Τα ηφαίστεια διακρίνονται σε κατηγορίες ανάλογα με:Την γεωτεκτονική τους θέση. Την εκρηξιμότητα τους. Τη μορφή του ηφαιστειακού του κώνου.

Οι δύο βασικοί τύποι ηφαιστείων από γεωλογικής πλευράς είναι τα:Ασπιδοειδή ηφαίστεια και τα στρωματοηφαίστεια ή αλλιώς κωνικά ηφαίστεια,

ενώ διάφορα άλλα είδη είναι:οι κώνοι στάχτης, τα υποθαλάσσια ηφαίστεια, τα υπερηφαίστεια όπως καλούνται τα πλέον τεράστια ηφαίστεια

Τα ηφαίστεια λάσπης απαρτίζουν μία ειδική ξεχωριστή κατηγορία.