ozodagon@mail.ru20 марти соли 2013, №11 (271)

МАВЗЎИ МУЊИМИ ЊАФТА

Сарќонун номукамал шуд?

хабаргузории

Умаралї Ќувватовро аз Дубай дуздидаанд?

Кї дар таъриф тавонотар аст?

ЯК ЊАФТАИ ИЌТИСОД

МАВЗЎИ ЊАФТА

Порахўрон паронда шаванд?

АНДЕШАИ ЊАФТА

Зиёї, ќудрат ваидеали миллї

Манъ шуданииздивољњои хешутаборироќабул доред?

№11 (271) 20 марти соли 2013

Њикмати њафта Шахсро метавон аз ќишлоќ бурун овард, аммо ќишлоќро аз шахсбурун кашидан имкон надорад.

Зеро ба ќавли ў, издивољњои хешутаборї бештарбоиси бо нуќсон ба дунё омадани тифлон шуда, мояиазияти рўњии худи ин кўдакон ва њам хонаводаи онњомегарданд.

"Ваќте фарзанди носолим ба дунё меояд, бар сарихонавода ва давлат бор мешавад. Гузашта аз ин, худионњо низ азияти равонї мекашанд. Њадаф аз ин пешни-њод танњо наљоти миллат ва ба дунё овардани атфолисолиму бардам аст",-мегўяд Саодат Амиршоева.

Ин пешнињоди хонум Амиршоева дар нишасти охи-ри Шўрои Маљлиси Намояндагон, палатаи поёнии пор-лумони Тољикистон садо дода ва мавриди истиќболивакилон ќарор гирифтааст. Мусоњиби мо мегўяд, њолобарои тањияи шакли дурусти ин пешнињод дар доираитаѓйиру ислоњ ба Кодекси оила гурўњи корї аз љумлаивакилон ташкил шудааст.

Саодат Амиршоева мегўяд, бо вуљуди он ки то ку-нун Вазорати тандурустї ва расонањо дар бораи пайо-мади издивољњои хешутаборї зиёд гуфтанд, вале инмасъала ба љои ислоњ, баръакс, бештар шудааст. Ўмегўяд, танњо роњи ислоњи ин вазъ ќабули таѓйирот баКодекси оила аст, ки никоњи хешутабориро расман манъкунад. "Чандин нафаре, ки бо хешованди худ оила бар-

2

Саодат Амиршоева, вакили Маљлиси Намояндагон, ки манъи никоњи хешутаборї дар Тољикистонро пешнињодкардааст, мегўяд, ин масъала њанўз 15 сол пеш дар Кодекси оила ворид ва бояд мавриди амал ќарор мегирифт.

АМИРШОЕВА: "ДИДАВУ ДОНИСТА НАБОЯД ФАРЗАНДИ "ИНВАЛИД"БА ДУНЁ ОРЕМ"

ПЕШНИЊОД

ЊАФТ ХАБАРИ ЊАФТА

ШИКОЯТ ПАРВАНДАИ АЙЁМБЕКОВ ВА МУРОДОВ ДАРДУШАНБЕ БАРРАСЇ МЕШАВАД

Оќил Айёмбеков ва Њамза Муродов, сокинони шањри Хоруѓ,ки бо тасарруфи амвол, аввалї ба 17 ва дуюмї ба 16 солизиндон мањкум шуданд, рўзи 18-уми март аз болои ин њукмба марњилаи кассатсионии Додгоњи олии Тољикистонмурољиат кардаанд.

МАВЌЕЪ "ВКД АЗ ЌАРОРИ ДОДГОЊ ДАР МАВРИДИСАНГОВ НОРОЗИСТ"

Тавре Гулчењра Хол-матова, вакили мудофеъихонаводаи СафаралїСангов, дар суњбат бо ха-баргузории "Озодагон"гуфт, ин бори аввал дартаърихи Тољикистон аст,ки додгоњ барои татбиќишиканља як нињоди ќудра-тиро ба пардохти љуброн-пулї муваззаф кардааст:"Мо аз додгоњ 150 њазорсомонї љубронпулї талабкарда будем. Аммо додгоњ ќарор кард, ки ВКД ба хонаводаи Санговњудуди 46 њазор сомонї пардозад. Бо вуљуд дар таърихи низоми дод-гоњии кишвар ин ќарор бесобиќа аст".

Дар мавриди вокуниши љониби љавобгар Холматова афзуд, ки на-мояндагони ВКД дар додгоњ аз ин ќарор изњори норозигї карда буданд:"Онњо як муддати муайян доранд то аз болои ин ќарори додгоњ ба зинаиболотар шикоят баранд".

Масъулини бахши робита бо љомеаи Вазорати умури дохилї, суо-лњои "Озодагон"-ро дар мавриди ин парванда бељавоб гузоштанд.

Сафаралї Сангов дар моњи марти соли 2011 бо љароњатњои вазниназ шўъбаи дувуми милисаи ноњияи Синои Душанбе ба бемористоноварда шуда буд, вале баъди 4 рўз даргузашт. Додгоњи Душанбе Абду-рањмон Яъќубов ва Ќодир Њасанов - ду милисаи гумонбар дар бадраф-торї нисбат ба Сафаралї Санговро танњо дар "хунукназарї" муљримшинохт ва бар асоси ќонуни афв, аз масъулият њардуро рањо кард.

Парвандаи Сангов аз пурсарусадотарин ќазияњои марбут ба шика-нљаву бадрафтории маќомоти интизомии Тољикистон шуд ва мањз инќазия яке аз омилњое гардид, ки Тољикистон тањти фишори созмонњоибайналмилалї моњи феврали соли 2012 дар ќонуни љиноияш бандимахсуси "шиканља"-ро њам ворид кунад.

УБАЙДУЛЛОЕВ БАРОИ ГУШТЇ ВА ПОЙГАИ НАВРЎЗЇ 110 ЊАЗОР ДОДААСТ ЉАШН

Шањрдории Душанбе мегўяд, бахшида ба таљлили Наврўз соати 10-и 24-уми март дар Наврўзгоњи шањри Душанбемусобиќаи кушоди пойгаи равон ва соати 10-и рўзи 25-уми март мусобиќаи гуштии миллї доир мегардад.

Тавре аз шањрдории пойтахт бахабаргузории "Озодагон" иттилоъдоданд, бар асоси ќарори Мањмад-саид Убайдуллоев, раиси шањриДушанбе, барои гузаронидани му-собиќањои пойгаи равон ва гуштиимиллї дар пойтахт 109 њазору 550сомонї људо шудааст. Убайдулло-ев дастур додааст, ки ба чораби-

Додгоњи ноњияи Сино њафтаи гузашта ќарор баровардааст, киВазорати корњои дохилї ба хонаводаи Сафаралї Сангов, як сокиниДушанбе, ки аз шиканљаи маъмурони пулис фавтида буд, њудуди 10њазор доллари амрикої љубронпулї пардохт кунад.

Дар ин бора ба хабаргу-зории "Озодагон" вакили му-дофеи мањкумшудагон, Фай-зи Олї, хабар дода, афзуд,ки дар давоми дањ рўзи оян-да бояд баррасии кассатси-онии парвандаи нафаронизерњимояаш оѓоз гардад. Багуфтаи Файзи Олї баррасиикассатсионии парвандаиОќил Айёмбеков ва ЊамзаМуродов дар шањри Душан-бе баргузор мешавад. Дар

мавриди он, ки оё зерњимояњояш њам ба Душанбе оварда мешаванд,Файзи Олї афзуд, ки онњо то њукми ќонунї гирифтани ќарори додгоњдар шањри Хоруѓ хоњанд буд: "Мо аз додгоњ хостем баррасии кассатси-онии нафарони зерњимояам бе њузури онњо сурат гирад".

Ќаблан Додгоњи олї дар шањри Хоруѓ, Оќил Айёмбеков ва ЊамзаМуродов, бародар ва ронандаи Толиб Айёмбековро, дар куштори раисиидораи амнияти Бадахшон, генерал Абдулло Назаров, гунањкор донис-та, бо тасарруфи амвол аввалиро ба 17 ва дуюмиро ба 16 соли зиндонмањкум кард.

Дар шарњи ин ќарор вакили мудофеъ њукми додгоњро махсусаннисбати Њамза Муродов ноодилона хонд. Ба гуфтаи вакили мудофеъгуноњи Њамза Муродов дар он аст, ки аз ќатли Абдулло Назаров бамаќомот хабар надодааст: "Худи Муродов дар њамла ба генерал Абдул-ло Назаров иштирок накардааст. Бино ба ин 16 соли зиндон њукми азњад вазнин аст".

Генерал Абдулло Назаров, сардори собиќи раёсати Кумитаи амни-яти миллии Тољикистон дар вилояти Бадахшон, рўзи 21-уми июл дармавзеи "Ниводак", наздикињои шањри Хоруѓ кушта шуд. Маќомот даркуштори генерал чор нафарро мутањњам карда буданд, аммо нисбатиду нафари дигар, ба далели дар ќайди њаёт набуданашон парвандаиљиної ќатъ шудааст.

МАРДУМИ ТОЉИКИСТОН ДАР НАВРЎЗ 6 РЎЗ ИСТИРОЊАТ МЕКУНАНД НАВРЎЗЇ

Иттифоќњои касабаи Тољикистон мегўянд, дар рўзњои таљлили иди байналмилалии Наврўзтољикистониён 6 рўз истироњат хоњанд дошт.

Тавре Муродалї Солењов, раиси Федератсияи иттифоќњоикасабаи мустаќили Тољикитсон, ба хабаргузории "Озодагон"гуфт, "мутобики ќонугузории Тољикистон ва дар асоси Кодексимењнат дар бораи рўзњои ид, чун 23 ва 24-уми март ба шанбева якшанбе рост меояд, бинобар ин рўзњои 25 ва 26-ум рўзиистироњат эълон карда мешаванд.

Баробари ин манбаъ таъкид кард, ки сохторњое, ки рељаикории худро доранд, рўзњои истироњатро худашон муайян ме-кунанд.

по карданд, аз сабаби носолим таваллуд шудани фар-занд байни апаю хоњар муноќишањо шудааст. Мо на-бояд, фарзанди "инвалид" ба дунё орему аз хонаводаихуд људо ва аз апагиву хоњарї даст кашем. Баръакс,бо дигарон риштаи хешутаборї бояд баст, то мењрупайванд зиёд гардад. Аз њамин сабаб, ман зарур дони-стам, ки чунин ќонун ќабул карда шавад. Зеро, фикрмекунам, то ќонун ќабул карда нашавад, вазъ ислоњнамегардад",-изњор дошт ў.

нињои наврўзї дар пойтахти Тољи-кистон бењтарин варзишгарону ас-пони љумњурї љалб гарданд.

Инчунин шањрдори Душанбе басохторњои ќудратї супориш дода-аст, ки таъмини амният ва тарти-боти љамъиятиро дар рўзњои таљ-лили Наврўз зери назорати ќатъїгиранд.

РАЊБАРИ УЗБАКОНИ ХАТЛОН "НОПАДИД ШУД". БАРОИ ЊАМКОРЇ БО ЗОИРОВ? НИГАРОНЇ

Салим Шамсиддинов, њуќуќшинос ва рањбари созмони љамъияти узбакони вилояти Хатлон, субњи 15-уми март аз хона баромада, то ба њол барнагаштааст.

Рањматулло Зоиров, рањбари ЊУСДТ бо пахши як изњорот гуфтааст, киѓайб задани шањрванд Салим Шамсиддинов ба њамкорї бо ў марбут буда,эњтимолан масъулини маќомоти амнияти давлатї ўро њоло ба Душанбеинтиќол додаанд. Дар изњорот омадааст, ки чанде пеш маќомоти амният азњамкории шањрванд Салим Шамсиддинов бо рањбари Консорсиюми юриди-кии Тољикистон, Рањматулло Зоиров эрод гирифтаанд. Бино бар маълумотиназдикони Шамсиддинов номбурда субњи 15-уми март барои варзиши пагоњїбаромада, то њоло бедарак аст. Дар мавриди нопадид шудани вай шўъбаикофтукобии шањри Ќурѓонтепа низ маълумоти даќиќе надорад.

Рањматулло Зоиров дар изњороти худ ба унвони ваколатдор оид бањуќуќи инсон Зариф Ализода, вазири умури дохилї Рамазон Рањимов варањбари кумитаи давлатии амнияти миллї гуфтааст, ки Салим Шамсидди-нов аъзои ЊУСДТ набуда, тибќи сарќонун дар робита ба боздошт шудан ваё нашудани вай чорањои њуќуќї андешида шавад.

Моњи майи соли гузашта низ Шамсиддинов мавриди лату кўби афродиномаълум ќарор гирифта буд.

№11 (271) 20 марти соли 2013 3

МАВЗЎИ МУЊИМИ ЊАФТА

Љанг миёни ду гурўњ,вале ќахрамон 1 нафар

18-уми март Абдулмаљид Достиев боњузури чанде аз коршиносон ва намоян-дагони мухолифин масъалаи вазъи То-љикистон дар солњои љанги шањрвандиромавриди баррасї ќарор дод. АбдулмаљидДостиев нисбатан озод ва шаффоф дармавриди њаводиси солњои 90-ум сўњбатмекард. Бино бар гуфтаи сафир њаводи-си асри гузашта бо дахолати абарќудра-тон ба вуќўъ пайваста, барои бастанисозишномаи сулњ љониби мухолифин гу-заштњои зиёде доштааст.

Дар робита Мањмадалї Њайит, муо-вини рањбари ЊНИТ гуфт, ки чаро ваќтебарои истиќрори сулњ њарду љониб талошдоштанд, аммо имрўз он њама дастовар-дњо ба унвони як нафар раќам зада ме-шавад.

"Њарду тараф зањмат кашиданд, валеќањрамон имрўз якест. Чаро аз воќеотисолњои 90-ум дастгоњи таблиѓотии њуку-мат бар манфиати худ истифода карда,мардумро дар руњияи тарс тарбият меку-нанд? Магар мешавад, ки дар хонае дугурўњ љамъ шуда ба њам низоъ кунанду,онњоро як нафар ба созиш оварда бо-шад. То кай мо чунин рафтор хоњемкард?", суол кард Мањмадалї Њайит азсафири Тољикистон дар Русия.

Абдулмаљид Достиев дар љавоб ба инсавол гуфт, ки њоло фурсате расидааст,ки аз он њаводис набояд ба таври манфїёд овард. Зеро дар сурати ёдоварї кар-дан аз он замон беихтиёр мо наслиљавонро дар рўњияи бадбинї ва мањал-гарої тарбият хоњем кард.

Сарќонуни соли 1994 мукаммал будБояд гуфт, ки дар сўњбати худ Абдул-

маљид Достиев њамчунин аз раванди ќабу-ли санадњо мисолњо овард. Дар њаминмаврид Рањматилло Зойиров, рањбариЊУСДТ аз сафири Тољикистон сабабиаслии ворид кардани таѓйиру иловањо бамоддаи 65-и Сарќонун, яъне ба љойи дудавра як маротиба ба муддати 7 сол ин-тихоб кардани раисљумњур суол кард.Абдулмаљид Достиев гуфт, ки аз нигоњивай Сарќонуни соли 1994 дар ќиёс босоли 1999 мукамалтар будааст. Зеро дарњамон солњо САЊА бо баргузории як њамо-иш эълон дошт, ки сарќонуни Тољикис-тон дар муќоиса бо сарќонуни 5 кишвари

аъзои ин созмон ба маротиб бењтар аст."Аммо мо имкони ворид накардани

таѓйиру иловањо ба Сарќонунро надош-тем. Ин пешнињод аз љониби КомиссияиОштии миллї буд. Комиссияи оштиимиллї ба чунин хулоса омад, мо имкони"не" гуфтанро надоштем", зикр кард Аб-дулмаљид Достиев. Ин њам дар њолест,ки ба андешаи Сайфулло Сафаров, му-овини рањбари маркази тадќиќоти стра-тегии Тољикистон бо ин гуфтањо розї на-буда, мегўяд, ки бо ворид кардани таѓйи-ру иловањо Сарќонун мукаммал гарди-дааст.

"Сарќонун њеч ваќт "вайрон" намеша-вад. Зеро он танњо бо ризоияти мардумќабул мешавад. Агар ќонуне "вайрон"гардид, пас намояндагони мардум ишти-боњ карданд, ки ин амали бисёр бад ме-бошад", гуфт Сайфулло Сафаров.

Наќши райъи мардум дар интихоботикишвар чист?

Муовини рањбари МТС дар њоле азнаќши мардум барои тасмимгирї дарњукумат ва ё ќабули ќонуне мегўяд, ки бабовари коршиносон ин як падидаи но-ошное барои сиёсати Тољикистон мебо-

Сарќонунномукамал шуд?

шад. Бо таваљљўњ ба баргузории маъра-кањои сиёсї, њузури шањрвандон ва эъти-рози мухолифин тањлилгарон мегўянд, кибаргузории њар гуна райъпурсї дар То-љикистон "рамз" буда, натиљаи онро гур-ўњи махсусе мушаххас мекунад. ОйнињолБобоназарова, рањбари бунёди "Перс-пектива +" дар таќвияти ин суханњо гуфт,ки дар умум дар кишварњои ИДМ анъа-наи давраи шўравї боќї мондааст, кимардум бояд ба интихобот бираванд вабар љонибдории як нафар овоз бидњанд.Дар асл мардуми Тољикистон барои тас-мимгирињо дар сиёсати беруна ва до-хилї њеч наќше надоранд. Ин њам дарњолест, ки дар давлатњои ба мо њамсоянаќши мардум дар тасмимгирињои сиёсїва њатто низоми давлатдорї ба маротиббештар аст. Барои мисол феълан гур-ўње дар Ќазоќистон барои баромаданиин кишвар аз Иттињоди гумрукї талошиљамъи овози мардумро доранд. Муњимнест, ки ин кор аз љониби мухолифин ваё созмонњои давлатї анљом биёбад. Му-њим дар авлавият ќарор додани райъимардум аст. Мутаасифона дар кишваримо маданияти ширкати мардум дар райъ-дињї ва тасмимгирї роњандозї нашуда-аст.

"Ин кори чандон имконнопазир нест.Парлумони кишвар метавонад ба роњатин амалро анљом бидињад. Аммо чун ни-њоди ќонунбарори мо мустаќил нест, на-метавонад манфиати мардумро њимоянамояд. Дар бештар маврид мардумродар бетарафї гунањкор мекунанд. Валедар асл мардум дилмонда аст. Бароифаъолшавии мардум бояд њокимиятииљроия ва ќонунбарор, ањзоби сиёсивуљомеаи шањрвандї талош варзад", иб-роз дошт рањбари бунёди "Перспектива+".

Ойнињол Бобоназрова бар ин назараст, ки мардуми Тољикистон он ќадар сустнест. Ба сифати далел номбурда аз эъти-рози мардум барои роњи пулакї ва бамуддати тўлонї мустаќар гардидани пой-гоњи низомии Русия мисол оварда, гуфт,ки ин њолатњо исбот карданд, ки дар киш-вар райъи мардум наќше надорад.

