ГАРЧИГ · 2020. 2. 6. · • 2009 -Онлайн худалдаа, үйлчилгээ •...

2

Эмхэтгэлийг хянасан: Б.Цэцэг МТШХХГ-ын ХШСХ-ийн дарга

Агуулга, мэдээлэл боловсруулж бэлтгэсэн: Г.Чинзориг МТШХХГ-ын ХХШХХ-ийн дарга Р.Энхтуяа МТШХХГ-ын ХШСХ-ийн мэргэжилтэн

Эх бэлтгэсэн: Б.Гарьдмагнай МТШХХГ-ын ТУХ-ийн мэргэжилтэн

Хэвлэсэн: “Мөнхийн Үсэг“ ХХК-д хэвлэв. Эмхэтгэлийг зөвшөөрөлгүйгээр олшруулах, дахин хэвлэхийг хориглоно.

3

МЭНДЧИЛГЭЭ 4

МЭНДЧИЛГЭЭ 5

МЭДЭЭЛЭЛ, ХАРИЛЦАА ХОЛБООНЫ САЛБАРЫН ХӨГЖИЛ 6

1. БОДЛОГО, ХУУЛЬ ЭРХ ЗҮЙ 8

1.1. Хууль 8

1.1.1. Цахим гарын үсгийн тухай хууль (Нийтийн түлхүүрийн дэд бүтэц) 8

1.1.2. Мэдээллийн аюулгүй байдлын тухай хуулийн төсөл 8

1.1.3. Өгөгдөл хамгаалах тухай хуулийн төсөл 9

1.1.4. Цахим засгийн тухай хуулийн төсөл 9

1.2. Стандарт 9

1.3. Бодлогын баримт бичиг 11

1.3.1. Төрөөс мэдээлэл, харилцаа холбооны талаар баримтлах бодлого-2025 (төсөл) 11

1.3.2. Монгол Улсын тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлал-2030 11

1.3.3. Суурин өргөн зурвасын интернэтийн үйлчилгээний талаар бодлогын баримтлах чиглэл 12

1.3.4. Дараа үеийн хөдөлгөөнт холбооны системийг нэвтрүүлэхэд баримтлах бодлогын чиглэл (LTE) 13

1.4. Үндэсний хөтөлбөр 14

1.4.1. Радио, телевизийн өргөн нэвтрүүлгийг тоон технологид шилжүүлэх хөтөлбөр (2011-2015 он) 14

1.4.2. Үндэсний хиймэл дагуул хөтөлбөр (2012-2016 он) 15

1.4.3. Мэдээллийн аюулгүй байдлыг хангах хөтөлбөр (2010-2015 он) 16

1.4.4. Цахим засаг хөтөлбөр (2012-2016 он) 16

1.4.5. Өрх бүрт шуудан хөтөлбөр (2010-2020 он) 18

1.5. Бүх нийтийн үйлчилгээний үүргийн сан 18

2. САЛБАРЫН СТАТИСТИК МЭДЭЭЛЭЛ 20

2.1. Үүрэн болон суурин телефон холбооны үйлчилгээ 20

2.2 Мэдээллийн технологи 22

2.1.1. Интернэтийн үйлчилгээ 22

2.2.2 Цахим үйлчилгээ (ТҮЦ машин) 22

2.3 Шилэн кабелийн сүлжээ 29

2.4 Радио, телевизийн үйлчилгээ 29

2.5 Шуудангийн үйлчилгээ 30

2.6 Эдийн засгийн үзүүлэлтүүд 30

2.7 Хүний нөөц 31

3. МЭДЭЭЛЭЛ, ХАРИЛЦАА ХОЛБООНЫ ХӨГЖЛИЙН ОЛОН УЛСЫН ТҮВШИН 32

3.1 Мэдээлэл, харилцаа холбооны технологийн хөгжлийн индекс (IDI) 32

3.2 Сүлжээний бэлэн байдлын индекс (Networked Readiness Index) 34

3.3 Олон улсын мэдээлэл, харилцаа холбооны технологийн үндсэн үзүүлэлтийн жагсаалт -

Мэдээлэл, харилцаа холбооны хөгжлийн төлөөх түншлэл (МХХХТ) 36

4. ХАМТЫН АЖИЛЛАГАА 40

4.1 Гадаад арга хэмжээ 40

4.1.1 Дэлхийн Радио холбооны ассамблей 40

4.1.2 TOPCIT 40

4.1.3 Монгол Улс, БНХАУ-ын хил орчимд радио давтамж ашиглах зохицуулалтын I уулзалт 41

4.2. Дотоод арга хэмжээ 42

4.2.1 ICT-ЭКСПО үзэсгэлэн, яармаг 42

4.2.2 КАНСАТ уралдаан 42

4.2.3 Программ хангамжийн чуулган 43

4.2.4 Нээлттэй өдөрлөг 44

4.2.5 МТХХ-ны салбарын 95 жилийн ой угтсан үйл ажиллагаа 45

5. МХХТ-ИЙН САЛБАРЫН ХӨГЖИЛ, ХАНДЛАГА 46

5.1. Өргөн зурвас 46

5.2. Гарааны бизнес 48

5.2.1 Мэдээллийн технологи, програм хангамжийн үйлдвэрлэлд тулгарч буй асуудлууд 48

5.2.2 Харанхуй зах зээл 48

5.2.3 Төрийн худалдан авалт 48

5.2.4 Гарааны бизнесийн бодлогын орчин 49

Нэр томьёоны товчлол 50

Зураг 52

График 53

Хүснэгт 54

Ашигласан материал, эх сурвалж 54

ГАРЧИГ

4

Мэдээлэл, харилцаа холбооны салбар үүсч хөгжсөний 95 жилийн ойн баярын мэндчилгээ дэвшүүлье.

Монгол Улсын Засгийн газар 2015 онд бизнес, баялаг бүтээгчиддээ хаяглаж хандсан бодлого, үйл ажиллагааг идэвхжүүлж ажиллалаа. Эдийн засаг хүндрэлтэй энэ цаг үед НӨАТ-ын 20%-ыг буцаан олгох шинэ хууль батлан хэрэгжүүлж, татварын бүртгэлийн шинэ систем нэвтрүүллээ. Санхүүгийн тайланг жилд 34 удаа гаргадаг байсан аж ахуйн нэгжүүд одоо 2 удаа гаргадаг болж, төрийн 25 ажил, үйлчилгээг иргэд цахим хэлбэрээр дараалалгүй авч, монгол хүн бүр цахим гарын үсэг хэрэглэх цаг хаяанд ирсэн байна.

Дэлхийн банк, Олон Улсын Санхүүгийн Корпорациас жил бүр гаргадаг “Бизнес эрхлэхүй” үзүүлэлтээр Монгол Улс дэлхийд 76-р байрнаас 56-р байр руу урагшилж, бүс нутагтаа анх удаа 5-р байрт эрэмбэлэгдлээ.

Засгийн газрын мэдээлэл, харилцаа холбооны салбарыг дэмжиж буй бодлогын хүрээнд өмнөхөөсөө 5-7 дахин илүү хурдтай өргөн зурвасын 4G LTE технологи нэвтрүүлж иргэддээ үйлчилгээ хүргэж эхлээд байна. Мөн 4,8 сая хүрээд буй үүрэн холбооны хэрэглэгчиддээ удахгүй өөрийн хүссэн сүлжээндээ дугаартайгаа шилжих боломжийг бүрдүүлнэ.

Хөдөө, орон нутгийн хүн амд чиглэн үе шаттай хэрэгжүүлж байгаа бодлогоор интернэтийн 1Мбит/с урсгалд ногдох үнэ, тарифыг 2 дахин, эцсийн хэрэглэгчдэд хүрэх үнэ, тарифыг 5-6 дахин бууруулж хот, хөдөөд ялгаваргүй ижил тарифыг мөрдүүлж эхэллээ.

Мэдээллийн технологи, харилцаа холбооны салбарын хөгжил, дэвшил, мэргэшсэн хамт олон та бүхний хамтын үйл ажиллагааны үр дүнд гарт баригдаж, нүдэнд үзэгдэхүйц өөрчлөлтүүдийг бий болгож чадлаа.

Бид цаашид ч иргэдэд хүнд сурталгүй үйлчлэх, цаг, мөнгө хэмнэх цахим үйлчилгээг илүү өргөн хүрээнд нэвтрүүлнэ. Энэ зорилгоор ч төрийн 167 үйлчилгээг цахим хэлбэрт оруулж төрийн үйлчилгээний цахим хуудас болон ТҮЦ машины үйлчилгээнд шилжүүлэхээр ажиллаж байна.

Бизнесийн салбар, иргэдийг бүхий л талаар дэмжсэн, хүнд сурталгүй, нээлттэй тунгалаг, хариуцлагатай, хяналттай төрийг бий болгох Засгийн газрын зорилгыг биелүүлэх гол хэрэгсэл нь мэдээллийн технологи, түүний ухаалаг хэрэглээ болохыг онцлон тэмдэглэе.

Та бүхний бүтээл, ажил үйлс Монгол Улсын эдийн засаг болоод айл өрх бүрийн амьдралд улам их үр өгөөжөө өгөх болтугай.

МОНГОЛ УЛСЫН ЕРӨНХИЙ САЙД Ч.САЙХАНБИЛЭГ

МЭНДЧИЛГЭЭ

5

Бид орчин цагийн мэдээлэл, харилцаа холбоо үүсч хөгжсөний 95 жилийн ойн баярын өдрүүдийг угтаж салбарын хөгжлийн тухай цагаан номын шинэ хэвлэлээ гаргалаа.

Хөгжлийн тухай тоо, мэдээ бүр та, бидний ололт, амжилт, алдаа, дутагдлыг харуулж, өнгөрснөө дүгнэж ирээдүйгээ төлөвлөх, төсөөлөх хэмжүүр болдог.

