë popullatës27. Për këtë arsyeqeveria rumune do i ndërpresbisedimet me Vatikanin mirëpo esinjalizon Kishën Katolike se, nërregullimin e punëve të saja atamund të llogarisin se do të hasinnë një tolerancë mjaftë të lartë tekadministrata rumune28. Në vijim nëvitin 1883 për Vllahinë themelohetarqipeshkvia e Bukureshtit dhe nëvitin 1884 për katolikët e Moldau-sipeshkvia Jassy29. Për mundësin ebashkimit të kishave konkretishtnë rastin e Rumanisë nuk ështëbiseduar por që nuk do të thotë seSelia e Shenjtë nuk ka menduar përkëtë30.

Bisedimet me Rumaninëjanë shembull konkret për ngritjendhe uljen e marrëdhënieve të Selisësë Shenjtë me shtetet ortodokse tëEvropës Juglindore. Në të vërtetënga te dy anët kishte një interesimtë madh për një rregullim në nive-lin e së drejtës ndërkombëtar tëmarrëdhënieve bilaterale, mirëpomotivet në prapavijë nuk kanëmundur se si të jenë më të dal-lueshme. Vatikani donte ta arrijpërforcimin më të mirë të pozitëssë saj në këto vende e me këtë tëkrijoj një pikënisje për realizimine planeve të papatit për bashkimine kishave. Situata e kthesave poli-tike në vendet e Ballkanit dhe ten-dencat e ndarjes përbrendaortodoksisë në njërën anë vështirë-suan bisedimet, por nga këndvësh-trimi i qendrës romane, KishësKatolike i hapeshin edhe mundësitë paparamenduara. Ndërsa qever-itë e shteteve me lidhjen e mar-rëveshjeve ndërkombëtare meSelinë e Shenjtë shpresonin tëkundërtën, pra një kufizim dherregullim i saktësuar i ndikimitkatolik në njërën anë dhe një tëdrejtë në vendimmarrje të organ-eve shtetërore në çështjet ebrendshme kishtare në anën tjetër.

Vetëm me një shtet në vitete ‘80-ta arrin të lidhë vërtetë njëkonkordat pra në vitin 1886 e kjoështë principata e vogël e Malit tëZi. Edhe pse fillimisht dukej se kjokontratë do të jetë një impuls nëbisedimet me shtetet tjera dhe seky shembull i marrëveshjesndërkombëtare është potencuarpërherë nga ana e kishës, shpejtbëhet e qartë se, mbi këtë bazë nukdo të ketë asnjë rezultat me shte-tet tjera dhe se Mali i Zi, përkundërqëllimit fillestar të Selisë së Shen-jtë, mbetet si rast i veçantë dhe senuk ia del të bëhet model.

Pavarësisht nga Mali i Zi nëvitet e tetëdhjeta dukej se bisedimetme Bullgarinë fillimisht ishinshumë afër arritjes së qëllimit sepseatje kisha ortodokse ishte eman-cipuar dhe më vonë pasi që atje nëkrye të shtetit të ri ishte oborri iSachsen-Coburg-ut një familje evjetër mbretërore katolike. Në maj1879 sektori përgjegjës për kishatnë lindje i Propaganda Fide vendostë dërgoj në Bullgari dy jezuitë meprejardhje sllave, rusin Pavel Pier-ling dhe çekin G. B. Votka. Ata du-heshin të përpilojnë një raport qëdo të bëhej bazë për letër-qëndrimine cekur të Selisë së Shenjtë për çësh-tjen e konfesionit në Ballkan31.

*Për*Për*Për*Për*Përktheu ngktheu ngktheu ngktheu ngktheu nga gjera gjera gjera gjera gjermanishtjamanishtjamanishtjamanishtjamanishtjaZef AhmetiZef AhmetiZef AhmetiZef AhmetiZef Ahmeti

vetëm ortodoksët, por edhe prift-ërinjtë katolikë kishin pranuaradhurata bujare gjësende ruse tëkultit, e me anë të këtij veprimiortodoksia prezantohej si fe“kombëtare”e sllavëve21. Me 13gusht 1881 gazeta „Wiener Allge-meine Zeitung” njofton se, qeveriaruse si reaksion për numrin emadh të pelegrinëve sllav dhe cik-likes sllave „Grande Munus” plan-ifikonte thirrjen e një koncili tëkishës ortodokse greke në Moskëe donë t`ua kujtoj sllavëveortodoks të jugut se, ata i takojnëkishës së lindjes dhe se kishat endryshme kombëtare ortodokseduhet të lidhen përsëri edhe mëafër njëra tjetrës. Në Rusi ishteshqetësimi se përpjekjet për futjen

ratat e ipeshkvijve, ngritjen e sem-inareve për priftërinj në dioqezatpërkatëse dhe çështja e emërimittë ipeshkvijve. Në fillimit të pontif-ikatit të Leonit XIII këto kontakteishin ashtu shpresëdhënëse sa ainë vitin 1880 autorizon sekretarine shtetit Lorenzo Nina dhe nunciu-si Jacobini të fillojnë me para-bisedimet me përfaqësuesin rumunnë Vjenë23. Mirëpo Selia e Shenjtëmbante qëndrimin se Bukureshtiduhej ta dërgonte një përfaqësuesnë Romë me të cilin do mundej tëzhvilloheshin bisedimet drejtpërsë-drejti24. Bukureshti nuk ishte i pa-jtimit ndërsa i prezantohet nun-ciusit të ri të Vjenës Vannutelli njëkonkordat-propozim25, i cili refuzo-het po ashtu nga kardinal Jacobi- (Vijon në numrin e radhës)

E diel 20 Gusht 201718 - LETËRSIA SHQIPTARE

LTREGIM

NGA QAZIM SHEHU

Dasma ishte në kulmin esaj kur ai i mori pushkën dajës së vet dhe shtiu tri herë në ajër. Plum-

bat ranë mbi një kurorë kumbulledhe nga ajo u ngritën në ajër calaraska. Njerëzit më vonë dothoshin se aty ai gjuajti trutë e vettë sëmura, të cilat i kishte me te-pri të tilla. Ardhja e krushqëvedhe nusja mbi kalë që rrinte drejtsi një qiri i pikuar në ar, e bëri atët‘u dilte para dhe t‘u jepte dorënatyre, duke e shmangur kështudajën, të atin, xhaxhanë, dhe kjoishte prapë një shenjë që njerëzitmë vonë do ta përvidhnin dhe gd-hendnin në ftohtësinë e arsyetim-it të tyre për ta quajtur të çmen-dur. Shto këtu edhe fjalët e të atit,kur ai shtiu me pushkë, se kydjalë ishte i rrjedhur dhe ai kot ekishte martuar , se do ia nxirrtefisin nga emri duke shtuar staninme të çmendur, po për Rrahiminkjo s‘kishte rëndësi, ai kryente atoveprime që donte dhe që i jepninkënaqësi e që kishte dëshirë t‘i tre-gonte pa pyetur nëse ishin tëndaluara për t‘u treguar për hirtë një kodi të konvencuar. Kështu,kur duhet të shkonte tek dhomë enuses, dhe sipas ritit duhej të për-plasej midis duarve dhe shtyrjevetë djemve të rinj, ai nuk priti, poru përvodh nga të tjerët dhe hyrinë dhomën e saj. Vetë tregoi mëpas se, pasi ishte sjellë tri herërreth dhomës duke mbajturfrymën me vështirësi ,ishte turrurdrejt saj duke e zhveshur me ngutsikur kishte frikë mos ia rrëmbe-nin. Jo, këto nuk ishin veprimenormale, po atij aq i bënte, si-doqoftë dikush duhej të mbantemend diçka tjetër krejt ndryshedhe tanimë emri i tij qarkullontepasdarkave shtëpi më shtëpi duketreguar bëmat e tij të ditës, dhekur bëmat mungonin, atëherenjerëzit pyesnin për të dhe mera-koseshin se çfarë duhej të kishtendodhur me Rahimin, dhe nësenuk kishte ndodhur gjë, ata pris-nin të ndodhte pikërisht ajo që ingushëllonte fantazitë e tyre me-skine dhe të ngopura me një dem-belizëm që vinte nga pamundësiaaspak frymëzuese e ambientit tëatij fshati. Rahimi ishte trilli imunguar dhe ai nuk dilte kurrëditën nëpër fshat, vetëm natën,dhe, këtu këpuste një kalli misri,atje vilte një pjergull rrushi e mëtutje çelte derën e një ahuri dukenxjerrë lopët e dikujt për kullotënatën. Nuk dihej nëse këto bëma ikurdiste ai, po me siguri ai do t‘ibënte, sepse ai ishte i çmendur dhea nuk i kishte thënë i ati se ai dotë çmendej ,dhe të atin e pyesninpër mend edhe më të mençurit ekrahinës, po kjo s‘do të thotë gjëpërsëdytnin të tjerët, përderisanga ferra del trëndafil dheanasjelltas.

