ЖИЖИГ, ДУНД ҮЙЛДВЭРЛЭЛ ЭРХЛЭГЧДЭД

ЖИЖИГ, ДУНД ҮЙЛДВЭРЛЭЛ ЭРХЛЭГЧДЭД

Улаанбаатар хот2013 он

Энэхүү товхимлыг Хөдөлмөрийн Яамны Жижиг, дунд үйлдвэрийн хөгжлийн газар, НҮБ-ын Хөгжлийн Хөтөлбөрийн "Монголд үйлдвэрлэл хөгжүүлье-2" төсөл хамтран боловсруулав.

Эмхэтгэсэн: Н.ГалцогХэвлэлд бэлтгэсэн: С.Саран

Б.Алтанзул Эх бэлтгэсэн: Х.Оюунчулуун

“Виндзор” ХХК-д хэвлэв.

Энэхүү товхимол нь Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Хөгжлийн Хөтөлбөрийн байр суурийг илэрхийлээгүй болно.

ГАРЧИГ

Хөдөлмөрийн яамны үйл ажиллагааны стратеги, бүтэц зохион байгуулалт........................................ 6

Салбарын холбогдолтой хууль, УИХ, Засгийн газрын тогтоолын жагсаалт........................... 10

Хөдөлмөрийн яамтай хамтран хэрэгжүүлж буй гадаадын төсөл, хөтөлбөрүүд............................ 17

ЖДҮ-ийн хөгжлийн талаар товч мэдээлэл................... 19

ЖДҮ эрхлэгчийн хуулийн тодорхойлолт, тэднийг бүртгэх, бүртгэлээс хасах............................ 24

ЖДҮ-ийн салбарт хэрэгжиж буй хөнгөлөлттэй зээлийн сангууд, зээлийг олгох журам, заавар, тогтоолууд........................................................... 32

Зээлийн батлан даалтын сангийн танилцуулга................ 89

Гаалийн болон НӨАТ-аас чөлөөлөгдөж байгаа, ЖДҮ-ийн тоног төхөөрөмж, сэлбэг хэрэгслийн жагсаалт.............................................................. 93

Хоршоо, ахуйн үйлчилгээний талаарх мэдээлэл, холбогдох тогтоол, шийдвэр, заавар журмууд............ 147

Жижиг, дунд үйлдвэрийг дэмжих бизнес инкубатор төвийн танилцуулга................................................. 204

4 Жижиг дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдэд

ӨМНӨХ ҮГ

Монгол улсын Их Хурлаас Засгийн газрын бүтцийн тухай хуулийг батлан, хөдөлмөрийн зах зээл, хөдөлмөр эрхлэлт, жижиг, дунд үйлдвэр (ЖДҮ)-ийн хөгжлийн асуудал, мэргэжлийн сургалтын бодлогыг нэгтгэн, иргэдээ ажилтай, орлоготой байлгах нь төр, засгийн эрхэм үүрэг хэмээн үзэж Хөдөлмөрийн яамыг шинээр байгуулсан. Хөдөлмөрийн яаманд Жижиг, дунд үйлдвэрийн хөгжлийн газрыг байгуулан бодлого, зохицуулалт, хэрэгжилтийн асуудлыг хариуцуулж, орон нутагт Хөдөлмөрийн хэлтсүүдийг байгуулан ажиллаж байна.

Шинэчлэлийн Засгийн газрын 2012-2016 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт шинээр 150,000 байнгын ажлын байр бий болгох, ЖДҮ эрхлэгчийн татварын 90 хувийг буцаан олгох эрх зүйн шинэ орчин бүрдүүлэх, бизнес инкубацын төвүүдийг байгуулах, барьцаа хөрөнгийн дутагдалтай ЖДҮ эрхлэгчдэд зээлийн батлан даалтын сангаас тодорхой хэсэгт батлан даалт гаргах, гадаад орнуудад хөдөлмөр эрхэлж байгаа монгол иргэдийн хөдөлмөрлөх эрх, нийгмийн баталгааг хангахаар тусгагдсан.

Энэхүү бодлогын хүрээнд жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчдийг дэмжих чиглэлээр тэднийг чадавхижуулах, өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлэх, бүтээгдэхүүний чанар, стандартыг сайжруулж, техник, тоног төхөөрөмжөө шинэчлэх, үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх, зах зээлийн эрэлт, түүхий эд, нөөцөд тулгуурлан хөгжих санаачилгыг дэмжин импортыг орлох, экспортод чиглэсэн үндэсний үйлдвэрүүдийг бий болгох, хөнгөлөлттэй зээлийн эх үүсвэрийг нэмэгдүүлэх, татварын шинэ орчин бүрдүүлэх, томоохон бүтээн байгуулалт дагасан ЖДҮ-ийг дэмжин ажлын байрыг бий болгох, орон нутгийн эрх мэдлийг нэмэгдүүлэх бодлогын хүрээнд эрх зүйн таатай орчныг бүрдүүлэн, санхүү, хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлж, төр, хувийн хэвшил, дотоод, гадаадын төсөл, хөтөлбөрийн байгууллага, иргэдийн оролцоотой хамтран хэрэгжүүлэхээр ажиллаж байна.

5

Энэхүү гарын авлагад жижиг, дунд үйлдвэр, хоршоо, ахуйн үйлчилгээний талаарх төрийн бодлого шийдвэрүүд, тогтоол, журам, заавар, үйл ажиллагааны мэдээллийг орууллаа.

Жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгч та бүхэн ажил, бизнестээ хэрэгцээтэй мэдээллээ авч, төр засгаас үйлдвэрлэлийг дэмжих чиглэлээр авч хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээ, баримталж буй бодлогын талаар тодорхой, цэгцтэй ойлголттой болно гэдэгт итгэлтэй байна. Нийгэм, эдийн засгийн суурь, баялаг бүтээгч Та бүхний ажил, амьдрал дэвжин дээшлэхийн ерөөл өргөе.

Хөдөлмөрийн дэд сайд Ж.Батхуяг


ХӨДӨЛМӨРИЙН ЯАМНЫ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ СТРАТЕГИ БҮТЭЦ, ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ

• ЭРХЭМ ЗОРИЛГОХөдөлмөрийн яамны эрхэм зорилго нь хөдөлмөрлөх

таатай орчин болон хөдөлмөрийн зах зээл дэх тэгш боломжийг бүрдүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх, хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг нэмэгдүүлэх замаар иргэдийг ажилтай, орлоготой болгоход оршино.

• ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ТЭРГҮҮЛЭХ ЧИГЛЭЛ1. Хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлэх, хөдөлмөрлөх таатай

орчныг бүрдүүлэх

2. Хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлтэд тулгуурласан мэргэжилтэй ажилтан бэлтгэх мэргэжлийн боловсрол, сургалтын тогтолцоог хөгжүүлэх, ажиллах хүчний зохистой нөөцийг бий болгох, өрсөлдөх, хөрвөх чадварыг дээшлүүлэх

3. Иргэд, аж ахуйн нэгж, орон нутгаас гарч байгаа үүсгэл санаачилга, өрхийн болон жижиг, дунд үйлдвэрлэл, хувиараа хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих, ажилгүй иргэд, ахмад настан, оюутан, залуучуудыг хөдөлмөр эрхэлж орлогоо нэмэгдүүлэхэд нь дэмжлэг үзүүлэх замаар нийгмийн хөгжил, бүтээн байгуулалтад оролцуулах

4. ЖДҮ-ийн хөгжлийн асуудал, түүхий эд, нөөц, боломжид тулгуурласан импорт орлох, экспортод чиглэсэн үйлдвэрлэлийг дэмжин хөгжүүлэх

5. Хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг сайжруулж, ажилгүйдэл, ядуурлыг бууруулах, иргэдийн амьдралын чанар, түвшинг дээшлүүлэх

6. Хөдөлмөрийн салбарын хүний нөөцийн чадавх, зохион байгуулалтыг сайжруулах замаар үйл ажиллагааны үр нөлөө, үр ашгийг тасралтгүй дээшлүүлэх

7

Монгол улсын Засгийн газрын тухай хуулиар Хөдөлмөрийн сайдын эрхлэх асуудалд:

• Хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлэх, ажилгүйдлийг багасгах, ядуурлыг бууруулах бодлого

• Хөдөлмөрийн нөхцөл, ажиллагсдын цалин, амьдралын өртгийн талаарх асуудал

• Хөдөлмөрийн харилцаа, Засгийн газар, эзэд, Үйлдвэрчний эвлэлийн гурван талт түншлэл, хөдөлмөрийн хамтын маргааны зохицуулалт

• Хөдөлмөрийн зах зээлийн зохицуулалт• Хөдөлмөрийн биржийн асуудал• Монгол Улсад хөдөлмөр эрхэлж байгаа гадаадын иргэний

асуудал• Гадаадад ажиллах хүч гаргах асуудал• Жижиг, дунд үйлдвэрийн хөгжлийн асуудал• Мэргэжлийн сургалт, үйлдвэрлэлийн төвийн тогтолцоог

хөгжүүлэх


Сайдын зөвлөх

Сайдын зөвлөл

Хөдөлмөрийн сайд

Хөдөлмөрийн дэд сайд

Төрийн нарийн бичгийн дарга

Санхүү, хөрөнгө оруулалтын хэлтэс

Гадаад хамтын ажиллагааны хэлтэс

Хуулийн хэлтэс

Хөдөлмөрийн зах зээл, ажлын байрыг дэмжих хэлтэс

Ажиллах хүчний шилжих хөдөлгөөний хэлтэс

Жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдийг дэмжих хэлтэс

Хөдөлмөрийн төв бирж

Хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээний төв

Хөдөлмөрийн институт

Хөдөлмөрийн нөхцөл, мэргэжлийн өвчин судлалын үндэсний төв

БНСУ дахь нэг цэгийн үйлчилгээний төв

Жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх сан

Хөдөлмөрийн харилцааны бодлого зохицуулалтын газар

Төрийн захиргааны удирдлагын газар

Жижиг, дунд үйлдвэрийн хөгжлийн газар

Санхүү, сангийн бодлого, төлөвлөлтийн газар

Хөдөлмөр эрхлэлтийн бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газар

Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газар

Хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ, дотоод аудитын газар

БАЙГУУЛЛАГЫН БҮТЭЦ, ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ

9

ХӨД

ӨЛМ

ӨРИЙН С

АЙД

ЫН Э

РХЛЭХ А

СУУД

ЛЫ

Н Х

АРЬЯА

БА

ЙГУ

УЛЛА

ГУУД

Сай

д

Хөдөлм

өрий

н бир

ж

Хөдөлм

өр

эрхл

элти

йн

үйлч

илгэ

эний

тө

в

Хөдөлм

өрий

н су

дал

гаан

ы

инст

итут

Хөдөлм

өрий

н нө

хцөл

мэр

гэж

лийн

өвч

ин

судла

лын

төв

Жиж

иг, дун

д

үйлд

вэрий

г хө

гжүү

лэх

сан

БНСУ д

ахь

нэг

цэг

ийн

үйлч

илгэ

эний

тө

в

Хөдөлм

өрий

н за

х зэ

элий

н бүр

тгэл

, м

эдээ

ллий

н үй

лчил

гээ,

хө

дөлм

өр

эрхл

элти

йн

нийт

лэг

үйлч

илгэ

эг

үзүү

лэх

үндсэ

н чи

г үү

рги

йг

хэрэг

жүү

лнэ.

Хөдөлм

өр

эрхл

элт,

м

эргэ

жли

йн

боло

всрол

сурга

лт,

жиж

иг д

унд

үйлд

вэрий

г дэм

жих

төрий

н үй

лчил

гээг

ир

гэн,

аж

ах

уйн

нэгж

бай

гуул

лага

д

чана

рта

й,

хүртэ

эмж

тэй,

ш

уурха

й үз

үүлэ

хэд

орш

ино.

Хөдөлм

өр

эрхл

элт,

хө

дөлм

өрий

н ха

рил

цаа

, хө

дөлм

өрий

н за

х зэ

эл,

хөдөлм

өрий

н аю

улг

үй

бай

дал

, эр

үүл

ахуй,

цал

ин х

өлс

, хү

ний

нөөций

н хө

гжли

йн

чигл

элээ

р

судал

гаа,

ш

инж

илгэ

э,

хэти

йн

боло

н ойр

ын

төлө

влөлт

, то

оцооло

л хи

йх,

Хөдөлм

өрий

н яа

м б

оло

н тү

үни

й ха

рья

а бай

гуулл

агуудын

ажил

тнуудын

мэд

лэг,

м

эргэ

шли

йг

дээ

шлү

үлэ

х су

рга

лт я

вуула

х чи

г үүрги

йг

хэрэг

жүүлн

э.

Аж

аху

йн н

эгж

, бай

гуул

лагу

удын

хөдөлм

өрий

н аю

улгү

й бай

дал

, эр

үүл

ахуй

н нө

хцөли

йг х

эмж

иж

судла

н, ү

нэлг

ээ

өгө

х, а

юул

тай,

хо

рто

й, э

рсд

эл

бүх

ий а

жлы

н бай

рны

тал

аар с

анал

зө

влөм

ж г

арга

х,

хөдөлм

өрий

н нө

хцөли

йг

тодорхо

йлж

үнэ

лгээ

хи

йх, м

эргэ

жлэ

эс

шал

тгаа

лсан

өвч

нийг

оно

шло

х, э

рт

илрүү

лэх,

эм

члэх

, нө

хөн

сэргэ

эж

суви

лах,

урьд

чила

н сэ

рги

йлэх

, хө

дөлм

өр

зохи

цуу

лалт

м

агад

лал

хийх

, хо

лбогд

ох

бай

гуул

лага

, м

эргэ

жил

тнүү

дий

г м

эргэ

жил

арга

зү

йн у

дир

дла

гаар

ха

нгах

, су

рга

лт

сурта

лчил

гаа

хийх

Жиж

иг, дун

д

үйлд

вэрий

г дэм

жих

үйл

аж

илла

гаан

д

шаа

рдаг

дах

хө

рөнг

ийг

санх

үүж

үүлэ

х,

дав

хар б

атла

н даа

лт ү

зүүл

эх,

санх

үүги

йн

түрээ

с

/ли

зинг

/-

ийн

үйл

ажил

лага

анд

дэм

жлэ

г үз

үүлэ

х

БНСУ-д

аж

илла

ж,

амьд

арч

бай

гаа

Монг

ол

Улс

ын

иргэ

дэд

хө

дөлм

өр

эрхл

элт,

хө

дөлм

өрий

н ха

рил

цаа

ны

асуу

дла

ар

зөвл

өгө

ө

өгө

х, д

эмж

лэг

үзүү

лэх,

хө

дөлм

өрлө

х эр

хийг

ха

мга

алах

аж

лыг

зохи

он

бай

гуул

ах


САЛБАРЫН ХОЛБОГДОХ ХУУЛИУДЫН ЖАГСААЛТ

№ Салбарын хуулиудБатлагдсан

огноо

1 Монгол улсын Үндсэн хууль 1992-01-13

2 Иргэний хууль 2002-01-10

3 Эрүүгийн хууль 2002-01-03

4 Монгол улсын Их Хурлын тухай хууль 2006-01-26

5Монгол улсын Засгийн газрын тухай хууль

1993-05-06

6Монгол улсын яамны эрх зүйн байдлын тухай хууль

2004-04-15

7 Засгийн газрын бүтцийн тухай хууль 2012-08-16

8Монгол улсын засаг захиргаа нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хууль

2006-12-15

9 Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай хууль 2007-07-27

10Зээлийн батлан даалтын сангийн тухай хууль

2012-02-10

11 Инновацийн тухай хууль 2012-05-22

12Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хууль

2006-06-29

13Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн тухай хууль

2003-05-23

14 Хөдөлмөрийн тухай хууль 1999-05-14

15Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих тухай хууль

2011-06-17

16 Авилгын эсрэг хууль 2006-07-06

17

Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хууль

2012-01-19

11

18Хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээний тухай хууль

2010-04-16

19Санхүүгийн түрээс /лизинг/-ийн тухай хууль

2006-06-22

20Хоршооны тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/

1998-01-08

21Компаний тухай хууль/Шинэчилсэн найруулга/

2011-10-06

22 Нөхөрлөлийн тухай хууль 1995-05-11

23Аж ахуйн үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрлийн тухай хууль

2001-02-01

24 Татварын ерөнхий хууль 2008-05-20

25Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хууль

2006-06-29

26Хадгаламж зээлийн хоршооны тухай хууль

2011-10-27

27Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хууль

2006-06-16

28 Нийгмийн даатгалын тухай хууль 1994-05-31

29Үйлдвэрлэл технологийн паркийн эрх зүйн байдлын тухай хууль

2009-12-17

30Шинжлэх ухаан технологийн тухай хууль

2006-12-28

31 Технологи дамжуулах тухай хууль 1998-05-07

32Хөдөө аж ахуйн гаралтай бараа, түүхий эдийн биржийн тухай хууль

2011-06-02

33Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын тухай хууль

2009-02-13

34 Төрийн аудитын тухай хууль 2003-01-03

35Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хууль

1993-05-10

36Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн тухай хууль

2008-05-22


37Ажиллах хүч гадаадад гаргах, гадаадаас ажиллах хүч мэргэжилтэн авах тухай хууль

2001-04-12

38Гадаадын иргэний эрх зүйн байдлын тухай хууль

2010-07-08

39

Нэмэгдсэн өртгийн албан татвараас чөлөөлөх тухай/Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг дэмжиж ажлын байрыг нэмэгдүүлэх, импортыг орлох, экспортыг дэмжсэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх зорилгоор импортоор оруулж байгаа жижиг, дунд үйлдвэрийн үйлдвэрлэлийн зориулалт бүхий тоног төхөөрөмж, сэлбэг хэрэгслийг 2013 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг хүртэлх хугацаанд нэмэгдсэн өртгийн албан татвараас чөлөөлсөн./

/Энэ зүйлд 2012 оны 10 дугаар сарын 25-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/

2009-07-16

40

Гаалийн албан татвараас чөлөөлөх тухай хууль/Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг дэмжиж ажлын байрыг нэмэгдүүлэх, импортыг орлох, экспортыг дэмжсэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх зорилгоор импортоор оруулж байгаа жижиг, дунд үйлдвэрийн үйлдвэрлэлийн зориулалт бүхий тоног төхөөрөмж, сэлбэг хэрэгслийг 2013 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдрийг хүртэлх хугацаанд гаалийн албан татвараас чөлөөлсөн.//Энэ зүйлд 2012 оны 10 дугаар сарын 25-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт оруулсан/

2009-07-16

13

УЛСЫН ИХ ХУРАЛ, ЗАСГИЙН ГАЗРААС БАТАЛСАН ТОГТООЛ

№ УИХ-ын тогтоол

Дуга

ар

Бат

лаг

дса

н огн

оо

1Монгол улсын Мянганы хөгжлийн зорилтод суурилсан Үндэсний хөгжлийн цогц бодлого

122008-01-31

2Монгол улсын Засгийн газрын 2012-2016 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай

372012-09-18

3Монгол улсын эдийн засаг, нийгмийг 2013 онд хөгжүүлэх үндсэн чиглэл батлах тухай

37 2012-05-18

4Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн талаар төрөөс баримтлах бодлого батлах тухай

64 2009-10-15

5“Шинэ бүтээн байгуулалт” дунд хугацааны зорилтот хөтөлбөр батлах тухай

36 2010-06-25

6

“Шинэ бүтээн байгуулалт” дунд хугацааны зорилтот хөтөлбөр батлах тухай” тогтоолын хавсралтад өөрчлөлт оруулах тухай

04 2012-01-12

7Монгол улсын Их Хурлын дэд хорооны бүрэлдэхүүний тухай

23 2012-08-21

8Монгол улсын бүсчилсэн хөгжлийн үзэл баримтлал батлах тухай

57 2001-06-14

9Малчид, үндэсний үйлдвэрлэгчдийг дэмжих зарим арга хэмжээний тухай

74 2012-12-28


10Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай хуулийг хэрэгжүүлэх зарим арга хэмжээний тухай

52 2007-7-27

11Үйлдвэрлэл, технологийн парк байгуулж, хөгжүүлэх үндсэн чиглэл

54 2003-12-11

12Үндэсний үйлдвэрлэгчдийг дэмжих, ажлын байр нэмэгдүүлэх зарим арга хэмжээний тухай

30 2011-06-03

13

Үндэсний үйлдвэрлэгчдийг дэмжих, ажлын байр нэмэгдүүлэх зарим арга хэмжээний тухай тогтоолд өөрчлөлт оруулах тухай

622011-12-22

14

Үндэсний үйлдвэрлэгчдийг дэмжих, ажлын байр нэмэгдүүлэх зарим арга хэмжээний тухай тогтоолд өөрчлөлт оруулах тухай

73 2012-12-28

15Нийгмийн халамжийг сайжруулах талаар авах арга хэмжээний тухай

81 2009-11-25

16Үйлдвэрлэл, технологийн парк байгуулж, хөгжүүлэх үндсэн чиглэл батлах тухай

54 2003-12-11

№ Засгийн газрын тогтоол ДугаарБатлагдсан

огноо

1Хөтөлбөр батлах тухай /Монгол Улсыг үйлдвэржүүлэх/ 299

2009-09-30

2Хоршоог хөгжүүлэх нийгмийн хэмжээний хөтөлбөр шинэчлэх батлах

173 2009-06-10

3Ахуйн үйлчилгээний салбарыг дэмжих хөтөлбөр

288 2008-07-09

4

Сум хөгжүүлэх сангийн хөрөнгийг бүрдүүлэх, зарцуулах, хяналт тавих журам, гэрээний үлгэрчилсэн загвар батлах

134 2011-04-27

15

5Орон нутагт үйлдвэрлэл хөгжүүлэх чиглэл батлах тухай

178 2009-06-10

6 “Хөдөөг хоршоолох аян”-ны тухай 95 2012-03-28

7Тогтоолд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай /Засгийн газрын 2011-4-6-ны 100-р тогтоолд/

193 2012-12-22

8

Дэлхийн болон бүс (тив)-ийн үс, гоо засал, хувцас урлалын мэргэжлийн тэмцээнд амжилт гаргасан үсчин, гоо засалч, хувцас урлаачид мөнгөн шагнал олгох журам

263 2012-08-01

9Зээлийн батлан даалтын сангийн талаар авах зарим арга хэмжээний тухай

141 2012-11-24

10Үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх төлөвлөгөө батлах тухай

120 2012-11-03

11Үндэсний үйлдвэрлэлийг дэмжих талаар авах зарим арга хэмжээний тухай

103 2011-04-06

12Дүрэм батлах тухай /ЖДҮ-ийн зөвлөл/

144 2009-05-20

13Үндэсний хөтөлбөр батлах тухай /Өрхийн хөгжлийг дэмжих/

02 2012-01-04

14Хөдөлмөрийн хэлтэс байгуулах тухай

36 2012-09-15

15Улсын төсөвт үйлдвэрийн газар байгуулах, зарим байгууллагын бүтцийг өөрчлөх тухай

35 2012-09-15

16Улаанбаатар хотод ажил эхлэх цагийг тогтоох тухай

08 2012-08-27


17Малчдын хоршоог хөгжүүлэх талаар авах зарим арга хэмжээний тухай

08 2013-01-12

18Хөтөлбөр батлах тухай (Хүүхдийн хөдөлмөрийн тэвчишгүй хэлбэрийг устгах тухай)

303 2011-10-26

19Хууль хэрэгжүүлэх зарим арга хэмжээний тухай

109 2012-10-27

20Төрийн албаны интернетийн зохистой хэрэглээг бий болгох тухай

05 2012-08-25

21

Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн орчныг сайжруулах үндэсний дөрөв дэх хөтөлбөр батлах тухай

122 2012-04-18

22 Орон тооны ажлын албадын тухай 117 2012-11-03

23Үндэсний мэргэжилтэй ажилтан бэлтгэх талаар авах арга хэмжээний тухай

212 2010-08-18

Жич: Эдгээр хууль, тогтоолын дэлгэрэнгүйг http://www.legalinfo.mn хаягаас үзнэ үү.

17

ХӨДӨЛМӨРИЙН ЯАМАНД ХЭРЭГЖИЖ БУЙ ТӨСӨЛ, ХӨТӨЛБӨРҮҮД

№ Төслийн нэрХэрэгжих хугацаа

Сан

хүүж

үүлэ

гч

бай

гуулл

ага

Сан

хүүж

илти

йн

хэм

жээ

1.

“Монголд үйлдвэрлэл хөгжүүлье- 2“ төсөл

2008 оны 10-р сар – 2013 оны 3-р сар

НҮБ-ын Хөгжлийн Хөтөлбөр, Япон улсын Засгийн газар

1.2 сая ам. доллар

2.

Жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдийг чадавхижуулах

2011 оны 9-р сар - 2016 он

Европын холбоо

4.0 сая евро

3.Мэргэжлийн Боловсрол Сургалтын Төсөл

2008 оны 9-р сар – 2013 оны 9-р сар

АНУ-ын Мянганы Сорилтын Сан

47.210.946 ам.доллар

4.

Монголын Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын төслийг дэмжих төсөл

2013 оны 3-р сар – 2018 оны 4-р сар

Европын холбоо

7.0 сая евро

5.

ТМБС-ийн багш нарыг мэргэшүүлэх сургалт

2011 оны 11-р сар – 2014 оны 11-р сар

“Оюу Толгой” ХХК

-


6.

Үндэсний мэргэжилтэй ажилчин бэлтгэх хөтөлбөр

2010 оны 10-р сар – 2013 оны 10-р сар

“Оюу Толгой” ХХК

41.0 тэрбум төгрөг

7.

Ашигт малтмалын салбар дахь түншлэлд суурилсан мэргэжлийн боловсрол, сургалт

2013 оны 1-р сар – 2015 оны 12-р сар

Германы олон улсын хамтын ажиллагааны нийгэмлэг

5.0 сая евро

8.Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын төсөл

АНУ-ын Засгийн газар, Монгол улсын Засгийн газар хооронд байгуулсан компакт гэрээ

АНУ-ын Мянганы сорилтын корпораци

47.2 сая.ам доллар

19

ЖИЖИГ, ДУНД ҮЙЛДВЭРИЙН ХӨГЖЛИЙН ТАЛААР

Монгол улсын Их Хурлаас 2007 онд баталсан Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай хуулиар төрөөс жижиг, дунд үйлдвэрийг дэмжих талаар баримтлах бодлого, үндсэн чиглэлийг тодорхойлсны дагуу үе үеийн Засгийн газраас тодорхой арга хэмжээнүүдийг авч хэрэгжүүлж ирсэн.

Өнөөдрийн байдлаар улсын хэмжээнд 71.6 мянган аж ахуйн нэгж бүртгэлтэй байгаагаас 55.6 хувь буюу 39.8 мянган аж ахуйн нэгж үйл ажиллагаа явуулж байгаа бөгөөд үүнээс 50 хүртэл ажиллагсадтай аж ахуйн нэгж 97.1 хувийг эзэлж байна. Дээр дурдсан аж ахуйн нэгжийн 66.5 хувь нь Улаанбаатар хотод, 33.5 хувь нь орон нутагт үйл ажиллагаа явуулж байгаагаас 4.2 хувь нь хөдөө аж ахуйн салбарт, 13.2 хувь нь уул уурхай, боловсруулах аж үйлдвэрийн салбарт, 82.6 хувь нь худалдаа, үйлчилгээний салбарт байна. 21 аймагт нийт 200.0 мянган гишүүнчлэлтэй 2446 хоршоо үйл ажиллагаа явуулж байгаа бөгөөд 60 гаруй мянган хүн байнгын ажлын байраар хангагдаж байгаа тоон дүнтэй байна.

Ахуйн үйлчилгээний салбарт 60.0 гаруй мянган хүн ажиллаж, 120 гаруй төрлийн үйлчилгээ үзүүлж, нийгэм, эдийн засагт тодорхой нөлөө үзүүлж байна.

Улсын Их Хурлаас 2009 оны 7 дугаар сарын 16-ны өдөр баталсан Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийн зориулалт бүхий тоног төхөөрөмж, сэлбэг хэрэгслийг Гаалийн болон нэмэгдсэн өртгийн албан татвараас чөлөөлөх тухай хуулийн үйлчлэх хугацаа 2012 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр дуусгавар болсныг Улсын их хурлаас 2012 оны 10 дугаар сарын 25-ны өдөр өөрчлөлт оруулж нэг жилээр сунгасан.

Засгийн газрын 2011 оны 100 дугаар тогтоолоор 33 чиглэлийн 789 төрлийн тоног төхөөрөмж, сэлбэг хэрэгслийн жагсаалтыг баталсан байсныг нэмэгдүүлэн 2012 оны 193 дугаар тогтоолоор 995 төрлийн тоног төхөөрөмж, сэлбэг хэрэгслийн жагсаалтыг батлан хэрэгжүүлж байна.


Дээрх хуулийн дагуу 2009 – 2012 онд 3145 аж ахуйн нэгж, иргэний 194.2 тэрбум төгрөгийн өртөг бүхий тоног төхөөрөмжид 30.1 тэрбум төгрөгийн татварын хөнгөлөлт үзүүлээд байна.

Улсын Их Хурлаас 2012 оны 2 дугаар сарын 10-ны өдөр баталсан Зээлийн батлан даалтын сангийн тухай хуульд, барьцаа хөрөнгийн дутагдалтай жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчдэд тухайн иргэн, ААН-ийн авах зээлийн 60 хүртэлх хувийг төрөөс батлан даалт гаргахаар заасан нь бичил, жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдийн хувьд нэн чухал, зайлшгүй хэрэгтэй шийдвэр болсон билээ.

Хуулийг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд зээлийн батлан даалтын санг үүсгэн байгуулж, холбогдох дүрэм, журмыг боловсруулсан бөгөөд Зээлийн батлан даалтын сангийн талаар авах зарим арга хэмжээний тухай Засгийн газрын 2012 оны 141 дүгээр тогтоолын дагуу 2013 оны эхний улирлаас үйл ажиллагаагаа явуулах бэлтгэл ажил хангагдаад байна.

Монгол улсын Засгийн газар Жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх санд 2009-2011 онд 260,8 тэрбум төгрөгийн эх үүсвэр бүрдүүлэн (2009 онд 30.8 тэрбум, 2010 онд 30.0 тэрбум, 2011 онд 200.0 тэрбум) нийтдээ 5012 төсөлд хөнгөлөлттэй зээл болон санхүүгийн түрээс хэлбэрээр олгосон байна. Үүний үр дүнд 21000 гаруй ажлын байр шинээр бий болж, 15396 ажлын байр хадгалж, 1109 үйлдвэр шинээр байгуулагдаж, 3804 үйлдвэр тоног төхөөрөмжөө шинэчилсэн байна.

2011 онд “Сум хөгжүүлэх сан”-гийн 24.0 тэрбум төгрөгийн эх үүсвэр бүхий жилийн 3.0 хүртэл хувийн хүүтэй, 3 жилийн хугацаатай зээлийг 21 аймгийн 330 сумдад хуваарилан нийт 5094 төслийг шалгаруулан санхүүжүүлснээр 8773 ажлын байр шинээр бий болсон үр дүнтэй байна. 2012 онд энэ санд дахин 24,0 тэрбум төгрөгийн эх үүсвэр олгосон, 2013 онд мөн ийм хэмжээний эх үүсвэр олгох зорилттой байна.

Төр засгаас жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчдэд олгож буй хөнгөлөлттэй зээлийн үр ашгийг нэмэгдүүлэх, жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчдэд бизнесийн удирдлагын дадлага чадвар олгох, тэдний өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлэх зорилгоор

21

аймаг, сумдад 2011 онд 255, 2012 онд 135 бизнесийн сургалтыг улсын төсвийн эх үүсвэрээр хийжээ.

Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангаас 71 бизнес инкубатор, бизнесийн хөгжлийг дэмжих, аж ахуй эрхлэлтийн сургалтын төвүүдэд санхүүгийн дэмжлэг үзүүлж жижиг, дунд үйлдвэр, бизнес эрхлэгчдэд зориулсан сургалтууд зохион байгуулж, зөвлөгөө өгч мэдээллээр хангах үйлчилгээ үзүүлсэн байна.

Засгийн газрын 2012 оны 95 дугаар тогтоолын хэрэгжилтийг хангаж мөн оны 4 дүгээр сарын 17-ноос 5 дугаар сарын 15-ны хооронд “Хөдөөг хоршоолох аян” өрнүүлсний хүрээнд 21 аймгийн 330 суманд салбарын мэргэжилтэн, хоршоодын холбооны сургагч багш, жижиг, дунд үйлдвэрийн газрын ажилтнуудын хамтарсан 21 баг аймгуудад ажиллаж, хоршоодод үнэлгээ хийн, 105 “Жишиг хоршоо”-г шалгаруулсан байна.

Шинэчлэлийн Засгийн газраас ард иргэдээ ажилтай, орлоготой болгох зорилтыг нэн тэргүүний бодлогоо болгон тодорхойлсон учраас уг асуудлыг тусгайлан хариуцсан Хөдөлмөрийн яам байгуулж, Улсын Их Хурлаас 2012 оны 08 сарын 17-ны өдөр баталсан Засгийн газрын бүтэц, бүрэлдэхүүний тухай хуульд өөрчлөлт оруулан Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Жижиг, дунд үйлдвэрийн газрыг татан буулгаж жижиг, дунд үйлдвэрийн хөгжлийн асуудлыг Хөдөлмөрийн сайдын эрхлэх асуудлын хүрээнд шилжүүлсэн юм.

Иймд жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх хөтөлбөрийг батлуулан жижиг, дунд үйлдвэрүүдийн нийгэм, эдийн засагт үзүүлж байгаа үр нөлөөг тооцох аргачлалыг боловсруулж нэвтрүүлэх, жижиг, дунд үйлдвэрийн мэдээллийн нэгдсэн сан байгуулж, бизнесийн сургалтын нэгдсэн тогтолцоо бүрдүүлэх, жижиг дунд бизнес, үйлдвэрлэл эрхлэгчдийн татварын таатай орчин бүрдүүлэх, гадаад, дотоодын үзэсгэлэн худалдаанд оролцох, технологи дамжуулах, туршлага солилцох, гадаад орнуудын бодлогын тогтолцоог судлах, аялал зохион байгуулах зэрэг шийдвэрлэх шаардлагатай ажлуудыг шинэчлэлийн Засгийн газрын үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөр, төлөвлөгөөнд тусган хэрэгжүүлэхээр ажиллаж байна.


ЗАСГИЙН ГАЗРЫН 2012-2016 ОНЫ ЗОРИЛТ

Цаашид хууль эрх зүйн орчинг боловсронгуй болгох хүрээнд жижиг, дунд үйлдвэрийн ангиллыг тодорхой болгох чиглэлээр “Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай хууль”-д нэмэлт, өөрчлөлт оруулах, уул уурхайн салбарт хэрэгжиж байгаа төслүүдэд үндэсний аж ахуйн нэгжүүд давуу эрхээр бараа, ажил үйлчилгээ нийлүүлэх, туслан гүйцэтгэгчээр ажиллахтай холбогдсон эрх зүйн орчинг бүрдүүлэх, үйлдвэрийн кластр, өртгийн сүлжээ, үйлдвэр технологийн паркийн зохион байгуулалтад орж байгаа жижиг, дунд үйлдвэрүүдэд дэмжлэг үзүүлэх, жилийн борлуулалтын орлого нь 1.5 тэрбум төгрөгөөс илүүгүй аж ахуйн нэгжид орлогын албан татварын 90 хувийг буцаан олгохтой холбогдсон эрх зүйн орчинг бүрдүүлэх чиглэлээр тус тус хуулийн төсөл боловсруулан батлуулахаар ажиллаж байна.

Санхүүгийн эх үүсвэр, хөрөнгө оруулалтын чиглэлээр жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчдэд зээлийн эрсдэлийн даатгал, зээлийн батлан даалтын тогтолцоо бүрдүүлж, Зээлийн батлан даалтын сангаар дамжуулан жижиг, дунд бизнесийг дэмжих санхүүгийн шинэ үйлчилгээг бий болгох, импортыг орлох, экспортын чиглэлийн үйлдвэрлэл, бүс нутгийн онцлог зэргийг харгалзан татварын ялгавартай бодлогоор дэмжих, жижиг, дунд үйлдвэрийн тоног төхөөрөмж лизингээр олгох үйл ажиллагааг эрчимжүүлж өрхийн үйлдвэрлэл эрхлэгчдийг шаардлагатай тоног төхөөрөмжөөр хангах, түрээсийн байрны хөнгөлөлт үзүүлэх, аймаг, сум бүрт ахуйн үйлчилгээний цогцолбор төвүүдийг байгуулах, хоршооллыг санхүүгийн эх үүсвэрээр дэмжих механизм бүрдүүлэх, аймаг, дүүргүүдэд жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчдийг бойжуулах инкубатор төв байгуулж, санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх шаардлагатай байна.

Сум хөгжүүлэх сангийн эх үүсвэрийг 150,0 саяас доошгүй, аймаг, дүүргийн Жижиг, дунд үйлдвэрийг дэмжих санг 3,0 тэрбумаас доошгүй, Жижиг, дунд үйлдвэрийг дэмжих сангийн

23

эх үүсвэрийг 500,0 тэрбумаас доошгүй төгрөгийн эх үүсвэртэй байгуулах зорилттой ажиллаж байна.

Шинэчлэлийн Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тусгагдан хэрэгжиж эхэлж байгаа уул уурхай, дэд бүтэц, аж үйлдвэрийн парк зэрэг томоохон бүтээн байгуулалтуудыг дагуулан бичил, жижиг, дунд үйлдвэрүүдийг хөгжүүлэх талаар судалгаа хийж, салбарын яамдтай хамтран ажиллаж, шаардлагатай хууль эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх, үйлдвэржилтийн болоод бүс нутгийн онцлог тусгасан жижиг, дунд үйлдвэрийн хөгжлийн хэтийн төлөвлөлтийн зураглал бэлдэж, төлөвлөгөө гаргах ажлуудыг эхлүүлээд байна.

Байнгын ажлын байр шинээр бий болгох, нэмэгдүүлэх зорилгоор өрхийн үйлдвэрлэлийг дэмжиж, мэргэжлийн боловсрол сургалтын төвийг төгсөгчдийг дадлагажуулах, бизнесээ эхлэхэд нь дэмжлэг үзүүлэх, гадаадад ажиллаж тодорхой чиглэлээр мэргэшсэн, Монголд үйлдвэрлэл эрхлэх хүсэлтэй иргэдийг санхүү зээлийн бодлогоор дэмжих, орон нутагт хэрэгжих “Нэг суурин-Нэг бүтээгдэхүүн” хөтөлбөрийн биелэлтийг хангах, хөдөөгийн иргэд, малчдыг хоршооллын зохион байгуулалтанд орж үйлдвэрлэгч болоход нь дэмжлэг үзүүлэх, үйлдвэрлэлээ эхэлсэн иргэд, ААН-үүдийг бүтээгдэхүүнээ зах зээлд өрсөлдөхүйц үнээр борлуулах боломжийг нь бий болгох ажлыг төрийн оролцоо, дэмжлэгтэйгээр эхлүүлэх чиглэлээр бодлогын баримт бичиг боловсруулан батлуулна.

Хууль эрх зүй, санхүү татварын бодлого шинэчлэлийн хүрээнд Япон, Казакстан, Вьетнам, Гүрж улсуудын, техник тоног төхөөрөмжийн шинэчлэл, технологи дамжуулах болон санхүүгийн түрээсийн бодлогыг хэрэгжүүлэх чиглэлээр БНСУ, БНХАУ, Энэтхэг, Итали, Герман, Унгар, Турк зэрэг орнуудын туршлага судлах, Засгийн газрын түвшинд харилцан санамж бичиг, хамтын ажиллагааны гэрээ байгуулан ажиллах ерөнхий төлөвлөгөө гаргаад байна.


ЖДҮ ЭРХЛЭГЧИЙН ХУУЛИЙН ТОДОРХОЙЛОЛТ, ХАМААРАХГҮЙ САЛБАРУУД, ЖИЖИГ, ДУНД ҮЙЛДВЭР

ЭРХЛЭГЧИЙГ БҮРТГЭХ

2007 онд батлагдан гарсан “Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай” хуулийн 5-р зүйлд жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчийг дараах байдлаар тодорхойлсон.

Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлд дараах төрлийн үйл ажиллагаа эрхэлдэг аж ахуйн нэгж, иргэн жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчид хамаарахгүй. Үүнд:

1. Тамхи, согтууруулах ундааны үйлдвэрлэл;2. Төлбөрт таавар, бооцоот тоглоом, эд мөнгөний хонжворт

сугалаа3. Банк, банк бус санхүүгийн үйл ажиллагаа, даатгалын

үйлчилгээ;4. Ашигт малтмал эрэх, хайх, ашиглах.

ЖИЖИГ, ДУНД ҮЙЛДВЭР ЭРХЛЭГЧЭЭР БҮРТГЭХ

Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай хуулинд бүртгэлжүүлэх асуудлыг хуульчилсан. Энэхүү хуулийг хэрэгжүүлэх ажлыг улсын хэмжээнд ЖДҮ-ийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв болон төрийн захиргааны байгууллага зохион байгуулан, иргэнд олгох гэрчилгэээг хэвлүүлэн бүх аймаг, дүүрэг, сумдад хүргүүлсэн. Жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчээр бүртгүүлснээр төр, засгаас хэрэгжүүлж буй дэмжлэгт хамрагдах боломж бүрдэх бөгөөд цаашид төрийн бодлогоор дэмжих шаардлагатай салбар чиглэлийг тодорхойлох, улсын эдийн засаг, нийгмийн баялаг бүтээгчдийг нэмэгдүүлэн үндэсний

25

№

Жиж

иг,

дунд

үйл

двэ

р

эрхл

эгчи

йн

анги

лал

Хам

аараг

дах

су

бье

кт

Үйл

аж

илла

гаан

ы

чигл

эл

Аж

илла

гсдын

тоо

Жил

ийн

борлу

ула

лтын

орло

гын

хэм

жээ

1Дунд

АА

Н, ир

гэн

Үйл

двэ

рлэ

л19

9-ө

өс

дээ

шгү

й1,

5 т

эрбум

тө

грөг

хүртэ

лх

АА

Н, ир

гэн

Бөөни

й ху

дал

даа

149-ө

өс

дээ

шгү

й1,

5 т

эрбум

тө

грөг

хүртэ

лх

АА

Н, ир

гэн

Жиж

иглэ

нгий

н ху

дал

даа

199-ө

өс

дээ

шгү

й1,

5 т

эрбум

тө

грөг

хүртэ

лх

АА

Н, ир

гэн

Үйл

чилг

ээ49

-өөс

дээ

шгү

й1

тэрбум

тө

грөг

хүртэ

лх

2Ж

ижиг

АА

Н, ир

гэн

Үйл

двэ

рлэ

л19

-өөс

дээ

шгү

й250

сая

төгр

өг

хүртэ

лхХудал

даа

,Үйл

чилг

ээ9-ө

өс

дээ

шгү

й


үйлдвэрүүдийг бий болгох төрийн бодлогын оролцогч болох юм.

А. Жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэгч иргэнээр бүртгүүлэх1. Аймаг, дүүргийн татварын хэлтсийн татварын улсын байцаагч

/дүүргийн нэг цэгийн үйлчилгээний төвийн/ нь Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.1-д заасан шалгуурыг хангасан, бүртгүүлэх хүсэлт гаргасан иргэнийг жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчээр бүртгэж, гэрчилгээ олгох бөгөөд дараах шалгуурыг хангаж байгаа иргэнийг “Жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгч” гэнэ. Үүнд:

1.1 контракт, хөдөлмөрийн гэрээгээр ажиллаж байгаа ажиллагчдын тоо нь 199-өөс дээшгүй бөгөөд 1.5 тэрбум төгрөг хүртэлх жилийн борлуулалтын орлого бүхий үйлдвэрлэл эрхэлдэг иргэнийг;

1.2 контракт, хөдөлмөрийн гэрээгээр ажиллаж байгаа ажиллагчдын тоо нь 149-өөс дээшгүй бөгөөд 1.5 тэрбум төгрөг хүртэлх жилийн борлуулалтын орлого бүхий бөөний худалдаа эрхэлдэг иргэнийг;

1.3 контракт, хөдөлмөрийн гэрээгээр ажиллаж байгаа ажиллагчдын тоо нь 199-өөс дээшгүй бөгөөд 1.5 тэрбум төгрөг хүртэлх жилийн борлуулалтын орлого бүхий жижиглэнгийн худалдаа эрхэлдэг иргэнийг;

1.4 контракт, хөдөлмөрийн гэрээгээр ажиллаж байгаа ажиллагчдын тоо нь 49-өөс дээшгүй бөгөөд 1 тэрбум төгрөг хүртэлх жилийн борлуулалтын орлого бүхий үйлчилгээ эрхэлдэг иргэнийг;

1.5 контракт, хөдөлмөрийн гэрээгээр ажиллаж байгаа ажиллагчдын тоо нь 19-өөс дээшгүй бөгөөд үйлдвэрлэл эрхэлдэг, эсхүл контракт, хөдөлмөрийн гэрээгээр ажиллагчдын тоо нь 9-өөс дээшгүй бөгөөд худалдаа, үйлчилгээ эрхэлдэг, 250 сая төгрөг хүртэлх жилийн борлуулалтын орлого бүхий жижиг үйлдвэр эрхлэгч иргэнийг;

27

2. Жижиг дунд үйлдвэр эрхлэгчээр бүртгүүлэх хүсэлт гаргасан иргэний явуулж буй үйлдвэр, үйлчилгээний чиглэл аль шалгуурыг хангаж байгааг харгалзан борлуулалтын орлогын хэмжээ, ажиллагсдын тоог хувь хүний орлогын албан татвар тодорхойлох тайлангийн хуудас, жишиг татварын тайлан, нийгмийн даатгалд төлсөн шимтгэл, хувь хүний орлогын албан татвар ногдуулж, төлсөн цалинг үндэслэн тогтооно. Харин орлогыг нь тухай бүр тодорхойлох боломжгүй ажил үйлчилгээ хувиараа эрхлэгч иргэний орлогын албан татварын тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.1-д заасан ажил, үйлчилгээ эрхлэгч иргэний хувьд борлуулалтын орлогыг нь тодорхойлох боломжгүй тул тухайн татвар төлөгчийн бүртгэл, татвар төлөлтийг үндэслэнэ.