Сүүлийн 4 жилд хийж бүтээснээ эргээд нэг харахад мэдээллийн технологийн давуу талыг иргэдэд мэдрүүлж төрийн үйлчилгээг хялбар, шуурхай хүргэх чиглэлээр бодитой үр дүнд хүрч чадсан байна. Иргэд цахим үнэмлэх, хурууны хээгээ таниулаад ТҮЦ машинаас төрийн олон үйлчилгээг авдаг болж албан байгууллагын хаалга сахиж оочер, дугаар хүлээн цаг заваа алдаж суух тэр чирэгдэл, саатлыг халжээ.

Гуравхан жилийн өмнө нээсэн энэ үйлчилгээг өнөөдөр 1,3 сая иргэн хүртсэн байгаа нь хичнээн хэрэгтэй зүйл болохыг илэрхийлнэ. Бид цаашид 25, 167, 245 гэх мэтээр төрийн үйлчилгээг энэ хялбар цахим системдээ холбож улам өргөжүүлэхээр төрийн байгууллагуудтайгаа хамтран ажиллаж байна.

Интернэтийн хувьд олон жил баримталсан нийслэл, хөдөө, орон нутгийн ялгаатай үнэ, тарифыг ижил тогтоож, үйлчилгээний үнэ, тарифыг бууруулж хөдөө орон нутгийн хэрэглэгчид болон бизнесийнхнээ дэмжсэн бодлогын шийдвэрээ саяхан гаргалаа.

Салбарын хамт олны маань Монгол Улсын телевизийн дамжуулах системийг шинэчилж аналоги ситемээ унтраасан нөр их ажил дэлхийд үнэлэгдэж Ази, Номхон далайн бүс нутагтаа телевизийн дамжуулах системээ тоон технологид шилжүүлсэн 5 дахь улс, орон болж түүхэнд бичигдлээ.

Та бидний ажил үйлсийн ахиц дэвшил, салбарын хөгжлийг илэрхийлэх бас нэгэн тоо баримт нь олон улсын түвшинд 2010 онтой харьцуулахад Монгол Улс МХХ-ны хөгжлийн индексээрээ 13 байр ахисан амжилт юм.

Үүний зэрэгцээ олон улсын жишгийн дагуу тоон гарын гарын үсгийг хэрэглээнд нэвтрүүллээ, 4G буюу LTE нэвтэрч, Монгол Улс, монгол хүн дэлхийн хөгжилтэй хөл нийлэн алхаж явна, өөрөөр хэлбэл бид хийж чадаж байна, хэрэглэж чадаж байгаагаа дэлхийд харуулж байна.

Орчин цагийн мэдээлэлжсэн нийгмийн бодит хөдөлгөгч хүч болсон мэдээллийн технологи, харилцаа холбооны салбарын 95 жилийн ойн мэндийг энэ дашрамд хүргэж, дэлхийн хөгжлийг дагаж бус дагуулах тэр ирээдүйд хүрэх билэгтэй ерөөлийг өргөн дэвшүүлье.

МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИ, ШУУДАН,

ХАРИЛЦАА ХОЛБООНЫ ГАЗРЫН ДАРГА Ц.ЖАДАМБАА

МЭНДЧИЛГЭЭ

МЭДЭЭЛЭЛ, ХАРИЛЦАА ХОЛБО ОНЫ САЛБАРЫН ХӨГЖИЛ

1921-1965ХАРИЛЦАА ХОЛБООНЫ ХӨГЖЛИЙН ЭХЭН ҮЕ

1966-1994ХАРИЛЦАА ХОЛБООНЫ ХӨГЖЛИЙН ДУНД ҮЕ

ХУУЛЬ • 1995 -Харилцаа холбооны тухай хууль• 1999 -Радио долгионы тухай хууль• 2001 -Харилцаа холбооны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга,

(нэмэлт өөрчлөлт 2008, 2014)

• 2003 -Шуудангийн тухай хууль (нэмэлт өөрчлөлт 2007)• 2011 -Цахим гарын үсгийн тухай хууль

БОДЛОГЫН БАРИМТ БИЧИГ

• 1957-БНМАУ-ын харилцаа холбоо, радио өргөн нэвтрүүлгийн хөгжил, байршлын ерөнхий схем

• 1972 -“Монголын харилцаа холбоог 1975 -1990 онд хөгжүүлэх хэтийн төлөв” баримт бичиг

• 1993 -Үндэсний радио долгионы хүснэгт• 1994 -Цахилгаан холбоог 2010 он хүртэл хөгжүүлэх мастер төлөвлөгөө

• 2000-МХТ-ийг 2010 он хүртэл хөгжүүлэх үзэл баримтлал• 2002-МХТ-ийг дунд хугацаанд хөгжүүлэх стратеги төлөвлөгөө (2010 он хүртэл)• 2002-Шуудангийн салбарын мастер төлөвлөгөө• 2005-Цахим засаг мастер төлөвлөгөө• 2005-Монгол Улсад хөдөлгөөнт холбооны GSM системийг нэвтрүүлэх талаар баримтлах

чиглэл• 2005-Монгол Улсад телевизийн нэвтрүүлгийг тоон системээр дамжуулахад баримтлах

чиглэл• 2005-Монгол Улсад хөдөлгөөнт холбооны CDMA-450 технологийг нэвтрүүлэх талаар

баримтлах чиглэл• 2005-Монгол Улсад хөдөлгөөнт холбооны 3 дахь үеийн системийг нэвтрүүлэх талаар

баримтлах чиглэл• 2005 -Цахим Монгол хөтөлбөр• 2006-Монгол Улсад утасгүй холболтын системийг нэвтрүүлэх талаар баримтлах чиглэл• 2008 -Бүртгэл, мэдээллийн тогтолцоог бий болгох хөтөлбөр

• 2008 -Аутсорсинг хөгжүүлэх мастер төлөвлөгөө• 2009-Монгол Улсад интернэт протоколд суурилсан телевизийн үйлчилгээ /IPTV/-г

нэвтрүүлэхэд баримтлах чиглэл• 2009-Монгол Улсад хөдөлгөөнт телевизийн үйлчилгээг нэвтрүүлэхэд баримтлах

чиглэл• 2010-Мэдээллийн аюулгүй байдлын хөтөлбөр• 2010 -РТӨН-ийг тоон технологид шилжүүлэх хөтөлбөр• 2010 -Өрх бүрт шуудан хөтөлбөр• 2011-Монгол Улсад радио өргөн нэвтрүүлгийг тоон технологид шилжүүлэхэд

баримтлах чиглэл• 2011 -Өндөр хурдны өргөн зурвасын сүлжээ хөтөлбөр• 2012-Үндэсний хиймэл дагуул хөтөлбөр• 2012-Цахим засаг хөтөлбөр• 2015-Мэдээлэл, харилцаа холбооны талаар төрөөс баримтлах бодлогын төсөл

САЛБАРЫН БАЙГУУЛЛАГУУД

• 1921 -Монгол Улсын түр Засгийн Газрын Цахилгаан мэдээний МОНТА агентлаг

• 1921-Шуудан, Цахилгаан Мэдээний Ерөнхий Хороо

• 1944 -Холбооны яам

• 1990 -Холбооны яамыг Холбооны Ерөнхий газар болгон өөрчлөв.• 1992 -Монголын Цахилгаан Холбоо компани байгуулагдав.• 1992 -Холбооны Ерөнхий газрыг татан буулгаж Зам тээвэр, холбооны яам

(ЗТХЯ)-нд эрхэлсэн асуудлыг шилжүүлэв. • 1994 -ЗТХЯ-ыг татан буулгаж Дэд бүтцийн яаманд эрхэлсэн асуудлыг

шилжүүлэв.

• 1995 -Харилцаа Холбооны Зохицуулах Зөвлөл• 2001 -МИДАС ТББ• 2002 - Харилцаа Хобооны Зохицуулах Хороо• 2002 -Ерөнхий сайдын дэргэдэх МХХТ-ийн Үндэсний зөвлөл• 2003 -Мэдээллийн Технологийн Үндэсний Парк• 2004 -Мэдээлэл, Харилцаа Холбоо, Технологийн Газар (одоо МТШХХГ)• 2006 -Монголын Интернэтийн Үйлчилгээ Эрхлэгчдийн Холбоо

• 2007 MОСА ТББ• 2009 -Үндэсний Дата Төв• 2009 - Бүх Нийтийн Үйлчилгээний Үүргийн Сан• 2011 -Мэдээллийн технологийн удирдах ажилтнуудын зөвлөл• 2011-Мэдээлэл, Харилцаа Холбооны Ассоциаци• 2012 -Сансрын Үндэсний зөвлөл• 2012 -Ерөнхий сайдын дэргэдэх МХХТ-ийн Үндэсний зөвлөлийг шинэчлэн

байгуулав.

МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИ

• 1981- Анхны компьютер орж ирэв. (Правец, Болгар)• 1994 -Анхны компьютер угсрав.• 1994 -Цахим мэдээ ашиглаж эхлэв.

• 1996 -Интернэт нэвтрэв. (Датаком )• 1998 -МХХТ-ийн нөлөөгөөр хувь хүнийг хөгжүүлэх төлөвлөгөө• 2001 -Монголын хөгжлийн гарц төсөл• 2002 -Нээлттэй засаг портал• 2005 -Бүх нийтийг компьютержүүлэх аян• 2005 -WIMAX (Улуснэт)• 2008-Аутсорсинг хөгжүүлэх мастер төлөвлөгөө• 2009 -Онлайн худалдаа, үйлчилгээ• 2009 -Монголын сайтын холбоо• 2010 -Олон нийтийн сүлжээ, фэйсбүүк, твиттер г.мэт

• 2013-Засгийн газрын 11-11 төв• 2013-Төрийн үйлчилгээний ТҮЦ машин• 2015-Төрийн үйлчилгээний цахим систем• 2015-Монгол Улсад дараа үеийн хөдөлгөөнт холбооны системийг нэвтрүүлэхэд

баримтлах бодлогын чиглэл • 2015-Нийтийн түлхүүрийн дэд бүтцийг ашиглах талаар төрөөс баримтлах бодлогын

чиглэл • 2016-Суурин өргөн зурвасын интернэтийн үйлчилгээний талаар баримтлах бодлогын

чиглэл

ЦАХИЛГААН ХОЛБОО

• 1939-Телефоны 200 хэрэглэгчийн багтаамжтай станц ашиглалтанд орсон

• 1950 -Агаарын зэс шугам ашиглалтанд орсон.• 1960 -Цахилгаан холбооны үйлчилгээний төв

барилга ашиглалтанд орсон.

