แนวทางการดาเน ํ นงานป ิ องก ้ นควบค ั...

1

สงทสงมาดวย 2

แนวทางการดาเนนงานปองกนควบคมการระบาดของโรคมอ เทา ปาก สาหรบแพทย

ก. แนวทางเฝาระวง สอบสวนและรายงานโรคกรณสงสยตดเชอเอนเทอโรไวรส (Enterovirus)

ทมอาการรนแรง และการระบาดของโรคมอ เทา ปาก

โดยสานกระบาดวทยาและกรมวทยาศาสตรการแพทย ปรบปรง ณ วนท 12 กรกฎาคม 2555

การเฝาระวงโรคนน มการจาแนกผปวย แบงเปน 3 กลมดงน 1. ผปวยมไขรวมกบอาการหอบเหนอยเฉยบพลน และมอาการหรออาการแสดงทบงชการตดเชอใน

ระบบประสาทสวนกลาง (CNS infection) อยางใดอยางหนงดงตอไปน

• ชก/เกรง (seizure/convulsion) หรอ

• ตรวจรางกายพบ meningeal sign หรอ encephalitis หรอ • สน (tremor) หรอ • แขน ขาออนแรง (acute flaccid paralysis) หรอ

• ตรวจรางกายพบ myoclonic jerk ไมวาผปวยจะมหรอไมมอาการของโรคมอ เทา ปาก (Hand-foot-mouth disease) หรออาการ

ของโรคแผลในคอหอย (Herpangina) ซงผปวยจะมเฉพาะแผลในปากโดยไมมผนหรอตมนาทฝามอ ฝาเทา

2. ผปวยมอาการของโรคมอ เทา ปาก (Hand-foot-mouth disease) หรอโรคแผลในคอหอย (Herpangina) รวมกบมไขสง ≥ 39 องศาเซลเซยส และมอาการแสดงอยางใดอยางหนงดงตอไปน

2.1 อาเจยน 2.2 ทองเสย 2.3 ซม 2.4 หอบเหนอย 2.5 อาการทางระบบประสาทสวนกลาง (ดงขางตน)

3. ผปวยมอาการของโรคมอ เทา ปาก (Hand-foot-mouth disease) หรอมโรคแผลในคอหอย (Herpangina) ทไมมอาการรนแรง (ไมครบตามเกณฑขอ 1 หรอขอ 2)

เมอไดรบทราบรายงานผปวยทเขาขายทง 3 กรณขางตน จากการวนจฉยโรคของทาน เจาหนาทระบาดวทยาในหนวยงานของทานจะดาเนนการตามแนวทางของกรมควบคมโรคตอไป

*******************

2 ข. แนวทางการเกบตวอยางสงตรวจทางหองปฏบตการ กรณสงสยการตดเชอเอนเทอโรไวรส 71

(Enterovirus 71)

โดยสานกระบาดวทยาและกรมวทยาศาสตรการแพทย ปรบปรง ณ วนท 12 กรกฎาคม 2555

• สาหรบผปวย ทมอาการทางระบบประสาทสวนกลางและหอบเหนอยเฉยบพลน รวมทงผปวยโรคมอเทาปาก และ Herpangina ทมอาการรนแรง ใหเกบตวอยางสงตรวจทางหองปฏบตการ ทสถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข กรมวทยาศาสตรการแพทย ดงตอไปน

1) เลอด (Clotted blood) ปรมาณ 3 มลลลตร ปนแยกซรม โดยเกบ 2 ครง หางกน 2 สปดาห 2) Throat swab หรอ Tracheal suction ใสใน viral transport media (VTM) สาหรบเอนเทอโร ไวรส (สชมพ) ภายในชวงสปดาหแรกหลงวนเรมมไข 3) อจจาระจานวน 8 กรม ในตลบเกบตวอยาง ภายใน 2 สปดาหแรกหลงวนเรมมไข กรณทไมสามารถเกบตวอยางขางตนได อาจพจารณาเกบสงตวอยางดงตอไปน 4) Rectal swab (ในกรณผปวยรนแรง) ใสใน VTM สาหรบเอนเทอโรไวรส (สชมพ) 5) นาไขสนหลง (CSF) ปรมาณ 2 มลลลตร ใสภาชนะปลอดเชอ

• สาหรบผสมผสรวมบานของผปวยอาการรนแรง ใหเกบตวอยางสงตรวจทสถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข กรมวทยาศาสตรการแพทย ดงตอไปน

1) ตวอยาง Throat swab ใน viral transport media (VTM) สาหรบ เอนเทอโรไวรส (สชมพ) ภายในชวงสปดาหแรกหลงวนเรมปวย

2) ตวอยางอจจาระจานวน 8 กรม ในตลบเกบตวอยาง

• สาหรบผปวยมอเทาปากทพบเปนกลมกอน เชน พบผปวยในศนยเดกเลก สถานรบเลยงเดก โรงเรยนชนอนบาล หรอชนประถมศกษา ทมอาการ Herpangina หรอ HFMD มากกวา 2 คนขนไปในเวลา 1 สปดาห หรอพบผปวยมากกวา 5 ราย ในโรงเรยนเดยวกน หรอหมบานเดยวกนภายใน 1 สปดาห ใหพจารณาการเกบตวอยางดงตอไปน

1. กรณพบผปวยนอยกวา 20 คน ใหเกบตวอยางจากผปวยจานวน 5 คนทมประวตไข หรอมอาการ Herpangina/Hand-foot-mouth lesion ในกลมกอนเดยวกน

2. กรณพบการระบาดเปนกลมกอนตงแต 20 คนขนไป ใหเกบตวอยางจากผปวย 6 - 10 คนทมประวตไข หรอมอาการ Herpangina/Hand-foot-mouth lesion ในกลมกอนเดยวกน

ทงนใหเกบตวอยางเฉพาะการระบาดเปนกลมกอนในครงแรกๆของอาเภอ

3

สถานทสงตวอยาง เกบตวอยางสงตรวจทสถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข กรมวทยาศาสตรการแพทย ดงน

1) ตวอยาง Throat swab ใน viral transport media (VTM) สาหรบเอนเทอโรไวรส (สชมพ) ภายในชวงสปดาหแรกหลงวนเรมปวย

2) ตวอยางอจจาระจานวน 8 กรม ในตลบเกบตวอยาง ภายใน 2 สปดาหแรกหลงวนเรมปวย ทงนใหเลอกสงตวอยางจากผปวยทเกบตวอยางไดครบถวนมากทสดเปนหลก