3. Хүсэлт гаргасан иргэн нь дээр дурдсан шалгуурыг хангаж байвал тухайн иргэнээр Жижиг, дунд үйлдвэрийн газар, Татварын ерөнхий газрын 2011 оны 1/02 дугаар хамтран ажиллах гэрээний 1 дүгээр хавсралтын дагуу бүртгүүлэх хүсэлтийг бөглүүлж, Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.3-т заасны дагуу дараах бичиг баримтын хуулбарыг хавсаргасан байна. Үүнд:

- Иргэний үнэмлэхийн хуулбар;

- Контракт, хөдөлмөрийн гэрээгээр ажиллагчдыг нийгмийн даатгалд хамруулсан бол нийгмийн даатгалын байгууллагын тодорхойлолт, дэвтэр эсвэл цалин хөдөлмөрийн хөлс, тэдгээртэй адилтгах орлого болон шууд бус орлогоос суутгасан албан татварын тайлан (ТТ-11)

- Хувь хүний орлогын албан татвар тодорхойлох тайлангийн хуудас, жишиг татварын тайлан

- Гэрчилгээний үнэ төлсөн баримтын хуулбар

4. Гэрчилгээг олгохдоо гэрчилгээний үнэ болох 5000 төгрөгийг Капитрон банкин дахь Жижиг, дунд үйлдвэрийг


хөгжүүлэх сангийн 3053003697 тоот дансанд төлүүлнэ.

5. Жижиг дунд үйлдвэрийг дэмжих бодлогын хүрээнд өмнө нь дэмжлэгт (зээл, төсөл)-д хамрагдсан боловч татвар төлөгчөөр бүртгүүлээгүй иргэнийг ЖДҮ-ийн асуудал хариуцсан төрийн байгууллагын мэдээлэлд үндэслэн тухайн иргэнээр татварын тайланг нь нөхөн гаргуулж, татвар төлөгчөөр бүртгэн, татварыг нь төлүүлэх /эхний ээлжинд хүү, торгууль, алданги тооцохгүйгээр/ арга хэмжээ авахын зэрэгцээ жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчээр бүртгүүлэх хүсэлт гаргасан иргэнд гэрчилгээг олгоно.

Б. Жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэгч ААН (Хуулийн этгээд)-ийн бүртгэл

Жижиг, дунд үйлдвэрийг дэмжих төрийн бодлогын хүрээнд жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэх таатай нөхцөлийг бүрдүүлэх, тэдгээрийг санхүүгийн талаар дэмжих, хөрөнгийн хангалттай байдлыг сайжруулах зорилгыг хангах, Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай хуулийг хэрэгжүүлэх зорилгоор Улсын Бүртгэлийн Ерөнхий Газрын хуулийн этгээдийн бүртгэлийн газарт жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгч аж ахуйн нэгжийн бүртгэл явагдаж байна.

Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай хуулийн 6.1 дэх хэсэгт « Энэ хуулийн 5.1-д заасан шаардлагыг хангасан аж ахуйн нэгж, иргэн нь жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчийн бүртгэлд бүртгүүлэх хүсэлтээ Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн тухай хуулийн 7.1.1-д заасан байгууллага /цаашид “бүртгэх байгууллага” гэх/-д гаргана » гэж заасны дагуу жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгч аж ахуйн нэгжийг Улсын бүртгэлийн ерөнхий газар (УБЕГ) бүртгэнэ.

2011 оны 10 дугаар сарын 1-ний өдрөөс эхлэн Улаанбаатар хотод УБЕГ-ын Хуулийн этгээдийн бүртгэлийн газар, аймгийн Улсын бүртгэлийн хэлтсүүдэд бүртгэж эхэлсэн.

Жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгч аж ахуйн нэгж нь Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай хуулийн 5.2 дахь хэсэгт заасны дагуу

29

жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгч аж ахуйн нэгж нь компани, хоршоо, нөхөрлөл гэсэн хэлбэртэй байх бөгөөд жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчийн хуульд заасан шаардлагыг хангаж буй эсэхийг тогтоохдоо тухайн хуулийн этгээдийн салбар, төлөөлөгчийн газар, хараат болон охин компанийн холбогдох үзүүлэлтийг оруулж тооцно. /Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай хуулийн 5.2 дахь хэсэг/

Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай хуулийн 5 дугаар зүйлд заасны дагуу жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгч гэдэгт дараахь шаардлагыг хангасан, Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай хуулийн 6.6-д заасны дагуу бүртгүүлсэн аж ахуйн нэгжийг ойлгоно. Үүнд:

1. Контракт, хөдөлмөрийн гэрээгээр ажиллагчдын тоо нь 199-өөс дээшгүй бөгөөд 1.5 тэрбум төгрөг хүртэлх жилийн борлуулалтын орлого бүхий үйлдвэрлэл эрхэлдэг аж ахуйн нэгж

2. Контракт, хөдөлмөрийн гэрээгээр ажиллагчдын тоо нь 149-өөс дээшгүй бөгөөд 1.5 тэрбум төгрөг хүртэлх жилийн борлуулалтын орлого бүхий бөөний худалдаа эрхэлдэг аж ахуйн нэгж

3. Контракт, хөдөлмөрийн гэрээгээр ажиллагчдын тоо нь 199-өөс дээшгүй бөгөөд 1.5 тэрбум төгрөг хүртэлх жилийн борлуулалтын орлого бүхий жижиглэнгийн худалдаа эрхэлдэг аж ахуйн нэгж

4. Контракт, хөдөлмөрийн гэрээгээр ажиллагчдын тоо нь 49-өөс дээшгүй бөгөөд 1 тэрбум төгрөг хүртэлх жилийн борлуулалтын орлого бүхий үйлчилгээ эрхэлдэг аж ахуйн нэгж

5. Контракт, хөдөлмөрийн гэрээгээр ажиллагчдын тоо нь 19-өөс дээшгүй бөгөөд үйлдвэрлэл эрхэлдэг, эсхүл контракт, хөдөлмөрийн гэрээгээр ажиллагчдын тоо нь 9-өөс дээшгүй бөгөөд худалдаа, үйлчилгээ эрхэлдэг, 250 сая төгрөг хүртэлх жилийн борлуулалтын орлого бүхий


жижиг үйлдвэр эрхлэгч аж ахуйн нэгжЖижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчийн бүртгэл, тэмдэглэл

Жижиг дунд үйлдвэр эрхлэгч аж ахуйн нэгжээр бүртгүүлэхдээ УБЕГ-ын даргын 2010 оны 368 дугаар тушаалаар батлагдсан «Жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчээр бүртгүүлэх өргөдлийн маягт»-ыг бүрэн гүйцэд, үнэн зөв бөглөн бүртгэлийн байгууллагад гаргана. Өргөдөлд: /Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай хуулийн 6.2

дахь хэсэг/1. хүсэлт гаргагч иргэний овог, нэр, оршин суугаа газрын

хаяг;2. хүсэлт гаргагч аж ахуйн нэгжийн оноосон нэр, оршин

байгаа газрын хаяг;3. эрхэлж байгаа үйл ажиллагааны төрөл;4. контракт, хөдөлмөрийн гэрээгээр ажиллагчдын тоо,

жилийн борлуулалтын орлогын тухай мэдээллийг тусгана.Жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгч аж ахуйн нэгжээр

бүртгүүлэх өргөдөлд дараах баримт бичгийг хавсаргана. /Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай хуулийн 6.4 дэх хэсэг/1. Улсын бүртгэлийн гэрчилгээ2. Контракт, хөдөлмөрийн гэрээгээр ажиллагчдыг

нийгмийн даатгалд хамруулсан тухай нийгмийн даатгалын байгууллагын тодорхойлолт

3. Улсын тэмдэгтийн хураамж төлсөн баримт; /2200 төгрөг/

4. Аудитын байгууллагаар баталгаажуулсан өмнөх жилийн санхүүгийн болон татварын тайлан баланс

Бүртгэх хугацаа Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэгч аж ахуйн нэгжийн

хүсэлтийг хүлээн авч, хуульд заасан шаардлагыг хангасан гэж үзвэл бүртгэх байгууллага хүсэлтийг хүлээн авснаас хойш ажлын 7 өдрийн дотор жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчийн бүртгэлд бүртгэж, дараахь ажиллагааг хийнэ: /Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай хуулийн 6.6 дахь хэсэг/1. Аж ахуйн нэгжийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээнд

тэмдэглэл хийх

31

2. Хуулийн этгээдийн бүртгэлийн мэдээллийн санд холбогдох мэдээллийг оруулах

3. Хуулийн этгээдийн хувийн хэрэгт холбогдох материалыг хийх

Жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгч аж ахуйн нэгжээр бүртгэхээс татгалзах

Хүсэлт гаргагч Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай хуулийн 5.1 дэх хэсэгт заасан шаардлагыг хангаагүй, эсхүл бичиг баримтын бүрдэл дутуу байвал улсын бүртгэгч зохих үндэслэлийг зааж бүртгэхээс татгалзсан хариуг хүсэлтийг хүлээн авснаас хойш ажлын 7 өдрийн дотор бичгээр мэдэгдэнэ. /Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай хуулийн 6.8 дахь хэсэг/Жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчийг бүртгэлээс хасах

Бүртгэх байгууллага дор дурдсан үндэслэлээр жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчийг бүртгэлээс хасч, хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээнд хийсэн тэмдэглэлийг хүчингүй болгох тухай шийдвэр гаргана: /Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйл/1. Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай хуулийн 5.1-д заасан

шаардлагыг хангахгүй болсон;2. Жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгч бүртгэлээс хасуулах тухай

хүсэлт гаргасан;3. Бүртгүүлэхдээ хуурамч бичиг баримт бүрдүүлсэн нь

тогтоогдсон;4. Аж ахуйн нэгж татан буугдсан;5. Жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгч нь байгаль орчин ба хүний

эрүүл мэндэд хортой технологи, материал хэрэглэсэн, экологийн хохирол учруулсан нь тогтоогдсон.


ЖДҮ-ИЙН САЛБАРТ ХЭРЭГЖИЖ БУЙ ХӨНГӨЛӨЛТТЭЙ ЗЭЭЛИЙН САНГУУД,

ЗЭЭЛ ОЛГОХ ЖУРАМ, ЗААВАР, ТОГТООЛУУД

Төр, засгийн газар 2008 оноос эхлэн ЖДҮ-ийн хуулийг хэрэгжүүлэх ажлыг эрчимтэй авч хэрэгжүүлэн төрийн захиргааны байгууллага Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг- Жижиг, дунд үйлдвэрийн газрыг байгуулан ажиллуулж, бизнес эрхлэгч иргэн, ААН-ийн бэрхшээлтэй асуудлуудыг шат дараатай шийдвэрлэх бодлогыг боловсруулан гаргаж, зарим арга хэмжээг авч хэрэгжүүлсэн. Жил бүр Монгол банкны хийдэг эдийн засаг, нийгмийн судалгаанд жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдэд тулгарч буй бэрхшээлүүдийг эрэмбэлэн гаргадаг. Энэхүү судалгаагаар эхний ээлжинд банкны өндөр хүүтэй зээл, зээлийн хугацаа, өндөр шалгуур үзүүлэлтүүд, барьцаа хөрөнгийн дутагдал, санхүүгийн дутмаг байдал, зах зээлийн өрсөлдөөн түүний хамгаалалт байхгүй, техник технологийн насжилт, шинэчлэл, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх түүхий эдийн хангамж, хүний нөөц, дэд бүтцийн хоцрогдол зэрэг олон асуудал нэрлэгддэг.

Энэхүү асуудлуудыг шийдвэрлэхдээ Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хуулиар байгуулагдсан Жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх сан, Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангаар дамжуулан хөнгөлөлттэй зээлийн эх үүсвэрт тодорхой хөрөнгийг улсын төсвийн болон бусад санхүүгийн эх үүсвэрээс бүрдүүлэн аймаг, дүүрэг, нийслэлд жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих дэд сангуудыг бий болгон, суманд бие даасан байнгын эргэлттэй илүү жижиг, бичил бизнес эрхлэгчдийг дэмжих зээлийн бүтээгдэхүүнийг нэвтрүүлээд байна. Мөн тоног төхөөрөмжөө шинэчлэхэд санхүүгийн түрээсийн хуулийн хүрээнд хөнгөлөлттэй зээл олгож, бүтээгдэхүүнээ борлуулахад олон улсын болон дотоодын үзэсгэлэн худалдаанд оролцуулах, гадны зээл тусламжаар хэрэгжих төсөл, хөтөлбөрүүдийн

33

уялдаа холбоог ханган төрийн бодлоготой уялдуулах зохион байгуулалт, зохицуулалтыг авч хэрэгжүүлж байна. 2012 оноос эхлэн УИХ-аас Засгийн газрын шинэ бүтэц, бүрэлдэхүүнийг батлан Хөдөлмөрийн яамыг шинээр байгуулан Хөдөлмөрийн сайдын эрхлэх асуудалд ЖДҮ-ийн хөгжлийн асуудлыг хариуцуулсан. Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт тусгагдсан ЖДҮ-ийн салбарын талаар төрөөс хэрэгжүүлэх бодлого, үйл ажиллагааны хэрэгжилт, зохицуулалтыг хийж холбогдох журам, дүрэм, зааврыг шинэчлэх, өөрчлөх асуудлыг яамны Жижиг, дунд үйлдвэрийн хөгжлийн газар бусад холбогдох байгууллага үе шаттайгаар гүйцэтгэж байна. Энэхүү төрийн бодлого шийдвэр, журам, дүрмийн өөрчлөлтийг та бүхэнд хүргэж байна.

35

Хөдөлмөрийн сайдын 2013 оны 03 дугаар сарын 19-ний өдрийн А/44 дугаар тушаалын 1 дүгээр хавсралт

ЖИЖИГ, ДУНД ҮЙЛДВЭРИЙГ ХӨГЖҮҮЛЭХ САНГИЙНХӨРӨНГИЙГ БҮРДҮҮЛЭХ, ЗАРЦУУЛАХ, ТҮҮНД

ХЯНАЛТ ТАВИХ ЖУРАМ

Нэг. Нийтлэг үндэслэл1.1. Жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх сан /цаашид “Сан”

гэх/-гийн хөрөнгийг бүрдүүлэх, зарцуулах, хяналт тавих үйл ажиллагаанд энэхүү журмыг дагаж мөрдөнө.

1.2. Сан нь Монгол Улс дахь ажилгүйдэл, ядуурлыг бууруулах, жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх, ажлын байрыг шинээр бий болгох, хадгалах зорилгоор Жижиг дунд үйлдвэрийн тухай хууль, Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих тухай хууль, Монгол Улсын Засгийн газрын үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөр болон Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих дэд хөтөлбөрүүд, Монгол улсыг үйлдвэржүүлэх хөтөлбөр, Орон нутагт үйлдвэрлэл хөгжүүлэх чиглэл, Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих хөтөлбөрүүдийн хүрээнд иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагад мөнгөн хөрөнгийн зээл олгох, тоног төхөөрөмжийн лизингийн үйлчилгээ үзүүлэх, давхар батлан даалт гаргах зэрэг хуулиар зөвшөөрөгдсөн дэмжлэгүүдийг үзүүлэх үндсэн чиг үүрэгтэй байна.

1.3. Сангийн хөрөнгийг бүрдүүлэх, жижиг, дунд үйлдвэрийг дэмжих чиглэлээр сангаас мөнгөн хөрөнгийн зээл олгох, санхүүжүүлэх, гүйцэтгэлийг тайлагнах үйл ажиллагааг Хөдөлмөрийн яам, Сан болон аймаг, нийслэл, дүүргийн хөдөлмөрийн газар, хэлтэс, банк, санхүүгийн байгууллагуудтай хамтран зохион байгуулна.

1.4. Сан нь мөнгөн хөрөнгийн сан байна.

1.5. Сангаас зарцуулах хөрөнгө нь тодорхой зориулалттай, эргэн төлөгдөх баталгаатай мөнгөн хөрөнгийн зээл, хууль,


тогтоомжид заасан бусад арга хэмжээг санхүүжүүлэхэд зарцуулна.

1.6. Сангийн хөрөнгө бүрдүүлэлт, зарцуулалттай холбогдсон шийдвэрийг Хөдөлмөрийн сайд гаргаж, хөрөнгийн хуваарийг баталж, гүйцэтгэлд хяналт тавина.

1.7. Сан нь үйл ажиллагаагаа эрхлэн гүйцэтгэхдээ Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай хууль, Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хууль бусад холбогдох хууль, тогтоомжийн дагуу ажиллана.

Хоёр. Сангийн бүрдүүлэлт, зарцуулалт

2.1. Сангийн хөрөнгө нь хуульд заасан эх үүсвэрээс гадна дор дурьдсан эх үүсвэрээс бүрдэнэ. Үүнд:

2.1.1.Арилжааны банкны эх үүсвэр

2.1.2.Арилжааны банкаар дамжуулан олгосон зээлийн үлдэгдэл, эргэн төлөгдсөн зээл, зээлийн хүүгийн орлого

2.1.3.Засгийн газрын гаргасан бонд, үнэт цаас худалдан авсан болон сангийн хөрөнгийг банкинд хадгалуулсны хүү

2.1.4.Санхүүгийн түрээсийн зээлээс олсон орлого

2.2 Сангийн хөрөнгийг хуульд зааснаас гадна дор дурдсан арга хэмжээнд зарцуулна. Үүнд:

2.2.1. Иргэн, аж ахуйн нэгжид хөнгөлөлттэй нөхцөлөөр, доорх зориулалтаар мөнгөн хөрөнгийн зээл олгох

2.2.1.1.Эргэлтийн хөрөнгө бий болгох

2.2.1.2.Ажлын байр нэмэгдүүлэх болон хадгалах

2.2.1.3.Техник, тоног төхөөрөмж худалдан авах

2.2.1.4.Технологийн шинэчлэл хийх

37

2.2.1.5.Хөрөнгө оруулалт хийх

2.2.1.6.Үндсэн хөрөнгө бий болгох

2.2.2. Санхүүгийн түрээс /лизинг/ олгох

2.2.3. Давхар батлан даалт гаргах

2.2.4. Сангийн болон салбарын үйл ажиллагааг санхүүжүүлэх

2.3. Санд улсын төсвөөс болон бусад эх үүсвэрээс хуваарилах хөрөнгийн богино болон дунд хугацааны төсвийн төслийг “Төсвийн тухай” хууль, бусад хуулийн дагуу Хөдөлмөрийн яам боловсруулна.

2.4. Олон улсын байгууллага, гадаад, дотоодын хөрөнгө оруулагч, хандивлагч орноос олгосон зээл, тусламжийн хөрөнгийг зорилго чиглэлийн дагуу гэрээ байгуулан зарцуулна.

2.5. Дамжуулан зээлдүүлэх арилжааны банк, санхүүгийн байгууллагыг сонгон шалгаруулалтын зарчмаар шалгаруулж, Сангийн захирал гэрээ байгуулан, Хөдөлмөрийн сайдаар батлуулснаар хүчин төгөлдөр болно. Банк, санхүүгийн байгууллагатай байгуулах гэрээний үндсэн нөхцөлийг жижиг, дунд үйлдвэрийг дэмжих зорилгоор хөнгөлөлттэй зээл олгох журманд тусгана.

2.6. Гэрээгээр хүлээсэн үүргийн дагуу хөрөнгийг байршуулах арга хэмжээг Сан хариуцан хэрэгжүүлнэ.

2.7. Сангаас жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих чиглэлээр олгох хөнгөлөлттэй зээлийн төслийг сонгон шалгаруулах комиссыг байгуулан ажиллуулна.

2.8. Уг комиссын бүрэлдэхүүн, хөнгөлөлттэй зээл олгох, хяналт тавьж, хариуцлага тооцох журмыг Хөдөлмөрийн сайдын тушаалаар батална.


2.9. Аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэд, төрийн бус байгууллагаас аливаа нөхцөл, болзол тавьсан эх үүсвэрийг санд оруулах, холбогдох хууль журамд зааснаас бусад зориулалтаар ашиглах, зарцуулахыг хориглоно.

Гурав. Сангийн хөрөнгийн зарцуулалтанд хяналт тавих,тайлан мэдээ гаргах

3.1. Сангийн хөрөнгийн зарцуулалтанд дараах байдлаар хяналт тавина

3.1.1.Жижиг, дунд үйлдвэрийг дэмжих чиглэлээр олгосон зээлд хамрагдсан аж ахуйн нэгж, иргэдийн бүртгэлийг хөтлөх, зээлээр санхүүжиж байгаа төсөл, бизнесийн холбогдох гэрээ, хэлцлийн нөхцөл биелэгдэж байгаа эсэх, зээлийн гэрээний хэрэгжилтэнд хяналт тавих, зөвлөмж өгөх үүргийг Сан хариуцан гүйцэтгэнэ.

3.1.2.Сангаас олгосон зээл, хэрэгжиж буй төсөл, хөтөлбөр, комиссын үйл ажиллагаанд Хөдөлмөрийн яам, Үндэсний аудитын газар, Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газар, тэдгээрийн харьяа байгууллагууд хуулийн дагуу хяналт тавина.

3.2. Сангийн орлого, зарлагын мэдээ, тайланг дор дурдсан хугацаанд гаргана.

3.2.1.Жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчдэд олгосон зээл түүний эргэн төлөлтийн талаарх мэдээ, мэдээллийг улирал тутам гаргаж яаманд танилцуулна.

3.2.2.Нийслэл, аймаг, дүүргийн жижиг, дунд үйлдвэрийн асуудал хариуцсан газар хэлтэс, Сангаас олгосон зээлийн мэдээ, тайланг гэрээт банк санхүүгийн байгууллагатай тооцоо нийлэн зээлийн төрлөөр ангилан, боловсруулж, сар бүрийн 4-ний дотор Санд ирүүлнэ.

3.2.3.Тайлан, мэдээллийг нэгтгэн боловсруулж сар тутамд Хөдөлмөрийн яаманд ирүүлнэ.

39

3.2.4.Хагас болон жилийн эцсийн санхүүгийн тайлангаа Төсвийн тухай хуулийн 8.9-д заасан хугацаанд 14.2.7 болон 54 дүгээр зүйлд заасны дагуу гарган Хөдөлмөрийн болон Сангийн яаманд тус тус хүргүүлнэ.

3.2.5.Санхүүгийн жилийн тайланд Төрийн аудитын тухай хуульд заасны дагуу дүгнэлт гаргуулсан байна.

3.3. Сангийн үйл ажиллагаанд хяналт, шинжилгээ үнэлгээ хийх асуудлыг жижиг, дунд үйлдвэрийг дэмжих зорилгоор хөнгөлөлттэй зээл олгох журмаар зохицуулна.

3.4. Сангийн хөрөнгийг зориулалт бусаар зарцуулсан, тайлан мэдээг чанаргүй, хугацаа хожимдуулсан гэм буруутай албан тушаалтан, байгууллага, иргэнд холбогдох хууль, журмын дагуу хариуцлага тооцно.


Хөдөлмөрийн сайдын 2013 оны 03 дугаар сарын 19-ний өдрийн

А/44 дугаар тушаалын 2 дугаар хавсралт

ЖИЖИГ, ДУНД ҮЙЛДВЭРИЙГ ДЭМЖИХ ЗОРИЛГООРХӨНГӨЛӨЛТТЭЙ ЗЭЭЛ ОЛГОХ ЖУРАМ

Нэг. Нийтлэг үндэслэл

1.1. Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай хуулийн 5 дугаар бүлэгт заасан төрөөс жижиг, дунд үйлдвэрийг дэмжих талаар баримтлах бодлого, үндсэн чиглэлийг хэрэгжүүлэх зорилгоор хөнгөлөлттэй зээл олгоход энэ журмыг мөрдөнө.

1.2. Хөнгөлөлттэй зээлийг Засгийн газрын тусгай сан болох Жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх сан /цаашид “Сан” гэх/ -гийн хөрөнгөөс олгох ба энэ зээл нь жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчдэд ажлын байр бий болгох, үйлдвэрлэл, үйлчилгээ шинээр эрхлэх, өргөтгөх боломжийг бүрдүүлэхэд чиглэгдэнэ.

1.3. Жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчдэд хөнгөлөлттэй зээл олгохдоо төслийг сонгон шалгаруулах комисс, дэд комисс /цаашид “комисс”, “дэд комисс” гэх/ -ын шийдвэрийг үндэслэн, гэрээ байгуулсан арилжааны банк, банк бус санхүүгийн байгууллага /цаашид ББСБ гэх/-аар дамжуулан олгоно.

1.4. Жижиг, дунд үйлдвэрийг дэмжих чиглэлээр олгох хөнгөлөлттэй зээлд хамрагдах аж ахуйн нэгж, иргэн Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай хуулийн 5 дугаар зүйлд заасан шалгуур үзүүлэлтийг хангаж, 6 дугаар зүйлд заасны дагуу бүртгүүлсэн байна.

41

Хоёр. Хөнгөлөлттэй зээлийн эх үүсвэр, зээлийн нөхцөл

2.1. Хөнгөлөлттэй зээлийн эх үүсвэрийг жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх санд төвлөрүүлнэ.

2.2. Жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчдэд хөнгөлөлтэй зээл олгохдоо Улсын Их Хурал, Засгийн газраас тогтоосон хүү, хугацааг мөрдөнө.

2.3. Комисс, дэд комиссын нэг зээлдэгчид олгох зээлийн дээд хэмжээ, үндсэн зээлийн эргэн төлөлтөөс чөлөөлөх хугацаа, дамжуулан зээлдүүлэх банк, ББСБ-ын шалгуур үзүүлэлт зэрэг зээлийн бусад нөхцөлийг тухайн жилийн эдийн засгийн өсөлт, үйлдвэрлэл хөгжүүлэх чиглэлтэй уялдуулан Хөдөлмөрийн сайд тухай бүр батална.

2.4. Санхүүжилтийг зөвхөн төгрөгөөр олгоно. Банк, санхүүгийн байгууллага тухайн төслийг бүрэн судлаагүй байхад санхүүжүүлэхийг хориглоно.

2.5. Тухайн жилийн хуваарилагдсан эх үүсвэрийн 10-аас дээшгүй хувийг бизнесээ шинээр эрхлэгчдэд, боловсруулсан төслийнх нь хэрэгжих үндэслэл, тооцоо, судалгаа зэргийг харгалзан олгож болно.

Гурав. Хөнгөлөлттэй зээлийн үйл ажиллагаа эрхлэх банк, ББСБ-тай хамтран ажиллах нөхцөл

3.1 Жижиг, дунд үйлдвэрийг дэмжих зорилгоор олгох хөнгөлөлттэй зээлийн үйл ажиллагаа эрхлэх банк, банк бус санхүүгийн байгууллага нь:

3.1.1 Монгол банкнаас тогтоосон зохистой харьцааны үзүүлэлтүүд, заавал байлгах нөөцийн шаардлагыг сүүлийн нэг жилийн турш хангасан тухай хөндлөнгийн байгууллагын дүгнэлт гаргуулсан байх.

3.1.2.Зээлийн үйл ажиллагаатай холбоотой аливаа эрсдэлийг Сангийн өмнө бүрэн хариуцахаа илэрхийлсэн баталгаа


гаргаж нотариатаар баталгаажуулсан байх.

3.1.3.Зээлийн үйл ажиллагааг орон нутагт явуулах боломжтой байх.

3.2 Зээлийн гэрээний нөхцөл, барьцаа хөрөнгийн үнэлгээ, зээлийг судлах хугацаа, хүү шимтгэл, талуудын эрх үүрэг, тайлан гаргах, хяналт, хариуцлага тооцох зэрэг бусад нөхцөлийг гэрээгээр тогтооно.

3.3 Жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчдэд хөнгөлөлттэй зээлийг дамжуулан олгох үйл ажиллагаанд хэд хэдэн банк, банк бус санхүүгийн байгууллагыг сонгох ба комисс болон дэд комиссоос дэмжигдсэн төслийг шуурхай судлаж шийдвэрлэсэн банк, санхүүгийн байгууллагад шаардлагатай санхүүжилтийг Сангаас шилжүүлнэ.

Дөрөв. Төсөл сонгон шалгаруулах комисс, дэд комисс4.1. Төсөл сонгон шалгаруулах комисс, дэд комиссыг орон

нутагт эрх мэдлийг шилжүүлэх зарчмыг баримтлан зээл олгох хэмжээ, төслийн хамрах хүрээнээс шалтгаалан энэхүү журмын дагуу байгуулан ажиллуулна.

4.2. Бүс нутгийн чанартай зээлийн төслийг сонгон шалгаруулах үүрэг бүхий комисс нь Хөдөлмөрийн сайдын дэргэд дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүдээс бүрдсэн 9 эсвэл 11 хүний бүрэлдэхүүнтэй, дэд комисс нь нийслэл, аймаг, дүүргийн Засаг даргын дэргэд дарга, дэд дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүдээс бүрдсэн 9-13 хүний бүрэлдэхүүнтэй байна.

4.3. Комиссын даргаар Хөдөлмөрийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга, нарийн бичгийн даргаар Сангийн захирал байх ба гишүүдээр төрийн болон төрийн бус байгууллагын төлөөллийг оруулан бүрэлдэхүүнийг Хөдөлмөрийн сайд батална.

4.4. Нийслэлийн төсөл сонгон шалгаруулах дэд комиссын даргаар Нийслэлийн Засаг даргын орлогч, нарийн бичгийн

43

даргаар жижиг, дунд үйлдвэрийн асуудал хариуцсан нэгжийн дарга ажиллах бөгөөд комиссын бүрэлдэхүүнийг жижиг, дунд үйлдвэрийн асуудал хариуцсан мэргэжилтэн, Монголын Үндэсний Худалдаа Аж үйлдвэрийн танхим /цаашид “МҮХАҮТ” гэх/, Ажил олгогч эздийн байгууллага, мэргэжлийн холбоодын төлөөлөл оролцуулан Нийслэлийн Засаг дарга батална.

4.5. Аймаг, дүүргийн төсөл сонгон шалгаруулах дэд комиссын даргаар аймаг, дүүргийн засаг дарга, нарийн бичгийн даргаар аймаг, дүүргийн жижиг, дунд үйлдвэрийн асуудал хариуцсан нэгжийн дарга ажиллах бөгөөд комиссын бүрэлдэхүүнийг жижиг, дунд үйлдвэрийн асуудал хариуцсан мэргэжилтэн, Монголын Үндэсний Худалдаа Аж үйлдвэрийн танхим /цаашид “МҮХАҮТ” гэх/, Ажил олгогч эздийн байгууллага, мэргэжлийн холбоодын төлөөлөл оролцуулан Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын дарга батална.

4.6. Аймаг, дүүргийн дэд комиссын дарга нь өөрийн шийдвэрээр эрхээ тухайн аймаг, дүүргийн Засаг даргын орлогчид шилжүүлж болно.

4.7. Тухайн төслийн хамрах хүрээ, үр ашиг, санхүү, төлбөрийн чадварын байдлаас шалтгаалж нэг зээлдэгчид комиссын хуралдаанаар 1.5 тэрбум хүртэл төгрөгийн, нийслэлийн дэд комисс 200.0 хүртэл сая төгрөгийн, аймаг дүүргийн дэд комисс 100.0 хүртэл сая төгрөгийн санхүүжилт бүхий төслийг сонгон шалгаруулна.

4.8. Комисс, дэд комиссын хуралдаанаар гаргах шийдвэрт төрөөс жижиг дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх, хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлэх, ажлын байр бий болгох чиглэлээр гарсан бодлого шийдвэр, ИТХ-ын баталсан үйлдвэр хөгжүүлэх чиглэлийг баримтлана. Дарга, дэд дарга, нарийн бичгийн дарга, гишүүд нь төсөл сонгон шалгаруулах хуралдаанд нэг саналын таслах эрхтэйгээр оролцоно.


4.9. Комисс, дэд комиссын гишүүдийн дийлэнх олонх бүрдсэнээр хурлын ирцийг хүчин төгөлдөрт тооцох бөгөөд төсөлд санхүүжилт олгох эсэхийг олонхийн саналаар шийдвэрлэж, тэмдэглэл хөтлөн, оролцсон гишүүд гарын үсэг зурж баталгаажуулна.

4.10.Комисс, дэд комисс нь жижиг дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх, ажлын байр бий болгох чиглэлээр тухайн орон нутагт санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх үйл ажиллагаа явуулж буй бусад гадаад, дотоодын төсөл хөтөлбөртэй хамтран ажиллаж, бодлогоо уялдуулах арга хэмжээг авч хэрэгжүүлнэ.

4.11.Төсөл сонгон шалгаруулах комиссын үйл ажиллагааг тасралтгүй явуулахад Сан, дэд комисст нийслэл, аймаг, дүүргийн засаг даргын тамгын газар, хөдөлмөрийн хэлтэс мэдээллээр хангаж, дэмжлэг үзүүлэн ажиллана.

4.12.Энэ журмын 2.3-т заасан нөхцөлийг тогтоох, тухайн жилд хөнгөлөлттэй зээлээр дэмжих үйлдвэрийн чиглэл, эдийн засгийн салбарыг тодорхойлох, Сангийн хөрөнгөөс олгох зээлийн үйл ажиллагаанд баримтлах чиглэл, бодлогыг засгийн газрын мөрийн хөтөлбөртэй уялдуулах, үр дүнг тооцох, сургалт явуулах, судалгаа хийх зэрэг бодлогын асуудлуудыг Хөдөлмөрийн яам, сантай хамтран шийдвэрлэнэ.

Тав. Төсөл хүлээн авах

5.1. Комисс, дэд комиссын шийдвэрээр хөнгөлөлттэй зээлийн санхүүжилт хүссэн төслүүдийг хүлээн авах хугацааг тохирч хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр олон нийтэд хүргэх үүргийг Хөдөлмөрийн яам, сан, нийслэл, аймаг, дүүргийн хөдөлмөрийн газар, хэлтэс хариуцна.

5.2. Энэ журмын 1.4 ба Хавсралт 1-д заасан шаардлагыг хангасан төслийг Сан болон нийслэл, аймаг, дүүргийн хөдөлмөрийн газар, хэлтэст жижиг, дунд үйлдвэрлэл хариуцсан мэргэжилтэн хүлээн авна. Орон нутгийн онцлогийг харгалзан нэмэлт шаардлага тавьж болно.

45

5.3. Дэд комисс нь иргэнээс ирүүлсэн төслийг үндсэн харъяаллын дагуу, хуулийн этгээдээс ирүүлсэн төслийг тухайн төслийг хэрэгжүүлэх орон нутгийн хаягийн дагуу хүлээн авна. Дэд комисс 4.7-д заасан хэмжээнээс дээш санхүүжилттэй зээлийн төслийг харьяалал хамаарахгүйгээр Санд хүргүүлнэ.

5.4. Төслийг хүлээн авч, шаардлага хангаагүй гэж үзсэн төслийн талаарх холбогдох танилцуулгыг бэлтгэн, комисс, дэд комисст хүргүүлж танилцуулснаас хойш ажлын 7 хоногийн дотор бичгээр болон утсаар хариу өгнө.

5.5. Шаардлага хангасан төслүүдэд зээлийн шинжилгээ судалгаа хийж, танилцуулга, мэдээллийг комисс, дэд комисс хуралдахаас 3-аас доошгүй хоногийн өмнө бэлтгэн гишүүдэд хүргүүлнэ.

5.6. Комисс, дэд комиссын эрх, үүрэг, төсөл хүлээн авах, судлах, танилцуулах, шийдвэр гаргах зэрэг дотоод үйл ажиллагааг зохицуулсан журам, зааврыг комиссын хувьд сан, дэд комиссын хувьд нийслэл, аймаг, дүүргийн хөдөлмөрийн газар, хэлтэс энэхүү журамд нийцүүлэн боловсруулж тус тус харгалзсан сайд, засаг даргаар батлуулна.

Зургаа. Үүрэг, хариуцлага, хяналт

6.1. Төсөл сонгон шалгаруулах комисс, дэд комиссын гишүүний гэр бүл, хамаатан садан, хөрөнгө, хувь хамтран эзэмшигч нь хөнгөлөлттэй зээлд хамрагдах төсөл өргөдлөө ирүүлсэн тохиолдолд хуралдаанд оролцохоос татгалзах үүрэгтэй.

6.2. Комиссын үйл ажиллагаанд оролцогч төрийн байгууллагын албан тушаалтан, төрийн бус байгууллагын төлөөлөл нь зээлдэгчтэй хувийн харилцаа тогтоох, бизнесийн нууцыг бусдад мэдээлэх, буруу үнэлгээ хийх, бусдад давуу байдал бий болгох, үнэн зөв үнэлгээ хийхгүйгээс зээлийг эрсдэлд оруулах зэргээс татгалзаж, хууль, журам зөрчихгүй байх үүрэгтэй.


6.3. Зээлийг дамжуулан олгох банк, санхүүгийн байгууллагатай байгуулсан хамтран ажиллах гэрээний биелэлт, комисс, дэд комиссын үйл ажиллагаа, зээл авсан иргэн, аж ахуйн нэгжийн төслийн хэрэгжилтэнд хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ хийх үүргийг Хөдөлмөрийн яам, Сангийн хамтарсан ажлын хэсэг гарч гүйцэтгэнэ. Өргөдөл гомдлын дагуу орон нутгаас томилогдсон ажлын хэсгийн шалгалтын дүнгээр хариуцлага хүлээлгэж болно.

6.4 Хяналт, шинжилгээ, үнэлгээний явцад илэрсэн зөрчил, дутагдлыг хамтарсан ажлын хэсэг газар дээр нь шийдвэрлэн ажиллах ба зориулалт бусаар зээлийг ашигласан, хууль, журам зөрчиж олгосон зэрэг нь хяналт шалгалтын байгууллага, яамны холбогдох газруудын хамтарсан ажлын хэсгийн дүгнэлтээр тогтоогдсон тохиолдолд тухайн өдрөөс эхлэн зээлийг арилжааны банкны тухайн үеийн хүүгээр тооцон эргүүлэн төлүүлж санд эх үүсвэрийг буцаан төвлөрүүлнэ. Энэхүү хариуцлагын талаар банк, санхүүгийн байгууллагатай хамтран ажиллах гэрээгээр нарийвчлан тодорхойлж өгнө.

Долоо. Мэдээ тайлан гаргах

7.1. Хяналт, шинжилгээ үнэлгээг жилд 2-оос доошгүй хийж, тайланг тухай бүр танилцуулан үр дүнг тооцон ажиллана.

7.2. Сар бүрийн эцсийн байдлаар зээл олголтын тайлан, зээлдэгчийн талаарх мэдээг аймаг, нийслэл, дүүргийн хөдөлмөрийн газар, хэлтэс нэгтгэн дараа сарын эхний, ажлын 5 өдөрт багтаан Санд ирүүлнэ. Мэдээ тайлангийн загварыг сангаас гарган хүргүүлнэ.

7.3. Сан нь комиссын зээлийн тайланг гарган, улсын хэмжээнд олгогдсон хөнгөлөлттэй зээлийн мэдээ, тайланг нэгтгэж холбогдох удирдлага, газар, нэгж, олон нийтийг мэдээллээр хангана.

47

Жижиг, дунд үйлдвэрийг дэмжих зорилгоор

хөнгөлөлттэй зээл олгох журмын хавсралт-1

ХӨНГӨЛӨЛТТЭЙ ЗЭЭЛ ОЛГОХОД ТАВИХ ШААРДЛАГА

А. Үйл ажиллагаа эрхэлж буй зээл хүсэгчид тавих шаардлага:

1. “Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай хууль”-ийн 5 дугаар зүйлд заасан шалгуур үзүүлэлтийг хангасан, жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчээр бүртгүүлсэн байх

2. Татварын болон зээлийн хугацаа хэтэрсэн өр төлбөргүй байх

3. Хуулиар хориглоогүй барьцаа, батлан даалттай байх ба зээлийн барьцаа нь хөдлөх болон үл хөдлөх эд хөрөнгө, бусдын өмчлөлд шилжүүлж болох эд хөрөнгийн эрхийн талаарх мэдээлэл, жагсаалтыг гаргаж ирүүлэх

4. Үйлдвэрлэл, үйлчилгээ, худалдаа эрхлэх техникийн нөхцөл, байгаль орчны болон үйл ажиллагаа явуулахад шаардлагатай холбогдох бусад зөвшөөрлийг авсан байх

5. Ажлын байрыг хадгалсан, нэмэгдүүлсэн болон шинээр бий болгох тоог тусгах

6. Шинээр бий болох ажлын байранд хөдөлмөрийн төв биржид бүртгэлтэй иргэдээс авах, бүртгэлгүй иргэдийг ажлын байртай болгох бол Хөдөлмөрийн төв биржид бүртгүүлэх, тухайн жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгч нийт ажилтны 10 хувьтай тэнцэхүйц тооны мэргэжлийн боловсрол, сургалтын байгууллагын суралцагчдыг үйлдвэрлэлийн дадлага хийлгүүлж, мэргэжлийн ур чадварыг дээшлүүлэх, дадлагажуулах боломжтой талаар төсөлдөө тусгаж баталгаажуулсан байх

7. Үр ашигтай, судалгаа тооцоотой, зээлээ төлөх орлоготой байх зэргийг тусгасан шаардлага хангасан төслийг ирүүлэх

8. Олон улсын хөдөлмөрийн байгууллагын “Бизнесээ эхэл, бизнесээ хөгжүүл” хөтөлбөрийн дагуу амжилттай


суралцан, батламжлах гэрчилгээ авсан байх

Б. Шинэ бизнес эрхлэгчдэд тавих шаардлага:

1. Хэрэгжүүлэх төслийн санхүүжилтийн 30-аас доошгүй хувийг өөрийн хөрөнгөөр санхүүжүүлэх чадвартай байх

2. Татварын болон зээлийн хугацаа хэтэрсэн өр төлбөргүй байх

3. Шинээр бизнес эрхлэгч нь тухайн төслийн салбартаа мэргэшсэн, дадлага туршлагатай боловсон хүчинтэй байх

4. Тухайн хэрэгжүүлэх төслийн хүрээнд шаардлагатай тусгай зөвшөөрөл, техникийн нөхцөлийг эрх бүхий байгууллагаас авсан байх

5. Хуулиар хориглоогүй барьцаа, батлан даалттай байх ба зээлийн барьцаа нь хөдлөх болон үл хөдлөх эд хөрөнгө, бусдын өмчлөлд шилжүүлж болох эд хөрөнгийн эрхийн талаарх мэдээлэл, жагсаалтыг гаргаж ирүүлэх

6. Тухайн бүтээгдэхүүний түүхий эдийн зах зээлийн судалгаа, үнийн түвшин, хэтийн төлвийн талаарх мэдээлэл, хэрэгцээ, шаардлага зэргийг тусгасан шаардлага хангасан төслийг ирүүлэх

7. Орон нутгийн онцлогийг харгалзан тухайн орон нутгийн түүхий эд, нөөцөд түшиглэсэн, үр ашигтай байх

8. Шинээр бий болох ажлын байранд Хөдөлмөрийн төв биржид бүртгэлтэй иргэдээс авах, бүртгэлгүй иргэдийг ажлын байртай болгох бол Хөдөлмөрийн төв биржид бүртгүүлэх, тухайн жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгч нийт ажилтныхаа 10 хувьтай тэнцэхүйц тооны мэргэжлийн боловсрол, сургалтын байгууллагын суралцагчдыг үйлдвэрлэлийн дадлага хийлгүүлж мэргэжлийн ур чадварыг дээшлүүлэх, дадлагажуулах боломжтой талаар төсөлдөө тусгаж баталгаажуулсан байх

9. Олон улсын хөдөлмөрийн байгууллагын “Бизнесээ эхэл” хөтөлбөрийн дагуу амжилттай суралцан, батламжлах гэрчилгээ авсан байх

49КО

МПА

НИЙ Т

ӨСЛИЙН М

ЭД

ЭЭЛЭЛ

Бай

гуулл

агын

нэр

Ком

пани

й ал

бан

ёсн

ы н

эрий

г бич

ихдээ

товч

лохг

үй

бай

вал

зохи

но.

Жиш

ээ н

ь: М

агна

й Тр

ейд

ХХК-и

йг М

Т гэ

ж т

овч

илж

боло

хгүй.

(Реги

стрий

н дуга

ар)

Бай

гуулл

агын

реги

стрий

н дуга

ар

(Улс

ын

бүртг

элий

н дуга

ар)

Бай

гуулл

агын

Улс

ын

бүртг

элий

н дуга

ар

(Бай

гуула

гдса

н огн

оо)

Туха

йн а

ж а

хуйн

нэг

ж б

айгу

улл

агын

үүсг

эн б

айгу

ула

гдса

н огн

оо э

свэл

ту

хайн

хувь

хүни

й биз

нес

хийж

эхэ

лсэн

огн

оо.

(Эзэ

мш

игчи

д)

Хам

гийн

том

хувь

цаа

эзэ

мш

игчд

ийг

эзэм

шиж

бай

гаа

хувь

цаа

ны

хувь

хэм

жээ

гээр

ихэ

эс н

ь баг

а руу н

ь дэс

дар

аалу

ула

н бич

нэ. М

өн

эзэм

шиж

бай

гаа

хувь

цаа

ны х

увь

хэм

жээ

г бич

нэ.

Удир

дла

гын

Нэр

Зах

ирлу

удын

Зөвл

өли

йн б

оло

н удир

дла

гын

гиш

үүдий

н нэ

р

(Алб

ан т

уш

аал,

ур

чадва

р, м

эргэ

жил

, ту

рш

лага

)А

лбан

туш

аал

(Аж

илла

сан

хуга

цаа

)Уг

албан

туш

аалд

хэд

ийнэ

эс э

хлэн

аж

илла

сан

(Төрсө

н огн

оо)

Төрсө

н он,

сар

, өдөр

(Реги

стрий

н дуга

ар)

Зах

ирлы

н реги

стрий

н дуга

ар

(Иргэ

ний

үнэ

млэ

хийн

дуга

ар)

Зах

ирлы

н ир

гэни

й үнэ

млэ

хийн

дуга

ар

Аж

илла

х хү

чин

Туха

йн к

ом

пани

ний

т хэ

дэн

аж

илла

гсад

тай,

үүнэ

эс х

эд н

ь на

рий

н м

эргэ

жли

йн б

оло

х, б

изне

сийн

цик

лтэй

холб

огд

он

ачаа

лал

их ү

ед

үнд

сэн

ажил

лагс

даа

с га

дна

түр х

уга

цаа

гаар

бую

у г

эрээ

гээр

өөр

ажил

лагс

дыг

ажил

луулд

аг э

сэх

тала

ар б

ичих

.

(Бар

ьцаа

хөрөнг

ө)

Зээ

лийн

бар

ьцаа

хөрөнг

ийн

нэр т

өрөл,

чан

арын

тала

ар т

овч

дурдан

а.