• 1973-1975 Хөдөө аж ахуйн бригадуудыг холбоожуулав.• 1976-Өргөн зурвасын радио релейний шугам• 1989 -Аналоги радио релейний шугам• 1992 -Тоон технологийн станц суурилуулж эхлэв.• 1993 -IDD, DDD ярианы үйлчилгээ • 1994 -Сансрын холбооны Орбит станцыг өргөтгөн Наран станц болгож олон

улсын яриа дамжуулж эхлэв.

• 1995 -Монголын цахилгаан холбоо компанийн хувьчлал• 1995 -Үүрэн холбооны Мобиком оператор, GSM технологи• 1998 -ВиСАТ систем• 1999 -Үүрэн холбооны Скайтел компани, CDMA технологи• 2002-Цахилгаан холбооны холболтын байгууламжууд тоон технологид шилжив.• 2002 -Шилэн кабелийн сүлжээ• 2002 - Утасгүй холбооны WLL

• 2006 –Суурин холбооны NGN• 2006 -Анхны ICT EXPO • 2008 -Үүрэн холбоо бүх сумдад нэвтэрсэн.• 2009 -3G үйлчилгээ• 2010 -Ухаалаг утасны хэрэглээ• 2015 -Дараа үеийн хөдөлгөөнт холбоо – LTE

ШУУДАН • 1924 -Шуудан хүргэлт, авто тээврээр• 1924 -Анхны шуудангийн марк “Элдэв-Очир”• 1956 -Шуудан хүргэлт, агаарын тээврээр

• 1994-Монгол шуудан ТӨУҮГ• 1994-Цахилгаан холбооноос шуудангийн үйлчилгээг салгасан бүтцийн өөрчлөлт• 1981-Маркийн товчоо

• 1995 -Шуудангийн хувийн байгууллага (DHL Mongolia)• 1996 -Монгол Шуудан компанийг Монгол Маркийн газартай нэгтгэсэн.• 2007 -Шуудангийн ЗИП код• 2009 -Шуудангийн цахим систем (Postnet)

• 2010 -Шуудангийн олон улсын сүлжээний цахим систем (ITPS) • 2011 -Дотоод шуудангийн логистик систем• 2013 -Ухаалаг шуудангийн хайрцаг

ӨРГӨН НЭВТРҮҮЛЭГ

• 1934 -Анхны радио өргөн нэвтрүүлэгийн станц

• 1967 -Телевизийн нэвтрүүлгийн төв, Улаанбаатар хот• 1970 -Сансрын холбооны Орбит станц • 1991- Үндэсний тeлeвизийн нэвтрүүлгийг анх удаа (Азиасат систем) орон даяар

дамжуулав.

• 1995-Анхны хувийн FM радио (102.5) • 1996 -Кабелийн телевиз (Сансар КАТВ)• 2008-Телевизийн олон сувгийг хиймэл дагуулын холбоогоор дамжуулж эхлэв.

• 2010-РТӨН-ийг Cи системээс Ku давтамжийн системд шилжив.• 2011-IP телевиз, гурвалсан үйлчилгээ нэвтрэв. (Юнивишн)• 2015- Телевизийн дамжуулах систем тоон технологид бүрэн шилжив.

БОЛОВСРОЛ • 1937-Холбооны техниккум • 1967 -МУИС-д холбооны инженер бэлтгэж эхлэв.• 1972-Политехникийн дээд сургууль байгуулагдаж Холбооны тэнхимтэй болов.• 1985 -Их дээд сургуулиуд компьютер, АСУ системийн хөтөлбөр, сургалттай

болов. • 1991-ШУТИС-ийн харъяа Мэдээллийн технологийн сургууль байгуулагдав

• 1996 -Анхны хувийн дээд сургууль байгуулагдав. (Цахим)• 1999 -Боловсролын салбарын Эрдэмнэт сүлжээ• 2001 -ШУТИС-ийн Мэдээллийн технологийн сургалтын төв

• 2002 -Гадаадын хөрөнгө оруулалттай мэдээллийн технологийн дээд сургууль (Хүрээ) • 2007 -Олон улсын МТ-ийн боловсролын төв (АПТЕК)• 2011 -Мэдээлэл холбооны судалгаа хөгжлийн төв

ОЛОН УЛСЫН БАЙГУУЛЛАГЫН ГИШҮҮН

• 1964 -ОУЦХБ (ITU)• 1964 -ДШХБ (UPU)

• 1971 -Олон улсын сансрын холбооны Интeрспутник байгууллага• 1991 -АНДЦХБ (APT)

• 1997-Олон улсын Сансрын холбооны Интeлсат байгууллага• 2002-АНДШХБ (APP) • 2005-АНДСХАБ (APSCO)

МЭДЭЭЛЭЛ, ХАРИЛЦАА ХОЛБО ОНЫ САЛБАРЫН ХӨГЖИЛ

1995-2016ХАРИЛЦАА ХОЛБООНЫ ХӨГЖЛИЙН ДАРАА ҮЕ

ХУУЛЬ • 1995 -Харилцаа холбооны тухай хууль• 1999 -Радио долгионы тухай хууль• 2001 -Харилцаа холбооны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга,

(нэмэлт өөрчлөлт 2008, 2014)

• 2003 -Шуудангийн тухай хууль (нэмэлт өөрчлөлт 2007)• 2011 -Цахим гарын үсгийн тухай хууль

БОДЛОГЫН БАРИМТ БИЧИГ

• 1957-БНМАУ-ын харилцаа холбоо, радио өргөн нэвтрүүлгийн хөгжил, байршлын ерөнхий схем

• 1972 -“Монголын харилцаа холбоог 1975 -1990 онд хөгжүүлэх хэтийн төлөв” баримт бичиг

• 1993 -Үндэсний радио долгионы хүснэгт• 1994 -Цахилгаан холбоог 2010 он хүртэл хөгжүүлэх мастер төлөвлөгөө

• 2000-МХТ-ийг 2010 он хүртэл хөгжүүлэх үзэл баримтлал• 2002-МХТ-ийг дунд хугацаанд хөгжүүлэх стратеги төлөвлөгөө (2010 он хүртэл)• 2002-Шуудангийн салбарын мастер төлөвлөгөө• 2005-Цахим засаг мастер төлөвлөгөө• 2005-Монгол Улсад хөдөлгөөнт холбооны GSM системийг нэвтрүүлэх талаар баримтлах

чиглэл• 2005-Монгол Улсад телевизийн нэвтрүүлгийг тоон системээр дамжуулахад баримтлах

чиглэл• 2005-Монгол Улсад хөдөлгөөнт холбооны CDMA-450 технологийг нэвтрүүлэх талаар

баримтлах чиглэл• 2005-Монгол Улсад хөдөлгөөнт холбооны 3 дахь үеийн системийг нэвтрүүлэх талаар

баримтлах чиглэл• 2005 -Цахим Монгол хөтөлбөр• 2006-Монгол Улсад утасгүй холболтын системийг нэвтрүүлэх талаар баримтлах чиглэл• 2008 -Бүртгэл, мэдээллийн тогтолцоог бий болгох хөтөлбөр

• 2008 -Аутсорсинг хөгжүүлэх мастер төлөвлөгөө• 2009-Монгол Улсад интернэт протоколд суурилсан телевизийн үйлчилгээ /IPTV/-г

нэвтрүүлэхэд баримтлах чиглэл• 2009-Монгол Улсад хөдөлгөөнт телевизийн үйлчилгээг нэвтрүүлэхэд баримтлах

чиглэл• 2010-Мэдээллийн аюулгүй байдлын хөтөлбөр• 2010 -РТӨН-ийг тоон технологид шилжүүлэх хөтөлбөр• 2010 -Өрх бүрт шуудан хөтөлбөр• 2011-Монгол Улсад радио өргөн нэвтрүүлгийг тоон технологид шилжүүлэхэд

баримтлах чиглэл• 2011 -Өндөр хурдны өргөн зурвасын сүлжээ хөтөлбөр• 2012-Үндэсний хиймэл дагуул хөтөлбөр• 2012-Цахим засаг хөтөлбөр• 2015-Мэдээлэл, харилцаа холбооны талаар төрөөс баримтлах бодлогын төсөл

САЛБАРЫН БАЙГУУЛЛАГУУД

• 1921 -Монгол Улсын түр Засгийн Газрын Цахилгаан мэдээний МОНТА агентлаг

• 1921-Шуудан, Цахилгаан Мэдээний Ерөнхий Хороо

• 1944 -Холбооны яам

• 1990 -Холбооны яамыг Холбооны Ерөнхий газар болгон өөрчлөв.• 1992 -Монголын Цахилгаан Холбоо компани байгуулагдав.• 1992 -Холбооны Ерөнхий газрыг татан буулгаж Зам тээвэр, холбооны яам

(ЗТХЯ)-нд эрхэлсэн асуудлыг шилжүүлэв. • 1994 -ЗТХЯ-ыг татан буулгаж Дэд бүтцийн яаманд эрхэлсэн асуудлыг

шилжүүлэв.

• 1995 -Харилцаа Холбооны Зохицуулах Зөвлөл• 2001 -МИДАС ТББ• 2002 - Харилцаа Хобооны Зохицуулах Хороо• 2002 -Ерөнхий сайдын дэргэдэх МХХТ-ийн Үндэсний зөвлөл• 2003 -Мэдээллийн Технологийн Үндэсний Парк• 2004 -Мэдээлэл, Харилцаа Холбоо, Технологийн Газар (одоо МТШХХГ)• 2006 -Монголын Интернэтийн Үйлчилгээ Эрхлэгчдийн Холбоо

• 2007 MОСА ТББ• 2009 -Үндэсний Дата Төв• 2009 - Бүх Нийтийн Үйлчилгээний Үүргийн Сан• 2011 -Мэдээллийн технологийн удирдах ажилтнуудын зөвлөл• 2011-Мэдээлэл, Харилцаа Холбооны Ассоциаци• 2012 -Сансрын Үндэсний зөвлөл• 2012 -Ерөнхий сайдын дэргэдэх МХХТ-ийн Үндэсний зөвлөлийг шинэчлэн

байгуулав.

МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИ

• 1981- Анхны компьютер орж ирэв. (Правец, Болгар)• 1994 -Анхны компьютер угсрав.• 1994 -Цахим мэдээ ашиглаж эхлэв.

• 1996 -Интернэт нэвтрэв. (Датаком )• 1998 -МХХТ-ийн нөлөөгөөр хувь хүнийг хөгжүүлэх төлөвлөгөө• 2001 -Монголын хөгжлийн гарц төсөл• 2002 -Нээлттэй засаг портал• 2005 -Бүх нийтийг компьютержүүлэх аян• 2005 -WIMAX (Улуснэт)• 2008-Аутсорсинг хөгжүүлэх мастер төлөвлөгөө• 2009 -Онлайн худалдаа, үйлчилгээ• 2009 -Монголын сайтын холбоо• 2010 -Олон нийтийн сүлжээ, фэйсбүүк, твиттер г.мэт

• 2013-Засгийн газрын 11-11 төв• 2013-Төрийн үйлчилгээний ТҮЦ машин• 2015-Төрийн үйлчилгээний цахим систем• 2015-Монгол Улсад дараа үеийн хөдөлгөөнт холбооны системийг нэвтрүүлэхэд

баримтлах бодлогын чиглэл • 2015-Нийтийн түлхүүрийн дэд бүтцийг ашиглах талаар төрөөс баримтлах бодлогын

чиглэл • 2016-Суурин өргөн зурвасын интернэтийн үйлчилгээний талаар баримтлах бодлогын

чиглэл

ЦАХИЛГААН ХОЛБОО

• 1939-Телефоны 200 хэрэглэгчийн багтаамжтай станц ашиглалтанд орсон

• 1950 -Агаарын зэс шугам ашиглалтанд орсон.• 1960 -Цахилгаан холбооны үйлчилгээний төв

барилга ашиглалтанд орсон.

• 1973-1975 Хөдөө аж ахуйн бригадуудыг холбоожуулав.• 1976-Өргөн зурвасын радио релейний шугам• 1989 -Аналоги радио релейний шугам• 1992 -Тоон технологийн станц суурилуулж эхлэв.• 1993 -IDD, DDD ярианы үйлчилгээ • 1994 -Сансрын холбооны Орбит станцыг өргөтгөн Наран станц болгож олон

улсын яриа дамжуулж эхлэв.

• 1995 -Монголын цахилгаан холбоо компанийн хувьчлал• 1995 -Үүрэн холбооны Мобиком оператор, GSM технологи• 1998 -ВиСАТ систем• 1999 -Үүрэн холбооны Скайтел компани, CDMA технологи• 2002-Цахилгаан холбооны холболтын байгууламжууд тоон технологид шилжив.• 2002 -Шилэн кабелийн сүлжээ• 2002 - Утасгүй холбооны WLL

• 2006 –Суурин холбооны NGN• 2006 -Анхны ICT EXPO • 2008 -Үүрэн холбоо бүх сумдад нэвтэрсэн.• 2009 -3G үйлчилгээ• 2010 -Ухаалаг утасны хэрэглээ• 2015 -Дараа үеийн хөдөлгөөнт холбоо – LTE

ШУУДАН • 1924 -Шуудан хүргэлт, авто тээврээр• 1924 -Анхны шуудангийн марк “Элдэв-Очир”• 1956 -Шуудан хүргэлт, агаарын тээврээр

• 1994-Монгол шуудан ТӨУҮГ• 1994-Цахилгаан холбооноос шуудангийн үйлчилгээг салгасан бүтцийн өөрчлөлт• 1981-Маркийн товчоо

• 1995 -Шуудангийн хувийн байгууллага (DHL Mongolia)• 1996 -Монгол Шуудан компанийг Монгол Маркийн газартай нэгтгэсэн.• 2007 -Шуудангийн ЗИП код• 2009 -Шуудангийн цахим систем (Postnet)

• 2010 -Шуудангийн олон улсын сүлжээний цахим систем (ITPS) • 2011 -Дотоод шуудангийн логистик систем• 2013 -Ухаалаг шуудангийн хайрцаг

ӨРГӨН НЭВТРҮҮЛЭГ

• 1934 -Анхны радио өргөн нэвтрүүлэгийн станц

• 1967 -Телевизийн нэвтрүүлгийн төв, Улаанбаатар хот• 1970 -Сансрын холбооны Орбит станц • 1991- Үндэсний тeлeвизийн нэвтрүүлгийг анх удаа (Азиасат систем) орон даяар

дамжуулав.

• 1995-Анхны хувийн FM радио (102.5) • 1996 -Кабелийн телевиз (Сансар КАТВ)• 2008-Телевизийн олон сувгийг хиймэл дагуулын холбоогоор дамжуулж эхлэв.

• 2010-РТӨН-ийг Cи системээс Ku давтамжийн системд шилжив.• 2011-IP телевиз, гурвалсан үйлчилгээ нэвтрэв. (Юнивишн)• 2015- Телевизийн дамжуулах систем тоон технологид бүрэн шилжив.

БОЛОВСРОЛ • 1937-Холбооны техниккум • 1967 -МУИС-д холбооны инженер бэлтгэж эхлэв.• 1972-Политехникийн дээд сургууль байгуулагдаж Холбооны тэнхимтэй болов.• 1985 -Их дээд сургуулиуд компьютер, АСУ системийн хөтөлбөр, сургалттай

болов. • 1991-ШУТИС-ийн харъяа Мэдээллийн технологийн сургууль байгуулагдав

• 1996 -Анхны хувийн дээд сургууль байгуулагдав. (Цахим)• 1999 -Боловсролын салбарын Эрдэмнэт сүлжээ• 2001 -ШУТИС-ийн Мэдээллийн технологийн сургалтын төв

• 2002 -Гадаадын хөрөнгө оруулалттай мэдээллийн технологийн дээд сургууль (Хүрээ) • 2007 -Олон улсын МТ-ийн боловсролын төв (АПТЕК)• 2011 -Мэдээлэл холбооны судалгаа хөгжлийн төв

ОЛОН УЛСЫН БАЙГУУЛЛАГЫН ГИШҮҮН

• 1964 -ОУЦХБ (ITU)• 1964 -ДШХБ (UPU)

• 1971 -Олон улсын сансрын холбооны Интeрспутник байгууллага• 1991 -АНДЦХБ (APT)

• 1997-Олон улсын Сансрын холбооны Интeлсат байгууллага• 2002-АНДШХБ (APP) • 2005-АНДСХАБ (APSCO)

8

1.1.1. ЦАХИМ ГАРЫН ҮСГИЙН ТУХАЙ ХУУЛЬ (НИЙТИЙН ТҮЛХҮҮРИЙН ДЭД БҮТЭЦ)

Монгол Улсын цахим гарын үсгийн тухай хуулийг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд Харилцаа холбооны зохицуулах хорооны 2014 оны 09 дүгээр сарын хуралдааны 45 дугаар тогтоолоор “Нийтийн түлхүүрийн дэд бүтцийг ашиглахтай холбоотой нийтлэг журам”, “Гэрчилгээ олгохтой холбоотой нийтлэг журам”, “Бүртгэлийн нэгж байгуулах, бүртгэлийн үйл ажиллагаа явуулах журам”, “Тоон гарын үсгийн гэрчилгээ олгох үйл ажиллагаа эрхлэх байгууллагад тусгай зөвшөөрөл олгох журам”, “Тоон гарын үсгийн мэдээллийн сан бүрдүүлэх, ашиглах журам” зэрэг Монгол Улсад мөрдөх цахим гарын үсгийн нийтийн түлхүүрийн дэд бүтцийн журмууд батлагдав.

МТШХХГ-ын Удирдлагын зөвлөлийн 2015 оны 03 дугаар сарын 25-ны өдрийн хурлын 04 дүгээр шийдвэрээр “Цахим гарын үсгийн нийтийн түлхүүрийн дэд бүтцийн талаар баримтлах бодлогын чиглэл”, “Цахим гарын үсгийн гэрчилгээ олгох үйлчилгээний тусгай зөвшөөрлийн нөхцөл шаардлага” зэрэг баримт бичгүүд батлагдлаа. Хууль, журмын дагуу тоон гарын үсгийн гэрчилгээ олгох үйл ажиллагаа эрхлэх тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчээр шалгарсан “Интерактив” ХХК болон “Эс-Эс-Эс” ХХК-ийн түншлэл 2015 оны 07 дугаар сараас үйл ажиллагаагаа явуулж байна.

Цахим гарын үсгийн хэрэглээг дэмжих, иргэд, байгууллагын цахим орчин дахь харилцааны аюулгүй байдлыг баталгаажуулах арга хэмжээг дэмжих зорилгоор “Тоон гарын үсгийн гэрчилгээ олгох талаар

авах зарим арга хэмжээний тухай” Засгийн газрын 151 дүгээр тогтоол 2016 оны 03 дугаар сард гарлаа. Энэ тогтоолын дагуу Улсын бүртгэл, статистикийн ерөнхий газар тоон гарын үсгийн гэрчилгээ олгох тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчтэй хамтран 2016 оны 04 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс улсын хэмжээнд иргэний үнэмлэхэд суурилсан тоон гарын үсэг, гэрчилгээг олгож эхэллээ.

1.1.2. МЭДЭЭЛЛИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДЛЫН ТУХАЙ ХУУЛИЙН ТӨСӨЛ

Мэдээллийн технологийн хөгжил асар хурдацтай хөгжиж буй өнөө үед мэдээллийн аюулгүй байдал нь дэлхий нийтийн анхаарлын төвд буй асуудлуудын нэг нь болоод байна. Мэдээлэл, харилцаа холбооны салбарын бодлого боловсруулагчид 2002 оноос мэдээллийн аюулгүй байдал, эрх зүйн орчны судалгаа хийж хуулийн төсөл, мэдээллийн аюулгүй байдлын зөвлөмжийг боловсруулан 2008 онд Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлд танилцуулж ажилласан. Хуулийн төсөл, холбогдох материалыг 2012 онд чиг үүргийнх нь дагуу шинээр байгуулагдсан Кибер аюулгүй байдлын газарт шилжүүлэв. Тус байгууллага мэдээллийн аюулгүй байдлын тухай хуулийн төслийг шинэчлэн боловсруулж 2016 оны 02 дугаар сард Улсын Их Хуралд өргөн бариад байна.