ชนดตวอยางมาตรฐานสงตรวจ วธการเกบและวธการนาสง

เทคนคการตรวจ ชนดตวอยาง สงสงตรวจ ปรมาณและภาชนะ

การสงสงสงตรวจ และขอควรระวง

1) Stool 4 - 8 กรม เกบเรวทสดภายใน 14 วนของวนเรมปวยในภาชนะสะอาดแลวปดฝาใหแนน

2) Throat swab/

Nasopharyngeal swab

เกบเรวทสดภายใน 7 วนของวนเรมปวยในหลอดทม viral transport media (VTM) สาหรบโรคมอ เทา ปาก* แลวปดฝาใหแนน

3) Nasopharyngeal suction

เกบใสภาชนะสะอาดแลวปดฝาใหแนน

- Viral isolation

- Molecular

- diagnosis

4) CSF เกบใสภาชนะสะอาดแลวปดฝาใหแนน

- ปดฉลากแจงชอผปวย วนทเกบและชนดของตวอยางบนภาชนะใหชดเจน

- ใ ส ภ า ชนะท เ ก บ ต ว อ ย า ง ใ นถงพลาสตกรดยางและแชตวอยางในนาแขงทมากเพยงพอจนถงปลายทาง

- สงตวอยางทนทหลงเกบตวอยางในกรณทไมสามารถสงไดทนทใหเกบในชองแชแขง

*ตดตอขอรบ VTM ไดทส ถ า บ น ว จ ย ว ท ย า ศ า ส ต รสาธารณสขและศนยวทยาศาสตรทง 14 แหง

- Serology Acute and convalescence serum (Paired serum)

- เกบซรม 2 ครง ครงละ ประมาณ 1 มลลลตร

- เกบซรมครงแรกภายใน 3 - 5 วนของวนเรมปวย และครงท 2 หางจากครงแรกไมนอยกวา 14 วน

- ปดฉลากแจงชอผปวย วนทเกบและชนดของตวอยางบนภาชนะใหชดเจน

- ใ ส ภ า ชนะท เ ก บ ต ว อ ย า ง ใ นถงพลาสตกรดยางและแชตวอยางในนาแขงทมากเพยงพอจนถงปลายทาง

หมายเหต: ตวอยาง Rectal Swab และ Single serum ไมไดเปนตวอยางมาตรฐานทางหองปฏบตการสากล ควรเกบสงในกรณทไมสามารถเกบตวอยางมาตรฐานจากผปวยได

4 การวนจฉยการตดเชอเอนเทอโรไวรส (Enterovirus) ทางหองปฏบตการ สถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข กรมวทยาศาสตรการแพทย มเทคนคการตรวจ 3 ชนด คอ

1. การตรวจวนจฉยโดยการแยกเชอในเซลลเพาะเลยง (Viral isolation) เปนวธการมาตรฐานโดยสามารถแยกเชอไดจากสงสงตรวจแลวนามาพสจนเชอโดยวธ micro-neutralization test (micro-NT) ระยะเวลาการตรวจ 25 วนทาการ

2. การตรวจวนจฉยทางนาเหลอง (Serology) เปนการตรวจหาการเพมขนของระดบภมคมกนชนด IgG ในซรมคโดยวธ micro-neutralization test ซงตองมระดบของภมคมกนในซรมเจาะครงทสอง (Convalescent serum) สงกวาในซรมเจาะครงท 1 (Acute serum) อยางนอย 4 เทา (4-fold rising) จงจะแปลวาใหผลบวก ระยะเวลาการตรวจ 14 วนทาการ

3. การตรวจวนจฉยโดยวธ Molecular diagnosis เชน วธ Reverse transcription-polymerase chain reaction (RT-PCR) โดยใช specific primer ของเชอเอนเทอโรไวรส Enterovirus 71 และ Coxsackie virus A16 หรอไวรสในกลมเอนเทอโร แลวนามาศกษาลาดบเบสเปรยบเทยบกบสายพนธทพบในตางประเทศ เพอทราบแหลงทมาของไวรสทพบในประเทศไทย วธนอาจใชเปนการคดกรองเบองตนโดยเฉพาะในกรณผปวยทมอาการรนแรง อยางไรกตามตองตรวจยนยนดวยการแยกเชออกครง ระยะเวลาในการตรวจ 6-24 ชวโมงขนกบจานวนตวอยาง

***********************

5

ค. แนวทางการวนจฉย และ ดแลรกษา โรคมอ เทา ปาก สาหรบแพทย และ บคลากรทางการแพทย

ฉบบ วนท 12 กรกฎาคม 2555 แนวทางการวนจฉยและดแลรกษาโรคมอ เทา ปาก โดยคณะท างานดานการรกษาพยาบาล กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข

( ฉบบ วนท 12 กรกฎาคม 2555)