Мэд

ээлэ

л то

дорхо

й биш

тохи

олд

олд

N/

A г

эж б

ичнэ


Үйл

аж

илла

гаа/

Үйл

двэ

рлэ

лболо

н тү

гээл

т

Ком

пани

йн э

рхэ

лдэг

үнд

сэн

үйл

аж

илла

гаа

/Зээ

лийн

шин

жил

гээн

ий

тайл

анд –

туха

йн з

ээли

йн ө

ргө

дөлт

эй х

олб

оото

й биз

неси

йн т

алаа

р

бич

нэ./

биз

неси

йн т

алаа

р б

ичнэ

. М

өн

үйл

двэ

рлэ

л, г

ол

нэр т

өрли

йн

бүтэ

эгдэх

үүн,

түгэ

элти

йн с

үлж

ээни

й хэ

мж

ээ, бай

рла

л, т

өрли

йн

тала

ар д

урдан

а. Т

уха

йн з

ээлд

эгч

өөрий

н бүтэ

эгдэх

үүнэ

э ям

ар

сувг

аар (

өөрий

н сү

лжээ

гээр

, бөөни

й сү

лжээ

гээр

эсв

эл х

удал

даа

ны

төлө

өлө

гчөөр д

амж

уула

н гэ

х м

эт)

борлу

улд

гийг

бич

нэ.

Худал

даа

ны н

эр

хүнд

Зээ

лдэг

ч боло

н тү

үни

й бүтэ

эгдэх

үүни

й нэ

р х

үнд

худал

дан

ава

гчдын

дунд

ям

ар в

э, э

нэ н

ь бүтэ

эгдэх

үүнэ

э за

рах

, тү

гээх

нөхц

өлд

хэр

хэн

тусг

алаа

олс

ныг

бич

ихТу

хайн

ком

пани

нь

бэл

тгэн

ний

лүүлэ

гчдий

нхээ

дунд

ям

ар б

айр с

уурь

эзэл

дэг

, эн

э нь

зээ

лдэг

чийн

худал

дан

ава

х гэ

рээ

ний

нөхц

өлд

хэр

хэн

нөлө

өлд

гийг

бич

нэ.

(Гол

бэл

тгэн

ни

йлүүлэ

гчид

боло

н ху

дал

дан

ава

х нө

хцөл)

Гол

бэл

тгэн

ний

лүүлэ

гчид

, тэ

дгэ

эрий

н бай

рш

ил, тө

влөрөл

/го

л тү

үхи

й эд

ийн

хувь

д м

аш ц

өөхө

н то

оны

бэл

тгэн

ний

лүүлэ

гчээ

с ха

маа

рал

тай

бай

х/, нэ

гдэл

(бэл

тгэн

ний

лүүлэ

гчдий

н ал

ь нэ

г нь

туха

йн к

ом

пани

тай

холб

оото

й эс

эх)-

ийн

тала

ар б

оло

н го

л нэ

р т

өрли

йн б

үтэ

эгдэх

үүнү

үдээ

ху

дал

дан

авд

аг н

өхц

өли

йн т

алаа

р б

ичнэ

. Ям

ар я

мар

нэр

төрли

йн

бүтэ

эгдэх

үүни

йг х

эдэн

хувь

нь

урьд

чилг

аа т

өлб

өрөөр, хэ

дэн

хувь

нь

дар

аа т

өлб

өрөөр х

ийгд

дэг

боло

н ак

кредит

ив а

шиг

ладаг

эсэ

х,

ашиг

ладаг

бол

аккр

едит

ивий

н нө

хцөл

гэх

мэт

бэл

тгэн

ний

лүүлэ

гч,

худал

дан

ава

лтын

нөхц

өли

йн т

алаа

рх

бүх

мэд

ээлл

ийг

хам

руулн

а.(Г

ол

харил

цаг

чид /

худал

дан

ава

гч,

борлу

ула

лтын

нөхц

өл)

Гол

худал

дан

ава

гчид

, тэ

дгэ

эрий

н бай

рш

ил, тө

влөрөл

/цөөхө

н то

оны

ху

дал

дан

ава

гчаа

с ха

маа

рал

тай

бай

х/, нэ

гдэл

(ху

дал

дан

ава

гчдын

аль

нэг

нь т

уха

йн к

ом

пани

тай

холб

оото

й эс

эх)-

ийн

тала

ар б

оло

н борлу

ула

лтын

нөхц

өли

йн т

алаа

р д

элгэ

рэн

гүй

бич

их.

(Зээ

лийн

түүх)

Энэ

хэс

эгт

зээл

дэг

чийн

авч

бай

сан

зээл

ийн

түүхи

йг б

ичнэ

. Зээ

л олг

огд

сон

огн

оо

Зээ

лийн

дүн

Зээ

лийн

хүү

Төлс

өн

хүүги

йн х

эмж

ээЗээ

лийн

хуга

цаа

Зээ

л тө

лөгд

сөн

огн

оо

51

(Зах

Зээ

л)

Энэ

хэс

эгт

дар

аах

мэд

ээлл

ийг

оруулс

ан б

айх

хэрэг

тэй.

Зээ

лдэг

чийн

зах

зээ

лийн

өсө

лт х

өгж

илт,

цик

л/на

сжил

т өнг

өрсө

н ху

гацаа

нд я

мар

бай

дал

тай

бай

сан,

ирээ

дүйд

ям

ар б

айх

тала

ар х

ийсэ

н пр

огн

оз;

Иж

ил х

эмж

ээни

й ко

мпа

ниудта

й ха

рьц

уулс

ан ш

инж

илгэ

э: З

ах з

ээл

дээ

р э

злэх

хувь

хэм

жээ

, нэ

р х

үнд

, су

л ба

дав

уу т

ал, боло

мж

ийн

тала

ар с

удал

ж д

үгн

эн б

ичих

.

(Зээ

л эр

гүүлэ

н тө

лөх

эх ү

үсв

эр)

Энэ

хэс

эг н

ь дар

аах

асуудлы

г ха

мар

на. Үүнд

: Сан

хүүж

үүлэ

х гэ

ж б

уй

төсл

ийн

тала

ар т

одорхо

й та

йлбар

лана

. Ту

хайл

бал

: са

нхүүж

илтт

эй х

олб

оото

й гэ

рээ

хэл

цэл

д т

усг

агдса

н го

л нө

хцөлү

үдий

н та

лаар

дурдан

а.Тө

слий

н са

нхүүж

илт

боло

н то

моохо

н зэ

элүүд д

ээр б

анкн

ы з

ээлэ

эс

гадна

буса

д э

х үүсв

эрий

г (х

увь

ний

лүүлэ

гчдээ

с оруула

х хө

рөнг

ө,

хувь

цаа

гар

гасн

аар о

рж

ирсэ

н м

өнг

ө, буса

д б

анкн

ы з

ээл

гэх

мэт

) ха

анаа

с га

рга

х та

лаар

;Зээ

л эр

гэн

төлө

х эх

үүсв

эрүүдий

н та

лаар

;Зээ

лийн

дүн

бат

лагд

саны

дар

аа д

ахин

шин

ээр з

ээл

нэм

ж б

атлу

ула

х хү

сэлт

гар

ч боло

х бол

энэ

тала

ар т

аам

агла

л хи

йх;

Бат

лагд

сан

зээл

ийн

нөхц

өл

боло

н за

авал

бие

лүүлэ

х нө

хцөли

йг

зээл

дэг

ч м

өрдөж

чад

аагү

й то

хиолд

олд

яаг

аад м

өрдөж

чад

аагү

й вэ

гэ

дги

йг т

айлб

арла

на.

Орло

гын

тала

арх

мэд

ээлэ

л

Том

дүнт

эй о

гцом

өөрчл

өлт

дээ

р а

нхаа

рла

а ха

ндуула

х хэ

рэг

тэй.

Үүнд

:Борлу

ула

лтын

орло

го, тү

үни

й хэ

дэн

хувь

нь

ямар

хуга

цаа

тай

зээл

ээр

хэдэн

хувь

нь

бэл

нээр

хий

гддэг

боло

хНий

т аш

гийн

түвш

ин (

үни

йн б

одло

го, бүтэ

эгдэх

үүни

й тө

рлү

үд,

өрсө

лдөх

чадва

р, тү

үхи

й эд

ийн

үни

йн о

йрхо

н өөрчл

өлт

өөс

хам

аарал

тай

эсэх

);Үйл

аж

илла

гаан

ы б

оло

н цэв

эр а

шги

йн т

үвш

ин (

үр а

шиг

);А

шиг

т аж

илла

гаан

ы т

үвш

ний

шин

ж ч

анар

(то

гтм

ол

биш

онц

гой

шин

ж

чана

рта

й орло

гуудаа

с ха

маа

рал

тай

бай

даг

эсэ

х);

Ноогд

ол

ашиг

хува

арил

алты

н бодло

го.


Эрсд

элий

н ш

инж

илгэ

э

Туха

йн з

ээли

йн х

үсэ

лт, бар

имт

бич

гийг

бүрэн

судал

ж ө

өрий

н дүгн

элти

йг ө

гсни

й дар

аа з

ээлд

нөлө

өлж

болз

ош

гүй

эрсд

элий

н та

лаар

боло

н учи

рч

болз

ош

гүй

эрсд

элээ

с га

рах

арга

зам

, зэ

эл т

өлө

х ча

два

ргү

й болс

он

нөхц

өлд

ава

х ар

га х

эмж

ээни

й та

лаар

сан

алаа

оруулн

а.

Гүйц

этгэ

лийн

эр

сдэл

Энд

туха

йн с

анхү

үж

үүлэ

х гэ

ж б

уй

биз

неси

йг х

эрэг

жүүлэ

хэд ү

үсч

боло

х дар

аах

эрсд

элүүдий

н нө

лөөлл

ийг

тооцож

түүнэ

эс г

арах

арга

за

мын

тала

ар б

ичих

.Зар

длы

н ш

инж

илгэ

э;Удир

дла

га (

удир

дах

ур ч

адва

р, м

эдлэ

г, т

урш

лага

);Үйл

двэ

рлэ

л (г

үйц

этгэ

л, ч

анар

/нэ

хэм

жлэ

л).

Ний

лүүлэ

лтий

н нө

хцөл;

Үнэ

(огц

ом

өөрчл

өлт

, эр

сдэл

ээс

хам

гаал

сан

страт

еги

);Хуули

йн б

арим

тууд.

Хар

илцаг

ч бан

кны

тала

арх

мэд

ээлэ

л

Ний

т хэ

дэн

бан

ктай

ям

ар я

мар

чиг

лэлэ

эр х

амтр

ан а

жил

ладаг

, зэ

элдэг

чийн

боло

н хо

лбогд

ох

ком

пани

удын

(толг

ой

ком

пани

гэх

м

эт)

тус

бан

каар

үйл

члүүлд

эг ү

йлчи

лгээ

нүүдий

н та

лаар

/ж

ишээ

нь:

ха

рил

цах

боло

н зэ

элий

н дан

сны/

тай

лбар

ыг

өгн

ө. Хар

ин э

дгэ

эрий

н хэ

мж

ээ б

оло

н буса

д д

элгэ

рэн

гүй

мэд

ээлл

ийг

ҮМ

Т ту

сган

а.

Дүгн

элт

Хий

сэн

дүгн

элт,

ям

ар н

өхц

өлт

эйгэ

эр з

ээли

йг б

атлу

ула

х са

нал

оруулж

бай

гааг

аа т

одорхо

й бич

нэ. Ө

мнө

бат

алса

н зэ

элий

н нө

хцөли

йг

бие

лүүлэ

эгүй,

чөлө

өлү

үлэ

х са

нал

оруула

х ш

аардла

гата

й бол

энэ

хэсэ

гт т

эмдэг

лэнэ

.

53

Эрсд

элий

н ш

инж

илгэ

э

Туха

йн з

ээли

йн х

үсэ

лт, бар

имт

бич

гийг

бүрэн

судал

ж ө

өрий

н дүгн

элти

йг ө

гсни

й дар

аа з

ээлд

нөлө

өлж

болз

ош

гүй

эрсд

элий

н та

лаар

боло

н учи

рч

болз

ош

гүй

эрсд

элээ

с га

рах

арга

зам

, зэ

эл т

өлө

х ча

два

ргү

й болс

он

нөхц

өлд

ава

х ар

га х

эмж

ээни

й та

лаар

сан

алаа

оруулн

а.

Гүйц

этгэ

лийн

эр

сдэл

Энд

туха

йн с

анхү

үж

үүлэ

х гэ

ж б

уй

биз

неси

йг х

эрэг

жүүлэ

хэд ү

үсч

боло

х дар

аах

эрсд

элүүдий

н нө

лөөлл

ийг

тооцож

түүнэ

эс г

арах

арга

за

мын

тала

ар б

ичих

.Зар

длы

н ш

инж

илгэ

э;Удир

дла

га (

удир

дах

ур ч

адва

р, м

эдлэ

г, т

урш

лага

);Үйл

двэ

рлэ

л (г

үйц

этгэ

л, ч

анар

/нэ

хэм

жлэ

л).

Ний

лүүлэ

лтий

н нө

хцөл;

Үнэ

(огц

ом

өөрчл

өлт

, эр

сдэл

ээс

хам

гаал

сан

страт

еги

);Хуули

йн б

арим

тууд.

Хар

илцаг

ч бан

кны

тала

арх

мэд

ээлэ

л

Ний

т хэ

дэн

бан

ктай

ям

ар я

мар

чиг

лэлэ

эр х

амтр

ан а

жил

ладаг

, зэ

элдэг

чийн

боло

н хо

лбогд

ох

ком

пани

удын

(толг

ой

ком

пани

гэх

м

эт)

тус

бан

каар

үйл

члүүлд

эг ү

йлчи

лгээ

нүүдий

н та

лаар

/ж

ишээ

нь:

ха

рил

цах

боло

н зэ

элий

н дан

сны/

тай

лбар

ыг

өгн

ө. Хар

ин э

дгэ

эрий

н хэ

мж

ээ б

оло

н буса

д д

элгэ

рэн

гүй

мэд

ээлл

ийг

ҮМ

Т ту

сган

а.

Дүгн

элт

Хий

сэн

дүгн

элт,

ям

ар н

өхц

өлт

эйгэ

эр з

ээли

йг б

атлу

ула

х са

нал

оруулж

бай

гааг

аа т

одорхо

й бич

нэ. Ө

мнө

бат

алса

н зэ

элий

н нө

хцөли

йг

бие

лүүлэ

эгүй,

чөлө

өлү

үлэ

х са

нал

оруула

х ш

аардла

гата

й бол

энэ

хэсэ

гт т

эмдэг

лэнэ

.

ХӨНГӨ

ЛӨЛТТ

ЭЙ З

ЭЭЛИЙН Н

ӨХЦ

ӨЛ

Айм

аг, дүүрэг

Ний

слэл

Бүс

нутг

ийн

Лиз

инг

Зээ

лийн

хэм

жээ

100

сая

хүртэ

л200

сая

хүртэ

л200

сая

ас д

ээш

500

сая

хүртэ

л

Зээ

лийн

хүү, ж

илээ

р7%

7%

7%

7%

Зээ

лийн

хуга

цаа

5 ж

ил5 ж

ил5 ж

ил5 ж

ил

Үнд

сэн

зээл

ээс

чөлө

өлө

хДоод х

уга

цаа

1

жил

Доод х

уга

цаа

1

жил

Доод х

уга

цаа

1

жил

Доод х

уга

цаа

1

жил

Төсө

л хү

лээн

ава

гч

Айм

аг,

дүүрги

йн

Хөдөлм

өрий

н хэ

лтэс

Ний

слэл

д

ЗДТГ

Ү-и

йн

хэлт

эс

Хөдөлм

өрий

н яа

м, Ж

ДҮХСан

Хөдөлм

өрий

н яа

м, Ж

ДҮХСан


ХӨНГӨ

ЛӨЛТТ

ЭЙ З

ЭЭЛД

ХА

МРА

ГДА

Х Я

ВЦ

Айм

аг, дү

үрги

йн

Хөд

өлм

өрий

н хэ

лтэс

Нийс

лэли

йн

үйлд

вэрл

элий

н ас

ууда

л ха

риуц

сан

нэгж

Хөдө

лмөр

ийн

яам

, Ж

ДҮХ

Сан

(ТСШ

К)

Арил

жаа

ны б

анку

уд

• Ха

ан

• Ха

с•

Хадг

алам

ж•

Төри

йн б

анк

• Ка

питр

он

• Ул

аанб

аата

р хо

тын

банк

• Го

лом

т •

Худа

лдаа

хөг

жли

йн

банк

•

Капи

тал

• Үн

дэсн

ий х

өрөн

гө

оруу

лалт

ын

банк

• Чи

нгис

хаа

н ба

нк

Жич

: гэр

ээ х

ийсэ

н ба

нкуу

д өө

рчлө

гдөх

бол

омж

той

.

Зээл

дэгч

ЖД

Ү эр

хлэг

ч

Төсл

өө өгөхТөслөө өгөх

55

ЖИЖИГ, ДУНД ҮЙЛДВЭРИЙГ ХӨГЖҮҮЛЭХ САН

Сангийн эрхэм зорилго: Жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчдэд шаардлагатай санхүүгийн эх үүсвэрийг төвлөрүүлж, үйлдвэрлэгчдийг дэмжих замаар эдийн засагт жижиг, дунд үйлдвэрийн эзлэх байр суурийг бэхжүүлэх, ажлын байрыг нэмэгдүүлэхэд оршино.

Зорилтууд• ЖДҮ эрхлэгчдэд зориулж урт хугацааны хөнгөлөлттэй

зээл олгох;• Ажлын байр шинээр бий болгосон ажил олгогчдод

санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх;• ЖДҮ эрхлэгчдэд санхүүгийн түрээс /лизинг/-ээр

үйлдвэрийн тоног төхөөрөмжийг авч ашиглахад дэмжлэг үзүүлэх;

• Төслийн гүйцэтгэл дээр хяналт тавих;• Жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдийг дэмжих зорилгоор

санхүүжилт, дүрэм журмыг бий болгож дотоодын болон гадаадын ижил төстэй байгууллагуудтай хамтран ажиллах;

• ЖДҮ эрхлэгчдэд мэргэжлийн зөвлөгөө өгөх;• Зээлийн батлан даалтын үйлчилгээ үзүүлэх;


ЖДҮ-ИЙГ ДЭМЖИХ ХӨРӨНГИЙН ЭХ ҮҮСВЭР

ХӨНГӨЛӨЛТТЭЙ ЗЭЭЛИЙН ҮР ДҮН /2009-2012 он/

Хөнгөлөлттэй зээлд хамрагдсан иргэд болон аж ахуйн нэгж

5171

Шинээр хэрэгжсэн төслүүд 1058

Үйл ажиллагаагаа өргөтгөсөн 4113

Шинээр бий болсон ажлын байр 22825

Хадгалж үлдсэн ажлын байр 24477

57

СУМ ХӨГЖҮҮЛЭХ САНГИЙН ТАЛААР ТОВЧ ТАНИЛЦУУЛГА

Монгол улсын Засгийн газар 2011 оноос сумын санг бие даасан байх тал дээр илүү анхааран, орон нутагт эрх мэдлийг шилжүүлэн бий болгож “Сум хөгжүүлэх сангийн хөрөнгийг бүрдүүлэх, зарцуулах, хяналт тавих журам, гэрээний загвар“-ыг 134 дүгээр тогтоолоор баталсан.

Уг журмаар сангийн хөрөнгийг сумдад жижиг, дунд үйлдвэрийг дэмжих, шинээр байгуулах, үйл ажиллагааг өргөтгөх, шинээр ажлын байр бий болгох, хадгалахад санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор хөнгөлөлттэй зээл олгоход зарцуулахтай холбогдсон харилцааг зохицуулсан. Зээлийг жилийн 3 хүртэл хувийн хүүтэй, 36 хүртэл сарын хугацаатай олгож, нэг төсөлд олгох зээлийн дээд хэмжээ, хяналтын зардлын хэмжээ, тухайн жилд орон нутагт тэргүүн ээлжинд дэмжих үйлдвэрийн салбар чиглэлийг тус тус тогтоох эрхийг сумын ИТХ-д олгон сангийн хөрөнгийн зарцуулалт, зээлийн ашиглалт, эргэн төлөлт, тайлагналтанд хяналт тавих чиг үүрэг бүхий 7 хүний бүрэлдэхүүнтэй орон тооны бус зөвлөл сумын иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын төлөөлөгчөөр ахлуулан байгуулах, зээлийн төслийн сонгон шалгаруулах зөвлөлийг сумын засаг даргаар ахлуулан зохион байгуулахаар зохицуулсан.

Иргэд, ААН-үүдээс гарсан гомдол, санал, зориулалтын бус зээл, гэрээний зөрчлийг шуурхай шийдвэрлэх, хяналт шалгалтыг тогтмол хийх, гомдол зөрчил арилгуулах арга хэмжээг хяналтын зөвлөл хариуцна.

Сумын засаг дарга төсөл нь шалгарсан иргэн, аж ахуйн нэгжтэй зээлийн болон барьцааны гэрээ байгуулж, гэрээний биелэлтийг хангуулах, хэрэгжилтийн явц, үр дүнд байнгын хяналт тавьж ажиллах, эргэн төлөгдсөн зээл, зээлийн хүүгийн орлогыг сангийн дансанд төвлөрүүлнэ. Сангаас олгох зээлийн хүүгийн орлогын 50 хүртэл хувийг сумын иргэдийн


төлөөлөгчдийн хурлын шийдвэрээр байгуулагдсан төсөл сонгон шалгаруулах, зээлийн ашиглалт, эргэн төлөлтөнд хяналт тавих ажлыг зохион байгуулах зөвлөлийн үйл ажиллагаанд зарцуулах бөгөөд энэхүү төсвийг сумын засаг дарга боловсруулж, ИТХ-аар хэлэлцүүлэн, сумын жил бүрийн төсөвтэй хамт батлуулна.

Сум хөгжүүлэх сангийн үйл ажиллагаа, эргэн төлөлт, төслийн хэрэгжилт, үр дүнгийн талаар болон орлого, зарлагын дүн, зарцуулалтын тайланг улирал, жилээр гаргаж, улирал бүрийн эхний сарын 10-ны дотор аймгийн Хүнс, хөдөө аж ахуй, жижиг дунд үйлдвэрийн газарт хүргүүлнэ. Аймгийн Хүнс, хөдөө аж ахуй, жижиг дунд үйлдвэрийн газар сумдын тайланг нэгтгэн улирал бүрийн эхний сарын 20-ны дотор Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яаманд, яам тайланг улсын хэмжээнд нэгтгэж улирал бүрийн эхний сарын 30-ны дотор Сангийн яаманд тус тус хүргүүлнэ.

Нэг суманд хүн амын тоо, эдийн засгийн багтаамж, зах зээлийн эрэлт хэрэгцээ, шаардлага зэргийг харгалзан 50.0-265.0 сая төгрөгийг төсвийн хөрөнгөөр санхүүжүүлсэн бөгөөд 2013 оны байдлаар нэг суманд ЖДҮ-ийг дэмжих сан хамгийн багадаа 150.0 сая төгрөг, хамгийн их нь 1000,0 (Нэг тэрбум төгрөг) –т хүрээд байна.

59

МОНГОЛ УЛСЫН ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ТОГТООЛ

2011 оны 4 дүгээр Дугаар 134 Улаанбаатар сарын 27-ны өдөр хот

Сум хөгжүүлэх сангийн хөрөнгийг бүрдүүлэх, зарцуулах,хяналт тавих журам, гэрээний загвар батлах тухай

Монгол Улсын 2011 оны төсвийн тухай хуулийг үндэслэн Монгол Улсын Засгийн газраас ТОГТООХ нь:

1. “Сум хөгжүүлэх сангийн хөрөнгийг бүрдүүлэх, зарцуулах, хяналт тавих журам”-ыг 1 дүгээр хавсралт, “Сум хөгжүүлэх сангаас олгох зээлийн гэрээний үлгэрчилсэн загвар”-ыг 2 дугаар хавсралт ёсоор тус тус баталсугай.

2. Засгийн газрын 2001 оны 157 дугаар тогтоолын дагуу байгуулагдсан Сумын хөгжлийн сангийн үлдэгдэл хөрөнгийг энэ тогтоолын 1 дүгээр зүйлд заасан Сум хөгжүүлэх санд шилжүүлэхийг аймгийн Засаг дарга нарт даалгасугай.

3. “Сум хөгжүүлэх сангийн хөрөнгийг бүрдүүлэх, зарцуулах, хяналт тавих журам”-ыг хэрэгжүүлэх арга хэмжээ авч ажиллахыг сумын Засаг дарга нарт үүрэг болгосугай.

4. Энэ тогтоолын хэрэгжилтэд байнгын хяналт тавьж ажиллахыг Сангийн сайд С.Баярцогт, Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд Т.Бадамжунай, аймгийн Засаг дарга нарт үүрэг болгосугай.

5. Энэ тогтоол гарсантай холбогдуулан “Сумын хөгжлийн сангийн талаар авах зарим арга хэмжээний тухай” Засгийн газрын 2001 оны 7 дугаар сарын 4-ний өдрийн 157 дугаар тогтоолыг хүчингүй болсонд тооцсугай.

Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.БАТБОЛД

Сангийн сайд С.БАЯРЦОГТ


Засгийн газрын 2011 оны 134 дүгээр тогтоолын 1 дүгээр хавсралт

СУМ ХӨГЖҮҮЛЭХ САНГИЙН ХӨРӨНГИЙГ БҮРДҮҮЛЭХ, ЗАРЦУУЛАХ, ХЯНАЛТ ТАВИХ ЖУРАМ

Нэг. Ерөнхий зүйл1.1. Сумдад жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх, ажлын

байр нэмэгдүүлэх зорилгоор улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтын эх үүсвэрээр байгуулах “Сум хөгжүүлэх сан” /цаашид “сан” гэх/-г бүрдүүлэх, сангийн хөрөнгийг удирдах, төсөл сонгон шалгаруулах, сангаас зээл олгох, эргэн төлүүлэхтэй холбогдсон харилцааг энэхүү журмаар зохицуулна.

1.2. Сан нь Төрийн санд тусгай данстай байх бөгөөд сангийн орлого, зарлагыг энэхүү дансаар дамжуулан гүйцэтгэнэ.

1.3. Сан нь Төрийн сангаас гадуур данстай байхыг хориглоно.

1.4. Сангийн орлого, зарлага нь сумын төсвийн гүйцэтгэлийн сар бүрийн мэдээ, улирал, жилийн тайлан тэнцэлд тусгагдана.

1.5. Сангийн хөрөнгө нь сумдад жижиг, дунд үйлдвэр шинээр байгуулах буюу үйл ажиллагааг нь өргөтгөх, сэргээх болон шинээр ажлын байр бий болгох, жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчдэд санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор хөнгөлөлттэй зээл олгоход зориулагдана.

1.6. Сангаас иргэн, аж ахуйн нэгжид олгох хөнгөлөлттэй зээл нь дараахь нөхцөлтэй байх бөгөөд зээлийн хүүгийн хэмжээг энэхүү журмын 1.6.1-д заасан дээд хэмжээнээс хэтрүүлэхгүй байхаар сумын Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал шинэчлэн тогтоож болно.

1.6.1. Хөнгөлөлттэй зээлийн хүүгийн дээд хэмжээ жилд 3 хүртэл хувь;

1.6.2. Зээлийн хугацаа нь 36 хүртэл сар байна.

1.7. Зээлдэгч зээлийг хугацаандаа төлөөгүй, эсхүл зээлийн

61

хөрөнгийг зориулалт бусаар зарцуулсан бол зээлийн төлөгдөөгүй үлдэгдэлд торгууль ногдуулж төлүүлнэ. Торгуулийн хувь хэмжээ, нөхцөлийг сумын Засаг дарга, зээлдэгч нарын хооронд байгуулах гэрээнд тусгана.

1.8. Сангаас олгох зээлийн хүүгийн орлогын 50 хүртэл хувийг сумын Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын шийдвэрээр байгуулагдсан төсөл сонгон шалгаруулах, зээлийн ашиглалт, эргэн төлөлтөд хяналт тавих ажлыг зохион байгуулах зөвлөлийн үйл ажиллагаанд зарцуулж болно. Үлдэх хувийг сангаас олгох зээлийн эргэлтийн хөрөнгө болгож ашиглана.

1.9. Сангийн хөрөнгийг сумын төсвийн алдагдал нөхөх, төсөвт байгууллагын үйл ажиллагааг санхүүжүүлэх, байгалийн гамшгаас учирсан хохирлыг нөхөн төлөх зэргээр энэхүү журмын 1.5-д зааснаас бусад зориулалтаар зарцуулахыг хориглоно.

Хоёр. Сангийн хөрөнгийн эх үүсвэр

2.1. Сангийн хөрөнгийг дараахь эх үүсвэрээс бүрдүүлнэ:

2.1.1. Улсын төсвөөс олгох сумын хөгжлийн сангийн эргэлтийн хөрөнгө;

2.1.2. Гадаад улс, олон улсын байгууллага, түүнчлэн гадаад, дотоодын аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэнээс өгсөн буцалтгүй тусламж, хандив;

2.1.3. Иргэн, аж ахуйн нэгжид сангаас олгосон зээлийн хүүгийн орлого.

2.2. Санд аймаг, сумын төсвийн хөрөнгө болон төрийн өмчийн оролцоотой аж ахуйн нэгжийн төрийн өмчид ногдох хэсгийн хөрөнгөөс хандивлахыг хориглоно.

2.3. Санд улсын төсвөөс олгох хөрөнгийн хэмжээг тухайн суманд жижиг, дунд үйлдвэрлэл хөгжсөн байдал, хүн амын тоо, газар нутгийн хэмжээ, өмнөх жилийн зээлийн


ашиглалт, зээл авах хэрэгцээ, шаардлага зэргийг харгалзан Сангийн сайд, Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд нарын хамтарсан тушаалаар тогтооно.

Гурав. Сангийн удирдлага, зохион байгуулалт

3.1. Сумын Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал сангийн хөрөнгөөс зээл олгох, зарцуулах, хяналт тавих, зээлийг эргэн төлүүлэх, тайлагнахтай холбоотой дараахь эрх, үүргийг хэрэгжүүлнэ:

3.1.1.Сангийн хөрөнгөөр зээл олгохтой холбогдуулан сумын хөгжлийн тэргүүлэх чиглэлийг орон нутагт жижиг, дунд үйлдвэрлэл хөгжүүлэх, иргэдийн орлогыг нэмэгдүүлэх, ажлын байр бий болгох зорилгод нийцүүлэн тодорхойлох;

3.1.2.Сумын эдийн засаг, нийгмийн хөгжлийн байдлыг харгалзан тухайн санхүүгийн жилд сангаас олгох зээлийн хүүгийн хэмжээг энэ журмын 1.6.1-д заасан дээд хэмжээнээс хэтрүүлэхгүй байхаар жил бүр шинэчлэн тогтоох /тухайн санхүүгийн жилд хүүг шинэчлэн тогтоосон нь өмнөх жилүүдэд байгуулсан зээлийн гэрээнд тусгасан хүүг өөрчлөх нөхцөл болохгүй/;

3.1.3.Тухайн санхүүгийн жилд нэг төсөлд олгох зээлийн дээд хэмжээг тогтоох;

3.1.4.Төсөл сонгон шалгаруулахад сумын иргэдийн саналыг авах, түүнийг харгалзан үзэх боломжийг бүрдүүлэх арга хэмжээ авах;

3.1.5.Сангийн хөрөнгийн зарцуулалт, зээлийн ашиглалт, эргэн төлөлт, тайлагналтад хяналт тавих чиг үүрэг бүхий 7 хүний бүрэлдэхүүнтэй орон тооны бус ажлын хэсгийг сумын Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын төлөөлөгчөөр ахлуулан байгуулна. Ажлын хэсгийг байгуулахдаа ИТХ-ын тогтоол гаргана;

3.1.6. Сангийн үйл ажиллагаанд хийсэн хяналт шалгалтын дүн, гүйцэтгэлийн тайланг хэлэлцэн шийдвэрлэх;

63

3.2. Сумын Засаг дарга сангийн үйл ажиллагаатай холбогдсон дараахь эрх, үүргийг хэрэгжүүлнэ:

3.2.1. Сумын хэмжээнд төсөл сонгон шалгаруулахад иргэдийн оролцоог хангах арга хэмжээг авах;

3.2.2. Санд ирүүлсэн төслүүдээс энэхүү журмын 3.1.1-д заасан чиглэлд нийцсэн, төсөл сонгон шалгаруулах зөвлөлөөс шалгаруулсан төсөлд зээл олгох шийдвэр гаргах;

3.2.3. Төсөл нь шалгарсан иргэн, аж ахуйн нэгжтэй зээлийн гэрээ байгуулж, гэрээний биелэлтийг хангуулах, хэрэгжилтийн явц, үр дүнд байнгын хяналт тавьж ажиллах;

3.2.4. Эргэн төлөгдсөн зээл, хүүгийн орлогыг сангийн дансанд төвлөрүүлэх;

3.2.5. Сангийн үйл ажиллагааны нягтлан бодох бүртгэлийг хууль тогтоомжийн дагуу хөтлүүлж, санхүүгийн болон үйл ажиллагааны тайланг гаргаж, сумын ИТХ-д тайлагнах;

3.2.6. Зээлийн хүүгийн орлогоос энэхүү журмын 1.8-д заасан зээлийн ашиглалт, эргэн төлөлтөд хяналт тавих үйл ажиллагаанд зарцуулах хөрөнгийн төсвийг боловсруулж, Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлаар хэлэлцүүлэн, сумын жил бүрийн төсөвтэй хамт батлуулах;

3.2.7. Сангийн үйл ажиллагааны үр дүнг сумын Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын өмнө хариуцах;

3.2.8. Сангийн хөрөнгийн зарцуулалт, ашиглалт, зээлийн эргэн төлөлттэй холбоотой мэдээллийг энэхүү журмын 5.4-т заасан хугацаанд аймгийн Хүнс, хөдөө аж ахуй, жижиг, дунд үйлдвэрийн газарт хүргүүлэх;

3.3. Төсөл сонгон шалгаруулах чиг үүрэг бүхий орон тооны бус зөвлөлийг сумын Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын тогтоолоор 7 гишүүний бүрэлдэхүүнтэйгээр байгуулан ажиллуулна. Төсөл сонгон шалгаруулах зөвлөлийг сумын Засаг дарга ахлах бөгөөд зөвлөлийн 3 гишүүн нь тухайн сумын иргэний төлөөлөл байна.


Дөрөв. Сангийн хөрөнгөөр санхүүжүүлэх төсөл сонгон шалгаруулах

4.1. Төсөл сонгон шалгаруулах зөвлөл нь сангаас зээл хүссэн иргэн, аж ахуйн нэгжийн боловсруулсан төслийг сонгон шалгаруулахдаа дараахь шалгуурыг харгалзан үзнэ:

4.1.1. Тухайн суманд жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх бодлогын хүрээнд орон нутгийн давуу талд түшиглэсэн үйлдвэрлэл, үйлчилгээг бий болгох, орон нутагт тулгамдаж байгаа асуудлыг шийдвэрлэхэд чиглэгдсэн байх;

4.1.2. Хүрэх үр дүн, зорилт нь тодорхой байх;

4.1.3. Төслийн үр ашиг, гэрээний хугацаанд зээлээ эргэн төлөх боломжтой байх;

4.1.4. Төслийг хэрэгжүүлэх явцад учирч болзошгүй эрсдэлийг бодитой тодорхойлсон, эрсдэлийг даван туулах талаар тусгасан байх;

4.1.5. Ажлын байр нэмэгдүүлэхэд чиглэсэн байх;

4.2. Сангийн хөрөнгөөс зээл авч төсөл хэрэгжүүлэх этгээд нь дараахь шаардлагыг хангасан байна:

4.2.1. Иргэн, аж ахуйн нэгж нь харьяаллын хувьд тухайн суманд бүртгэлтэй байх;

4.2.2. Сум хөгжүүлэх сан болон жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх сангаас урьд авсан зээлийн өргүй байх;

4.2.3. Зээлийн хөрөнгийг зориулалтын дагуу ашиглах, зээлээ хугацаанд нь төлөх төлбөрийн чадвартай байх;

4.3. Энэхүү журмын 4.2-т заасан этгээд сангийн хөрөнгөөр хэрэгжүүлэх төслөө төсөл сонгон шалгаруулах зөвлөлд ирүүлнэ. Төсөл сонгон шалгаруулах хугацааг зөвлөл тогтооно.

4.4. Зөвлөл нь иргэн, аж ахуй нэгжийн ирүүлсэн төслийг энэхүү журмын 4.1, 4.2-т заасан шалгуур, шаардлагад нийцэж байгаа эсэхийг хянан үзэж, зөвлөлийн хурлаараа

65

хэлэлцэн шийдвэрлэнэ. Зөвлөлийн шийдвэр гарснаас хойш 30 хоногийн дотор Засаг дарга зээл олгох захирамж гаргана.

4.5. Шалгарсан төсөлд зээл олгох тухай шийдвэрийг үндэслэн тухайн төслийг хэрэгжүүлэгч этгээдтэй сумын Засаг дарга зээлийн гэрээг “Сум хөгжүүлэх сангаас олгох зээлийн гэрээний үлгэрчилсэн загвар”-ын дагуу байгуулна.

4.6. Зээлийн гэрээг байгуулснаас хойш ажлын 7 хоногийн дотор зээлийн хөрөнгийг төсөл хэрэгжүүлэгч иргэн, аж ахуйн нэгжийн дансанд шилжүүлнэ.

4.7. Иргэн, аж ахуйн нэгж олгосон зээлийн хөрөнгө, зээлийн хүүг гэрээнд заасан хугацаанд Сум хөгжүүлэх сангийн дансанд эргэн төлнө.

Тав. Сангийн үйл ажиллагааг тайлагнах, хяналт тавих

5.1. Сангийн үйл ажиллагааг нийтэд ил тод явуулна. Сангийн хөрөнгийн зарцуулалт, ашиглалт, эргэн төлөлт, тайлагналтад тухайн сумын иргэд хяналт тавих эрхтэй бөгөөд шаардлагатай тохиолдолд мэргэжлийн байгууллагаар хөндлөнгийн хяналт шалгалт хийлгэж болно.

5.2. Сангийн үйл ажиллагаанд хийсэн шалгалтаар илэрсэн зөрчил, дутагдлыг арилгах үүргийг сумын Засаг дарга хариуцна.

5.3. Энэхүү журмын 3.1.5-д заасан ажлын хэсэг сум хөгжүүлэх сангийн үйл ажиллагаа, зээлийн гэрээний хэрэгжилтэд тухайн санхүүгийн жилд 2-оос доошгүй удаа шалгалт хийж, дүнг Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын болон Тэргүүлэгчдийн хуралдаанаар хэлэлцүүлж, сумын нийт иргэдэд мэдээлж байна.

5.4. Сумын Засаг дарга сум хөгжүүлэх сангийн орлого, зарлагын дүн болон зарцуулалтын тайланг улирал, жилээр гаргаж, улирал бүрийн эхний сарын 10-ны дотор аймгийн Хүнс, хөдөө аж ахуй, жижиг, дунд үйлдвэрийн


газарт хүргүүлнэ. Аймгийн Хүнс, хөдөө аж ахуй, жижиг, дунд үйлдвэрийн газар сумдын тайланг аймгийн хэмжээнд нэгтгэж, улирал бүрийн эхний сарын 20-ны дотор Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яаманд, яам тайланг улсын хэмжээнд нэгтгэж улирал бүрийн эхний сарын 30-ны дотор Сангийн яаманд тус тус хүргүүлнэ.

5.5. Жил бүрийн сум хөгжүүлэх сангийн гүйцэтгэл, үйл ажиллагаанд хөндлөнгийн аудит хийлгэж, аудитын дүгнэлтийг сумын Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлаар хэлэлцүүлэх, нэгдсэн дүнг Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам болон Сангийн яаманд ирүүлэх асуудлыг аймгийн Хүнс, хөдөө аж ахуй, жижиг, дунд үйлдвэрийн газар хариуцаж ажиллана.

Зургаа. Хариуцлагын тогтолцоо

6.1. Сангийн хөрөнгийг зарцуулах, зээл олгох, зээлийн хөрөнгийг ашиглах, хяналт тавих, тайлагнах үйл ажиллагааны талаар энэхүү журмаар тогтоосон хэм хэмжээг зөрчсөн этгээдэд хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.

6.2. Энэхүү журмын 4.2-т заасан этгээд авсан зээлээ үр ашиггүй зарцуулсан, эсхүл зээлийн гэрээнд заасан зориулалтын дагуу зарцуулаагүй, зээл, түүний хүүг гэрээний хугацаа хэтрүүлж төлсөн, гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлээгүй зэрэг тохиолдолд тухайн иргэн, аж ахуйн нэгжид сангаас дахин зээл олгохгүй.

6.3. Сангийн хөрөнгийг зориулалтын дагуу зарцуулаагүй, чанаргүй төсөл сонгон шалгаруулсан, тэдгээрт зохих хяналт тавиагүй нь эрх бүхий этгээдийн хяналт шалгалтаар тогтоогдсон бол сумын Засаг даргад хуульд заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.

67

Засгийн газрын 2011 оны 134 дүгээр тогтоолын 2 дугаар хавсралт

СУМ ХӨГЖҮҮЛЭХ САНГААС ОЛГОХ ЗЭЭЛИЙН ГЭРЭЭНИЙ ҮЛГЭРЧИЛСЭН ЗАГВАР

20.. он...сар...өдөр Дугаар...

Нэг. Ерөнхий зүйл

1.1. Энэхүү зээлийн гэрээгээр сумдад жижиг, дунд үйлдвэр шинээр байгуулах, үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхлэх, өргөтгөх, сэргээх, ажлын байр нэмэгдүүлэх чиглэлээр төсөл боловсруулан шалгарсан иргэн, аж ахуйн нэгжид Сум хөгжүүлэх сангаас зээл олгохтой холбогдон үүсэх харилцааг зохицуулна.

1.2. Нэг талаас…...............аймгийн ................ сумын Засаг дарга ................................. овогтой ........................... /цаашид “зээлдүүлэгч” гэх/ нөгөө талаас ................ аймгийн ...................... сумын иргэн, аж ахуйн нэгжийг төлөөлж ...................... овогтой ................................... /цаашид “зээлдэгч” гэх, хамтад нь “талууд” гэх/ нар Монгол Улсын Иргэний хуулийн 281-286 дугаар зүйлд заасныг үндэслэн ................................................................ /тоогоор, үсгээр/ төгрөгийн зээлийг дор дурдсан нөхцөлөөр олгохоор харилцан тохиролцож энэхүү гэрээг байгуулав.

1.3. Сангийн хөрөнгөөс зээл авахаар шалгарсан зээлдэгчийн төсөл нь энэхүү гэрээний салшгүй хэсэг байна.

Хоёр. Зээлдэгч иргэн, аж ахуйн нэгжийн эрх, үүрэг

2.1. Сангаас олгох .................. ........................ /тоогоор, үсгээр/ төгрөгийн зээлийг Засгийн газрын 2011 оны 134 дүгээр тогтоолоор баталсан "Сум хөгжүүлэх сангийн


хөрөнгийг бүрдүүлэх, зарцуулах, хяналт тавих журам"-ын 1.5-д заасны дагуу .................................................................................................... зориулалтаар зарцуулна.

2.2. Зээлийн үндсэн төлбөрийг дор дурдсан зээлийн эргэн төлөлтийн хуваарийн дагуу төлж дуусгана. Үүнд:

1. 20.. оны.........дугаар сарын .... өдөр ..........төгрөг 2. 20.. оны.........дугаар сарын .... өдөр ..........төгрөг3. 20.. оны.........дугаар сарын .... өдөр ..........төгрөг4. 20.. оны ........дугаар сарын .... өдөр ..........төгрөг гэх мэт

2.3. Зээлдэгч зээлийн үндсэн хүүг сарын..... хувиар тооцож, сар бүрийн эхний 7 хоногийн ажлын өдөрт багтаан сангийн ....................... тоот дансанд төлнө.

2.4. Энэхүү гэрээний 2.2-т заасан зээлийн эргэн төлөлтийн хуваарьт заасан хугацаанд зээлийн үндсэн төлбөрийг төлөөгүй, эсхүл зээл төлөх эцсийн хугацаа хэтэрсэн бол зээлийн хугацаанд төлөгдөөгүй үлдэгдэлд үндсэн хүүгээс гадна сарын .... хувийн торгууль төлнө.

Гурав. Зээлдүүлэгчийн эрх, үүрэг

3.1. Төсөл хэрэгжүүлэхэд зориулан ......төгрөгийн зээлийг сарын .... хувийн хүүтэйгээр олгоно.

3.2. Зээлийн хөрөнгийг зээлдэгч иргэн, аж ахуйн нэгжийн ......................... ....... банк дахь ................................. дансанд шилжүүлнэ.

3.3. Авсан зээл, түүний хүүгийн төлбөрийг энэхүү гэрээнд заасан хугацаанд төлөөгүй тохиолдолд зээлдэгчийн харилцах данснаас үл маргах журмаар төлүүлэх, зохих журмын дагуу зээлийг төлүүлэх шаардлагатай бусад арга хэмжээг авна.

3.4. Гэрээний үүргийн биелэлтийг хангуулан, зээл, хүүгийн төлөлтөд хяналт тавина.

3.5. Зээлдэгчийн хэрэгжүүлж байгаа төслийн явц, байдалтай тухай бүр танилцана.

69

3.6. Зээлийн эргэн төлөлт, хүүгийн орлогыг сангийн дансанд төвлөрүүлнэ.

Дөрөв. Маргааныг шийдвэрлэх

4.1. Энэхүү гэрээ нь талууд гарын үсэг зурж, баталсан өдрөөс эхлэн хүчин төгөлдөр болно.

4.2. Гэрээнд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийг оролцогч талууд харилцан зөвшөөрснөөр шийдвэрлэнэ.

4.3. Энэхүү гэрээтэй холбогдсон аливаа маргаантай асуудлыг хоёр тал харилцан тохиролцож шийдвэрлэх бөгөөд боломжгүй бол шүүхээр шийдвэрлүүлнэ.

Тав. Бусад зүйл

5.1.................................5.2.................................5.3.................................гэх мэт

Гэрээний тал:

Зээлдүүлэгч................ Зээлдэгч....................


СУМ

ХӨГЖ

ҮҮЛЭХ С

АНГИ

ЙН З

ЭЭЛИЙН Н

ӨХЦ

ӨЛ

330 с

ум

анд

Хөнг

өлөлтт

эй н

өхц

өлүүд

Зээ

лийн

хэ

мж

ээСум

ын

ИТХ

-аар

зээ

лийн

дээ

д х

эмж

ээг

тогт

ооно

.

Арил

жаа

ны б

анка

ар д

амж

уула

хгүй,

орон

нута

г өөрөө б

ие д

ааж

ший

двэ

рлэ

дэг

, су

мын

заса

г дар

га ш

ууд г

эрээ

бай

гуула

н олг

одог,

Сум

хөгж

үүлэ

х са

нгаа

с ш

ууд с

анхү

үж

үүлд

эг,

бар

ьцаа

, бат

алга

а нь

арил

жаа

ны б

анкн

ых

шиг

хат

уу н

өхц

өлг

үй,

зээ

лийн

гэр

ээг

орло

гын

эх ү

үсв

эрээ

с ха

маа

руула

н хи

йх б

оло

мж

той,

эх

үүсв

эрий

г улс

ын

төсө

вт б

уцаа

н та

тдаг

гүй

учи

р т

уха

йн с

ум

анд б

айнг

ын

таср

алтг

үй

эргэ

х са

нхүүги

йн э

х үүсв

эр б

үрдсэ

н.