Гуфта мешавад, ки мардум дар сўњба-тњои ѓайрирасмї аз фаъолияти маќомотва озодии сиёсї интиќод мекунанд, валеба таври расмї аз баёни мавќеъ худдорїмекунанд. Нодида гирифтани хоњишимардум на танњо хоси Тољикистон, балкихусусияти кишварњои Осиёи Марказїмебошад.

Тассавур карданинамояндагони мухолифин вамасъулини давлатї дар яктолор ва он низ дарТољикистон барои мавридибаррасї ќарор доданимасъале, дар фазоинисбатан озод ва шаффофшояд як падидаиѓайриинтизор буд. ВалеАбдулмаљид Достиев,сафири Тољикистон дар Русиябо ширкати худ дар мањфили"Гуфтугуйи тамаддунњо" ингуна фањмишро ботил сохт.

Раъйи мардум дар тасмимгирињои сиёсї баназар гирифта мешудааст

ЊумайроиБАХТИЁР

№11 (271) 20 марти соли 20134

ДИДГОЊИ ЊАФТА

Дар њамин робита дар яксўњбати кўтоње аз сафириТољикистон дар Русия,Абдулмаљид Достиев суолкардем, ки чунин изњоро-ти мансабдорони рус токуљо воќеъият дорад?

-Масъалаи љорї намуданинизоми раводидро дар Русиягурўње аз мансабдорон ва сиё-сатмадорон љонибдорї меку-нанд. Барои мисол чанде пешкомунистњои Думаи давлатї низгуфтанд, ки Русия бо кишварњоиОсиёи Марказї бояд раводидрољорї намояд. Вале ман мутмаи-нам, ки њукумати Русия ба ин кордаст намезанад. Ба кадом хо-тир? Ба он хотир, ки дар суратиамалї кардани ин барнома ну-фузи Русия кам шуда, ин давлатбори дигар аз кишварњои ба худназдик дур мешавад.

-Манзуратон аз миён раф-тани нуфузи Русия њамчунабарќудрат аст?

-Бале. Русия њамзамон яке азкишварњои калидии ИДМ мебо-шад. Агар Русия бо кадом яке азкдавлатњои минтаќа низоми ра-водидро љорї кунад, метавонгуфт, ки он кишварро аз дастдод. Ин барои Русия лозим нест.

Аз њамин хотир бовар дорам, кињукумати Русия чунин пешнињод-ро ќабул намекунад.

-Дар сурате, ки ќабули чу-нин пешнињод аз љонибињукумати Русия имконно-пазир аст, пас чаро гур-ўњњои мухолифин дармавриди низоми раводидсару садо баланд меку-нанд?

-Одатан ќабл аз њар маъра-каи сиёсї масъалаи раводидбештар мавриди бањс ќарор ме-гирад. Мутаасифона, чї дар Ру-сия ва чї дар Тољикистон ќаблаз маъракањои муњим ба хоти-ри ба даст овардани манфиатба торњои њисси миллии мар-дум нохун мезананд. Ин як роњиосони расидан ба њадаф мебо-шад. Барои њамин дар сиёсатаз ин гуна масоил истифода ме-кунанд. Дар асл дар дохили Ру-сия њастанд чењрањои бонуфу-зе, ки ба фаъолият ва њузуримуњољирон назари мусбат до-ранд. Барои мисол рўњониимаъруфи Русия ба номи Смир-нов дар яке аз баромади худгуфта буд, ки ояндаи Русия азмуњољирон ва Ислом аст. Бинобар маълумоти расмї дар Ру-

он созмонњо бо њам барх-ўрдњои манфие доранд.Барои мисол бањси охирмиёни Каромат Шариповва Иззат Амон, ки њардухудро њомии муњољиронмедонанд. Ба назаришумо чаро чунин шуда, китољикон берун аз кишвармуттањид нестанд ва иннотифоќии онњо чї пайо-мад дошта метавонад?

-Ин як дарди тољикї аст. Њам-чунин њамон созмон ва ё диас-порањое, ки мегўем дар асосимањал ташкил шудаанд. Аз инљошояд чандон эњсос нашавад.Вале дар Русия ин гуна масоил-ро мисле, ки дар оинаи нилгун

сия 1,5 милион шањрванди То-љикистон, њудуди 3 милионўзбак ва 400 њазор ќирѓиз фаъ-олият дорад. Албатта баъзе азмуњољирони мо низ корњои но-дуруст мекунанд. Онњо дар То-љикистон њамсар ва фарзандо-ни худро партофта, дар Русияоила барпо мекунанд. Ин бойи-си нигаронї аст.

-Як суоли дигар дар мав-риди муњољирон. Љанобисафир, њоло дар Русиясозмону диаспорањои зи-ёде бо бањонањои мутта-њид кардани тољикон таъ-сис ёфта, кору фаъолиятдоранд. Тибќи мушоњида

М АСЪАЛАИ љорї намудани низоми раводидродар Русия гурўње аз мансабдорон ва сиёсатма-

дорон љонибдорї мекунанд. Барои мисол чанде пешкомунистњои Думаи давлатї низ гуфтанд, ки Русия бокишварњои Осиёи Марказї бояд раводидро љорї на-мояд. Вале ман мутмаинам, ки њукумати Русия ба инкор даст намезанад. Ба кадом хотир? Ба он хотир, кидар сурати амалї кардани ин барнома нуфузи Русиякам шуда, ин давлат бори дигар аз кишварњои ба худназдик дур мешавад.

CЕ ДИДГОЊИ ЊАФТА

Низоми раводид бо Русия ба Тољикистон чї таъсир мерасонад?Мусо АСОЗОДА

тањлилгар

Э

Абдулмаљид ДОСТИЕВ,

сафири Тољикистон дар Русия

ЊТИМОЛИ љорї кардани низоми раводид бароиворид шудан ба њудуди Русия ба манфиати худиљомеаи мо мешавад. Ин амал ба манфиати Тољи-

кистон мешавад. Ќабл аз њама он сару садоњое, ки атро-фи муњољирони тољик дар Русия њастанд, аз байн мера-вад. Он мисолњое, ки Тољикистон ва муњољирони мо гуиётирезае барои ворид гардидани маводи мухаддир дарРусия њастанд бе чуну чаро гум мешаванд. Дар ин мав-рид шояд афроде бошанд, ки аз ворид кардани низомираводид интизорињои манфї доранд. Аз нигоњи манонњо куллан иштибоњ мекунанд. Њар давлате, ки бо киш-вари дигар дар доираи низоми раводид њамкориашроба роњ мемонад, бурд мекунад. Давлатњои муттамаддиназ ин равнад гузаштанд, мо њам бояд бигзарем.

АР ин маврид чизе гуфтан хеле мушкил аст. Боядгуфт, ки чунин пешнињод аз љониби гурўњњои мил-

латгарои рус бештар садо медињад. Бештар мавридЖириновский чунин пешнињод мекунад, ин навбат инпешнињодаш аз љониби комунистњо дар Думаи давлатїдастгирї ёфт. Ворид кардани низоми раводид бо То-љикистон хеле мушкил аст. Мо онљо муњољирони зиёддорем. Илова бар ин пойгоњи низомии Русия инљо мус-таќар аст. Ин маънои онро дорад, ки раводид бароиРусия њам харољоти зиёдро талаб мекунад. Мушкилотибештар на барои Тољикистон, балки барои худи Русияэљод хоњад шуд. Њамаи ин пешнињодот беасосу бебу-нёд њастанд.

Д

Исмоил РАЊМАТОВ,

коршинос

Абдулмаљид Достиев: Љорї намуданираводид ба фоидаи Русия нест

мебинї. Чанде аз чунин диас-пораву созмонњоро рањбаронбо њамсару фарзандон ва хе-шутаборонашон таъсис дода-анд. Ин ба дарди муњољирон на-мехўрад. Диаспорањоро беш-тар барои њимояи манфиатњоихудашон ташкил додаанд, набарои мардуми тољик.

Ин созмонњо бо сафоратњамкорї доранд?

-Аксарияти онњо њамкорїдоранд.

СуњбатиЊумайрои БАХТИЁР

Гурўње аз мансабдорон ва мухолифини Русия дар баромадњоихуд ба њукумати кишварашон пешнињод кардаанд, то бокишварњои Осиёи марказї, аз љумла Тољикистон, Ќирѓизистон ваЎзбакистон низоми раводидро љорї намоянд. Шўроињамоњангосозии мухолифини рус гуфтаанд, ки дар сурати амалїгардидани низоми раводид мушкили Русия дар бахши муњољиратњалли худро хоњад ёфт.

№11 (271) 20 марти соли 2013 5

МАВЗЎИ ЊАФТА

Бо вуљуд гумон аст, вохўрии прези-дент бо зиёиён аз мулоќотњои ќабл та-фовути зиёде дошта бошад. Умуман баљуз аз санањои баргузорї, ки гоње 19, гоње18 ва гоње 20-уми мартанд, таѓйиротњоичашмрасеро наметавон мушоњида кард.Њатто мешавад гуфт, расм шуда, ки инмулоќот дар бинои навбунёд сурат биги-рад. Расо як сол ќабл мулоќоти ЭмомалїРањмон бо зиёиён бо ифтитоњи биноинави Китобхонаи миллї оѓоз шуд. Шоядсоли оянда ин дидор баъди буриданилентаи дарвозаи кадом як бинои дигаримиллї анљом бигирад.

Дидори райисљумњур бо зиёиён чандсол аст, ки ба њукми анъана даромада-аст. Дар ин миён танњо мулоќот бо жур-налистон анъана нашуд. Аслан чуниндидор њеч гоње иттифоќ наафтодааст, кианъана шавад (суханронии расмї дарљашни 100 солагии матбуотро ба њисобнамегирем). Эмомалї Рањмон аз замо-ни дар курсии президентї нишастанашњамагї як маротиба бо журналистонитољик мулоќоти рў ба рў дошт. Аммо баон њам, ки 7-уми декабри соли 2009 баъ-ди 17 соли райисљумњурии вай сурат па-зируфт, танњо журналистон даъват на-шуда буданд. Дар ин мулоќот, ки бештар

Абдулазизи ВОСЕЪ

Имрўз, 20-уми март Эмомалї Рањмон, президенти кишвар бори дигар бо зиёиёникишвар мулоќот хоњад кард. Ин дидор дар бинои нави Осорхонаи миллї баргузормешавад. Бо эњтимоли зиёд ќисмати аслии суханронии президент њам дар мавридиосорхона бошад. Зимнан, телевизионњои давлатї низ аз фурсат истифода карда, чандрўзи дигар тавсифи ин мулоќоту бинои осорхонаро хоњанд кард. Хело љолиб аст,тамошо кардан, ки зиёиёни дар вохўрї ширкатдошта ваќти зиёдро њини суњбат бо интелевизионњо ба суханњои олии президент сарф мекунанд ё ба тавсифи осорхона?(воќеан, он чї ки дар атрофии осорхона ва дохили он аст барои як моња лавњањоителевизион басанда хоњад буд).

ба масоили НБО-и "Роѓун" бахшида шудабуд, ба љуз аз рўзноманигорон, шоиронунависанда ва дигар намояндањои ањлиэљод ширкат доштанд. Шояд агар мавзўиаслии ин суњбат-Бухорову Самарќанд аздеворњои Кумитаи радио ва телевизион(љои мулоќот) ба расонањои хориљї на-мерехт, журналистњо низ њамасола ин-тизори мулоќот бо президент буданд,мулоќоте назири вохурї бо зиёиён не, кирайисљумњур сухан намояд ва ањли толордурру дароз каф бикубанд. Балки дидо-ре мисли як нишасти матбуотї, ки ишти-рокчиён озодона ба нафари №1-и љумњ-урї суол бидињанд…

Хуб, баргардем ба мулоќоти ЭмомалїРањмон бо зиёиён.

Соли 2011 ин вохўрї дар Театри опе-ра ва балети ба номи Садриддин Айнїсурат пазируфт. Мисли мулоќотњои аз онпешу аз он баъд президент зиёдтар азњамдигарфањмиву суббот, оштии миллї,њувияти миллї ва арљгузорї ба арзишњоигузаштањо гуфт. Дар чанд мулоќот прези-дент њамеша таъкид мекунад, ки набоядбегонапараст буд ва ба фарњанги бегонамайл кард. Имсол низ фикр кунам истис-но нахоњад буд.

Гуфта мешавад, президент дар муло-ќоти имсол дар мавриди тадбиќи сиёса-ти фарњангии кишвар бештар суњбат хо-њад кард.

Он гуна, ки райисљумњур соли гузаш-та ифтитоњи Китобхонаи миллї дар ара-фаи љашни Наврўзро фоли нек арзёбїнамуд ва аз зиёиён даъват кард, то љаво-нонро ба китобхонї ва донишандўзї

ташвиќ намоянд, имсол њам таъкид хо-њад кард, то насли љавон бояд дар руњияиарљгузорї ва шинохти дурусти гузаштањотарбият шавад, ки омадан ба осорхонањодар ин замина ќадами муассир аст.

Баъди мулоќоти як соли пеш аксаримусоњибони шабакањои телевизиони То-љикистон бо љонибдорї аз њарфњои пре-зидент мегуфтанд, ки Китобхонаи миллїбарои ба китобу дониш рўй оварданиљавонон кўмак мерасонад. Имсол њам њамхоњанд гуфт, ки осорхона бењтариннеъмат барои насли љавон аст.

Президент дар мулоќоти соли 2012зиёиёнро њимояткунандањои анъана васуннатњои миллии кишвар унвон намуда,афзуд, ки онњоро дар амри љилавгирї азвуруди урфу одатњои бегона, ки ба руњияимиллї созгор нестанд, масъул шумурд.

Имсол њам ин мавзўъ њатман маври-ди назар хоњад буд, зеро ахиран доманиин мавзўъ пањнтар шудааст. Дар инвохўрї њатман аз мактабу маориф, инти-зому тарбия, коњиши нашъамандї, масо-или мазњабї сухан хоњад рафт.

Раисиљумњур дар мулоќоти Китобхо-наи миллї сардии њаво ва мушкили бе-барќии мардумро њам баён кард ва онњо-ро ба сабру тањаммул даъват намуда из-њор дошт, ки дар ду-се соли ахир ин муш-килотро дар якљоягї бартараф мекунанд.

Дар дидори Осорхонаи миллї низшояд ба ин мавзўъ дахл мешавад бо ило-ваи он ки имсол мардум зиёдтар барќ ги-рифтанду лимит барваќтар барњам задашуд ва дар ду се соли дигар ин мушкилпурра рафъ мегардад.

Хабаргузории "Озодагон" дарназарсанљие аз хонандањои со-мона мепурсад, ки аз мулоќотипрезидент бо зиёиён чиро инти-зоранд.То замони навиштани ин матлабаксари назардодањо (50%) изњордоштаанд, ки "Аслан чизеро ин-тизор нестам". Танњо 8 дар садгуфтаанд, "Ба мушкили љомеатаваљљуњ мешавад".

PS:

Мусобиќа: Кї дар таърифтавонотар аст?Осорхонаи миллии Тољикистон имтињони азимеро пушти сар хоњад кард.Агар деворњои он зарби ќарсакњои пай дар пай ва марѓуладори зиёиёнитољикро бардошт кард, пас ба шањрвандони сохтмончии чиної метавонбањои баланд дод.

Соли сипаришуда дар мулоќот бо зи-ёиён суолу љавоб сурат нагирифт. Боишора ба ин баъзе сиёсатмадорони киш-вар гуфтанд, ки бояд унвони ин воњурїна мулоќот бо зиёиён, балки суханрониипрезидент дар њузури зиёиён номгузорїшавад.

Аммо имкон дорад, имсол чунин на-шавад. Президент шояд як ќисмати ваќт-ро дар ихтиёри иштирокдорон мегузорад.Аммо љои шак нест, ки ин фурсатро зиёи-ён на бо пешнињодњои ноб, балки бо таъ-рифу тавсиф, шеъру ѓазал ва ситоишњоиќолабї масраф хоњанд кард. Мусобиќаитаърифу тавсиф ба ављ хоњад расид. Вадигарон дуру дарозу баланд каф хоњандкуфт.

Дуруст гуфтам?!

Умаралї Ќувватов, рањбари "Гурўњи 24", ки худро мухолифињукумати кунунии Тољикистон эълом кардааст, дар фурудгоњиДубай дастгир ва дар боздоштгоњи муваќќат нигањдорї мешуд.Ахиран додгоњи Дубай дархости Тољикистон барои истирдодисареи Ќувватов ба Душанберо рад карда ва гуфта буд, муро-фиа оѓози моњи апрел идома хоњад кард.

Вакили дифои Ќувватов дар сањфаи Твиттер ва Фейс-буки худ менависад, "нерўњои амниятии Тољикистон та-вонистаанд тавассути амниятињои мањаллї ба Ќувватовдар боздоштгоњ сўиќасд кунанд". Ба ќавли Николаев,њамроњони Ќувватов дар боздоштгоњ гуфтаанд, ки ўро дурўзи пеш ба самти номаълум бурдаанд. "Дигар бо Ума-

Умаралї Ќувватовро аз СИЗО-и Дубай рабудаанд?Николай Николаев, вакили мудофеи Умаралї Ќувватов, мегўяд, чањор рўз боз нафари тањти њимояташ дар дастрас нест ванаметавонад бо ў тамос барќарор кунад. Николаев ин њарфњоро дар сањфаи Твиттер ва Фейсбукаш навиштааст.

ралї Ќувватов тамосе нест",-навиштааст Николаев.Ин вакили мудофеъ мегўяд, њоло барои мушаххас кардани

љои будубоши Умаралї Ќувватов дархост омода мекунанд.Умаралї Ќувватов дар моњи декабри соли гузашта дар фу-

рудгоњи Дубай бо дархости љониби Тољикистон боздошт гар-дид. Маќомоти тољик ўро дар дуздии 6 миллион доллар маб-лаѓи ширкатњои Тољирон ва Фароз муттањам медонанд. Љано-би Ќувватов тобистони соли гузашта ба Маскав рафта, аз таъ-сиси созмони сиёсї ва мухолифи њукумати Тољикистон - "Гур-ўњи 24" хабар дод. ? дар изњороти худ ба унвони рањбари ингурўњ гуфта буд, дар интихоботи соли 2013 бояд Эмомалї Рањ-мон ширкат наљўяд.

№11 (271) 20 марти соли 20136

ЊАФТ ПОСУХИ ЊАФТА

Марњабо ЉАББОРОВА,вакили парлумон

Ваќте мо бо интихобкунандагонихуд дар ноњияњо вохурї мегузаронем-,масъалаи издивољњои хешутаборї бамиён омадааст, ки миќдори муаяни ку-дакони навзод беморињои ирсї доран-ду ба касалињои ќанду дил мубтало ме-шаванд. Тибќи маълумотњое њам, ки моаз вазорати тандурустї гирифтем, якеаз сабабњои ин беморињо издивољњоихешутаборї будааст. Ин масъала љид-дист аз ин хотир як гуруњи корї ташкилхоњад шуд ва ин масъаларо ба пуррагїбаррасї менамоянд.