แนวทางการวนจฉย และ ดแลรกษา โรคมอ เทา ปาก

ส าหรบแพทย และ บคลากรทางการแพทย

ค าน า

การระบาดของโรคมอ เทา ปาก ในชวง 10 ป ทผานมาใน

ประเทศไทยและประเทศตาง ๆ ในภมภาคเอเซยตะวนออกและเอเซย

อาคเนย ไดกอปญหาทางการแพทยและสาธารณสขทส าคญโดยพบ

ผเสยชวตจากภาวะแทรกซอนทางระบบประสาท ระบบทางเดนหายใจ

และหวใจหลอดเลอด ซงสวนใหญเปนประชากรวยเดก ทมอายต ากวา

5 ป ถงแมวาโรคนจะไมมการรกษาจ าเพาะใด ๆ แตการวนจฉยท

ถกตอง รวดเรวและการรกษาแบบประคบประคองตามอาการใน

ระยะแรกของโรคมสวนท าใหผปวยมชวตรอดมากขนและบรรเทาความ

พการจากโรคแทรกซอนทรนแรงได

แนวทางการวนจฉยและดแลรกษาโรคมอ เทา ปาก ฉบบน

จดท าขนโดยมวตถประสงคเพอใหแพทยผดแลผปวยเหลานพจารณา

ใชประกอบดลยพนจของตนในการดแลรกษาผปวยโรคมอ เทา ปาก ท

มอาการไมรนแรงหรอมโรคแทรกซอนรนแรงอยางเหมาะสมใน

สถานการณตาง ๆ ซงจะเปนประโยชนตอผปวย กรมการแพทย

กระทรวงสาธารณสข โดยคณะแพทย พยาบาล หลายสาขา และ

ผเชยวชาญการดแลรกษาโรคมอ เทา ปาก ทมภาวะแทรกซอน ได

ทบทวนแนวทางการวนจฉยและดแลรกษาโรคมอ เทา ปาก เลมน

เพอใหสอดคลองกบสถานการณและทรพยากรทางดานการแพทยท

แตกตางกนในสถานบรการระดบตางๆ

การปฎบตตามแนวทางการวนจฉยและดแลรกษาโรคมอ เทา

ปาก นอาจไมไดรบผลการรกษาตามทคาดการณไวในผปวยบางราย

เนองจากปจจยพนฐานบางอยางของผปวย ระยะเวลาตงแตเรมมอาการ

จนถงไดรบการรกษาทถกตองซงแตกตางกนไปในแตละราย ดงนน

แพทยผดแลรกษาจงควรน ามาประยกตใชใหเหมาะสมกบผปวยแตละ

รายตามดลยพนจของตนเองทดแลผปวยโดยตรง นอกจากนแนวทาง

การวนจฉยและดแลรกษาโรคมอ เทา ปาก ฉบบน มไวเพอใหแพทยใช

เปนแนวทางการดแลรกษาตามความเหมาะสมในแตละสถานการณและ

ตามศกยภาพในการดแลรกษาผปวยตามระดบของสถานบรการทาง

การแพทย และ หามผใดน าไปใชอางองในกรณอน ๆ ทไมใชเพอการ

ดแลรกษาผปวยเหลาน

คณะท างานจดท าแนวทางการวนจฉยและดแลรกษาโรคมอ เทา ปาก

กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข


ระบาดวทยา

โรค มอ เทา ปาก เกดจากเชอไวรส เอนเทอโร สายพนธ

ของ T6N picornavirus เชอทพบเปนสาเหตบอยทสดโดยทวไป

คอ coxsackievirus A16 รองลงมาคอ enterovirus 71 มก

กอใหเกดการระบาด สวนในบางรายทพบประปราย มสาเหตจาก

เชอหลายชนด ไดแก coxsackievirus A 4-10, B2 และ B5

โรคนพบการระบาดไดทวโลก มรายงานการระบาด

รนแรงทในหลายประเทศ ไดแก มาเลเซย ใน พ.ศ. 2540 และ

ไตหวน พ.ศ. 2541 พบวาประเทศในเขตรอนชน สามารถเกด

โรคนไดประปรายตลอดป

ส าหรบประเทศไทย ลกษณะการเกดโรคกระจดกระจาย

หรอระบาดเปนครงคราว พบมากขนในชวง ฤดฝน อากาศเยน

และชน

กลมเสยงทพบบอย คอ เดกทารกและเดกเลกอายต า

กวา 5 ป พบนอยลงในเดกอายต ากวา 10 ป การระบาดมก

เกดขนในศนยเลยงเดกเลก โรงเรยนอนบาลและประถมตอนตน

การแพรกระจายเชอ ม 2 ลกษณะ คอ

1. การสมผสโดยตรง (direct contact )กบสารคดหลงจาก

จมก , ล าคอหรอน าจากในตมใส ตามฝามอ ฝาเทาหรอตามตว

2. อจจาระของผปวยซงมเชอไวรส (fecal - oral route )

ชวงทแพรกระจายมากทสด คอ ในสปดาหแรกทผปวยมอาการ

และจะยงสามารถแพรเชอจนรอยโรคหายไป อาจยงพบเชอใน

อจจาระผปวยตอไดอกประมาณ 2-3 สปดาห

เชอเอนเทอโรไวรสสามารถทนสภาวะกรดในทางเดน

อาหารมนษยได และมชวตอยในอณหภมหองได 2-3 วน

อาการทางคลนก ทไมมภาวะแทรกซอนและ มภาวะแทรกซอน

โรคมอ เทา ปาก (HFMD) มกมาดวยอาการไข โดยผปวยบาง

รายอาจมไขสงมากกวาหรอเทากบ 39 องศาเซลเซยสนาน 3-5 วน

บางครง อาจบนเจบในปากกลนน าลายไมได ไมกนอาหาร พบตมแผล

ตนๆในปาก สวนใหญพบทเพดานออนลน กระพงแกม มกพบมากกวา

1 แผล ขนาด 4-8 มลลลตร รวมกบพบผวหนงมตมพอง (vesicles) ส

ขาวขนบนฐานรอบสแดง ขนาด 3-7 มลลเมตร บรเวณดานขางของนว

มอ นวเทา บางครงพบทฝามอ ฝาเทา สนเทา เขา กน สวนมากม

จ านวน 5-6 ตม เวลากดจะเจบเลกนอย สวนใหญไมคอยแตกเปนแผล

จะหายไปไดเองในเวลาประมาณ 1 สปดาห

Herpangina มกมไขอยางเฉยบพลน บางครงไขอาจสง

มากกวา 40 องศาเซลเซยส โดยเฉพาะในเดกเลก ในเดกโตจะบนปวด

ศรษะ ปวดหลง อาจมอาเจยน เจบคอ น าลายไหล จากนนจะพบตมพอง

ใสในปากมขนาด 1-2 มลลเมตร 2 ขางของบรเวณเหนอตอมทอนซล


อาจแตกเปนแผล หลงจากระยะ 2-3 วนแรก แผลจะใหญขนเปน 3-4

มลลเมตร จะเหนเปนสขาวเหลองอยบนฐานสแดงโดยรอบ ท าใหม

อาการเจบคอหรอกลนล าบากเวลาดดนมหรอกนอาหาร เดกจะม

อาการน าลายไหล สวนใหญจะหายไดเองภายใน 3-6 วน

ภาวะแทรกซอนทางระบบประสาทสวนกลาง

อาการทางระบบประสาทสวนกลางในผปวย HFMD มไดหลาย

แบบ และความรนแรงแตกตางกน ขนกบเชอไวรสจะไปท าลายระบบ

ประสาทสวนใด เชน aseptic meningitis, brain stem encephalitis,

encephalitis, encephalomyelitis, acute flaccid paralysis, และ

autonomic nervous system dysregulation เปนตน (ตารางท 1)