Rahimin e kishin parë një natënë dritë të hënës duke vallëzuarme një xhinde tek Lëmë e Vaskut.Vallëzonte dhe këndonte i biri ibotës pa pasur pikën e frikës dhehidhte lart këmbët e tij ,sikur don-

te ta qëllonte xhinden e bukur.Thoshin se ishte martuar me njëxhinde, po këto ishin vetëm fjalë,se jo të gjithë njerëzit e zakonshëmi dinë këto që, o zot na ruaj ç‘kemipa hequr, psherëtinin njerëzit e nëshumë çaste kishin një drojë tëmirëfilltë për ta mbajtur nëpër gojëtë çmendurin. Fjalët për të sido-mos i rrallonin gratë, të cilat kish-in frikë të përmendnin emrin e tij,sepse ua dinte të gjitha flirtet,tradhtitë. Po ku i dinte,mos ozot,psherëtinin ato,ai sikur na kambajtur pishën,po ja që i dinte dhekur ndonjërën e takonte në rrugëedhe pse ishte e shoqëruar meshoqe,ia thoshte troç:Hë,mojMakbule si të kam,nuk do të mëflasësh a?Pse moj sojsezkë ç‘tëkam bërë, unë t‘i kam fajet ty qëbredh hu më hu dhe i ke vënë br-irë Arifit të shkretë?-Ua moj gra,çfarë derdimeni është ky që i vjenera cjap ngaqë fle me dhitë gjithënatën?Ajo i turrej që ta godiste,po Rahimi zgërdhihej dhe ekërcënonte sërish:Di ca sekreteunë, jo vetëm për ty, po edhe përBajamen,Sabrien dhe Hatixhen që,of moj nanë sa do bëheni pishmanpse jeni sjellë ashtu…turp tëkeni..Erdh koha që këto kërcën-ime vajtën edhe në veshët e bur-rave të tyre,po kjo nuk kishterëndësi.Ai e dinte se ata nuk domerreshin me të,dhe as nuk uakishte frikën.

Si gjithnjë, ditën dilte deri nënjë vend të caktuar, i binte fyellit.Tingujt e fyellit rrëshqisnin në njëpllajë të vogël me lule, pastajngjiteshin në kurorat e pemëvedhe e ledhatonin hapësirën megishta mallëngjimi.Fyellit i bintebukur, çiftelisë dhe lodrës, madjeedhe cyrles. E kanë mësuar xhin-det, se zoti vërtet t‘i merr mendtëpër diçka, po t‘i jep ato për një gjëtjetër, thoshin njerëzit, megjithatës‘ke çfarë e do jetën e tij,ai s‘ështënë rregull,një derdimen i molep-sur nga magjitë e dredhitë e njëbote të panjohur.

Një ditë njerëzit e panë gruan etij me një blanë në mollza.E pas-ka rrahur i çmenduri,thanë disagra teksa e ngushëlluan mekeqardhje për këtë,por ajo i pa mepërçmim duke u thënë se ishte rrë-zuar dhe nuk gënjente.Rahimikurrë nuk vinte dorë mbi të,madjee donte shumë.Por çdo gjë tëndodhte me familjen e tij do tëgjykohej gjithnjë vetëm me cilë-simin që kishte marrë.

Ditët vringëllonin me vështirë-si në atë fshat të përmbyllur mal-or dhe koha ecte më ngadalë seankthi që ajo shkaktonte kurnjerëzit bënin çdo punë dhe nukkorrnin asgjë.Varfëria ishte sh-truar këmbëkryq për shkak tëkooperativës dhe mungesë sëvlerësimit të punës.Për këtë u sh-tuan mbledhjet. Vinin të deleguarnga rrethi dhe pyesnin të çuditurpër treguesit e përkeqësuar. Rra-himi gjithnjë diskutonte dhekuadrot (kryetari, përgjegjësi isektorit, sekretari)e vështroninme kujdes dhe pasi ai mbaronteligjëratën e tij, ata afronin kokëntek i deleguari dhe diçka i thoshin.Rahimi e dinte mirë sa vezë ishinmarrë tek magazina, sa kurorëqepë,sa miell,sa fasule e gjer sathasë bosh.U fol se këtë ia tregon-te magazinierja ,e motra e një brig-adieri komunist e për këtë u

detyruan ta zëvëndësojnë me njënjeri të besuar. Por sërish nëmbledhjen tjetër ai raportonte tëdeleguarit sa ishte vjedhur dhe jovetëm kuadrot,po edhe populliishte një hajdut. Tani,tha, ja unëpo dal para popullit dhe po tregojxhepat e mi. Ai vërtet doli dhe nx-ori astarin e xhepave.Pasi e kreukëtë punë,tha se pas tij duhet tëdilnin brigadier Dilaveri, Hasani,Besimi dhe Novruzi. Më pas Mak-bulja, Hatixhja Xhevria dhe Sania.O shoku i deleguar ,xhepat e tyrenuk janë xhepa, po thasë poshtëshallvareve.. Gjysmën e mallit eçojnë në magazinë,gjysmën në sh-tëpi. Hë të dalin, të dalin,ja unë itregova xhepat e mi, ata pses‘dalin,stërrc,na u shkon nga fri-ka, janë të zhytur. Mjerisht kjoishte e vërtetë, po i deleguari i kish-te dy pare mend për të mos diskred-ituar kuadrot dhe, sidomos sho-qet komuniste, të cilat ishin tëzverdhura dhembulonin fy-tyrën meshami nga kyturp e marre ep a d ë g j u a r.Pastaj ngrihejDaliu i ciligjithë dis-kutimin e tij epërqendrontetek ky tekayt,kokëbosh, qëkërkonte tëdeskreditontefigurat e pas-tra. I lutemipartisë të mar-rë masa e taçojë këtë zgiqonë çmendinë sepo na prish fs-

hatin, thoshte ai. Ma mirë nëçmendinë sesa me ty, o zemërlepur,hungërinte Rahimi,po pse nuk keburrëri të pranosh atë që është evërtetë.Të shplaftë panuklla,psekështu duhet të jetë një komunistsi ti,hajdut;le që kot flas edhe unë,komunist si ju unë i bëj prej baltedhe pastaj u shtie frymën e djallit,embyllte fjalën ai. Në diskutimet etyre, të tjerët pasi fillonin njëparahyrje duke u marrë me Ra-himin thoshin se jetonin tëlumtur,me dritë elektrike po,meshkollë po,vatër kulture e filmivinte një herë në tre muaj nëfshat.Po kishte edhe njerëz që nuke kuptonin këtë,pastaj ,lere Ra-himin e shkretë se perëndia i morimendjen për të zezën e vet e dondreqë katundin ky birbo dhe ko-puk që fle me xhindet.Po kur dëg-jonte këto fjalë ai bëhej më xhindse xhindet,mundohej të çohej e tëfliste po dy djem të rinj e kapnin

nga krahu dhee largonin ngambledhja.Kuptohet,me këtë ndë-rhyrje mbledh-ja ishteprishur, edhepër faktin se tëgjithë ata qëkishin shkru-ar letra anon-ime nuk guxo-nin të dilninpërballë të dele-guarit. Mër-irat, qejfmbet-jet, inatet dhellafazanëritë efshehta ndry-heshin për-brenda tëgjithëve me

zhurmë të heshtur ulëritëse qëshuheshin në ato qenie të drobit-ura nga mungesa e ushqimit dheqë detyroheshin të pranonin se je-tonin të lumtur e se Rahimi ishte içmendur. Po,unë vërtet i çmendurjam, inatosej Rahimi,po ju prapan-icën e keni në diell e kryet në qiell,lavdëroheni për pesë para spec dheziheni për pesë para spec vetëm megruan,se nuk ua mban menderjame dalë në shesh të burrave.

Ja ku ndodhi një mëngjesqë,ndërsa Rahimi kishte bredhurgjithë natën nën dritën e hënës,dhe,në atë moment, po kthehejnë shtëpi,kur ç‘të shohë,paraderës ndodheshin dy djem të rinjtë fuqishëm që ishin ulur në njëtip ballkoni të vogël në katin e dytëtë kullës së tij. Përpara kishin nganjë filxhan me kafe elbi,së cilësRahimi i thoshte kafe brazilianepër t‘ia mbajtur në kujtesën em-rin e mirë kafes.Ai i njohu. Njëriishte çuni i kryetarit tëkëshillit,ndërsa tjetri një kushërii sekretarit të byrosë. Luan diçkakëtu,mendoi Rahimi,me siguri njëmbledhje me rëndësi duhet të ketëatje tek sheshi,ata kanë ardhë tëmë pengojnë mua. Ai u përshën-dosh me ta dhe tha se ishte i lodhure kishte nevojë për gjumë;i ftoibrenda po ata nukpranuan.Atëhere Rahimi u solliaty një pagure raki,dy gota dhepak gjizë me një pjatë qepë.Djemtëe panë paguren dhe mbushëngotat.Ata i thanë atij se sot do rri-nin së bashku me të,se ai nuk du-hej të shkonte as për të takuarxhindet.Boll e kishte bërë fshatinçorap duke shpifur me fjalë, larë epa larë ,kundër kuadrovekryesorë.Kuadri ishte monopol ipartisë dhe ai si shumë poluante.More djem, si të thoniju,mërmëriti Rahimi,në daç ejanibrenda ,në daç këtu rrini,sa përvete do fle gjumë ,se gjithë natënmë rrahu një xhinde ,ngaqës‘pranova të bija në dashuri metë.Djemtë e gjykuan se mund tërrinin jashtë.Ishte fresk,rakiagurgullonte jesir në shishe,dhe ainuk kishte nga të dilte,se derakryesore ruhej mirë.Rahimi u futbrenda dhe po i përgjonte nga cepii dritares,si i pa që ata ia krisënmuhabetit,ai ngriti qilimin,poshtëtë cilit ishte një kapakbaxhoje,zbriti poshtë në katin eparë dhe nuk doli nga dera krye-sore prej nga merrej rruga për tëdalë para pjesës ballore tështëpisë,por hapi hekurat e njëdritareje,të cilat qëllimisht sa ikishte ngecur në mur, dhe mori përnga pjesa e pasme e shtëpisë dukekaluar një kopësht me pemë tëdendura ashtu qetë qetë ,pastajnuk i ra rrugës kryesore po moridisa shkjeka dhe u fut në arën memisër e kështu, arë më arë, befaspa e menduar vetë u gjend parafurrës së bukës.Atje bleu një bukëtë grunjtë,nxori një shami embështolli bukën me të, e futi nënsqetull dhe u gjend teksheshi.Popull i shumtë ishte ngu-lur aty.Duhej të qe një mbledhjeme rëndësi.Kur ja,ç‘i panë sytë,povinte sekretari i parë i rrethit ebashkë me të edhe kryetari i De-gës së Punëve tëBrendshme.Sekretari i parë mban-te një kasketë ,ndërsa kryetari meflokë të qethura shkurt vinte pastij.Rahimin nuk e vuri re njeri,ai

Gjetje e këndshme, por që mund të kurohej shumë më kursyer, megjithatë autori ka dashur ta përshfaqë personazhin etij sa më të plotë në mënyrën e tij...