Зубайдуллоњи РОЗИЌ,раиси шўрои фатвоиЊНИТ

Агар маќсад аз манъ кардани из-дивољњои хешутаборї насли солим бо-шад, мо њам тарафдорем, вале маќсаднасли солим нест. Балки маќсад даро-мади хориљист ба воситаи дохил кар-дани муќаррароту равияњои динњоибегона дар ќонунгузорї ва урфу њуви-яти миллии мост. Барои њамин аламо-вар аст. Агар насли солим мехоњанд,ќонун бароранд, ки то саломатияшонба воситаи ташхиси тиббї гузарониданашавад, никоњ сурат нагирад. Аммоагар пулу вайрон кардани муќарраро-ти диниро мехоњанд, чи коре мекунандбикунанд, њамачи дар дасти худашонаст.

Марњабо ЗУНУНОВА,сарвари ташкилотиљамъиятии "Никоњ ваоила"

Маъюбон аз њама зиёд аз ингунаоилањо мебароянд. Барои њамин ташви-ќот бурдан лозим, вале ѓайриќонунї кар-дани он як омили дигаре барои корруп-сия мешавад. Бояд филм гиранд, ки из-дивољњои хешутаборї чи натиљањоеромеорад. Дар як оила њатто то 7 маъюбњаст. Омузиши ин масъала кори якрўзаневу чандсола аст.

Оё манъ шудани издивољњоихешутабориро ќабул доред?

Саймањмад САНГОВ,ронанда

Аз њисоби хун издивољњои хешутаборїдар ислом њам манъ шудааст ба хотирион ки тифлон њама носолим меоянд. Тибњам муайян карда, ки тифлон 80 - 90 дар-садаш носолим мешаванд. Дуртар аз хе-шутабор хубтар аст. Чун дар издивољњоихешутаборї инсон азоб мекашад. Дар чу-нин издивољњо аз 4 фарзанд яке солиммеояд ё не номаълум. Як оиларо бо чаш-мони худам дар ноњияи Файзобод дидам,ки 6 кудак доранду якеш солим асту дига-раш камтар солим ва мобаќї њама каса-ланд. Дасту пояшон касал асту рўяшон бе-зеби бад аст ва њарф заданашонро фањ-мида намешавад, чун бурро сухангуфтанаметавонанд.

СиёвушиАБДУМЉИД,муњољир

Њамаи инњо дуруст аст чун агар на-здикон бо якдигар издивољ кунанд, ал-батта дар давраи аввал кудакон носо-лим ба дунё меоянд. Дар марњилаидуввум агар онњо аз њамдигар људо ша-ванд, наздикон душмани якдигар ме-гарданд. Ман фикр мекунам ин бисёрбад аст.

Ќобилљон БОЕВ,рўњонї

Ин хости Худост,фарзанди солим медињад ё носолим.Издивољњои хешутаборї аз замонипайѓамбар роиљ буд, ки духтари худроба Алї (с) писари амакашон доданд.Агар хешутаборї намешуд, пайѓамбарманъ мекард ва Худо мегуфт, ки духта-ратро ба хешутабор насупор. Њастандоилањое, ки духтари амак, таѓо ва холагирифтаанду фарзандонашон солимаст. Яке донишгоњи исломї тамом кард,яке дигараш донишгоњи миллї. Њас-танд оилањое, ки зан аз дигар минтаќа

асту худаш аз минтаќаи дигар, валефарзандонашон носолиманд. Паём-бар гуфтааст, ки аз бегона низ гиред.

Умрилло МЕЛИКОВ,сардори шўъбаимуносибатњои гражданї,оилавї ва соњибкорииМаркази миллииќонунгузорї

Њангоми ќабули ќонун њамеша таво-зуни манфиатњо ва татбиќи онро ба ино-бат гирифтан зарур аст. Тасаввур кар-дем, ки чунин ќонун ќабул шуд ва ду на-фар хешу табор издивољ карданд, пасонњо љавобгар хоњанд шуд ва чи гуна?Оё онњоро аз якдигар маљбуран људобояд кард? Оё онњоро љарима боядкард? Тарафи дигари масъала ин аст,ки муќаррар намудани мањдудият дарќонун далели раднопазирро таќозо ме-намояд. Аз њамин лињоз ин масъалаибањснок буда, бидуни далелњои мушах-хас, омор ва тањлил њалли он ѓайриим-кон аст.

№11 (271) 20 марти соли 2013 7

ЯК ЊАФТАИ ИЌТИСОД

-Мўњтарам Зариф Ализо-да сабаби аслии ба воќеъ-ият наздик будани гузори-ши 2012 дар чист?

-Албатта дигаргунї дар ингузориш эњсос мешавад. Аммоин як раванди кор бояд бошад.Чунки ин гузориши саввуми модар робита ба вазъи њуќуќи ин-сон дар Тољикистон аст. Давоми3 сол иќтидори маќомоти мо бењ-тару хубтар гардид. Мо дар 8минтаќаи кишвар ќабулгоњи тањ-лилии худамонро таъсис додем.Њамчунин боздиди бевосита азмуассисањои иљрои љазо, маќо-мот ва умуман дар тамос бо мар-дум будем. Шояд сабаби фарќи-яти гузориш дар он бошад, ки иннавбат аз љињати амалї мо беш-тар корњоро анљом додем. Моталош кардем, то норасоињоиќонунгузорї ва фаъолияти ма-ќомоти давлатиро тањлил наму-да, дар натиља барои бењтаркардани вазъи њуќуќи инсон 93тавсия пешнињод доштем. Ба гу-мони зиёд ин 93 тавсияи мо да-воми соли љорї аз љониби маќо-моти давлатї ва созмонњои ѓай-рињукуматї ба инобат гирифтамешавад.

Набояд фаромўш кард, кияке аз натиљаи мусбати кори моин аст, ки њамкории устуворро босозмонњои ѓайридавлатї ва ма-ќомот ба роњ мондем. Мо њисо-боту тавсияњои онњоро мавридитањлил ќарор дода, њамчунин азтаљрибаи давлатњои њамсоя низистифода кардем. Њамзамонќабули ќонунњое ба монандидастрасї ба иттилоот, хушунатбарои бењтар гардидани вазъињуќуќи инсон ба мо кўмак кар-данд.

-Аз хомўшии шумо њанго-ми њолатњои наќзи њуќуќи

инсон дар Тољикистонбештар интиќод мешавад.Мегўянд, ки Зариф Ализо-да ба унвони ваколатдориродаи сиёсї надорад.Шумо дар ин робита чїмегўед?

-Албатта љомеа бе танќиднамешавад. Онљое, ки камбудїњаст, танќид њам мешавад. Манумуман хафа намешавам аз кор-шиносон. Танќиди онњо маъноионро дорад, ки мо бояд иштињоихудро ислоњ намоем. Масъалаињуќуќи инсон пурмуњтаво ва ва-сеъ буда, барои ба даст овар-дани натиљаи мусбат бояд тамо-ми љонибњо талош варзанд.Њоло маќсади аслии мо ин аст,ки њамкории худро бо маќомотимарбутаи давлатї ва созмонњоиѓайридавлатї бењтар намоем.

-Мушкили дигар ин аст, кидар соли гузашта дар мањ-басхонањо њолатњои шика-нља зиёд буда, њатто баъ-зе аз зиндонињоро ба ќатлраосниданд. Чаро шумодар чунин њолатњо ма-вќеъи худро равшан на-кардед?

-Намедонам, шояд аз саба-би камбуди дастрасии мо ба ра-оснањои хабарї бошад, ки азмавќеъгирии ман љомеаи шањр-вандї огоњ наёфтанд. Вале манпайваста тавассути сомонаи ва-колатдор аз чунин њодисањошикоят мекардам. Аз љонибидигар мавќеъгирї кардан дарчунин шароит вазнин аст. Маназ муассисањои иљрои љазо ди-дан кардам. Вале бо як дидорнамешавад хулосабарорї кард.Он љинотяњое, ки содир шудандсанљиш ва тафтишот мехоњанд.Ягона талаботи мо њамин буд, китафтишот ва санљиш барои ош-

кор кардани чунин љиноят муто-биќи ќонунгузорї бояд озод вашаффоф баргузор гардад.

-Яъне, дар сурати кафола-ти тафтишоти шаффофљиноятњоро ошкор карданимкон дорад?

-Бале. Барои чунин натиљамо бояд бештар ва шаффофтаркорро анљом бидињем.

-Мо, яъне кї?-Манзури ман ваколатдор

оид ба њуќуќи инсон, масъулинимуассисањои иљрои љазо, маќо-моти давлативу љомеаи шањр-вандї мебошад. Мањбас ин љойемебошад, ки дар он инсонњо борафтору кирдори гуногун нигоњдошта мешаванд. Талаботи ав-валини мо ин аст, ки бо мањбу-сон муносибати инсонї бояд бароњ монда шавад. Танњо дар су-рат метавонем натиљаи воќеъи-ро ба даст биёрем.

-Яке аз имконияти шумо инаст, ки дар њолатњои за-рурї метавонед воридизиндонњо шавед. Аз чунинимкон истифода меку-нед?

-Дар соли 2012 ман тамомимањбасхонањои кишварро гаштам.Барои муаяйн кардани меъёримуносибат бо мањбусон ба корман-дони муассисањои иљрои љазо дав-рањои омўзишї гузаронидем.

-Суоли охирин. Шумовазъи њуќуќ ва озодии си-ёсии инсонрон дар Тољи-кистон чї гуна арзёбї ме-кунед?

-Мусбат.

Мусбат?-Бале, мусбат!

Зариф Ализода: Тамоми мањбасњоикишварро гаштамГузориши ахири Зариф Ализода дар робита ба вазъи њуќуќи инсон дар Тољикистон дар соли 2012сару садои зиёдеро ба амал овард. Гурўње аз њуќуќшиносон бар ин назаранд, ки дар ќиёс бо солњоигузашта, ин навбат гузориши ваколатдор оид ба њуќуќи инсон ба воќеъият наздиктар будааст. Зеродар гузориши мазкур омбудсмени тољик аз вазъи њуќуќи инсон, дастрасї ба иттилоот, шиканља вањушунат интиќод кардааст. Хабарнигори "Озодагон" Њумайрои Бахтиёр дар њамин хусус бо ЗарифАлизода ваколатдор оид ба њуќуќи инсон сўњбат намуд.

Тољикистон ѓутавардар фасод

Мавзуъи фасод дар љомеаиТољикистон низ яке аз мав-зуъњои доѓ ва пурсарусадо боќїмондааст. Борњо коршиносоназ мављуд будани фасоди гус-тарда дар кишвар ба вижа дарсутуњи олии Тољикистон интиќодкардаанд. Њатто барои мубори-за бо ин падида Агентии мубо-риза бо коррупсия ташкил шу-дааст, то бо фасод муборизабарад. Аммо акнун њудуди 7 солаз фаъолияти ин нињод мегуза-раду ин агентї, бештар ба даст-гир намудани фасодкоронихурд машѓул мебошад. Минљум-ла муаллимону табибон ва ди-гар табаќањои љомеа, ки дар су-туњи олии давлат фаъолият на-доранд. То кунун боре њам на-шуда, ки Агентии мубориза бокоррупсия вазиреро ба љурмидаст доштан дар фасод дастгиркарда бошад. Дар поёни њар солдар рўйхати фасодкорони дас-тгиршудае, ки ин нињод ироамедињад, бештар кормандониодии вазоратњову идороти дав-латї ба чашм мехурад. Бо та-ваљљуњ ба њамин масъала кор-шиносон решакан шудани фа-сод дар Тољикистонро таќрибанамри мањол арзёбї мекунанд.

Сўњроб Шарипов вакилипарлумони Тољикистон мегўяд,ки агар барои мубориза бо кор-рупсия ќонунњо дигар наша-ванд, Тољикистон ба як давлатибо касалии бедаво мубаддалмегардад. Ба боварии ин ваки-ли парлумон,коррупсияро наме-шавад дар асоси таъсиси сох-тори давлатї ё таъини кадрњошикаст. Бинобарин дар ин самтбояд як муборизаи љиддї бурдашавад, њам системаи кадрїоњиста - оњиста дигар шавад вањам ќонунњо ва њам фарњангисиёсии кормандон.

"Љуз кормандон фарњангимардуми тољик низ бояд дигаргардад.Зеро дар системаи кор-

СиёвушЌОСИМЗОДА

Порахўронпарондашаванд?Шиљин Пинг раиси њукумати нави Чин гуфтааст, ки яке азњадафњои асосияш мубориза бо фасод хоњад буд. Ин якмуборизаи њамаљониба буда бо њаргуна фасод муќобилахоњад шуд ва фасодкорон ба сазои аъмолашон хоњандрасид. Ў гуфтааст, ки маќом ва рутбаи иљтимоии афродтаъсире дар ин мубориза нахоњад дошт. Раиси 10 солиояндаи Чин афзудааст, ки ба дунболи як эњёи бузург даркишвараш аст.

рупсионии феълї одам маљбураст дар њама љо 5 - 10 сомонїдињад. Дар баъзе љоњо боз беш-тар. Њама ин чизро медонанд,аммо пешгирии фасод дар мам-лакат нашуда истодааст вањаќиќатан њам барои ин бояд ис-лоњоти љиддї вуљуд дошта бошад.Бояд наќшањои дигаргун сохтаниин система омода гардад", иброздошт Сўњроб Шарипов.

Дар њоле Тољикистон солњостаз мављуд будани фасод даркишвар ранљ мебарад, ки дарчанде аз кишварњо алакай инпадида решакан ё ба камтаринњадди мумкини худ расидааст.Гу-рљистон яке аз ин кишварњост, кибо методи радикалї њам бошад,фасодро аз байн бурдааст.

Муборизае, ки натиљанамедињад

Дар Тољикистон албатта му-бориза бо коррупсия анъанањоимахсуси худро дорад ва агарроњи њале дар ин маврид пайдонагардад, фасод дар кишвар но-буд нашуданист. Њарчанд онбарномањои рушди миллие, кидар Тољикистон њастанд, бад на-буда манофеи миллї ва дуран-дешии стратегї доранд, аммо чунин система дар асоси принсипњоина чандон аён амалї мегарданд,мушкилот дар ин самт хеле љиддїњастанд. Фасод дар њолате мањвмегардад, ки таѓироти система-вии мукаммал ба вуљуд ояд. Њамсохторњои давлатї ва њам худисистемаи давлатї бояд дигаргардад мегўяд, Сўњроб Шарипов,зеро дар ѓайри ин сурат аз инбунбаст баромадан имкон надо-рад. Дар инљо њукумат ва сардо-ри давлат доранд кўшиш меку-нанду њамзамон таъкид менамо-янд, ки коррупсия барои миллатхатари амниятї дорад. Аммоамалї кардани ин роњкорњоисардори давлат мушкилоти љид-дие дар пайи худ дорад ва анъа-нањои роиљ дар Тољикистон иљозанамедињанд, то бо ин падида му-бориза бурда шавад.

Албатта ќонунњое дар киш-вар дорад ќабул мегардад, кипеши роњи фасод љиддитар ги-рифта шавад, ба монанди азандоз озод кардани ширкатњо

сањ .8

№11 (271) 20 марти соли 20138

АНДЕШАИ ЊАФТА

Шоњигарї доранд, роњбарїнадоранд. . .

Воќеият худ мегўяд дар кадом сатњ вадар кадом љомеа њаёт ба сар мебарем.Бисёранд мардуми дунё, ки аз шоњигарїба демократия рафта расидаанд, вале мороњро ба сўи демократия пеш гирифтемва ба љомеаи ѓарибе афтидем. Он рўйдо-дњо, ки дар боло нишон додем ишоратбо он мекунанд, ки дар асл ба "шоњи-гарї" расидаем, ба шоњигарии пур азшиорњои модернтарин дар бораи "истиќ-лолият", "дунявият", "демократия", "озо-дии баён", "озодии савдо", "љомеаи шањ-рвандї" ва ѓайра. Ин гуна љомеа то љоеба гуфтаи баъзе шарќшиносони ѓарбї,ки дар бораи љомеањои асримиёнагиимо ба таври умумї мегуфтанд, ки љомеааз се ќисм иборат буд аз шоњ ва наздико-наш, табаќаи мобайнии лаганбардорон(ќиссабофон, дурўѓросткунон, сиёсатши-носон ...) ва аксарияти камбаѓалон, му-вофиќ меояд. Вале ин гуна шоњигариродар асрњои миёна њам надоштем чаро кион замонњо табаќаи њунарманд, савдо-гар ва махсус адибону мутафаккиронмаќоми баланд доштанд, албатта бо та-фовут аз табиати сулолањои њукмрон.Имрўз мебинем баъзе "зиёиён" кайњо"шоњигариро" эътироф кардаанд ва мул-лифи ин спектакл њам онњоянд. Ба љоироњбарї ва мудирияти дуруст, ки бо онњаёти лучи мардуми Тољикро бо волоия-ти ќонун, бо таъмини њаќќу њуќуќи онњо,бо як идеологияи (њаќиќати) зинда амал-кунанда ва бо иќтисодиёти мустањкам,ба сатњи дигар бароранд, акнун ин њама-ро ба демократиябозї машѓул медорандва гуруње шоњигарї мекунанд. Метавонгуфт, ки дар Тољикистон 'шоњигарї' њаствале роњбарї ва мудирият нест (the kingreigns but he does not govern). Њоло бу-бинед, ки ба ин љомеаи ѓариб аз куљо ра-сидем ва инљо такрор њам шавад баъзесабабњои калидиро зикр кардан шартаст;

- Зиёии Тољик акнун ба худ омада шаклгирифта истода буд, вале баъди пошхўрдани Шўравї онњо истиќлолияти фик-рии Тољикро таъмин кардан натавонис-танд ва ё имконияташон надоданд. На-

будани истиќлолияти фикрї ва набуда-ни роњбарии солим боиси он шуд ки ончиро ки аз Шўравии собиќ мерос гириф-та буданд, шикастанд, дуздиданд ва вай-рон карданд. Дар ин љомеа метавон дид,ки рўњи Шўравии собиќ дар вуљуди инмардум чун киштии Титаник њанўз ба ќаърфурў рафта истодааст ва зиёд мардумроки њунўз ба арзишњои он имон доранд вабо он мезистанд бо худ дорад мебарад.Ин раванд њанўз идома дорад ва баъдипошхурдани Шуравї, бо бунёди мустањ-каме барои њаёти нав, бояд ба ин равандхотима дода мешуд, зеро ин раванд сахтхатарзост ва метавонад ин њамаро бо инњама гуфтугўњои дурўѓин бо худ ба ќаърбурдан. Аз ин фалокат мардумро зиёиён

Зиёї, ќудрат ва

бояд наљот медоданд ва дињанд, валеафсўс ки бисёре аз намояндагони инќабила чун калламушњо, ки аз киштии ѓар-ќшуда мегурезанд, танњо дар паи 'наљоти'хешанд. Оё мо, Тољикон наметавонемљомеаи худро сохтан, ё Русњо њаќ будандки баъзан мегуфтанд мо барои шумо та-маддун овардем? Оё он чи сохта шуд дарин сарзамин аз он сабаб буд, ки дигаронморо роњнамої мекарданд ва акнун беиштироки ѓайр мо наметавонем љомеаиинсонии худро сохтан? Ин њама саволњоењастанд ки бемасъулиятии 'зиёии' Тољикба миён овардааст. Дар таркибњои инљомеа ва њаёти мардум гўё унсури ќудратдигар вуљуд надорад, гўё бо аз байн раф-тани Шўравї ќудрати созанда њам аз байн

рафт. Ин вазифаи муќаддаси зиёист киин технологияро шиносад ва барќароркунад ва бо њамин далел зиёї буданихудро исбот созад.