โดยภาวะ brain stem encephalitis นนมกมความรนแรง เนองจาก

สมพนธกบการตดเชอ EV-71 และอาจพบรวมกบภาวะ fulminant

cardiopulmonary failure ซงเปนสาเหตท าใหมอาการรนแรงและ

ผปวยเสยชวตได อยางไรกตามผปวยทมภาวะ cardiopulmonary

failure มกมอาการทางระบบประสาทสวนกลางน ามากอน

ดงนนกอนทผปวยจะมภาวะ Fulminant cardiopulmonary

failure แพทยควรตรวจหาความผดปกตทางระบบประสาทสวนกลาง

อยางละเอยดเพอดแลและปองกนในผปวยในกลมนเปนพเศษ อาการ

แสดงของผปวย brain stem encephalitis คอ กลามเนอกระตก

(Myoclonic jerks) ผปวยเหลานมกตรวจพบเมดเลอดขาวในน าไขสน

หลงสงผดปกตรวมดวย นอกจากนอาการอนๆ ทท าใหสงสยวาผปวยจะ

มความผดปกตของระบบประสาทสวนกลางไดแก ไขสงกวา 38.5ºc

และนานกวา 3 วน กระสบกระสาย อาเจยนบอย แขนขาออนแรง

และกลามเนอกระตก

อยางไรกตาม ผปวยบางราย อาจมาพบแพทยดวยภาวะ

Fulminant cardiac dysfunction และ pulmonary edema ซงผปวยะ

มอาการน าของ autonomic nervous system dysregulation (ANS)

ไดแก เหงอออกตวเยน หวใจเตนเรวหรอผดจงหวะ หายใจเรว ความ

ดนโลหตสง และระดบน าตาลในเลอดสง อาการเหลานเปนอาการ

น าไปสภาวะ cardiopulmonary failure ในเวลาตอมา และอาจพบ

ระดบ cardiac troponin I ในกระแสเลอดสงรวมดวยได

ภาวะแทรกซอนทางระบบหายใจและระบบไหลเวยนโลหต

ผปวยทเปน HFMD ทมโรคแทรกซอน มกไมใชกลมทเปนไข

ต าๆ มผนหรอตมตามแขนขามากและเจบปากมากแบบทวๆไป แตโรคท

รนแรงสงมกเปนกลมทารกหรอเดกเลกทมไขสงน ามากอนในชวงสนๆ

โดยมความผดปกตทางระบบประสาทนอยมาก กอนจะมอาการการ

ปรวนแปรของระบบประสาทอตโนมตทควบคมการท างานของหวใจและ

การหายใจ ท าให หวใจเตนเรวมาก หายใจเหนอยหอบ ความดนโลหต

สง และมภาวะ shock เกดขนตามมาอยางรวดเรว และบางรายจะมภาวะ

pulmonary edema ตามมาในเวลาเปนชวโมง ในผปวยกลมนแมวาการ

ตรวจอาจพบ serum cardiac enzyme สง ขนเชน serum CPK,

serum troponin สง รวมถงการตรวจคลนเสยงสะทอนหวใจ


(Echocardiogram) พบการท างานของกลามเนอหวใจลดลง ท าให

แพทยผดแลคดถงโรคกลามเนอหวใจอกเสบ (myocarditis)

แตขอมลจากการตรวจชนเนอหวใจในผปวยทเสยชวตจากโรคนกไม

พบวามกลามเนอหวใจอกเสบ (myocarditis) แตอยางใด และมหลกฐาน

ทเชอไดวาความผดปกตทางระบบไหลเวยนและระบบหายใจนาจะเปน

ผลตอเนองมาจาก brainstem encephalitis และม การหลง mediators

รวมทง catecholamine ออกมามากขน

ในผปวยโรคนทมภาวะความผดปกตทางระบบไหลเวยนและ

ระบบหายใจเปนชนด neurologic pulmonary edema โดยไมพบวา

ความดนของหลอดเลอด pulmonary vein และความดนในชองหวใจฝง

ซายจะสงไปดวย ( left atrial and left ventricular end diastolic

pressure ไมสง) ซงเปนขอบงชวาไมใช cardiogenic pulmonary

edema

อาการของ ANS dysregulation เชน เหงออกมาก ตวเยน ตว

ลายหรอตวซด หวใจเตนเรว (เรวเกนกวาทจะอธบายไดจากการมไข)

หายใจเรว ความดนโลหตสง น าตาลในเลอดสง อตราการเตนหวใจท

ไมสม าเสมอ ขนๆลงๆ

อาการ cardiopulmonary failure ไดแก เหนอยหอบมากจน

ใชกลามเนอชวยหายใจ (retraction of subcostal, intercostal) หรอ

มอาการของ respiratory distress/failure เชนเขยว ขาดออกซเจน

(O2 saturation ต าลง) ผปวย shock มลกษณะ poor tissue

perfusion เชน มปสสาวะออกนอย, delay capillary refill, ไปจนถงม

ความดนโลหตต า การตรวจ Echocardiogram มกพบ กลามเนอหวใจ

บบตวลดลง (low left ventricular ejection fraction)