Зээ

лийн

хүү,

жил

ээр

3 ху

вь х

үртэ

л

Зээ

лийн

ху

гацаа

3 ж

ил х

үртэ

л

Төсө

л хү

лээн

ав

агч

Сум

ын

Зас

аг д

аргы

н та

мгы

н га

зарт

71

СУМ

ХӨГЖ

ҮҮЛЭХ С

АНГИ

ЙН З

ЭЭЛИЙН Н

ӨХЦ

ӨЛ

330 с

ум

анд

Хөнг

өлөлтт

эй н

өхц

өлүүд

Зээ

лийн

хэ

мж

ээСум

ын

ИТХ

-аар

зээ

лийн

дээ

д х

эмж

ээг

тогт

ооно

.

Арил

жаа

ны б

анка

ар д

амж

уула

хгүй,

орон

нута

г өөрөө б

ие д

ааж

ший

двэ

рлэ

дэг

, су

мын

заса

г дар

га ш

ууд г

эрээ

бай

гуула

н олг

одог,

Сум

хөгж

үүлэ

х са

нгаа

с ш

ууд с

анхү

үж

үүлд

эг,

бар

ьцаа

, бат

алга

а нь

арил

жаа

ны б

анкн

ых

шиг

хат

уу н

өхц

өлг

үй,

зээ

лийн

гэр

ээг

орло

гын

эх ү

үсв

эрээ

с ха

маа

руула

н хи

йх б

оло

мж

той,

эх

үүсв

эрий

г улс

ын

төсө

вт б

уцаа

н та

тдаг

гүй

учи

р т

уха

йн с

ум

анд б

айнг

ын

таср

алтг

үй

эргэ

х са

нхүүги

йн э

х үүсв

эр б

үрдсэ

н.

Зээ

лийн

хүү,

жил

ээр

3 ху

вь х

үртэ

л

Зээ

лийн

ху

гацаа

3 ж

ил х

үртэ

л

Төсө

л хү

лээн

ав

агч

Сум

ын

Зас

аг д

аргы

н та

мгы

н га

зарт

СУМ ХӨГЖҮҮЛЭХ САНГИЙН (СХС) ТӨСӨЛД ХАМРАГДАХ ЯВЦ

Сумын Засаг даргын тамгын газарт

ЖДҮ эрхлэгч, иргэдийн төлөөллөөс бүрдсэн СХС-гийн зөвлөлөөр хэлэлцэн шийдвэр

гаргана

Сумын Засаг дарга дэмжигдсэн төслийг хэрэгжүүлэгч ЖДҮ эрхлэгчтэй гэрээ

байгуулна

ЖДҮ эрхлэгч

Зээлдэгч

Төслөө өгөх


СУМ ХӨГЖҮҮЛЭХ САНГИЙН ЭХ ҮҮСВЭР

Аймаг, сумХуваарилсан хөрөнгө / сая төгрөг/

2011 он 2012 он 2013 он Нийт

Архангай 1,390.0 1390.0 1390.0 4,170.0

Ихтамир 75.0 75 75 225.0

Чулуут 60.0 60 60 180.0

Хангай 50.0 50 50 150.0

Тариат 75.0 75 75 225.0

Өндөр-Улаан 75.0 75 75 225.0

Эрдэнэмандал 75.0 75 75 225.0

Жаргалант 60.0 60 60 180.0

Цэцэрлэг 60.0 60 60 180.0

Хайрхан 60.0 60 60 180.0

Батцэнгэл 60.0 60 60 180.0

Өлзийт 60.0 60 60 180.0

Өгийнуур 60.0 60 60 180.0

Хашаат 60.0 60 60 180.0

Хотонт 60.0 60 60 180.0

Цэнхэр 75.0 75 75 225.0

Төвшрүүлэх 60.0 60 60 180.0

Булган 50.0 50 50 150.0

Цахир 50.0 50 50 150.0

Эрдэнэбулган 265.0 265 265 795.0

Баян-Өлгий 1,150.0 1150.0 1150.0 3,450.0

Алтай 60.0 60 60 180.0

Алтанцөгц 60.0 60 60 180.0

Баяннуур 75.0 75 75 225.0

Бугат 60.0 60 60 180.0

Булган 75.0 75 75 225.0

73

Буянт 50.0 50 50 150.0

Дэлүүн 75.0 75 75 225.0

Ногооннуур 75.0 75 75 225.0

Сагсай 75.0 75 75 225.0

Толбо 60.0 60 60 180.0

Улаанхус 110.0 110 110 330.0

Цэнгэл 110.0 110 110 330.0

Өлгий 265.0 265 265 795.0

Баянхонгор 1,295.0 1295.0 1295.0 3,885.0

Галуут 60.0 60 60 180.0

Баян-Овоо 50.0 50 50 150.0

Эрдэнэцогт 60.0 60 60 180.0

Өлзийт 60.0 60 60 180.0

Жинст 50.0 50 50 150.0

Богд 50.0 50 50 150.0

Баянлиг 60.0 60 60 180.0Баянговь 50.0 50 50 150.0Шинэжинст 50.0 50 50 150.0Баян-Өндөр 50.0 50 50 150.0Баянцагаан 60.0 60 60 180.0Баацагаан 60.0 60 60 180.0Бөмбөгөр 50.0 50 50 150.0Бууцагаан 60.0 60 60 180.0Хүрээмарал 50.0 50 50 150.0Баянбулаг 50.0 50 50 150.0Гурванбулаг 50.0 50 50 150.0Заг 50.0 50 50 150.0Жаргалант 60.0 60 60 180.0Баянхонгор 265.0 265 265 795.0Булган 1,115.0 1115.0 1115.0 3,345.0


Баян-Агт 60.0 60 60 180.0Бугат 50.0 50 50 150.0Бүрэгхангай 50.0 50 50 150.0Гурванбулаг 60.0 60 60 180.0Дашинчилэн 50.0 50 50 150.0Могод 50.0 50 50 150.0Орхон 60.0 60 60 180.0Сайхан 60.0 60 60 180.0Сэлэнгэ 60.0 60 60 180.0Тэшиг 60.0 60 60 180.0Хангал 60.0 60 60 180.0Хишиг-Өндөр 60.0 60 60 180.0Хутаг 60.0 60 60 180.0Баяннуур 50.0 50 50 150.0Рашаант 60.0 60 60 180.0Булган 265.0 265 265 795.0Говь-Алтай 1,135.0 1135.0 1135.0 3,405.0Алтай 50.0 50 50 150.0Баян-Уул 50.0 50 50 150.0Бигэр 50.0 50 50 150.0Бугат 50.0 50 50 150.0Дарви 50.0 50 50 150.0Дэлгэр 60.0 60 60 180.0Жаргалан 50.0 50 50 150.0Тайшир 50.0 50 50 150.0Тонхил 50.0 50 50 150.0Төгрөг 50.0 50 50 150.0Халиун 50.0 50 50 150.0Хөхморьт 50.0 50 50 150.0Цогт 60.0 60 60 180.0

75

Цээл 50.0 50 50 150.0Чандмань 50.0 50 50 150.0Шарга 50.0 50 50 150.0Эрдэнэ 50.0 50 50 150.0Есөнбулаг 265.0 265 265 795.0Дорноговь 1,140.0 1140.0 1140.0 3,420.0Айраг 60.0 60 60 180.0Алтанширээ 50.0 50 50 150.0Даланжаргалан 50.0 50 50 150.0Дэлгэрэх 50.0 50 50 150.0Иххэт 50.0 50 50 150.0Мандах 50.0 50 50 150.0Өргөн 50.0 50 50 150.0Сайхандулаан 50.0 50 50 150.0Улаанбадрах 50.0 50 50 150.0Хатанбулаг 50.0 50 50 150.0Хөвсгөл 50.0 50 50 150.0Эрдэнэ 50.0 50 50 150.0Замын-Үүд 265.0 265 265 795.0Сайншанд 265.0 265 265 795.0Дорнод 955.0 955.0 955.0 2,865.0Баяндун 50.0 50 50 150.0Баянтүмэн 50.0 50 50 150.0Булган 50.0 50 50 150.0Гурванзагал 50.0 50 50 150.0Дашбалбар 60.0 60 60 180.0Матад 50.0 50 50 150.0

Халхгол 60.0 60 60 180.0

Хөлөнбуйр 50.0 50 50 150.0

Сэргэлэн 50.0 50 50 150.0


Цагаан-Овоо 60.0 60 60 180.0

Баян-Уул 60.0 60 60 180.0

Чойбалсан 50.0 50 50 150.0

Чулуунхороот 50.0 50 50 150.0

Хэрлэн 265.0 265 265 795.0

Дундговь 1,000.0 1000.0 1000.0 3,000.0

Дэлгэрцогт 50.0 50 50 150.0

Дэрэн 50.0 50 50 150.0

Говь-Угтаал 50.0 50 50 150.0

Цагаандэлгэр 50.0 50 50 150.0

Баянжаргалан 50.0 50 50 150.0

Өндөршил 50.0 50 50 150.0

Гурвансайхан 50.0 50 50 150.0

Өлзийт 50.0 50 50 150.0

Хулд 50.0 50 50 150.0

Луус 50.0 50 50 150.0

Дэлгэрхангай 50.0 50 50 150.0

Сайхан-Овоо 50.0 50 50 150.0

Эрдэнэдалай 75.0 75 75 225.0

Адаацаг 60.0 60 60 180.0

Сайнцагаан 265.0 265 265 795.0

Завхан 1,530.0 1530.0 1530.0 4,590.0

Алдархаан 60.0 60 60 180.0

Баянтэс 50.0 50 50 150.0

Баянхайрхан 50.0 50 50 150.0

Дөрвөлжин 50.0 50 50 150.0

Завханмандал 50.0 50 50 150.0

Идэр 50.0 50 50 150.0

Их-Уул 75.0 75 75 225.0

Нөмрөг 50.0 50 50 150.0

77

Отгон 60.0 60 60 180.0

Сантмаргац 50.0 50 50 150.0

Сонгино 50.0 50 50 150.0

Тосонцэнгэл 110.0 110 110 330.0

Түдэвтэй 50.0 50 50 150.0

Тэс 60.0 60 60 180.0

Тэлмэн 50.0 50 50 150.0

Ургамал 50.0 50 50 150.0

Цагаанхайрхан 50.0 50 50 150.0

Цагаанчулуут 50.0 50 50 150.0

Цэцэн-Уул 50.0 50 50 150.0

Шилүүстэй 50.0 50 50 150.0

Эрдэнэхайрхан 50.0 50 50 150.0

Яруу 50.0 50 50 150.0

Асгат 50.0 50 50 150.0

Улиастай 265.0 265 265 795.0

Өвөрхангай 1,605.0 1605.0 1605.0 4,815.0

Баян-Өндөр 60.0 60 60 180.0

Бүрд 60.0 60 60 180.0

Бат-Өлзий 75.0 75 75 225.0Баруунбаян-Улаан

50.0 50 50 150.0

Баянгол 60.0 60 60 180.0

Гучин ус 50.0 50 50 150.0

Зүйл 60.0 60 60 180.0

Өлзийт 50.0 50 50 150.0Зүүнбаян-Улаан

60.0 60 60 180.0

Богд 75.0 75 75 225.0

Нарийнтээл 60.0 60 60 180.0

Сант 60.0 60 60 180.0

Тарагт 60.0 60 60 180.0


Төгрөг 50.0 50 50 150.0

Уянга 110.0 110 110 330.0

Хайрхандулаан 60.0 60 60 180.0

Хужирт 75.0 75 75 225.0

Хархорин 265.0 265 265 795.0

Арвайхээр 265.0 265 265 795.0

Өмнөговь 985.0 985.0 985.0 2,955.0

Баяндалай 50.0 50 50 150.0

Баян-Овоо 50.0 50 50 150.0

Булган 50.0 50 50 150.0

Гурвантэс 60.0 60 60 180.0

Мандал-Овоо 50.0 50 50 150.0

Манлай 50.0 50 50 150.0

Номгон 50.0 50 50 150.0

Ноён 50.0 50 50 150.0

Сэврэй 50.0 50 50 150.0

Ханбогд 60.0 60 60 180.0

Ханхонгор 50.0 50 50 150.0

Хүрмэн 50.0 50 50 150.0

Цогт-Овоо 50.0 50 50 150.0

Цогтцэций 50.0 50 50 150.0

Даланзадгад 265.0 265 265 795.0

Сүхбаатар 940.0 940.0 940.0 2,820.0

Асгат 50.0 50 50 150.0

Баяндэлгэр 60.0 60 60 180.0

Дарьганга 50.0 50 50 150.0

Мөнххаан 60.0 60 60 180.0

Наран 50.0 50 50 150.0

Онгон 60.0 60 60 180.0

Сүхбаатар 60.0 60 60 180.0

Түвшинширээ 60.0 60 60 180.0

79

Түмэнцогт 50.0 50 50 150.0

Уулбаян 50.0 50 50 150.0

Халзан 50.0 50 50 150.0

Эрдэнэцагаан 75.0 75 75 225.0

Баруун-Урт 265.0 265 265 795.0

Сэлэнгэ 1,445.0 1,445.0 1,445.0 4,335.0

Алтанбулаг 75.0 75 75 225.0

Ерөө 75.0 75 75 225.0

Зүүнбүрэн 50.0 50 50 150.0

Мандал 265.0 265 265 795.0

Орхон 50.0 50 50 150.0

Сант 50.0 50 50 150.0

Цагааннуур 60.0 60 60 180.0

Баянгол 75.0 75 75 225.0

Сайхан 110.0 110 110 330.0

Орхонтуул 60.0 60 60 180.0

Баруунбүрэн 50.0 50 50 150.0

Шаамар 60.0 60 60 180.0

Хүдэр 50.0 50 50 150.0

Жавхлант 50.0 50 50 150.0

Түшиг 50.0 50 50 150.0

Хушаат 50.0 50 50 150.0

Сүхбаатар 265.0 265 265 795.0

Төв 1,700.0 1,700.0 1,700.0 5,100.0

Алтанбулаг 60.0 60 60 180.0

Батсүмбэр 75.0 75 75 225.0

Баян 50.0 50 50 150.0

Баян-Өнжүүл 50.0 50 50 150.0

Баяндэлгэр 50.0 50 50 150.0

Баянжаргалан 50.0 50 50 150.0


Баянцагаан 50.0 50 50 150.0

Баянцогт 50.0 50 50 150.0

Борнуур 60.0 60 60 180.0

Бүрэн 60.0 60 60 180.0

Дэлгэрхаан 50.0 50 50 150.0

Жаргалант 75.0 75 75 225.0

Заамар 75.0 75 75 225.0

Лүн 50.0 50 50 150.0

Мөнгөнморьт 50.0 50 50 150.0

Өндөрширээт 50.0 50 50 150.0

Сэргэлэн 50.0 50 50 150.0

Угтаал 50.0 50 50 150.0

Эрдэнэ 60.0 60 60 180.0

Эрдэнэсант 60.0 60 60 180.0

Баянчандмань 60.0 60 60 180.0

Сүмбэр 50.0 50 50 150.0

Цээл 50.0 50 50 150.0

Архуст 50.0 50 50 150.0

Аргалант 50.0 50 50 150.0

Баянхангай 50.0 50 50 150.0

Зуунмод 265.0 265 265 795.0

Увс 1,230.0 1,230.0 1,230.0 3,690.0

Баруунтуруун 50.0 50 50 150.0

Бөхмөрөн 50.0 50 50 150.0

Давст 50.0 50 50 150.0

Завхан 50.0 50 50 150.0

Зүүнговь 50.0 50 50 150.0

Зүүнхангай 50.0 50 50 150.0

Малчин 50.0 50 50 150.0

Наранбулаг 60.0 60 60 180.0

81

Өлгий 50.0 50 50 150.0

Өмнөговь 60.0 60 60 180.0

Өндөрхангай 60.0 60 60 180.0

Сагил 50.0 50 50 150.0

Тариалан 60.0 60 60 180.0

Түргэн 50.0 50 50 150.0

Тэс 75.0 75 75 225.0

Ховд 50.0 50 50 150.0

Хяргас 50.0 50 50 150.0

Цагаанхайрхан 50.0 50 50 150.0

Улаангом 265.0 265 265 795.0

Ховд 1,225.0 1,225.0 1,225.0 3,675.0

Алтай 60.0 60 60 180.0

Булган 110.0 110 110 330.0

Буянт 60.0 60 60 180.0

Дарви 50.0 50 50 150.0

Дуут 50.0 50 50 150.0

Зэрэг 60.0 60 60 180.0

Манхан 60.0 60 60 180.0

Дөргөн 60.0 60 60 180.0

Мянгад 60.0 60 60 180.0

Мөст 60.0 60 60 180.0

Мөнххайрхан 50.0 50 50 150.0

Үенч 60.0 60 60 180.0

Ховд 60.0 60 60 180.0

Цэцэг 50.0 50 50 150.0

Чандмана 60.0 60 60 180.0

Эрдэнэбүрэн 50.0 50 50 150.0

Жаргалант 265.0 265 265 795.0

Хөвсгөл 1,620.0 1,620.0 1,620.0 4,860.0


Алаг-Эрдэнэ 75.0 75 75 225.0

Арбулаг 60.0 60 60 180.0

Баянзүрх 60.0 60 60 180.0

Бүрэнтогтох 60.0 60 60 180.0

Галт 75.0 75 75 225.0

Жаргалант 75.0 75 75 225.0

Их-Уул 60.0 60 60 180.0

Рашаант 60.0 60 60 180.0

Ренчинлхүмбэ 60.0 60 60 180.0

Тариалан 75.0 75 75 225.0

Тосонцэнгэл 60.0 60 60 180.0

Төмөрбулаг 60.0 60 60 180.0

Түнэл 60.0 60 60 180.0

Улаан-Уул 60.0 60 60 180.0

Ханх 50.0 50 50 150.0

Цагаан-Уул 75.0 75 75 225.0

Цагаан-Үүр 50.0 50 50 150.0

Цэцэрлэг 60.0 60 60 180.0Чандмань-Өндөр

60.0 60 60 180.0

Шинэ-Идэр 60.0 60 60 180.0

Эрдэнэбулаг 50.0 50 50 150.0

Цагааннуур 50.0 50 50 150.0

Мөрөн 265.0 265 265 795.0

Хэнтий 1,340.0 1,340.0 1,340.0 4,020.0

Галшир 50.0 50 50 150.0

Баянхутаг 50.0 50 50 150.0

Баянмөнх 50.0 50 50 150.0

Бор-Өндөр 205 205 410.0

Дархан 265.0 60 60 385.0

Дэлгэрхаан 50.0 50 50 150.0

83

Жаргалтхаан 50.0 50 50 150.0

Цэнхэрмандал 50.0 50 50 150.0

Өмнөдэлгэр 75.0 75 75 225.0

Батширээт 50.0 50 50 150.0

Биндэр 60.0 60 60 180.0

Баян-Адарга 50.0 50 50 150.0

Дадал 50.0 50 50 150.0

Норовлин 50.0 50 50 150.0

Батноров 75.0 75 75 225.0

Баян-Овоо 50.0 50 50 150.0

Мөрөн 50.0 50 50 150.0

Хэрлэн 265.0 265 265 795.0

Дархан-Уул 510.0 510.0 510.0 1,530.0

Хонгор 75.0 75 75 225.0

Орхон 60.0 60 60 180.0

Шарын гол 110.0 110 110 330.0

Дархан 265.0 265 265 795.0

Орхон 325.0 325.0 325.0 975.0

Орхон 265.0 265 265 795.0

Жаргалант 60.0 60 60 180.0

Говьсүмбэр 365.0 365.0 365.0 1,095.0

Баянтал 50.0 50 50 150.0

Шивээговь 50.0 50 50 150.0

Говьсүмбэр 265.0 265 265 795.0

НИЙТ 24,000.0 24,000.0 24,000.0 72,000.0

Хөдөлмөрийн Яамны Жижиг, дунд үйлдвэрийн хөгжлийн газар


ХӨДӨЛМӨР ЭРХЛЭЛТИЙГ ДЭМЖИХ САНГААС ОЛГОЖ БУЙ ЗЭЭЛИЙН ТАНИЛЦУУЛГА

Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих арга хэмжээний хүрээнд Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих тухай хууль, Засгийн газрын 2011 оны 375 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангаас жижиг зээл, санхүүгийн дэмжлэг олгох журам”-ын дагуу банк, банк бус санхүүгийн байгууллагуудаар дамжуулан жижиг зээл олгож байна.

Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангаас банк, банк бус санхүүгийн байгууллагуудад 2 гэрээгээр нийтдээ 29,0 тэрбум төгрөгийн зээлийн эх үүсвэр байршуулсан байна. Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангийн зээлийг ХААН, ХАС, Капитал, Хадгаламж банкууд, Бизнес Инвест Девелопмент банк бус санхүүгийн байгууллагуудаар дамжуулан ажилгүй иргэн, албан бус хөдөлмөр эрхлэгч, малчин, хувиараа хөдөлмөр эрхлэгчид 5.0 сая хүртэл төгрөг, аж ахуйн нэгж, байгууллага, нөхөрлөл, хоршоо байгуулах иргэнд 10.0 сая хүртэл төгрөгийн зээлийг 24 сар хүртэл хугацаагаар 0.85-1.25 хувийн хүүтэй олгосон байна.

2012 оны 10-р сарын байдлаар, өссөн дүнгээр ХАС, ХААН, Капитал, Хадгаламж банкуудаар дамжуулан 4475 хувиараа хөдөлмөр эрхлэгч, 2543 малчин, 188 нөхөрлөл, хоршоо байгуулах иргэн, 53 албан бус хөдөлмөр эрхлэгч, 71 ажилгүй иргэн, 23 аж ахуйн нэгж, байгууллагад 18.275.932.000 төгрөгийн зээлийг олгосноор 19857 хүн ажлын байраар хангагдсан байна.

85

ЗЭЭЛИЙН Х

ЭМ

ЖЭЭ, НӨХЦ

ӨЛИЙГ

ХҮСНЭГТ

ЭЭР Х

АРУУЛБА

Л:

Гэрээ

ний

хуга

цаа

Бан

к, б

анк

бус

санх

үүги

йн

бай

гуулл

агууд

Бай

рш

уулс

ан

зээл

ийн

эх

үүсв

эрий

н хэ

мж

ээ/

сая.

төг/

Зээ

лийн

хэм

жээ

/са

я.тө

г/

Зээлийн хугацаа

Зээлийн хүү

Аж

илгү

й

иргэ

н, а

лбан

бус

хөдөлм

өр

эрхл

эгчи

д,

мал

чид,

хуви

араа

хө

дөлм

өр

эрхл

эгчи

д

АА

Н,

нөхө

рлө

л,

хорш

оо

бай

гуула

х ир

гэн

201

1.05

.18

201

2.1

1.30

ХА

АН б

анк

5264.

05.0

10.0

12 с

ар

хүртэ

л1.

25

Кап

итал

бан

к955.0

5.0

10.0

12 с

ар

хүртэ

л0.

85

“Б.И

.Д”

ББСБ

250.

05.0

5.0

12 с

ар

хүртэ

л1.

25

201

1.05

.23

201

2.1

1.30

ХА

С б

анк

531

.05.0

10.0

12 с

ар

хүртэ

л1.

25

201

1.12

.22

201

3.11

.30

Хад

гала

мж

бан

к16

166.0

5.0

10.0

24

сар

хүртэ

л0.

85

Кап

итал

бан

к583

4.0

5.0

10.0

24

сар

хүртэ

л0.

85

Ний

т29

000.0


Зээл

олг

олт

/айм

аг, д

үүрг

ээр/

Айм

аг,

дүүргү

үд

Олг

осо

н зэ

элий

н хэ

мж

ээ/

мян

.төг/

Хувиараа хөдөлмөр эрхлэгч

Малчин

Нөхөрлөл, хоршоо байгуулах иргэн

Албан бус хөдөлмөр эрхлэгч

Ажилгүй иргэн

Аж ахуйн нэгж, байгууллага

Ажлын байр

Арха

нгай

832,4

00.0

110

141

90

20

755

Бая

н-Ө

лгий

891,

950.

0240

129

120

80

899

Бая

нхонг

ор

921,

188.

519

4257

12

50

954

Булг

ан660,

467.0

194

103

21

30

683

Говь

-Алт

ай602

,565.5

154

198

25

10

762

Дорно

говь

617

,800

.068

139

32

20

649

Дорно

д49

1,80

0.0

159

27

80

10

453

Зав

хан

722,0

00.0

186

167

71

50

778

Өвө

рха

нгай

929,8

00.0

221

258

17

40

1207

Өм

нөго

вь675,8

00.0

142

842

06

0784

Сүхб

аата

р672,3

00.0

190

69

42

60

736

87

Зээл

олг

олт

/айм

аг, д

үүрг

ээр/

Айм

аг,

дүүргү

үд

Олг

осо

н зэ

элий

н хэ

мж

ээ/

мян

.төг/

Хувиараа хөдөлмөр эрхлэгч

Малчин

Нөхөрлөл, хоршоо байгуулах иргэн

Албан бус хөдөлмөр эрхлэгч

Ажилгүй иргэн

Аж ахуйн нэгж, байгууллага

Ажлын байр

Арха

нгай

832,4

00.0

110

141

90

20

755

Бая

н-Ө

лгий

891,

950.

0240

129

120

80

899

Бая

нхонг

ор

921,

188.

519

4257

12

50

954

Булг

ан660,

467.0

194

103

21

30

683

Говь

-Алт

ай602

,565.5

154

198

25

10

762

Дорно

говь

617

,800

.068

139

32

20

649

Дорно

д49

1,80

0.0

159

27

80

10

453

Зав

хан

722,0

00.0

186

167

71

50

778

Өвө

рха

нгай

929,8

00.0

221

258

17

40

1207

Өм

нөго

вь675,8

00.0

142

842

06

0784

Сүхб

аата

р672,3

00.0

190

69

42

60

736


Сэл

энгэ

883,

100.

031

062

31

10

1037

Төв

870,

830.

0290

135

71

10

958

Увс

837,2

00.0

248

8617

03

0970

Ховд

842,5

00.0

150

171

150

20

1064

Хөвс

гөл

962,6

00.0

349

121

16

180

1115

Хэн

тий

647

,871.

0223

67

40

00

735

Дар

хан-

Уул

537

,800

.011

719

80

00

552

Орхо

н762,4

00.0

144

1715

00

0792

Говь

сүм

бэр

219

,090.

096

01

00

0228

Дунд

говь

660,

000.

078

280

50

00

683

Баг

ахан

гай

107,0

00.0

20

05

00

010

0Чин

гэлт

эй38

0,00

0.0

67

09

91

240

9Сүхб

аата

р43

9,7

20.

098

13

21

845

2Бая

нзүрх

533

,500

.011

02

116

03

527

Бая

нгол

331,

500

.046

012

10

332

3

Сонг

иноха

йрха

н578,

000.

010

75

100

05

579

Хан

-Уул

290,

900

.059

29

40

0268

Нал

айх

98,

600

.036

00

11

013

6Баг

ануур

275,2

50.

069

32

20

2269

Бүгд

18,2

75,9

32.0

4475

2543

188

53

71

23

1985

7

89

ЗЭЭЛИЙН БАТЛАН ДААЛТЫН САНГИЙН ТУХАЙ

Төрөөс жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчдийн тогтвортой хөгжлийг хангах, ажлын байр нэмэгдүүлэхэд санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор Улсын Их Хурлын 2012 оны 02 дугаар сарын 10-ны өдөр Зээлийн батлан даалтын сан (ЗБДС)-гийн тухай хуулийг баталсан.

УИХ-аас батлагдсан хуулийг хэрэгжүүлэх, жижиг дунд үйлдвэр эрхлэгчийг дэмжиж, хөдөлмөр эрхлэлтийг урамшуулах, ажлын байр бий болгох зорилгоор төрийн оролцоо бүхий ЗБДС-г үүсгэн байгуулахаар холбогдох төрийн болон төрийн бус байгууллагууд, олон улсын байгууллагуудын төлөөлөл оролцож 2012 оны 10 дугаар сарын 29-ний өдөр харилцан ойлголцлын санамж бичигт гарын үсэг зурсан байна.

Харилцан ойлголцлын санамж бичигт оролцогч талууд:

- Төрийн байгууллагыг төлөөлж - Сангийн сайд, Хөдөлмөрийн сайд, Санхүүгийн зохицуулах хороо, Монгол банкны удирдлагууд болон холбогдох албан тушаалтнууд

- Төрийн бус байгууллагыг төлөөлж - Монголын үндэсний худалдаа аж үйлдвэрийн танхим, Ажил олгогч эздийн нэгдсэн холбоо, Хөдөө аж ахуйн хоршоологчдын үндэсний холбоо, Монголын банкны холбооны удирдлага, холбогдох албан тушаалтнууд,

- Олон улсын байгууллагыг төлөөлж - Дэлхийн банк, Азийн хөгжлийн банк, Германы техник туслалцааны хамтын ажиллагааны байгууллагын төлөөлөл

Хуулийн дагуу Санхүүгийн зохицуулах хороо Зээлийн батлан даалтын сангийн үйл ажиллагааны шалгуур үзүүлэлт, хяналт тавих журмыг 2012 оны 11 дүгээр сарын 28-ны өдрийн 344 тоот тогтоолоор баталсан.

ЗБДС-гийн тухай хуулийг хэрэгжүүлэх болон харилцан ойлголцлын санамж бичгийн ажлын хүрээнд Зээлийн батлан


даалтын сан нь 2012 оны 11 дүгээр сарын 06-ны өдөр үүсгэн байгуулагдсан.

Үүсгэн байгуулагчдын анхдугаар хурлаас

1. Санхүүгийн зохицуулах хороо2. Эдийн засгийн хөгжлийн яам3. Хөдөлмөрийн яам 4. Сангийн яам5. Монголын ажил олгогч эздийн нэгдсэн холбоо6. Монголын үндэсний худалдаа аж үйлдвэрийн танхим7. Германы хамтын ажиллагааны олон улсын байгууллагын

төлөөлөл оролцсон 7 хүний бүрэлдэхүүнтэй удирдах зөвлөл томилогдсон.

Энэхүү зээлийн батлан даалтын санд 2012 оны төсвийн тодотголд 5.0 тэрбум төгрөгийг тусган Засгийн газраас хөрөнгө оруулалтад зориулж ЗБДС-гийн дансанд 2012 оны 12 дугаар сарын 21-нд төвлөрүүлсэн.

ЗБДС-гийн тухай хуулийн хэрэгжилттэй холбогдуулан гаргасан Засгийн газрын 141 дүгээр тогтоолын хэрэгжилтийг хангах ажлын хүрээнд холбогдох дүрэм журмын дагуу хүний нөөц бүрдүүлэх, мөн уг хуулийн хүрээнд гарах 5-6 төрлийн журмын төсөл боловсруулан, батлуулахаар ажлын хэсэг байгуулан ажиллаж, ЗБДС-ийн үйл ажиллагааг энэ оны 2 дугаар улирлаас эхлүүлэх бэлтгэл ажлууд хийгдэж байна. Үүнд:

1. Зээлийн батлан даалтын сангийн батлан даалтын төрөл, хэмжээ, хугацаа, хураамж, шимтгэл, бусад нөхцөлийн журам

2. Зээлийн батлан даалтын сангаас батлан даалт гаргах журам

3. Батлан даалтаар хүлээсэн үүрэг гүйцэтгэх журам4. Батлан даалт гаргах үйл ажиллагааны хүрээнд банк,

санхүүгийн байгууллагатай хамтран ажиллах журам5. Зээлийн батлан даалтын сангийн хөрөнгө, мөнгөн

хөрөнгийг удирдах, байршуулах журам

91

6. Бүртгэл мэдээллийн хадгалалтын журам гэх мэт эрх зүйн актуудыг боловсруулан гаргахаар ажиллаж байна.Түүнчлэн энэхүү үйл ажиллагаанд орон нутагт байгаа

ЖДҮ эрхлэгчид хэрхэн хамрагдах, ямар шалгуур хангасан иргэн, ААН, хуулийн этгээд оролцох, төрийн байгууллагууд, сангууд, төрийн бус байгууллага, хувийн хэвшлийн оролцоо, эрх, үүрэг, хариуцлага тооцох асуудлуудыг шийдвэрлэн олон нийтэд нээлттэй, ойлгомжтой болгох хэрэгтэй байна. Мөн Жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх сангийн давхар батлан даалтыг хэрхэн хийх, тэрхүү давхар батлан даалтын эх үүсвэрийг хэрхэн шийдвэрлэх зэрэг асуудал байгааг зохицуулсан олон тушаал, шийдвэрүүүд гарах ёстой.

Холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу гарсан дүрэм журмыг цаг тухайн үед нь хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр олон нийтэд мэдээлэх бөгөөд мөн орон нутагт сумын ЖДҮ-ийн асуудал хариуцсан төрийн албан хаагчид, аймаг, дүүрэг, нийслэлд харьяа Хөдөлмөрийн хэлтсүүд болон дараах хаяг, утсаар авч болно.

Мэдээлэл авах боломжтой хаяг:

Вэб хаяг: www.mol.gov.mn, www.LGF.mn Хөдөлмөрийн яамны утас: 62-26-30-22, 7011-0057, 7011-0058, 7011-0059



2012 оны 12 дугаар Дугаар 193 Улаанбаатар

сарын 22-ны өдөр хот

ТОГТООЛД НЭМЭЛТ, ӨӨРЧЛӨЛТ ОРУУЛАХ ТУХАЙ

2012 оны 10 дугаар сарын 25-ны өдөр батлагдсан Гаалийн албан татвараас чөлөөлөх тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Нэмэгдсэн өртгийн албан татвараас чөлөөлөх тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийг үндэслэн Монгол Улсын Засгийн газраас ТОГТООХ нь:

1. “Жагсаалт шинэчлэн батлах тухай” Засгийн газрын 2011 оны 4 дүгээр сарын 6-ны өдрийн 100 дугаар тогтоолын 1 дүгээр зүйлд “2012 он” гэснийг “2013 он” гэж өөрчилсүгэй.

2. Мөн тогтоолын хавсралтаар баталсан “Гаалийн албан татвар болон нэмэгдсэн өртгийн албан татвараас чөлөөлөгдөх жижиг, дунд үйлдвэрийн үйлдвэрлэлийн зориулалт бүхий тоног төхөөрөмж, сэлбэг хэрэгслийн жагсаалт”-ыг хавсралт ёсоор шинэчлэн баталсугай.

3. Тогтоолыг хэрэгжүүлэх талаар зохион байгуулалтын арга хэмжээ авч ажиллахыг Хөдөлмөрийн сайд Я.Санжмятав, Сангийн сайд Ч.Улаан нарт даалгасугай.

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Н.АЛТАНХУЯГ

Хөдөлмөрийн сайд Я.САНЖМЯТАВ

93

Засгийн газрын 2012 оны 193 дугаар тогтоолын хавсралт

ГААЛИЙН АЛБАН ТАТВАР БОЛОН НЭМЭГДСЭН ӨРТГИЙНАЛБАН ТАТВАРААС ЧӨЛӨӨЛӨГДӨХ ЖИЖИГ, ДУНД ҮЙЛДВЭРИЙН ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН ЗОРИУЛАЛТ БҮХИЙ

ТОНОГ ТӨХӨӨРӨМЖ, СЭЛБЭГ ХЭРЭГСЛИЙН ЖАГСААЛТ

Нэг. Хөнгөн үйлдвэрийн салбар

1. ОЁДОЛ, СҮЛЖМЭЛИЙН ҮЙЛДВЭР

№БТКУС-ийн

кодТоног төхөөрөмжийн нэр

1. 8414.10.00 Вакумын насос2. 8414.80.00 Сорох шүүгээ, хийн компрессор

3. 8443.19.00Хувцасны үлгэр хэвлэх принтер /плоттер/

4. 8447.11.00Дугуйлан /битүүлэн/ сүлжих машин

5. 8447.12.006. 8447.20.10 Хавтгайлан сүлжих машин7. 8447.20.20 Сүлжээсэн оёдлын машин8. 8448.51.00 Дэгээ, зүү9. 8451.30.00 Индүүдэх машин, халаагуурт пресс10. 8451.40.00 Угаах, цайруулах, будах машин11. 8451.50.00 Хуйлах, хайчлах, нүхлэх, эсгэх машин12. 8452.21.00

Оёдлын машин13. 8452.29.0014. 9017.10.00 CAD/CAM төхөөрөмж

15. 9031.49.00Хүний биед хувцасны загварын хэмжилт хийх төхөөрөмж

2. НООС, НООЛУУРЫН ҮЙЛДВЭР




1. 8423.20.00Туузан дамжуурга дээрх барааг тасралтгүй хэмжих жинлүүр

2. 8423.30.00Тогтоосон жинг хэмжихээр тохируулсан жинлүүр

3. 8423.81.00Жинлэх төхөөрөмж

4. 8423.82.005. 8423.90.10 Жинлүүрийн туухай

6. 84.44Нэхмэлийн химийн мяндас цувих, бүтэцжүүлэх, хэрчих машин

7. 84.45

Нэхмэлийн мяндас бэлтгэх, сэгсрэх, сэмлэх, самнах, хялгас ялгах, угаах, ээрэх, томох, ороох, давхарлах, туузлах, нэхмэлийн утас ороох машин; хүр хорхойн бүрхүүл ороох машин

8. 84.46Нэхмэлийн суурь машин

9. 84.47 Сүлжмэлийн машин

10. 84.48Зүйл 84.44-84.47-д хамаарах машин, туслах төхөөрөмжийн эд анги, тоног хэрэгсэл

11. 84.49Эсгий, техникийн эсгий, нэхээсгүй материалыг хийх, засах машин, бүрх малгайн хэлбүүр

12.84.51

Нэхмэлийн ээрмэл, даавуу, нэхмэл эдлэлийг угаах, цэвэрлэх, мушгих, хатаах, үслэх, индүүдэх, уураар индүүдэх, цайруулах, будах, зөөлрүүлэх, засал хийх, хучаас тавих, нэвчээх машин төхөөрөмж; нэхмэл даавууг хуйлах, дэлгэх, эвхэх, хайчлах, нүхлэх машин, тэдгээрийн эд анги

13. 9024.80.00Сүлжмэл утас, даавууны чанар шалгах машин

95

14. 9031.80.00Нэхмэл материал шалгах багаж, хэрэгсэл

15. 8523.49.00Хавтгай сүлжих машины программ хангамж

16. 8445.19.00 Ноос угаах машин

17. 8445.19.00 Ноос хатаах машин

18. 8445.11.00 Ноос бүдүүн самнах машин 19. 8445.12.00 Ноос нарийн самнах машин

20. 8445.13.00 Туузлах машин

21. 8445.13.00 Сунгах машин 22. 8448.31.00 Самнах машины металл гарнитур

23. 8448.39.00Самнах машины кардолент, түүнийг ороох төхөөрөмж

24. 8449.00.00Эсгий үйлдвэрлэлийн тоног төхөөрөмж, сэлбэг хэрэгсэл

25. 8445.20.00 Ээрэх машин

26. 8448.33.00 Ээрэх машины эд анги

27. 8445.90.00Утас томруулан ороох, гогцоолдон ороох машин

28. 8448.39.00 Утас ороох машины сэлбэг эд анги29. 8451.40.00 Утас болон ноос будах машин 30. 8451.90.00 Утас болон ноос будах машины сэлбэг

31. 9024.80.00Утас шинжлэх лабораторийн тоног төхөөрөмж

32. 8447.90.10 Хивс нэхэх машин

33. 8448.11.00Хивс нэхэх машины хээ гаргагч электрон төхөөрөмж /жаккард машин/

34. 8448.19.00 Хивс нэхэх машины туслах төхөөрөмж

35. 8448.51.00Хивс нэхэх машины зүү, дэгээ болон гогцоо үүсгэх хэрэгсэл

36. 8448.59.00 Хивс нэхэх машины бусад эд анги

37. 8445.40.00 Суурь утас ороох машин

38. 8448.39.00 Суурь утас ороох машины сэлбэг

39. 8445.40.00 Хөндлөн утас ороох машин


40. 8448.39.00 Хөндлөн утас ороох машины сэлбэг

41. 8451.80.00 Хивс хяргах машин

42. 8460.39.00Хяргах машины хутга ирлэх төхөөрөмж

43. 8415.10.00Үйлдвэрлэлийн агааржуулалтын тоног төхөөрөмж

3. АРЬС ШИРНИЙ ҮЙЛДВЭР

№ БТКУС-ийнкод

Тоног төхөөрөмжийн нэр

1. 8414.10.00 Вакумын насос2. 8414.80.00 Сорох шүүгээ, хийн компрессор3. 8420.10.00 Хавтгайлан цувих машин4. 8421.19.00 Центрифугэн хатаагч

5. 8421.29.00Бохир ус цэвэрлэх ба шүүх төхөөрөмж, ультра, микро шүүгч

6. 8424.20.00 Будаг шүршигч буу7. 8428.33.00 Туузан конвейр8. 8451.10.00 Хуурай хими цэвэрлэгээний машин9. 8451.30.00 Савхин эдлэл индүүдэх машин 10. 8452.21.00

Оёдлын машин11. 8452.29.0012. 8452.30.00 Оёдлын машины зүү13. 8453.10.00 Арьс шир боловсруулах машин14. 8453.20.00 Гутал хийх, засах машин

15. 8453.80.00Арьс ширэн, үслэг, савхин эдлэл хийх, засах машин

16. 8453.90.00Арьс шир идээлэх, боловсруулах, арьс ширэн буюу савхин гутал, бусад эдлэл хийх, засах машины эд анги

17. 8460.31.00Эсгүүрийн хутга ирлэх, хурцлах машин

18. 8479.82.00Будаг, химийн бодис холих, хутгах машин

19. 9017.10.00 CAD/CAM төхөөрөмж

97

20. 9031.80.00Арьс ширний гадаргуу хэмжих электрон машин

21. 9032.10.00 Термостат

22. 9032.89.00Хий, шингэний автомат тохируулга, удирдлагын аппарат

4. МОД БОЛОВСРУУЛАХ ҮЙЛДВЭР



1. 8417.80.00Модон банз хатаах камерыг халаах, хатуу түлшээр галладаг уурын зуух

2. 8419.32.00 Мод хатаах камер3. 8424.20.00 Будаг шүршиж өнгөлөх шүршигч буу

4. 8465.91.00 Мод хөрөөдөх машин

5. 8465.92.00Мод харуулдах, өөлөх, зорох, сам, углуурга, заадал гаргах машин

6.8465.93.00

Мод зүлгэх, өрөвтүүлэх, өнгөлөх машин

7. 8465.95.00 Мод өрөмдөх, цүүцдэх машин8. 8465.96.00 Модон хуулга гаргах машин

9. 8465.99.00 Мод зүйж наах машин

10. 8479.30.00

Модны үртэс, зоргодос, целлюлозон ширхэглэгийг шахаж зоргодсон, эслэг хавтан хийх пресс, шахмал болон хорголжин түлш хийх машин, модыг нааж шахах шахуургын машин

11. 8479.89.00 Үртэс сорох төхөөрөмж

12. 8465.99.00Модон материал дээр сийлбэр хийх машин

13. 8465.94.00 Заадлаар холбох машин14. 8424.20.00 Будаг, лак шүршигч 15. 8465.99.00 Мод бутлах тоног төхөөрөмж


5. ХЭВЛЭЛИЙН ҮЙЛДВЭР



1. 84.40

Ном дэвтэрлэх, хавтаслах, оёх машин, төхөөрөмж /номын шил оёх машин орно/, тэдгээрийн эд анги

2. 8441.10.00Цаас зүсэх, хэрчих машин; хаяг, шошго зүсэх машин

3. 84.42

Хэвлэлийн хавтан, цилиндр /бул/ буюу хэвлэлийн бусад хэрэглэгдэхүүнийг бэлтгэх, хийх зориулалттай машин, аппарат, төхөөрөмж, хэвлэлийн хавтан, цилиндр болон бусад хэрэглэгдэхүүн, хэвлэлийн зориулалтаар бэлтгэсэн /жишээ нь: хавтгайлсан, тэгшилсэн буюу өнгөлсөн/ хавтан, цилиндр болон чулуун бар

4. 8443.11.00Офсет хэвлэлийн машин /хуйлмал цаасан дээр хэвлэх/

5. 8443.12.00Офсет хэвлэлийн машин /22х36 см-ээс хэтрэхгүй хэмжээтэй хуудсан цаасан дээр хэвлэх/

6. 8443.13.00 Офсет хэвлэлийн машин /бусад/

7. 8443.14.00Типографын өндөр хэвлэлийн машин /хуйлмал цаасан дээр хэвлэх/

8. 8443.15.00Типографын өндөр хэвлэлийн машин /хуйлмалаас бусад цаасан дээр хэвлэх/

9. 8443.16.00 Флексографын хэвлэх машин10. 8443.17.00 Гүн хэвлэлийн машин

11. 8443.91.00Зүйл 84.42-т заасан машин, төхөөрөмжийн эд анги

99

6. ЦААСНЫ ҮЙЛДВЭР



1. 84.39

Целлюлозон ширхэгт материалаар зутан үйлдвэрлэх, цаас, картон үйлдвэрлэх, засал хийх тоног төхөөрөмж, тэдгээрийн эд анги

2. 84.41

Цаасны зутан, цаас буюу картоны үйлдвэрлэлийн зориулалттай бусад машин төхөөрөмж /бүх төрлийн зүсэх, хэрчих машин орно/, тэдгээрийн эд анги

7. САВ, БАГЛАА БООДОЛ, САВЛАХ ҮЙЛДВЭР



1. 8441.10.00Цаас буюу картон зүсэх, хэрчих машин

2. 8441.20.00Цаас картонон уут, хүүдий, дугтуй хийх машин

3.8441.30.00

Хэвлэн шахахаас өөр аргаар картонон хайрцаг, сав, авдар, хоолой, торх буюу эдгээртэй төстэй сав хийх машин

4. 8441.40.00Цаасны зутан, цаас буюу картонд бүтээгдэхүүний хэлбэр оруулан хэвлэн шахах машин

5. 8452.21.00Уут, хүүдий оёх машин

6. 8452.29.00

7. 8475.29.00Шилэн лонх, консервны шилэн сав хийх машин, тоног төхөөрөмж

8. 8477.10.00Хуванцар лонх, сав даралтаар хэвлэх машин

9. 8477.20.00Хуванцар лонх, сав үйлдвэрлэх экструдер


10. 8477.30.00Хуванцар лонх, савыг үлээлгэн хэв оруулах машин

11. 8477.40.00Хуванцар лонх, савыг вакумаар болон дулааны аргаар хэвлэх машин

12. 9024.80.00

Мод цаасны зутан, цаас буюу картоны шинж чанарыг турших үйлдвэрийн болон лабораторийн машин, төхөөрөмж