- Идеологњои Шуравї бо технологияимахсус Тољикро ба мављуди ом ва гапшу-нав табдил доданд на ба зиёї. Бо он киТољикистон њамчун як гўшаи Шўравиисобиќ соњиби иќтисодиёт, иљтимоиёт вафарњанги нав гардид, давлати мањалииТољикон, бо сабаби аз шуури музофотиихеш болотар рафтан натавонистан, То-љиконро дар сатњи миллат њамчун як мав-људи ќудратї нигоњ доштан, натавонист.Баръакс он тухми нифоќ, ки роњбарониманќуртшуда ва мањалгаро пошиданд дарибтидои истиќлолияти Тољикон ба љанги

МењмоншоШАРИФЗОДА,

докторанти донишгоњиБергени Норвегия

Вале дар инљо низ мутахас-сисон бояд бањои худро дињанд.Ин яке аз амалњои њукумат мебо-шад, ки маќсадаш шикастани си-стемаи коррупсионї аст. Вале бахотири њамон мављуд буданиомили инсонї кор каме мушкилмебошад. Ваќте тафаккури кор-мандон ва мардумро љињати дастназадан ба фасод наметавон ди-гар кард, бењтар аст, то системадигар гардаду муносибати бай-ни њукумат ва шањрвандон дигаршавад. Њукумати электронї, киќабул шудаву дорад камобешљорї мегардад, яке аз механизм-њоест, ки метавонад ба корруп-сия зарбаи љиддї бизанад. Аммодар инљо маърифати кор карда-ни мардум бо ин системаи элект-ронї баланд нест.

Алњол дар Тољикистон кор-рупсия ба як мушкили мукам-мал табдил шудаасту агар ме-тодњои радикалии ислоњотїбарои мубориза бо он ќабул

нагардад, дар оянда њар њуку-мату шахсе, ки сари кор наояд,дар чорчўбаи њамин системакор хоњад кард ва ин системањамаи кори онро мањдуд хоњадкард. Имконият њам намедињадњамаи он идеяњое, ки шахс до-рад, амалї гардад. Худи пре-зидент њам борњо барои мубо-риза бо фасод гўшзад карда-аст ва дар ин 10 соли ахир би-сёр корњо анљом шудааст,аммо њамзамон низоми корруп-сионї дорад ќавитар мешавад.Коррупсия яке аз системањоисамараноктарини Тољикистонмебошад, ки хеле њам хуб кормекунаду барои он шахсониамалкунанда дар ин чорчубафоидаи љиддї меорад.

Бо таваљљуњ ба ин ки њуку-матњову наслњои оянда њам боин система кор хоњанд кард,ваќти он расида, то роњи му-шаххасе барои мубориза бокоррупсия муайян гардад. Зероимрўз доманаи фасод дар То-љикистон ба ќадре густардашуда, ки дигар коршиносон

коррупсияро омили рушд на-кардани тамоми соњањои киш-вар чи бахши иќтисодї ва чибахши сиёсии мамлакат медо-нанд. Аз ин рў, барои аз байнбурдани фасод дар кишварбояд коре сурат гирад.

Коршиносон мегўянд, кифано сохтани коррупсия корияк дуруза нест ва њиммати дас-таљамъонаи тамоми аќшоримухталифи љомеаро талаб ме-кунад. Хуб мешуд, ки агар ањзо-би сиёсї њам барномањои му-шаххаси таѓйир додани ингунаомилњои манфии кишварропешнињод мекарданд. Зеро тоимрўз ягон њизбу сохтори љамъ-иятие барномаи мушаххаси азбайн бурдани коррупсияропешнињод накардааст, то та-ваљљуњи мардуму мутахасси-сонро ба худ љалб кунаду онњотавонанд инро њамчун як лоињадар амалї сохтани як системаинав истифода баранд. Чун ботаваљљуњ ба ин ки њатто ќону-нњои ќабул шуда барои мубо-риза бо коррупсия ба далели

мушкилоти кадрї ба дурустїамалї намешавад, ин яке азбарномањои љиддитарин бароидавлат мебошад. Аз ин хотирин барнома бояд тавре бошад,ки анъанањои манфии роиљ дарТољикистонро ба монанди ма-њалгарої, хешутаборбозї азбайн барад. Тавре бояд шавад,ки ягон хешутабори на наздикуна дур дар сохторњои давлатїкор накунад ва агар яке аз онњоошкор гардид, вазир боястї ва-зифаашро вогузор кунад. Чунагар касе вазир шуду хешу та-бораш дар вазорат ўро тањтифишор ќарор доданд, вазирдигар нахоњад тавонист коре-ро ба дурустї анљом дињад.Худи мањалгарої як омили мут-лаќ мебошад, ки мубориза бокоррупсияро сахттар кардааст.

Њукми ќатл фасодро аз байнмебарад?

Коршинос Абдулло Давлатовмуътакид аст, бо ин њукумате, киба тариќи даврони шўравї дарзамони иќтисоди бозоргонї рањ-барї мекунад, дар ин самт бењ-будие намешавад. Коррупсиядар њама давру замон буду њаства дар ягон давлати дунё он пур-ра аз байн бурда нашудааст.

"Аммо фасод на бояд њаршањрванди ќаториро низ ба до-маш кашад. Яъне дар мактабубозору кўчаву њама љо бошад.Аслан дар даврони шўравї ва ёдавлатњои аксари дунё ба кор-рупсия тољирону мансабдоронгирифтор будаанд. Афсўс, ки дарТољикистон бекоррупсия ќадам

Порахўронсањ.7

№11 (271) 20 марти соли 2013 9

АНДЕШАИ ЊАФТА

идеали миллїшањрвандї оварда расонд. Шояд бештараз њама даврањои таърихи Тољикон, дарњамин солњои барќароршавии Шўравї,баъзењо, дар баробари ќудрат, ба душ-мансозии якдигар одат карда буданд.

- Њанўз њам зиёї ва сиёсатмадорониТољик, зери таъсири маризињои таърихї(авлодпарастї, мањалчигї, миллатчигиихушкухолї ва бар зарари худ) ва фарњ-анги- равонї (истеъморзадагї, шизоф-ренияи фарњангї ва манфиатњои шахсї)бо асли хеш, бо арзишњое ки онњоро дарњаёт мављуди ќудратї (тољик) месозанд,дар љанганд, ки ин имкон намедињад баистиќлолияти фикрї ва аз он ба истиќло-лияти пурра бирасанд. Зери ниќоби ар-зишњои либералї, ки бо гуфти сиёситши-нос Шмит либерализм сабаби аз сиёса-ти асл ва аз одамият дур шудан гардида-аст, зиёд сиёсатмардони мо ба корњоишахсии хеш машѓуланд на ба сохтмониљомеаи солим. Раванди љањонишавї бењ-тарин шароитро барои инкишоф ба ву-људ овард вале ин раванд бозингаронипухта мехоњад, бозингароне ки дар аслихеш мустањкаманд ва бо дигарон муно-сибати баробар кардан метавонанд.Имрўз бозингари асли дар ин равандиљањонишавї давлат аст ва давлат дар инбозињои мураккаби имрўз ваќте муваф-фаќ мешавад, ки аз зиёиёни асл таркибёфта бошад. Мутассифона имрўз зеритаъсири ин маризињо танќиди созанда-ро ќабул надоранд ва танќидро њамчунтанќиди шањсият ва ё мањал ќабул меку-нанд ва шояд њаќ њам бошанд, зеро сиё-сат авлодї шуда истодааст. Ва њаминтанќиди созанда имрўз метавонист баинститутњои роњбарї ва илмї тањќиќотииљумњурї имкони инкишоф ва пешравироба вуљуд биёрад....

Воќеањои Хоруѓ, оташ задани бозориКорвон ва вазъи имрўзаи мамалакат ис-бот карданд, ки имрўз дар роњбариятќариб дар њама соњањо мо шахсиятњоиогоњ надорем, ки ќобилияти тањлилирўйдодњоро дар сатњи мањаллї ва љањонїдошта бошанд. Аз воќеият чунон дуранд,ки ќисматњои Тољикистон чун дар амора-ти Бухоро ба "ноњияњои дурдаст" ё "даст-

норас" табдил ёфтаанд. Њоло он ки дардунёи технология ва ахбори имрўз дигарнуќтаи 'дастнорас' вуљуд надорад ва агарвуљуд дорад ин бесалоњиятї, бемаѓзї ваљањл аст, ки баъзе масъулони њукуматиимрўзаи Тољикистон намоиш дода исто-даанд. Дурусттараш воќеияти Тољикистонбарои ин сиёсатмардон ноњияе дастно-рас аст. Ин масъулин баъди ин воќеањо,ки хуни бегуноњон рехт ва барои ояндаиТољикистон хатарзо буд, бояд њама баистеъфо мерафтанд вале чун мављудификркунанда ва ќудратї ё инсони зиёїнестанд боз њам бо ин воќеияти худ со-зиш намудаанд. Онњо 'иваз нашаванда-анд'… гўё дар фазои дигарре вуљуд до-ранд, ки он бо воќеияти Тољикистон уму-мияте надорад. Ва чун дар љомеа фикриом ѓолиб ва зиёиён хомўширо пеша кар-даанд, мавќеи "њаќ" ва "ноњаќро", ивазнамудаву гурўње бо он бозї мекунад.Аслан такягоњи 'ростї', 'њаќ' ва 'њаќиќат' индавлат аст ва онљо набояд бо ин арзи-шњо савдогарї шавад ва онњое ки дар инсохтор ба ин арзишњои муќаддас њиёнатмекунанд набояд дар ин мавќеъ бошанд.Худ ќудрат аз ин арзишњо ѓизо мегирадна аз аслиња ва тарс...

-Зиёиёни мо дар ин љомеаи таркиб-њояш хароб ва системаи маорифи фа-содзада роњњои бунёдии тарбияи роњ-барони солими миллиро наёфта истода-анд. Набояд аз пайи таќсимбандии шўра-вии коргару дењќон ва зиёї рафтан. На-сли аз донишгоњи хољагии ќишлоќ, до-нишгоњњои технологї ба корњои роњбарїгирифта исбот карданд, ки аз ўњдаи роњ-бари кардан ва љамъ кардани љомеаиТољикистон намебароянд. Имрўз таљри-ба ва дониши нави сатњи љањонии роњба-риро бунёд бояд гузошт ва дигар аз рўимањал ва аз рўи сармоя вазифањоро на-бояд таќсим кард. Дигар ин ки донишибаланди фарњангї ва сиёсии сунатииТољиконро, ки бо сабабњои дар боло ќайдшуда ба њошия рафтаанд, аз нав бояддар тарбияи роњбарони љавон мавридиистифода ќарор дод.

- Дигар мањдудияти бунёдии зиёии модар ин аст, ки таљрибаи худшиносии

воќеии ваќтро надоранд, ки низом вањаракати солим дар љомеа, љањонбинї вадавлатдорї аз ин таљриба оѓоз меша-вад. Ва ин гуна дониш ва таљриба - бањастї, њаќиќат ва шинохти њаќ ва воќеиятимкони будан медињад, ки ќудрат бо инрўйдодњо сабзида аз онњо ѓизо мегирад.Вале имрўз мо мебинем ки онњо ки худрозиёї меноманд аз ин таљрибаи асл, киаз замони Суќрот ва аз он њам ќадимтармардон дар он пухта мешуданд ва баъдба њаќиќат ва сиёсат машѓул мешуданд,нагузаштаанд. Худї ин тўњфа нест ки баинсон бахшида шавад, балки равандест,ки аз он бояд гузашт. Тољикон фазои фа-рњангии барои тарбияи инсони пуррахеле мувофиќ доранд, яъне фарњанге киаз арзишњо ва ормонњои миллї, динї,номусї ва умумиинсонї саршор аст. Инфазои фарњангиро бо сиёсатбозињо ваидеологиябозињо ва манфиатњои муваќ-ќатии гурўње набояд зањролуд кард, бал-ки дар кўдакистонњо, мактабњо, дониш-гоњњо ва љомеа барои шаклгирии њуввия-ти Тољик истифода бурд. Аслан раван-дњои муњими таърихии халќи Тољик решадар роњњои худсозии Тољикон доштандва доранд. Вале имрўз њамоњангии худї(шахсият), ќудрат ва њаќиќатро дар љомеаиТољикон наметавон дидан ва инсони пур-ра он аст ки ин се унсурро дар вуљудашбо њам бофтаанд ва дар коранд. Ин ун-сурњо чи дар љомеа ва чи дар сохтмонираванди худсозии фардњо амал меку-нанд. Ва имрўз ин ќавм, ки худро зиёїменоманд ва махсус онњое ки ба ќудратназдиктаранд, бо фаъолияти худ исботкарданд, ки ин сатњи фарњангии Тољикон-ро нашинохтаанд ва аз фарњанги фик-рии имрўзаи љањон њам бехабаранд.Зиёд шахсиятњои холї ва тасодуфианд,ки худро 'зиёї' њисоб мекунанд вале дарсањифаи рўзномањо ва конференцияњобо бедонишї ва тамаъљуии худ ба ма-вќеи зиёї хиёнат мекунанд. Мавзўи асо-сии ин ќавм аз мардуми хеш душман та-рошидан аст ва гўё ин гуна хидмати хои-нона барои онњо одат шуда бошад. Тањ-ќиќоти пурра ва солими воќеияти худронадоранд ва дар ин дунёи нав аз роњњои

нави тањќиќ ва назарияњои навтариниашё ва рўйдодњо дур мондаанд ва богуфтањои худ, ки барои тамаъ ё аз нодо-нист ба давлату миллати Тољик хидматихирсона карда истодаанд.

- Зиёиён аз беќудратии хеш дар ба-робари воќеияти худ мушкилоти Тољикон-ро дар сатњи љањонї наметавонанд њаллуфасл кардан ва бештар дар дохил бо ан-дохтани бањсњои кўчагї, мисли бањси 'мил-лият' ва 'динният', ба пароканда карданифарњанги ягонаи мардуми хеш машѓулмешаванд. Мушкили онњое, ки ин бањсњо-ро байни мардум мекашанд, дар ин аст,ки аслан чї будани "Њувийят" ва "Худї"-ронашинохтаанд ва роњи аз мушкилотњоиимрўза баромаданро надида истодаанд...Ин сахт ѓалат аст. Тољикийятро дар якќолаби бофтагии худ, ки "Њувийят" мено-манд мањдуд кардан ва бо турку араб бар-хурд ташкил кардан ва бадбахтона инбањсро боз ба дунёи маънавї ва бунёдииТољикон кашидан кори дуруст нест.Њувийяти Тољик чунон бофта ва сохташудааст, ки имрўз агар роњбарийяти ду-руст дошта бошад, бояд дар зинањои ди-гар ва бо дигар миллатњо, яъне бо онњоеки наќши калидї дар ин љањони имрўз до-ранд, дар гуфтугў ва бањс бошад. Тољи-кийят дар "Худї" аст, ки як унсури зинда,амалкунанда ва эљодгар аст ва инсонроњамеша дар асолат ва дар муносибат дарэљод ва аз њама муњимаш дар озодї нигоњмедорад - на дар ин ќолаби таърихї, ки"Њувийят" гуфта баъзан донишљўёнророњгум меандозанд. Худї - ин њаракат,мубориза ва зиндагист, Њувийят - ќолаб,бењуда гуфтан ва дар Тољикистони имрўзаслан бархўрд ва шикастан аст. Ин маъ-ниро, яъне асли Њувийяти инсониро, китаѓйирёбист Мирзо Бедил бисёр олї баёнкардааст, ки: "Њар маќоме маънии таѓйи-ри мо мепарварад". Њамаи ормонњои То-љик ин љост фаќат дуруст Тољикона фикркардан ва амал карданро бояд ба ёдовард ...

-Мањдудияти зиёии Тољик ин аст кидар бўњрони амиќи шинохти воќеият,њаќиќат ва њаќ њаст ва кўшиши аз инбўњрон баромаданро надорад. Њанўз њамаз роњњо ва назарияњои кўњнашудаи бол-шевикї истифода карда дар бораи воќе-ияти худ њарф мезананд, ки дар ин замо-наи њассос сахт фитнаангез аст. Агарзиёиёни асл бо такя ба роњњои худши-носї мутафаккирони Тољик ба љањонби-ние бунёд гузоштанд, ки аз љањонбинииом фарќ дошт ва ин гуна љањонбинирофайласуфи машњур Његел 'дониши фал-сафї' (Wissenschaft) мегуфт, имрўз љањон-бинии зиёии Тољик кўчагї ва зери таъ-сири тафаккури ом аст... weltanshuung...

(Давом дорад)

зада намешавад ва сабабаш онаст, ки дар боло гуфтам", афзудАбдулло Давлатов.

Барои решакан намуданикоррупсия дар дар Тољикистон,Абдуллоњи Ашўр тањлилгари ма-соили иќтисодї пешнињоди љоли-бе дорад. Номбурда мегўяд, ба-рои порадињиву порагирї њукмиќатл эълон кардан даркор. Баъдшояд коррупсия аз ин диёр ре-шакан шавад. Барои он ки ягонтољик аз таъсири мањалгароивухешутаборбозї дар њукумат озодшуда наметавонад.

Абдуллоњи Ашўр тањлилгаримасоили иќтисодї мегўяд, ки дарТољикистон љуз ќатл дигар ягонметоду усул кор намеояд: "Дарсурате, ки иродаи сиёсї пайдошаваду њамин гуфтаи маро ку-нанд, фасод нобуд мешавад".

Ин њам дар њолест, ки НозимЭшонќулов директори иљроияиМаркази бозори озоди Тољикис-тон назорату истифода аз љазоисангинро барои кам карданифасод самаранок намедонад вадар суртаи иљрои ин равиш фа-содро њамон тавр тараќќиёбан-да унвон мекунад. Ба ќавли ном-бурда барои нест кардани фасодбояд корманди давлат ба маб-ла?њои буљет алоќамандї нишоннадињад ва дастгоњи давлатииамалдоронро боястї коњиш дод-.Ташкил намудани "Равзанаиягона" барои баќайдгирї муноси-бати байни соњибкорон ва кор-манди давлатро кам мекунад.Ваќте пештар ин механизм набуд,соњибкорон барои ба ќайдгирї то3 моњ аз як маќомот ба маќомотидигар, аз кабинет ба кабинет ме-

рафтанду дар њар љо як чанд"чойпулї" њатман мепардохтанд.

"Дар Гурљистон њукумати Са-кашвилї ислоњот дар соњаи БДАгузаронид. Њукумати нав медо-нист њеч кас тафтиши техникииавтомобилро њаќиќї намекард.Дар натиља њукумат ин талабронест кард бо андоз аз мусофи-рон, су?урта ва аз њама асоста-рин постњои БДА дар роњ. Дарњама љо видеокамера гузошт вадигар касе аз мусофирон "чой-пулї" талаб намекунад" гуфт,Нозим Эшонќулов.

