Երևանի  «Մխիթար Սեբաստացի»  կրթահամալիրի քոլեջ

Միջին մասնագիտական Նախադպրոցական կրթություն

Աննա Սահակի Հարությունյան

Դիպլոմային նախագիծ

«Ծիսական, ազգային, մանկական խաղերը, խաղիկները, խաղերգերը նախակրթարանում»

Դիպլոմային նախագծի ղեկավար՝ Մարինե Մկրտչյան

ք. Երևան, 2015թ.

Աշխատանքն իր մեջ ներառում է հետևյալ բաժինները.

•  Դիպլոմային նախագծի տեսական բաժին.

•Ծիսական, մանկական խաղերի, խաղիկների,

հաշվերգերի, խաղերգերի նկարագրություններ.

• Տեսաֆիլմեր (նկարահանումներն իրագործվել են մեր

կողմից` կրթահամալիրում):

Ազգային, ծիսական խաղերը, խաղերգերը, հաշվերգերը, խաղիկները ամենաարդյունավետն են մանկան զարգացման համար: Դրանք զարգացնում են երեխայի

• ուշադրությունը, հիշողությունը, երևակայությունը, ընկալումը, շարժողականությունը, ստեղծագործելու կարողությունը,

• հաղորդակցման (կոմունիկատիվ) կարողությունը,

• ակտիվությունը, վարքի կամածինությունը,

• շոշափելու, ուսումնասիրելու, իր դիտողությունները հաղորդելու կարողությունը,

• երևույթների մեջ կապ գտնելու, ճիշտ կողմնորոշվելու, լսելու

շարժումներին տիրապետելու կարողությունը,• դիտելու և կրկնելու կարողությունը,

• ինքնատիրապետումը,

• ինքնուրույն աշխատելու, վերլուծելու, համադրելուկարողությունը,

• հարստացնում է բառապաշարը:

Ծիսական խաղեր

• Ծիսական խաղերի, ծիսական գործողությունների միջոցով սանը ծանոթանում է ազգային մշակութային այլ դաշտի հետ, որտեղ միասին ներկայանում են խաղը, երգը, պարը, ծիսական գործողությունները. • «Ծեսը՝ ինքնագիտակցության միջոց» ,

«Ազգային ծեսերին, խաղերին, երգերին՝ նոր կյանք» • Ինչպե՞ս կարելի է ծիսական արարողակարգը վերածել խաղի

և ուղղակի խաղալ՝ հիմնական գաղափարը թողնելով տեղում և այլ խնդիր լուծել: Այս պատասխանը տրվեց 5 տարեկանների և նախակրթարանում սաների հետ խաղալիս՝ Զատկական ծիսական խաղեր. «Չիք, չիք», «Աղամ, աղամ»

Հաշվերգեր

Հաշվերգեր հիմա շատ հազվադեպ են օգտագործվում, իսկ

դրանք կազմել են մանկական խաղերի կարևոր մասը,

հաշվերգերով էին ընտրում

• խաղավարին,

• պահմտոցի խաղալիս՝ «աչքերը խփողին»,

• բաժանում խմբերի

• և այլն

Մանկական խաղեր, խաղիկներ

Մանկական խաղերը, խաղիկները, ասիկները կատարվում են մեկ, երկու, երեք հոգով, խմբով, խմբերով: Խաղում են տանը՝ մատներով, ձեռքերով (ճվիկներ, մատնախաղեր), ջրի մեջ («Կլոր պար»), բակում, դաշտում՝ մեծ ու փոքր տարածքներում: Խաղացնում են մեծերը՝ առնելով փոքրերին իրենց գիրկը, խաղացնելով ձեռքերի վրա (թռնոցիներ, մանկախաղացներ):

Խաղերգեր

Խաղերգերը այն երգերն են, որոնք

կատարվում են խաղով՝ օգտագործելով

ինչպես մարմնի խաղը, այնպես էլ

հարվածային, ծլնգան, զրնգան,

չխկչխկան, շրխկան և այլ նվագարաններ:

Ծիսական խաղեր

• Զատկական ձվախաղեր • Զատկական

ծիսական խաղեր. «Չիք, չիք», «Աղամ, աղամ» • Բարեկենդանի օրերին

Մանկական խաղեր

• «Ժնջիլ, ժնջիլ»• «Ժնջիլ, ժնջիլ» -բնօրինակը• «Ժնջիլ, ժնջիլ» -1• «Մամի, մամի, կրակ տուր» -1• Ջրի միջի խաղեր• «Կլոր պար» • Մանկախաղաց• «Մամի, մամի, կրակ կտա՞ս», «Ճվիկ, ճվիկ»• «Խմոր անեմ, լոշիկ թխեմ»• Տաթև Մելքոնյան, «Ազգային խաղեր»

Խաղերգեր• Էկեք ծեծենք սոխ ու սխտոր • Իլիլի, դիլիլի • Արև, արև, դուս արի

Հաշվերգեր

• Տիտոխիկ • Էկե, դուկե, տըմըզա • Տիտոխիկ – Սոֆյա Գրիգորյան

Օգտագործված գրականություն. •  

• Ռ. Հ. Գրիգորյան, «Հայ ժողովրդական օրորոցային և մանկական երգեր»

• Արամ Ղանալանյան, «Հայ շինականի աշխատանքի երգերը»

• Վ. Բդոյան, «Հայ ժողովրդական խաղեր»

• Բ. Առաքելյան, Է. Կարապետյան, Ս. Հարությունյան, Կ. Մելիք-Փաշայան, Ա. Նազինյան, Դ. Վարդումյան, «Հայ ազգագրություն և բանահյուսություն»

• Արթուր Շահնազարյան, «Երաժշտությունը նախակրթարանում»

• Խաղը, շարժումը, հարվածային, շրխկան նվագարանները՝ նախակրթարանում

• Ռուդիկ Հարոյան, «Զատիկ»

• Տաթև Մելքոնյան, «Ազգային խաղեր»

Դիպլոմային նախագծին կցված նյութեր.

• Մանկական խաղեր, ճվիկներ, ասիկներ

• Խաղեր, խաղերգեր, հաշվերգեր

• Ազգային բակային խաղեր