TURMA

E diel 20 Gusht 2017 - 19POEZIA

u ul në një cep,pranë dy pleqve tëvjetër që rrihnin dhenë me shkopdhe gërmonin si për të gjetur ar-syen pse kishin ardhë aty.Njerëzitu ngritën në këmbë dhe pasi sek-retari zuri vend në një tavolinë mecohë të kuqe,edhe ata uulën.Papritur ndërhyrjen prezan-tuese sekretari e mori fjalën.Kyfshat vërtet po bëhej problematiknë letra anonime.Udhëheqësi ish-te i shqetësuar,edhe pse ishte fs-hat i Luftës,edhe pse atygjendeshin akoma ca veteranë qëe kishin strehuar atë gjatëLuftës,edhe pse ai kishte dobësinëe vet.Prandaj çështjet partisë iduheshin thënë hapur,jo me letraanonime, edhe pse ato mbartninnjë pjesë të së vërtetës.Letrat ish-in mbi tavolinë një vandak,po sek-retari sqaroi nja dy më tërëndësishmet.Në to thuhej pseudhëheqësi i partisë në librin e vetme kujtime,nuk e përmendte farefshatin e tyre,kur përgjigja ishtese udhëheqësi në një libër tjetërkishte një paragraf për këtëfshat.Në tjetrën flitej për një ko-munist që kishte fshehurbiografinë,po partia e kishtesqaruar problemin në rreth,dhekjo u mbyll.

-Me leje?- u ngrit një dorë.Tëgjithë kthyen kokën dhe panë Ra-himin.

-Fol-ia ktheu sekretar i parë.-Do flas që ç‘ke me të,tha Rahi-

mi dhe me bukën nën sqetull dolipara.Këta që shkruajnë letra tëtilla janë njerëz jo të mirë dhe par-tisë nuk duhen.Ata nuk shkrua-jnë gjënë kryesore.Ai e çmbështol-li bukën e grurit,e theu më dyshdhe iu afrua edhe më sekretarit tëparë.

- Ja ,shoku sekretar, hahet kjobukë? Me i ra me plumb, plumbinuk e shpon, gruri është i palarë,kashta e bykut të gërvisht fytin.Unë për vete as lopës nuk ia jap sekjo e ngordh lopën.

-Largojeni,u dëgjua një zë,aiështë i çmendur.

-Yyyy,more delenxhi,ai rri mexhindet…Përzereni,shoku sekre-tar i parë, ai do lidhur,s‘ka ngrënëkurrë bukë gruri…Bukën e gru-rit e solli partia….

Sekretari i parë i ra tavolinësme grusht. U bë qetësi. Kryetari iDegës afroi kokën pranë sekretar-it të parë, çoç bisedoi me të ,pastajtë dy u tërhoqën në pozicionet etyre. Fol,iu drejtua ai Rahimit eshoh se ke mllef, fol se na ndih-mon..

-Kaq kisha,flet buka vetë…Mëdëgjo mua, shoku sekretari i parë,leri mos u merr me ta,ata janë njëkalë qejf e një gjel plaçka…

-Është i çmendur,mos ia vinire…

Rahimi u kthye nga turma.-Kush unë?!Ai ia dha një gazi

gurgullues.-Të çmendur jeniju,unë jam në rregull…Por,ju edoni bukën më të mykur, që takuptoni…

-Yyyy,përzejeni,përzejeni!...-Përzejeni marrokun,se na qiti

fare.Aman.Dy djemtë rinj iu afru-an ,po sekretari i parë ua bëri meshenjë: -Lereni, ai ka ardhë përmbledhje..

-Jo, shoku sekretar ,kaqkisha.A mund të shkoj?

-Posi, shko.Turma nuk pipëtinte. Sekre-

tari i parë nuk mund të binte nëpozitat e një të çmenduri. Ai ishteme shkollë, njeri i duruar, pastajqeveria e zë lepurin me qerre, par-tia e ka zemrën e gjerë. Kur Rahi-mi u kthye në shtëpi, dy djemtërrinin pas derës. Ata e dinin se aiflinte gjumë…

NGA ARTUR SHEMAJ

Vajzës simeIke nga folezë e ngrohtë,Shtegtove larg, bija ime,Krahëbrishtë, ende jo të fortë,Të pamësuar me fluturime.

Me vete more veç këshillaCa porosi ,në dukje marroke,Shqetësime prindërore të tilla:Ruaju kurtheve të kësaj bote…

Dhe retorikat prozaike,Ndoshta të pengojnë,Idil ndjenjash, fjalë patetike,Bashkë me ty, larg fluturojnë.

Ndodh të mahnitesh nga Gjermania,Me pamjet e bukura madhështore,Kujtohu bijë, nuk është e jona pasuria,Por mendja e kthjellët, njerëzore.

Tregoje veten nga vjenMikpritëse, pa mburrje në gen,Luledielli sillu nga dija e drita,Si mike kur shtëpinë hapur ia lënë…

Pas fluturimit tënd rendMeraku im eterik,Në zemër më kthehet shpend,Rreh krahët , merr udhët e ik…

PASQYRË EMJEGULLUAR

Përditë shihemi dhe shahemi,Takohemi, ndahemi,Më urren, prapë të dua,Jam tek ti, ti tek mua.

Më jep fytyrën nazikeSimotrën tënde vërsnike,Përpiqem mos fshihem,Me ty, prapë, do zihem.

Me inat dhëmbët skërmit,Veten kafshon përditë,Buzët gjak nga copëtimi,Ofshan dhimbja, trishtimi.

Prek një çast ngazëllimiNjë firomë ,frymë vagullimi,Në një minierë shpirtiShpërthejnë kujtime flirti.

Cipargjendë, egoisteDashuruar ,ti narciste.Mjaft tani, m‘u sos durimiTë nëma, të rëntë copëtimi…

VENDIN GJEJNËDASHURITË

Fati e bëri me paraI shëmtuar aq nuk ishte,Një perlë në dorë i dha,Një femër trëndafilishte…

Kur në shtrat u shtri pronariVeten nuk ndjeu burrë,Nëpër mend i erdh qyqarit,Në trisht kot ,i përhumbur.

S‘është e thënë ,të gjitha,Ti t‘i kesh,dot s‘i ha,Lutem zotit të kem mikunDhe mos kem aq para.

Historia na mësoi,Se Hitleri i tillë ish,Çfarë i mungoi vetesE zhbëri milionafish.

Në zemër të malit,në Munellë,Aortave gjëmuese të galerisë,Me fasha dritash minatorëtZbërthejnë enigma, nga thellësitë.

Tinguj me grimca xeheroriNxirren nga zgafellat e thella,Në një vuajtje minatoriShkëlqen, thjesht, e vërteta.

Në prarimin e një buzëgazi,Dielli shkrin rrezet e tij,Në zemër i trokasin ata malitMe martel e gishtërinj.

Duvakut të heshtur muzgullorKullat nusërojnë në heshtje,

Dhe vijnë djemtë minatorëNë pragmbrëmje vjeshte.

Prapë mëngjesit , në ahishtëNdihet hap i tyre,Shkojnë të masin thellësitëMe sy e zemër rinie.

Pa retorikë, fjalë të mëdha,Të dhembshur si mbetje legjende,Ky varg shoku është për ta,

Të ma bësh hise bukurinëDallgë ngre,bëhem furtunë…

NOSITË TË BARDHËDASHURIE

Vite u bënë,s‘janë kthyerShtegtarët nositianë,Kavak i bardhë i mallëngjyerFolenë ua mban.

Fije gërshetash mërzieDegët e tij ngjajnë,I shpleks me zë shpezërieLejlek i bardhë nositian.

Vjen era me vërshëllimëKrahët e tyre fërgëllojnëSytë ngre me nxitimTë shoh lejlekun lasgushian…

Shoh folenë majë kavakutFërgëlluar fije fije,Vijnë ata me mall të largëtNositë të bardhë dashurie…

PËR FJALËT EPATHËNA

Në të drejtat e ngrënaSynojnë fjalët e pathëna,Sythojnë e s‘nxjerrin frut,Një rrënjë, në thellësi u këput.