ส าหรบอาการของ pulmonary edema นน ผปวยอยในภาวะ

เหนอยหอบ respiratory failure รนแรงรวมกบการตรวจพบ

pulmonary congestion จากภาพถายรงสทรวงอก บางรายจะมเลอด

ปนฟองอากาศออกมาจากทอชวยหายใจขณะไอหรอขณะหายใจออก

การวนจฉย และ การวนจฉยแยกโรค

ใชการวนจฉยตามอาการ ในกรณของ ผปวย HFMD ทมตม

ขนตามตวเปนจ านวนมาก อาจตองแยกจากโรคอสกอใส โดย HFMD

มกมการกระจายทแขนขามากกวาล าตว ในขณะทโรคอสกอใสมกพบ

ตมทบรเวณสวนกลางล าตวมากกวาเมอเทยบกบทแขนขา หรอถาไม

แนใจอาจท าการตรวจ vesicular fluid ดวยวธ Tzank’s smear ซงจะ

ใหผลเปนลบตอ multinucleated giant cell ในกรณทไมใชโรค

อสกอใส สวนการตรวจหาเชอสาเหตของ HFMD หรอ herpangina

นน โดยการเพาะแยกเชอไวรสจากอจจาระ หรอ throat swab หรอ

nasal washing หรอ nasal aspiration ใชเวลาประมาณ 4 สปดาห

ควบคกบการตรวจทางน าเหลอง (serology) ในตวอยางเลอด acute


และ convalescent serum หางกน 2 สปดาห เพอด antibody ตอเชอ

ทเปนสาเหต

การดแลรกษาผปวยโรค มอ เทา ปาก

โดยทวไปผปวยโรค HFMD สามารถหายเองได โดยไมมการ

รกษาแบบเฉพาะเจาะจง ดงนนการรกษาทส าคญคอการรกษาตาม

อาการและเฝาระวงอาการทรนแรง หรอภาวะแทรกซอนทอาจจะ

เกดขนได การรกษาตามอาการไดแก การใหยาลดไข paracetamol,

กระตนใหผปวยรบประทานอาหาร แตถาผปวยไมสามารถรบประทาน

อาหารไดหรอทานไดนอย พจารณาใหอาหารเหลวหรออาหารทม

อณหภมต าเชน ไอศครม เปนตน ในบางรายทมอาการเจบปากมากอาจ

พจารณาใหยากลม xylocaine viscus ทาบรเวณแผลในปาก เพอลด

อาการเจบ โดยทวไปผปวยจะมอาการดขนภายใน 5-7 วน

ควรใหค าแนะน าแกพอแมผปกครองเกยวกบวธการสงเกต

อาการหรอความผดปกตทจะน าไปสภาวะโรคทรนแรง

การดแลรกษาผปวย HFMD ทมภาวะแทรกซอนทางระบบประสาท

สวนกลาง

การรกษาภาวะแทรกซอนในระบบประสาทสวนกลางนน เนน

การซกประวตและการตรวจรางกายทางระบบประสาทอยางละเอยด

รวมกบการตรวจหาความผดปกตของระบบประสาทอตโนมต เพอ

ประเมนความรนแรงของโรคและใหการรกษาไดอยางทนทวงท ซงจะ

ชวยลดอตราการเสยชวตและพการ

จากทไดกลาวมาแลวขางตน อาการและอาการแสดงทสงสยวา

มความผดปกตของระบบประสาทสวนกลางไดแก อาเจยนบอย

กระสบกระสาย สบสน โดยเฉพาะการกระตกของกลามเนอ อาการเซ

และการกลอกตาทผดปกตนน เปนอาการทบงชวาผปวยอาจมการ

ด าเนนโรคทรนแรงตอไปได ซงจะพบความผดปกตของ autonomic

nervous system และภาวะ cardiopulmonary failure ตอมา

เมอพบความผดปกตทางระบบประสาท ควรท าการตรวจน าไข

สนหลงทกราย ในกรณทไมมขอหามในการเจาะน าไขสนหลง

(contraindication for lumbar puncture) เพอสนบสนนการวนจฉย

นอกจากนยงควรตรวจ CBC ซงอาจจะพบภาวะ leukocytosis,

thrombocytosis (platelet > 4x105/mm3), ระดบน าตาลในเลอดสง

และ chest x-ray

การท า Computed tomography (CT) หรอ Magnetic

Resonance Imaging (MRI) brain ในระยะแรกของโรคอาจจะไมได

ประโยชนมากนกในการใหการรกษา เนองจากพยาธสภาพของผปวย

ทรนแรงมกอยบรเวณ brain stem ซงไมสามารถตรวจไดโดยวธ CT

แตอาจพบความผดปกตไดใน MRI โดยบรเวณทพบบอยเชน dorsal

pons และ medulla, midbrain และ dentate nuclei ของ cerebellum

ผปวย Aseptic meningitis มกมการพยากรณโรคทด โดยให

การรกษาตามอาการ อาจไมมการรกษาปองกนเปนพเศษ แตในผปวย

ทตรวจพบ brain stem encephalitis หรอ encephalomyelitis จะม


ความเสยงตอการเกด autonomic nervous system dysregulation

ตามมา ดงนนจงควรเฝาระวงอาการของผปวยอยางใกลชด เชน ความ

ดนโลหต อตราการเตนของหวใจและอตราการหายใจ เปนตน

ในหลายประเทศทมประสบการณการรกษาโรค HFMD ทม

ภาวะแทรกซอนรนแรงไดพจารณาให intravenous immunoglobulin

(IVIG) ในผปวยทมภาวะแทรกซอนทางระบบประสาทสวนกลางเพอลด

อตราการเกดความผดปกตของ automatic nervous system (ขอมล

จากประเทศไตหวนไดมการท าการศกษาแบบ retrospective ในขณะ

ทมการระบาดของ HFMD รวมกบ EV-71) แตอยางไรกตามยงไมมผล

การศกษาวจยทมประสทธภาพทดอยางชดเจนในการให IVIG ใน

ผปวยกลมน

การรกษาภาวะแทรกซอนของระบบประสาทสวนกลาง รวมถง

การใหสารน าและเกลอแร โดยค านงถง fluid balance ไดแก intake =

output

สวนการรกษาภาวะชก ทพบไดไมบอยนก อาจพจารณาใหยา

กนชกเชน phenytoin ส าหรบผปวยทมความผดปกตของระบบประสาท

อตโนมต มกพบความผดปกตของการเตนของหวใจและความดนโลหต

รวมดวย จงควรพจารณาใหการรกษาภาวะแทรกซอนของระบบ

ไหลเวยนโลหตตอไป

การสงตอผปวย

ผปวย HFMD ทไมมภาวะแทรกซอน ใหการดแลรกษาและเฝาระวง

อาการรนแรงท ระดบ รพ สต รพช รพท รพศ