13. 8422.30.00

3 буюу 4 талаар нь наадаг уутанд хуурай, шингэн, ширхэглэг бүтээгдэхүүнийг савлан нааж таслах төхөөрөмж

14. 8423.30.00Бункерт тогтоосон хэмжээгээр дозлох төхөөрөмж

15. 8422.40.00 Бүрж наах машин16. 8422.30.00 PVC шошго наах машин 17. 8477.80.00 Гялгар уут хийх машин18. 8422.30.00 Таглах машин

19. 8443.17.00Хуйлаастай нийлэг бэлдэц дээр хэвлэх зориулалттай гүн хэвлэлийн машин

20. 8477.20.00Полимер түүхий эдийг дулааны аргаар үлээлгэн, нийлэг хуйлмал бэлдэц бэлтгэх машин

21. 8422.40.00Нийлэг уутны 2 болон 3 тал амсрыг наагч машин

22. 8422.40.00Хуйлаастай нийлэг хальс, бэлдэцийг уут болгон нааж таслагч машин

23. 8422.30.00Хуйлаастай хэвлэмэл шошго зүсэх, наах машин

24. 8477.80.00Хуйлаастай нийлэг уутны бэлдэцийг тор болгон таслагч машин

25. 8422.40.00 Нийлэг уутны амсар наагч машин

26. 8477.80.00Нийлэг уутанд Zip Lock гаргагч машин

27. 8422.30.00Нийлэг уутанд бүтээгдэхүүн савлан, битүүмжилж наан, он сар тавих машин

101

8. НАНО, БИОТЕХНОЛОГИЙН ШИНЖЛЭХ УХААНЫ ҮЙЛДВЭРЛЭЛ



1. 70.17Лабораторийн шилэн сав, багаж, аппарат, кварц кувет

2. 73.09 Декантер 3. 73.10 Ферментлэх танк 4. 73.11 Шингэн азотын сав

5. 8414.10.00Вакум насос /диффузийн насос/, вакум аспиратор

6. 8418.69.00 Циркуляциар хөлдөөгч 7. 8418.99.10 Хөргүүрийн конденсатор 8. 8419.20.00 Ариутгах шкаф

9. 8419.39.00Конвейртэй хатаагч, Вакум хатаах зуух

10. 8419.40.00Ус, азот нэрэх, цэвэрлэх, ионгүйжүүлэх төхөөрөмж

11. 8419.60.00Агаар буюу бусад хийг шингэрүүлэх төхөөрөмж

12. 8419.89.00

Биологийн эсийн болон нанобиотехнологийн судалгааны зориулалттай автоклав, хуурай ариутгагч, Лабораторийн инкубатор, Вакуум орчинд өтгөрүүлэгч, Нүүрсхүчлийн хийгээр хандлагч

13. 8421.19.00Цус ялгагч, ДНХ, нано нунтаг материалыг нягтаар нь ялгах центрифуг

14. 8421.29.00 Бодис цэвэрлэх төхөөрөмж15. 8421.39.00 НЕРА стандартын агаарын шүүлтүүр

16. 8422.20.00Лабораторийн шилэн лонх, бусад сав цэвэрлэх, хатаах машин

17. 8422.30.00 Бодис савлах төхөөрөмж18. 8424.20.00 Өндөр даралтаар шүршиж угаах

машин 19. 8424.89.00


20. 8436.10.00 Малын тэжээл шахагч 21. 8436.21.00 Өндөг дарагч инкубатор

22.8479.82.00

Нано нунтаг материал гарган авах зориулалттай бутлах, нунтаглах машин, 20-100 нм диаметртэй нано нунтаг материал гарган авах зориулалттай нано тээрэм, нано нунтаг материал холих, хутгах машин, температурын тохируулгатай соронзон хутгагч төхөөрөмж, өндөр хурдны вакум хутгагч

23. 8486.20.00

Хагас дамжуулагч хэрэгсэл үйлдвэрлэх машин, аппарат: физик-уурын суултын төхөөрөмж /PVD/, хими-уурын суултын төхөөрөмж /CVD/, исэлдүүлэх зуух, молекуляр суултаар ургуулах төхөөрөмж /MBE/, термо-диффузийн төхөөрөмж, аннеалын зуух, химийн ба хуурай плазмын аргаар идүүлэх төхөөрөмж, ионжсон хийгээр бутлах төхөөрөмж, литографын төхөөрөмж, спин-центрифуг

24.8486.30.00

Хавтгай дэлгэц үйлдвэрлэх зориулалтын машин, аппарат: идүүлэх, боловсруулах, мөр гаргах болон цэвэрлэхэд зориулсан аппарат, центрифуган спин хатаагч, исэлдүүлэх, диффузлэх зуух, аннеалын зуух, физик-уурын суултын төхөөрөмж /PVD/, хими-уурын суултын төхөөрөмж /CVD/, зүлгэх, өнгөлөх машин, зүсэх, тэмдэглэх, зураас гаргах машин

25. 8514.30.00

Нано нунтаг, нано материалыг 100°C-1500°C-д гарган авахад хэрэглэх, температур ба чийгшилтийн тохируулгатай конвекцийн зуух

103

26. 90.11 Оптик микроскоп27. 90.12 Электрон микроскоп

28. 9027.10.00Хий буюу утаа шинжлэх аппарат, хий мэдрэгч

29. 9027.30.00

Рентген фото-электрон спектрометр; хэт ягаан фото-электрон спектрометр, цөмийн соронзон резонанс спектрометр, электрон пара-соронзон резонанс спектрометр, люминесценц (флуоресценц ба фосфоресценц) спектрофотометр, хэт ягаан, үзэгдэх гэрлийн спектрофотометр, фурье хувиргалттай нил улаан спектрофотометр

30.9027.80.00

Калориметр, кварц кристалл микробаланс /QCM/, дифференциал термо-анализийн аппарат /DTA/, микро/нано нунтгийн хэмжээ болон гадаргуугийн талбайг тодорхойлох анализатор /particle analyser/

31. 9030.20.00 Осциллоскоп, осциллограф

32.9030.31.00

Пико-амперметр, цахилгааны хүчдэл, гүйдлийг хэмжих универсал мультиметр

33. 9030.33.00 Циклик вольтамметр /CV/34. 9030.89.00 Цахилгаан цэнэгийн давтамж хэмжигч

9. ХИМИ ЦЭВЭРЛЭГЭЭ



1. 8450.20.00Угаалга, цэвэрлэгээний газрын зориулалттай угаалгын машин

2. 8450.90.00Угаалга, цэвэрлэгээний газрын зориулалттай угаалгын машины эд анги


3. 8451.10.00 Хуурай цэвэрлэгээний машин4. 8451.29.00 Хатаагч машин

5.8451.30.00

Индүүдэгч машин ба уурын индүү /даралтат хавтан халаагуурт пресс орно/

6. 8451.40.00 Цайруулах, будах машин

7. 8451.90.00Хуурай цэвэрлэгээний машин, хатаагч, индүүдэх, цайруулах, будах машины эд анги

10. АЛТ, МӨНГӨН ЭДЛЭЛ, БЭЛЭГ ДУРСГАЛЫН ЗҮЙЛС ҮЙЛДВЭРЛЭЛ



1. 8454.30.00Бэлэг дурсгалын зүйлсийн металл цутгах машин

2. 8455.22.00 Өнгөт металл цувих машин

3. 8456.10.00Лазерийн технологиор сийлбэрлэх машин

4. 8543.30.00Электролизийн аргаар бүрж өнгөлөх машин

5. 8461.90.00 Сийлбэрлэх машин

6. 8462.10.00Ган хэв, одон тэмдэг хэвлэн цохих машин, пресс

7. 8462.99.00Бэлэг дурсгалын зүйлс хэвлэн шахах машин

8. 8514.20.00 Металл хайлах индукцийн зуух 9. 8479.89.00 3D загварын хэв хэвлэгч машин 10. 8515.80.00 Лазераар гагнах гагнуур11. 8468.80.00 Гидро-гагнуур12. 8460.90.00 Металл соронзоор өнгөлөгч машин

13. 8543.30.00Гальваник аргаар металл бүрэгч машин

14. 8424.30.00 Даралтат уураар угаах машин15. 8460.39.00 Ган хэв үзүүрлэгч, ирлэгч машин

105

16. 8418.69.00 Индукцийн зуухны хөргүүр машин17. 8414.30.00 Компрессор18. 8467.21.00 Үнэт эдлэл засах моторт өрөм 19. 8467.29.00 Үнэт эдлэл засах моторт зүлгүүр20. 8455.30.00 Өнгөт металл цувих машины бул21. 8460.90.00 Цахилгаан өнгөлгөөний машин22. 8414.10.00 Вакум сорогч

Хоёр. Хүнсний үйлдвэрлэл

11. СҮҮ, СҮҮН БҮТЭЭГДЭХҮҮНИЙ ҮЙЛДВЭР



1. 70.17

Сүүний хүчил хэмжигч багаж, галактометр, бутирометр, лактобутирометр, уураг хэмжигч /альбуминометр/

2. 73.09Сүү хадгалах танк /300 л-ээс дээш багтаамжтай/

3. 8405.10.00 Уурын генератор4. 8413.60.00 Тарагны насос

5. 8413.70.00Сүү, цэвэр усны насос /төвөөс зугтах үйлдэлтэй/

6. 8414.30.00 Хөргөлтийн компрессор7. 8414.80.00 Хийн компрессор8. 8418.69.00 Мөсөн усны генератор

9. 8419.39.00Хуурай сүү үйлдвэрлэх зориулалттай сүү хатаах машин

10. 8419.50.00Дулаан солилцооны ялтсан /пянзан/ аппарат; багц хоолой халаах, хөргөх төхөөрөмж

11. 8419.89.00

Сүү, тараг, бяслаг халаах, ариутгах, хөргөх цамцтай эзлэхүүнт сав, төхөөрөмж; сүү өтгөрүүлэх машин төхөөрөмж; тараг, зөөхийний термостат


12. 8421.11.00 Цөцгий ялгагч сеператор13. 8421.21.00 Ус цэвэршүүлэх төхөөрөмж14. 8421.29.00 Сүү цэвэрлэх сепаратор15. 8422.19.00 Сав угаах машин төхөөрөмж

16. 8422.30.00Сүү, тараг савлах, таглах машин төхөөрөмж, хуурай сүү уутлах машин

17. 8422.40.00

Савласан тараг, сүүг халааж наах аргаар таглах машин; цөцгийн тос, бяслагийг тодорхой хэмжээгээр зүсэх, боох машин

18. 8423.30.00 Сүү, тараг дозлох машин19. 8428.33.00 Туузан конвейр20. 8428.39.00 Гинжит конвейр21. 8434.10.00 Саалтуурын машин

22. 8434.20.00

Цөцгийн тос, бяслаг цохих, шахах, хэвлэх, хэлбэржүүлэх тоног төхөөрөмж, аарц, ааруул, зөөхий хийх тоног төхөөрөмж, сүү жигдрүүлэгч /гомогенизатор/, туяагаар шарагч

23. 8438.80.10Зайрмаг үйлдвэрлэх тоног төхөөрөмж

24. 8477.30.00 Хуванцар сав үлээж хэвлэх машин

25. 8479.89.00Үйлдвэрийн шугам хоолой угаах, ариутгах тоног төхөөрөмж

26. 9027.80.00

Сүүн дэх чихэр, тос, хөлдөх цэг, чийг, антибиотик, хуурай бодис, хүнд металл, нэмсэн ус, нэрмэл ус болон нэмсэн бусад зүйлийг тодорхойлох багаж

12. ЖИМС, ЖИМСГЭНЭ БОЛОВСРУУЛАХ ҮЙЛДВЭР



107

1.73.09

Жимс, жимсгэнэ хадгалах чан; хаягдлын танк /300 л-ээс дээш багтаамжтай/

2. 7310.10.00Жимс, жимсгэнэ хадгалах чан, хаягдлын танк /50-300 л багтаамжтай/

3. 8405.10.00 Уурын генератор4. 8414.80.00 Хийн компрессор

5. 8419.89.00

Жимс, жимсгэнийг халаах, чанах, ариутгах, халдваргүйжүүлэх, халааж ууршуулан концентрат бэлтгэх төхөөрөмж, автоклав; элсэн чихэр уусгах төхөөрөмж; термометр, манометр суурилуулсан, хөргөх, дээж авах боломжтой ган сав

6. 8421.19.00 Центрифуг

7. 8419.89.00Таглаа, бөглөө ариутгагч; савласан бүтээгдэхүүн ариутгагч

8. 8421.21.00Ус шүүх, цэвэрлэх, зөөлрүүлэх төхөөрөмж

9. 8422.19.00Сав дэвтээх, угаах, зайлах, ариутгах төхөөрөмж, авдар угаах машин

10. 8422.20.00 Сав хатаах төхөөрөмж

11. 8422.30.00Савлах, таглах, бөглөх, шошго наах, код, огноо тавих төхөөрөмж

12. 8422.40.00Бүтээгдэхүүнийг багцлах, авдарлах, хайрцаглах, хайрцаг наах төхөөрөмж

13. 8423.30.00Дозлох /тогтоосон хэмжээгээр тунлах/ төхөөрөмж

14. 8423.89.00 Жинлэх төхөөрөмж

15. 8433.60.00Жимс, жимсгэнэ угаах, цэвэрлэх, ангилах, зэрэглэх машин

16. 8435.10.00Жимс, жимсгэний шүүс гарган авах зорилгоор няцлах, нухах, шахах машин


17. 8436.80.00Жимс, жимсгэний мод, мөчир тайрах төхөөрөмж

18. 8438.60.00

Жимс, жимсгэнэ хальслах, үр, шилбэ, ясыг нь авах, таллан хуваах, хэрчих, зүсэх, нухаж зутан болгох машин төхөөрөмж

19. 8477.30.00Хуванцар сав үлээж хэвлэх тоног төхөөрөмж

20. 8479.20.00

Тослог үр, жимсийг боловсруулахад зориулсан нухах, бяцлах, тээрэмдэх төхөөрөмж, CO

2-ын аргаар тос

ялгах төхөөрөмж

21. 8479.89.00Жимс, жимсгэнэ хүлээн авах бункер, найрлагын хутгууртай ган сав

22. 9027.50.00 Рефрактометр

13. УНДААНЫ ҮЙЛДВЭР



1. 8405.10.00 Уурын генератор

2. 8413.81.00Ус, шингэн бүтээгдэхүүн дамжуулах насос

3. 8414.80.00 Хийн компрессор4. 8414.51.00 Салхилуур 5. 8418.69.00 Сав хөргөгч тунел

6. 8419.89.00

Халаах, буцалгах, хөргөх, ариутгах сав, төхөөрөмж, савласан ундаа ариутгах төхөөрөмж, бөглөө ариутгах төхөөрөмж, халаах хөргөх тоноглолтой камер

7. 8421.21.00Ус шүүх, цэвэрлэх, зөөлрүүлэх төхөөрөмж

8. 8421.22.00 Ундаа шүүх, цэвэрлэх төхөөрөмж9. 8421.29.00 Сахарын уусмал шүүх шүүлтүүр

109

10. 8422.30.00Ундаа хийжүүлэх тогоо, төхөөрөмж, савлах, бөглөх, шошго наах, код, огноо тавих машин

11. 8422.19.00 Сав, авдар угаах төхөөрөмж12. 8422.20.00 Сав хатаах төхөөрөмж

13. 8422.40.00Савласан ундааг багцлах, авдарлах, хайрцаглах, хайрцаг наах төхөөрөмж

14. 8423.30.00 Ундаа дозлох төхөөрөмж15. 8428.33.00 Туузан конвейер16. 8428.39.00 Гинжит конвейер

17. 8477.30.00Хуванцар сав үлээж хэвлэх тоног төхөөрөмж

18. 8479.89.00

Механик хутгуур, эсхүл шингэн сэлгэлтийн шахуургаар тоноглогдсон, түвшний хэмжүүрээр тоноглогдсон найрлагын тогооХутгууртай ган танк

19. 9027.50.00 Рефрактометр

20. 9027.80.00Усны хлорын агууламжийг тодорхойлогч багаж

21. 9031.80.00Бохирдсон бүтээгдэхүүнийг автоматаар шалгах эталон багаж

14. ДАВСНЫ ҮЙЛДВЭР



1. 8413.81.00 Уусмалын шахуурга2. 8419.39.00 Долооц хатаах төхөөрөмж 3. 8422.30.00 Савлах төхөөрөмж

4. 8422.40.00Нийлэг уутны ам наах, багцлан боох төхөөрөмж

5. 8423.30.00Тогтоосон хэмжээгээр дозлох төхөөрөмж

6. 8428.33.00 Туузан дамжуулагч 7. 8428.39.00 Чичиргээт дамжуулах төхөөрөмж


8. 8436.80.00 Давс, хужир, тэжээл холих зууруул9. 8452.29.00 Уут, шуудайны ам оёх хэрэгсэл10. 8474.10.00 Давс угаах төхөөрөмж11. 8474.20.00 Давс бутлах төхөөрөмж12. 8479.82.00 Иоджуулж холих төхөөрөмж

13. 8479.89.00Давсны бункер, малын тэжээлийн долооц шахах пресс

14. 9027.80.00 Физик, химийн шинжилгээний багаж15. 8505.90.00 Металл цэвэрлэгээний соронзон

16. 8428.32.00Шнекэн дамжуурган, шанаган хутгуурт дамжуулагч

15. МАХНЫ ҮЙЛДВЭР



1. 70.17Лабораторийн шилэн багаж аппарат, хуруу шил

2. 7304.59.00 Шөл дамжуулах ган хоолой 3. 73.09 Шингэн аммиакны коллектор4. 73.09 Усны танк5. 73.09 Маслын коллектор6. 73.09 Тос цуглуулах ган сав7. 73.09 Шөл хуримтлуулах сав

8. 73.10Дотор, дайвар бүтээгдэхүүнийг блоклон хэвлэж, хөлдөөх ган сав

9. 73.11Вакум хуримтлуулагч хасах даралтат сав

10. 73.11 Хий цуглуулагч даралтат сав

11. 76.12Дотор, дайвар бүтээгдэхүүнийг блоклон хэвлэж, хөлдөөх хөнгөн цагаан сав

12. 8208.30.00Махны машины хутга, мах, өөх хэрчих машины хутга, таташ холих машины хутга

13. 8404.10.00 Экономайзер

111

14. 8405.10.00 Уурын генератор15. 8413.30.00 Шингэн аммиак шахах насос 16. 8413.50.00 Гомогенизатор насос17. 8413.50.00 Тосны насос18. 8413.60.00 Сэвсний насос19. 8413.70.00 Ялгадасны насос20. 8413.81.00 Цусны насос21. 8414.10.00 Вакум насос 22. 8414.30.00 Хөргөх төхөөрөмжийн компрессор23. 8414.80.00 Вакум компрессор24. 8414.80.00 Ламинар бокс25. 8417.80.00 Толгой, шийр хуйхлах зуух26. 8418.50.90 Мах блоклон хөлдөөгч 27.. 8418.61.00 Халуун тос хөргөх аппарат28. 8418.69.00 Мөсний шүүгээ

29. 8418.69.00Аммиак, фреоныг ууршуулан хөргөх конденсатор

30. 8418.69.00 Усан хөргөлтийн конденсатор31. 8418.69.00 Хөргөх, хөлдөөх төхөөрөмж32. 8418.99.10 Хөргүүрийн сэнс33. 8418.99.10 Хөлдөөгчийн хөргөлтийн агрегат

34. 8419.39.00Ясны гурил хатаагч камер; вибро шигшигчтэй хатаагуур

35. 8419.39.00 Яс, эвэр хатаагч36. 8419.39.00 Цус хатаагч турбин 37. 8419.39.00 Вакум хатаагч38. 8419.39.00 Хатаах шүүгээ39. 8419.39.00 Утах камер40. 8419.40.00 Ус нэрэх аппарат41. 8419.50.00 Дулаан солилцуурын аппарат42. 8419.81.00 Мах чанах, шарах тогоо

43. 8419.89.00Тос хайлуулах уурын даралтат тогоо

44. 8419.89.00 Яс чанагч даралтат тогоо

45. 8419.89.00Вакум орчинд шөлийг өтгөрүүлэн чанах аппарат


46. 8419.89.00 Автоклав

47. 8419.89.00Полиэтилен уутанд савласан ястай махыг халуун усанд агшаах камер

48. 8419.89.00Шөл ялгах уурын даралтат сеператор

49. 8421.19.00 Тосыг шимэлдгээс ялгагч декандр

50. 8421.19.00Цусны бөөм плазм ялгагч сеператор

51. 8421.19.00 Лабораторийн центрифуг52. 8421.29.00 Тос тунгалагжуулагч сеператор

53. 8422.19.00Мах, махан бүтээгдэхүүн түгээн борлуулахад шаардагддаг хуванцар сав угаах машин

54. 8422.30.00 Тос савлагч машин55. 8422.30.00 Цусны гурил дозлон савлагч

56. 8422.30.00Мах, хагас болон бэлэн бүтээгдэхүүнийг вакум ба агаарын найрлагатайгаар савлах машин

57. 8422.30.00Консерв савлах, таглах, битүүмжлэх, шошголох, огноо тавих машин

58. 8422.40.00Махыг полиэтилен хальсаар ороох машин; полиэтилен уутны хүрээ наагч машин

59. 8423.82.00Жинлэх төхөөрөмж /30 кг-5000 кг даацтай/

60. 8424.89.00Мах угаах автомат шүршүүрийн төхөөрөмж

61. 8425.11.00 Өргөх, буулгах цахилгаан таль 62 8428.10.00 Лифтэн тавцан 63. 8428.33.00 Туузан конвейер 64. 8428.39.00 Гинжит конвейер

65. 8428.39.00Гэдэс гарган ялгагч вандан конвейер

66. 8428.39.00 Цусны гурил зөөгч транспортёр

113

67. 8428.90.00

Дүүжин зам, мал, гахайг дүүжин замд хүргэх налуу элеватор, өргөх, буулгах механизм, техник хэрэгсэл

68. 8436.10.00 Мах, ясны гурил хийх төхөөрөмж69. 8438.50.00 Муужруулах бокс70. 8438.50.00 Эвэр тайрах машин

71. 8438.50.00Бодын арьс өвчих цахилгаан нударга; арьс хуулах төхөөрөмж

72. 8438.50.00Гулууз махыг цахилгаанаар цохиж, агшсан булчинг сулруулах цахилгаан стимулятор

73. 8438.50.00 Гахайн үс зумлах төхөөрөмж

74. 8438.50.00Махны машин, мах хөрөөдөх машин

75. 8438.50.00 Мах сийрүүлэгч, зөөллөгч машин76. 8438.50.00 Мах, өөх хэрчих, зүсэх машин 77. 8438.50.00 Мах давсалгааны тариур

78. 8438.50.00Гүзээ, дотор эрхтэн, өлөн гэдэс, толгой шийр угаах, цэвэрлэх машин, төхөөрөмж

79. 8438.50.00 Туурай салгагч80. 8438.50.00 Өөх, тос шахагч пресс

81. 8438.50.00Яс, эвэр хөрөөдөх, бутлах машин, бутлагч тээрэм

82. 8438.80.90 Бууз, банш хэвлэх машин 83. 8438.90.00 Махны машины шүүр 84. 8452.29.00 Шуудайны ам оёгч машин85. 8453.10.00 Арьс халимлагч машин86. 8460.39.00 Махны машины хутга ирлэх машин 87. 8467.19.00 Бог малын өвчүү нээх хийн хайч

88. 8467.22.00

Бог малын өвчүү нээх цахилгаан гар хөрөө, гулууз таллан хуваах цахилгаан гар хөрөө, яс, махны универсал цахилгаан гар хөрөө

89. 8467.29.00Бог малын өвчүү нээх цахилгаан хайч


90. 8467.89.00 Гидравлик хайч, гидравлик бахь91. 8479.82.00 Давс бутлах тээрэм92. 8479.82.00 Шөлний гомогенизатор

93. 8479.82.00Махыг нухаш болгох коллоид тээрэм

94. 8479.82.00 Дезинтегратор95. 8479.89.00 Цус хутгагч хутгуур96. 8479.89.00 Ясны шөлнөөс тос ялгагч сав97. 8479.89.00 Шөл найруулагч хутгуурт сав98. 84.81 Хаалт, хавхлага, вентиль, клапан99. 8543.70.00 Металл илрүүлэгч100. 9011.80.00 Лабораторийн микроскоп101. 90.16 Лабораторийн аналитик жин102. 9018.32.00 Цус хатгаж, юүлэх хөндий зүү103. 9025.19.00 Термометр104. 9025.80.00 Чийглэг хэмжигч105. 9026.10.00 Аммиакны түвшин хэмжигч106. 9026.20.00 Манометр107. 9027.20.00 Хроматограф

108. 9027.80.00

Мах, махан бүтээгдэхүүний физик химийн үзүүлэлт /уураг, тос, чийг, рН, усны идэвх, ус холбох чадвар, температур, зөөлөн чанар/ тодорхойлох, хэмжих багаж

109. 9032.10.00 Термостат110. 9032.89.00 Автомат удирдлагын самбар 111. 8438.50.00 Тахиа нядлах тоног төхөөрөмж112. 8438.50.00 Тахианы өд зулгаах машин

16. ХИАМ, КОНСЕРВНЫ ҮЙЛДВЭР



1. 8208.30.00Махны үйлдвэрийн махны машины хутга, мах, өөх хэрчих машины хутга, таташ холих машины хутга

115

2. 8414.30.00Хөргөх төхөөрөмжийн компрессор

3. 8414.80.00 Ламинар бокс4. 8418.50.90 Мах блоклон хөлдөөгч5. 8418.69.00 Мөсний шүүгээ6. 8418.99.10 Хөлдөөгчийн хөргөлтийн агрегат7. 8419.39.00 Хатаах шүүгээ8. 8419.81.00 Чаналгын тогоо, мах шарах машин

9. 8419.89.00Хиам шарах, чанах, утах универсал камер, консерв ариутгах төхөөрөмж, автоклав

10. 8422.19.00Хиам, мах, махан бүтээгдэхүүн түгээн борлуулахад шаардагддаг хуванцар сав угаах машин

11. 8422.30.00Консерв савлах, таглах, шошголох, огноо тавих машин

12. 8422.40.00Савласан хиамны бүрхэвчний ам боох машин; зайдас мушгих машин

13. 8438.50.00 Хиам найрах машин14. 8438.50.00 Хиамны таташ савлах машин

15. 8438.50.00Махыг давс, амтлагчтай холих машин

16. 8438.50.00 Мах хөрөөдөх машин17. 8438.50.00 Махны машин

18. 8438.50.00Мах, өөх хэрчих машин, давслах тариур

19. 8438.50.00 Махыг уусмалаар тарих тариур20. 8438.50.00 Мах зөөлрүүлэх машин

21. 8438.90.00 Махны машины шүүр22. 8460.39.00 Хутга ирлэх цахилгаан машин 23. 8543.70.00 Металл илрүүлэгч24. 9011.80.00 Лабораторийн микроскоп25. 9025.19.00 Термометр26. 9025.80.00 Чийглэг хэмжигч27. 9026.20.00 Даралт хэмжигч


28. 9027.20.00 Хроматограф29. 9027.80.00 pH-метр, калориметр

17. КОНСЕРВЫН ЛААЗНЫ ҮЙЛДВЭР

№ БТКУС-ийн код


1. 8414.59.00 Лааз шидэгч хийн вентилятор

2. 8414.80.00Хийн компрессор, вакум компрессор

3. 8419.39.00 Будаг, лак хатаагч туннелэн зуух4. 8419.39.00 Тагны резин хатаагч зуух5. 8428.39.00 Лааз дамжуулах конвейр6. 8428.90.00 Өргөх, буулгах тавцан

7. 8443.13.00Лаазны хээ, будаг, лак тавих офсет хэвлэлийн машин

8. 8462.10.00 Лааз хэвлэгч пресс

9. 8462.10.00 Таг хэвлэгч пресс

10. 8462.29.00 Тагны ирмэг нугалагч машин

11. 8462.29.00Угсармал лаазны их бие хийх машин

12. 8462.39.00 Лааз, тагны төмөр хайчлагч хайч 13. 8462.29.00 Лаазны ирмэг дэрвийлгэгч машин14. 8462.99.00 Лаазанд ёроол хийгч машин15. 8462.99.00 Хаягдал төмөр шахах пресс16. 8479.89.00 Таг резиндэгч машин

17. 8515.39.00Угсармал лаазны их биеийг гагнах машин

18. 9031.80.00 Лаазны битүүмж шалгах машин

18. КЕТЧУП, МАЙОНЕЗ, УРГАМЛЫН ТОСНЫ ҮЙЛДВЭР



1. 73.11 Агаар хуримтлуулагч2. 8405.10.00 Уурын генератор

117

3. 8413.81.00 Насос 4. 8414.10.00 Вакум үүсгэгч5. 8414.80.00 Де-аэратор6. 8414.80.00 Агаарын компрессор7. 8418.69.00 Шингэн хөргөх төхөөрөмж8. 8419.39.00 Хатаах шүүгээ9. 8419.50.00 Дулаан солилцогч10. 8419.81.00 Уураар халаах хэрэгсэл11. 8419.81.00 Чаналгын тогоо

12.8419.89.00

Ариутгах төхөөрөмж; өтгөрүүлэгч; автоклав, пастеризатор, стерилизатор

13. 8421.29.00 Тос шүүх төхөөрөмж14. 8421.39.00 Скруббер

15. 8422.20.00Лонх, сав суулга цэвэрлэх, хатаах төхөөрөмж

16. 8422.30.00Майонез, кетчуп, ургамлын тос савлах, таглах, шошголох, огноо тавих төхөөрөмж

17. 8422.40.00 Багцлах, хайрцаглах төхөөрөмж


19. 8423.30.00

Бараа материалыг тогтоосон жингээр уутлах, савлахад зориулсан жинлүүр (бункерийн жинлүүр орно)

20. 8423.30.00 Дозлогч

21. 8423.81.0030 кг-аас ихгүй даацын жинлэх төхөөрөмж

22. 8423.82.0030 кг-аас их боловч 5000 кг-аас ихгүй даацын жинлэх төхөөрөмж

23. 8423.90.10 Жинлүүрийн туухай 24. 8428.33.00 Туузан конвейр25. 8433.59.00 Ургамал цайруулах төхөөрөмж


26. 8433.60.00Ургамал, ногоо цэвэрлэх, ялгах, иш салгах машин

27. 8433.60.00 Ургамал ангилах төхөөрөмж28. 8438.60.00 Бяцлагч машин29. 8479.82.00 Динамик холигч30. 9016.00.00 Аналитик жин

31. 9027.80.00Фосфатид тодорхойлох төхөөрөмж

32. 9032.89.00 Удирдлагын систем

19. ТӨРӨЛ БҮРИЙН ХҮНСНИЙ НОГОО НӨӨШЛӨХ ҮЙЛДВЭР



1. 8405.10.00 Уурын генератор2. 8414.80.00 Хийн компрессор

3. 8418.69.00Хөлдөөх болон хөргөх төхөөрөмж

4. 8419.50.00 Дулаан солилцооны аппарат

5. 8419.89.00Ариутгах төхөөрөмж /автоклав, пастеризатор, стерилизатор/

6. 8419.81.00 Шарах тогоо, чанагч тогоо7. 8419.89.00 Бланшор 8. 8422.19.00 Шил сав угаагч машин

9. 8422.30.00Савлах, пакетлах, шил таглах машин

10. 8422.30.00Уусмал савлагч, уусмал найруулагч машин


12. 8423.30.00

Тогтоосон жинг хэмжихээр тохируулсан жинлүүр ба бараа материалыг тогтоосон жингээр уутлах, савлахад зориулсан жинлүүр (бункерийн жинлүүр орно)

119

13. 8423.30.00Төрөл бүрийн амтлагч, тос дозлогчууд


15. 8423.82.00

30 кг-аас их боловч 5000 кг-аас ихгүй даацын жинлэх төхөөрөмж

16. 8428.33.00Хүнсний ногоо дамжуулах төрөл бүрийн конвейрууд

17. 8433.60.00Хүнсний ногоо цэвэрлэх, угаах, ангилах, ялгах машин төхөөрөмж

18. 8438.60.00Хүнсний ногоо хальслах, хэрчих машин

19. 8479.82.00Хүнсний ногоо холих, хутгах машин

20. 8479.82.00 Сахар нунтаглагч

21. 9027.80.00Ногооны давс, сахар, хүчил тодорхойлох аппаратууд

20. ТАЛХ, НАРИЙН БООВНЫ ҮЙЛДВЭР



1. 70.17Лабораторийн шилэн сав, шилэн багаж

2. 8405.10.00 Уурын генератор3. 8414.80.00 Лабораторийн сорох шүүгээ4. 8414.80.00 Хийн компрессор5. 8417.20.00 Жигнэх пийшин /цахилгаан биш/6. 8418.69.00 Хөргөх, хөлдөөх төхөөрөмж7. 8419.39.00 Хатаах шүүгээ 8. 8419.40.00 Ус нэрэгч9. 8419.81.00 Чанах тогоо 10. 8419.89.00 Хөөлгөх шүүгээ


11. 8419.89.00 Автоклав12. 8419.89.00 Усан банн

13. 8420.10.00Зуурсан гурилыг өнхрүүлэн элдэх машин

14. 8422.40.00 Савлагааны машин


16. 8423.30.00

Тогтоосон жинг хэмжихээр тохируулсан жинлүүр ба бараа материалыг тогтоосон жингээр уутлах, савлахад зориулсан жинлүүр (бункерийн жинлүүр орно)

17. 8423.30.00 Жин хэмжүүр 18. 8423.30.00 Түүхий эдийн жин /дозлогч/


20. 8423.82.00

30 кг-аас их боловч 5000 кг-аас ихгүй даацын жинлэх төхөөрөмж

21. 8423.90.10 Жинлүүрийн туухай22. 8424.20.00 Ус шүршигч 23. 8427.90.00 Үйлдвэрийн тэргэнцэр 24. 8428.33.00 Зуурмаг дамжуулагч 25. 8428.39.00 Гурил дамжуулах шнек хоолой26. 8437.80.10 Гурил шигшигч

27. 8437.80.20Үр тариа боловсруулах тоног төхөөрөмж

28. 8438.10.00 Тогоотой зуурмаг хөмрөгч

29. 8438.10.00Талх зүсэгч машин, зүсэгчийн хутга

30. 8438.10.00 Таслагч машин 31. 8438.10.00 Бөөрөнхийлөгч машин

121

32. 8438.10.00 Гурил хөөргөгч

33. 8438.10.00

Талх, нарийн боов, бялуу үйлдвэрлэх иж бүрэн урсгал шугам, хэлбэржсэн зуурмаг дээр үр цацагч

34. 8438.10.00 Крем цохигч 35. 8438.10.00 Бисквит цохигч 36. 8438.10.00 Нухагч машин 37. 8438.10.00 Хэвлэх, хэлбэржүүлэх машин 38. 8438.20.00 Шоколад хайлуулах машин39. 8438.20.00 Өнгөлгөөний машин

40. 8438.20.00Чихэр, какао, шоколад зэрэг бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх тоног төхөөрөмж

41. 8438.20.00 Шоколад цутгах машин 42. 8479.82.00 Сахар няцлагч /бултай/43. 8479.89.00 Түүхий эдийг уусгагч 44. 8479.89.00 Силос болон бункер

45. 8514.30.00

Талх жигнэмэг, амтат боов жигнэх цахилгаан зуух, пийшин, лабораторийн зориулалттай шатаах шүүгээ

46. 9016.00.00 Аналитик жин 47. 9027.50.00 Рефрактометр48. 9027.80.00 Сахарометр

49. 9027.80.00Уналтын тоо тодорхойлох төхөөрөмж

50. 9027.80.00 Журавелийн багаж

51. 9032.20.00Усны даралтыг тогтмол баригч /маностат/

21. ЗАГАСНЫ ҮЙЛДВЭР

№ БТКУС-ийн код Тоног төхөөрөмжийн нэр

1. 8418.69.00 Загас хөлдөөх төхөөрөмж


2. 8419.39.00 Загас утах төхөөрөмж

3. 8419.81.00Загасны мах чанах тогоо, шарах төхөөрөмж

4. 8419.89.00Загасны түрс үржүүлгийн лаборатори

5. 8438.80.90 Түрс ангилах төхөөрөмж

6. 8422.30.00Хүнсний хэрэгцээний түрсийг нөөшлөх төхөөрөмж

7. 8438.80.90 Загасны яс сугалах төхөөрөмж8. 8454.30.00 Лааз хэвлэх төхөөрөмж

22. ШУВУУНЫ АЖ АХУЙ БОЛОН ЗӨГИЙН ҮРЖҮҮЛЭГ

№БТКУС-ийнкод


1. 8433.60.00Өндөг цэвэрлэх, ангилах, зэрэглэх машин

2. 8436.10.00

Шувууны тэжээл бэлтгэх тоног төхөөрөмж /овьёос, арвай няцлах, буудай, эрдэнэ шиш, арвай, тэжээлийн бусад ургамлыг нунтаглах, бутлах машин/

3. 8436.21.00Өндөг дарагч /инкубатор/, дэгдээхэй бойжуулагч /брудер/

4. 8436.29.00Тэжээх, өндөглүүлэх блок; өндөг шалгагч

5. 8436.91.00Өндөг дарагч /инкубатор/, дэгдээхэй бойжуулагч /брудер/-ийн эд анги

6. 8436.29.00 Шувуунд тэжээл өгөх конвейр7. 9018.90.00 Зөгийн чагнуур8. 9603.90.00 Ирвэгнүүр9. 8211.92.00 Зөгийчний хутга10. 8436.99.00 Нисгэвчийн оньс11. 8436.80.00 Тоос хураагуур12. 8419.89.00 Уурын лав хайлуур13. 8436.80.00 Лав шахуурга

123

14. 7326.90.00 Бэхэлгээний төмөр бүслүүр15. 8436.80.00 Эх хаших тор16. 8205.59.00 Сэмж наах бул17. 3926.90.00 Тусгаарлах тор /хуванцар/18. 7314.49.00 Тусгаарлах тор /төмөр/19. 8421.19.00 Зөгийн бал ялгах центрифуг20. 8424.89.00 Утуур21. 8205.59.00 Ховхчуур22. 9602.00.00 Сэмж

Гурав. Барилгын үйлдвэрлэл

23. БАРИЛГЫН МАТЕРИАЛЫН ҮЙЛДВЭР



1. 8402.12.00

Уурын тогоо болон халаалтын усны тогооны экономайзер, конденсатор, хэт халалтаас хамгаалагч, үнс зайлуулагч, хий гаргагч

2. 8402.19.00 Өндөр даралтын уурын тогоо3. 8414.51.00 Үйлдвэрийн салхилуур4. 8414.80.00 Хийн компрессор

5. 8417.80.00Тоосго, чулуунцар, эрдэс хөвөн, хөнгөн дүүргэгч шатаах зуух

6. 8418.40.00 Лабораторийн хөлдөөгч7. 8418.69.00 Хөргөх төхөөрөмж

8. 8419.39.00

Элс, шавар, шохойн чулуу, тоосго, хүнд болон хөнгөн бетон зэрэг барилгын материал, эдлэл хатаах төхөөрөмж


9. 8419.89.00Өндөр даралтын автоклав; үрэл хөөлгөх тогоо, цементийн сорьц чанах лабораторийн тогоо

10. 8474.80.00Шөрмөслөг бүтцэд шилжсэн чулууг хавтгайлан цувих машин

11. 8421.39.00Агаарын, тоосны шүүлтүүр, циклон, уутан шүүлтүүр, цахилгаан шүүлтүүр

12. 8422.30.00Цемент, засал чимэглэлийн хуурай материал савлах төхөөрөмж

13. 8423.82.00Хуурай хольц, шохойн чулуу, шавар, гөлтгөнө жинлэх тугнуур

14. 8426.11.00Үйлдвэрлэлийн зориулалттай цахилгаан хөдөлгүүртэй өргүүр /кранбалк/

15. 8427.20.00Үйлдвэрийн зориулалттай зөөврийн тэргэнцэр

16. 8428.32.00 Шанагат дамжуулагч

17. 8428.90.00Бүтээгдэхүүн өргөх, буулгах автомат хэрэгсэл

18. 8462.39.00 Төмөр хайчлах машин19. 8428.33.00 Туузан дамжуулагч

20. 8428.39.00Элеватор; шурган дамжуулагч, гинжит дамжуулагч

21. 8461.50.00 Металл хөрөөдөх, огтлох22. 8462.29.00 Төмөр нугалах машин23. 8463.10.00 Арматур сунгах булт төхөөрөмж

24. 8463.90.00Барилгын металл багана, I, H хэлбэрийн металл хийц боловсруулах машин

25. 8464.90.00Эрдэс хөвөн, магнийн хавтан, хөнгөн бетон зүсэх, захлах машин

26. 8468.80.00 Олон цэгийн гагнуурын стенд

27. 8474.10.00Элс, хайрга шигших, ялгах, зэрэглэх, ангилах, угаах машин

125

28. 8474.20.00

Чулуу, шохойн чулуу, гөлтгөнө, шавар, керамик, хайрга бутлах, нунтаглах машин, тээрэм /лабораторийн/

29. 8474.31.00Бетон хольц зуурах машин төхөөрөмж; бетон зуурагч /лабораторийн/

30. 8474.31.00Цемент зуурагч /лабораторийн зориулалттай/

31. 8474.39.00Эрдэс түүхий эд, материалыг холих зуурагч

32. 8474.80.00

Блок зүсэх төхөөрөмж, хөнгөн дүүргэгчтэй бетон гулдмайг зүсэх, захлах төхөөрөмж, гулдмай хэрчигч, олон үет хавтан шахах, наах пресс

33. 8477.10.00Дээврийн хуванцар материалыг даралтаар хэвлэх машин

34. 8477.20.00Хуванцар цонхны бэлдэц шахах, цувих машин

35. 8479.82.00Нийлэг давирхайн усан эмульс бүхий зутан бэлтгэгч

36. 8479.89.00

Вакум пресс, цемент агуу-лах үлээгчтэй бункер /си-лос/, шохойн чулуу, гөлтгөнө, шөрмөсөн чулуу агуулах бункер, элс, хайрганы бутралтыг шалгах цилиндр

37. 8479.89.00Хөөсрүүлэх төхөөрөмж, бетон эдлэл бэхжүүлэх камер, бетон хийц нягтруулах доргиурт ширээ

38. 8480.10.00 Металл цутгах хэвний хайрцаг

39. 8480.60.00Гулдмай, хавтан, хавтанцар, бродюр, тоосго хэвлэх хэв

40. 8480.71.00Полиуретан, полистрол, поливинилхлорид, полиэтилен, полипропилен цутгах хэв


41. 8514.30.00

Цахилгаан нуман зуух, хонгилт /тунель/ зуух, эрдэс хөвөнгийн ба хөнгөн дүүргэгчийн босоо зуух, черепицийн зуух, дээж хатаах өндөр температурын лабораторийн цахилгаан зуух

42. 90.16Лабораторийн нарийн хэмжүүрт цахилгаан жин; аналитик жин

43. 9024.10.00Арматур сунгах пресс /лабораторийн/

44. 9024.80.00

Бетон, тоосгоны шахалтын бат бэхийг тодорхойлох пресс, цемент, бетоны гулзайлтын бат бэх шалгах пресс, бетоны агаарын хэмжээг тодорхойлох багаж

45. 9030.84.00Материалын цацрагийг хэмжих аппарат

46. 96.04Элс, хайрга шигших лабораторийн шигшүүр

47. 8402.11.00Цагт 45 тн-оос их уур гаргах уурын тогоо

48. 8402.12.00Цагт 45 тн-оос ихгүй уур гаргах уурын тогоо

49. 8402.19.00Гибрид тогоо /хосломол ажиллагаатай тогоо/

50. 8403.10.00 Халаалтын усны тогоо

51. 8419.89.00Полистролын үрэл хөөлгөх уурын тогоо

52. 8419.89.00Цементийн сорьц чанах лабораторийн тогоо

53. 8419.89.00 Уурын камер 54. 8419.90.00 Уурын камерын эд анги55. 8403.10.00 Нам даралтын уурын тогоо56. 8419.32.00 Биомасс хатаах төхөөрөмж

57. 8419.89.00Дамарт хатаагуур, хонгилт хатаагуур

127

58. 8474.20.00Лабораторийн зориулалттай бутлагч

59. 8474.31.00Лабораторийн зориулалттай зуурмаг зуурагч

60. 8417.80.00Босоо зуух, вагранка зуух, эргэх зуух, тунел зуух, дугуй зуух, буцламтгай үеэр шатаах зуух

61. 8417.80.00 Биомасс шатаах зуух62. 8419.50.00 Дулаан солилцуулагч циклон

63. 8474.80.00Эрдэс хөвөн суулгах, нягтруулах камер

64. 85.04 Трансформатор65. 8414.59.00 Үлээх, сорох вентилятор66. 8480.20.00 Металл цутгах хэвний суурь

67. 8480.41.00Металлыг даралт, шахалтаар цутгах хэв

68. 84.58 Токарийн машин69. 8459.21.00 Металл өрөмдөх машин

70. 8459.61.00 Металл зорох машин

71. 8462.21.00 Металл нугалах машин72. 8462.31.00 Металл зүсэх, хайчлах машин

73. 8465.91.00Мод, модон материал хөрөөдөх машин

74. 8465.93.00Сүрлэн хавтан зүлгэх, өнгөлөх машин

75. 8465.94.00Сүрлийн материалыг үелэн бэлтгэх төхөөрөмж

76. 8424.89.00 Цавуу шүрших машин

77. 9032.89.00Үйлдвэрийн удирдлага, хяналтын систем

78. 8465.99.00 Хуулга наах машин79. 8479.89.00 Үйлдвэрийн тоос соруулах машин80. 8433.40.00 Сүрэл боогч машин81. 8439.10.00 Сүрэл хэрчигч машин

82. 8479.30.00Сүрлэн хавтан шахах машин, пресс


83. 8479.89.00 Сүрэл хадгалах бункер

84. 8428.39.00Сүрэл дамжуулан зөөх хийн конвейр

85. 8479.82.00 Сүрэл шигших машин

86. 8479.89.00Сүрлийг металл болон физик хольцоос ялгах машин, төхөөрөмж

87. 84.81 Хаалт, хавхлага88. 8423.20.00 Туузан дамжуургын жинлүүр89. 8423.30.00 Бункерийн жинлүүр90. 8465.91.00 Хуванцар огтлох машин91. 8465.94.00 Хуванцар нугалах, матах машин