Ба ќавли Эшонќулов дар њарсоња бо кормандони давлат му-носибат њаст, ки дар ин суратфасод пайдо мешавад. Ва чиќа-дар ин муносибат зиёд бошад,њамон ќадар коррупсия рушд ме-ёбад.

паронда шаванд?

№11 (271) 20 марти соли 201310

МУШКИЛИ ЊАФТАЊО

Сипас Мухторов риштаи суханро баНурулњаќќов Ќ. дод, љаноби Нурулњаќќовфикри худро чунин иброз дошт: "Дар ола-ми Ислом, то 1300 сол пас аз зуњури Ис-лом (яъне то асри 19) њеч њизбу њарака-тњои исломї вуљуд надоштанд. Танњо дарибтидои асри 20 аввал дар Аврупо баъ-дан дар кишварњои мусалмоннишин пай-доиши њизбу њаракатњои нав оѓоз гашт,ки њадафи онњо кишти аќидањои бегонадар кишварњои мусалмоннишин буд, ба-рои мисол њизби "ихованалмуслимин"аввал соли 1928 дар Британияи Кабиртаъсис ёфта, баъдан ба Миср интиќолёфт". Ин суханњои љаноби Нурулњаќќовшахсони огоњро дар њайрат гузошт, кимуассиси "Ихвоналмуслимин"-ро брито-ниёињо муаррифї мекунад, дар њоле, ки"Ихвоналмуслимин" соли 1928 бо ташаб-буси Њасан ал-Банно дар шањри Исмои-лияи Миср ташкил карда шуда, танњосоли 1933 маркази ин њизб ба шањриЌоњира кўчонида шудааст.

Баъдан Давлатов Сулаймон баромаднамуда, оиди рехтани хуни ноњаќ суњбатнамуда, чанд оятеро аз сураи "Нисо" таф-сир намуд.Инчунин гуфт, ки дар њадиседар Сањењи Бухорї омадааст, ки мусал-мон дар кушодї аст, то ваќте, ки хуниноњаќ нарезад, вале имрўз баъзе аз гур-ўњњои тундрави исломї худро таркондабоиси марги инсонњои бегуноњ меша-ванд. Давлатов дар охир ба њозирон гуфт,ки "њадафи масољид ибодат аст на љоїтарѓиби ањдофи сиёсии ин ё он гурўњ."

Воќеан мавзуъи баррасинамудаиректори муњтарам оиди тундгароии динїва терроризм дуруст, воќеъї ва сариваќтїбуд, вале ў низ билохир нуќтаи аљиберооиди истифодаи минбари масољид гуё ба

масъулини нањзат гўшзад карданї шуд,бехабар аз он ки мардум аллакай ого-њанд, ки кадом гурўњ имрўзњо минбарњоимасољидро бо "муваффаќият"-њои њизбињоким аз љумла: пайвастани Тољикистонба кадом созмони тиљорие, ки пайдо нестба Тољикистон манфиате ба бор хоњадовард ё не, ба маќсадњои сиёсии худ ис-тифода бурда истодааст.

Дар идома Мавлавї Абдурањим басухан баромада оиди таърихи њаёти худдар замонњои љанги шањрвандї ёдоваршуд: "Ман яке аз муассисони нањзат дарКўлоб будам, дар солњои љанги шањр-вандї њудуди 5 сол дар кишвари њамсояиАфѓонистон ба сар бурдам. Дар онљо баАњмадшоњи Масъуд вохурдам, ў (яънеАњмадшоњи Масъуд) гуфт, ки дар Тољики-стон сулњ мешавад, чаро , ки шумо як роњ-бари ѓамхор ва мењрубон доред ва му-тассифона, касе шуморо ба воситаиЊизби Нањзати Исломии Тољикистон бозїдода аст. Ањмадшоњи Масъуд ба яке азшогирдонаш дастур дод, то маро љое бу-барад то каме таълимоти исломї гирам,баъдан ман дар онљо дар бораи њадисиПайѓамбар (с) оиди ба 73 гурўњ таќсимшудани умматаш, дар бораи хавориљ, инки хавориљ њамаро њукм ба ќатл мекар-данд огоњ шудам" (яъне Мавлавии муњ-тарам танњо баъд аз ин дарк кардааст, киузвияти ў дар сафи ЊНИТ иштибоњ буда-аст). Сипас љаноби Мавлавї риштаи су-ханро ба дигар сў бурда оиди ихтилофњодар миёни љомеъа хусусан љавонон суњ-бат карда, гуфт, ки "дар яке аз маъракањоў шоњиди бањси байни ду нафар шуда-аст, ки яке аз онњо њазрати Абубакр (р) -ро "Абумакр" гуфтааст, ваќте љаноби Мав-лавї аз ў суол кардааст, ки чаро чунин

Маљлиси "антинањзатї" дар МасчоњСанаи 15.03.2013 дар мактаби тањсилоти умумии №11 ноњияи Мастчоњ вохўрии њайатинамояндагони Кумитаи дини назди њукумати Љумњурии Тиљикистон бо шањрвандондоир гардид. Ба чорабинии мазкур муаллимон, сарварони макотиби миёна,имомохатибони масољид, намояндагони њукумати ноњия ва масъулини ЊНИТ дарМастчоњ даъват шуда буданд.Чорабиниро Мавлон Мухторов - љонишии раиси Кумитаи дини назди њукуматиљумњурии Тољикистон оѓоз карда гуфт, ки вохурињои мазкур бо ќарори љаласаиКумитаи амнияти миллї сурат гирифта истодаанд ва њадаф аз ин вохўрињо табодулиафкор пиромуни озодии виљдон аст. Баъдан номбурда ба њозирон мењмононромуаррифи намуд: " Дар вохўрии мо њузур доранд: Мавлавї Абдурањими Кулобї -собиќ генерали иттињоди мухолифини тољик ва яке аз муассисони ЊНИТ дар шањриКулоб, Њољињусейн Мусозода, Давлатов Сулаймон-ректори Донишкадаи ИсломииТољикистон, олими шинохта- Нурулњаќќов Ќамариддин ва худам Мавлон Мухторов-муовини раиси Кумитаи дини назди њукумати Љумњурии Тољикистон".

тањќирро дар њаќќи халифаи Ислом равомебинад, ў гуфтааст, ки ман аз забониЭшони Нуриддин шунидам, ки дар яксўњбате њазрати Абубакр (р)-ро "Абумакр"гуфтааст.

Бингаред, ин Мавлавї бе ягон асосаз забони кадом шахси номаълум дарњаќќї як нафар рўњонии маъруф дурўѓмегўяд.

Дар фарљоми чорабинї Мавлон Мух-торов баромад намуда, аз дастовардњоињукумат дар соњаи дин суњбат кард, ном-бурда гуфт, ки "боиси ифтихор аст, киЉаноби Олї бо як љуръат тавонист дарсатњи љањонї љашнвораи Имоми Аъзам(р) -ро эълон намояд, дар њоле, ки роњба-рони бархе аз кишварњои исломї ин љуръ-атро накарданд.Бо дастури Љаноби ОлїЌурон бо њуруфи кириллї ба чоп расид,то мардум аз он огоњ шаванд, ки ќобилидастгирист. Инчунин лозим ба тазаккурва шукргузорї аст, ки дар ТољикистониШуравї њамагї 17 масљид вуљуд доштуњоло дар Тољикистони соњибистиќлол зи-ёда аз 3000 масљидњо озодона фаъоли-ят доранд. Њамчунин фахри мост, ки боибтикори Э. Рањмон љашни Наврўз, идибайналмиллалї шуд ва онро дар тамо-ми дунё мешиносанд. Лозим ба ёдова-

рист, ки фармони президент дар бораибаргардонидани донишљўёне, ки дар хо-риљи кишвар тањсил мекарданд, амрихеле зарурї ва сариваќтї буд, зеро ти-бќи оморњо аз 630 љинояти ба наздикїсодиршуда 400-и онро љавононе, ки дархориљ тањсил кардаанд, анљом додаанд."

Аз рафти суњбатњо чунин хулоса на-мудан мумкин буд, ки маќсади аксари су-хангўён тарѓиби сиёсати њукумат ва ко-њиш додани эътибори ЊНИТ дар наздимардум аст. Аммо суол инљост, ки магарин роњ роњи дуруст аст? Оё бо роњи сиёњнамудани чењраи њамдигар метавон якљомеаи солим ба миён овард? Фикр меку-нам, њоло зарур аст, ки мо чї нањзатиюѓайринањзатї ба љои кинаварзию айбљўї,иштибоњоти худро љавонмардона ќабулкарда, ба хотири сарбаландии ин милла-ту давлат дар паи ислоњи он шавем, танњоонгоњ мо метавонем як љомеаи пешраф-таву мутараќќї, чї аз љињати сиёсї, чї иќти-содї ва чї фарњангї дошта бошем.

Ба умеди дарки њаќиќат ва ислоњиљомеа.

Сўњроб САЛИМОВ,котиби бахши ноњиявии ЊНИТ

дар Мастчоњ

Атоулло Ќосимов, сухангўиШўрои уламои Тољикистон, дарсуњбат бо "Озодагон" гуфт, боназардошти афзоиши шањр-вандони Эрон дар кишвар боядзанњои тољик њушёр бошанд ваба издивољњои муваќќат розїнашаванд. Ба гуфтаи Ќосимов"чанде пеш ѓайрирасмї, яъне беариза, ба Шўро ду-се зан муро-љиат карданд, ки бо шањрвандо-ни Эрон никоњ бастаанд. Аммо

Нигаронии Шўрои уламо аз афзоиши никоњњои сиѓаШўрои уламои Тољикистон мегўяд, бо далели афзоиши шањрвандони Эрон дар кишвар сабти никоњњои сиѓа ё муваќќат низ афзоиш ёфтааст.

баъд аз чанде шањрвандониЭрон аз Тољикистон рафта ди-гар барнагаштаанд. Ваќте за-нњои тољикашон телефонї боонњо дар тамос мешаванд, онњољавоб медињанд, ки никоњњоисиѓа бастаанд".

Ќосимов афзуд, ки бароиљилавгирї аз чунин њодисањоШўрои уламо давоми шаш моњиохир тавассути домуллоњои киш-вар ва ВАО, аз љумла хабаргузо-

рии "Озодагон" мехоњад ба шањ-рвандони Тољикистон фањмо-над, ки никоњњои сиѓа дар мазњ-аби њанафї дуруст нестанд вабояд аз онњо канорагирї кард.

Беш аз навад дарсади соки-нони Тољикистон мусалмонандва ќисмати бузургу аслии онњо-ро пайравони мазњаби њанафїташкил медињад. Рўњониёни то-љик мегўянд, аз нигоњи фиќњињанафї никоње, ки барои мудда-

ти муайян баста мешавад, њаромаст ва ќабул нест. Пайравонимазњаби исмоилия, ки ќисме азсокинонии мусалмони Тољикис-тонро ташкил медињанд, низмегўянд, аз назари онњо никоњимуваќќат дуруст нест ва онњоњангоми бастани никоњи шаръїваъда медињанд, ки то охири умрдар канори якдигар хоњанд буд.

Никоњи муваќќат дар миёнипайравони шиа дар Эрон роиљ аст.

№11 (271) 20 марти соли 2013 11

ТАЊЛИЛИ ЊАФТА

Хато накунам, Таботабоїаз Муттањарї наќл мекунад, ки"барои аз байн бурдани якаќида, њатмї нест ба он хубњуљум шавад; кофист, ки аз онбад муњофизат шавад". Њамо-нанди он, имрўз аз забони му-осири тољикию порсии Ва-рорўд (ё њамон Мовароун-нањр, ки сарзамини Осиёи ми-ёна аст) хеле бад муњофизатмешавад. Ва чунин менамояд,ки сафи муњофизони бади онмеафзояд. Аммо бадии кордар он аст, ки муњофизони навхеле чизро бар худ гирифта-анд.

Њоло забони тољикии пор-сиро бо ин ном ќабул кунем ёна, масъалаи дигар аст. Токуљо он тањмилист, бояд за-боншиносон мушаххас намо-янд. Аммо банда њамчун як хо-нандаи ќаторї оиди баъзе ну-кот мехоњам фикри худро гўям.

Бояд гуфт, алифбои имрў-заи забони тољикї, ки сирил-лик аст, тањмилист ва розиям,ки он тавони бардошти бориин забонро надорад. Аммотўли муддати зиёд ин ду сар-замин зери таъсири фарњан-гу забонњои гуногун мондандва ин албатта бетаъсир набуд.Тарзи талаффуз ва гўиши то-љикон ва порсизабонони Ва-рорўд низ аз Эрон фарќ до-рад.

Барои мисол, мо калимаи"телевизион"-ро ба њамин тар-зи талаффуз ва навишт ќабулдорем ва истифода мекунем.

Њоло аз мо мехоњанд аз ин на-вишту ин талаффуз рў тобему"тилвизюн"-ро ќабул намоем.Њадди аќал метавонистандшакли дар Эрон пазируфта-шудаи "симо"-ро пешнињод ку-нанд. Ё худ, "Барак Обама"-рогузорему ба "Борок Убомо" рўорем. Њоло, тарзи талаффузитољикї чї? Дар њоле, ки дархуди њамин маљалла омада аст,ки "вомвожањо хусусияти та-лаффузи забони вомгиранда-ро гирифта, њаќќи њалолионанд".

Масъалаи дигар боз бар-мегардад ба њамин вомвожа-њо.Фаъолони гурўњ бар онанд,ки тољикон бояд аз вомвожањорў тобанду аз калимањоипорсї, аз он љумла, аз забониимрўзи Эрон, бањра баранд.Бо ин маќсад Меъёри забонипорсии Эронро дастур ќарордодаанд ва даъват мешаваддигарон низ њамин корро ку-нанд. Аммо то куљо ин дурустаст?

Њоло, мо наметавонем бил-кулл ин њуљљатро аз эрониённусха кунем. Дар њоле ки мовожањое мисли "даромад" ва"баромад"-и тољикї дорем,чаро "вурудї" ва "хуруљї"-иарабиро бигирем? Ё "корд"-итољикиро гузошта "чоќу"-и тур-киро ќабул кунем? То њол чан-дин бор нусхабардорї карда-ем ва дардисари онро дидаем,дигар чунин хоњиш надорам.

Бадтар аз њама он аст, кипешнињод мешавад вомво-жањои русиро, ки ба онњо ал-лакай одат кардаем, бигзоре-му вомвожањои англисию фа-ронсавиро бигирем. Бале, азяк аљнабї рў гардонему равемназди аљнабии дигар. Њоло чїфарќ дорад?!

Агар дар муњофизати за-бони порсием ва ба ин хотир

Арафаи наврўзи имсол хушхабаре расид, кимаљаллаи нав дар фазои матбуоту иттилотиикишвар рўи чоп омада аст ва шумораиаввалини он ба Наврўзи хуљастапай бахшидашуда аст. Чуноне муассисони маљалла дармегўянд, он "меваи орзўњои... гуруњи "Забонипорсї" аст, ки беш аз як сол пеш бо њадафинишондани забони порсї ба љойгоњи сазовори ондар Тољикистон шакл гирифта аст".Дар њаќиќат хабари хубе буд бароям, чунњамонанди дўстони зиёди дигар интизордоштам ин нашрия барои бењбуди забонитољикї кўмаке хоњад кард. Ва ин шодиям тозамоне буд, ки худи маљалла ба дастамафтод.

Забони порсїАрмуѓони нобарори наврўзї

маљаллае чоп мекунем, пеш азњама бояд худамон забони худ-ро пок кунем. Агар имкони ис-тифодаи вожањои порсї-то-љикї њаст, чаро аз вомвожањоиарабию туркї ва ѓайра истифо-да кунем? Њоло, мо ба кї ме-хоњем забони ноб биомўзем,ки худамон ба забони ѓайр су-хан мегўем ва менависем?

Њоло агар њар нашрияи ди-гар мешуд, метавонистемчашм пўшем. Аммо замоне якнашрия ба хотири њифзи по-кии забон таъсис шуда, инњаргиз бахшиданї нест. Дарњоле ки "Вожаномак"-и маљал-ла миёни бештар аз 65 кали-ма њамагї 15-16 калимаи пор-систу боќї арабист, метавонемгўем, ки маљалла барои омўзи-ши забони порсии тољикист?

Дар худи њамин маљалла"Ъарабї" омада, на "арабї".Дар њоле, ки мувофиќи имлоизабони тољикї њарфи "Ъ" дараввали калима намеояд. Агарба њамин минвол давом кунад,њам аз сирилик ва њам аз хатипорсии арабиасос мемонем.Забони тољикиро куллан аздаст медињем.

Танњо дар сањфаи аввалимаљалла њашт хато пайдо шуд.Дар дохили муќоваи маљалласоли чоп 1392, мувофиќи сол-шумории Эрон, нишон додашуда аст ва 2013, ки мувофиќитаќфими расмии Тољикистонаст, дар ќавсайн омада аст.Дар њоле ки тарљумаи тољикии"Шоњзодаи хурдакак"-и Экзю-пери њаст, баргардони эрониионро бо номи туркии "Шоњзо-даи кучулу" чоп кардаанд.

Њоло, ин маљалла бароињифзи забони тољикист ё тах-риби он? Барои нишонданизабони порсї бар љойгоњи му-носиб дар Мовароуннањр астё тарѓиби гўиши эронї?

РустамМАЉИДОВ

Аввали њафтаи сипаришуда мо 23 нафар хабарнигорон,ки аз гўшаву канори олам љамъ омада дар Донишкадаи рўзно-манигории шањри Ню-Дењлии Њиндустон (Indian Institute ofMass communication) тањсил мекунем, барои як сафари сер-ўза ба ноњияи Дењрадун рафтем.Сари ќадам ба Академияињарбии Њиндустон даромада, ба вазъи он аз наздик ошношудем.

Боздиди мо дар ин донишгоњ аз соати 10-и субњ шурўъшуда, то соати 14 идома ёфт. Дар ин муддат ба мо муяссаргашт, ки тамоми биноњои Академияро тамошо кунем. Дар инљо барои донишљўён тамоми шароитњо муњайё шудааст.Барои њар як намуди варзиш як бино, синфхона, љой бароиистеъмоли ѓизо, биноњо барои гузаронидани тамрин ва ѓайраљудо гардидааст. Масоњати умумии таълимгоњ њудуди 14 гек-тарро дар бар мегирад ва донишљўён аз як корпуси таълимїба дигараш бо дучарха мераванд.

Манвенда Сингх, генерал-лейтенат, роњбари Акаде-мияи њарбии Њиндустон моро ба њузур пазируфта, асноисаволу љавоб гуфт, дар донишгоњ ба ѓайр аз шањрвандонион кишвар донишљўён аз Тољикистон, Ќазоќистон, Афѓонис-тон, Лисотаву Мандивс ва Камбоља тањсил мекунанд. Чуногањ шудам, ки 20 њамватани мо низ ин љо будаанд, аз афса-ри баландрутбаи њиндї хоњиш кардам, ки маро барои ди-дорбинї иљоза дињад. Хуллас, муаллимон се афсари оян-даи тољикро пайдо карда тавонистанд, боќимондаи эшон дартамриноти низомї ва берун аз Академия ќарор доштаанд.