ผปวย HFMD ทมภาวะแทรกซอน ใหการดแลรกษาระดบ รพท, รพศ

ทมบคลากรและเครองมอพรอม

การปองกนและควบคมโรค

การด าเนนการในสถานพยาบาลระดบตางๆ

1. การคดกรองและการแยกผปวย

1.1 ผปวยนอก - คดกรองผปวย จากอาการมไข และพบจด

หรอผนแดง หรอตมน าใสบรเวณปาก กระพงแกม ฝามอ ฝาเทา หาก

พบอาการสงสยอาจใหผปวยทมอาการใส MASK ตามความจ าเปนและ

เหมาะสม

1.2 ผปวยใน - ใหอยในหองแยกเดยว หรอใหอยรวมกบ

ผปวยทตดเชอเดยวกน แบบ Cohort ward ตามความจ าเปนและ

เหมาะสม


1.3 กรณมหองรบเลยงเดก Day Care พเลยงตองคดกรอง

เดกกอนรบเขาหองทกเชา และหากพบอาการสงสยตองใหหยดพกและ

สงพบแพทยและปฏบตตามค าแนะน าของแพทย

2. การปองกนการแพรเชอสบคลากร และผปวยอน ใชมาตรการการ

ปองกนการแพรเชอแบบ Contact Precaution และ Droplet

Precaution ดงน

2.1 สวม Mask บคลากรหรอผทตองการเขาใกลผปวยนอย

กวา 3 ฟต หรอ 1 เมตร ตองปองกนตนเองโดยสวม Surgical Mask

2.2 สวมถงมอ เมอตองสมผสเลอด อจจาระ สารคดหลงของ

ผปวย ถอดถงมอและลางมอทนทเมอเสรจสนกจกรรม

2.3 สวมเสอกาวน เมอตองท าหตถการทอาจมการกระเดนของ

สารคดหลงจากผปวย หรอเพอปองกนการเปรอะเปอนอจจาระของ

ผปวย

2.4 ลางมอกอนและหลงสมผสผปวย หรอสงแวดลอมโดยรอบ

ของผปวย

2.5 กรณท า Throat Swab บคลากรผเกบตวอยางสวม Surgical

Mask และ goggle นงดานขางของผปวย

2.6 กรณตองการพนยา หรอใหการรกษาดวย nebulization

หรอ respiratory therapy หรอ Suction ตองสวม Surgical Mask

ทกครง

3. การเกบสงสงตรวจ สงทศนยวทยฯ กรมวทยสาสตรการแพทย

3.1 การเกบตวอยางอจจาระ ประมาณ 8 กรม หรอขนาดเทา

หวแมมอของผใหญ บรรจในกลองพลาสตกมฝาปดมชด

3.2 การเกบ Throat Swab เกบใส Viral Transport Media

(VTM)

3.3 บรรจสงสงตรวจในถงพลาสตก หรอกลองพลาสตกมฝาปด

มดชด แชแขงในตเยน หรอน าสงหองปฏบตการใหเรวทสด โดยใช

กลองน าสงทเกบความเยน

3.4 บคลากรผเกบสงสงตรวจ สวมเครองปองกนรางกาย ถง

มอ Surgical Mask และ goggle

4. การดแลผปวย นอกจากการดแลตามแผนการรกษาของแพทยแลว

ควรปองกนการแพรเชอดงน

4.1 แยกเดกปวยไมใหรวมกจกรรมกบเดกอนประมาณ 2

สปดาห

4.2 มมาตรการเรองสขอนามยของบคลากรและผปกครองของ

เดกปวย มงเนนการรกษาความสะอาด และสขอนามยสวนบคคล โดย

การตดเลบสน ลางมอ ฟอกสบกอนเตรยมอาหารและหลงขบถาย

4.3 ท าความสะอาดของเลน ดวยสบหรอผงซกฟอกตามปกต โดย

ท าความสะอาดทกวน แลวผงแดดใหแหง


4.4 เครงครดในการลางมอ หรอ ใชแอลกอฮอลเจลทกครงท

สมผสเดก

4.5 จดสถานทใหมอากาศถายเท หรอมแสงแดด

5. การท าความสะอาดสงแวดลอม และอปกรณเครองใชของผปวย

5.1 เชดถพนและสงแวดลอม บรเวณใกลผปวย ดวยน าผสม

ผงซกฟอก อยางนอยวนละ 1 ครง

5.2 บรเวณทมการปนเปอนเสมหะ หรอสารคดหลง น ามก

น าลาย อจจาระ ตองเชดท าความสะอาดหรอท าลายเชออยางรวดเรว

ดวยน าผสมผงซกฟอก หรอ Detergent

5.3 ผาเปอนทกชนด แยกทงในถงพลาสตกปดมดชดกอนสง

ซกฟอก

5.4 อปกรณเครองใช ลางท าความสะอาดดวยน าผงซกฟอก

หรอ Detergent ผงแดด หรอผงใหแหง

กรณลางน าไมได เชดดวยแอลกอฮอล

5.5 บคลากรผท าความสะอาด สวมเครองปองกนรางกาย

ค าแนะน าการดแลเดกปวยโรคมอ เทา ปาก

1. แยกเดกปวยใหพกอยบาน / หยดเรยน จนกวาตมหรอผนแหง

เปนสะเกด ประมาณ 7 - 10 วน

2. รกษาความสะอาดบรเวณผวหนงทมผนหรอตม หามผปวยเกา

ตดเลบใหสน เสอผาตองสะอาดและแหงอยเสมอ

3. เชดตวและใหยาลดไขตามทแพทยสง

4. ใชผาหรอกระดาษเชดหนาปดปาก-จมกขณะไอจาม และทงใน

ถงขยะทมฝาปด

5. ใหอาหารออน ยอยงาย รสไมจด กนของเยนได

6. แยกภาชนะในการดมน าและรบประทานอาหารรวมกบผอน

7. อาบน าดวยสบออน เพอปองกนการระคายเคอง กรณคน ทาคา

ลามาย ตามทแพทยสง

8. ใหพกผอนอยางเพยงพอ ในหองทมอากาศถายเทสะดวก และ

ท าความสะอาดหองดวยน าผสมผงซกฟอก หรอ Detergent

9. รกษาความสะอาดรางกาย และสงแวดลอมทกครงทขบถาย

โดยเฉพาะเชอสามารถอยในอจจาระไดนาน 2 - 3 สปดาห

10. หลกเลยงการน าเดกปวยไปในสถานทชมชนแออด เชน

ศนยการคา ตลาด

11. สวนของเลนทเดกอาจเอาเขาปากได ใหท าความสะอาดดวย

สบหรอผงซกฟอกตามปกต แลวน าไปผงแดดใหแหง

12. มาตรวจตามนด หรอ กรณมอาการเปลยนแปลงเลวลง ใหรบ

กลบมาพบแพทยทนท ไดแก อาการซม แขนขาออนแรง เกรง

กระตก ตวเยน อาเจยน หอบ หนาซด

ขอควรระวง

1. พเลยงหรอผดแลเดกควรเครงครดเรองการลางมอใหสะอาด

ทกครง กอนและหลง สมผสเดก โดยเฉพาะการสมผสทอาจ

ปนเปอน น ามก น าลาย และอจจาระ ของเดกปวย และท าความ

สะอาดหองและหองน าดวยน าผสมผงซกฟอก หรอ

Detergent

...............................................