Dhe në lis të krenariveNgjitet kulpër e fjalive…Për fjalët e pathëna…

MARGARITËSMos dalldisësh, nuk mundeshGaca ndjenjash mërmërisin,Pa to zjarr i dashurisë së bekuarDo niste a s‘do niste…

Turren ndjenjat në llavëEtjeshpërthyese , vullkan,Tek dritare e ndjenjës së zjarrtëNdjenjën dhe arsyen, çfarë i ndan?

Ndaj asnjëherë mjekët ndjenjësS‘i japin receta për shërim,Marrëzi e dashurisë në gjak të rrëfenjësMë pak arsye bie,s‘dihet sa adrenalinë….

REPORTAZH DASMEKushtuar Romina Shemajt

E bekuar stinë e dasmaveNa bashkon me fis e shokëËndrra vajzash në krah pegasiFllade bie mbi tokë.

Ceremoni me kod të nderitFalenderime,sipas zakonit,Kulpon trupi, dridhen qelqet,Vallja rrethrrotullohet.

Muzika në qiej na ngrePëlcet verë e vjetër,Kënga ndez afshin në dejZinxhiron dollia tjetër…

Ta pimë me eks deri në fundTë heqim ndrojtjen ,kush s‘të mban,Të hedhim vallen ,shaminë tund,Se shpirt të kam ,të kam xhan…

E bukur, shpërfillëse vallzonSiç dinë nuset e sotme,Prishen etapat, s‘u bëhet vonëSi dikur nuseve të moçme…

Gjer vjen ora finale,Dhëndrri djeg shaminë e beqarisë,A gjenden kund kaq unikaleSa dasmat e Shqipërisë?...

Impotentët jo të gjithëMund të futen në një thes,Vendin gjejnë dashuritë,Pa dufin e tyre pervers…

BLUARJE EPARESHTUR

Bota,një mulli gjigand,Bluan miliona dëshira,Dashurinë me hov brilant,Dhe sa… hidhësira…

Në bark të saj bluhet jetaMe miell kujtimesh gatuanSa të vërteta dhe gënjeshtraKy mulli pa reshtur bluan…

YLLIÇ‘fshehtësi mban një yll që shuhet,Si të kuptosh dritën e tij,Me dashurinë për tokën shkruhetEtja, gjer në pafundësi.

Rrezja e shpirtit pengI ngjit shpirtrat tanë atje,Duke u djegur na trembVallë do ndizet më?...

SSPROVA

Poezia e Shemajt është ndjesore dhe nuk synon respektimin e thukët të kanoneve tëpoezisë por thjesht shprehjen në këtë formë....

POROSI

HUMB E HUMBTRADITA

Humb e po humb traditaMeratë e kullotave në LabëriHashash e kanabis sativa,Po i lënë pa blegtori.

Do fluturojmë shtatë pash thellëKur piqej keci ftunjak,Në duar do mbajmë për hell,Lëpjeta , rrodhe për darkë.

Më dhimbset vendi me çmim cinikNjë pjesë të fajit kam këtuNëse dua një dackë pa frikë,Qeveritë, duan dru dhe hu.

S‘merrem me botën,as me njeriAs të fajësoj tjetër s‘dua,Dhe kur s‘vemë drejtësiVetingu, të fillojë me mua.

MINATORËTE MUNELLËS

Julit,Franit,Aurelit,Pashkut

Diell që skuq në mbrëmje.

PRANË DETITBUKUROSHJA

Pranë detit bukuroshja,Tund qerpikët me rimel,E me këmbë ëmbëlsishtDallgët përkëdhel.

Që ta kredhë si një perlëBukuroshen symëshqerrë,Deti gjëmon thellë- thellëSeç tronditet, shkumë nxjerr.

S‘të mjafton moj bukurosheTy rimel i kaltërsisë?Më i bukur se mejk –api,Në hiret e bukurisë…

Buzëve të trëndafiltaTi bojë mos u shko,Edhe zërin nëpër krillaTi pareshtur ëmbëlso…

Eja, thotë deti, lutetTrupin tënd laj me shkumbë,

E diel 20 Gusht 201720 -POEZIA SHQIPTARE E DIASPORËS

KKRIJIM

Autori vjen pas pak kohësh në faqet e “Milosaos” me një cikël, ku përshfaq ndjesitë dhe nostalgjinë në mënyrëshumë të kujdesshme, por me dhimbje pa fund...

NGA VAID HYZOTI

U THYE PASQYRAMë lajmërojnë se pasqyra në korridor të shtëpisë sime

në Tiranë është thyer.Dhe mua pluhuri i xhamtë më ther, më jep dhëmbje këtunë Neë York.Porosis ta lënë ashtu, mos ta fshijnë, mos ta hedhin,Se do te vij të mbledh veten copë më copë.Se aty lashë së fundi fytyrën timePara se të largohesha nga vendi...Më porositën, se koka kurrë s’të hyn në punë,Në nisesh larg, në rrugë kurbeti...Mora vetëm ëndrrat si flokë, të fluturoja,Këmbët dhe krahët-s’më duhej gjë tjetër.Ah, si më gënjyen: kërkoj një pasaportë,Më thonë s’ke fytyrë, për një foto në letër.Tregoj flokët e ëndrrave. Më thonë janë paruke,U them emrin dhe tiparet të portretit që kam pasur.S’besojnë. Më quajnë manekin me flokë fallso...Më duhet të mbledh fytyrën tek pasqyra mallplasur!

SURROGATES’e di pse të quajnë surrogate,*

Se kurresi ti nuk je kurvë...Dhe në anglisht dhe në gjuhën time,Të pagëzojnë të humbur,Të gjetur në rrugë...Ke fëmijë të bukur, ke lëkure të ndritshme,Tipare të rralla që meshkujt i çmend.Fëmijët e tu në rrugë ecin zbathur,Pangopësi e tyreNë shpirt të dhemb.Dhe pranove të bëhesh surrogate,T’i falesh një vezë të mitrës tënde.Një vezë të çelësh me spermën e një të pasuri,Që fëmijët të ngopurTë flenë në mbrëmje!Të rrisësh në vezë një zog të bukur,Ndonëse me të atin s’bëre dashuri vetë...Dhe “nënë” do të quhet ajo grua e pasur,Me linja perfekte,Por që është...shterpë.Dhe jep nga gjaku yt, përkëdhel barkun,Deri në çastin të lindësh,me ulërime nga dhembja.Por të tjerët zgjatin krahët (presin trashëgimtarin)Dhe thërret e lumtur:”Eja tek “nëna”!Dhe mundet fëmijën kurrë mos ta shohësh,Në kafaz do ta ruajnë si kanarinë.Në trumba, s’do flatrojë si fëmijet e tjerëMe ar do i veshin pendët,Me trashëgiminë.Dhe ty do të harrojnë, se je surrogate,Pa emër, mjaft që të dinë grupin e gjakut.Paraja blen gjithçka sot në botëDhe përkëdhelitëPër fëmijët e barkut!Surrogate, -femra që lind një fëmijë për të tjerët mefekondim artificial

KAM GJUMË TË LEHTËNë varreza hapen varre dhe kur s’ka funerale,

Se banorë të rinj do të ketë patjetër...Mua rruga për shtëpi më çon ndanë varrezave.Shoh varre të hapur e me pikë në zemër...Nuk i druhem gjumit të përjetshëm,Se kam gjumë të lehtë si pëshpërimë ere në dritare,Ndaj dua te ble një varr afër udhësTë fle në mes zhurmës, të jem pranë të gjallëve.Të zgjohem vetëm sa për të ndërruar krahunDhe jo të dal nga dheu - lugat i gjallë.Mjafton që t’i tremb, t’u vonoj kënaqësinëKrimbave që si në jetë dhe në varr do më hanë!

KISHA NJË VAJZËKam patur një vajzë që pinte cigare

Dhe çdo ditë më ftonte ta pinim bashkë...S’ishte nikotinë çfarë mbanim brënda,Se tymin e mërzisë e nxirrnim jashtë...Kam pasur një vajzë, si cigare qe për muaMë digjej buzëve. Kthehej në zjarr...Kam pasur një vajzë...mbase cigaren ka lënë,Tani ndjej nikotinën e cigareve të saj!

NË DO TË PROJEKTOSHNJË SPITAL

Diploma, përvoja, projektet e shumta,Nuk janë të mjaftueshme për arkitekturënSepse kërkesat janë të panumërta,Dhe dhimbja,Dhe halletMe një projekt nuk përmbushen.Dhe do fillosh me studimin sizmik.Por mos i zë besë plotësisht gjeologut.Trualli i spitalit ka dridhje të forta,Nga dhimbja,Nga dashuri,Për të afërmit dhe shokët.E tmerrshme, por nuk ka rrugë tjetër,Morgun ta ndërtosh njësh me themelet.Çdo godinë, grataçel, shkollë ku bujtin njerëzit,Mbahet në këmbë,Mbahet e fortë,Prej atyre që ikën herët.Në katet e para të jetë ambulanca,Laboratoret e analizave dhe vaksinat e përditshme.Nga dhimbjet e lehta mos të humbin shumë kohë,Njerëzit në gjallje u duhet lëvizja.Injorojnë plotësisht forcën e rëndesës,Për dhimbje sa më të rënda cakto kate më të larta.Se kur peshë e tyre bëhet më e madhe,Dhimbjen s’e mban toka,Retë e dhimbjeve bëhen flatra.Mos të kesh paragjykime për numrin e dhomave,Për futurizëm a kubizëm, për zgjedhje projektesh.Katin më të lartë bëje më të madhin,Po shtohen kaq shumë streset-ndaj atje të vendosenTepër të rënduarit,Në prag të çmendjes.Dhe puna jote ende s’ka marrë fund,Për hir të vërtetës, çatisë mos i hidh soletën.Ndërto atje lart një kishë të vogël:Për përshpirtjen e fratit,Shpirtrave që marrin qiellin..