92. 8477.80.00Хуванцар түүхий эд холих машин, төхөөрөмж

24. ЦЕМЕНТИЙН ҮЙЛДВЭР



1. 73.11Шахсан буюу шингэрүүлсэн хийн зориулалттай төмөр буюу ган сав

2. 8414.59.00Технологийн явцад агаар үлээх, сорох вентилятор

3. 8414.80.00 Хийн компрессор

4. 8417.10.00Шохойн чулуу, төмрийн хүдэр, цахиурлаг түүхий эдийг урьдчилан халаах, шатаах зуух

5. 8419.89.00Чулуунцарыг хөргөх зориулалттай камер, төхөөрөмж

6. 8421.39.00Технологийн явцад гарсан тоосыг шүүх, цэвэршүүлэх төхөөрөмж

7. 8422.30.00 Цемент савлах машин8. 8423.30.00 Бункерийн жинлүүр

9. 8423.82.00Цементийн хольц материалыг жинлэх төхөөрөмж

10. 8424.89.00 Ус тоосруулан цацагч төхөөрөмж

129

11. 8426.19.00Үйлдвэр дотор суурилуулах дүүжин кран

12. 8428.20.00Шохойн чулуу, төмрийн хүдэр, нүүрс, гөлтгөнийг зөөвөрлөх, дамжуулах төхөөрөмж

13. 8428.32.00Шохойн чулуу, төмрийн хүдэр, нүүрс, гөлтгөнийг зөөвөрлөх, дамжуулах хутгуурт төхөөрөмж

14. 8428.33.00Шохойн чулуу, төмрийн хүдэр, нүүрс, гөлтгөнийг зөөвөрлөх, дамжуулах туузан төхөөрөмж

15. 8428.39.00

Шохойн чулуу, төмрийн хүдэр, нүүрс, гөлтгөнийг зөөвөрлөх, дамжуулах ялтсан, тавган төхөөрөмж

16. 8474.20.00Түүхий эд материалыг бутлах, нунтаглах төхөөрөмж

17. 8479.82.00Доргиурт шигшигч, дамжуулагч төхөөрөмж

18. 8479.89.00Шохойн чулуу, төмрийн хүдэр, гөлтгөнө, нүүрс хадгалах, нөөцлөх, бункер, силос

19. 84.81 Хаалт, хавхлаг

20. 85.01Үйлдвэрийн тоног төхөөрөмжийн цахилгаан хөдөлгүүр

21. 8505.90.00 Цахилгаан соронзон ялгагч

22. 9024.80.00Бетоны бат бэх, суналт, гулзайлтыг турших тоног төхөөрөмж

23. 9027.30.00 Спектрометр

24. 9027.80.00Цементийн химийн найрлагыг тодорхойлох багаж

25. 9032.89.00Үйлдвэрийн автомат удирдлагын системийн багаж, төхөөрөмж, аппарат


26. 8416.20.00Шатаах зуухны хотол, нунтаг нүүрсийг зуух руу цацах төхөөрөмж

27. 8416.30.00

Механик галлагч (механик сараалж, үнс зайлуулагч болон эдгээртэй төстэй төхөөрөмж орно)

28. 8417.80.00 Чулуу халаах, шатаах зуух 29. 8419.50.00 Дулаан солилцооны агрегат

30. 7304.90.00Зуухны халуун хийг дамжуулах, түгээх хоолой

31. 8413.81.00Тоног төхөөрөмжийн тослох материалын насос

32. 8419.39.00 Барабан хатаагуур

33. 8609.00.00Цемент тээвэрлэх тусгай зориулалтын силос-контейнер

34. 8428.39.00 Телескоп конвейр

35. 8419.40.00Хатуу ус нэрэх, зөөлрүүлэх төхөөрөмж

36. 8424.30.00 Уураар гал унтраагч 37. 84.58 Токарийн машин38. 8459.21.00 Металл өрөмдөх машин39. 8459.61.00 Металл зорох машин40. 8462.21.00 Металл нугалах машин41. 8462.31.00 Металл зүсэх, хайчлах машин42. 8460.21.00 Металл өнгөлөх машин 43. 8461.50.00 Металл хөрөөдөх, огтлох машин44. 8461.90.00 Металл харуулдах машин

45. 8462.10.00Металлыг давтах, лантуудах машин

46. 85.15 Цахилгаан гагнуурын аппарат47. 85.37 Цахилгаан хуваарилах щит

48. 8606.30.00Hopper вагон /өөрөө ачаа буулгах задгай вагон/

131

25. ТӨМӨРЛӨГ, МЕТАЛЛ БОЛОВСРУУЛАХ ҮЙЛДВЭР



1. 84.54

Металлургийн буюу металл цутгах үйлдвэрийн зориулалттай конвертер, цутгуурын шанага, цутгамлын хэв болон цутгах машин

2. 84.55Металл цувих суурь машин, түүний бул

3. 84.57

Металл боловсруулах суурь машины боловсруулагч төв, нэг байрлалд боловсруулах, шилжүүлэн боловсруулах олон байрлалтай суурь машин

4. 84.58Металл зорох токарийн суурь машин /эргэлдэх төв орно/

5. 84.59

Зүйл 84.58-д заасан токарийн суурь машин /эргэлдэх төв/-аас бусад металл өрөмдөх, нүхлэх, зорох, дотно, гадна эрээс гаргах суурь машин /чиглүүлэгч хүчний толгой бүхий суурь машин орно/

6. 84.61

Металл буюу металлкерамикийг туушид нь харуулдах, өөлж зорох, зорж ухах, хэлбэх, араа шүдийг засч өнгөлөх, хөрөөдөх, огтлох суурь машин болон материалыг хасч багасгах замаар металл буюу металлкерамикийг боловсруулах, бусад газар тусгайлан заагдаагүй бусад суурь машин


7. 84.62

Металлыг давтах, лантуудах буюу хэвлэн цохих машин /пресс орно/, нугалах, эвхэх, тэнийлгэх, хавтгайлан тэгшлэх, хайчлах, цоолох, эсгэн үзүүрлэх суурь машин /пресс орно/, металл буюу металл карбидыг боловсруулах дээр дурдагдаагүй пресс

8. 84.63Материалыг хасч багасгалгүйгээр металл буюу металлкерамикийг боловсруулах бусад суурь машин

9. 8514.20.00

Индукцийн буюу диэлектрикийн алдагдлаар ажилладаг зуух /Зөвхөн 250 кг-аас доош багтаамжтай/

10. 8514.40.00

Индукцийн буюу диэлектрикийн алдагдлаар материалыг дулааны аргаар боловсруулах тоног төхөөрөмж

11. 9024.10.00Металлын механик шинж чанарыг тодорхойлох, турших машин, багаж

12. 9027.30.00

Металлын химийн найрлагыг тодорхойлох спектрометр /Эмиссийн оптик, рентген туяаны флуресцентийн/

ДӨРӨВ. ЭМИЙН ҮЙЛДВЭРЛЭЛ

26. ЭМИЙН ҮЙЛДВЭР



1. 6903.10.00 Лабораторийн муфель зуух

2. 70.17Лабораторийн зориулалттай шилэн багаж, аппарат, сав

133

3. 7309.00.00Цэвэр ус, нэрмэл ус, уусмал хадгалах танк

4. 8405.10.00 Уурын генератор5. 8414.10.00 Вакум үүсгэгч аппарат6. 8414.80.00 Хийн компрессор 7. 8414.80.00 Ламинар бокс8. 8414.80.00 Сорох шүүгээ9. 8414.80.00 Анаэростат

10. 8418.10.00Химийн болон микробиологийн шинжилгээнд хэрэглэгдэх бодис, урвалж хадгалах хөргөгч

11. 8418.69.00 Хөргөх төхөөрөмж

12. 8419.20.00Үйлдвэрийн агаар ариутгах тоног төхөөрөмж

13. 8419.39.00Ургамал, мөхлөг, эм хатаах төхөөрөмж

14. 8419.39.00 Хөлдөөн хатаагч15. 8419.40.00 Ус нэрэх төхөөрөмж

16. 8419.89.00Ус ариутгах төхөөрөмж, цавуу буцалгах, ургамлын ханд гарган авах цамцтай тогоо

17. 8419.89.00Эмийн шилэн сав ариутгах төхөөрөмж

18. 8419.89.00Тун шил, уутанд савласан уусмал эм болон бинт ариутгах автоклав

19. 8419.89.00 Усан банн20. 8419.89.00 Үрлийн тогоо21. 8421.19.00 Центрифуг

22. 8421.21.00Ус шүүх, цэвэрлэх, зөөлрүүлэх, эрдэсгүйжүүлэх тоног төхөөрөмж

23. 8421.29.00 Зейтцийн аппарат24. 8422.19.00 Эмийн шилэн сав угаагч машин

25. 8422.20.00Эмийн шилэн сав хатаах төхөөрөмж


26. 8422.30.00Тун шилэнд эм дүүргэх, дүүргэлтийг шалгах, битүүмжлэх, савлах, цуврал дарах машин

27. 8422.30.00 Капсулд эм дүүргэгч машин

28. 8422.30.00

Эм, тосон түрхлэг, цайг савлах, таглах, бөглөх, дүүргэлтийг шалгагч, битүүмжлэх, шошголох, цуврал дарах машин

29. 8422.40.00Эмийн хайрцаг баглах, үдэх, цавуудах машин; эмийн гялгар уут наах машин

30. 8422.40.00Эм, тариа хайрцаглах, багцлах, битүүмжлэх машин

31. 8424.89.00 Эм бүрэх машин32. 8424.89.00 Ургамал угаах машин33. 8432.80.00 Ургамал хэрчих машин

34. 8443.39.00Тун шилэн дээр нэр, огноо, серийн дугаар лазераар бичих машин

35. 8477.10.00 Тариур хийх машин

36. 8479.82.00Эмийн түүхий эд холих, мөхлөгжүүлэх машин

37. 8479.82.00Эмийн ургамал бутлах, нунтаглах машин

38. 8479.82.00 Соронзон холигч

39. 8479.89.00Эмийг шахмал хэлбэрт оруулах машин

40. 8479.89.00 Капсул өнгөлөх машин41. 8479.89.00 Эм, уусмал найруулах танк42. 8479.89.00 Ферментатор тогоо 43. 8479.89.00 Эм сэгсрэн уусгагч44. 8514.30.00 Лабораторийн цахилгаан зуух45. 9011.80.00 Лабораторийн микроскоп46. 90.16 Аналитик жин47. 9025.80.00 Чийг хэмжигч48. 9027.20.00 Хроматограф

135

49. 9027.30.00 Спектрофотометр50. 9027.50.00 Рефрактометр51. 9027.50.00 Поляриметр52. 9027.80.00 pH-метр53. 9027.80.00 Дөлөн фотометр54. 9027.80.00 Кондуктометр55. 9027.80.00 Вискозиметр

56. 9027.80.00Хайлах температур тодорхойлох багаж

57. 9027.80.00Хэт ягаан туяагаар чанарын шинжилгээ хийх аппарат

58. 9031.49.00Тун шилтэй эмийн механик хольц шалгах оптик төхөөрөмж

59. 9031.49.00 Оптик хяналтын ширээ

60. 9031.80.00Шахмал эмийн үрэлт тодорхойлогч багаж

61. 9031.80.00Шахмал эмийн бат бөх чанарыг тодорхойлогч багаж

62. 9031.80.00 Хэт авианы усан ванн

63. 9031.80.00Шахмалын уусалт, задралт тодорхойлох аппарат

64. 9031.80.00Ууттай уусмалын битүүмжлэлийг даралтаар шалгах төхөөрөмж

65. 9032.10.00 Термостат

66. 8421.29.00Нүүрсэн фильтр, элсэн фильтр, осмосон фильтр

67. 8421.21.00 Усны мембран фильтр

68. 7304.41.00Ус дамжуулах зэвэрдэггүй ган хоолой

69. 8419.20.00 Хэт ягаан туяагаар ариутгагч

70. 8456.10.00Өндөр температурт шатааж, тун шил дээр хаяг бичих машин

71. 8419.20.00Тун шил угаах, хатаах, ариутгах машин

72. 8428.39.00 Тун шил зөөх конвейр


73. 8537.10.00Тун шил угаах машины удирдлагын щит

74. 9403.20.00 Химийн лабораторийн ширээ

75. 8415.10.00Эмийн үйлдвэрийн агааржуулах төхөөрөмж

76. 8421.39.00 HEPA фильтр /агаарын шүүх/

77. 8477.80.00Дуслын шингэний PVC уут хийх машин

78. 8422.30.00Дуслын шингэн савлах машин /PVC уутанд/

79. 9027.80.00Дуслын шингэний механик хольц шалгах машин

80. 8419.20.00 Дуслын шингэн ариутгах машин

81. 7309.00.00Эм найруулах танк /300 л-ээс их багтаамжтай/

82. 7310.10.00Эм найруулах танк /300 л-ээс ихгүй багтаамжтай/

ТАВ. БУСАД27. БИОХИЙН ҮЙЛДВЭР



1. 3917.21.00Исгэх, шингэн дамжуулах хуванцар хоолой

2. 3917.31.00Биохий дамжуулах хуванцар хоолой

3. 3917.40.00Биохий дамжуулах хуванцар хоолойн холбоос

4. 3922.10.00 Биохийн ус тунгаах хуванцар сав

5. 4008.11.00Биохийн усан хураагуурын резин хөшиг

6. 4016.95.00 Биохийн хуурай хураагуур

7. 7019.90.00Биохий исгэх зориулалттай шилэн мяндсаар хийсэн сав

137

8. 73.11 Биохий хадгалах сав9. 8413.70.00 Биошаарны насос10. 8413.81.00 Исгэх шингэн, биошингэний насос11. 8414.40.00 Хийн зөөврийн компрессор

12. 8414.80.00Биошингэнийг хүчилтөрөгчжүүлэх машин

13. 8419.39.00 Биошаар хатаах машин

14. 8421.29.00

Исгэх шингэн дэх хатуу зүйлсийг ялгах шигшүүр, шүүлтүүрийн төхөөрөмж; биошаарыг ялгах төхөөрөмж

15. 8419.89.00Исгэх шингэний цахилгаан халаагуур

16. 8421.39.00 Биохийн цэвэршүүлэгч17. 8422.30.00 Биобордоо уутлах, савлах машин18. 8423.30.00 Биобордооны бункерийн жинлүүр19. 8428.33.00 Биобордооны конвейр20. 8479.82.00 Исгэх шингэнийг хутгах төхөөрөмж21. 84.81 Хаалт, хавхлаг, крант22. 9025.11.00 Термометр23. 9025.19.00 Термопар24. 9026.20.00 Биохийн даралтын манометр25. 9028.10.00 Биохийн тоолуур26. 9032.81.00 Биохийн гал хариулагч төхөөрөмж

28. ХАГАС КОКСЫН ҮЙЛДВЭР



1. 73.09Нүүрс өгөх сав; хагас кокс хадгалах сав; зөөлрүүлсэн усны сав

2. 8405.10.00 Уурын генератор 3. 8413.70.00 Давирхайн насос4. 8413.81.00 Зөөлрүүлсэн усны насос5. 8417.80.00 Коксын зуух


6. 8419.89.00 Хөргөх цамхаг7. 8421.21.00 Ус зөөлрүүлэгч

8. 8421.39.00Хий шүүх, хүхэргүйжүүлэгч төхөөрөмж

9. 8428.33.00Нүүрс, хагас коксын туузан конвейр

10. 8414.80.00Агаар үлээгч, агаарын /хийн/ даралтын насос

11. 84.81 Хаалт, хавхлага 12. 9026.80.00 Дулааны тоолуур

13. 9027.10.00Хий, утаа шинжлэх лабораторийн багаж, утааны детектор

14. 9027.80.00 Кокс шинжлэх багаж15. 9028.10.00 Хийн тоолуур

16. 9032.89.00Үйлдвэрийн тоног төхөөрөмжийн автомат удирдлагатай хяналтын самбар, чийг баригч

17. 7302.10.00Нүүрс, хагас кокс, шахмал түлш зөөх тэргэнцрийн зам төмөр

18. 8428.90.00Нүүрс, хагас кокс, шахмал түлш зөөх тэргэнцэр

19. 8474.10.00Нүүрс, хагас кокс шигших төхөөрөмж

20. 8474.10.00 Соронзон сепаратор

21. 8474.20.00Нүүрс, хагас кокс бутлах тоног төхөөрөмж

22. 8419.39.00Нүүрс, хагас кокс, шахмал түлш хатаах тоног төхөөрөмж

23. 8474.80.00Хагас кокс, шахмал түлш хэлбэржүүлэгч

29. ХИЙН ТҮЛШНИЙ ҮЙЛДВЭР



1 7321.81.00 Ахуйн зориулалттай хийн халаагуур 2 7321.81.00 Ахуйн зориулалттай хийн зуух

139

3 7321.81.00Орон сууцны дулааны болон хэрэглээний ус халаах хийн тогоо

4. 8417.80.00 Нүүрс хийжүүлэгч реактор 5. 8405.10.00 Уурын генератор 6. 8421.39.00 Хий угаагч 7. 8421.39.00 Хоолойн скруббер 8. 8414.80.00 Агаар үлээгч 9. 8421.39.00 Хистон цэвэрлэгээний блок 10. 8421.39.00 Нарийн цэвэрлэгээний шүүлтүүр 11. 8418.69.00 Хий хөргөх төхөөрөмж12. 8419.89.00 Хөрсөн хийг халаах төхөөрөмж13. 8419.60.00 Синтезийн реактор

14. 7311.00.00Нэгтгэсэн сав /шингэрүүлсэн хийн сав /

15. 8479.82.00 Азот үлээдэг сав 16. 8418.69.00 Өндөр хэмийн хөргөгч17. 8414.80.00 Эжектор

18. 8413.60.00Усаар хөргөх зориулалттай эргэлтийн насос

19. 9026.20.00 Даралт мэдрэгч20. 9025.19.00 Термометр 21. 9028.20.00 Дизель түлшний тоолуур22. 8414.80.00 Хий үлээгч 23. 8413.81.00 Шингэний насос

30. СЭРГЭЭГДЭХ ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ҮЙЛДВЭР



Салхин

1. 6810.91.50Салхин цахилгаан үүсгүүрийн төмөр-бетонон багана

2. 7308.20.00Салхин цахилгаан үүсгүүрийн ган цамхаг, түүнийг холбогч эд анги /фланц/

3. 8412.80.10 Салхин турбин


4. 8412.90.10Салхин турбины эд анги /сэнс, далбаа/

5. 8428.10.00Салхин үүсгүүрийн багана дотор байрлах цахилгаан өргүүр

6. 8502.31.00 Салхин цахилгаан үүсгүүр

7. 8503.00.00

Салхин цахилгаан үүсгүүрийн эд анги: гэр, их бие, статор, ротор, коллекторын цагираг, коллектор, сойз баригч, өдөөгч ороомог, цахилгаан дамжуулах хавтан, ялтас, редуктор

8. 8537.10.00Удирдлагын блок, щит /1000В-оос ихгүй хүчдэлийн/

9. 8537.20.00Удирдлагын блок, щит /1000В-оос их хүчдэлийн/

10. 9015.80.00 Салхины хурд хэмжих анемометр11. 9030.20.00 Осциллоскоп, осциллограф

12. 9030.31.00Салхины эрчим хүчний хэмжилтийн универсал багаж /бичлэг хийх төхөөрөмжгүй/

13. 9030.32.00Салхины эрчим хүчний хэмжилтийн универсал багаж /бичлэг хийх төхөөрөмжтэй/

14. 9030.33.00

Амперметр, потенциометр, вольтметр, ваттметр, багтаамж болон индукци хэмжигч, омметр, фазометр, давтамж хэмжигч, логомер /бичлэг хийх төхөөрөмжгүй/

15. 9030.39.00

Амперметр, потенциометр, вольтметр, ваттметр, багтаамж болон индукци хэмжигч, омметр, фазометр, давтамж хэмжигч, логомер /бичлэг хийх төхөөрөмжтэй/

Нарны

141

16. 3920.10.00Этилен-винил-ацетат хуудас /EVA- Ethylene vinyl acetate film/

17. 3920.99.00Поливинилфторид хуудас /Tedlar- Polyvinyl fluоride film/

18. 7003.12.00 Нарны зайн нүүрний шил

19. 7410.11.00Нарны элемент холбох зориулалттай, тугалган бүрээстэй зэс тууз

20. 7610.90.00 Нарны зайн хөнгөн цагаан хүрээ

21. 8486.40.00

Нарны элемент зүсэх, сортлох, холбох, битүүмжлэх, угсрах төхөөрөмж; нарны үүсгүүр угсрах төхөөрөмж

22. 85.01 Нарны цахилгаан үүсгүүр23. 8504.40.00 Хүчдэл хувиргагч буюу инвертор

24. 85.37Нарны цахилгаан үүсгүүрийн цэнэг зохицуулагч /контролер/

25. 8541.40.00 Нарны элемент26. 9015.80.00 Салхины хурд хэмжих анемометр

27. 9015.80.00Нарны цацрагийн эрчмийг хэмжих багаж

28. 9030.20.00 Осциллоскоп, осциллограф

29. 9030.31.00Нарны эрчим хүчний цахилгаан хэмжилтийн универсал багаж /бичлэг хийх төхөөрөмжгүй/

30. 9030.32.00Нарны эрчим хүчний цахилгаан хэмжилтийн универсал багаж /бичлэг хийх төхөөрөмжтэй/

31. 9030.33.00

Амперметр, потенциометр, вольтметр, ваттметр, багтаамж болон индукци хэмжигч, омметр, фазометр, давтамж хэмжигч, логомер /бичлэг хийх төхөөрөмжгүй/


32. 9030.39.00

Амперметр, потенциометр, вольтметр, ваттметр, багтаамж болон индукци хэмжигч, омметр, фазометр, давтамж хэмжигч, логомер /бичлэг хийх төхөөрөмжтэй/

33. 9030.82.00Нарны цахилгаан үүсгүүрийн чадал хэмжигч

31. ДУЛААНЫ ҮЙЛДВЭРЛЭЛ



1. 3917.21.00Дулаан шингээх коллекторын полиэтилен хоолой

2. 7310.10.00Тэлэлтийн сав /50 л-300 л багтаамжтай/

3. 7310.29.00Тэлэлтийн сав /50 л-ээс бага багтаамжтай/

4. 7411.10.00Нарны коллекторын дулаан дамжууулах зэс хоолой

5. 8413.81.00 Давстай уусмал болон усны насос6. 8418.61.00 Дулааны насос

7. 8419.50.00Халаалтын сүлжээний дулаан солилцуур

8. 8419.89.00Хэрэглээний халуун усны танк, буффер танк

9. 8419.89.00 Ус халаах хэрэгсэл10. 8481.40.00 Аваарын хавхлага

11. 8515.19.00Полиэтилен хоолой гагнах тусгай аппарат

12. 9026.10.00 Усны урсгалыг хэмжигч

13. 9032.89.00Халуун усны температурыг мэдрэгч

14. 8307.90.00Нарны коллекторуудын холболтын зориулалттай зэс уян хоолой

143

15. 8419.19.00Нараар ус халаах зориулалттай дулааны хоолой бүхий вакум коллектор

16. 8419.19.00Нараар ус халаах зориулалттай хавтгай коллектор

17. 8419.89.00Нэг ба хоёр ороомогтой, халуун ус нөөцлөх танк /ган сав/

18. 8481.40.00

Нарны коллектороор ус болон барилга халаах системийн даралт, температурын хамгаалалтын хавхлага

19. 8540.89.00 Вакум хоолой

20. 9032.81.00

Нарны коллектороор ус болон барилга халаах системийг дүүргэх, температур, даралт, шингэний зарцуулалтыг хэмжих, системийг хамгаалах хавхлага бүхий төхөөрөмж

21. 9032.89.00

Нарны коллектороор ус болон барилга халаах системийн антифрийз, халуун усны температурыг хэмжих, нөөц эх үүсвэр залгах автомат төхөөрөмж

22. 8516.29.00Шал, хана болон таазнаас халаах зориулалттай хэт улаан туяаны хальсан халаагуур

23. 9032.10.00Шал, хана болон таазнаас халаах зориулалттай халаагуурын температур тохируулагч термостат

24. 8516.29.00Шал, хана болон таазнаас халаах зориулалттай кабелэн халаагуур

25. 8516.29.00Шал, хана болон таазнаас халаах зориулалттай шингэн агуулсан халаагуур


32. ОРОН НУТГИЙН ХАЛААЛТЫН ЗУУХНЫ ТОНОГ ТӨХӨӨРӨМЖ



1. 6806.90.00Галд тэсвэртэй тусгаарлагч олс (шнур)

2. 69.01 Диатомитон тоосго

3. 69.02Галд тэсвэртэй шамотон болон хөнгөн, хэлбэржүүлсэн тоосго

4. 6902.90.00Галд тэсвэртэй хэлбэржүүлсэн тоосго

5. 7304.59.00 Тогооны экран хоолойн бэлдэц

6. 7306.90.00 Зуухны яндан хоолой

7. 73.07 Яндан хоолойн холболтын эд анги

8. 8402.90.00 Де-аэратор

9. 8403.10.00

Төвлөрсөн халаалтын зориулалттай 10Гкал/цаг болон түүнээс дээш хүчин чадалтай усан халаалтын бойлер

10. 8403.90.00 Бойлерын барабан

11. 8403.90.00 Усан халаалтын тогооны коллектор

12. 8403.90.00 Тогооны экран хоолойн панель

13. 8403.90.00 Зуухны ул ширэм

14. 8404.10.00 Үнс зайлуулах төхөөрөмж

15. 8404.10.00 Экономайзер

16. 8413.81.00 Усны насос (энжектор)

17. 8414.59.00Зуухны үлээлгийн салхилуур (вентилятор)

18. 8414.80.00Утаа сорогч, утаа сорох төхөөрөмж

19. 8416.30.00Зуухны асаагуур, зуух галлах төхөөрөмж

145

20. 8419.50.00Уур-усны болон ус-усны халаагуур (дулаан солилцооны аппарат)

21. 8421.21.00Ус цэвэрлэх цахилгаан соронзон сепаратор

22. 8421.29.00 Ус шүүх, цэвэрлэх төхөөрөмж

23. 8421.39.00Үнс барих, шүүх төхөөрөмж, скруббер

24. 8428.33.00 Түлшний туузан дамжуулагч

25. 8428.39.00 Түлшний механик дамжуулагч

26. 8428.39.00 Түлш дамжуулах шнек

27. 8474.20.00Нүүрс бутлах, нунтаглах төхөөрөмж

28 84.81 Клапан, хаалт, хавхлага

29. 8481.80.00Ул ширэмний хурд сааруулагч (редуктор)

30. 85.01

Цахилгаан хөдөлгүүр, ул ширэмний, утаа сорох төхөөрөмжийн, зуухны үлээлгийн салхилуурын, усны насосын

31. 85.37 Цахилгааны удирдлагын щит, блок

32. 9025.19.00 Дулаан хэмжигч

33. 9026.10.00Шингэний зарцуулалт, түвшин хэмжигч

34. 9026.20.00 Даралт хэмжигч

35. 9030.33.00Цахилгаан энерги хэмжигч /бичлэг хийх төхөөрөмжгүй/

36. 9030.39.00Цахилгаан энерги хэмжигч /бичлэг хийх төхөөрөмжтэй/

37. 9032.89.00 Зуухны автомат регулятор

38. 9032.89.00 Удирдлагын самбар (пульт)


33. АХУЙН ХЭРЭГЛЭЭНИЙ ЗУУХ


кодТоног төхөөрөмж, сэлбэг

хэрэгслийн нэр1. 7321.19.00 EN 13240 стандартын гэрийн зуух

2. 7321.90.00

Зуухны эд анги: хөл, суурь, хойд панель, хоног, тээглүүр, үнс гаргагч бариул, хөдөлгөөнт болон хөдөлгөөнт бус анхдагч агаарын оролтууд, дээд ширмэн тавцан, цагираг ширэм, таг, доод амны хүрээ, тээглүүрийн гол, бариул, доод нүүр, холболтын хэсэг, ширмэн хийц, галд тэсвэртэй хэлбэржүүлсэн тоосгоны металл лист, суурь ширэм, түүний хүрээ, хөдөлгөөнт ул ширэм, түүний чөмөг, сэтгүүр, үнсний тосгуур

3. 69.02Галд тэсвэртэй хэлбэржүүлсэн тоосго

4. 8421.39.00 Утаа шүүгч

34. РЕЗИНЭН ЭДЛЭЛИЙН ЧИГЛЭЛЭЭР



1. 8477.80.00 Резин холигч суурь машин

2. 8420.10.00Резин халааж зөөлрүүлэн элдэх суурь машин

3. 8477.20.00Резин хэлбэржүүлэн шахагч цувих суурь машин

4. 8477.80.00Резинэн бүтээгдэхүүний вулканизацийн шахагч пресс

5. 9024.80.00Резиний механик шинж чанар /тасралт/ тодорхойлох лабораторийн төхөөрөмж.

6. 8465.99.00 Дугуйны амсрыг зүсэж авах машин

149

ХОРШОО, АХУЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ САЛБАРЫН ТАЛААР ТОВЧ МЭДЭЭЛЭЛ

Хоршооны салбарын хувьд:

2011 оны аж ахуйн нэгж, байгууллагын тооллогоор 66,5 мянган аж ахуйн нэгж, байгууллага тоологдсоноос 56,4 мянга нь аж ахуйн нэгж, 10,1 мянга нь бусад хэлбэрээр үйл ажиллагаа явуулдаг байна. Үүнээс 1-9 ажиллагсадтай нь 85,1%, 10-19 ажиллагсадтай нь 7,0%, 20-49 ажиллагсадтай нь 5,2%, бүртгэлтэйгээр бичил бизнес, үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхэлж байна.

Бүртгэлгүй өрхийн бичил бизнес эрхлэгчид болон малчин өрх 170,0 мянга, ахуйн үйлчилгээний салбарт 80,0 орчим мянга байна.

Монгол улсад нийт 2446 хоршоо бүртгэлтэй байдгаас 21 аймагт 200 мянган гишүүнчлэлтэй, 60.0 гаруй мянган хүнийг байнгын ажлын байраар хангаж байна. Хоршоог дэмжих төвүүд 21 аймагт байгуулагдаж, Монголын хоршоодын үндэсний нэгдсэн холбоо мэргэжлийн 5 холбооны хамт ХАА, үйлдвэрлэл, үйлчилгээ, хадгаламж зээл, худалдаа, ахуйн үйлчилгээний салбарын чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж байна.

Өнөөдөр дэлхийн долоон тэрбум хүний гурван тэрбум нь хоршооноос ашиг хүртэж, 10,0 сая гаруй ажлын байрыг бий болгосон. Дэлхийн эдийн засгийн хямралыг хоршоолол хамгийн гарз хохирол багатайгаар даван туулсан тухай олон улсын байгууллагын судалгаа гарчээ.

Хүн ам цөөтэй, өргөн уудам газар нутагтай, газар тариалан, хөдөө аж ахуйн чиглэлийн үйлдвэрлэл зонхилсон манай орны хувьд жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх, ажлын байр бий болгох, орон нутгийн хөгжлийг хангах аж ахуй эрхлэхэд хамтын хөдөлмөрт тулгуурласан хоршооны бүтэц хамгийн тохиромжтой юм.


Сүүлийн үед Монгол Улсын Засгийн газраас гарч буй бодлогын баримт бичигт хамтын хөдөлмөр, оролцоог хамарсан хоршооллын бүтцэд суурилсан аж ахуйг дэмжих бодлогыг баримтлаж байна. Тухайлбал, Хоршооны тухай хууль, Монгол мал үндэсний хөтөлбөр, Хоршоог хөгжүүлэх нийгмийн хэмжээний хөтөлбөр, “Хөдөө аж ахуйн гаралтай бараа, түүхий эдийн биржийн тухай” хууль, “Хөдөөг хоршоолох аян”-ыг албан ёсоор эхлүүлээд байна.

Үүний үр дүнд 100-аас дээш гишүүнчлэлтэй хоршоод сум бүрт байгуулагдаж, хоршоолох хөдөлгөөн идэвхжиж, хоршооны гишүүдийн тоо жилээс жилд нэмэгдэж байна. Засгийн газрын 2012 оны 03-р сарын 28-ны өдрийн хуралдаанаар “Хөдөөг хоршоолох аян”-ыг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний тухай Засгийн газрын 95 дугаар тогтоолыг баталсан.

Аяны хүрээнд аймаг бүрт “Хөдөөг хоршоолох аян”-ы нээлт хийж, 21 аймгийн 332 суманд салбарын мэргэжилтэн, хоршоодын холбооны сургагч багш, ЖДҮГ-ын бүрэлдэхүүнтэй, хоршоодын холбоотой хамтарсан 21 баг аймгуудад ажиллаж хоршоодод үнэлгээ хийн, 105 “Жишиг хоршоо”-г шалгаруулж, нийт хоршоологчид, малчид, иргэдийн төлөөлөлд төрөлжсөн чиглэлээр гарын авлага тарааж, сургалтыг амжилттай зохион байгуулан, сум бүрт хүрч ажилласан. Одоогоор шалгарсан “Жишиг хоршоод” тус бүрт 9,0 сая, нийт 945,0 сая төгрөгийн хөрөнгө оруулалтын дэмжлэгийг олгоод байна.

Хоршооллын олон улсын жилийг тэмдэглэн өнгөрүүлэх Үндэсний хороо, Хоршоог Хөгжүүлэх Нийгмийн Хэмжээний Хөтөлбөрийн Үндэсний зөвлөлийн хамтарсан хуралдааныг 2012 оны 04-р сарын 02-ны өдөр хийж Хоршооллын олон улсын жилийг тэмдэглэх, Хөдөөг хоршоолох аяныг зохион байгуулах ажлын хүрээнд 2012 онд хийх ажлын төлөвлөгөөг баталсан. Төлөвлөгөөнд хоршооны хууль эрх зүйн орчныг сайжруулах, хоршоодын судалгаа үнэлгээг улсын хэмжээнд зохион байгуулж, үндэсний цахим мэдээллийн сан бий болгох, хоршоодын төрөлжсөн сургалт, сурталчилгааг хийх,

151

хоршоодыг гадаад дотоодын үзэсгэлэнд оролцоход дэмжлэг үзүүлэх, орон нутгийн засаг захиргааны мэдэлд байгаа газар, барилгыг жишиг хоршоодын үйл ажиллагааг дэмжих зорилгоор эзэмшүүлэх, ашиглуулах, жишиг хоршоодод хөнгөлөлттэй зээл, тоног төхөөрөмжийг лизингээр олгох гэх зэрэг арга хэмжээнүүд тусгагдсан.

Хоршооны хууль, эрх зүйн орчинг боловсронгуй болгох, мөн төрөөс санхүүгийн дэмжлэгийг үзүүлэх шаардлагатай байгаагаас гадна арилжааны банкаар дамжуулан олгож буй зээлийн шалгуур өндөр, шинээр байгуулагдаж буй хоршоодын хувьд зээлийн үйлчилгээг авахад барьцаа хөрөнгө хангалтгүй, зээлийн хүү өндөр, хугацаа богино зэрэг хүндрэлүүд түгээмэл байна. 2012 оныг “Хоршооллын олон улсын жил” болгон зарласан.

Ахуйн үйлчилгээний салбарын хувьд:

Монгол улсын ахуйн үйлчилгээний салбар нь хөнгөн аж үйлдвэрийн тулгын чулууг тавилцаж, хүн амын хөдөлмөр эрхлэлт, өрхийн орлогыг нэмэгдүүлэх, ядуурлыг бууруулах, ахуйн соёлыг хөгжүүлэх зэрэг нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд үнэтэй хувь нэмрээ оруулсан манай улсын ууган салбарын нэг юм.

Төвлөрсөн төлөвлөгөөт эдийн засгийн үед ахуйн үйлчилгээний салбар нь бодлого, зохицуулалтын арга хэмжээ тодорхойлдог салбарын яамны бүтэцтэй, улсын хэмжээнд ахуйн үйлчилгээний зориулалтын 200 ажлын байртай, аймаг бүрт ахуйн үйлчилгээний комбинат 14, төрөлжсөн үйлдвэр 4, сум, суурин газарт ахуйн үйлчилгээний төв 181, нийтдээ 2100 гаруй цэг салбарт 31600 ажиллагсад ажиллаж байсан бол зах зээлийн харилцаанд шилжсэн үеэс төр, засаг ахуйн үйлчилгээний салбарыг орхигдуулснаас өнөөг хүртэл нэгдсэн бодлого, зохицуулалтгүй, урсгалаараа явж, үндсэндээ албан бус хэвшлийн хэлбэрт ороод байна.

Үндэсний статистикийн газрын мэдээнээс үзэхэд,


өнөөгийн байдлаар салбарын хэмжээнд нийт 219 аж ахуйн нэгж үйл ажиллагаа явуулж, 1200 гаруй хүнийг ажлын байраар хангаж байна гэсэн баримт байна. Хэрэг дээрээ бол ахуйн үйлчилгээний салбарт 60 гаруй мянган хүн ажиллаж, 120 гаруй төрлийн үйлчилгээ үзүүлж, нийгэм, эдийн засагт тодорхой нөлөө үзүүлж байгаа юм. Үүнд: үсчин, гоо сайхан, оёдолчин, гутал засварчин, цаг, эд хэрэгслийн засвар үйлчилгээ зэрэг ажлыг дурдаж болох байна. Эдгээр үйлчилгээ бидэнд өдөр тутам шаардагдаж байдаг.

Иймд салбарын хэмжээнд бизнес эрхлэгчдэд тохиолдож буй нийтлэг саад бэрхшээлийн зэрэгцээ тодорхой зарим асуудалд ач холбогдол өгч шийдвэрлэх, дэмжлэг үзүүлэх, хамтран ажиллах зайлшгүй шаардлага байна.

1. Ахуйн үйлчилгээний салбарт тулгамдаж байгаа гол асуудлын нэг нь хүний нөөцийн бодлого. Мэргэжилтэй ажилтан бэлтгэх, ур чадвар олгох сургалтын тогтолцоонд гажуудал үүсч, хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлт хэрэгцээ, ажил олгогчийн шалгуур, үйлчлүүлэгчийн шаардлагад нийцэхгүй үйлчилгээ түгээмэл болсон. Үүний зэрэгцээ тив, дэлхий, олон улсын хэмжээний мэргэжлийн уралдаан, тэмцээн, үзэсгэлэн, яармагт Монгол улсаа төлөөлөн оролцож, өндөр амжилт гаргасан уран бүтээлчийг урамшуулах Засгийн газрын тогтоол гарсан хэдий ч эх үүсвэр бүрдээгүй.

2. Ахуйн үйлчилгээ эрхэлж байгаа иргэн, аж ахуйн нэгжүүд үйл ажиллагаа явуулахад учирч байгаа гол бэрхшээл бол өөрийн өмчийн биш түрээсийн ажлын байранд үйл ажиллагаа явуулж байгаа асуудал юм. Нийт үйлчилгээний газрын 90 гаруй хувь нь түрээсийн ажлын байранд, эдгээрээс ихэнх нь үйл ажиллагаагаа эрүүл ахуйн стандарт, шаардлагад тохирохгүй буюу орон сууцны доод давхар, хонгил, подвальд явуулж байгаа бөгөөд мэргэжлийн хяналт, орон нутгийн байцаагчийн хяналт, шалгалтад тогтмол өртөж, ажлын байргүй болох асуудалтай

153

өдөр тутам тулгарч байна. Иймд ЗГ-ын 2012-2016 онд хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны хөтөлбөрт аймаг сум дүүрэг бүрт ахуйн үйлчилгээний цогцолбор төв байгуулах асуудал тусгагдсан.

3. Хөдөлмөрийн харилцаанд оролцогч талуудын эрх ашгийг хамгаалж, хөдөлмөр, нийгмийн баталгааг хангах, үйлчилгээний чанар, үр ашгийг нэмэгдүүлэх болон үйлчилгээний стандартыг боловсронгуй болгож мөрдөх, хөдөлмөр, зах зээлийн харилцаатай холбогдсон бусад асуудлыг зохицуулах.

4. Улсын хэмжээнд мэргэжлийн сургалт явуулах, зэрэг, цол олгох, аттестатчилал явуулах, хяналт тавих, хариуцлага тооцох, санхүү, эдийн засгийн дэмжлэг үзүүлэх зэрэг зохицуулалтын арга хэмжээг тус байгууллагын чиг үүрэгт хамааруулж, чадавхийг бэхжүүлэхэд техник, эдийн засгийн дэмжлэг үзүүлэх нь ирээдүйд чиглэсэн чухал алхам болох юм.

Иймээс “Ахуйн үйлчилгээний салбарыг дэмжих хөтөлбөр” нь “Монгол улсын Үндэсний хөгжлийн цогц бодлого”, “Эдийн засгийн өсөлтийг дэмжих, ядуурлыг бууруулах стратеги”, Засгийн газрын ажлын байр нэмэгдүүлэх зорилтод нийцсэн, улмаар хүн амын дунд ядуурал, ажилгүйдэл бууруулахад чиглэсэн арга хэмжээ, үйлчилгээг шинэ шатанд хөгжүүлэхэд чухал ач холбогдолтой баримт бичиг болно гэж үзэж байна.



2009 оны 6 дугаар Дугаар 173 Улаанбаатарсарын 10-ны өдөр хот

Хөтөлбөр батлах тухай

Хоршооны тухай хууль, Төрөөс хүнс, хөдөө аж ахуйн талаар баримтлах бодлого, Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх зорилгоор Монгол Улсын Засгийн газраас ТОГТООХ нь:

1. “Хоршоог хөгжүүлэх нийгмийн хэмжээний хөтөлбөр-II”-ийг 1 дүгээр хавсралт, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны урьдчилсан төсвийг 2 дугаар хавсралт ёсоор тус тус баталсугай.

2. Хөтөлбөр хэрэгжүүлэх арга хэмжээнд шаардагдах хөрөнгийг жил бүр улсын болон орон нутгийн төсөвт тусгаж, олон улсын байгууллага болон гадаадын зээл, тусламж, төсөл, хөтөлбөрт хамруулан санхүүжүүлж ажиллахыг Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд Т.Бадамжунай, Сангийн сайд С.Баярцогт, аймаг, нийслэлийн Засаг дарга нарт үүрэг болгосугай.

3. Хөтөлбөр хэрэгжүүлэх үйл ажиллаагааны төлөвлөгөө гарган ажиллаж, хэрэгжилтийн явц, үр дүнг жил бүрийн I улиралд багтаан Засгийн газарт танилцуулж байхыг Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд Т.Бадамжунайд даалгасугай.

4. Энэ тогтоол гарсантай холбогдуулан хоршоог хөгжүүлэх зарим арга хэмжээний тухай Засгийн газрын 2003 оны 10 дугаар сарын 1-ний өдрийн 220 дугаар тогтоолын 1, 2, 3, 4 дүгээр зүйлийг хүчингүй болсонд тооцсугай.

Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.БаярМонгол Улсын Тэргүүн шадар сайд Н.АлтанхуягХүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд Т.Бадамжунай

155

Засгийн газрын 2009 оны 173 дугаар тогтоолын 1 дүгээр хавсралт

ХОРШООГ ХӨГЖҮҮЛЭХ НИЙГМИЙН ХЭМЖЭЭНИЙ ХӨТӨЛБӨР-II

Нэг. Хоршоог хөгжүүлэх үндэслэл, шаардлага, хоршооны хөгжлийн өнөөгийн түвшин

1.Хоршоог хөгжүүлэх нийгмийн хэмжээний хөтөлбөрийн үндэслэл, шаардлага. Хөрөнгө хөдөлмөрөөрөө хоршиж, хамтарч үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхлэх нь бүтээмжийг өсгөх, илүү их баялаг бүтээх бололцоо олгож, ажилгүйдэл, ядуурлыг бууруулах, хомсдолыг даван туулах, нийгэм эдийн засгийн хөгжилд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Хоршоог хөгжүүлэх нь манай орон шиг хүн ам цөөтэй, зах зээлийн багтаамж багатай, өргөн уудам газар нутагтай хөгжиж байгаа орны хувьд богино хугацаанд боломжийн зардлаар олон ажлын байрыг бий болгох, үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх, үр ашигтай сонгомол арга юм. Иймд Засгийн газар, хоршоо, хоршоог дэмжигч байгууллагуудын хамтын ажиллагааг сайжруулах, хоршоо хөгжих эрх зүй, эдийн засгийн таатай орчин бүрдүүлэх замаар тэдгээрийн нийгэмд гүйцэтгэх үүргийг дээшлүүлэх, хоршоодын үйл ажиллагааны давуу талыг ашиглан жижиг, дунд үйлдвэрийг эрчимтэй хөгжүүлэх, өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлэх зорилгоор “Хоршоог хөгжүүлэх нийгмийн хэмжээний хөтөлбөр-II”-ийг боловсруулав.

2.Хөтөлбөр боловсруулах эрх зүйн үндэслэл. Улсын Их Хурлаас баталсан Засгийн газрын 2008-2012 үйл ажиллагааны хөтөлбөрт “Хүнс, хөдөө аж ахуйн салбарт хөдөлмөрөөрөө хорших, хөрөнгө хүчээ нэгтгэх хоршоо, нөхөрлөл хэлбэрээр ажиллахыг зээл, татварын бодлогоор дэмжинэ”, “Хоршоог хөгжүүлэх нийгмийн хэмжээний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж аймаг, сумын эрэлт хэрэгцээнд нийцсэн жижиг үйлдвэрлэл, орон нутгийн үйлдвэрлэлийг хөгжүүлнэ”, “Хөдөө, аж ахуйн бүтээгдэхүүний анхан шатны боловсруулалт, борлуулалтыг


хоршоогоор дамжуулан хэрэгжүүлнэ” зэрэг зорилтыг тус тус дэвшүүлсэн нь хөтөлбөр боловсруулах үндэслэл болж байна.

3.Хоршооны хөгжлийн өнөөгийн түвшин. Монгол оронд хоршооллын хөдөлгөөн хөгжиж эхэлснээс хойш 90 шахам жил болж байна. Хоршооны тухай хуулийг 1995 онд баталж, тус хуулийг 1998 онд шинэчлэн найруулж, 2002-2006 онуудад нэмэлт, өөрчлөлт оруулан мөрдөж байна.