Парвин Мирзоев, Саидмуњаммад Муродов ва Руслан Пи-римќулов дар сўњбат иброз доштанд, ки аз шарту шароитњоќаноатманданд, то ин замон мушкиле надоранд. Онњо гуф-танд, рўзњои аввал бо сабаби хуб надонистани забони анг-лисї мушкилї мекашиданд, вале њоло ин забонро низ хубаз худ кардаанд. Маврид ба тазаккур аст, ки таълим дар до-нишкада комилан бо забони англисї љараён мегирад.

Њамватанони мо-фахри Академия Парвин, сокини шањри Душанбе буда 7 моњ боз дар инљо

тањсил дорад. Пеш аз ба Њиндустон сафар намудан ў 3 солдар Донишгоњи њарбии Вазорати мудофиаи кишвар, тањсилнамуда, пас аз супоридани имтињони махсус аз миёни 30нафар ба 5 каси онњо муяссар шудааст, ки квотаи тањсил дарЊиндустонро ба даст биёранд. Парвиз њам яке аз онњост:"Азин санљиш бештар он нафароне гузаштанд, ки забони анг-лисиро хуб медонистанд. Аммо дар рўзњои аввал мо сахтазоб кашида будем, чун ин забонро хуб наомўхта будемунамедонистем калимањоро чї тавр дар љойњои мувофиќ гу-зорем. Аммо ин мушкилии мо 2 моњ давом кард. Баъд аз думоњ њамааш хуб шуд. Чун падари ман корманди низомї њаст,ман њам ба пайрањаи ў рафтам". Ў мегўяд, ин љо дўстонизиёд пайдо карда, аз онњо забони њиндуиро низ меомўзад.

Дидори њамватанонроњро кўтоњ кардМасоњати умумии таълимгоњ њудуди 14 гектарро дарбар мегирад ва донишљўён аз як корпуси таълимї бадигараш бо дучарха мераванд. Ин љо ба љуз њиндуњошањрвандони Тољикистон, Ќазоќистон, Афѓонистон,Лисотаву Мандивс ва Камбоља низ тањсил мекунанд

сањ . 14

№11 (271) 20 марти соли 201312

Ба гуфти Наршахї дар дењаи ВарахшаиБухоро Наврўзро бо шањомати махсус љашнмегирифтаанд: "Ва ин дењаро њар понздањрўз бозор аст ва чун бозори охирини солбошад бист рўз бозор кунанд ва бисту якумрўз НАВРЎЗ кунанд ва онро Наврўзи кашо-варзон гўянд. Ва кашоварзони Бухоро аз онњисобро нигоњ доранд ва бар он эътибор ку-нанд. Ва Наврўзи муѓон баъд аз он панљ рўзбошад".

Наврўзи Бухоро бо такя ба санадњоиасотирї ва таърихї шояд беш аз чор њазорсол бошад. Пажўњандагон ишорат бар онкардаанд, ки гули Сияњгўш ин њамон гулиСиёвуш аст. Тибќи устурањои мардуми ори-ёитабор пас аз дафни Сиёвуш аз замин гулебаромад, ки онро Сиёвуш номидаанд ва дарбораи ў сурудњо сароиданд. Наршахї даркитоби худ дар ду љо аз марги Сиёвуш, кидар Бухоро даргузаштааст, ёдовар меша-вад: "Ва ањли Бухоро бар куштани Сиёвушсурудњои аљиб аст. Ва мутрибон он сурудњ-оро "Кини Сиёвуш" гўянд. Ва Муњаммад биниЉаъфар гўяд, ки аз ин таърих сењазор соласт". Ва дар љои дигар вобаста ба маргиСиёвуш ва Наврўз гуфтааст: "Ва муѓониБухо-ро бадин сабаб он љойро азиз дорандва њар соле њар марде он љо як хурўс бадўбикушанд пеш аз баромадани офтоби рўзиНАВРЎЗ. Ва мардумони Бухороро дар куш-тани Сиёвуш навњањо аст чунон, ки дар њамавилоятњо маъруф аст ва мутрибон онро су-руд сохтанд ва мегўянд. Ва ќавволон онрогиристани муѓон хонанд. Ва ин сухан зиёдааз се њазор сол аст".

Агар ин се њазор соли гуфтаи Наршахи-ро ба њазор соли баъди ў љамъ намоем чорњазор сол мешавад. Гули Сиёвуш (њоло си-яњгўш) шояд марбут ба њамон асотири бос-тонї бошад, ки аз хуни Сиёвуш рўидааст вааз ин рў тољикон ин гулро ба чашму абрўихуд мемоланд, мебўсанд, яъне ба он эъти-ќод доранд. Дар байни тољикон пас аз шу-куфтани гули Сияњгўш (Сиёвуш) хурдсолонва нављавонон маросими "Гулгардонї"-робаргузор менамоянд, ки ин шояд барои посдоштани хотири Сиёвуш аст ва бо гузаштиайём он аз шакли эътиќодии худ ба оини"гулгардонї" табдил ёфтааст.

Њамин тавр бо вуљуди воќеањои таърихї,њодисањои табиї ва тањољуми фарњангї,Наврўз дар Бухоро дар тамоми садањо мав-људ буд. Ба хусус дар садаи Х1Х ва авоилисадаи ХХ, дар замони њукумронии хонадониМанѓитиён низ хеле густурда љашн гирифтамешуд, ки дар ин бора аллома Ањмади До-ниш ишорат намудааст. Вай дар асари худ"Рисола ё худ мухтасар аз таърихи салта-нати хонадони манѓития" рољеъ ба баргузо-рии љашни Наврўз дар даврони амир Му-заффар (1860-1885) ишорат намуда, баъзеаз он лањзањоеро аз њунари театри марду-мии дар љашни Наврўз иљрошуда ёдовармешавад:

"Ва аз љумлаи русуми тоза, ки дар асриамир шуюъ ёфт, таъзими Наврўз буд, ки чунофтоб ба авсоти Њут расад тараддуди љашнусур намуда, асбоби масхарагию дорбозиюшўъбада љамъ менамоянд, то авосити моњисавр ба њамаи дењоту ќура ва мазорот мар-думро ба иљтимоъ фармон дода, аснофиањли њарфро ба зўру заљр аз шањр баровар-да, шаб, њама шаб чароѓон фармуда, ќавво-лу мутриб ва муѓаннию раќќосу масхара-бозро ба кор даро-варда".

Пас аз он ки дар солњои шасти садаиХ1Х кишвари Русияи подшоњї манотиќиОсиёи Миёнаро зери тасарруфи худ даро-вард, фарњанги ин кишвар низ тадриљан бамардуми Аморати Бухороро таъсири худрорасонд. Дар сайри Наврўзи нимаи диюмисадаи Х1Х ва нимаи аввали садаи ХХ дарнаврўзгоњњои Бухоро сирки Бухоро, масха-рабозон, филмњои русї, найрангбозон ё

шўъбадабозон (фокусники) роњ ёфтанд.Њунарнамоии онњо барои мардуми кишвариАморати Бухоро хеле љолиб буд. Ба ху-суснамоиши сирк, афсунгарї, филмњо бароибинандагони Бухоро ва навоњии атрофи онзавќовар буд.

НАВРЎЗИ БУХОРОАЗ НИГОЊИ УСТОД АЙНЇ

Дар авоили садаи ХХ дар Бухоро ваноњияњои тобеи он наврўзгоњњо ва сайр-гоњњои зиёд будааст. Дар њамаи онњо мар-думи зиёд ташриф меоварданд ва хушњолїмекаранд. Яке аз чунин сайргоњњои Бухородар наздикии як километрии Бухоро дар ма-њале ба номи Файзобод будааст, ки устодАйнї аз он чунин ёдовар шудааст:

"Дар Бухоро дар он ваќтњо наврўзро, кииди бањори умумии форсизабонон аст, би-сёр њурмат мекарданд. Њатто уламои динїба ин ид, ки пеш аз исломият - пеш аз исти-лои арабњо одати миллї буда, баъд аз му-сулмон шудан њам мардум ин идро тарк на-карда буданд, ранги динї-исломї дода, азвай фоида мебурданд, - аз оятњои ќуръонњафтсалом навишта ба ѓулингоб, ки хўрданивай дар наврўз аз одатњои миллии пештарабуд, тар карда мехўронданд ва пул мегирф-танд. Дар рўзи наврўз дар арки амир як ма-росими динї ташкил намуда зиёфат мехўр-данд, пул мегирифтанд ва хилъат мепўши-данд ва пас аз наврўз ба шарафи соли навчандрўза сайрњои расмї ташкил мекардандва монанди инњо. Аммо халќ пеш аз солинав, ки дар солњои оддї 22 март ва дар со-лњои кабиса (соле, ки феврал 29 мешавад)21 март медарояд, сайрњо ташкил намуда,гўё барои пешвозгирии наврўз њозирї ме-диданд.

Калонтарини ин сайрњои халќї дар Фай-зобод ташкил меёфт. Дар ин сайр, ки дармоњи њут (аз 20 феврал то 22 март) барпомешуд, мардум њар рўзи љумъа ба Файзо-бод рафта сайр мекарданд".

Наврўзгоњи дигар, ки устод Айнї дар онљо пеш аз Инќилоби Октябр ширкат варзи-дааст ва бо чашмони худ он сайргоњро ди-дааст дар њудуди тахминан ду километрииБухоро дар минтаќае ба номи Ширбадан бу-даст. Устод дар "Ёддоштњо" тањти унвони"Иди наврўзї ва сайри Ширбадан" бархе азлањзањои онро тасвир намудааст. Тибќигуфтаи мардумшиносон ва пурсишњои моаз калонсолони Бухоро дар ин сайргоњ 10-15 њазор ва шояд аз он њам бештар мардумширкат доштанд. Ба гуфти устод Айнї сай-ри Ширбадан беш аз 60 рўз идома дошта-аст ва дар он мардум тамоми њунарњои худ-ро нишон медоданд. Њатто мансабдорон низширкат меварзиданд. Устод боз гуфтааст:

"Иди Наврўз, ки дар сари соли шамсїдар аввали њамал сар мешуд, яке аз идњоипеш аз исломият аст. Бинобар ин халќи то-љик, дар њолате ки иди рамазон ва иди ќур-бон барин идњои диниро як рўз барпо ме-дошт, иди наврўзро њафтањо давом медод….

Дар ваќти Абдулањад аз тарси русњо дарсайргоњ одамкушї кардан барњам хўрда,муддати сайр њам то як моњ ва понздањ рўзкўтоњ шуда буд, аммо дар бадали ин кўтоњїдар Ситорамањхоса ном чорбоѓе, ки ў сохтабуд ва дар Кармина, ки бештарин худи ў дарон љо буд, баъд аз сайри Ширбадан понз-дањрўзї ё якмоњї боз сайр мешуд ва мудда-ти ин се сайр бо њисоби андаряк баробаримуддати сайрњои падараш мегардид….

Дар тамоми навоњии Бухоро наврўзгоњњобуданд, ки дар он љо мардум ба сайри (сай-ли) Наврўз мерафтанд ва чандин рўз аз њуна-рњои мардумї ва тамошоњои гуногун бањра-манд мегардиданд.

рўзи љумъа, дар Чандир рўзи шанбе ва дарин дења сайри бузурге баргузор мешуд. Дарноњияи Пешкў љашни Чорсайл дар љойњоимуќаддас ба монанди Њазрати Имоми Каъ-ба, Ќўчќорбобо, Вобканд, Бобоараб баргузормегардид, ки дар он љо мардуми дењањоидигар низ меомаданд.

Маъмулан барои баргузор намуданиљашн љои њамвор ва сабзу зебо интихоб ме-шуд. Дар наврўзгоњ тољирон суфањо, дўко-нњо, чодарњои худро омода мекарданд, томардум дар он љо нишаста истироњат намо-янд ва аз нўшиданї ва хўрданињои истифо-да баранд. Дар дўконњо навъњои њалвоюширинињои худсохт, нонњо, самбўсањо фур-ўхта мешуд; пазандањо анвою аќсоми хўро-кињои зудпазро омода мекарданд. Машко-бњо об меоварданд; њунармандон барои хур-дсолон бозичањои сохтаи худро мефурўх-танд ва ѓайра.

Бояд гуфт, ки мардњои њар дења дар чой-хонаи минтаќаи худ, ки дар наврўзгоњ боз-созї шуда буд, љамъ меомаданд ва дар онљо шўхї, аскиягўї (ќофия) ва чаќ-чаќ, ме-карданд ва баъзењо тарона месароиданд.Занњо аз мардњо дуртар дар боѓњо, дар њав-лињо љамъ шуда сарояндагї, доиразанї вахушњолї мекар-данд. Хешовандони наздикионњо писарон, падарон, бародарон ва ё ба-чањои мањрам барои онњо аз дўконњо чизњоихўрданї ха-рида бурда медоданд. Бачањоебуданд, ки дўкони сайёр доштанд ва онњодар лаълињо барои занњо чизњои хўрданїмеоварданд.

Дар замони Аморати Бухоро (то солњоибисти садаи ХХ) барои иштирок дар Чорсайлаз ноњияњои атроф бо фармони амир њунар-мандон, сарояндагон, ошпазон, дўкондоронмаљубрї оварда мешуданд. Амир барои му-стањкам кардани обрўю эътибори худ дарбайни мардум аз њунару истеъдоди њунар-мадон истифода мебурд. Сайри мардумиинаврўзї дар боѓи берунишањрии амир вабўстонсароњои ў ба хотири он баргузор ме-шуд, ки ќудрати сиёсии худро нишон биди-њад.

Сайри Ширбадани Аморати Бухоро хеле

Наврўзи

ПАЖУЊИШИ ЊАФТА

Дар Бухоро Наврўзро аз замонњои бостон то имрўз љашн меги-ранд. Дар манобеи таърихї ба монанди "Таърихи Бухоро"-и Нар-шахї, "Осор-ул-боќияи"-и Берунї ва амсоли ин низ ишоратњо оидба Наврўзи Бухоро ба назар мерасад, ки Суѓдиён низ ба монандиэрониён дорои оташкадањо буданд ва ба кеши зардуштї эътиќоддоштанд. Яке аз ќадимтарин ишоратњо ин њамон бозёфтњои бос-тоншиносї аз минтаќаи Саразми шањри Панљакент аст, ки дар тас-вирњои девори он низ базму разму хушњолї ба назар мерасад. Азсабаби он ки Бухоро низ марбути кишвари Суѓди бостонї буд,дар он љо низ базмњои љамшедии наврўзї ва оинњои бањории ки-шоварзї баргузор мешуд.

рофи он дар гирди гулхан Наврўз бо тантанаљашн гирифта мешуд. Ба пешвози Наврўззанњо хонаву њавлию оташдони худро тоза-ву озода мекарданд. Барои нияти пухтанисуманак 10-15 рўз пеш гандумро ба табаќњо,лаълињо ва дар болои тахтапорањои ниммет-ра, ё андаке аз он хурдтар гузошта сабз ме-карданд, то суманак барои пухтан омодашавад. Пеш аз Наврўз занњо бо мањорат бопухту пази анвои аќсоми нону кулча, фатир,самбўса ва ѓизоњои дигар машѓул мешуданд.

Дар гузашта мардњо ба киштукори ба-њорї омодагї меги-рифтанду говњои љуфти-ро барои љуфтбарорї тайёр мекарданд ваонњоро ба берун мебароварданд. Дар сайр-гоњи дењањо дар дегњои калон-калон шўрбо-ву палаву хўроки њалиму њалиса омо-да ме-карданд, ки аксари ин њунарњо, фаъолиятњо,оинњои пешин то ба имрўз дар байни калон-солони Бухоро ба назар мерасад. Дар бораисуннатњои ниёгон бухорињо бо муњаббат банаслњои ояндаи хеш њикоят менамоянд.

УСТУРАИ АЙЁМИ АЉУЗ, Ё МАЉУЗДар Бухоро ва ноњияњои атрофи он усту-

раи Аљуз, ё аљуз-маљуз машњур буд. Ин ус-тура дар бораи чист? Ин махлуќи фавќута-биї аст, ки ба назар намоён нест. Гўё худроба шклњои гуногун медарорад. Њоло њам дарзењни калонсолон нишонањои он боќї мон-дааст.

Аљузро дар Бухоро Айёми ољиз (Аљузкам-пир, Аямаљуз) меномиданд, ки неруи ањри-манї аст ва њангоми дармад-даромади ба-њору Наврўз ба мављудоти табиї ва инсонзарар ме-расонад. Ба гуфти бузургсолонАљузкампир маккору айёр буда, аз омаданибањор дар ѓазаб мешавад. Намехоњад, китабиат дигар шавад, бишкуфад, шодию ни-шот бошад ва монанди ин. Ба-рои он ки баинсон ва табиат зарар оварад шакли худрозуд-зуд дигар мекунад ва одамро ба мушки-лот дучор месозад. Ин махлуќи зарароваринсонро гање ба об меандозад, гање ба оташ,гање бењуш мекунад ва гање девона. Ба гуф-ти пиразанњо Аљузкампир талош мекунад, ки

НАВРЎЗИ БУХОРОДАР НИМАИ АВВАЛИ САДАИ БИСТ

Дар Бухоро ва ноњияњои атрофи он дарнимаи аввали садаи ХХ дар байни мардумсайре баргузор мешуд, ки онро "Чорсайл" ме-номиданд. Маънии Чорсайлро калонсолончунин шарњ доданд: дар чор тарафи на-врўзгоњ, ё сайргоњ сайру тамошо, шодивухурсандї, раќсу бозї кардан аст. Чорсайлдар њар ноњияи Бухоро як њафтаї, то як моњва гоње аз он њам бештар идома меёфт.

Профессор Низом Нурљонов, ки худ бу-хорої аст, дар бораи тарзи гузаронидани сай-ри наврўзї иттилоъ љамъ оварда, оид ба он,дар китоби худ "Њаёти театрї ва мусиќии пой-тахти давлати Сомониён" (2001) ишорат на-мудааст. Ба гуфти эшон љашни расмии амирїдар бўстонсарои Ситорамањхоса то 15 рўзва Ширбадан то як моњ идома меёфт. Дармиёнањои моњи май љашни Гули сурх, яънељашни лола баргузор мешуд, ки мардум басањро баромада шодию нишоти худро идо-ма медоданд.