KUR PREK NJË GRUAKur prek një grua

Nuk merr një gotë ujë të zakonshëm, të shuash etjen,Se të pihet!Se ajo shpërthen e të merr me vete, të përplas,Si shampanja kur shishja tundet nga xhindët!Kur prek një grua,Nuk është det i qetë i pasdites, kur futesh

Të heqësh zjarrminë e vapës.Por ndonëse shkon thellë , nuk mbytesh,Se ajo të mban me shkumën e dallgës!Kur prek një grua,Nuk është lulja e këputurQë shpejt vyshket në petale dhe kërcell...Ajo lulon në të gjithë trupinDhe me të gjitha poret frymë merr...Kur prek një grua,Qielli rrëzohet për tokë dhe ndjenSa i vogël është krevati, dhoma...Kur prek një grua , ti kuptonSe ka qiej të afërt që s’i njeh akoma...

PAS VITESHMe fëmijët përdore e ndesha papritur

Atë që dikur e desha me shpirt.Dhe dora u dridh, dhe goja u lidh,Veç pyetën dhe vetëU përgjigjën sytë...Ishte si përherë... kish fëmijë të bukur,Ç’të thosha unë?Ç’mund të thoshte ajo?I thashë: lum ai, që ti e bën të lumtur!Më tha: E lumtur ajo, që ty të do!

NJË COPË E DRUNJTËHEDHUR NË DET

As uji nuk i jep dot jetë,Një cope të drunjtë hedhur në det.Ca fije bari i kalaqafen,Ca fije që nuk kanë pigment.Rri mes tekave të dallgëve,Njëra e hedh, tjetra e shtyn.Një valë në dukje e dashur,

I sillet qark dhe e pështyn!Nuk është e ujit, nuk është e dallgëve.As del në breg, as nuk ka kalbje...

XHELOZKu ishe,,

Me kë flisje...Jam xheloz-ta kam thënë!Përse në ëndërrS’më erdhe mbrëmë?!

KUR TË SHKOSHNË TIRANË

Ndize një cigare , kudo që do të pish kafe në Tiranë,Më mendo për një çast sikur më ke pranë,Ndonëse e di që kurrë duhan në jetë s’ke pirë...Tymi do të vijëzojë portretin tim.Mos u tremb;Larg teje jam fytyrënxirë!

DREJT KORNIZËSMpakjen e ndjej gjithnjë e më shumë,

Tek shoh rritjen e fëmijëve.Çdo ditë bëj dhe më pak udhë,Shumëkujt duke i humbur prej syve.Më lehtë shkel në tokë dhe më pak flasMe zërin e vrazhdë me më pak jehonë.Jam dembel dhe lë një vakt pa ngrënë,Se më pëlqen të rri në dhomë.Se më pëlqen mpakja dhe tretja e zërit,Dukem më i lehtë në rendjen drejt vetmisë...Mbase arrij të shoh se fëmijët binden,Veç për pak kohë të më mbajnë ...në kornizë!

MINAI vumë minë njeri- tjetrit dhe po digjet fitili,

Do shpërthejë dhe çuditërisht, ne mezi e presim.Të dy duam shpërthimet pa kokë të na lënë..Nuk shërben më kafka bosh, se mëndja na ka ikur,Të piqemi bashkë duhen tani vetëm .. këmbë!

YLLIGjithnjë shoh një yll të vogël,

Që rri pranë hënës...Do përkujdesje,I vogli i nënës!

S’E KE LEXUAR ?S’e ke lexuar çfarë kam shkruar natën për ty?

Se gjumi të paska marrë herët!Nuk të është ulur asnjë ëndërr në sy,Pa marrë frymë duhet të kesh fjetur!Se unë me ajër e kam shkruar,Ajër që më pas u kthye në vesë...S’e paske lexuar çfarë shkrova për ty?

Ndonëse u zgjove sylagur, sylarë në mëngjes?

E diel 20 Gusht 2017 - 21ZBAVITJE

TTTTThënie tëhënie tëhënie tëhënie tëhënie tëmençuramençuramençuramençuramençura

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

AAAA Argët

im filoz

ofikrgët

im filoz

ofikrgët

im filoz

ofikrgët

im filoz

ofikrgët

im filoz

ofikFJ

ALEK

RYQI

(1)

FJAL

EKRY

QI (2

)

PËRG

JIGJ

ET E

FJA

LËKR

YQEV

E TË

NUM

RIT

TË K

ALUA

R

Plotësoni vendet bosh në mënyrë që çdo kolonë të ketë numrat nga 1-9

SUDOK Përgjigje e sudokut të numrit të kaluar

AAAAArgëtimrgëtimrgëtimrgëtimrgëtimfilozofikfilozofikfilozofikfilozofikfilozofik

KRIPTOSKEMEPërgjigja e numrit të djeshëmKRIPTOSKEME

Fjalëkryqi (1) Fjalëkryqi (2)HORIZONTAL1. Irene aktore.6. Gjysma e kulmit.8. Fillojnë vetëm.10. Qytet rumun11. Mund të jenë me sahat.13. Elliott Gould.14. Inicialet e Altman regjisor.15. Thomas Alva shpikës i famshëm.16. Lumë në Spanjë.18. Ndaheshin me sinorë.20. Zbuloi Tokën e Van Diemen.22. Kush nuk ka... nuk i ecën.23. Një kapak me titull.25. Inicialet e Turgeniev.26. Janë provat që administrohen.28. Na kanë paraprirë .30. Rubinstein që qe pianist.31. Fundi i një fukarai.32. Gardner aktore.

Plotësoni vendet bosh në mënyrë që çdo kolonë të ketë numrat nga 1-9

33. Këndon me Paolan .34. Mish pa kocka.36. Mbahet në fund.37. Diftong teorik.38. E drejta romake.40. Eshtë transporti si kamion.42. Eastwood i kinemasë.45. I vocërr ai i Migjenit.47. Eshtë numri 1.48. Eshtë aftësia e kondensatorit49. Janë ciganët.

VERTIKAL1. Eshtë material për qiri.2. Mali ku ngeci Arka e Noes.3. Fillojnë panikun.4. Një zakon.5. Gjysmë sistem.6. Janë zogj të verdhë .7. Në fund të krahut.

8. Shkroi Michel Strogoff.9. Gjysmë egoist.11. Përbindëshi i labirintit.12. Vertetojnë firma të tillë.16. Emri i Zola.17. Eshtë si shtëpi.19. Mbyllin portat.21. Ka tribuna me shkallë.23. Mund të jetë telefonike.24. Charles që krijoi Gishton.26. Pineda e Garcia Lorca-s.27. Janë të palëvizshmet.28. Aty ku del kush bie në sy.29. Ashtu si jeton anakoreti.33. Coca... më e famshme.35. Janë të ndryshme në leje.37. Ente Civile Kavajë.39. Shkroi Misteret e Parisit.41. Beton pa kufij43. Kështu përfundon një princip.44. Inicialet e Cruise .46. Kufizojjë lëvizjet.

Gjeni ndryshimin

Dy figurat kanë ndryshime nga njëra-tjetra

Përgjigja, ja cilat janë ndryshimet e figurave

BUDA

- Është e preferueshme të mos bëhet një vepër e bërëkeq, sepse më pas do pendohemi. Atë që bëjmë, mëmirë ta bëjmë të rregullt (mirë), për të mos upenduar më pas.

- Fëmijët kurrë nuk kanë qenë të zotë të dëg-jojnë të rriturit, por kurrë nuk kanë dështuar t'iimitojnë ata...

- Papjekuria është paaftësia që dikush të përdorëinteligjencën e vet pa u prirë nga të tjerët.

Immanuel Kant Filozof (1724-1804)

- ''Ashtu sikurse ata që ecin në diellndiqen nga hija e tyre, kështu dhe ataqë janë njerëz me vlera ndiqen ngalakmia e të tjerëve''. Sokrati

- ''Njeriu gjeni mund të qeshë megjithçka, ndërsa njeriu logjik nuk mundtë qeshë gati me asgjë''. Gëte

- ''Gjë e çuditshme lumturia... Vjen vetëmatëherë kur ke mësuar të jetosh pa të''.

- ''Lumturia nuk gjendet tek lumturia nëvetvete, por tek ndjekja e saj. Lumturianuk është një stacion tek i cili do tëarrish. Lumturia është udhëtimi''.

Fyodor Dostoevsky

HORIZONTAL1. Një pjesë e perandorisë4. Duhen marrë kolegjialisht.11. Qytet rus13. Fillojnë daljen.14. Të lë në mëdyshje.15. Një pjesë teatrale për të qeshur17. Eshtë publiku i San Siros.18. Janë botimet e përmuajshme.20. Mbyllin aeroporte.21. Në krye të titullarëve.22. Ishte gruaja që i dha ujë nga pusi Krishtit25. Bëjnë zoom të tillë.27. Inicialet e Kazan regjisor.29. Centrale Autonome Daneze.30. Eshtë e kundërt e analizës.31. Qe mjeku i Mark Aurelit.33. Një enë34. Pulat pa kufij.