Монгол Улсын Засгийн газраас 2003 оныг “Хоршоо дэмжих жил” болгон зарлаж, 2004-2008 оныг дуустал “Хоршоог хөгжүүлэх нийгмийн хэмжээний хөтөлбөр”-ийг хэрэгжүүлсэн зэрэг нь хоршооллын хөдөлгөөнд чухал түлхэц болжээ. Хөтөлбөр хэрэгжүүлсний үр дүнд 2008 оны байдлаар Улсын хэмжээнд 1695 хоршоо, 212589 гишүүнчлэлтэйгээр үйл ажиллагаа явуулж байгаагийн дотор хөдөө аж ахуй, ан агнуур, ойн аж ахуйн салбарт 486, бөөний болон жижиглэн худалдааны чиглэлээр 475, үйлдвэрлэл, үйлчилгээний чиглэлээр 491 хоршоо ажиллаж байна. Эдгээр хоршоод жилд 30.0-аад тэрбум төгрөгийн борлуулалт хийж, 59.0 мянган хүнийг байнгын ажлын байраар хангадаг аж. Сүүлийн жилүүдэд хоршооны гишүүдийн тоо жилээс жилд нэмэгдэж, хоршоог дэмжих төвүүд 17 аймагт байгуулагдаж, салбарын 5 холбоо ажиллаж байгаа юм. Хоршоог хөгжүүлэх чиглэлээр дотоод, гадаадын төсөл, хөтөлбөрүүдтэй хамтран ажиллаж, харилцан туршлага солилцох, бүсчилсэн үзүүлэх сургалт, семинар болон хоршоодын үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүний үзэсгэлэн зохион байгуулж, хоршооны талаар хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр сурталчилгаа явуулан ажиллаж байна. Хоршоог хөгжүүлэх нийгмийн хэмжээний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх явцад улсын тэргүүний 28 хоршоо, улсын тэргүүний 60 хоршоологчтой болов. 2003 онд баталсан хоршоог хөгжүүлэх нийгмийн хэмжээний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх хугацаа 2008 оны эцэст дууссан болно.

4.Хоршоог хөгжүүлэх нийгмийн хэмжээний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх зарчим. Олон улсын хэмжээнд хүлээн зөвшөөрсөн хоршооллын дор дурдсан зарчимд нийцүүлэн энэхүү хөтөлбөрийг хэрэгжүүлнэ:

157

4.1. Сайн дурын болон нээлттэй гишүүнчлэл бүхий;4.2. Гишүүдийн ардчилсан хяналт, удирдлагатай;4.3. Гишүүдийн эдийн засгийн оролцоог хангасан;4.4. Бүрэн эрхт бие даасан байдалтай;4.5. Боловсрол, сургалт, мэдээлэл бүхий;4.6. Хоршоо хоорондын хамтын ажиллагааг хангасан;4.7. Нийгмийн хөгжлийн төлөө;

Хоёр. Хоршоог хөгжүүлэх нийгмийн хэмжээний хөтөлбөрийн зорилго, зорилт

5. Засгийн газар, хоршоо, хоршоог дэмжигч байгууллагуудын хамтын ажиллагааг сайжруулах, хоршоо хөгжих эрх зүй, эдийн засгийн таатай орчин бүрдүүлэх замаар хоршооны нийгэмд гүйцэтгэх үүргийг дээшлүүлэх, жижиг, дунд үйлдвэрийг эрчимтэй хөгжүүлэх, ажлын байр, өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлэхэд хөтөлбөрийн зорилго оршино.

6. Дээрх зорилгыг дор дурдсан зорилтын хүрээнд хэрэгжүүлнэ:

6.1. Хоршоог хөгжүүлэх чиглэлээрх хууль тогтоомжийг шинэчлэх, боловсронгуй болгох замаар хоршоодын хөгжлийг эрчимтэй дэмжих эрх зүйн таатай орчинг бүрдүүлэх;

6.2. Хоршоодыг эдийн засаг, санхүү, хөрөнгө оруулалтын бодлогоор дэмжиж, жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг эрчимтэй хөгжүүлэх;

6.3. Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд оролцогч байгууллагуудын идэвх, оролцоог нэмэгдүүлж, үр дүнг тодорхой тооцдог болгох;

6.4. Хоршоодын бүтээгдэхүүнийг борлуулах сүлжээг бий болгох;

6.5. Хоршоодын мэдээллийн нэгдсэн санг баяжуулж, сургалт, сурталчилгааг төгөлдөржүүлэх;


Гурав. Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа

7. Хоршоог хөгжүүлэх чиглэлээрх хууль тогтоомжийг шинэчлэх, боловсронгуй болгох замаар хоршоодын хөгжлийг эрчимтэй дэмжих эрх зүйн таатай орчин бүрдүүлэх зорилтын хүрээнд дараахь үйл ажиллагааг хэрэгжүүлнэ:

7.1. Хоршооны тухай хууль болон бусад холбогдох хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулж, боловсронгуй болгох;

7.2. Жижиг, дунд үйлдвэрийг дэмжих зорилгоор зээлийн баталгаа, зээлийн даатгал, барьцааны тогтолцоог бий болгох эрх зүйн орчныг шинээр бүрдүүлэх;

7.3. Албан бус хэвшлээс албан хэвшилд сайн дураараа нэгдэн шилжиж, хөрөнгө, хөдөлмөрөө хоршин ажиллах хүсэлтэй иргэдийн санал санаачилгыг дэмжиж, нийгмийн даатгал, халамжийн үйлчилгээнд хамрагдах боломжийг бүрдүүлэх;

7.4. Улсын тэргүүний хоршоо шалгаруулах журмыг шинэчлэн боловсруулж, хоршооны шилдэг бүтээгдэхүүнийг шалгаруулах болзол гарган, жил бүр дүгнэн урамшуулж, идэвхжүүлэх;

8. Хоршоодыг эдийн засаг, санхүү, хөрөнгө оруулалтын бодлогоор дэмжиж, жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг эрчимтэй хөгжүүлэх зорилтын хүрээнд дараахь үйл ажиллагааг хэрэгжүүлнэ:

8.1. Ажлын байр бий болгож, албан бус хөдөлмөр эрхлэлтийг хоршооны хэлбэрт шилжүүлэх замаар тухайн бүс нутагтаа импортыг орлох бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл эрхэлж байгаа хоршоодод шаардлагатай тоног төхөөрөмжийг урт хугацаатай санхүүгийн лизингээр олгох, хөнгөлөлттэй зээлээр дэмжих;

8.2. Орон нутгийн онцлог, эрэлт хэрэгцээнд нийцсэн жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх, ядуурлыг бууруулах, хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих, өрхийн орлогыг нэмэгдүүлэх зорилгоор хоршоодын чиглэлээр боловсруулсан эдийн засгийн үр ашиг бүхий төслийг шалгаруулж, зээл олгоход

159

дэмжлэг үзүүлэх;

8.3. Хувиараа болон өрхийн, эсхүл нөхөрлөл, хоршооны хэлбэрээр үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхэлж байгаа иргэн, малчин, албан бус хөдөлмөр эрхлэгчдэд материал түүхий эд, үр бордоо, мал, тэжээвэр амьтан, тоног төхөөрөмж, багаж хэрэгсэл зэргийг худалдан авахад нь зориулж хөнгөлөлттэй зээлийг хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангаас олгох;

8.4. Чадварлаг мэргэжилтэй ажилтан бэлтгэх, шинэ дэвшилтэт техник, технологийг эзэмших сургалтын тогтолцоог бүрдүүлэх;

9. Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд оролцогч байгууллагуудын идэвх, санаачилгыг нэмэгдүүлж, үр дүнг тодорхой тооцдог болгох зорилтын хүрээнд дараахь үйл ажиллагааг хэрэгжүүлнэ:

9.1. Аймаг, нийслэл “Хоршоог хөгжүүлэх дэд хөтөлбөр”-ийг батлан хэрэгжүүлэх;

9.2. Аймаг, нийслэлийн Засаг дарга нарын бүтээгдэхүүн нийлүүлэх гэрээг дүгнэхдээ хоршооны хөгжилд оруулсан үзүүлэлтийг шалгуур болгож, дүгнэх;

9.3. Хоршоог хөгжүүлэх чиглэлээрх төрийн зарим чиг үүргийг Хоршоодын холбоодоор гүйцэтгүүлэх, тэдгээрийн ажлын үр дүнг тодорхой шалгуураар дүгнэх;

9.4. Хувиараа болон өрхийн, эсхүл нөхөрлөл, хоршооны хэлбэрээр аж ахуй эрхэлж байгаа иргэдийг дэмжих чиглэлээр Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг-Жижиг, дунд үйлдвэрийн газар, Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сантай гэрээ байгуулж, хамтран ажиллах;

9.5. Хоршооны чиглэлээр боловсон хүчнийг бэлтгэх, давтан сургах, харилцан туршлага солилцуулах зорилгоор хоршоологчдын чуулганыг төрийн болон төрийн бус байгууллагуудтай хамтран зохион байгуулах;

9.6. Хоршоодод үйлдвэрлэл, үйлчилгээ явуулахад нь шаардагдах бэлчээр, газар, тариалангийн талбай зэрэг


түүний орчмын нутгийг эзэмшүүлж, байгалийн нөөц баялгийг нь ашиглах давуу эрх олгох;

10. Хоршоодын бүтээгдэхүүнийг борлуулах сүлжээг бий болгох зорилтын хүрээнд дараахь үйл ажиллагааг хэрэгжүүлнэ:

10.1.Хоршоодын бүтээгдэхүүний борлуулалтын сүлжээг бий болгох зорилгоор холбогдох яам, агентлаг, хоршооллын нэгдсэн холбоо, салбарын холбоодтой хамтран ажиллах;

10.2.Хоршоодын удирдлага, үйл ажиллагааг дэмжих, бүтээгдэхүүний борлуулалтын сүлжээ бий болгоход чиглэсэн гадаад орны хандивлагчидтай хамтран төсөл хэрэгжүүлэх;

10.3.Хөдөөгийн иргэдийн бэлтгэсэн түүхий эд, бүтээгдэхүүнийг хэрэглэгчдэд шууд худалдаалах зорилгоор мэдээллийн технологид суурилсан биржийг аймгуудад байгуулах;

10.4.Аймаг, суманд хоршооны нэрийн барааны дэлгүүр ажиллуулах;

10.5.Хоршоодын үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнийг сурталчлах, харилцан туршлага солилцуулах чиглэлээр дотоодын болон олон улсын үзэсгэлэн, худалдаанд оролцуулах;

11. Хоршоодын мэдээллийн нэгдсэн санг баяжуулж, сургалт, сурталчилгааг төгөлдөржүүлэх зорилтын хүрээнд дараахь үйл ажиллагааг хэрэгжүүлнэ:

11.1.Хоршооны талаархи ойлголт, түүний ач холбогдлыг таниулах анхан шатны сургалт, зөвлөх үйлчилгээ, үзүүлэх сургалтыг жил бүр зохион байгуулах;

11.2.Шинээр байгуулагдаж байгаа орлого багатай болон эмзэг бүлгийн гишүүд бүхий хоршоодыг бие дааж ажиллах чадвартай болгон бойжуулах төрөлжсөн инкубаци үйлчилгээний төвүүдийг Монголын хоршооллын сургалт мэдээллийн төв, Хоршоо дэмжих төв, Жижиг, дунд үйлдвэрийг дэмжих төвтэй хамтран бүсчлэн зохион байгуулах;

161

11.3.Хөрөнгө, хөдөлмөрөө хоршин амжилттай ажиллаж байгаа хоршоологчдын үйл ажиллагааг хэвлэл, мэдээллийн хэрэгслээр нэвтрүүлж сурталчлах, хоршооны сургалтын сэдвийг сонирхогчдын захиалгаар сонгон явуулах;

11.4.Хоршооны талаархи мэдлэгийг коллеж, их, дээд сургууль, төр захиргааны удирдах ажилтны сургалтын төлөвлөгөөнд тусгаж хэрэгжүүлэх;

11.5.Хоршооны чиглэлийн олон улсын сургалт, семинар, зөвлөгөөнийг хоршоодын байгууллагуудтай хамтран зохион байгуулах, хоршоодын хөгжлийн гадаад харилцааг өргөжүүлж, боловсон хүчин, мэргэжилтнийг олон улсын түвшинд мэргэшүүлж, бэлтгэхэд дэмжлэг үзүүлэх;

Дөрөв. Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх удирдлага, зохион байгуулалт

12. Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх ажлыг Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Жижиг, дунд үйлдвэрийн газар хариуцаж, Хүнс, Хөдөө Аж Ахуй, Хөнгөн Үйлдвэрийн Яам бодлогын удирдамжаар хангаж, хэрэгжилтийн явцад хяналт шинжилгээ, үр дүнд нь үнэлгээ хийнэ.

13. Хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг улсын хэмжээнд зохион байгуулах, зохицуулах ажилд хяналт тавих үүрэг бүхий Үндэсний зөвлөл ажиллана.

14. Үндэсний зөвлөлийн дарга нь Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн асуудал эрхэлсэн сайд байх бөгөөд Үндэсний зөвлөлийн бүрэлдэхүүнийг батална. Орлогч дарга нь Монголын хоршооллын үндэсний нэгдсэн холбооны тэргүүн байна.

15. Үндэсний зөвлөл нь аймаг, нийслэл бүрт орон нутгийн салбар зөвлөлтэй байна.

16. Орон нутгийн салбар зөвлөлийг аймаг, нийслэлийн Засаг дарга тэргүүлж, тухайн нутаг дэвсгэрт хэрэгжүүлэх ажлын төлөвлөгөөг баталж гаргана. Зөвлөлийн бүрэлдэхүүнд нутгийн захиргаа, орон нутгийн хоршоодын холбоо болон хоршооллын хөдөлгөөнийг дэмжигч байгууллагуудын


төлөөллийг оролцуулна.

17. Үндэсний зөвлөл нь дор дурьдсан ажлыг эрхэлнэ:

17.1.Хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг удирдан зохион байгуулах, хяналт тавих;

17.2.Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөөг жил бүр хэлэлцэн батлах;

17.3.Орон нутгийн салбар зөвлөлийг мэргэжил, арга зүйн удирдлагаар хангаж, чиглэл өгөх;

17.4.Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд зориулан улсын төсөв болон гадаадын хандивлагчдаас олгосон хөрөнгө, зээл, тусламжийг орон нутагт хуваарилах, хөрөнгө, нөөцийг үр ашигтай зохион байгуулах;

17.5.Хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн нэгдсэн дүнг хуралдаанаар хэлэлцэж, Засгийн газарт тайлагнаж байх.

18. Орон нутгийн салбар зөвлөл дор дурьдсан ажлыг эрхэлнэ:

18.1. Хөтөлбөрийг орон нутагтаа хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөөг жил бүр батлах, хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулах;

18.2.Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд зориулан улсын төсөв болон орон нутгийн төсвөөс хоршооллын хөгжлийг дэмжих чиглэлээр хуваарилсан хөрөнгийг зориулалтын дагуу захиран зарцуулах явцад хяналт тавих;

18.3.Хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн орон нутгийн тайланг хэлэлцэн дүгнэж, хагас болон бүтэн жилээр гарган, Үндэсний зөвлөлд ирүүлэх;

18.4. Нутаг дэвсгэрийнхээ эрдэм шинжилгээ, судалгаа, төсөл, хөтөлбөр, бичил бизнесийг дэмжих төрийн болон төрийн бус байгууллагуудыг хоршооны хөдөлгөөнд хамруулж, хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх.

Тав. Хөтөлбөрийн санхүүжилт

19. Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд дараахь эх үүсвэрийг ашиглана:

163

19.1. Улсын болон орон нутгийн төсөв;

19.2. Засгийн газрын холбогдох тусгай сангийн хөрөнгө;

19.3. Олон улсын байгууллага, хандивлагч орнуудын зээл, тусламж, төсөл, хөтөлбөр;

19.4. Банк болон банк бус санхүүгийн байгууллагын эх үүсвэр;

19.5. Бусад эх үүсвэр

20. Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх хугацаа

20. Хоршоог хөгжүүлэх нийгмийн хэмжээний хөтөлбөрийг 2009-2017 онуудад 2 үе шатаар хэрэгжүүлнэ:

- I үе шат 2009-2013 он

- II үе шат 2013-2017 он

20. Хөтөлбөрийн I үе шат 2009-2013 онд дараахь үйл ажиллагааг хэрэгжүүлнэ:

20.1.Хоршооны хөгжлийг эрчимтэй дэмжих хууль эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх;

20.2.Хөрөнгө оруулалт, татвар, хөнгөлөлттэй зээлийн бодлогоор дэмжиж, идэвхжүүлэх;

20.3.Хөрөнгө, хөдөлмөрөө хоршиж ажиллахын давуу талыг олон нийтэд сурталчлан таниулах;

20.4.Өрхийн орлогыг нэмэгдүүлэх, зах зээлд өрсөлдөх чадвартай импортыг орлох брэнд бүтээгдэхүүнийг бий болгож, улс орны эдийн засгийн хөгжилд бодит хувь нэмэр оруулахуйц хоршоодыг бий болгох;

20.5.Малчдын хөдөлмөр зохион байгуулалт /бүлэг, хоршоо/-ыг боловсронгуй болгох, аж ахуйгаа тогтвортой эрхлэх, өргөжүүлэхэд нь дэмжлэг үзүүлэх, албан бус хөдөлмөр эрхлэгчдийн бүртгэл, мэдээллийг сайжруулж, албан секторт шилжихэд дэмжлэг үзүүлэх;

20.6.Ажлын байр, ажил эрхлэлтийг нэмэгдүүлж, иргэдийн идэвх, санаачилгыг дэмжин бизнес эрхлэх орчныг бүрдүүлэх, хүн бүрийг эдийн засгийн идэвхтэй, хөдөлмөрийн чадвартай байлгахад чиглэсэн бодлогыг


хэрэгжүүлж, ядуурлыг бууруулна.

21. Хөтөлбөрийн II үе шатанд хэрэгжүүлэх арга хэмжээг тухайн үед нь баталж мөрдөнө.

22. Хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг Засгийн газарт жилд нэг удаа тайлагнаж байна.

Зургаа. Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлснээр гарах үр дүн

23. Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлснээр дараахь үр дүнд хүрнэ:

23.1.Хоршооллын салбарын эрх зүй, нийгэм, эдийн засгийн таатай орчин бүрдэнэ;

23.2. Ажил эрхлэлтийн түвшин нэмэгдэж, ажилгүйдэл, ядуурал буурч, хоршооны гишүүдийн орлого, амьдралын түвшин дээшилнэ;

23.3.Хоршооны хөгжлийг эдийн засаг, санхүү, хөрөнгө оруулалтын бодлогоор дэмжсэнээр хоршоод болон гишүүдийн тоо өсч, хоршоодын салбарын үйлдвэрлэл, үйлчилгээ борлуулалт нэмэгдэж, дотоодын нийт бүтээгдэхүүнд эзлэх хувь хэмжээ өснө;

23.4.Тоног төхөөрөмж олж авах, бага хүүтэй хөнгөлөлттэй зээл, лизингийн үйлчилгээ болон зээлийн баталгаанд хамрагдах, ажил, үйлчилгээ эрхлэх байртай болох зэрэг хувь хүмүүс дангаараа эрхлэх боломжгүй ажил, үйлчилгээг хамтран гүйцэтгэх нөхцөл бүрдэнэ;

23.5.Хоршоодын бүтээгдэхүүн, ажил, үйлчилгээний борлуулалтын сүлжээг бий болгосноор хоршооны цэвэр орлого, хоршооны гишүүдэд хуваарилсан ашиг, хоршооны борлуулалтын орлого нэмэгдэнэ;

23.6.Хоршоодын мэдээллийн нэгдсэн сантай болж, сургалт, сурталчилгаа төгөлдөржиж, хоршоог дэмжигч байгууллага, хоршооны үүрэг, ач холбогдлын талаархи ойлголт нийгэмд бий болно.

165

Долоо. Хөтөлбөрийн шалгуур үзүүлэлт

24. Хоршоог хөгжүүлэх нийгмийн хэмжээний хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг дараахь шалгуур үзүүлэлтээр үнэлж дүгнэнэ:

24.1.Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн зорилтын хүрээнд дэвшүүлсэн ядуурал, ажилгүйдлийг бууруулах бодлого болон хүний хөгжил, хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих, жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчдийг дэмжих бодлогын үр дүнгийн үзүүлэлтүүд, тэдгээрт хийсэн хөндлөнгийн шинжилгээ;

24.2.Хоршоо болон түүний гишүүдийн тоо болон тэдгээрийн үйлдвэрлэл, үйлчилгээний өсөлт, хоршооны бүтээгдэхүүний дотоодын нийт бүтээгдэхүүнд эзлэх хувь, түүний өсөлт;

24.3.Хоршоологчдод зориулсан сургалт, зөвлөгөө, үйлчилгээний нэр төрөл, тоо хэмжээ, чанар, түүний үр нөлөө, мэдээ мэдээлэл дамжуулах төвийн тоо, тэдгээрийн үр дүн, төрийн бус байгууллага, иргэдийн оролцооны өсөлт;

24.4.Жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчдийг дэмжих чиглэлээр арилжааны банкнаас олгосон хөнгөлөлттэй зээл, санхүүгийн түрээсийн /лизинг/ үйлчилгээнд хамрагдагсдын тоо болон гадаадын зээл, тусламжийн өсөлт, түүний үр дүн, шинээр бий болгосон ажлын байрны тоо;

166 Жижиг дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдэд“Х

ОРШ

ОО

Г ХӨГЖ

ҮҮЛЭХ Н

ИЙГМ

ИЙН Х

ЭМ

ЖЭЭНИЙ Х

ӨТӨ

ЛБӨР”-

ИЙН I Ү

Е Ш

АТ

/2009-2

013/-Ы

Г ХЭРЭГЖ

ҮҮЛЭХ Ү

ЙЛ А

ЖИЛЛА

ГАА

НЫ

УРЬД

ЧИЛСА

Н Т

ӨСӨВ

№Хэр

эгж

үүлэ

х үйл

аж

илла

гаа

Хар

иуцан

хэ

рэг

жүүлэ

х бай

гуулл

ага

Шаа

рдаг

дах

хөрөнг

ийн

хэм

жээ

/са

я.тө

г/

200

9201

0201

1201

2201

3ДҮН

1

Хорш

ооны

туха

й боло

н хо

лбогд

ох

хууль

то

гтоом

ж, дүрэм

, ж

урм

ыг

нэгт

гэн

хорш

ооло

гчдод з

ориу

лсан

га

рын

авла

га г

арга

н хэ

влүүлэ

х, с

урта

лчла

х

ХЗДХЯ, СЯ,

ХХА

АХҮЯ,

МХҮН

холб

оо

5,0

5,0

3,0

3,0

3,0

19,0

2

Хорш

ооны

хөгж

лийн

ас

уудла

ар г

адаа

д

харил

цаа

г өргө

жүүлж

, хо

рш

ооны

боло

всон

хүчи

н, м

эргэ

жил

тний

г оло

н улс

ын

түвш

инд

мэр

гэш

үүлэ

х, б

элтг

эхэд

дэм

жлэ

г үзү

үлэ

х

БСШ

УЯ,

ГХЯ,

ХХА

АХҮЯ,

МХҮН

холб

оо

4,0

2,0

6,0

8,0

8,0

28,

0

3

Хорш

ооны

хөгж

лийг

эдий

н за

саг,

сан

хүү, хө

рөнг

ө

оруула

лтын

бодло

гоор

дэм

жих

, ж

ижиг

дунд

үйл

двэ

рлэ

лийг

эрчи

мтэ

й хө

гжүүлэ

х, с

ум

бүрт

загв

ар х

орш

оо б

айгу

ула

х

СЯ,

ХХА

АХҮЯ,

МХҮН

холб

оо

20,

020,

020,

020,

020,

010

0,0

167

4

Мал

чдын

хөдөлм

өр

зохи

он

бай

гуула

лт /

бүлэ

г, х

орш

оо/

-ыг

боло

всронг

уй

болг

ох,

ал

бан

бус

хөдөлм

өр

эрхл

эгчд

ийн

бүртг

эл,

мэд

ээлэ

лтэй

боло

х,

албан

сект

орт

шил

жих

эд

дэм

жлэ

г үзү

үлэ

х

СЯ,

ХХА

АХҮЯ,

НХХЯ,

МХҮН

холб

оо

20,

020,

020,

020,

020,

010

0,0

5

Хөтө

лбөр

хэрэг

жүүлэ

хэд о

ролц

огч

бай

гуулл

агуудын

оролц

оог

нэм

эгдүүлж

, үр

дүнг

тодорхо

й то

оцдог

боло

х

ХХА

АХҮЯ,

МХҮН

холб

оо

2,0

1,0

2,0

1,0

1,0

7,0

6

Тэргү

үни

й хо

рш

оо,

хорш

оодын

шил

дэг

бүтэ

эгдэх

үүни

йг

шал

гаруула

х болз

ол

гарга

н ж

ил б

үр д

үгн

эж,

урам

шуула

х

ХХА

АХҮЯ,

МХҮН

холб

оо

2,0

2,0

2,0

2,5

2,5

11,0

7

Хорш

оо, хо

рш

оог

дэм

жиг

ч тө

рий

н боло

н тө

рий

н бус

бай

гуулл

агуудын

үйл

аж

илла

гааг

дэм

жих

ХХА

АХҮЯ,

МХҮН

холб

оо

3,0

3,0

3,0

3,0

3,0

15,0


8

Хорш

оодын

бүтэ

эгдэх

үүн,

аж

ил, үйл

чилг

ээни

й борлу

ула

лтын

сүлж

ээг

бий

болг

ох

ХХА

АХҮЯ,

МХҮН

холб

оо

20,

020,

020,

020,

020,

010

0,0

9

Хорш

ооны

нэг

дсэ

н м

эдээ

ллий

н са

нг

бая

жуулж

судал

гаа

хийх

, хэ

влэл

мэд

ээлл

ийн

сурта

лчил

гааг

тө

гөлд

өрж

үүлэ

х

ХХА

АХҮЯ,

МХҮН

холб

оо

15,0

15,0

15,0

15,0

15,0

75,0

10

Хорш

ооны

удир

дах

аж

илта

нг д

авта

н су

рга

ж х

үни

й нө

өций

г ча

дав

хжуула

х

ХХА

АХҮЯ,

МХҮН

холб

оо

12,0

12,0

12,0

12,0

12,0

60,

0

11

Хорш

оодын

үйл

двэ

рлэ

сэн

бүтэ

эгдэх

үүни

й үзэ

сгэл

эн,

худал

даа

г зо

хион

бай

гуула

х

ХХА

АХҮЯ,

МХҮН

холб

оо

5,0

5,0

5,0

5,0

5,0

25,0

12Хөтө

лбөр х

эрэг

жүүлэ

хэд

оролц

огч

дын

үйл

аж

илла

гаан

ы з

ардал

ХХА

АХҮЯ,

МХҮН

холб

оо

15,0

15,0

15,0

15,0

15,0

75,0

Улс

ын

боло

н орон

нутг

ийн

нэгд

сэн

төсө

в 12

3,0

120,

012

3,0

124,

512

4,5

615

,0

169

Оло

н улс

ын

бай

гуулл

ага,

ха

ндив

лагч

орну

удын

зээл

, буцал

тгүй

тусл

амж

, тө

сөл,

хө

төлб

өр

25,0

32,0

30,0

20,

020,

012

7,0

Буса

д э

х үүсв

эр /

иргэ

д, аж

ах

уйн

нэг

ж, бай

гуулл

ага,

хо

рш

оод, са

нгий

н ха

ндив

, ту

слам

ж, үйл

чилг

ээни

й тө

лбөр/

5,0

7,0

6,0

8,0

8,0

34,0

Бан

к боло

н бан

к бус

санх

үүги

йн б

айгу

улл

агын

эх

үүсв

эр5,0

8,0

7,0

3,0

3,0

26,0

Ний

т /

сая

төгр

өг/

158.

016

7,0

166,0

155,5

155,5

802,0

Тайл

бар

: М

онго

лын

хорш

оолл

ын

үндэ

сний

нэг

дсэн

хол

боог

“М

ХҮН х

олбо

о” г

эж т

овчл

он б

ичив

.


Энэхүү үлгэрчилсэн дүрмийг хөдөө аж ахуйн чиглэлийн үйл ажиллагаа эрхэлдэг анхан шатны хоршоодод зориулан одоо хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж

байгаа хууль, эрх зүйн актуудад нийцүүлэн боловсруулав. Хадгаламж, зээлийн үйл ажиллагаа эрхэлдэг анхан шатны хоршоо болон бүх төрлийн дундын

хоршоод тусгай үлгэрчилсэн дүрэм ашиглана.

АНХАН ШАТНЫ ХОРШООНЫ ҮЛГЭРЧИЛСЭН ДҮРЭМ

Үлгэрчилсэн дүрэм боловсруулсан:Монголын Хөдөө Аж Ахуйн Хоршоологчдын

Үндэсний ХолбооУтас: 11-458899, 11-451349, 11-450536

Факс:11-458899Цахим хуудас: www.namac.coop

171

“...............................................” хоршооны дүрэм

Нэг. Нийтлэг үндэслэл1. Хоршооны нэр:

1.1 Хоршооны оноосон нэр: “.................” хоршоо

2. Хоршооны байршил:2.1 “.......................” хоршоо нь.......аймгийн............

сумын .....................багт байрлана. Шуудангийн хаяг:............................................... Албаны телефон утас:........................................ Факс:.............................................................. И-мэйл:................................................

3. Хоршооны үүсгэн байгуулалт:3.1 Монгол улсын хоршооны тухай хууль болон холбогдох

бусад хууль, тогтоомжийг үндэслэн сайн дураараа эвлэлдэн нэгдэж, нээлттэй гишүүнчлэлтэйгээр “........................................” хоршоог (цаашид хоршоо гэх) байгуулав.

3.2 Хоршоог үүсгэн байгуулагч гишүүдийн бүртгэлийг энэхүү дүрмийн салшгүй хэсэг болгон хавсаргав. Хавсралт 1.

4. Хоршооны зорилго

4.1 Гишүүдийн орлогыг нэмэгдүүлэн, нийгэм, соёл, оюуны нийтлэг хэрэгцээгээ хамтран хангахад хоршооны зорилго оршино.

5. Хоршооны үйл ажиллагааны чиглэлХоршоо дараах төрлийн үйл ажиллагаа явуулна:5.1 ХАА-н түүхий эд бүтээгдэхүүний борлуулалт,

боловсруулалт5.2 Дотоод, гадаад худалдаа5.3 Газар тариалангийн үйлдвэрлэл5.4 Түүхий эд бэлтгэл хадгалалт, хамгаалалт5.5 Хуулиар хориглоогүй бусад үйл ажиллагаа


6. Хоршооны үйл ажиллагаа явуулах хугацаа6.1 “........................................................” хоршоо нь

хугацаагүйгээр үйл ажиллагаа явуулна. эсвэл 6.2 “...........................................” хоршоо нь ......

жилийн хугацаатайгаар үйл ажиллагаа явуулна.

Хоёр:“...........................” хоршооны эрх, үүрэг, хариуцлага

7. Хоршооны эрх7.1 Хоршоо энэхүү дүрэмд заасан зорилго, үйл ажиллагааг

Монгол улсын хуулийн хүрээнд бие даан буюу бусад хуулийн этгээдтэй хамтран хэрэгжүүлнэ.

7.2 Хоршоо гишүүдийн ашиг сонирхлыг төрийн болон бусад байгууллага, олон улсын холбогдох байгууллагад төлөөлнө.

7.3 Хоршоо өөрийн салбар, төлөөлөгчийн газар байгуулан ажиллуулж болно. Тэдгээрийн ажиллах үндэслэл, эрх, үүрэг, хариуцлага, ажиллах журмыг бүх гишүүдийн хурлаар батлаж мөрдүүлнэ.

7.4 Хоршоо үндэсний хэмжээний мэргэжлийн холбоогоор дамжуулах буюу бие дааж гадаад эдийн засгийн харилцаанд оролцоно.

7.5 Хоршоо бусад хуулийн этгээдтэй гэрээний үндсэн дээр хамтран ажиллана.

7.6 Хоршоо нь үйл ажиллагааны агуулгыг илэрхийлсэн бэлгэдэл болон албан бичгийн хэвлэмэл хуудас, өөрийн нэр бүхий тэмдэг хэрэглэнэ.

8. Хоршооны үүрэг

8.1 Хоршоо энэхүү дүрмийн 4 дүгээрт заасан зорилгоо хэрэгжүүлж, 5 дугаарт заасан үйл ажиллагааг явуулна.

8.2 Хоршоо зохион байгуулалт, үйл ажиллагаандаа Хоршооны тухай хууль, олон улсын хоршооллын зарчмыг удирдлага

173

болгоно. 8.3 Санхүү, бүртгэлийн бодлогын баримт бичгийг хоршооны

үйл ажиллагаатай уялдуулан боловсруулж, мөрдөж ажиллана.

8.4 Хоршооны дүрэм, санхүүгийн тайлан тэнцэл, гишүүдийн бүртгэл, хоршоонд нийлүүлсэн хөрөнгө, нөөц санд хуваарилсан орлого болон гишүүн бус хуулийн этгээдтэй гэрээний үндсэн дээр явуулж байгаа үйл ажиллагааны баримт, материалыг тэргүүлэгчид хадгалж өөрчлөлтийг гишүүддээ танилцуулж байна.

8.5 Хоршооны үйл ажиллагаанд шаардагдах хөрөнгийн хэмжээ, ашиглалтыг сайжруулах зорилгоор зээл авах болон зээл олгох журмыг бүх гишүүдийн хурлаар тогтооно.

8.6 Хоршооны үйл ажиллагаанаас бий болсон цэвэр ашгийн хуваарилалтыг бүх гишүүдийн хурлаар нээлттэй хэлэлцүүлэн шийдвэрлэж байна.

8.7 Хоршоо үндэсний хэмжээний хоршооллын мэргэжлийн аль нэг холбоонд заавал гишүүнчлэлтэй байна.

8.8 Хоршоо Монгол улсын хоршооны тухай хуулийн 37 дугаар зүйлд заасан чиг үүргийн дагуу үндэсний болон аймгийн хоршоодын холбоодоос хяналт, шалгалт хийх боломжийг бүрдүүлнэ.

9. Хоршооны хариуцлага

9.1 Хоршоо үйл ажиллагааныхаа улмаас бий болсон хариуцлагыг зөвхөн өөрийн эд хөрөнгөөр хариуцна.

9.2 Хоршоо хоршоодын холбоодоос хийсэн хяналт, шалгалтын дүнг тэргүүлэгчид, хяналтын зөвлөлөөрөө хэлэлцэж, шаардагдах арга хэмжээг авч хэрэгжүүлнэ.

9.3 Хоршоонд хийгдсэн шалгалт, түүний биелэлтийн тухай гишүүд, хоршоодын холбоодод мэдээлж байна.

9.4 Хүлээсэн үүргээ хагас дутуу буюу огт биелүүлээгүйгээс учирсан хохирлыг буруутай этгээд өөрийн хөрөнгөөр хариуцна.


Гурав. Хоршооны гишүүнчлэл

10. Хоршооны гишүүд11. Хоршоонд гишүүн элсүүлэх асуудлыг журмын дагуу

Тэргүүлэгчдийн хурлаар хэлэлцэн шийдвэрлэнэ. Гишүүн элсүүлэх журмыг бүх гишүүдийн хурлаас батална.

12. Хоршоонд гишүүнээр элсэх

12.1 Нийгмийн гарал үүсэл, яс үндэс, хүйс, арьсны өнгө, нийгмийн байдал, улс төрийн үзэл бодол, шашин шүтлэгийн байдлаас хамааралгүйгээр дор дурдсан хүмүүс хоршоонд гишүүнээр элсэж болно.

12.2 Хоршооны дүрмийг зөвшөөрсөн, түүний үйл ажиллагаанд оролцон, үйлчилгээг авах боломжтой, холбогдох хариуцлагыг хүлээх чадвартай хуулийн этгээд сайн дурын үндсэн дээр элсэнэ.

12.3 Хоршооны тэргүүлэгчид гишүүнээр элсэхийг хүссэн иргэний өргөдлийн хариуг хуулийн дагуу бичгээр мэдэгдэнэ.

12.4 Өв залгамжлагчийг гишүүнд элсүүлэх асуудлыг бүх гишүүдийн хурлаар шийдвэрлэнэ.

12.5 Хоршооны гишүүдийн бүртгэл, мэдээллийг тэргүүлэгчид хариуцна.

13. Хоршооны гишүүний эрх

13.1 Хоршооноос үйлчилгээ авах13.2 Өөрийн хүсэлтээр гишүүнээс гарах, дахин элсэх13.3 Хоршооны үйл ажиллагаанд биеэр болон ...................

оролцох13.4 Хоршооны тэргүүлэгч болон хяналтын зөвлөлийн гишүүнд

нэр дэвшүүлэх, сонгох, сонгогдох13.5 Гишүүн хоршоонд оруулсан хувь хөрөнгийн хэмжээнээс

үл хамааран саналын нэг эрхтэй13.6 Бүх гишүүдийн ээлжит бус хурлыг зарлан хуралдуулах

тухай санал гаргах13.7 Хоршооны жилийн орлогоос тогтоосон журмын дагуу

175

хувь хүртэх13.8 Бүх гишүүдийн хурлын өмнө жилийн тайлан, хяналтын

зөвлөлийн дүгнэлтийг шаардан авч танилцах13.9 Бүх гишүүдийн хурлын тэмдэглэл, шийдвэртэй танилцах13.10 Хууль дүрэмд заасан бусад эрх

14. Хоршооны гишүүний үүрэг

14.1 Хоршооны үйл ажиллагаанд идэвх санаачлагатай, үнэнчээр оролцох

14.2 Элсэлтийн татвар, хувь нийлүүлсэн хөрөнгөө хугацаанд нь бүрэн нийлүүлэх

14.3 Хоршооны болон бусад гишүүдийн өмнө хүлээсэн үүргээ бүрэн биелүүлэх

14.3.1Хоршооноос үйлчилгээ авах14.3.2Хоршоо дангаараа болон бусадтай хамтран зохион

байгуулж байгаа нийтийг хамарсан ажилд оролцох14.3.3 Бусдын эрх ашгийг хамгаалах14.4 Үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнээ хоршоогоор дамжуулан

борлуулах14.5 Хоршооны үйл ажиллагаа, үнэт зүйлсийг хайрлаж

хамгаалах14.6 Өөрийн үйл ажиллагаатай холбоотой мэдээллийг үнэн зөв

гаргаж өгөх14.7 Бүх гишүүдийн хуралд заавал оролцох, оролцох

боломжгүй үед саналаа өгөх, шалтгаанаа илэрхийлэх14.8 Дүрэмд татвар авахаар заасан бол зохих хугацаанд нь

төлж байх 14.9 Хууль, дүрэмд заасан бусад үүрэг

15. Хоршооны гишүүнээс гарах

15.1 Хоршооны гишүүнээс дараах тохиолдолд гарна:15.1.1 Гишүүн өөрөө хүсэлт гаргасан15.1.2 Гишүүн хоршооны оршин буй газраас өөр нутагдэвсгэрт шилжсэнээр хоршооны үйл ажиллагаанд оролцохболомжгүй болсон15.1.3 Гишүүн нас барсан бол түүнийг гишүүнээс гарсанд


тооцно. 15.2 Гишүүн хоршооноос гарах тухай хүсэлтээ хоршооны

санхүүгийн жил дуусахаас 3-аас доошгүй сарын өмнө бичгээр урьдчилан гаргана.

15.3 Хоршоонд хувь хөрөнгөө бүрэн нийлүүлээгүй бол гишүүнд тооцохгүй.

16. Хоршооны гишүүнээс хасах

16.1 Хоршооны гишүүнээс дараах үндэслэлээр хасаж болно.16.1.1 Хоршооны гишүүн хууль, дүрэм, гэрээнд заасан

үүргээ зөрчсөн буюу биелүүлээгүй16.1.2 Тухайн гишүүний буруутай үйл ажиллагаанаас

хоршоонд ихээхэн хэмжээний алдагдал, хохирол учирсан16.1.3 Тухайн хоршоотой өрсөлдөх хоршоог өөрөө

байгуулсан, эсвэл өрсөлдөгч хоршоонд хувь хөрөнгө нийлүүлсэн буюу түүнээс хувь хөрөнгө авч өөрийн хоршоондоо нийлүүлсэн

16.2 Хоршооны гишүүнээс хасах асуудлыг Тэргүүлэгчдийн хурлаар шийдвэрлэнэ.

16.3 Гишүүнээс хасах тухай шийдвэр гаргахаас өмнө тухайн гишүүнд гишүүнээс хасах болсон үндэслэл, шалтгааныг танилцуулсан байна.

16.4 Гишүүнийг хассан тухай мэдэгдлийг 15 хоногийн дотор мэдэгдэнэ.

16.5 Хоршооны гишүүнээс хассан тухай шийдвэрийг тухайн этгээд эс зөвшөөрвөл гомдлоо 14 хоногийн дотор Хяналтын зөвлөлд гаргаж болно.

16.6 Хяналтын зөвлөлийн шийдвэрийг эс зөвшөөрсөн бол бүх гишүүдийн хуралд гомдол гаргаж болно.

16.7 Бүх гишүүдийн хурлын шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл шүүхэд гомдол гаргаж болно.

16.8 Хоршооны гишүүнээс хассан тухай шийдвэр гарснаар тухайн гишүүний бүрэн эрх дуусгавар болно.

17. Гишүүнээс гарсан, хасагдсан этгээдтэй тооцоо хийх

17.1 Хоршооны гишүүнээс гарсан, хасагдсан этгээд эд

177

хөрөнгийн тооцоогоо тухайн үед хийж гүйцэтгэнэ. 17.2 Хоршоонд учруулсан хохирлын үнийн дүнг 3 дахин

нэмэгдүүлж 30 хоногийн дотор төлж барагдуулна. 17.3 Харилцагч аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэнд

хоршооноос төлөх төлбөрийн зохих хувь хэмжээний өөрт ногдох хэсгийг хоршооноос гарсан, хасагдсан этгээд бусад гишүүдийн нэгэн адил төлөх үүрэгтэй.

17.4 Хоршооноос гарсан, хасагдсан гишүүдэд зөвхөн хувь нийлүүлсэн хөрөнгийг буцаан олгоно.

17.5 Хоршооны гишүүнээс гарсан, хасагдсан этгээдтэй тухайн жилийн эцсийн тайлан тэнцэл гарсны дараа эд хөрөнгийн тооцоо хийнэ.

Дөрөв. Хоршооны удирдлага

18. Хоршоо дараах эрх барих байгууллагатай байна. Үүнд:18.1 Бүх гишүүдийн хурал18.2 Тэргүүлэгчид18.3 Хяналтын зөвлөл18.4 Хороод

19. Бүх гишүүдийн хурал

19.1 Хоршооны удирдах дээд байгууллага нь бүх гишүүдийн хурал байна.

19.2 Хоршооны үйл ажиллагааны талаар шийдвэр гаргахад оролцох эрхээ гишүүд бүх гишүүдийн хурал дээр хэрэгжүүлнэ.

20. Бүх гишүүдийн хурлыг хуралдуулах хугацаа, хуралдах газар

20.1 Бүх гишүүдийн хурлыг жилд нэгээс доошгүй удаа хуралдуулна.

20.2 Бүх гишүүдийн хурлыг тайлан гарснаас хойш 3 сарын дотор хуралдуулна.

20.3 Бүх гишүүдийн хурлыг хоршооны оршин байгаа газарт хийнэ.

20.4 Бүх гишүүдийн хурлын тов, хэлэлцэх асуудлыг хурал болох


өдрөөс 14-өөс доошгүй хоногийн өмнө бүх гишүүдэд мэдэгдэнэ.

20.5 Бүх гишүүдийн хурлын бэлтгэл ажил, зарлан хуралдуулах асуудлыг тэргүүлэгчид хариуцна.

20.6 Шийдвэр гаргахгүйгээр хэлэлцэх, мэдээлэх асуудлыг бүх гишүүдийн хурал эхлэхээс 3-аас доошгүй хоногийн өмнө төлөвлөгөөнд оруулан хэлэлцэж болно.

20.7 Хуралд хэлэлцэхээр товлоогүй асуудлыг хуралд оролцож байгаа гишүүдийн дийлэнх олонхи зөвшөөрснөөр хэлэлцэж болно.

21. Бүх гишүүдийн ээлжит бус хурлыг хуралдуулах

21.1 Бүх гишүүдийн ээлжит бус хурлыг гишүүдийн 1/3-ээс доошгүй хувийн саналаар зарлан хуралдуулж болно. Саналаа гишүүд бичгээр гаргаж гарын үсэг зурах ба түүнд бүх гишүүдийн ээлжит бус хурлыг хуралдуулах үндэслэл, шалтгааныг заана.

21.2 Тэргүүлэгчид бүх гишүүдийн ээлжит бус хурлыг хуралдуулах үндэслэл, шалтгаан, хэлэлцэх асуудлын талаар гишүүдэд мэдэгдэнэ.

22. Бүх гишүүдийн хурлыг удирдах

22.1 Бүх гишүүдийн хурлыг хоршооны дарга удирдаж, шийдвэрт гарын үсэг зурна. Түүний эзгүйд тэргүүлэгчдийн орлогч дарга, Хяналтын зөвлөлийн дарга буюу түүний орлогч удирдана.

22.2 Хурлын тэмдэглэлд оролцсон гишүүдийн нэрс, хуралдсан огноо, газар, хэлэлцсэн асуудал, үр дүн, санал хураалт, шийдвэр гэх мэт зүйлүүд орно.

22.3 Хурлын нарийн бичгийн дарга болон тооллогын комиссын гишүүдийг хуралд оролцсон гишүүдийн олонхийн саналаар сонгоно.

23. Бүх гишүүдийн хурлаар хэлэлцэж шийдвэрлэх асуудал

23.1 Дараах асуудлыг бүх гишүүдийн хуралд оролцогч гишүүдийн олонхийн саналаар хэлэлцэж шийдвэрлэнэ.

179

23.1.1 Жилийн тайлан тэнцлийг батлах, тухайн жилийн цэвэр орлогыг хуваарилах, алдагдалтай ажилласан бол түүнийг нөхөх хэлбэрийг тогтоох, Хоршоодын холбоо болон Хяналтын зөвлөлийн шалгалтын дүнг хэлэлцэх, хоршооны жилийн зардал, төсөв батлах

23.1.2 Тэргүүлэгч болон Хяналтын зөвлөлийн гишүүдийг хоршооноос хасах

23.1.3 Тэргүүлэгч болон Хяналтын зөвлөлийн буруутай үйл ажиллагааны улмаас хоршоонд учирсан хохирлыг буруутай этгээдээр нөхөн төлүүлэх

23.1.4 Хоршооны хөрөнгийг захиран зарцуулах нөхцөл, журмыг тогтоох

23.1.5 Гишүүнээс нийлүүлсэн хувь хөрөнгийг буцааж олгох журам тогтоох

23.1.6 Хоршооны гишүүний элсэлтийн татвартай байх эсэх, хэмжээг тогтоох

23.1.7 Хоршооны салбар болон төлөөлөгчийн газар байгуулах23.1.8 Хоршоо гүйцэтгэх захиралтай байх эсэх23.1.9 Стратеги төлөвлөгөөг батлах23.1.10 Хоршооны нөөцийн санд хоршооны хөрөнгөөс

хуваарилах хэмжээг тогтоох23.1.11 Хоршооны нөөцийн сан болон бусад санг байгуулах,

зарцуулах журмыг батлах23.1.12 Гишүүдээс санал болгосон асуудал23.1.13 Хууль, дүрэмд заасан бусад асуудал23.2 Дараах асуудлыг хуралд оролцсон гишүүдийн дийлэнх

олонхийн буюу 66,7 хувийн саналаар шийдвэрлэнэ.23.2.1 Дүрэмд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах23.2.2 Тэргүүлэгчид болон Хяналтын зөвлөлийг сонгох,

чөлөөлөх, огцруулах, тэдгээрийн жилийн тайланд үнэлэлт дүгнэлт өгөх

23.2.3 Тэргүүлэгчид болон Хяналтын зөвлөлийн ажиллах журмыг батлах

23.3 Дараах тохиолдолд хуралд оролцсон гишүүдийн 3/4-аас доошгүй хувийн саналаар асуудлыг шийдвэрлэнэ.