Хууль батлагдсанаар улс орны хэмжээнд мэдээллийн аюулгүй байдлын асуудлаар нэгдсэн удирдлага, хяналтын тогтолцоог бий болгож, мэдээлэл эзэмшиж

Мэдээллийн технологи, шуудан, харилцаа холбооны газраас дэлхийн мэдээлэл, харилцаа холбооны хөгжлийн чиг хандлага, улс орны нийгэм, эдийн засгийг хөгжүүлэх зорилго, зорилтуудад үндэслэн салбарын бодлого төлөвлөлт, зохицуулалтыг боловсронгуй

болгох, хэрэгжилтийг хангуулах чиглэлээр холбогдох хуулийн төсөл, бодлогын баримт бичиг боловсруулан УИХ, Засгийн газраар батлуулж, хөгжлийн хөтөлбөр, төсөл, арга хэмжээнүүдийг хэрэгжүүлж ажиллаж байна.

1.1. ХУУЛЬ

БОДЛОГО, ХУУЛЬ ЭРХ ЗҮЙ1

9

БО

ДЛО

ГО, ХУУЛЬ Э

РХ З

ҮЙ

буй төр, хувийн хэвшлийн байгууллага, иргэдийн оролцоо, тэдний эрх, үүрэг тодорхой болж мэдээллийн аюулгүй байдлыг хангах, байгууллага, ард иргэдэд учирч болзошгүй сэтгэл зүйн болоод эдийн засгийн хохирол буурах эрх зүйн таатай орчин бүрдэх юм.

1.1.3. ӨГӨГДӨЛ ХАМГААЛАХ ТУХАЙ ХУУЛИЙН ТӨСӨЛ

Манай улсад цахим бизнес, онлайн үйлчилгээний хэрэглээ улам бүр өсөн нэмэгдэж цахим орчинд өгөгдөл төвлөрсөөр байна.

Өгөгдөл цуглуулах боловсруулах, дамжуулах, баталгаажуулах, хадгалах ажиллагаа өргөжихийн хирээр өгөгдлийн нууцлал алдагдах, өгөгдлийн давхардал, зөрүүтэй байдал үүсэх, улмаар төрийн байгууллага, хувь хүний халдашгүй байдал зөрчигдөх хандлага байна. Цахим орчин дахь хувь хүн, байгууллага, төрийн өгөгдөл мэдээллийг хамгаалах тусгайлсан зохицуулалт одоогоор байхгүй ба МТШХХГ-аас энэ асуудалд анхаарч “Өгөгдөл хамгаалах тухай” хуулийн төслийг боловсруулав.

Хуулийн төсөлд өгөгдөл тойрсон дотоодын харилцааны асуудлаас гадна дэлхий дахины технологийн хөгжлийн чиг хандлагатай уялдуулан үүлэн тооцоолол (Cloud computing), их өгөгдөл (Big data)-ийг ашиглах харилцаа, зохицуулалтын талаар ч судлан тусгахаар ажиллаж байна.

1.1.4. ЦАХИМ ЗАСГИЙН ТУХАЙ ХУУЛИЙН ТӨСӨЛ

Төрийн үйл ажиллагаа цахимжих хөгжлийн явцад төрийн байгууллагууд тус тусдаа мэдээллийн сүлжээ, сан байгуулж түүнийгээ өөрсдөө сайн ашиглаж байна.

Хөгжлийн дараагийн шатанд төрийн байгууллагууд, салбар хоорондын мэдээллийн солилцоо хялбар болж, мэдээлэл давхардалгүй нэг эх үүсвэр ашиглах, төрийн онлайн үйлчилгээ ашиглах, мэдээллийн удирдлагын нэгдсэн тогтолцоотой болох, түүний тулд эрх зүйн орчноо бүрдүүлэх нь чухал байна. МТШХХГ-аас энэ талаар олон улсын туршлага, чиг хандлагын судалгаа хийж “Цахим засгийн тухай хууль”-ийн төсөл боловсруулж 2017 онд Засгийн газар, УИХ-д өргөн барихаар ажиллаж байна.

МТШХХГ сүүлийн жилүүдэд салбарын нэн шаардлагатай, тэргүүлэх чиглэлийн стандартуудыг тодорхойлж төлөвлөх, боловсруулах талаар Стандартчилал, хэмжил зүйн газар (СХЗГ), Харилцаа холбооны зохицуулах хороо байгууллагуудтай идэвхтэй хамтран ажиллаж байна.

Мэдээлэл, харилцаа холбоо, шуудангийн салбарын стандартчиллын цоорхойг (standardization gap) судалж шийдвэрлэх, хүчин төгөлдөр стандартуудыг мөрдүүлэх, түүний хэрэглээг сайжруулах, сурталчлах, стандарт боловсруулалтад хөрөнгө оруулалтыг татах

1.2. СТАНДАРТ

нь цаашид стандартчиллыг хөгжүүлэх, чанарыг дээшлүүлэх чухал алхам болно.

ХХЗХ-ноос боловсруулж буй стандартын төслүүдэд цахим хуудсаараа дамжуулан нээлттэй санал авч эхэлсэн нь стандартчилалд олон талын оролцоог хангах зарчмыг хэрэгжүүлсэн шинэлэг ажил боллоо. СХЗГ-ын Стандартын үндэсний зөвлөл 2015 онд мэдээлэл, харилцаа холбоо, шуудангийн чиглэлээр 14 шинэ стандарт, дахин шинэчлэх 3 стандарт тус тус баталлаа.

10

Хүснэгт 1

Мэдээлэл, харилцаа холбоо, шуудангийн салбарын 2015 онд батлагдсан стандартууд

№ СТАНДАРТЫН НЭРСТАНДАРТЫН

ТЭМДЭГЛЭГЭЭЭРХ ЗҮЙН ХЭМ ХЭМЖЭЭ,

ҮЙЛЧЛЭЛ

1Тоон DRM радио хэрэглэгчийн хүлээн авах төхөөрөмжид тавих шаардлага

MNS 6496 : 2015 Сонгон хэрэглэх

2Харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн тоног төхөөрөмжийн радио спектр, цахилгаан соронзон зохицлын техникийн ерөнхий шаардлага


3Харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн тоног төхөөрөмжид тавих аюулгүй байдлын шаардлага


4Хүний биед ойр хэрэглэдэг утасгүй холбооны төхөөрөмжийн нөлөөллөөр үүсэх онцгой шингээлтийн хэмжээг тодорхойлох арга (30МГц-ээс 6 ГГц-ийн давтамжийн цараанд)


5Мэдээллийн технологи. Систем хоорондын теле холбоо ба мэдээлэл солилцоо. Ойр оронгийн холбоо. Интерфейс ба протокол

MNS ISO/IEC18092 : 2015

Сонгон хэрэглэх

6Радио давтамжтай цахилгаан соронзон орны хүнд үзүүлэх нөлөө аюулгүйн түвшинд нийцэж буй эсэхийн үнэлгээ


7Радио давтамжтай цахилгаан соронзон орны хүнд үзүүлэх нөлөөний аюулгүйн түвшин (3 кГц -ээс 300 ГГц хүртэл)

MNS 5594 : 2015 Заавал мөрдөх

8Програм хангамжийн инженерчлэл. Бичил нэгжид зориулсан програм хангамж хөгжүүлэлтийн циклийн горим. 1-р хэсэг: Тойм

MNS ISO/IEC ТR29110-1 :2015


9Програм хангамжийн инженерчлэл. Бичил нэгжид зориулсан програм хангамж хөгжүүлэлтийн циклийн горим. 2-р хэсэг: Ерөнхий бүтэц ба системчлэл

MNS ISO/IEC29110-2:2015


10Програм хангамжийн инженерчлэл. Бичил нэгжид зориулсан програм хангамж хөгжүүлэлтийн циклийн горим. 3-р хэсэг: Үнэлгээний заавар

MNS ISO/IEC ТR29110-3:2015


11Програм хангамжийн инженерчлэл. Бичил нэгжид зориулсан програм хангамж хөгжүүлэлтийн циклийн горим. 4-1-р хэсэг: Горимын тодорхойлолт: Ерөнхий горимын бүлэг

MNS ISO/IEC29110-4-1:2015


12

Програм хангамжийн инженерчлэл. Бичил нэгжид зориулсан програм хангамж хөгжүүлэлтийн циклийн горим. 5-1-2-р хэсэг: Менежмент болон инженерчлэлийн тодорхойлолт: Ерөнхий горимын бүлэг

MNS ISO/IEC ТR29110-5-1-2:2015


13 Шуудан холбоо. Нэр томьёо MNS 0515:2015 Сонгон хэрэглэх

14Өргөн зурвасын утасгүй хандалтын төхөөрөмжийн техникийн шаардлага


15 Дата төвийн цахилгаан холбооны дэд бүтэц MNS 6528 : 2015 Сонгон хэрэглэх

16 Шилэн кабелийг шалгах аргачлал MNS 6544 : 2015 Сонгон хэрэглэх

17Богино зайн утасгүй төхөөрөмжид тавих техникийн шаардлага, сорилтын арга


11

1.3.1. ТӨРӨӨС МЭДЭЭЛЭЛ, ХАРИЛЦАА ХОЛБООНЫ ТАЛААР БАРИМТЛАХ БОДЛОГО-2025 (ТӨСӨЛ)

Мэдээлэл, харилцаа холбооны салбарын цаашдын хөгжлийн зорилго, зорилтоо тодорхойлохоор бодлогын баримт бичгийн төслийг боловсруулж, “Төрөөс мэдээлэл харилцаа холбооны талаар баримтлах бодлогын үзэл баримтлал”-ын төслийг Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэн батлууллаа.