35. Eshtë për të ushqyer foshnjat mequmsht.38. Emri i Pirandellos.40. Një fjalë si akoma41. Në mes të Salt dhe City42. Jean që qe aktor.45. Mbyllin takimet46. Eshtë edhe ajo e cirkut47. Kapiteni i Nautilus.48. ... mosketierët e Dumas.

VERTIKAL1. Një fjalë e pamjaftueshme.2. Qe fabulist i famshëm3. Janë ciganët.4. Hapin vallen.5. Eshtë influencim.6. Janë amatorët7. Pak ilaritet8. Një pjesë e mendimeve.

9. Eshtë budallaçka.10. Një fjalë e freskët.12. Një emër i njohur i modës.13. Me Odiseun u vodhi Palladin trojanëve.16. Elvira aktore.17. Pal... ish futbollist i yni.19. Një pjesë i dardanëve.21. Eshtë marsejeze... për çati.23. Eshtë ylli më i shndritshëm i Akrepit24. Liam aktor26. Mund të jetë një koncert.28. Kështu flet ai që është mbi kalë.32. Janë shtetet e ndara nga feja.35. Sean aktor.36. Stoker që shkroi Dracula.37. Një që bëhet si favor.39. Tre në Genesaret.43. Mbarojnë fare44. Diftong për serioz.

U N E N T O K A A S C ET R U P T A L E N T E R SO R P A N T E R A T

K E L K A N D I L E TB A K U N I N A D A M

T A M A R O C O O A KM E E O N A T N D UA T T O N I K P I E RR I T L I Z E O T T OK E V A D E T I E I RE L S A P A L N O T AT A T P I R A T E R I A

T I R A N A H R PO R A R I B T E A T E RR O M A K A B I R B E D IT N A B A R I T O N I LU I R A M B O I LR A D I P A G A N I Z M IA V E R R A L A IT P A R T I A K I N A T

L A L A F E M R A HP E L I K A N I I T H Y

M I J A S O N I EA P A R A T E P A R

R A S T E T P A P

U R A T U R H P A

S A M M M A R A I S

I A M E R I K A N E T

P R O T E S T A N T E

G J I G A N T I I R U

B E T O N E K B O R

S A L I R A M A

T O N T I T U L L I

A R E S A A O E R

P J A R I Z O T I M I

A A M E R E N G U E S

1 2 3 4 5 6 7 8 9

10 11 12 13

14 15 16 17

18 19 20 21

22 23 24

25 26 27

28 29

30 31 32

33 34 35 36

37 38 39 40 41

42 43 44 45 46 47

48 49

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

11 12 13 14

15 16 17

18 19 20

21 22 23 24

25 26

27 28 29 30

31 32 33

34 35 36 37

38 39 40

41 42 43 44 45

46 47 48

9 11 7 18 8 1 3 10 16 1 15

14 8 5 3 4 5 8 4 4 2 18 2

8 4 2 14 8 10 11 1 10 3 1

13 12 3 13 13 3 1 2 1 3 3

6 4 8 10 18 2 4 6 2 13

3 18Z 2 E 1 T 3 A 15 6 18 2 1 6

1 6 1 4 7 3 3 11 6 7

16 11 1 1 3 13 3 8 1 2 7 2

6 16 3 5 3 9 1 15 8 10 2 1

4 6 6 4 6 10 6 11 11 6 1 8

3 4 14 3 1 10 3 1 13 10 3 12

12 3 1 3 4 3 5 16 2 1 1 3

E diel 20 Gusht 201722 - OPINION

Opinioni i Ditës

1997…pas 20 vjetësh, çfarëmund të shohim ndryshe?

Nga Përparim Kabo

(vijon nga faqja 1)

... le të shohim përpara. Gjithç-ka ndodhi në vitin e mbrapshtë1997 kishte një parahistori, kishtehistori ngjarjesh të dhimbshme kuhumbën jetën mbi 2000 persona,dhe post-histori. Rebelimi i vitit1997 i njohur ndryshe edhe si “Kri-za e piramidave” apo “Anarkia nëShqipëri” ishte një lëvizje antiqe-veritare që filloi më 24 janar nëLushnjë dhe përfundoi më 24 kor-rik 1997, pas dorëheqjes së zotitSali Berisha si President i vendit.Shkaku i rebelimit ishte falimen-timi i skemave piramidale, të cilatmorën me vete rreth 1,2 miliardë $kursime të shqiptarëve. Opozitaarriti të përfitonte nga situata erëndë dhe i kanalizoi protestat nërrugë politike duke kërkuardorëheqjen e qeverisë dhe të Presi-dentit Berisha.

Paaftësia e pashpjegueshmedhe dezertimi në radhët e ushtrisëbëri që vendi të binte në duart eKomiteteve të Shpëtimit Publikdhe bandave të armatosura, sido-mos pjesa jugore. Qendra fokale erebelimit ishte Vlora. Çdo të thotëtë dorëzohet ushtria? A është bërëndonjë analizë, a është dënuarkush penalisht? A duhet rishqyr-tuar ky akt? Unë mendoj se po.Mosveprimi në gjykimin juridikështë krim. Edhe këto dy dekadaqë kanë pasuar ende mbajnë tëmaterializuar atë që u gatua dheqë u realizua në pranverën e vitit1997. Të tilla janë ngjarjet e paszgjedhjeve të përgjithshme dheamnistia e detyruar që erdhi si njëveprim post-factum në kushtetkur burgjet ishin shpërthyer dhebashkë me të gjithë ata që ishin tëdënuar doli dhe kryetari PartisëSocialiste në atë kohë, zoti FatosNano dhe ish-Presidenti i funditkomunist dhe i pari demokrat, zotiRamiz Alia. Si ndodhi?

Kemi të bëjmë me ngjarje që nuku ndiçuan kurrë deri në fund.Mund të duket provokuese, porështë një provokim i nevojshëmnëse shtrojmë pyetjen sot pas 20vjetësh: “Çfarë ishte gjithë ç’ kandodhi në vitin 1997 dhe cilat ish-in pasojat që krijoi në atë kohë dhela pas si pengje sociale,antropologjike dhe juridike? Për-caktimet për ngjarjet kanë qenënga më të ndryshmet. Një nga drej-tuesit e lartë të PD të asaj kohe,ende aktiv në politik e ka quajtur“revoltë e armatosur staliniste”me qëllim që opozita e asaj kohe tëvinte në pushtet. Duhet të kuj-tojmë se pas zgjedhjeve të majit1997 dhe fitores së socialistëve, par-lamenti asaj kohe u emërtua par-lamenti i kallashnikovëve. Ka pa-sur nga ata që në pa ekuilibër kon-ceptual e kanë konsideruar si luftëcivile. Një qasje e parregullt kjo,sepse nuk kishim dy a më shumëpalë të armatosura që me forcën e

armëve përpiqeshin të merrninpushtetin. Disa nisur nga motivedhe më okulte nuk janë ndalur tëthoshin, se ishte një luftë mes Ver-iut që u armatos nga pushteti ikohës kundër Jugut, pasi atje pogatuhej një sulm kundër kryeqy-tetit; që dukej se ishte motivuarnga humbjet masive të parave nëfirmat piramidale, por që, në fakt,fshinte diçka tjetër. Ndaj meqë at-dheu ishte në rrezik “o burra tërrokim armët.” Madje drejt jugutu nisën njësi të armatosura të tëgjithë forcave që zotëronte shtetiasokohe, shoqëruar dhe me avia-cion. Aq sa në atë kohë pati dhenjë ngjarje. Aviatorët që nuk do-nin të zbatonin urdhrat për të godi-tur mbi civilë, preferuan të zbarko-nin në Itali. Ish-ministri iMbrojtjes së asaj kohe, i ndjeriSafet Zhulali, është shprehur se“nëse zbulohen të vërteta e atyrengjarjeve do të jetë një gjë etmerrshme.”

Pas 20 vjetësh është e udhës qëato të vërteta të heshtura të zbulo-hen. Korniza tashmë është më eplotë. Realiteti ishte i tillë, një pa-kënaqësi masive për shkak tëhumbjes së parave në firmat pira-midale që lanë pa shtëpi 25 mijëfamilje, dhe ku humbën miliardalekë, dhe valutë $ dollarë dhrahmidhe marka gjermane. Ndaj sot pasdy dekadash është krejt e përlig-jur të shtrojmë pyetjen: Kush indërtoi këto firma piramidale nëShqipëri? Me cilat motive dhe kudonte ta shpinte Shqipërinë? Ësh-të naive të besosh se ato ishin ve-pra të Shemsie Kadries,(Mak)Sudes, Vehbi Alimuçës, Xha-ferit, Drizës, apo disa të tjerëve qëu përfshinë në këto firma. Nga tëdhënat korrekte duhet të sjellim

në vëmendjen: “Skemat piramidaletë njohura edhe si firmat rentierefilluan aktivitetin e tyre në vitin1991. Aktiviteti i tyre bazohej mbimarrjen e një sasie parash dhekthimin e një sasie më të madhe nëbazë të një përqindjeje. Ndonëse nëdukje funksiononin si banka, pi-ramidat nuk kishin asnjë investimkonkret nga ku mund t’i nxirrninparatë. E para piramidë ishte ajo eHajdin Sejdisë e vitit 1991, i cili ulargua në Zvicër me disa milionadollarë të biznesmenëve shqiptarë.Cila ishte kjo kompani dhe si ma-nipuloi dua të pyes zotin KoçoKokëdhima. Cilët politikanë kish-in lidhje me gropën e Sejdisë? Undoq nga Sudja, e hapur nga Mak-sude Kadëna në vitin 1993, e cilakishte punuar më parë si punon-jëse në një fabrikë këpucësh. Ajofliste për kompetentin, po cili ish-te ai? Suden e ndoqën rreth 24 fir-ma të tjera, ku më të fuqishmet ish-in VEFA, Gjallica, Demokracia