(ราง) 12 กรกฎาคม 2555 โดย

โรคมอเทาปาก (Hand-Foot-Mouth disease: HFMD)

อาการ ไข ผนทผวหนง และ ตมน าใส

ทตองเฝาระวงอาการ อยางหนงอยางใด

ตอไปน ภายใน 3-5 วนหลงเรมอาการ

o ไข มากกวา 39 องศาเซลเซยส และ

นานกวา 48 ชวโมง

o อาการซมลง เดนเซ

o กระสบ กระสาย รองกวนตลอดเวลา

o การกรอกตาทผดปกต

o ปวดศรษะอยางรนแรง

o อาเจยนบอยๆ

o กลามเนอกระตก ชก ไมรสกตว

o หอบเหนอย

o ตวเยน ตวลายซด

การดแลรกษา

การรกษาตามอาการ เชน ยาลดไข

(พาราเซตตามอล) ดมน าเยน หรอ

นมเยนๆ หรอ ไอศครม

การใชยาชาเฉพาะทในชองปาก

ใหพจารณาตามความเหมาะสม

ของแพทย

การใหยาปฏชวนะ ไมจ าเปน หาก

ไมมขอบงช ในทางการแพทย

หามใช ยาในกลมสเตยรอยด โดย

ไมมขอบงช

แนะน าใหเฝาสงเกตอาการดงกลาว

ขางตน เพอการดแลรกษาทเหมาะสม

ตอไป

โรคมอเทาปาก ทมภาวะแทรกซอน (ComplicatedHFMD)

ภาวะแทรกซอนทางระบบประสาท และระบบประสาทอตโนมต

ไดแกอาการดงตอไปน

o คอแขง ปวดศรษะอยางรนแรง และอาเจยนบอยๆ

o อาการซมลง เดนเซ

o กระสบกระสาย รองกวนตลอดเวลา

o การกรอกตาทผดปกต

o กลามเนอกระตก ชก ไมรสกตว

o กลามเนอออนแรง

o ความดนโลหตสง

o อตราการเตนของหวใจ เรวมากกวา 150 ครงตอนาท

o จงหวะการเตนของหวใจผดปกต

การตรวจทางหองปฏบตการ ไดแก

o Blood sugar

o Chest X-ray

o CSF examination หากไมมขอหาม

o การตรวจทางหองปฏบตการอนๆ พจารณาตามความเหมาะสม

การรกษาเฉพาะ

การรกษาประคบประคอง

ปรมาณ สารน าและ เกลอแร ตอง ใหสมดล (keep balanced)

พจารณาจาก intake & output

Monitor : Oxygen saturation, respiratory rate, EKG, Blood

pressure,Blood gas

หากมอาการชก พจารณาใหยากนชก

อาจพจารณาให IVIG ในกรณทม สมองอกเสบ (Encephalitis),

Encephalomyelitis

กรณมโรคแทรกซอน Aseptic meningitisไมเปนขอบงชในการให

IVIG

ใหออกซเจน ตามความเหมาะสม และ อาจพจารณาใสทอชวยหายใจ

(intubation) ในระยะแรก เพอ ประคบประคองระบบประสาท ระบบ

หายใจและ ระบบไหลเวยนโลหต

ผปวยทมความดนโลหตสง พจารณาใหยาลดความดน โลหต ในกลม

ยาขยายหลอดเลอด เชนNitroprusside, Milrinone, Nitrendipine

etc.

ภาวะแทรกซอนทางระบบหายใจ และระบบไหลเวยนโลหตลมเหลว

ไดแกอาการดงตอไปน

o ความดนโลหตต า/ ภาวะชอค

o ภาวะ pulmonary edema

o Pulmonary hemorrhage

o ภาวะหวใจลมเหลว

การตรวจทางหองปฏบตการ ไดแก

o Blood sugar

o Chest X-ray

o EKG, Echo cardigraphy

o Serum Troponin-I

o CK-MB

o การตรวจทางหองปฏบตการอนๆ พจารณาตามความเหมาะสม

การรกษาเฉพาะ

การรกษาประคบประคอง

ปรมาณ สารน าและ เกลอแร ตอง ใหสมดล (keep

balanced) พจารณาจาก intake & output และ central

venous pressure

Monitor : Oxygen saturation, respiratory rate,

EKG, Blood pressure, blood gas, central venous

pressure

อาจพจารณาให IVIG ในกรณทม autonomic

nervous system involvement ทงนใหปรกษาแพทย

เฉพาะทางดานโรคหวใจ

ใสทอและเครองชวยหายใจ (intubationand

mechanical ventilator) ในระยะแรก เพอ

ประคบประคองระบบประสาท ระบบหายใจและ ระบบ

ไหลเวยนโลหต

ผปวยในกลมน มความดนโลหตไมเสถยร (blood

pressure instability) ใหพจารณาใหยาควบคมความดน

โลหต ตามความเหมาะสม

พจารณาใหยา Inotropes เชน Dobutamine,

Milrinone

โรคมอเทาปาก ทไมมภาวะแทรกซอน (UncomplicatedHFMD)

6 ง. การแจงสถานการณแกเครอขายและดาเนนการควบคมปองกนโรค กรณสงสยตดเชอ

เอนเทอโรไวรส (Enterovirus) ทมอาการรนแรง และการระบาดของโรคมอเทาปาก

โดย กรมควบคมโรค ปรบปรง ณ วนท 12 กรกฎาคม 2555

เครอขายแพทยในพนททงภาครฐและเอกชน

การดาเนนงาน - ประสานกบแพทยทงในโรงพยาบาลและคลนกเอกชนใหทราบสถานการณการระบาดของโรคมอ

เทา ปาก และการเสยชวตหรอปวยรนแรงจากเชอเอนเทอโรไวรสในประเทศไทย และประเทศเพอนบาน รวมทงสถานการณในจงหวด หรออาเภอนนๆ

- ใหแพทยรบทราบแนวทางการเฝาระวงของโรคมอ เทา ปาก และการเสยชวตหรอการปวยรนแรงจากเชอเอนเทอโรไวรส เพอขอใหชวยแจงขอมลผปวยแกเจาหนาทสาธารณสขในพนทในกรณทพบผทมอาการรนแรง เขาไดกบนยามเฝาระวง หรอพบการปวยเปนกลมกอน

- เผยแพรแนวทางการรกษาพยาบาล แนวทางการวนจฉย และ ดแลรกษา โรคมอ เทา ปาก สาหรบแพทย และ บคลากรทางการแพทย

***********************

7

จ. องคความรโรคมอ เทา ปาก

เชอทเปนสาเหต : เชอไวรสในกลม Enterovirus ซงพบเฉพาะในมนษยเทานน และมหลากหลายสายพนธสาหรบสายพนธทกอโรคมอ เทา ปาก ไดแก Coxsackie virus group A, B และ Enterovirus 71