МТШХХГ-аас Засгийн газар, УИХ-д өргөн барьсан “Төрөөс мэдээлэл, харилцаа холбооны хөгжлийн талаар баримтлах бодлого-2025” төсөл нь монгол хүний хөгжлийг дэмжих, мэдээлэл, харилцаа холбооны дэвшлийг бүх нийтийн хүртээл болгох, мэдлэг шингэсэн өндөр технологи, экспортын баримжаатай үндэсний үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх, Монгол Улсын өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэх замаар хөгжлийг хурдасгахад чиглэсэн цогц арга хэмжээг тодорхойлсон.

Төрөөс мэдээлэл, харилцаа холбооны хөгжлийн талаар баримтлах бодлогын баримт бичиг нь 2016-2020 он, 2020-2025 он гэсэн хоёр үе шаттай ба мэдээлэл, харилцаа холбооны салбарын өнөөгийн байдал, тулгамдаж буй бэрхшээл, нөөц боломжийн үнэлгээ, дүгнэлт хийж стратегийн 8 зорилгын хүрээнд зорилтуудаа тодорхойлж бусад салбарын бодлоготой харилцан уялдуулж төлөвлөсөн.

Стратегийн 8 зорилго нь мэдээлэл, харилцаа холбооны технологийн нэгдэн нийлэлт болон дэлхийн чиг хандлагад нийцүүлж тус салбарыг хурдацтай хөгжүүлэх, гадаад, дотоодын хөрөнгө оруулагчдыг татах, цахим болон интернэт орчны хууль эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгох, мэдээлэл, харилцаа холбооны дэд бүтцийг сайжруулах, эх хэл дээрх контентууд, салбарын судалгаа шинжилгээг хөгжүүлэх чиглэлтэй. Энэхүү бодлогын баримт бичгийн гол үзэл баримтлалыг “Монгол Улсын урт хугацааны тогтвортой хөгжлийн бодлого 2030”-д саналаа өгч тусгуулсан болно.

“Төрөөс мэдээлэл, харилцаа холбооны хөгжлийн талаар баримтлах бодлого-2025”-ын төсөл дараах 5 бүлгээс бүрдэнэ. Үүнд:

• Нийтлэг үндэслэл;• Монгол Улсын мэдээлэл, харилцаа холбооны

хөгжлийн алсын хараа, зарчим, эрхэм зорилго;• Мэдээлэл, харилцаа холбооны хөгжлийн талаар

баримтлах бодлогын зорилго, зорилт;• Мэдээлэл, харилцаа холбооны хөгжлийн

бодлогыг хэрэгжүүлэх арга зам, үе шат, санхүүжилтийн эх үүсвэр, хяналт шинжилгээ, үнэлгээ;

• Мэдээлэл, харилцаа холбооны хөгжлийн бодлогын хүрэх үр дүн

Бодлогын баримт бичгийн төслийг Засгийн газар хэлэлцэн дэмжиж 2015 оны 12 дугаар сард УИХ-д өргөн мэдүүллээ. Саяхан 2016 онд шинээр батлагдсан “Монгол Улсын хөгжлийн бодлого төлөвлөлтийн тухай хууль”, түүнийг дагаж гарах журамд нийцүүлэн баримт бичгийг дахин боловсруулж Засгийн газар, Сангийн яаманд танилцуулахаар ажлын хэсэг ажиллаж байна.

1.3.2. МОНГОЛ УЛСЫН ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН ҮЗЭЛ БАРИМТЛАЛ-2030

Монгол Улсын Их Хурлын 2016 оны 19 дүгээр тогтоолоор “Монгол Улсын тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлал-2030” батлагдав.

Монгол Улс урт хугацааны тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлал 2016 оноос таван жилээр 3 үе шаттай хэрэгжинэ. Үзэл баримтлалд эдийн засгийн бодлогын, нийгмийн тогтвортой хөгжлийн, байгаль орчны тогтвортой хөгжлийн, тогтвортой хөгжлийн засаглалын гэсэн 4 үндсэн бүлэг, 43 зорилт, 20 үндсэн үзүүлэлтийг тодорхойлж Монгол Улс 2030 онд хөгжлийн ямар түвшинд хүрэхийг төсөөлсөн байна.

Баримт бичигт мэдээлэл, харилцаа холбооны чиглэлээр дэд бүтцийг хөгжүүлж ашиглалт, хүртээмжийг сайжруулах, тоон хуваагдлыг арилгаж, өргөн зурвасыг бүх нийтэд хүртээмжтэй болгох, тогтвортой хөгжлийг хангах зорилтуудыг дэвшүүлсэн. Тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлалд тусгагдсан мэдээлэл, харилцаа холбооны зорилтуудыг дурьдвал,

1.3. БОДЛОГЫН БАРИМТ БИЧИГ

БО

ДЛО

ГО, ХУУЛЬ Э

РХ З

ҮЙ

12

Дэд бүтцийн зорилт 7-д

I үе шат (2016-2020): Нийт хүн амын 70 хувийг өндөр хурдны интернэтийн сүлжээнд холбож, газар нутгийн байршлаас үл хамаарсан ижил үнэ, тарифыг мөрдөж, Ази, Европыг холбосон мэдээлэл дамжуулах өндөр хурдны сүлжээгээр дамжих мэдээллийн урсгалын хэмжээг арав дахин нэмэгдүүлэх.

II үе шат (2021-2025): Нийт хүн амын 90 хувийг өндөр хурдны интернэтийн сүлжээнд холбож, хөдөө, орон нутгийн хүн амын 70 хувь нь өргөн зурвасын интернэтийн үйлчилгээ ашиглах, төрөөс иргэдэд чиглэсэн үйлчилгээний 50-аас доошгүй хувийг цахим хэлбэрт шилжүүлэх.

III үе шат (2026-2030): Нийт хүн амын 95 хувийг өндөр хурдны интернэтийн сүлжээнд холбож, төрөөс иргэдэд чиглэсэн үйлчилгээний 85-аас доошгүй хувийг цахим хэлбэрт шилжүүлж, үндэсний хиймэл дагуул хөөргөн ашиглах.

1.3.3. СУУРИН ӨРГӨН ЗУРВАСЫН ИНТЕРНЭТИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ТАЛААР БОДЛОГЫН БАРИМТЛАХ ЧИГЛЭЛ

“Монгол Улсад интернэтийн үйлчилгээг ижил үнэ, тарифаар хүргэх талаар авах зарим арга хэмжээний тухай” Засгийн газрын 2016 оны 123 дугаар тогтоол, “Суурин өргөн зурвасын интернэтийн үйлчилгээний талаар баримтлах бодлогын чиглэл” батлах тухай МТШХХГ-ын даргын 2016 оны 40 дүгээр тушаал тус тус гарч хэрэгжиж байна.

Монгол Улсын Мянганы хөгжлийн зорилтод суурилсан Үндэсний хөгжлийн цогц бодлогод тусгагдсан хөдөөгийн хүн амын 70 хүртэл хувьд төрийн болон арилжааны цахим үйлчилгээг хүлээн авах боломжийг бүрдүүлэх, газар нутгийн 95 хүртэл хувьд иргэд суурин

болон хөдөлгөөнт үйлчилгээ ашиглах боломжийг бүрдүүлэх зорилт, Монгол Улсын урт хугацааны тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлалд тусгагдсан газар нутгийн байршлаас үл хамаарсан ижил үнэ, тариф мөрдүүлэх зорилтуудыг хэрэгжүүлэхэд эдгээр эрх зүйн актууд үйлчилнэ.

Хот хоорондын үндсэн сүлжээ, дамжуулах байгууламжийн өндөр өртөгтэй холбоотой хөдөө, орон нутгийн интернэтийн үйлчилгээнд нийслэлээс хоёр дахин их үнэ тариф мөрддөг нь (1Мб/сек урсгал 160 мянган төгрөг) эцсийн хэрэглэгчдэд хүрэх үйлчилгээний үнэ тариф өндөр байх үндсэн шалтгаан болдог.

Суурин өргөн зурвасын интернэтийн үйлчилгээний талаар баримтлах бодлогын чиглэлийг 2016 оны 03 сарын 25-ны өдрөөс мөрдүүлж хот, хөдөөд интернэтийн үйлчилгээний ижил үнэ, тариф үйлчилж эхэллээ. /үнэ тарифыг Хүснэгт 2-оос харна уу/

Үндсэн сүлжээгээр дамжуулах интернэтийн үнэ, тариф буурснаар орон нутагт интернэтийн үйлчилгээ эрхлэгч байгууллагын зах зээл илүү нээлттэй болж хэрэглэгчдийн тоо нь 2016 онд 30%-иар өсч, үйлчилгээний чанар, хурд 3 дахин нэмэгдэнэ гэж урьдчилан тооцож байна. Мөн хямд үйлчилгээг дагаад хөдөө, орон нутгийн хүн амын мэдээлэл авах тэгш эрх хангагдаж, тоон ялгаа (digital divide) буурна.

Бодлогын баримтлах чиглэлд “мэдээлэл татах хурд 1Мб/сек-ээс багагүй, мэдээлэл илгээх хурд 300 Кб/сек -ээс багагүй байх хөдөлгөөнт бус интернэт холболтыг суурин өргөн зурвасын интернэт гэнэ” хэмээн тодорхойлж үйлчилгээний ялгааг тогтоож өгсөн.

МХС ТӨХХК нь орон нутгийн өгөгдлийн сүлжээнд өргөтгөл хийж 16 аймгийн төвийг 1Гб/сек багтаамжтай сүлжээнд холбоод байна.