Popullore Xhaferri, Populli, Cen-aj, Silva,

Kamberi dhe M. Leka. Aty ngafundi i vitit 1996, firmat piramidalearritën kulmin e tyre. Interesat qëato ofronin ishin tepër joshëse.Sudja arriti të ofronte interesa100%, gjë që paralajmëronte fali-mentimin e shpejtë. Pavarësishtkëshillave të FMN për t’i mbyllurkëto skema, qeveria shqiptarevazhdoi të lejonte aktivitetin etyre, shpeshherë duke u im-plikuar në to. Në periudhën midis8-16 janarit 1997, shumica dër-rmuese e piramidave falimentoiduke marrë me vete edhe kursim-et e shqiptarëve. Më 22 janar qever-ia ngrin paratë e Xhaferrit dhePopullit. Gjallica është gjysmë efalimentuar dhe e vetmja që vazh-don aktivitetin normal ështëVEFA, e cila kishte arritur të kry-ente disa investime në tregun sh-qiptar, si hotele, karburante dhefabrika. Kriza që falimentimi i pi-

ramidave do të jetë më e rënda nëhistorinë e Shqipërisë, ku sishpeshherë në historinë e saj, Sh-qipëria rrezikoi ekzistencën evet…Pyetjet që mbeten pezull dhesë paku tani kërkojnë përgjigje,janë: “Pse institucionet në vendintonë heshtën? Pse bankat u vunënë shërbim të këtyre kompanive?Cili ishte roli i botës kriminale jas-htë vendit dhe brenda vendit? Cilatishin lidhjet që vendosi politika ekohës me firmat piramidale. Çfarëraportesh krijuan shërbimet in-teligjente të kohës me këtë ko-mpani private? Pas rënies së tyre,cili qe skenari apo skenarët përadministrimin e parave të mbetu-ra dhe pasurive të tjera të patund-shme si real state, mjete transpor-ti apo pasuri të ndryshme? A ësh-të mësuar realisht se ku shkuanato vlera monetare? Mënyra se siu grumbulluan, ku në fillim shko-nin e i merrnin dhe pastaj ashtunë rrëmujë i numëronin dhe inven-tarizonin, a ishte një metodë pro-fesionale apo një mungesë e tillëkorrektese lejoi që një pjesë e kon-siderueshme e tyre të humbtepikërisht në atë që sot mund taquajmë misioni për të llogariturhumbjet? A kanë treguar realishtse çfarë ndodhi me vlerat monetarebosët e atyre kompanive apo iu re-komandua të heshtnin dhe të bë-nin vitet e burgut pa u ndjerë, sene miqtë tuaj do mundohemi që t’undihmojmë me ndonjë ulje dënimiapo falje me amnisti?” Dhe në post-histori i pamë dhe dëgjuam tëgjitha këto që nga kundërshtimi izotit Vehbi Alimuça në gjyq, derite heshtja e disa të tjerëve. Ështëfakt që firmat piramidale ubekuan nga politika në mosu ndërtuan prej saj. Aso

Pse institucionet në vendin tonë heshtën? Psebankat u vunë në shërbim të këtyre kompanive?Cili ishte roli i botës kriminale jashtë vendit dhe

brenda vendit? Cilat ishin lidhjet që vendosipolitika e kohës me firmat piramidale. Çfarë

raportesh krijuan shërbimet inteligjente të kohësme këtë kompani private? Pas rënies së tyre, cili

qe skenari apo skenarët për administrimin e paravetë mbetura dhe pasurive të tjera të patundshme si

real state, mjete transporti apo pasuri tëndryshme? A është mësuar realisht se ku shkuan

ato vlera monetare?

E diel 20 Gusht 2017 - 23OPINION

Puna që ju pret sot nuk ka të bëjë meproduktivitetin ose konsulencën e jash-tme. Duhet të fokusoheni më tepër nëmenaxhimin e gjendjes emocionale per-sonale. Mos bëni favore për asnjer i .Nëse të afërmi t kërkojnë vëmendjentuaj, përpiquni të mbani pak distancë.

DEMI

Hëna dhe Marsi ju mbështesin duke judhuruar energji të reja. Do i futenipunës që realizoni një dëshirë për tëjetuar eksperienca të reja. Shumë en-ergji dhe qëllime të mira. Duke synuartë mirën e përbashkët, i jepni një kup-tim të thellë iniciativave të reja.

UJORI

BRICJAPI

SHIGJETARI

AKREPI

PESHORJA

LUANI

V I R G J E R E S H A

GAFORJA

BINJAKET

DASHI

PESHQIT

E diel e gjal lëruar. Trekëndëshi hënorju ngacmon, duke përforcuar dëshirënpër udhët ime dhe aven tu ra të re ja :mja f ton të kërkon i dhe do kënaqenimenjëherë. Rol të rëndësishëm në sho-qërinë tuaj, shi joni darkën dhe zbavi-tuni me miqtë tuaj.

E diel e qetë, mes kuzhinës dhe kopshtit.Nuk keni ndërmend të dilni jashtë, ndjehe-ni shumë mirë në shtëpinë tuaj. Frymëzimiqë keni ju nxit të bëni shumë gjëra. Projek-tet tuaja janë të menduara mirë. Do trego-ni vendosmërinë dhe këmbënguljen e du-hur për t’i realizuar sa më shpejt.

Në ç i f t me Marsin dhe e mbështeturnga Jupi ter i , Hëna vë në skenë per-sonazhin tuaj më tërheqës, gj i thëpërf-shirës dhe i pasionuar. Entuziazëm dhevital i tet me doza të mëdha, por edheshumë vendosmëri për të realizuar diç-ka që ka shumë rëndësi për ju.

Një dëshirë e çuditshme e pazakontë përtë mos bërë asgjë. Bëni mirë ta shijoni,idetë vijnë edhe kur jeni pushim, madjenganjëherë janë shumë frymëzuese! Mosu shqetësoni për një histori dashurie nëdistancë, përmes mesazheve të shumtamund të shprehni atë që ndjeni.

Të mbështetur nga y jet , do angazho-heni në maksimum për të p lotësuar jovetëm ambic iet tuaja ekonomike poredhe pr i r jet personale. St i l i juaj ështëimponues. Kudo që të jeni , çfarëdo qëtë bëni , sot do jeni në qendër të vë-mendjes.

Ambicie të mëdha, si në punë ashtu edhenë dashuri nuk jeni të gatshëm të kënaqe-ni me pak, synoni maksimumin, por nësenuk e arrini, më mirë asgjë. Për një pro-jekt ambicioz duhen fonde. Duhet të zgjidh-ni: t’i shpenzoni të gjitha menjëherë apotë kurseni për më vonë.

Do shkojë mirë çdo gjë që kërkon dinamizëm.Ngarkesës vitale i shotj&7 aftësia për të qenënë vendin e duhur në momentin e duhur. Mëtë hapur në dashuri, nëse djaloshi simpatik qëkeni njohur gjatë pushimeve kthehet t’ju ngac-mojë, këtë herë mos e refuzoni.

E d i e l e q e t ë n ë s e n u k a c a r o h e n iduke mendua r pë r punën , s tud ime tapo n jë s i t ua të sen t imen ta le t ë l ënëpë rg j ysmë . Në udhë t im ku l t u ra ësh -të në qendër të in teresave tua ja , jen ik a q t ë i n f o r m u a r , s a q ë d i n i m ëshumë se shoqë rues i j ua j .

Nuk duhet të keni një qëndrim të palëkundur nësedëshironi që partneri juaj të mbështesë idetë tuaja.Përkundrazi, një qëndrim i tillë mund të shkaktojë prob-leme në çift. Në dashuri është më mirë të mos kultivoniiluzione të tepërta, sidomos nëse bëhet fjalë për njëhistori dashurie që sapo ka filluar.

Të lodhur nga puna, të ngarkuar me detyrë dhe tëstresuar nga shumë çështje që duhet t’i zgjidhni,përfshirë edhe çështjet ekonomike që për mo-mentin ju rëndojnë shumë. Nëse miqtë organi-zojnë diçka në mbrëmje, mos e refuzoni ftesën,bëni mirë të argëtoheni pak.

kohe në shoqatën e Atlan-tikut Verior president ishtezoti Alfred Moisiu, ndërsa

nënpresident ishte zoti Vehbi Al-imuça. Ndërsa, te kompania pira-midale zoti Vehbi Alimuça ishtepresident, ndërsa zoti Alfred Moi-siu ishte zëvendësi i tij. VEFA dona shpinte në NATO. Si ta lexojmëndryshe, zoti Moisiu? Ju drejto-hem sot duke ju pyetur kur do flis-ni për VEFA-n? Nëse nuk flisni junë të gjallë, do flasë historia kurju të mos jeni në këtë jetë. Historianuk mund të mallkohet me hesh-tjen. Ajo shpesh plekset me tëpavërteta, por jo përjetësisht. Tëvërtetat mësohen një ditë dikur.