Ба гуфти Н.Нурљонов ва пурсишњои моЧорсайл маъму-лан дар баъзе дењањо як рўзва гоње чанд рўз такроран баргузор мешуд.Тибќи суннат ва оинњои мардум медонис-танд, ки сайр дар кадом рўз дар куљо мегуза-рад. Аз ин рў мардуми шањри Бухоро тибќианъана медонистанд, ки сайри калонинаврўзї дар Ширбадан ва Файзобод мегу-зашт. Дар ин сайргоњњо љашн аз нимаи дую-ми моњи феврал шурўъ мешуд ва то охи-рњои моњи март идома меёфт. Сайр дардењањои ноњияи Шофирком дар тўли якњафта ба навбат мегузашт. Дар дењаи Хоља-ѓуломтеппа рўзи якшанбе, дар Хољаориф рўзидушанбе, дар Вардонзењ рўзи сешанбе, дарТалисарроф рўзи чоршанбе, дар КалъаиМироб рўзи панљшанбе, дар Чорбоѓї Оим

густурда, пуродам ва давомдор буд. Дар инљо сайр дар ду тарафи бузургроњ баргузормешуд. Дар он аз ноњияњои атрофи БухороЧорљў, Кармина, Ќаршї, Шањрисабз, Каркї,Ќароќўл, Хатирчї, Пешкў, Ѓиждувон, Вобкантва њатто аз ноњияњои адаке дуртар ба мо-нанди Тирмиз, Бойсун, Дењнав, Њисор, Кўлобниз намоян-дагон ширкат менамуданд. Би-сёре аз одамоне, ки аз атроф мео-маданддар чойхонањо, масљидњо, хаймањо, корвон-сароњо хоб мекарданд. Ин мардум аз кишту-кор ва аз корњои зиндагии худ канда шуда,ба ин љо оварда мешуданд. Сарояндагон,бозигарон, мусиќачиён, масхарабозон, дор-бозонро ба сайргоњ аз њар ноњия меовар-данд.

Яке аз вижагињои наврўзи Бухоро дарохири садаи Х1Х ва авоили садаи ХХ он буд,ки дар он гўштингирї баргузор ме-шуд, ки инто ба имрўз боќї мондааст. Дар гузашта азтамоми минтаќањои дуру наздик ва њатто азкишварњои њамсоя пањлавонон ба мусобиќаигўштин ширкат менамуданд. Пањлавонон низмисли њунармандон дар њамон љойњое, кионњо истиќомат мекарданд, мезистанд. Дармусобиќаи охирини пањлавонї амир низ шир-кат меварзид. Яке аз намояндагони махсусиамир ба назди пањлавонон омада аз байнионњо бењтаринњоро интихоб карда ба амирмаъруфї мекард ва бо садои баланд аз онњоном мебурд.

Њангоми таљлили Наврўз дар Аморати Бу-хоро чавкї, яъне базми умумии оммавї ваподшоњї баргузор мешуд. Дар як гўшаи на-врўзгоњ њезуми зиёдро љамъ оварда, онрооташ меза-данд ва дар гирди оташ сурудураќсу бозию мушоира барпо ме-гардид. Дарканори чавкї дар њар љо гулханњои хурд-хурд фурўзон менамуданд ва аз болои онгулхан хурду калон мељањиданд.

То охирњои садаи ХХ дар Бухоро ва ат-

№11 (271) 20 марти соли 2013 13

ПАЖУЊИШИ ЊАФТА

Бухороба бачањо, духтаракон, наварўсон, домодњозарар бирасонад. Дар њамон рўзњои сайриНаврўз ба шаклњои гуногун вориди наврўзгоњшуда, гўё ба таври пинњонї косаи хўроки дух-таракон ва писараконро чаппа мекардаст,дасти кампири кафгирбадастро (кафлесба-дастро) дошта намегузоштааст, ки ба бачањохўроки бештар бидињанд. Ў хурдсолонро баѓаму ѓусса гирифтор кардан мехостаст. Валепиразанњои ботаљриба, ки дар бораи Аљуз-кампир аз гузаштагони худ шунида будандба зидди ў бо роњњои гуногун мубориза ме-бурнад. Масалан, њангоми дар сайргоњ бакосаи бачањо хўрок кашидан: "гум шав кмпи-ри каљкафлез!" гўён, бар ќасди ў косаи бача-њоро пур мекарданд. Агар барои баъзе ба-чањо шўрбо, суманак, ё кадом хўроки дигаркамтар кашида шавад, онњо ба таври шўхїин таронаро месароиданд:

Биё, кампири каљкафлез,Гање пур кун, гање лабрез,Ба њаќќи ќошуќи пуррез,Бањор омад, бањор омад.Ба гуфти пиразани нуронї Саломатой Ра-

љабова (84 сола, сабти соли 1996) ин таро-наро духтаракон ва писаракон дар сайргоњмесароиданду раќсу бозї мекарданд.

Агар дар рўзњои сайри наврўзї шамолисахт вазида, шохи дарахтњоро ба њам занад,раъду барќ шавад, борони сахт борад, кало-солони Бухоро мегуфтанд, ки "айёми кам-пир омад, зуд молњоро ба оѓул, чизњои дарберун бударо ба хона дароред". Ин бодрошамоли Аљузкампир мегуфтанд. Калонсоло-ни Бухоро мегўянд, ки Аљузкампир њамешабаръакс кор мекунад, дарахтњои навшукуф-таро интизор мешавад, то онњоро нобуд со-зад; аз даруни ѓор баромада ба одамон њамламекунад; ба сабзазор нафаси хунуки худрорасонида онро хушк мекунад. Боз мегуф-танд, ки Аљузкампир дар рўзњои Њурмуз мис-ли гирдбоди сахт тўфон барпо мекунад вадар рўзњои Хурдод хомўш мешавад. Аз инрў дар Бухоро дар бораи њамон як њафтаиохири сол, агар гирдбоду тўфон шавад, чу-нин мегуфтанд: "айёми кампир - айёми ољиз"омад.

Ба гуфти сокинони Бухоро Саломатой Ра-љабова, Матлаб-хола Раљабова, Музаффар-хўља Аюбхўља, Суѓро духтари Шералї ва ди-гарон барои боздошти ин гуна шамоли сахтужолаву борони дањшатнок бояд чорае анде-шид. Яъне агар Аљузкампирро да-стгир кар-да, вайро баста, ба тобут андохта ба ягонгўри кушода нагўронанд, ин Аљузкампир басари одам бадбахтињо меорад. Мегуфтанд,ки танњо дар њолати нобуд кардани Аљузкам-пир шамолу боду тўфони дигар намевазадва ба иќтисоди мардум зарар намерасад.

Аз замонњои ќадим одамон маросимидафну кафни ин айёми аљузро иљро карда азбалои Аљузкампир халос мешуданд. Бароинаљот ёфтан аз ин неруи ањриманї либосњоиљанда, латта луттаи кўњанро оварда, ба мо-нанди лўхтак Аљузкампир месох-танд ва баъ-дан аз матои сафеди кўњна тобутчае тањиямекарданд.

Ба бачањо супориш медоданд, ки бароирўзи мотами Аљузкампир ва дафну кафнивай аз мардум њар чиз гирд ова-ранд. Чандтан аз бачањо хона ба хонаи мардум гаштабарои маросими дафн ва мотами Аљузкам-пир чизњое љамъ меоварданд. Мардум баќадри њоли худ барои бачањо чизњое ба мо-нанди нон, кулча, мавиз, заѓора, мева, тухм,равѓан, гўшт ва амсоли инро медоданд.

Баъдан бо машварати пиразанњо як бе-вазани бекасукўйро пайдо мекарданд ва то-бути Аљузкампирро бо њамаи ин чизњои љамъ-шуда ба хонаи вай мебурданд. Бачањо вабаъзе аз калонсолон бо либоси мотам: љома,тоќї, асо дар даст барои марги Аљузкампирмегиристанд, дарвоќеъ ѓамгин мешуданд. Баарвоњи Аљузкампир фотиња мехонданд, дуомекарданд тамоми расму оинњои мотамродар њаќќи ў иљро менамуданд. Сипас аз хо-наи он бевазани бекасу кўй тобути Аљузкам-пирро ба ќабристон мебурданд.

Яке аз пирамардони дар ин маросимширкаткунанда ба камари он писаре, ки дарохири сафи барандагони тобути Аљузкампирќарор дошт ресмони борики 2-3 метра ме-баст. Дар нўги он ресмон љорўбро банд ме-кард, ки њангоми роњ рафтан кашол мешуд.

То ба ќабристон рафтан љорўб ба дунболион писарак кашол буд ва агар замин хок бо-шад атрофро чанг зер мекард. Ин амалробарои он иљро мекарданд, ки дар ягон љоепаи Аљузкапир боќї намонад, худо накардаагар паи ў боќї монад, вай ба инсон ва таби-ат зарар мерасонад.

Тобути Аљузкампири лўхтакмонандро баќабристон намебурданд, вайро ба таги як де-вори кўњна, ё як љои вайронае ва ё ѓоре дафнмекарданд. Барои он ба ќабристон намебур-данд, ки дар ќабристон инсони мўътабар,шахсони азиз хобанд. Аљузкампир, ки неруибадию ањриманї аст, вай бояд дар канориинсон дафн нашавад. Ин расм њоло аз байнрафтааст. Фаќат дар хотири калонсолон боќїмондааст. Бояд гуфт, ки тибќи пурсишњоимо ва посухи калонсолон дар гузаштаи начандон дур "айёми аљуз" дар байни тољиконривољ дошт.

НАЌЛ ДАР БОРАИ БОБОДЕЊЌОН Дар охири солњои навади садаи ХХ бо-

рњо ба Бухоро будам. Калонсолон Бухоророљеъ ба Бободењќон низ бароям наќлњоиљолиб карданд. Барои он ки сол фаровонїшавад, ба кори дењќон Худо баркат ато на-мояд, дар рўзњои љашни Наврўз, дар на-врўзгоњ, дар канори расму оинњои гуногун,маросими махсусеро оид ба Бободењќон низњамчун рамзи гирифтани њосили фаровониљро менамуданд.

Чанд тан аз калонсолон Орифбобо, Му-заффархўља бароям гуфтанд, ки дар гузаш-таи на чандон дур бо сарварии баъзе пира-мардон аз латтаву лутта ва либосњои кўњнашакли Бободењќонро месохтанд. Салла вариши Бободењќонро аз пахта тањия мекар-данд. Аз пояњои љаву гандум мўйлаб месох-танд. Рўзе, ки сайр (сайл) шурўъ мешуд, Бо-бодењќони сохтаро дар мобайни майдон ме-нињоданд. Дар он майдоне, ки Бободењќонромегузоштанд, аз харраи њезум гулхан фурў-зон мекарданд ва дар гирдо гирди гулханраќсу бозї, сарояндагї, шўхию дилхушї ме-намуданд. Њамин ки оташи гулхан андакепаст шуд, баъзе љавонон, ё мардони шўхтабъниќобњои шер, паланг, рўбоњ пўшида аз бо-лои оташ аз як тараф ба тарафи дигарљањида, аз љасорати худ ифтихор мекарданд.Дар наврўзгоњ хурўсљангї, ќўчќорљангї, тух-мљангї ва дањњо бозињои дигар сурат меги-рифт, ки њоло њам дида мешавад. Баъзе азбозигарон дар гирди оташ дар даст ќайроќтараќа-тараќ, раќскунон ба назди Бободењќ-они сохташуда омада, таъзим мекарданд.

Дар њамон рўзњои наврўзї дар баъзељойњои Бухоро маросими љуфтбароронробарпо менамуданд. Тибќи наќли Насим-бобо(аз ноњияи Ѓиждувон) дар бачагии ў дар со-лњои 50-60 ва њатто то солњои њафтоди асриХХ, дар яке аз рўзњои сайри наврўзї, чунин

маросиме баргузор мешуд, ки дар он мардњораќсу шодикунон ба самти сањрои кишту корравон мешуданд ва маросими љуфтбарори-ро баргузор мекарданд. Чанд гови љуфтиишохаш равѓаниро барои шудгор кардани за-мин њай мекарданд. Яке аз пиронсолон на-ќши Бободењќонро бозї карда, калтак ва омоч-ро ба даст гирифта, њамчун фоли нек, ба шуд-гори замин шурўъ мекард. Сипас њар кадомеаз мардњо, љавонон, нављавонон ба навбаткалтак ва омочро ба даст гирифта, гови љуф-тиро меронданду мегуфтанд, ки Худо ризќирўзии њамаро зиёд кунад, имсол пурбаракатгардад, њосил фаровон шавад.

СУРУДЊОИ БАЊОРЇ ВА НАВРЎЗЇДАР БУХОРО

Дар байни мардуми Бухоро ба хусус ба-чагон сурудњои зиёде дар бораи бањор, наврўзва суманак мављуд аст. Яке аз сурудњое, кидар солњои пеш хурдсолон ва нављавонон даргузарњои шањри Бухоро сароида мардумрохушњол мекарданд ин суруди "Бойчечаки бу-хорї" буд. Ин сурдро, ки чандин вариант до-рад, дар солњои 90 садаи ХХ сарояндагонирасмии гурўњњои фолклории Бухоро низ бомањорати баланд месароиданд. Инак, як на-муна аз таронаи "Бойчечаки бухорї"-ро мео-рем, ки аз ин гуна сурудњои њамгуни худ та-фовут дорад:

Бойчечаки бухорї,Ту зинати гулзорї,Танга-тилло, љуворї,Ба мо буњор меорї,Гули гулњо бойчечак!

Яке аз оинњои машњур ва маъмули тољи-кон ин пухтани суманак дар арафаи Наврўзаст, ки дар Бухоро низ бо тарзи махсуси худсурат мегирад. Дар Бухоро суманакро "су-малак" мегўянд ва онро ба таври љиддї ва бомуњаббат баргузор мена-моянд. Њангоми омо-да кардани суманак дар Бухоро ва ноњияњоиатрофи он бархе аз оинњоеро иљро менамо-янд. Маса-лан, дар баъзе гузарњои шањри Бу-хоро, пеш аз пухтани Суманак маросимимушкилкушоро баргузор карда, аз ин тариќаз Худо таманно мекунанд, ки дар соли навиоянда фаровонї шавад ва мисли суманакзиндагиашон ширадор бошад. Дар охири со-лњои навади садаи ХХ нависандаи ин ќаламдар хонаи Матлабхола Раљабова (мутавал-лиди 1925) баргузории маросими мушкилку-шо ва пухтани суманакро аз наздик дидам.Ин пиразани зинда-дил дар њавлии худ дух-тарону занони њамсояро љамъ оварда, маро-сими пухтани суманакро баргузор намуд, кихеле љолиб буд. Афсўс, ки дар он сол видео-камера (дурбини видео) надош-там, то сабтнамоям. Ба њар њол матни суруди суманакродар он замон аз Матлабхола Раљабова, кихудаш бо доира сароида буд ва њозирин бољўшу хурўш раќс мекарданд, сабт карда бу-дам, ки чунин аст:

Бўи бањор аст сумалак,Оши нањор аст сумалак,Аз гули гандум сумалак,Хўрдани мардум сумалак.

Оњо гули шафтолу,Ќоќо гули шафтолу.

Оши ширин аст сумалак,Мисли биринљ аст сумалакАз њама наѓз аст сумалак,Њам гули маѓз аст сумалак.

Оњо гули шафтолу,Ќоќо гули зардолу.

Хўрдани хубон сумалак,Ба њар дард дармон сумалак,Ба обу тоб аст сумалак,Хўрданба боб аст сумалак.

Оњо гули шафтолу,Ќоќо гули зардолу.

Ошаки нав аст сумалак,Сабзаи нав аст сумалак,Бўи бањорак сумалак,Майси кабутак сумалак. Оњо гули шафтолу,

Ќоќо гули зардолу.Дар ин навишта мо ба таври мухтасар он

мушоњидањои худро оид ба Наврўз, ки дарохири садаи ХХ дар чанд сафар аз байни мар-дум гирд овардем барои хонандагон пешкашнамудем.

Бояд ёдовар шуд, ки дар чанд дањсолаиохир низ дар Бухоро Наврўз бо шаъну шук-ўњи хос ба таври расмї баргузор мешавад,ки дар он мардум фаъолона ширкат мевар-занд. Карнаю сурнай, суруду раќс, театрилўхтак, намоиши њунарњои мардумї дарминтаќањои гуногуни Бухоро бо љозибаи мах-суси худ бинандаро ба ваљд меорад.

Равшан РАЊМОНЇ

№11 (271) 20 марти соли 201314

ЯК ЊАФТАИ МУЗОФОТ

Магистрњо "облава"мешаванд?

"Облава" сабаби ќатъгардидани дарс

Андарќул Отаев соли авваласт, ки дар магистратураи До-нишгоњи давлатии шањри Ху-љанд (ДДХ) ба номи академикБобољон Ѓафуров тањсил меку-над. ? мегўяд, дар даъвати ба-њорї яке аз пароблемањое, кибарои онњо сар зад, ба сафи ќув-вањои мусаллањ даъватгардида-нашон буд:

- Воќеан ин мушкил дар даъ-вати тирамоњаии соли гузаштавуљуд дошт. Ва то љое, ки мо шу-нидем ва иттилоъ пайдо кардем,чанд нафар магистарнтњои ДДХниз ба сафи артиш гусел кардашуданд. Ва ин мушкил то андо-зае сабаб гардид, ки дар як муд-дати муайян дарсњо низ ќатъ гар-дад- мегўяд, Андарќул Отаев. Ўдар идомаи суханаш афзуд:"Фикр мекунам ин масъалањалли худро бояд ёбад, зеро дардаъвати бањорї низ имкон до-рад, ки дарсњо боз њам ќатъ гар-дад".

Мактуб ба Вазорати маорифва Вазорати мудофиа

Бояд гуфт, ки дар ДДХ ба номиакадемик Бобољон Ѓафуров 168нафар магистрњо аз рўи 22 их-тисос тањсил мекунанд. Алъонаксари донишгоњои олии кишварба системаи бисёрзинагии тањ-сил гузаштаанд. Матлуба Хоља-ева муовини ректор оид ба илммегўяд, ки ДДХ соли аввал аст,магистрњоро ќабул кардааст вараванди таълими онњо идомадорад. Дар иртибот ба суоли мо,ки оё магистрњо дар даъвати ба-

њорї ба сафи ќуввањои мусал-лањ сафарбар мегарданд, чунинпосух дод:

- Аз бас ки ин раванди таъ-лим ба тозагї шурўъ шуд вањанўз дар ќонунгузорї таваљљўњзоњир нашуда буд, бинобар инмо ба Вазорати маорифи Љумњ-урии Тољикистон бо мактубирасмї мурољиат кардем ва азВазорати маориф посух гириф-тем, ки онњо ба Вазорати мудо-фиаи Љумњурии Тољикистон оидба ин масъала мурољиат карда-анд ва гуфтанд, ки њамин рўзњоиназдик посухи даќиќи рољеъ баон, ки ин зинаи дуввум њам идо-маи тањсили донишљўии онњо бањисоб меравад, бояд ба мо низрасад.

Дар сўњбати телфонї сардо-ри маркази матбуоти Вазоратимудофиа Фаридун Мањмадали-ев, гуфт ки аз таќдири мактубхабар надорад, зеро њамарўзамактубњои зиёде ба коргоњионњо ворид мешавад. Аммо доирба даъват ба сафи ќуввањои му-саллањ чунин гуфт: "Ќонун њуќуќиба таъхир андохтан ва њуќуќиозод будан аз хизмати њарбиромушаххас кардааст. Дар ќонуннависта шудааст, он нафароне,ки дар муассисањои олии касбїтањсил мекунанд ва аспирантњоњуќуќи ба таъхир гузоштани хиз-мати њарбиро доранд".