13

1.3.4. ДАРАА ҮЕИЙН ХӨДӨЛГӨӨНТ ХОЛБООНЫ СИСТЕМИЙГ НЭВТРҮҮЛЭХЭД БАРИМТЛАХ БОДЛОГЫН ЧИГЛЭЛ (LTE)

МТШХХГ-ын даргын 2015 оны 10 дугаар тушаалаар “Монгол Улсад дараа үеийн хөдөлгөөнт холбооны системийг нэвтрүүлэхэд баримтлах бодлогын чиглэл”, ХХЗХ-ны 2015 оны 68 дугаар тогтоолоор “Монгол Улсад дараа үеийн хөдөлгөөнт холбооны системийг нэвтрүүлэхэд баримтлах зохицуулалтын чиглэл” тус тус батлагдаж дараа үеийн хөдөлгөөнт үүрэн холбооны систем, технологи нэвтрүүлэх эрх зүйн орчин бүрдлээ. Дараа үеийн 4G LTE технологийн давуу

тал нь хязгаарлагдмал нөөцтэй давтамжийн хэрэглээ үр ашигтай болж, гар утсаараа одоогийн хэрэглээний түвшнээс илүү өргөн зурвасыг (их хэмжээний өгөгдлийг богино хугацаанд татах, дамжуулах г.м) ашиглах боломжтой юм.

Үүрэн холбооны Юнител групп нь 2016 оны 04 дүгээр сард 4G LTE технологи нэвтрүүлж Улаанбаатар хотод үйлчилгээ хүргэж эхлээд байна. Энэ технологид шилжихэд хөрөнгө оруулалт, техник, технологийн шинэчлэлт шаардлагатай тул бусад операторууд 2016 ондоо багтан шинэчлэлт хийж үйлчилгээ нээхээр ажиллаж байна.

Хүснэгт 2

Интернэтийн үйлчилгээний үнэ тарифын мэдээлэл

ХУРД ХУУЧИН ТАРИФ, ТӨГ ШИНЭ ТАРИФ, ТӨГ

Интернэтийн бөөний үйлчилгээний үнэ тариф

1Мbps 160,000 80,000

2Mbps 320,000 160,000

Суурин интернэтийн эцсийн хэрэглэгчид хүрэх үнэ, тариф

1Мbps 55,000 13,000 (өрх)

1Mbps 75,000 13,000 (байгууллага)

Хүснэгт 3

Үйлчилгээний үзүүлэлт

ХУРД ВЭБ ХУУДАС УНШИХ (1.4MB)3 МИН, ДУУ

(4MB)3 МИН, ВИДЕО

(10 MB)

300kbps (хуучин) 40 сек 120 сек 270 сек

1Mbps (шинэ) 11 сек 32 сек 80 сек

1GTACS

2GGSN / GPRS / EDGE

3GWCDMA / HSPA / HSPA+

4GLTE

БО

ДЛО

ГО, ХУУЛЬ Э

РХ З

ҮЙ

14

1.4.1. РАДИО, ТЕЛЕВИЗИЙН ӨРГӨН НЭВТРҮҮЛГИЙГ ТООН ТЕХНОЛОГИД ШИЛЖҮҮЛЭХ ХӨТӨЛБӨР (2011-2015 ОН)

Монгол Улсын Засгийн газрын 2010 оны 275 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Радио, телевизийн өргөн нэвтрүүлгийг тоон технологид шилжүүлэх үндэсний хөтөлбөр” амжилттай хэрэгжиж Дэлхийн Радиогийн 2006 оны их хурлаас гаргасан бүх улс орны радио, телевизийн өргөн нэвтрүүлгийн сүлжээ, үйлчилгээг 2015 он хүртэлх хугацаанд тоон технологид шилжүүлэх тухай “GE-06” шийдвэрийг биелүүлсэн Азийн 5 дахь улс боллоо.

Хөтөлбөрийн хүрээнд МТШХХГ-аас 21 аймаг, 371 сум, суурин газарт тоон телевизийн дахин дамжуулах станцын тоног, төхөөрөмж суурилуулах төслийг 2011-2014 онд үе шаттай хэрэгжүүлж 2014 оны 07 дугаар сарын 31-ний өдөр тоон системийг албан ёсоор нээсэн бөгөөд 2015 ондоо багтаан бүрэн ашиглалтанд

оруулав. Ийнхүү Монгол Улсын эфирийн телевизийн өргөн нэвтрүүлэг тоон технологид бүрэн шилжиж айл, өрх бүр дуу дүрсний өндөр чанартай телевизийн өргөн нэвтрүүлгийг хүлээн авч байна.

ОУЦХБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн орлогч дарга ноён Хоулин Зао энэ үйл явдалд баяр хүргэн дүрст мэндчилгээ илгээсэн байна. Мэндчилгээндээ Монгол Улс телевизийн аналоги системээс тоон технологид шилжиж байгаа нь улсдаа төдийгүй Ази, Номхон далайн бүс нутагтаа газрын тоон телевизийн систем нэвтрүүлсэн анхдагч орнуудын нэгээр тодорч түүхэн ололт амжилт гаргасныг сайшаажээ. Мөн энэ ажлыг зохион байгуулсан МТШХХГ, ХХЗХ байгууллагууд, өргөн нэвтрүүлгийн үйлчилгээ эрхлэгчид болон нийт Монголын ард түмэнд чин сэтгэлээсээ талархаж цаашид дэмжиж, хамтран ажиллахаа илэрхийлсэн байна.

1.4. ҮНДЭСНИЙ ХӨТӨЛБӨР

Хүснэгт 4

Ази, Номхон далайн бүс нутгийн тоон телевизийн газрын сүлжээнд шилжсэн болон шилжиж буй улс, орнууд

Д/Д УЛСЫН НЭР ДУУССАН ХУГАЦАА ЭХЭЛСЭН ХУГАЦАА СОНГОСОН СТАНДАРТ

1 Япон Улс 2011 2003 ISBD-T

2 БНСУ 2012 2001 ATSC

3 Австрали 2013 2001 DVB-T

4 Шинэ Зеланд 2013 2008 DVB-T, DVB-T2

5 Монгол 2015 2014 DVB-T2

Улсын нэр Дуусах хугацаа Эхэлсэн хугацаа Сонгосон стандарт

6 Иран - 2009 DVB-T

7 БНЭУ 2015 DVB-T, DVB-T2

8 Папуа Шинэ Гвиней 2017 2014 DVB-T2

9 Самоа 2017 2014 DVB-T2

10 Индонез 2018 DVB-T2

11 Фижи 2018 2015 DVB-T2

12 Мьянмар 2020 2013 DVB-T2

13 Тайланд 2020 2014 DVB-T2

14 Вьетнам 2020 2010 DVB-T, DVB-T2

15 Камбож 2020 - DVB-T, DVB-2 DTMB

Одоогоор Ази, Номхон далайн бүсийн 40 гаруй улс, орноос 5 улс тоон телевизийн газрын сүлжээнд бүрэн шилжсэн бөгөөд 10 улс шилжилтээ хийж байна.

Дэлхийн 54 улс, орон телевизийн өргөн нэвтрүүлгийн аналог системээ зогсоож тоон системд бүрэн шилжсэн байна.

15

1.4.2. ҮНДЭСНИЙ ХИЙМЭЛ ДАГУУЛ ХӨТӨЛБӨР (2012-2016 ОН)

Засгийн газрын 2012 оны 137 дугаар тогтоолоор “Үндэсний хиймэл дагуул” хөтөлбөр батлагдан хэрэгжиж байна. Харилцаа холбооны бүх төрлийн үйлчилгээг өргөн уудам нутаг дэвсгэрт жигд, шуурхай, зардал багатайгаар хүргэдэг үндсэн технологи нь байнгын гео байрлал дахь сансрын холбооны хиймэл дагуул юм. Манай улсад одоогоор төр, хувийн хэвшлийн 10 орчим байгууллага сансрын холбооны үйлчилгээ идэвхтэй эрхэлж байгаа бөгөөд цаашид энэ үйлчилгээ өргөжих хандлага байдаг.

Хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн хүрээнд дараах ажлуудыг

гүйцэтгээд байна.

• Хөтөлбөрийн суурь судалгаа болох “Сансрын холбооны болон тандан судалгааны хиймэл дагуул хөөргөх техник, эдийн засгийн үндэслэл”-ийг 2011-2012 онд боловсруулж тандан судалгааны болон харилцаа холбооны хиймэл дагуулын өнөөгийн болон цаашдын хэрэгцээ шаардлагыг тодорхойлж, Монгол Улс хиймэл дагуулыг дангаар болон хамтран ашиглах

боломжит хувилбарууд, тус бүрийн тооцоо гаргасан.

• МТШХХГ-аас Монгол Улсын хэрэгцээ шаардлагыг хангасан хиймэл дагуулын техник, технологийн судалгаа хийж, энэ чиглэлээр хамтран ажиллахаа илэрхийлсэн сонирхогч талуудын саналыг Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөл, Монгол Улсын Засгийн газарт танилцуулсан.

• Монгол Улсын хиймэл дагуул байрлуулах олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн сансрын байрлал эзэмших асуудлаар ОУЦХБ-д хүсэлт илгээж олон улсын зохицуулалтын ажлыг эхлүүлсэн.

• Ази, Номхон далайн сансрын хамтын ажиллагааны байгууллагын (АНДСХАБ) бага оврын олон талт зориулалт бүхий тандан судалгааны сүлжээ байгуулах төслийн судалгаанд оролцож хамтран ажиллаж байна.

• Ази, Номхон далайн сансрын хамтын ажиллагааны байгууллагын тэтгэлэгт хөтөлбөрийн хүрээнд жил бүр сонгон шалгаруулалт зарлаж сансрын технологийн магистрын сургалтад 27, докторын

Хүснэгт 5

Тоон телевизийн газрын сүлжээнд бүрэн шилжсэн дэлхийн улс, орнууд

Д/Д УЛСЫН НЭР ДУУССАН ХУГАЦАА ЭХЭЛСЭН ХУГАЦАА СОНГОСОН СТАНДАРТ

1 Люксэнбург 2006 2006 DVB-T

2 Андорра 2007 2006 DVB-T

3 Фннлянд 2007 2001 DVB-T, DVB-T2

4 Швед 2007 1999 DVB-T, DVB-T2

5 Итали 2008 2003 DVB-T, DVB-T2

. ...