ลกษณะของโรค : สวนใหญพบในเดกอายนอยกวา 5 ป ผตดเชอสวนใหญมกไมแสดงอาการปวย หรออาจพบอาการเพยงเลกนอย เชน มไข ปวดศรษะ คลนไส ปวดเมอย เปนตน โดยจะปรากฏอาการดงกลาวอย 3-5 วน แลวหายไดเอง หรอมอาการไข รวมกบตมพองเลกๆ เกดขนทผวหนงบรเวณฝามอ ฝาเทา และในปาก โดยตมแผลในปาก สวนใหญพบทเพดานออนลน กระพงแกม เปนสาเหตใหเดกไมดดนม ไมกนอาหารเพราะเจบ อาจมนาลายไหล ในบางรายอาจไมพบตมพองแตอยางใด แตบางรายจะมอาการรนแรง ขนอยกบชนดของไวรสทมการตดเชอ เชน การตดเชอจาก Enterovirus 71 อาจมอาการทางสมองรวมดวย โดยเปนแบบ aseptic meningitis ทไมรนแรง หรอมอาการคลายโปลโอ สวนทรนแรงมากจนอาจเสยชวตจะเปนแบบ encephalitis ซงมอาการอกเสบสวนกานสมอง (brain stem) อาการหวใจวาย และ/หรอมภาวะนาทวมปอด (acute pulmonary edema) วธการแพรโรค : เชอไวรสเขาสรางกายทางปากโดยตรง โดยเชอจะตดมากบมอ ภาชนะทใชรวมกน เชน ชอน แกวนา หรอของเลน ทปนเปอนนามก นาลาย นาจากตมพอง แผลในปาก หรออจจาระของผปวยทมเชอไวรสอย ทงน เชออาจอยในอจจาระของผปวยไดเปนเดอน (พบมากในระยะสปดาหแรก) ทาใหผปวยยงคงสามารถแพรกระจายเชอได ระยะฟกตว : โดยทวไป มกเรมมอาการปวยภายใน 3 - 5 วนหลงไดรบเชอ การรกษา : ใชการรกษาแบบประคบประคองเพอบรรเทาอาการตางๆ เชน การใชยาลดไข หรอยาทาแกปวดในรายทมแผลทลนหรอกระพงแกม ควรเชดตวผปวยเพอลดไขเปนระยะ ใหรบประทานอาหารออนๆ ดมนา นาผลไม และนอนพกผอนมากๆ แตในกรณผปวยมอาการแทรกซอนรนแรง ตองรบไวรกษาเปนผปวยใน เชน รบประทานอาหารหรอนมไมได มอาการสมองอกเสบ เยอหมสมองอกเสบ ภาวะปอดบวมนา กลามเนอหวใจอกเสบ กลามเนอออนแรงคลายโปลโอ จาเปนตองใหการรกษาแบบ intensive care และดแลโดยผเชยวชาญ การปองกนโรค :

• ไมควรนาเดกเลกไปในทชมชนสาธารณะทมคนอยเปนจานวนมากๆ เชน หางสรรพสนคา ตลาด สระวายนา ควรอยในททมการระบายถายเทอากาศไดด

• หลกเลยงการสมผสใกลชดผปวย และระมดระวงการไอจามรดกน • ลางมอใหสะอาดกอนและหลงเตรยมอาหาร รบประทานอาหาร และภายหลงการขบถาย • ใชชอนกลางและหลกเลยงการใชแกวนาหรอหลอดดดนารวมกน

8 การควบคมโรค :

• การรายงานโรค ระบบเฝาระวงโรค สานกระบาดวทยา กระทรวงสาธารณสข • การแยกผปวย ระวงสงขบถายของผปวย ถาผปวยในหอผปวยแมและเดกเกดอาการเจบปวยท บงชวา

จะเปนการตดเชอเอนเทอโรไวรส จะตองระวงเรองสงขบถายอยางเขมงวด เพราะอาจทาใหทารก ตดเชอและเกดอาการรนแรงได หามญาตหรอเจาหนาทผดแลผปวยทสงสยวาตดเชอเอนเทอโรไวรส เขามาในหอผปวยหรอหอเดกแรกเกด หรอหามเขาใกลทารกหรอหญงทองแกใกลคลอด

• การทาลายเชอ ตองทาลายเชอในนามก นาลาย อจจาระ ของผ ปวยอยางรวดเรวปลอดภย ลางทาความสะอาด หรอทาลายสงของปนเปอน หลงสมผสสงของปนเปอนหรอสงขบถาย

• การสอบสวนผสมผสและคนหาแหลงโรค คนหา ตดตามผปวยและผสมผสโรคอยางใกลชดในกลมเดกอนบาลหรอสถานเลยงเดก

คาแนะนาประชาชน 1. พอแมผปกครอง ควรแนะนาสขอนามยสวนบคคลแกบตรหลาน และผดแลเดก โดยเฉพาะการ

ลางมอใหสะอาดทกครงกอนการเตรยมอาหารหรอกอนรบประทานอาหาร และหลงขบถาย การรกษาสขอนามยในการรบประทานอาหาร เชน การใชชอนกลาง หลกเลยงการใชแกวนารวมกน นอกจากนน ควรใหเดกอยในททมการระบายอากาศทด ไมพาเดกเลกไปในทแออด

2. ผประกอบการในสถานเลยงเดกควรดแลใหมการปฏบตตามมาตรฐานดานสขลกษณะของสถานทอยางสมาเสมอ เชน การเชดถอปกรณเครองเรอน เครองเลน หรออปกรณการเรยนการสอนตางๆ ดวยนายาฆาเชอโรคเปนประจา รวมทงการกาจดอจจาระใหถกตองและลางมอบอยๆ

3. ในโรงเรยนอนบาล และโรงเรยนประถมศกษา ควรเพมเตมความรเรองโรคและการปองกนตนเอง เชน ไมคลกคลใกลชดกบเดกปวย การลางมอและการรกษาสขอนามยสวนบคคล (ตามแนวทางปองกนควบคมการระบาดของโรคมอ เทา ปาก ในศนยเดกเลก สถานรบเลยงเดกและสถานศกษา)

4. ผดแลสระวายนา ควรรกษาสขลกษณะของสถานทตามประกาศของกรมอนามย เพอปองกนการระบาดของโรคมอ เทา ปาก

5. ในกรณทเดกมอาการปวยซงสงสยเปนโรคมอ เทา ปาก ควรรบพาไปพบแพทยทนท และแยกเดกอนไมใหคลกคลใกลชดกบเดกปวย โดยเฉพาะอยางยง ในพนททมการระบาด หากเดกม ตมในปาก โดยทยงไมมอาการอน ใหหยดเรยน อยบานไวกอน ใหเดกทปวยขบถายอจจาระลงในทรองรบ แลวนาไปกาจดใหถกสขลกษณะในสวม หากเดกมอาการปวยรนแรงขน เชน ไมยอมทานอาหาร ไมยอมดมนา ตองรบพาไปรบการรกษาทโรงพยาบาลใกลบานทนท

*****************************************

แนวทางการดาเน ํ นงานป ิ องก ้ นควบค ั...

Documents