Номафњумињои ќонунСабаби аслии ба хизмати

њарби даъват гардидани магис-трњоро кормандони комиссари-ати њарбї дар он асоснок наму-даанд, ки калимаи магистр дарќонун вуљуд надорад. Собиќњуќуќшиноси Ташкилоти ѓайри-давлатии њуќуќшиносони љавон

"Ампаро" Хуршеда Рањимовагуфт, ки ба онњо 5 нафар магис-трњои ДДХ ба номи академикБ.Ѓафуров мурољиат намуда бу-данд. Пас аз он ин ташкилот зик-ргардида доир ба ин масъалатањлил гузаронида буд:

- Чихеле, ки мо тањлилиќонунгузориро гузаронида бу-дем. Маълум гашт, ки тибќи мод-даи 9-уми Ќонуни Љумњурии То-љикистон дар бораи муасси-сањои олии касбї ва баъд азмуассисањои олии касбї даркишвари мо ду шакли таълимо-ти олии касбї мављуд аст. Якумбисёрзинагї, ки дар он бакалав-риат ва магистратура дохил ме-шавад ва дигар ин тањсилотианъанавї мебошад. Тибќи инќонуни Љумњурии Тољикистонмагистратура ва бакалавриат бамафњуми маълумоти олии касбїдохил мешаванд- иброз доштњуќуќшинос Хуршеда Рањимова.Њамчунин афзуд, ки "Ин мафњ-ум дар Ќонуни Љумњурии Тољи-кистон дар бораи ўњдадорињоиумумии њарбї ва хизмати њарбїистифода шудааст. Яъне дони-шљўёни ин гуна муассисањоитаълимї набояд, ки ба хизматдаъват карда шаванд. Бояд гуфт,ки ин гуна кирдори комисарриа-ти њарбї ѓайриќонунї буд".

Бино ба иттилои ѓайрирасмїин мушкил танњо дар вилоятиСуѓд сарзада буд. Дар дигарминтаќањои кишвар бошад ма-гистрњоро ба хизмати њарбїдаъват накардаанд. Ин њам дарњолест, ки дар саросари Љумњу-рии Тољикистон як ќонун амалмекунад.

Дилошуб ОРИФЗОДА

Дар даъвати тирамоњии љавонон ба сафи ќуввањои мусаллањ барои магистрантњоивилояти Суѓд мушкиле пеш омад, зеро онњоро низ ба хизмати Ватан даъватнамуданд. Њатто 8 нафари онњо ба хизмат сафарбар шуданд. Оё ин мушкил дардавраи даъвати бањории љавонон ба хизмати њарбї низ сар мезанад?

Руслан Пиримќулов бошад, зодаи шимоли Тољикистонбуда, 2 сол дар литсейи њарбї хондааст. "Ба мо ду нафарафсарон аз Њиндустон дарс медоданд. Баъд аз дарсњо са-нљиш гирифтанд, ки аз он имтињон 10 нафари мо гузаштем.3 сол дар Академияи миллии њарбии Њиндустон (Nationaldefens academy) тањсил намудам ва боз барои идомаи тањ-сил ба ин љо фиристоданд. Дар ин љо мо бояд 1 соли дигартањсил кунем, ки 6 моњаш паси сар шуд. Насиб бошад, баъдаз ним сол ин љойро низ хатм мекунему ба ватан баргаштаба халќи худ хизмат мекунем. Ба ѓайр аз касбамро омўхтан,инчунин метавонам бо 7 забон озод сўњбат кунам".

Донишљўёни тољик инчунин дар мусобиќањои варзишїиштирок намуда, љойњои намоёнро ишѓол кардаанд. ХудиРуслан 3 маротиба аз мусобиќаи аспдавонї дар байни ди-гар донишљўёни Академияи њарбии Њиндустон љойи аввал-ро ишѓол намуда, соњиби 3 медали тилло гардидааст. Ўсоли гузашта низ дар мусобиќаи бокс иштирок намуда, ме-дали биринљї гирифтааст. Дар ин мусобиќа дигар донишљ-ўёни тољик соњиби 5 медали тилло гардидаанд.

Масофаи дур кўтоњ менамуд дигар…Академияи њарбии Њиндустон соли 1932 аз љониби ар-

тиши Британияи Кабир кушода шудааст, чун он замон Њин-дустон тањти назорати Британияи Кабир ќарор дошт. Фел-дмаршал Четворд, ба хотири омода намудани афсаронињинду ин омўзишгоњро ифтитоњ намуда, айни замон дар он1 њазору 799 донишљў тањсил мекунад. Яке аз биноњои ка-лонтарини ин академия ба номи Четворд аст, ки дар инбино музей, утоќњои кории устодон ва утоќњои дарси љойги-ранд.

Ростї, пас аз дидани пешравињои њамватанони худ хелехушњол шудам. Дар ваќти сўњбат бо онњо пай бурдан мум-кин буд, ки љавонони бомаърифат ва босаводанд. Устодонниз аз саводашон ќаноатманд буданд ва мегуфтанд, ки онњофахри омўзишгоњ њастанд. Аз шунидани ин суханон худам-ро дар осмони њафтум тасаввур мекардам. Њарчанд масо-фаи байни Ню-Дењлї ва Дењрадун 315 километрро ташкилменамояд, аммо барои ман он 315 ќадам менамуд. Охир,ман дар ин макон пешравии њамватанони худро дидам!

Нилуфари КАРИМ,Ню-Дењлї, Њиндустон

Дидори њамватанонроњро кўтоњ кард

сањ. 1 1

МО-ДА ФАРЌ НАДОРАД.МАГИСТРЇ, АСПИРАНТЇ,

ХИЗМАТ МЕКУНЇ!

№11 (271) 20 марти соли 2013 15

Самарќанд, Кобул, Тењрон, Машњад, Олмотї, Бишкек, Москва,

ЕкатеринбургСанкт-Петербург

дар тамоми минтаќањои

Тољикистон ва шањрњои

пањн мегардад.

МУАССИС :Зафари СЎФЇ

Азизи НАЌИБЗОД

Абдулазизи ВОСЕЪ, ИсфандиёриХАЛИЛЇ, Њумайрои БАХТИЁР, СиёвушиЌОСИМЗОДА

МУЊАРРИР :

ХАБАРНИГОРОН:

ТАРРОЊ :Аслиддини ЉУМЪА

МЕНЕЉЕР:

Њафтанома дар Вазорати адлияи љумњурї зери раќами001-3446 сабти ном шудааст

Њафтанома ба хотири чандандешї маводеро низ ба табъ мерасонад, ки ба мўњтавои он мувофиќ нест. Ба дурустии арќом ва далелњо муаллифон љавобгўянд. Дар њафтанома аз навиштањо ва аксњои интернет истифода

шудааст. Ба мўњтавои матолиби хусусияти рекламавї дошта, идораи

њафтанома масъул нест.

С. НЕЪМАТУЛЛО

ЧП ГАЗЕТА «ОЗОДАГОН»Расчетный счет

№ 20202 972314030017600МФО: 350101403

Корр. счет: 20402972714031 ОАО Агроинвестбанк

г. ДушанбеИНН № 030012573

Тољикистон, Душанбе, х. Саъдии Шерозї – 16.Телефон: 37-880- 07-09; 907- 82-55-77, 93-593-34-70; 93-510-16-99

НИШОНЇ:

Дар чопхонаи «Интишор» ба нашр расидаастwww.ozodagon.com

САРМУЊАРРИРИ ХАБАРГУЗОРИИ«ОЗОДАГОН»:

Хилватшоњи МАЊМУД

e-mail: ozodagon@mail.ru

ЯК ЊАФТАИ ИЉТИМОЪ

e-mail: ozodagon@mail.ru

Моњира Рањимљонова мегўяд,ки мутобиќи барномаи ислоњотикишоварзї барои солњои 2012 -2020 роњандозигардида, барно-маи мазкур бештар аз љонибизанон амалї мешавад. Ба гуф-таи хонум Рањимљонова дарайни њол 30 дарсад коргарониВазорати кишварзиро занонудухтарон ташкил медињанд.

Бо такя ба ин маълумот кор-шиносон мегўянд, ки занонробештар вазъи мушкили иќти-содї ва иљтимої водор кардааст,то даст ба корњои дењќонивуфермерї зананд. Фирўз Саи-дов, корманди маркази тадќиќо-ти стратегии Тољикистон мегўяд,ки агар дар гузашта 62 дарсадкоргарони хољагињои дењќонї вафермериро занон ташкил медо-данд, пас њоло ин шинондод ба90 расидааст. Дар солњои гузаш-та занон камтар ба корњои за-мин мебароманданд, онњо беш-тар бо умури хона ва тарбияифарзандон машѓул буданд.Фирўз Саидов бар ин назар аст,ки муњољирати мењнатї имрўзњозанонро маљбур кардааст, тодаст ба корњои мушкил зананд.

""Ќабл аз њама афзоиши ра-ванди муњољират боис гардида-аст, то занони мо рў ба заминоранд. Дар гузашта занон танњоба пахтачинї машѓул буданд,зеро корњои боќимондаро техни-ка иљро мекард", гуфт Фирўз Са-идов.

Номбурда мегўяд, ки њар-чанд занон ба умури дењќонивукишоварзї бештар рў оварда-анд, аммо анљоми ин кор бароионњо хеле мушкил аст. Ин гуф-тањои коршиносро Иронбї Су-дурова, рањбари ассосиатсияигуногунии кишоварзї ва мута-хассиси нињоливу кишт дар Хо-валинг таќвият бахшида мегўяд,ки новобаста аз мушкилї онњобарои занон корњои омўзишїмегузаронанд. Ба бовариИронбї Судурова дар суратидастгирии бештар занон тамо-ми корњои хољагињоро худ анљ-ом медињанд.

"Мардони мавсимї"

"Ягона мушкил ин аст, ки но-вобаста аз майл занон кор дарзаминро зуд аз худ карда наме-тавонанд. Мушкил аст бароионњо. Аксарияти занон ба боѓ,нињолпарварї майл пайдо кар-даанд. Зеро кишти зироатњо бамаротиб мушкил аст", гуфт рањ-бари ассосиатсияи гуногуниикишварзї дар Ховалинг.

Ба иттилои номбурда айнизамон дар асоссиатсияи мазкур92 занон кор мекунанд. ИронбїСудурова мегўяд, ки сабаби ас-лии ба замин ва корњои вазнинрў овардани занон ин адамифабрикаву завод ва корхонањоидўзандагї дар ноњияи мазкурмебошад.

"Агар дар љойи мо њам ягонкорхона дўзандагї ва ё ќаннодїтаъсис медоданд, бовар дорам,ки тамоми занон ба онљо муро-љиат мекарданд. Зеро корњоидўзандагї ва пухтупаз бароибонувон бештар ошно аст, на-зар ба ин ки онњо дар даст ка-ланд гирифта ба сањро раванд.Вале ваќте корњонањо нестанд,занон маљбур мешаванд, ки ба-рои таъмини зиндагиашон дастба кори вазнин зананд", илованамуд рањбари ассосиатсияигуногунии кишоварзї. Ба бова-ри њамсўњбатам њоло тамомимањсулоти бозорњоро дар мин-таќаи мазкур занон нигоњубинмекунанд. Яъне, ба ибораи ди-гар метавон гуфт, ки тамоми за-нон њоло дар замин кор меку-нанд.

Санам Муродова, рањбаригурўњи занони фермер дарноњияи Њамадонї, ки таљрибаи5 солаи кор дорад, мегўяд, кидар гузашта занон дар корњоифермерї чандон фаъол набу-данд.

"Аммо дар чанд соли охирмурољиати онњо ба хољагињоифермерї хеле зиёд гардид. Момаљбур шудем, ки як љамъият вабаъдан боз як гурўњи занонифермерро таъсис бидињем. Дардоираи барномањои хурд моќабл аз воридшавии занон ба

хољагињои фермерї онњоро азнозукињои кор меомўзем", мег-ўяд Санам Муродова. Ин њамсў-њбати мо мегўяд, ки занониЊамадониро на њавову њавасикор дар гурўњњо, балки вазъитанги иќтисодї маљбур кардааст,то дар љустуљўйи кор бароянд.Ба маълумоти Санам Муродовафеълан бар илова хољагии фер-мерї дар ноњияи мазкур њамчу-нин занон мустаќилона хоља-гињои дењќонї ташкил дода, дарфасли тобистон онњо шарбат вањар гуна хўришњоро мањкам кар-да, баъдан ба фурўш мегузо-ранд.

Фирўз Саидов, масъули мар-кази тадќиќоти стратегии Тољи-кистон мегўяд, ки мушкили аслїдар ин аст, ки дар гузашта ба инкорњо занон машѓул набуданд,онњо бештар ба тайёр карданимањсулот ва ё хишова сару кордоштанд. Аз ин хотир якборамашѓул шудани занон ба корњоизамину фермерї мушкил аст. Нањамаи занон технологияи корромедонанд. Барои заноне, ки бакишоварзї машѓуланд корњое

варзї ном гирифта мешуд, валедар ин авохир истењсоли мањсу-лот дар сатњи нигаронкунандаќарор дорад. Аз як тараф ба роњнамондани барномањои давла-тии њавасмандкунии дењќонон,аз љониби дигар муњољират мо-неи аслии рушди бахши кишо-варзї гардидааст. Коршиносонбо ишора ба барномањои таќси-моти замин мегўянд, ки масъу-лин ба ин масъала бояд диќќатиљиддї бидињанд, то дар ояндазаминњои таќсимшуда ба биёбо-нњои хурд табдил наёбанд.

Моњира Рањимљонова муди-ри бахши паррандапарварї,моњипарварї ва занбўри асаливазорати кишварзї гуфт, кимасъулин мушкилоти мазкурродар њамоиши занони Тољикис-тон тањти унвони "Наќши занондар ислоњоти аграрї" ба бар-расї хоњанд гирифт. Ќарор аст,њамоиши мазкур 28-уми мартдар шањри Душанбе бо дастги-рии ОКСФАМ ва САМР Кўњистонбаргузор гардад.

Њумайрои БАХТИЁР

Бино бар иттилои Вазорати кишоварзии Тољикистон феълан дар њудуди Тољикистон таќрибан 5 њазор хољагињои дењќонї вафермерї дар ихтиёри занон мебошад. Моњира Рањимљонова, мудири бахши паррандапарварї, моњипарварї ва занбўриасали Вазорати кишоварзї мегўяд, ки дар муќоиса ба солњои ќаблї, дар ин авохир фаъолияти занон дар хољагињоидењќониву фермерї ба маротиб афзудааст.

ба монанди тоза кардани љуйборва ё обёрї кардани заминњохеле мушкил аст. Фирўз Саидовмегўяд, ки дар њоли њозир яке азмушкили асосии дењот ин аст, китамоми корро бояд занон анљомдињанд. Чунки мардон нестанд.

"Мутаасифона мардон дардењоти мо мавсимї шудаанд.Онњо дар бештар маврид дарфасли сармо барои истироњатомада, дар гармињо барои маб-лаѓ ба Русия мераванд", ки таъ-сири манфї ба зиндагии марду-ми Тољикистон доранд, зикр на-муд Фирўз Саидов.

Ба гуфтаи номбурда анљомдодани корњои дењќонї аз њисо-би занон ин натанњо мушкиликамбизоатии як оила, балкимушкили озуќавории кишваршуда метавонад. Сад дарсадмашѓул шудани занон ба корњоифермерї ва дењќонї ин мушки-ли истењсолот ва таъмини озу-ќавории Тољикистон аст.

Коршиносон бо таваљљўњ бавазъи имрўзаи кишвар мегўянд,ки агар дар гузашта аз Тољикис-тон њамчун як кишвари кишо-

№11 (271) 20 марти соли 2013

ЊАФТ РАНГИ ЊАФТА16

СУРЪАТ, ЉАСОРАТ, КАСБИЯТ

ww

w.o

zod

ag

on

.tj

Хаба

ргуз

ории

мус

таќи

л

Сабо, ба лутф бубар бар диёриёр паёмам,

Ба обу хоку дарахташ бигўдуову саломам.

Ба номи ўст азонам, ба сўйиўст намозам,

Ба ёди ўст суљудам ба шавќиўст ќиёмам.

Вале дигар ба тамошойибоѓи лола наоям -

Ки бўйи хуни бародарњамерасад ба машомам.

Дар он диёри азизон чї сон бимонам аз ин пас,

Ки хамчу гурги ба домам,на оњуви ба куномам.

Зи таъну туњмати душманба ёд нест, валекин

Чаро ки дўст надод онзамон љавоби саломам?!

Ба хуни хеш тапон дарфишори ханљара мурданд,

Парандањои сапедам,фариштањои каломам.

Аз он шукўњу љалолам суолчист азизон?

Ки зангхўрда яке теѓ аз ниёба ниёмам.

Ту дони ќатъи рањам байнирањ чї буд, чї буд -

Ба ѓайри суйи набудан надоштроњ давомам.

Ту мањду гўри мани, эй Ватан!Ту Зист! Ту Марг!

Ки бе ту њич касу њич љову њич кадомам!

Сиёњпўши туам бар Сиёвашони шањидат,

Сиёњмасти туам он ѓами сиёњ-т ба комам.

Сиёњномаи дарди туронавиштам сї сол,

Сапед бош пас аз ман, киятсияњ шуда номам.

* * * Дигар маро ба тамошойи

боѓи лола нахонед…

СИЁВУШ

Гурги захмїЊанўз захмњои хуншори хешро мелесамДар гўшае дур аз чашмони

њамабини сайёдњое вањшїДар жарфнои ѓамгину хомўшВа пур аз асрори интизори

даррањои кўњистон,Дар зери як пора осмони њанўз

њам сиёњпўш…

Њанўз худро ба паноњгоњ мекашамНа аз шайтонњо,Баски чунинњоро надидаам,Балки аз инсонњо ва инсониятњо,Он ќадар дидаам аз онњоКи њанўз худро аз оинаи

чашмањо мегурезонам -ЗероДар он љо инсонеМунтазири ман аст!

Њанўз ман фирориям,Њанўз паноњандаам-Дар љангале, ки њанўз дасти инсон

ба он нарасида,Дар ќитъае, ки њанўз пойи инсон

ба он нарасида,Дар чашмае, ки њанўз лаби инсон

ба он нарасидаДар дарахте пир,Ки њанўз инсонеро надида астВа асолати улвияшЊанўз дар хоки шарифи Кўњистон

реша дорад.

Њанўз БоварамроПора-пораЧун порањои пусту гушти хуншорам,Аз сари буттањои хор ва

сангњои нешдори кўњистонЉамъ меорам ва пайванд мезанам

бо чанголу дандонБар захмњои куњнаву тозаи хеш.

Њанўз сина мехазамЊанўз говак мекашам ва

чорѓовак меравамРўйи алафњои давоии кўњїБарги зуф, гули хор, субинак, пудинак,Бўйи туро аз ин њама гулу гиёњ мебўям,Тахачи талхро мехоям,Ва захмњои хуншори хешро мелесам

Тахачи талхро мехоям -Ки пас аз тамъи хиёнати ёронШиринтар аз лаззати ишќи аввал аст -Дар нахустин бањори балоѓат.

Дигар маро ба тамошойибоѓи лола нахонед…