45 Гүрж 2015 2015 DVB-T2

46 Исланд 2015 2010 DVB-T

47 Малави 2015 DVB-T2

48 Монгол 2015 2014 DVB-T2

49 Монтенегро 2015 2014 DVB-T2

50 Морокко (Баруун Сахартай) 2015 2007 DVB-T

51 Серби 2015 2012 DVB-T2

52 Колумб 2019 2012 DVB-T, DVB-T2

53 Мозамбик - - -

54 Сан-Марино - - -

Эх сурвалж: ОУЦХБ http://www.itu.int/en/ITU-D/Spectrum-Broadcasting/Pages/DSO/dashboard.aspx

БО

ДЛО

ГО, ХУУЛЬ Э

РХ З

ҮЙ

16

сургалтад 3 хүнийг БНХАУ-ын Бэхангийн их сургуульд суралцуулж байна.

• Үндэсний мэргэжилтэн бэлтгэдэг дотоодын их, дээд сургуулийг бэхжүүлэх арга хэмжээний хүрээнд МУИС-ийн Хэрэглээний сургуульд Сансрын инженерчлэлийн магистр, ШУТИС-ийн Мэдээлэл, холбооны технологийн сургууль (МХТС)-д Сансрын холбооны мастерын сургалтыг 2016 оноос эхлэн нээх бэлтгэл ажлыг эхлүүлсэн.

• Бага оврын судалгаа шинжилгээний хиймэл дагуулыг хөгжүүлэхэд их, дээд сургууль, эрдэм шинжилгээний байгууллагуудад дэмжлэг үзүүлэх хөтөлбөрийн арга хэмжээний хүрээнд “КАНСАТ” хиймэл дагуул бүтээж хөөргөх үндэсний уралдааныг гурав дахь жилдээ зохион байгууллаа. Тэмцээнийг 2016 онд АНДСХАБ-тай хамтран олон улсын түвшинд зохион байгуулах төлөвлөгөөтэй ажиллаж байна.

1.4.3. МЭДЭЭЛЛИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДЛЫГ ХАНГАХ ХӨТӨЛБӨР (2010-2015 ОН)

Засгийн газрын 2010 оны 141 дүгээр тогтоолоор батлагдсан “Мэдээллийн аюулгүй байдлыг хангах” Үндэсний хөтөлбөр 5 дахь жилдээ хэрэгжиж байна.

Хөтөлбөрийн эрх зүйн орчин бүрдүүлэх зорилтын хүрээнд цахим гарын үсгийн тухай хууль болон мэдээллийн аюулгүй байдлын нэн тэргүүнд шаардлагатай 10 гаруй стандарт батлагдсаны зэрэгцээ кибер аюулгүй байдлын тухай, өгөгдөл хамгаалах тухай хуулийн төсөл боловсруулж хэлэлцүүлэх шатанд холбогдох байгууллагууд ажиллаж байна. Мэдээллийн аюулгүй байдлын тухай хуулийн төслийг КАБГ-аас 2016 оны 02 дугаар сард УИХ-д өргөн барилаа.

Хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн явцад төрийн байгууллагуудын мэдээллийн аюулгүй байдлын эрсдлийн үнэлгээний тогтолцоог бүрдүүлсэн, мэдээллийн аюулгүй байдлын чиг үүрэг бүхий Тагнуулын ерөнхий газрын Кибер аюулгүй байдлын газар, Эрүүгийн цагдаагийн газрын Кибер гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтэс зэрэг мэргэжлийн байгууллагууд шинээр байгуулагдсан, төрийн болон төрийн бус CERT-үүд бий болсон ба байгууллага, олон нийтэд мэдлэг, ойлголт өгөх “Мэдээллийн аюулгүй байдлын өдөрлөг”, “Харуул занги” ёс зүйт хакерын

тэмцээн гэх мэт сургалт, арга хэмжээнүүдийг жил бүр уламжлал болгон зохион байгуулж тодорхой үр дүнд хүрч байна.

Хэрэгжих хугацаа нь дуусч байгаатай холбогдуулан хөтөлбөрийг шинэчлэн боловсруулахаар судалгаа хийж байна.

1.4.4. ЦАХИМ ЗАСАГ ХӨТӨЛБӨР (2012-2016 ОН)

Засгийн газрын 2014 оны 101 дүгээр тогтоолоор батлагдсан “Цахим засаг” Үндэсний хөтөлбөр хэрэгжсэнээр цахим засгийг хөгжүүлэх бодлого зохицуулалт, эрх зүйн орчинг боловсронгуй болгоход ахиц дэвшил гарлаа. Хөтөлбөрийг гол хэрэгжүүлэгч МТШХХГ-аас интернэтийн сүлжээгээр төрийн үйлчилгээг иргэдэд хүргэх боломжийг бүрдүүлэх зорилгоор “Төрийн үйлчилгээний цахим (ТҮЦ) машин”, “Төрийн үйлчилгээний нэгдсэн веб порталын модулиуд хөгжүүлэлт”, “Төрийн үйлчилгээний цахим систем”, “Төрийн үйлчилгээний нэгдсэн төв” төслүүдийг хэрэгжүүлж байна.

Цахим мэдээлэл, цахим мэдээллийн сүлжээнд хууль бусаар халдах, програм, техник хэрэгсэл бэлтгэх, борлуулах, хор хөнөөлт програм хангамж бүтээх, ашиглах, тараах гэмт хэргүүд, мэдээлэл, харилцаа холбооны зарим хуулиудыг зөрчиж байгаа асуудлыг Эрүүгийн тухай хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийн хууль, Зөрчлийн тухай хуулиудад тусган батлуулсан нь мэдээллийн болон цахим орчны аюулгүй байдлыг хангах, энэ төрлийн гэмт хэрэг, зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх ач холбогдолтой боллоо.

ТӨРИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ЦАХИМ (ТҮЦ) МАШИН ТӨСӨЛ

Тус газар нь “Төрийн түгжрэлгүй үйлчилгээ” зорилтоо хэрэгжүүлж төрийн үйлчилгээний цахим машин буюу ТҮЦ машины үйлчилгээг амжилттай нэвтрүүллээ.

Улаанбаатар хотын 17 цэгт ТҮЦ машин суурилуулж 2013 оны 06 дугаар сард нээж байсан тэр цагаас хойш улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар нийтдээ 108 ТҮЦ машин ашиглалтад оруулсанаас Улаанбаатар хотод 78 цэг, аймгийн төвүүд, томоохон сум, суурин газарт 30 цэгт тогтмол ажиллаж иргэдэд төрийн үйлчилгээг шуурхай хүргэж байна.

17

Төрийн үйлчилгээний ТҮЦ машины систем, програм хангамж, тоног төхөөрөмжийг 2015 оны 05 дугаар сард төрийн өмчид бүртгүүлж Үндэсний дата төв УТҮГ-т шилжүүлснээр ашиглалт, үйлчилгээг тус байгууллага хариуцан ажиллаж байна.

“ТӨРИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ЦАХИМ СИСТЕМ”, “ТӨРИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ НЭГДСЭН ВЕБ ПОРТАЛЫН МОДУЛИУД ХӨГЖҮҮЛЭЛТ” ТӨСӨЛ

“Цахим засаг” үндэсний хөтөлбөрийн хүрээнд МТШХХГ-аас “Төрийн үйлчилгээний нэгдсэн веб порталын модуль хөгжүүлэлт” төслийг 2013-2016 онд хэрэгжүүлж байна.

Улаанбаатар хотын аж ахуйн нэгж, байгууллагууд, иргэдийг хамруулан “Төрийн үйлчилгээний талаарх иргэдийн сэтгэл ханамжийн судалгаа” хийж төрийн үйлчилгээний чанар, хүртээмж, сэтгэл ханамжийн байдлыг шинжлэн нэн тэргүүнд цахим хэлбэрт шилжүүлэх шаардлагатай үйлчилгээнүүдийг тодорхойлов. Нийт 167 үйлчилгээнээс иргэдийн хамгийн их хандалттай, хамгийн бага сэтгэл ханамжийн үнэлгээтэй 25 үйлчилгээг сонгон хэрэгжүүлэхээр ажиллаж ezasag.mn портал системийг ашиглалтад оруулсан.

Зам тээврийн яам, Цагдаагийн ерөнхий газрын харъяа Лицензийн төв, Нийгмийн даатгалын ерөнхий газар, Нийгмийн халамж, үйлчилгээний ерөнхий газар зэрэг төрийн байгууллагуудын жолоодох эрхийн үнэмлэх, тээврийн хэрэгслийн бүртгэл, шилжилт хөдөлгөөн, нийгмийн даатгалтай холбоотой үйлчилгээнүүдийг иргэд www.ezasag.mn портал сайтаар дамжуулан авч байна. МТШХХГ нь төрийн үйлчилгээг цахим хэлбэрт шилжүүлэх талаар Сангийн яам, Монгол банк, Эрүүл мэндийн яам, эрүүл мэндийн байгууллагууд, Гааль, татварын ерөнхий газар, Засгийн газрын 11-11 төв, Албан журмын даатгагчдын холбоо, Тээврийн хэрэгслийн оношилгооны төв, Монгол шуудан ХК болон бусад олон байгууллагатай хамтран ажиллаж байна.

Засгийн газрын 2015 оны “Төрийн үйлчилгээний цахим системийн талаар авах зарим арга хэмжээний тухай” 254 дүгээр тогтоол батлагдаж төрийн үйлчилгээний цахим системд холбох 167 үйлчилгээний жагсаалт гарсан. Мөн Засгийн газрын 2015 оны 411 дүгээр тогтоолоор төрийн өмчийн концессын зүйлийн

жагсаалтад мэдээлэл, харилцаа холбооны төрийн үйлчилгээг цахим хэлбэрт шилжүүлэх төслүүдийн жагсаалт батлагдсан нь төр, хувийн хэвшлийн түншлэл буюу концессын гэрээгээр төрийн 167 үйлчилгээг цахим хэлбэрт шилжүүлэх ажлыг програм хангамжийн компаниуд гүйцэтгэх боломж нээгдэж програм хангамжийн салбар дотооддоо хөгжих нөхцөл бүрдлээ.

ТӨРИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ НЭГДСЭ�

ГАРЧИГ · 2020. 2. 6. · • 2009 -Онлайн худалдаа, үйлчилгээ •...

Documents