Më vonë zoti Moisiu zgjidhetPresidenti Republikës dhe gjatëmandatit, së bashku me ish-depu-tetin Sabri Godo dhe disa të tjerë,disa herë iniciuan një lëvizje që përshkaqe shëndetësore zoti VehbiAlimuça të linte burgun. Reagimicivil qytetar nuk i lejoi që t’i shko-nin deri në fund asaj pune që binteerë. Unë gjykoj se me firmat pira-midale janë përzierë shumë dhekanë përfituar po shumë, të vjetërdhe të rinj, të larguar nga jeta dheqë jetojnë, të mënjanuar nga poli-tika dhe aktivë ende në të, perifer-ikë dhe drejtues të lartë politik.P.sh, kryetari i Partisë Demokra-tike, zoti Lulëzim Basha, nuk ësh-të shprehur ndonjëherë qartazi sesi dhe ku i gjeti paratë për tran-saksionin e një shtëpie që bleu dheshiti në Holandë, ku ai ishte stu-dent dhe jo afarist? A kanë lidhjeato para me një nga firmat pira-midale ku punonte një afërt ifamiljes së tij? Kjo pozitë duhetsqaruar si në planin juridik dhenë atë etik, përndryshe lënia gjo-ja në harresë, nuk është aszgjidhje dhe as sjellje prej shteta-ri. Personalisht e ri sjell në vë-mendje jo për ta akuzuar, por përt’ia kujtuar se qoftë edhe si dy-shim ai nuk duhet të mbahet. Pub-liku nuk mund të besoj kurrkëndqë në punë dhe veprimtarinë e tijka krijuar hije dyshimi për sin-qeritetin dhe korrektesën ndajqytetarëve, gjithnjë në lidhje mezbatimin e ligjit dhe mbajtjen tëpastër të figurës duke mos u përf-shirë në afera korruptive. Paratëe grabitura në këtë kompanimashtruese ku shkuan? Ikën jas-htë vendit apo mbetën brenda ven-dit? Apo diçka iku, por shumicambeten këtu? Atëherë ku sh-kuan?!

Në logjikën e thjeshtë duhet tëthemi se ndruan pronarë. Ikënnga ata që i humbën dhe shkuantek ata që i fituan. Humbësit ish-in naivët që shitën shtëpi e katan-di dhe i investuan paratë atje, ish-in emigrantët tanë ekonomikë qëpo habiteshin me “kapitalizminala Sude” dhe i sollën këtu kur-simet. Humbësit ishin dhe ata fs-hatarët që shitën bagëtitë dhetokën dhe i shpunë paratë tek fir-mat me besimin e verbër të tëgjithëve se s’kanë se si humbinparatë, se shteti po të qe ashtunuk i lejonte. Ose atje i ka futurparatë dhe filani që është ministër,deputet, gjyqtarë në gjykata,prokurorë apo punonjës i SHIK-ut; ndaj lekët tona nuk kanë si tëhumbin. Propaganda e kohës ish-te kontraverse. Ish- guvernatoriBSH, zoti Luniku, deklaronte seato janë veprimtari të paligjshmeqë po dëmtojnë financat publikedhe qytetarët. Ministri Financavetë asaj kohe zoti Ridvan Bode megjysmë zëri thoshte që BB dheFMN është kundra tyre. NdërsaPresidenti Republikës së asajkohe, zoti Sali Berisha, firmat pi-ramidale i quajti filiza të kapital-izmit dhe nuk u ndal që të thosh-

te se “paratë e shqiptarëve janë tëpastra”. Kjo shprehje ishte ambig-ue. Sigurisht që paratë e sh-qiptarëve ishin të pastra, po me-kanizmi ku ishin futur për t’u sh-tuar a ishte i pastër, i ligjshëm,funksional dhe në logjikën e siste-mit kapitalist dhe ekonomisë sëtregut të lirë? Nuk besoj se politi-ka e asaj kohë në pozitë dhe nëopozitë të mos e dinte se paratënuk mund të shtohen nga vetvet-ja, nëse ato nuk investohen ose sikapital monetar ose si kapitalbankar në investime prodhueseose në tregjet financiare. Po pseSudja dhe Xhaferi do sillnin kapi-talizmin në Shqipëri?!

Nuk e di atëherë, po sot a sku-qeni ndopak, të gjithë, politikanëdhe njerëz të ligjit, mediatarë dhepunonjës të shërbimeve in-teligjente. Për piramidat dhe ng-jarjet e 1997-s dy herë janë krijuarkomisione parlamentare por as-gjë nuk u nxor në dritë ndaj pyet-

jet mbeten dhe pas 20 vjetësh.Kush i krijoi firmat piramidale,me çfarë qëllimi dhe ku shkuanato vlera monetare? Një gjë ështëafërmendsh. Ata që i morën, ndër-tuan biznese, shtëpi, pallate dhevila, krijuan kapital monetar, prau krijua ai që quhet KapitalizmiGrabitqar. Me ato para blenë letratme vlerë, me ato para blenë pr-onat publike, blenë gazetat dhemediat audiovizive, blenë postedhe parti politike, blenë seksindhe orgjitë, pasuri të patundshmedhe krijuan klasën e të pasurveqë hynë në këtë kategori jo si pjesëe ndershme e sipërmarrjes por si“mjellma e zezë”, siç shprehet Tale-bi, në treg dhe në ekonomi, në sho-qëri dhe në politikë. Paratë e fir-mave piramidale nuk humbën atou grabitën. I humbën një palë ataqë mbetën në qiell të hapur dhemorën arratinë në emigrim dhe ifituan ata që nga shtëpitë e kohëssë Enver Hoxhës ku më e madhja

Në logjikën e thjeshtë duhet të themi se ndruanpronarë. Ikën nga ata që i humbën dhe shkuan tek ataqë i fituan. Humbësit ishin naivët që shitën shtëpi ekatandi dhe i investuan paratë atje, ishin emigrantëttanë ekonomikë që po habiteshin me “kapitalizmin

ala Sude” dhe i sollën këtu kursimet. Humbësit ishindhe ata fshatarët që shitën bagëtitë dhe tokën dhe ishpunë paratë tek firmat me besimin e verbër të të

gjithëve se s’kanë se si humbin paratë, se shteti po tëqe ashtu nuk i lejonte. Ose atje i ka futur paratë dhefilani që është ministër, deputet, gjyqtarë në gjykata,prokurorë apo punonjës i SHIK-ut; ndaj lekët tona

nuk kanë si të humbin.

shtëpi ishte 60-70m 2, kaluan nëvila dhe jetën hedonike.

Investimet e tyre në ndërtimbën që paratë të shtoheshin dhepër sigurimin e lejeve të ndërtim-it nisën ta lyenin “rrotën e qerres”kështu që, në venat e një rrjeti in-formal, paratë e firmave shkonintek ata që i ndihmonin në fushëne biznesit të tyre ku objektivi ish-te pasurimi i shpejtë me qëllimmbulimi gjurmëve fillestare, fshe-hjen e origjinës së kapitalit finan-ciar. Shkurt, ikja nga 1997-mundë-sisht harresa, do të ishte klimadhe filozofia e sjelljes dhe kjo upranua dhe u zbatua nga të djath-tët dhe të majtët e politikës sh-qiptare, nga ata që mbushënxhepat dhe thasët dhe nga ata qëbënin ideologun e atyre mekaniz-mave që nuk dëmtuan thjesht in-dividin apo individët por goditënekonominë, monetarizmin,bankat, financat publike, sho-qërinë, jetën sociale, klimënpsikologjike dhe e futën vendin nënjë rrugë pa krye duke rrëzuarinstitucionet, duke gjunjëzuar sh-tetin duke vrarë të tashmen dheduke helmuar të ardhmen. Aktu-alisht flitet te ne për hapjen edosjeve të periudhës së komu-nizmit. Shumë mirë. Madje u humbshumë kohë dhe e lamë litarin esistemit totalitar jashtë. Por duhettë hapen po ashtu dosjet për 1997-n dhe për privatizimet që para-prinë 1997-n dhe bashkëshoqëruanpost 1997-n. Prokurorët e rinj qëpriten të zgjidhen pas kryerjes sëvetingut, do duhet ta bëjnë njëdetyrë të tillë profesionale, që nukështë thjesht juridike, por ështëdhe politike dhe atdhetare.

(vijon në n(vijon në n(vijon në n(vijon në n(vijon në numrin e nesërumrin e nesërumrin e nesërumrin e nesërumrin e nesërm)m)m)m)m)

Pas 20 vjetësh është e udhës që ato të vërteta të heshtura të zbulohen.Korniza tashmë është më e plotë. Realiteti ishte i tillë, një pakënaqësimasive për shkak të humbjes së parave në firmat piramidale që lanëpa shtëpi 25 mijë familje, dhe ku humbën miliarda lekë, dhe valutë $dollarë dhrahmi dhe marka gjermane. Ndaj sot pas dy dekadash është

krejt e përligjur të shtrojmë pyetjen: Kush i ndërtoi këto firmapiramidale në Shqipëri? Me cilat motive dhe ku donte ta shpinteShqipërinë? Është naive të besosh se ato ishin vepra të Shemsie

Kadries, (Mak)Sudes, Vehbi Alimuçës, Xhaferit, Drizës, apo disa tëtjerëve që u përfshinë në këto firma.

REKLAME E diel 20 Gusht 201724 -