23.3.1 Хоршооны үйл ажиллагааны чиглэлийг өөрчлөх23.3.2 Гишүүдээс хоршоонд заавал оруулах хувь хөрөнгийн

хэмжээг тогтоох, өөрчлөх23.3.3 Хоршооны нөөцийн санг зарцуулах23.3.4 Хоршоог татан буулгах, үйл ажиллагааг зогсоох23.3.5 Хоршооны бараа бүтээгдэхүүн худалдан авах,

нийлүүлэх, барилга байгууламж, тоног төхөөрөмжийг ашиглах, хоршооны үйлчилгээ авах асуудлаар гишүүдэд үүрэг хүлээлгэх

24. Бүх гишүүдийн хурлын ирц

24.1 Бүх гишүүдийн хурал, гишүүдийн дийлэнх олонхи оролцсоноор хүчин төгөлдөр болно.

25. Бүх гишүүдийн хурал дахь сонгууль, санал хураалт

25.1 Бүх гишүүдийн хурал дээр санал хураалт, сонгуулийг нууцаар явуулна.

25.2 Санал хураалтын дүнг гаргахад зөвхөн санал өгсөн, түдгэлзсэн, татгалзсанаар ялгаж тооцно.

25.3 Санал тэнцсэн тохиолдолд тухайн асуудлаар дахин санал хураалт явуулна.

26. Бүх гишүүдийн хурал дээр гишүүд мэдээлэл авах эрх

26.1 Бүх гишүүдийн хурал дээр хэлэлцэж байгаа асуудлаар хоршооны үйл ажиллагаатай холбогдсон асуултанд Тэргүүлэгчид болон холбогдох албан тушаалтан хариулт өгөх үүрэгтэй.

26.2 Гишүүний тавьсан асуулт хоршооны ашиг сонирхолд нийцэхгүй бол Тэргүүлэгчид тодорхой үндэслэл, шалтгааныг дурдаж, хариу өгөхөөс татгалзаж болно.

27. Хоршооны тэргүүлэгчид

27.1 Тэргүүлэгчид даргыг оролцуулан 9 буюу түүнээс дээш гишүүнээс бүрдэнэ.

27.2 Тэргүүлэгчдээс орлогч дарга, нарийн бичгийн дарга нарыг сонгох ба тэргүүлэгчдийн дарга хоршооны дарга байна.

181

27.3 Тэргүүлэгчдийн бүрэлдэхүүнд тухайн сумын засаг дарга, мал эмнэлэг үржлийн тасгийн дарга нарыг албан тушаалаар нь сонгоно. /энэхүү заалт нь сумын нийт иргэдийн 50-иас дээш хувь нь гишүүнчлэлтэй хоршоодод хамаарах бөгөөд уг албан тушаалтнууд хоршоонд гишүүнээр элссэн байна/

27.4 Тэргүүлэгчдийг Бүх гишүүдийн хуралд оролцогч гишүүдийн дийлэнх олонхийн саналаар 3 жилийн хугацаагаар сонгоно. Тэргүүлэгчид нь тус хоршооны гишүүн байна.

27.5 Тэргүүлэгчид, Хяналтын зөвлөлийн гишүүдийг дахин сонгож болно.

27.6 Тэргүүлэгчид сард нэгээс доошгүй удаа хуралдана.

28. Тэргүүлэгчдийн бүрэн эрх

28.1 Бүх гишүүдийн хурлын чөлөөт цагт хоршооны үйл ажиллагааг Тэргүүлэгчид удирдана.

28.2 Хоршоог хөгжүүлэх бодлого, стратеги болон хөгжлийн төлөвлөгөө боловсруулж, Бүх гишүүдийн хурлаар хэлэлцүүлэн батлуулж, хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулна.

28.3 Хоршооны үйл ажиллагааг өргөжүүлэх, төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлэх зорилгоор бизнес төлөвлөгөө боловсруулж мөрдөж ажиллах

28.4 Хоршооны сар, улирлын үйл ажиллагааны төлөвлөгөөг батлаж, хэрэгжилтийн тайланг хэлэлцэн, үр дүнг тооцож ажиллана

28.5 Хоршооны тайлан тэнцэл, жилийн ажлын тайлан болон орлого хуваарилах буюу алдагдлыг нөхөх тухай саналаа Хяналтын зөвлөлийн дүгнэлтийн хамт Бүх гишүүдийн хуралд оруулж хэлэлцүүлнэ.

28.5.1 Хоршоодын холбоонд гишүүнээр элсэх асуудлыг хэлэлцэн шийдвэрлэх

28.5.2 Жилийн болон завсрын тайлан гаргахад, эсвэл баримжаалсан тооцоогоор алдагдал гарч, тэр нь хоршооны эд хөрөнгийн нийт дүнгийн 50 хувьд хүрсэн болон нөөцийн сангийн хөрөнгөөс нөхөж чадахгүйд хүрвэл Тэргүүлэгчид бүх гишүүдийн хурлыг нэн даруй


зарлан хуралдуулж, уг асуудлыг хэлэлцэх үүрэгтэй. 28.6 Тэргүүлэгчид хоршооны хороодыг байгуулж гишүүдийг

томилж болно. 28.7 Бүх гишүүдийн хурал зөвшөөрсөн бол хоршооны

Гүйцэтгэх захирлыг хоршооны даргад санал болгоно. 28.8 Хууль, дүрэмд заасан бусад эрх

29. Тэргүүлэгчдийн хариуцлага

29.1 Тэргүүлэгчид хоршооны бизнесийн нууцад хамаарах мэдээллийг чандлан хадгална.

29.2 Тэргүүлэгч гишүүд хууль, дүрэм зөрчиж дараах зөрчил гаргасан тохиолдолд түүнээс учирсан хохирлыг нөхөн төлнө.

29.2.1 Хоршооны гишүүдэд оногдох хувь болон орлогоос хувьдаа ашиг олох зорилгоор ашигласан, захиран зарцуулсан

29.2.2 Хоршооны хөрөнгөөр хувийн төлбөр хийсэн29.2.3 Хоршоог төлбөрийн чадваргүй болгосон буюу

дампууруулах үндэслэл бүрдүүлсэн29.2.4 Хоршооны хөрөнгөөс дүрэм, журам зөрчиж зээл

олгосон29.3 Бүх гишүүдийн хурлын шийдвэрээр явуулсан үйл

ажиллагааны улмаас учирсан хохирлыг Тэргүүлэгчид нөхөн төлөхгүй.

30. Хяналтын зөвлөл

30.1 Хяналтын зөвлөлийг бүх гишүүдийн хурлаас 3 жилийн хугацаагаар сонгоно. Хяналтын зөвлөлийн гишүүд хоршооны гишүүн байна.

30.2 Хяналтын зөвлөлийн гишүүдийн тоог Бүх гишүүдийн хурал батална.

30.3 Хяналтын зөвлөлийн гишүүд дундаасаа дарга, орлогч даргыг сонгоно.

30.4 Хяналтын зөвлөлийн гишүүдийг улируулан сонгож болно.

183

31. Хяналтын зөвлөл

31.1 Хяналтын зөвлөлийн гишүүд Тэргүүлэгчдийн хуралд зөвлөх эрхтэй оролцоно.

31.2 Хяналтын зөвлөлийн гишүүн тэргүүлэгчээр сонгогдож үл болно.

31.3 Хяналтын зөвлөлийн гишүүний үндсэн үүргээ гүйцэтгэхтэй холбогдон гарсан зардлыг хоршооноос нөхөн олгох ба түүнд бүх гишүүдийн хурлын шийдвэрийн дагуу ажилласан хугацааны цалин, урамшууллыг олгоно.

31.4 Хяналтын зөвлөлийн гишүүд үүрэгт ажлаа гүйцэтгэх явцад олж мэдсэн хоршооны үйл ажиллагаа болон гишүүд, тэрчлэн түншүүдийн талаарх мэдээллийн нууцыг чандлан хадгалах үүрэгтэй.

32. Хяналтын зөвлөлийн хурал

32.1 Хяналтын зөвлөл улиралд 1-ээс доошгүй удаа хуралдана. 32.2 Гишүүдийн олонхи оролцсоноор хурлыг хүчин төгөлдөр

гэж үзнэ. 32.3 Хоршооны тэргүүлэгчид, эсхүл Хяналтын зөвлөлийн

гишүүдийн 50-иас дээш хувь нь Хяналтын зөвлөлийг хуралдуулахыг шаардсан, эсвэл Хяналтын зөвлөлийн дарга шаардлагатай гэж үзсэн бол ээлжит бус хуралдааныг зарлан хуралдуулна.

33. Хяналтын зөвлөлийн бүрэн эрх

33.1 Хяналтын зөвлөл дотоод хяналтыг хэрэгжүүлж дараах бүрэн эрх эдэлнэ.

33.1.1 Тэргүүлэгчдийн үйл ажиллагааг хянан шалгах, үүний тулд шаардлагатай баримт бичгийг гаргуулан авах, Тэргүүлэгчдийн мэдээлэл, илтгэл сонсох, нягтлан бодох бүртгэл, бусад бичиг баримттай танилцаж, шалгах

33.1.2 Хоршооны жилийн тайлан, цаг үеийн байдлын тухай мэдээ, жилийн орлогын хуваарилалт, алдагдлыг хэрхэн нөхөх асуудлаар санал дүгнэлт гаргаж бүх гишүүдийн хурлаар хэлэлцүүлэх

33.1.3 Шаардлагатай гэж үзвэл бүх гишүүдийн хурлыг зарлан


хуралдуулах33.1.4 Хоршооны санхүү, хөрөнгөнд тогтмол болон гэнэтийн

шалгалт, тооллого хийх33.1.5 Мэргэжлийн шинжээчийг төлбөртэй ажиллуулах33.1.6 Хууль дүрэмд заасан бусад эрх

34. Хоршооны дарга

34.1 Хоршооны даргыг бүх гишүүдийн хурлаас сонгоно.34.2 Хоршооны дарга хоршоог төлөөлөх итгэмжлэлд гарын

үсэг зурна. 34.3 Бүх гишүүдийн хурлаар хоршооны дүрэм батлагдсанаас

хойш 14 хоногийн дотор улсын бүртгэлд хоршоог бүртгүүлнэ.

34.4 Дүрмийн өөрчлөлтийг 14 хоногийн дотор бүртгэх байгууллагад бүртгүүлнэ.

35. Хоршооны гүйцэтгэх захирал

35.1 Бүх гишүүдийн хурал гүйцэтгэх захирал ажиллуулахаар шийдвэрлэсэн бол тэргүүлэгчдийн санал болгосноор хоршооны дарга гүйцэтгэх захирлыг ажилд томилж түүнтэй гэрээ байгуулна. Гүйцэтгэх захирлын эрх, үүргийг Тэргүүлэгчдийн шийдвэрээр тогтооно.

36. Хоршооны хороод

36.1 Тэргүүлэгчид шаардлагатай гэж үзвэл хоршоо нэг буюу хэд хэдэн хороо байгуулж болно. /Боловсрол, соёлын, эрүүл мэндийн, нийгэм хамгааллын, зээлийн хороо г.м/

36.2 Хоршооны хорооны гишүүдийг хуульд өөрөөр заагаагүй бол Тэргүүлэгчид томилон ажиллуулна.

36.3 Хорооны ажиллах журмыг хуульд өөрөөр заагаагүй бол Тэргүүлэгчид тогтооно.

36.4 Хорооны гишүүд үүрэгт ажлаа гүйцэтгэх явцад олж мэдсэн мэдээллийн нууцыг хадгалах үүрэгтэй.

36.5 Сумын төрийн байгууллагуудаас өөрийн салбарын хариуцах чиглэлд хамаарах хороодын бүрэлдэхүүнд төлөөлөл оруулна

185

/энэхүү заалт нь сумын нийт иргэдийн 50-иас дээш хувь нь гишүүнчлэлтэй хоршоодод хамаарах бөгөөд уг албан тушаалтнууд хоршооны гишүүн байна/

Тав. Хоршооны хөрөнгө

37. Хоршооны хөрөнгийн эх үүсвэр

37.1 Хоршооны хөрөнгө дараах эх үүсвэрээс бүрдэнэ: 37.1.1 Хоршооны гишүүнээс оруулсан хувь хөрөнгө37.1.2 Хоршооны нөөцийн санд хоршооны үйл ажиллагаанаас

олсон орлогоос хуваарилсан хөрөнгө37.1.3 Бэлэглэсэн, хандивласан хөрөнгө37.1.4 Хуваарилагдаагүй орлого37.1.5 Элсэлтийн болон гишүүний татвар37.2 Хоршооны өмчлөл дэх хөрөнгө, нөөцийн сан37.3 Тухайн жилийн цэвэр ашгийн хоршоонд үлдэх хэсэг37.4 Хоршооны эд хөрөнгө нь нягтлан бодох бүртгэлийн хууль

тогтоомжид зааснаар бүртгэлтэй байх бөгөөд түүнийг гишүүн тус бүрийн нэр дээр хуваарилан дараах байдлаар давхар бүртгэнэ.

37.5 Гишүүний нийлүүлсэн хувь хөрөнгийг үнийн дүнгээр болон биет байдлаар

37.6 Хоршооны нөөц санд үлдээхээр хуваарилсан хөрөнгийг гишүүдэд орлого хуваарилах журмаар тооцсон үнийн дүнгээр

37.7 Бэлэглэсэн, хандивласан хөрөнгө, элсэлтийн болон гишүүний татвар, гишүүн бус этгээдээс оруулсан хөрөнгө оруулалт зэргийг хоршооны өмч гэж үзнэ.

38. Гишүүний хувь хөрөнгө

38.1 Хоршоонд гишүүнээр элсэж хувь нийлүүлэх хөрөнгөө нийлүүлснээр гишүүн нь хоршооны эд хөрөнгийн зохих хувийн өмчлөгч болж, хоршооны гишүүний эрх, үүрэг үүснэ.

38.2 Гишүүн бүр хоршоонд ................. төгрөгийн хувь хөрөнгө заавал оруулна.


38.3 Гишүүн бүр хоршоонд заавал нийлүүлэх хувь хөрөнгөө тогтоосон хугацаанд шууд нийлүүлнэ.

38.4 Гишүүн бүр хоршоонд заавал нийлүүлэх хувь хөрөнгөө бүрэн нийлүүлсний дараа сайн дураараа хоршоонд ....................................... хүртэл төгрөгийн нэмэлт хувь хөрөнгө нийлүүлж болно. Нэмэлт хувь хөрөнгө нийлүүлэх асуудлыг Тэргүүлэгчид шийдвэрлэнэ.

38.5 Гишүүн нэмэлт хувь хөрөнгөө шууд нийлүүлнэ.38.6 Нэг гишүүний хоршоонд оруулж болох нэмэлт хувь

хөрөнгийн хэмжээ хоршооны гишүүдийн нийт хувь хөрөнгийн 20 хувиас хэтэрч болохгүй.

38.7 Гишүүний нийлүүлсэн хувь хөрөнгийн нийт дүн нь хоршооны хөрөнгөөс түүнд оногдох хэмжээг тодорхойлно.

38.8 Хоршооны эд хөрөнгөөс гишүүнд оногдох хэмжээ нь гишүүний нийлүүлсэн нийт хувь хөрөнгө (заавал оруулах хувь хөрөнгө, нэмж оруулсан хувь хөрөнгө, хөдөлмөр оролцоо) хоршооны жил бүрийн цэвэр орлогоос ногдох хэмжээгээр нэмэгдэж, алдагдлаас ногдох хэмжээгээр хорогдоно.

38.9 Хоршооны гишүүн өөрт оногдож байгаа хөрөнгийг бусадтай харилцах харилцаанд баталгаа болгон хэрэглэж болохгүй.

38.10 Гишүүнээс хоршоонд хувь нийлүүлсэн биет хөрөнгө болон ажил үйлчилгээг тухайн орон нутгийн тэр үеийн зах зээлийн үнээр үнэлнэ. Үнэлгээг тэргүүлэгчид хийнэ.

38.11 Гишүүнээс хоршоонд нийлүүлсэн хөдлөх ба үл хөдлөх хөрөнгө хоршооны эзэмшилд шилжинэ.

39. Гишүүний элсэлтийн татвар

39.1 Гишүүний элсэлтийн татвар ................... мянган төгрөг байна.

39.2 Гишүүний элсэлтийн татварыг хоршооны нөөцийн санд бүртгэнэ.

40. Хоршооны нөөцийн болон бусад сан

40.1 Хоршоо жил бүрийн орлогоосоо 20 хүртэл хувийг нөөцийн

187

санд хуваарилж зардалд тусгана. Бүх гишүүдийн хурал нь тэргүүлэгчдийн санал болгосноор хувийг өөрчилж болно.

40.2 Хоршооны нөөцийн сан нь хөрөнгө оруулалтын болон алдагдлыг нөхөх зориулалттай байна. Хоршооны нөөцийн сангийн хөрөнгийг хоршоо үйл ажиллагаагаа зогсоох хүртэл гишүүдэд хуваарилахгүй.

40.3 Хоршооны үл хөдлөх хөрөнгө борлуулсны олзыг болзошгүй алдагдлын нөөцийн санд бүртгэнэ.

40.4 Хоршоо өөр төрлийн сан байгуулж болно. Бүх гишүүдийн хурал өөр төрлийн сан байгуулах эсэх, тэдгээрийн хэмжээ, ашиглалтын тухай шийдвэрийг гаргана.

41. Хоршооны хөрөнгө оруулалт

41.1 Хоршооны бүх гишүүдийн хурлаас тогтоосон хэмжээ, журмын дагуу хоршоо нөөцийн сангийн хөрөнгөөс хөрөнгө оруулалт хийж болно.

41.1.1 Өөрийн үйлдвэрлэл, үйлчилгээг шинэчлэх, өргөтгөх40.1.2 Улсын бүртгэлтэй хоршоо, нэгдэн орсон дундын

хоршоо, хоршоодын холбоонд хувь нийлүүлэх40.1.3 Улсын бүртгэл бүхий банк, санхүүгийн байгууллагад

хувь нийлүүлэх40.1.4 Бүх гишүүдийн хурлаас зөвшөөрсөн бусад зориулалтаар

42. Хоршооны тайлангийн жил

42.1 Хоршооны тайлангийн жилийг хоршоо анх байгуулагдаж, улсын бүртгэлд бүртгүүлсэн өдрөөс тухайн жилийн 12 дугаар сарын 31-ний өдрөөр тооцно.

42.2 Цаашид жил бүрийн 1 дүгээр сарын 1-нээс 12 дугаар сарын 31-ний өдрөөр тооцно.

43. Хоршооны бүртгэл тооцоо

43.1 Монгол Улсын Нягтлан бодох бүртгэлийн хуулийн дагуу хоршооны дарга дотооддоо мөрдөх ня-бо бүртгэлийн дансны жагсаалт, анхан шатны бүртгэлийн маягтуудыг тодорхойлж батлан мөрдүүлнэ.

43.2 Мэргэшсэн буюу мэргэжлийн ня-бо ажиллуулна.


44. Хоршооны цэвэр орлого ба алдагдал

44.1 Хоршооны цэвэр орлого ба алдагдлыг нийт орлогоос нийт зардлыг хассанаар тодорхойлно. Гишүүдэд олгосон үнийн зөрүү болон нөөцийн санд хуваарилсан хөрөнгө нийт зардалд багтана.

44.2 Хоршооны нөөцийн санд хуваарилсан хөрөнгийн хэмжээ болон хоршооны үйлчилгээг авсан гишүүдийн оролцоонд харьцуулан гишүүдэд олгох үнийн зөрүүг тооцож Тэргүүлэгчид, Хяналтын зөвлөлөөс Бүх гишүүдийн хуралд танилцуулна.

45. Хоршооны цэвэр орлогыг хуваарилах, алдагдлыг нөхөх

45.1 Хоршооны цэвэр орлогыг Тэргүүлэгчид дор дурдсан чиглэлээр хуваарилах талаар санал боловсруулна.

45.2 Хоршооны бусад санд хуваарилах45.3 Гишүүн бүрийн оруулсан хувь хөрөнгө, хөдөлмөрийн

оролцоо зэрэгт ногдох орлого хуваарилах45.4 Хоршоо алдагдалтай ажилласан бол Тэргүүлэгчид

алдагдлыг нөхөх санал боловсруулан бүх гишүүдийн хурлаар хэлэлцүүлэн шийдвэрлүүлнэ.

45.5 Тэргүүлэгчид нь нөөцийн санд хуваарилах хөрөнгийн хэмжээ, гишүүдэд хуваарилах орлого, үнийн зөрүүгийн хэмжээ ба алдагдлыг нөхөх талаарх саналаа Хяналтын зөвлөлд танилцуулна. Хяналтын зөвлөл шалгаж санал нэгтэй тохиолдолд бүх гишүүдийн хуралд оруулна.

46. Гишүүдэд ногдол орлого хуваарилах

46.1 Тайлангийн жил дууссанаас хойш 3 сарын дотор хоршооны цэвэр орлогыг гишүүдэд ногдол орлогын хэлбэрээр хуваарилж бүх гишүүдийн хурлаар дундын эзэмшлийн хөрөнгийг өсгөж болно.

Зургаа. Хоршоог татан буулгах

47. Хоршоог татан буулгах шийдвэр гаргах

47.1 Хоршоог бүх гишүүдийн хурлын шийдвэрээр татан

189

буулгана.47.2 Хоршоог татан буулгах тухай асуудлыг бүх гишүүдийн

3/4-аас доошгүй хувийн саналаар шийдвэрлэнэ.47.3 Хоршоог татан буулгах тухай бүртгэх байгууллагад 7

хоногийн дотор мэдэгдэж, бүртгүүлсний дараа нийтэд мэдэгдэнэ.

47.4 Хоршоо дампуурсан буюу бусад үндэслэлээр татан буугдаагүй бол өөрийн санаачилгаар болон шүүхийн шийдвэрээр татан буулгаж болно.

48. Татан буулгах комисс

48.1 Хоршоог татан буулгах ажлыг тусгай томилсон комисс гүйцэтгэнэ. Комисс хяналтын зөвлөлийн болон комиссын гишүүдээс бүрдэнэ.

48.2 Хоршоог татан буулгах шийдвэр гаргасан байгууллага татан буулгах комиссыг томилох, эгүүлэн татах асуудлыг эрхэлнэ. Эсвэл хоршооны харьяалах хоршоодын холбоо татан буулгах комиссыг томилж болно.

49. Комиссын ажиллагаа

49.1 Комисс хоршооны бэлэн байгаа эд хөрөнгийн бүртгэл, өр авлагын тооцоог улирал, жилийн тайлантай тулган дарга, ня-бо нараар гаргуулж авна.

49.2 Хоршооны үйл ажиллагаа дуусгавар болсноос хойш хоршоонд нийлүүлэх хувь хөрөнгө, нөхөх хариуцлагад өөрчлөлт оруулж үл болно.

49.3 Хоршооны өр төлбөрийг барагдуулах асуудлыг иргэний хуулийн 32.4.5 заалтыг баримтлан гүйцэтгэнэ.

49.4 Төлбөр, тооцоог барагдуулахад хоршооны хөрөнгө хүрэлцэхгүй байвал хоршоонд нийлүүлсэн хөрөнгөө дутуу нийлүүлснийг нөхөн төлүүлэх, нөхөх хариуцлагын дээд хэмжээнд багтаан хөрөнгө нэмж нийлүүлэх замаар тооцоог дуусгана.

49.5 Хоршооны эд хөрөнгийг гишүүдэд хуваарилахдаа “Хоршооны тухай хууль”-ийн 47-р зүйлийг баримтална.

49.6 Хоршооны үйл ажиллагааг дуусгавар болоход хуваах


боломжгүй үлдэгдэл хөрөнгө гарвал дуудлага худалдаагаар борлуулж гишүүдэд хуваарилна. Борлогдохгүй үлдэгдэл хөрөнгийг тодорхой зориулалтаар хэрэглүүлэхээр өөрийн гишүүнчлэл бүхий дундын буюу гурав дахь шатны хоршоо болон харьяалагдах хоршоодын холбооны өмчлөлд шилжүүлнэ.

“.............................................” хоршооны үүсгэн байгуулагчид

191

Хавсралт 1

ХОРШОО ҮҮСГЭН БАЙГУУЛАХ ХУРЛЫН ТЭМДЭГЛЭЛ

Урилга авсан хүмүүсээс нийт ... хүн ......................... хуралдоролцов. (хурал болсон газрын нэрийг бичнэ).

1. Хоршоо үүсгэн байгуулах тухай хурал ..... оны ....... сарын ....... цагт эхэлж ..... цагт дуусав.

2. Хурлын даргаар ........................, тэмдэглэл хөтлөгчөөр .................... нарыг сонгов.

3. Хурлаас шийдвэрлэсэн нь: а) Хоршоог ....................... гэж нэрлэх, ...................

байрлахаар тогтов. б) Хоршооны дүрмийн төслийг хэлэлцэн баталж, хоршоог

үүсгэн байгуулсан гишүүд бүртгэлд гарын үсэг зурав. в) Хоршооны тухай хуулийн 23.4.2-т заасныг үндэслэн

Хяналтын зөвлөлийн гишүүдэд:1. ………………………………-г ………..%-ийн саналаар,2. ………………………………-г ………..%-ийн саналаар,3. ………………………………-г ………..%-ийн саналаар, г) Хоршооны тухай хуулийн 23.4.2-т заасныг үндэслэн

Тэргүүлэгчдэд:1...........................................- г............%-ийн саналаар,2...........................................- г............%-ийн саналаар,3...........................................- г............ %-ийн саналаар тус тус сонгож батлав.

Гарын үсэг:

______________ ______________Хурлын дарга Тэмдэглэл хөтлөгч

…. оны.......сарын......өдөр (Газар)


“....

......

......

......

......

......

......

....”

ХО

РШ

ОО

Г ҮҮСГЭ

Н Б

АЙГУ

УЛА

ГЧД

ЫН Б

ҮРТГ

ЭЛ

д/д

Гиш

үүни

й ово

г, н

эр

Иргэ

ний

үнэ

млэх

, реги

стрий

н дуга

ар

Орш

ин с

уух

хаяг

Гиш

үүни

й га

ры

н үсэ

г

1 2 3 4

193


2012 оны 8 дугаар Дугаар 263 Улаанбаатарсарын 1-ний өдөр хот

Журам батлах тухай, тогтоол, тогтоолын хавсралтаднэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай

Соёлын тухай хуулийн 22 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийг үндэслэн Монгол Улсын Засгийн газраас ТОГТООХ нь:

1. “Дэлхийн болон бүс (тив)-ийн үс, гоо засал, хувцас урлалын мэргэжлийн тэмцээнд амжилт гаргасан үсчин, гоо засалч, хувцас урлаачид мөнгөн шагнал олгох журам”-ыг Засгийн газрын 2008 оны 120 дугаар тогтоолын 5 дугаар хавсралт болгон хавсралт ёсоор баталсугай.

2. Засгийн газрын 2008 оны 120 дугаар тогтоолын хавсралтад дараахь нэмэлт оруулсугай:

а) Тогтоолын 2 дугаар хавсралтад дор дурдсан агуулга бүхий 4 дэх хэсэг:

“4. Дэлхийн болон бүс (тив)-ийн мэргэжлийн тэмцээн, уралдаанд онцгой амжилт гаргасан үсчин, гоо засалч, хувцас урлаачид олгох мөнгөн шагнал


Анг

илал

Төрөл

Бай

рМ

өнг

өн

шаг

налы

нхэ

мж

ээ (са

я тө

грөгө

өр)

Дэл

хийн

мэр

гэж

лийн

тэм

цээ

н

Үс,

гоо

заса

л

Гран

при

40.0

Алт

30.0

Мөнг

ө25.0

Хүрэл

20.

0

Бүс

(тив

)-ий

нм

эргэ

жли

йн т

эмцээ

нҮс,

гоо

заса

л

Гран

при

18.0

Алт

15.0

Мөнг

ө12

.0

Хүрэл

9.0

Дэл

хийн

мэр

гэж

лийн

тэм

цээ

н

Хувц

асурла

лГр

ан п

ри

40.0

Алт

30.0

Мөнг

ө25.0

Хүрэл

20.

0

Бүс

(тив

)-ий

нм

эргэ

жли

йн т

эмцээ

н

Хувц

асурла

лГр

ан п

ри

18.0

Алт

15.0

Мөнг

ө12

.0

Хүрэл

9.0

195

б) Тогтоолын 3 дугаар хавсралтаар баталсан “Олон улсын хэмжээнд зохиогддог соёл, урлагийн их наадам, уралдаан, үзэсгэлэн, номын яармагийн жагсаалт”-д дор дурдсан агуулга бүхий хэсэг:

3. Засгийн газрын 2008 оны 120 дугаар тогтоолын 1 дүгээр зүйл болон 2 дугаар хавсралтын “Онцгой амжилт гаргасан уран бүтээлчдэд” гэснийг “Онцгой амжилт гаргасан уран бүтээлч, үсчин, гоо засалч, хувцас урлаачид” гэж, мөн зүйл болон тогтоолын 3 дугаар хавсралтын нэрний “номын яармагийн” гэснийг “номын яармаг болон үс, гоо засал, хувцас урлалын мэргэжлийн тэмцээн, уралдааны” гэж тус тус өөрчилсүгэй.

МОНГОЛ УЛСЫН ЕРӨНХИЙ САЙД С.БАТБОЛД

ХҮНС, ХӨДӨӨ АЖ АХУЙ, ХӨНГӨН ҮЙЛДВЭРИЙН

САЙД Т.БАДАМЖУНАЙ

Ангилал Төрөл Давтамж

Дэлхийн мэргэжлийн тэмцээн Үс, гоо засал

2 жил тутам

Бүс (тив)-ийн мэргэжлийн тэмцээн

Жил бүр

Дэлхийн мэргэжлийн тэмцээн Хувцас урлал

2 жил тутам

Бүс (тив)-ийн мэргэжлийн тэмцээн

Жил бүр


Засгийн газрын 2008 оны 3 дугаар сарын 26-ныөдрийн 120 дугаар тогтоолын 5 дугаар хавсралт

ДЭЛХИЙН БОЛОН БҮС (ТИВ)-ИЙН МЭРГЭЖЛИЙН ТЭМЦЭЭН, УРАЛДААНД ОНЦГОЙ АМЖИЛТ ГАРГАСАН ҮСЧИН, ГОО ЗАСАЛЧ, ХУВЦАС УРЛААЧИД МӨНГӨН

ШАГНАЛ ОЛГОХ ЖУРАМ

Нэг. Нийтлэг үндэслэл

1.1. Энэхүү журмын зорилго нь үсчин, гоо засалч, хувцас урлаачийн ур чадварын үнэлэмжийг дээшлүүлж, үс, гоо засал, хувцас урлалын салбарт өндөр амжилт гаргах идэвх сонирхлыг өрнүүлэх, олон улсын үс, гоо засал, хувцас урлалын салбарын соёлоос суралцах, шилдэг туршлагыг нэвтрүүлэх, үсчин гоо засалч, хувцас урлаачдын ур чадварыг олон улсын түвшинд таниулах, нэр хүнд, байр суурийг нь дээшлүүлэхэд оршино.

1.2. Дэлхийн болон бүс (тив)-ийн хэмжээнд зохиогддог үс, гоо засал, хувцас урлалын мэргэжлийн тэмцээн, уралдаан (цаашид “тэмцээн, уралдаан” гэх)-д амжилттай оролцож тэргүүн байр (гран при), нэгдүгээр байр (алтан медаль), хоёрдугаар байр (мөнгөн медаль), гуравдугаар байр (хүрэл медаль)-т шалгарсан үсчин, гоо засалч, хувцас урлаачийг шагнахад энэхүү журмыг баримтална.

Хоёр. Шагнал олгох

2.1. Тэмцээн, уралдаанд амжилттай оролцсон үсчин, гоо засалч, хувцас урлаач, түүний харьяалагдах байгууллага нь дараахь материалыг холбогдох баримт бичгийн хамт тухайн тэмцээн, уралдаан дууссанаас хойш 60 хоногийн дотор ахуйн үйлчилгээ, оёдлын салбар хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллага (цаашид “төрийн захиргааны төв байгууллага” гэх)-д ирүүлнэ:

2.1.1. Шагнуулах тухай хүсэлт; 2.1.2. Мэргэжлийн холбооны тодорхойлолт;

197

2.1.3. Тухайн тэмцээн, уралдааны талаархи дэлгэрэнгүй танилцуулга;

2.1.4. Тухайн тэмцээн, уралдааны заавар, болзол, оролцох журам;

2.1.5. Авсан шагналыг нотлох баримт, диплом, гэрчилгээний эх хувь, хуулбар;

2.1.6. Иргэний үнэмлэх, гадаад паспортын хуулбар; 2.1.7. Тэмцээн, уралдаанд оролцох урилга, зардлын

баримт2.2. Төрийн захиргааны төв байгууллага нь энэхүү журмын

2.1-д заасан материалыг хянан үзээд шаардлага хангасан тохиолдолд мөнгөн шагнал олгох тухай санал боловсруулан ахуйн үйлчилгээ, оёдлын салбарын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүнд танилцуулна.

2.3. Тэмцээн, уралдаанд амжилттай оролцсон үсчин, гоо засалч, хувцас урлаачид мөнгөн шагнал олгох шийдвэрийг ахуйн үйлчилгээ, оёдлын салбарын асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн гаргана.

2.4. Тэмцээн, уралдаанд үсчин, гоо засалч, хувцас урлаач амжилттай оролцуулсан шүүгч-дасгалжуулагч буюу түүний харьяалагдаж байгаа байгууллагад үндсэн шагналын 30-аас доошгүй хувийн урамшуулал олгоно.

2.5. Энэхүү журмын 2.4-т заасан урамшуулалтай холбогдох харилцааг гэрээгээр нарийвчлан зохицуулах бөгөөд гэрээний үлгэрчилсэн загварыг төрийн захиргааны төв байгууллага батална.

2.6. Дэлхий, бүс (тив)-ийн хувцас урлалын мэргэжлийн тэмцээн, уралдаанд амжилттай оролцож тусгай шагнал, батламж авсан хувцас урлаачид зохих шагналыг дүйцүүлэн олгож болно.

Гурав. Бусад зүйл

3.1. Мөнгөн шагналд зориулах хөрөнгийг жил бүрийн төсөвт тусган, Жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх сангаар дамжуулан санхүүжүүлнэ.

3.2. Мөнгөн шагнал олгоход зориулсан хөрөнгийг зориулалтын бусаар зарцуулахыг хориглоно.


Үйлдвэр худалдааны сайдын 2007 оны256 дугаар тушаалын хавсралт

МОНГОЛ УЛСЫН АХУЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ“МАСТЕР” ЦОЛ ОЛГОХ ЖУРАМ

Нэг. Нийтлэг зүйл, үндсэн үзүүлэлт

Хүн амын ахуйн үйлчилгээний мэргэжлийн онол, ур чадварыг олон улсын жишигт хүргэж, үйлчилгээний цар хүрээг өргөжүүлэн, нэр төрөл, чанарыг сайжруулахад амжилт гаргаж, санаачилгатай ажилласан ахуйн үйлчилгээний салбарын үсчин, гоо засалч, оёдолчин, эсгүүрчин-зохион бүтээгч, гэрэл зурагчин, дархан, гутал засварчин, цаг засварчин, гэр ахуйн цахилгаан болон электрон хэрэгслийн засварчинг шалгаруулан ахуйн үйлчилгээний “Мастер” цол олгоход энэ журмын зорилго оршино.

Дараах нийтлэг шаардлагыг хангасан ажилтан ахуйн үйлчилгээний “Мастер”цолд нэр дэвших эрхтэй. Үүнд:

1. Мэргэжлээрээ 10-аас доошгүй жил ажилласан байх2. Монгол улсын хууль, тогтоомжийн шаардлагыг бүрэн

биелүүлж, хууль, хяналтын байгууллагаас торгууль, шийтгэл сүүлийн 5 жилд аваагүй байх

3. Тухайн салбарын стандартын шаардлага хангасан ажлын байранд үйл ажиллагаа явуулдаг байх

Тайлбар 1: Үйл ажиллагаандаа шинэ техник, дэвшилтэт технологийг нэвтрүүлдэг байх, мэргэжлээрээ ажилтан сургасан байх нь нэмэлт шалгуур үзүүлэлт болно.Тайлбар 2: Нэр дэвшигч нь онцгой өндөр амжилт үзүүлсэн тохиолдолд бусад шалгуур, үзүүлэлтийг хангаж байвал ажилласан жил харгалзахгүйгээр “Мастер” цололгож болно.

199

Хоёр. “Мастер үсчин”, “Мастер гоо засалч” цол олгох үзүүлэлт

1. Гадаад, дотоодод зохион байгуулагдсан ажил мэргэжлийн уралдаан, тэмцээн, сургалт, аттестатчилал, үзүүлэх сургууль зэрэг мэргэжлийн ур чадвар сорих, нийтийг хамарсан арга хэмжээнд идэвхтэй оролцож, амжилт үзүүлсэн байх

2. Их, дээд болон мэргэжлийн сургууль төгссөн, онолын мэдлэгтэй, мэргэжлийн ур чадварын улсын шалгалтад хамрагдаж, үсчин, гоо засалчийн 1-р зэрэг авсан буюу баталгаажуулсан байх

Гурав. “Мастер оёдолчин”, “Мастер эсгүүрчин-зохион бүтээгч” цол олгох үзүүлэлт

1. Өөрийн ур чадварыг харуулсан загвар зохион бүтээж, баталгаажуулсан байх /Тайлбар: ”Мастер эсгүүрчин-зохион бүтээгч” цолд нэр дэвшигчид хамаарна./

2. Ажил мэргэжлийн уралдаан, тэмцээн, сургалт, аттестатчилал, үзүүлэх сургууль зэрэг мэргэжлийн ур чадвар сорих болон нийтийг хамарсан арга хэмжээнд идэвхтэй оролцож, амжилт үзүүлсэн байх

3. Их, дээд болон мэргэжлийн сургууль төгссөн, онолын мэдлэгтэй, мэргэжлийн

оёдолчин, эсгүүрчин-зохион бүтээгчийн 1-р зэрэгтэй байх

Дөрөв. “Мастер гэрэл зурагчин” цол олгох үзүүлэлт

1. Гадаад, дотоодод зохион байгуулагдсан ажил мэргэжлийн уралдаан, тэмцээн, сургалт, аттестатчилал, үзүүлэх сургууль зэрэг мэргэжлийн ур чадвар сорих, нийтийг хамарсан арга хэмжээнд идэвхтэй оролцож, амжилт үзүүлсэн байх

2. Бие даасан уран бүтээлийн үзэсгэлэн гаргаж, олон нийтэд танилцуулсан байх

3. Их, дээд болон мэргэжлийн сургууль төгссөн, онолын мэдлэгтэй, мэргэжлийн гэрэл зурагчны 1-р зэрэгтэй байх


Тав. “Мастер дархан” цол олгох үзүүлэлт

1. Өөрийн ур хийцийг шингээсэн загвар бүтээж, баталгаажуулсан байх.

2. Бие даасан уран бүтээлийн үзэсгэлэн гаргаж, олон нийтэд танилцуулсан байх.

3. Ажил мэргэжлийн уралдаан, тэмцээн, сургалт, аттестатчилал, үзүүлэх сургууль зэрэг мэргэжлийн ур чадвар сорих болон нийтийг хамарсан арга хэмжээнд идэвхтэй оролцдог байх

4. Их, дээд болон мэргэжлийн сургууль төгссөн, онолын мэдлэгтэй, мэргэжлийн дарханы 6-р зэрэгтэй байх

Зургаа. “Мастер цаг засварчин” цол олгох үзүүлэлт


2. Их, дээд болон мэргэжлийн сургууль төгссөн, онолын мэдлэгтэй, мэргэжлийн цаг засварчны 4-өөс доошгүй зэрэгтэй байх

Долоо. “Мастер засварчин” цол олгох үзүүлэлт


2. Их, дээд болон мэргэжлийн сургууль төгссөн, онолын болон техникийн мэргэжлийн мэдлэгтэй, мэргэжлийн засварчны 5-аас доошгүй зэрэгтэй байх

Найм. “Мастер гутал засварчин” цол олгох үзүүлэлт

1. Ажил мэргэжлийн уралдаан, тэмцээн, сургалт, аттестатчилал, үзүүлэх сургууль зэрэг мэргэжлийн ур чадвар сорих болон нийтийг хамарсан арга хэмжээнд

201

идэвхтэй оролцдог байх2. Өөрийн ур чадварыг харуулсан загвар зохион бүтээж,

баталгаажуулсан байх3. Их, дээд болон мэргэжлийн сургууль төгссөн, онолын

мэдлэгтэй, мэргэжлийн гутал засварчны 5-р зэрэгтэй байх

Ес. Цол олгох журам

1. Монгол улсын ахуйн үйлчилгээний үсчин, гоо засалч, эсгүүрчин-зохион бүтээгч, оёдолчин шалгаруулан “Мастер” цол олгох ажлыг сондгой тоотой жилд, гэрэл зурагчин, дархан, гутал засварчин, гэр ахуйн цахилгаан болон электрон хэрэгслийн засварчин, цаг засварчин шалгаруулан “Мастер” цол олгох ажлыг тэгш тоотой жилд тухайн жилийн III улиралд багтаан зохион байгуулна.

2. “Мастер” цолд нэр дэвшигчийг шалгаруулах зөвлөл (цаашид зөвлөл гэнэ) сонгон шалгаруулах товыг тогтоож, аймаг, нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газарт хүргүүлнэ.

3. Аж ахуйн нэгж, байгууллага нь болзол хангасан нэр дэвшигчийн тодорхойлолтыг аймаг, нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газарт ирүүлнэ.

4. Аймаг, нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар нь Монголын Үйлдвэрлэлийн Хоршооллын Төв Холбоо (цаашид МҮХТХ гэнэ) буюу түүний орон нутаг дахь салбар холбоо болон холбогдох мэргэжлийн холбоотой хамтран хэлэлцэж, болзлын биелэлтийг хангасан гэж үзвэл цол олгуулахаар нэр дэвшүүлэх хүний холбогдох материалыг Үйлдвэр, худалдааны яаманд ирүүлнэ

5. Монгол улсын ахуйн үйлчилгээний “Мастер” цолд нэр дэвшигч нь дараах бичиг баримт бүрдүүлнэ. Үүнд:

5.1 Нийтлэг шаардлагын үзүүлэлт тус бүрийн биелэлтийг тодорхой гарган холбогдох бичиг баримтын хуулбарыг хавсаргасан байна;

5.2 Тухайн нэр дэвшигчийг тодорхойлсон аж ахуйн нэгж, байгууллагын тодорхойлолт;

5.3 Хамт олны хурлаар хэлэлцсэн тухай протокол;


5.4 Аймаг, нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар, Монголын Үйлдвэрлэлийн Хоршооллын Төв Холбоо, салбар холбоо болон холбогдох мэргэжлийн холбооны санал, дүгнэлт;

5.5 Нэр дэвшигчийн анкет, 2 хувь цээж зураг;6. Зөвлөл нэр дэвшигчийн бүрдүүлсэн баримт бичиг

шаардлага хангасан гэж үзвэл онолын болон ур чадварын шалгалтад орох эрх олгоно.

7. Шалгалтын комиссын үнэлгээ нь зөвлөлийн шийдвэр гаргах үндэслэл болно.

8. Зөвлөлийн саналыг үндэслэн Үйлдвэр, худалдааны сайдын тушаалаар ахуйн үйлчилгээний “Мастер” цол олгож, цол олгосон тухай гэрчилгээ, цолны тэмдэг, энгэрийн тэмдгийг гардуулж өгнө.

9. Шалгаруулалтад орохтой холбогдон гарах зардлыг нэр дэвшигч хариуцна.

10. Цолны тэмдэг, энгэрийн тэмдэг, гэрчилгээ хийлгүүлэх ажлыг МҮХТХ хариуцах бөгөөд холбогдох зардлыг “Мастер” цол эзэмшигчийг тодорхойлсон аж ахуйн нэгж, байгууллага хариуцна.

Арав. Зөвлөлийн үйл ажиллагаа

1. Зөвлөл нь дараах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ. Үүнд:

1.1 “Мастер” цол олгох, хүчингүй болгох талаар санал, дүгнэлт гаргах;

1.2 Шалгаруулалтын тов тогтоож, явуулах;1.3 Шалгаруулалтын зардлын төсөв батлах;1.4 Нэр дэвшигчийн онолын болон ур чадварыг үнэлэх

комиссын үйл ажиллагааны журам, бүрэлдэхүүнийг батлах;

1.5 Цолны тэмдэг, энгэрийн тэмдэгний загвар батлах;1.6 Аттестатчиллын журам баталж, явуулах;1.7 Бусад эрх, үүрэг;2. “Мастер” цолтнуудын аттестатчиллыг 4 жил тутамд зохион

байгуулна.

203

3. Аттестатчилалд хамрагдах шаардлагатай ажилтнуудын жагсаалтыг холбогдох мэргэжлийн холбоодын санал дүгнэлтийг үндэслэн гаргана.

4. Аттестатчилалд хамрагдахаас зайлсхийсэн, хүндэтгэх бус шалтгаанаар хамрагдаагүй болон шалгуур үзүүлэлтийг хангаагүй бол энэ нь тухайн “Мастер” цолтны цолыг хүчингүй болгох үндэслэл болно.

5. “Мастер” цолтон эмэгтэй 50, эрэгтэй 55 болон түүнээс дээш насанд хүрсэн бол

аттестатчилалд хамрагдахгүй.

Арван нэг. “Мастер” цолтны эрх, үүрэг

1. “Мастер” цолтон нь ажил үүргээ хариуцлагатай биелүүлж, “Мастер” цолны нэр хүндийг өндөрт өргөж ажиллана.

2. “Мастер” цолтон нь тухайн салбарын тарифын хэлэлцээрийн дагуу өөрийн үйлчилгээний тарифыг тогтооно.

Арван хоёр. Цолыг хүчингүй болгох тухай

1. Монгол Улсын ахуйн үйлчилгээний “Мастер” цолтон нь хэрэглэгчдийн эрх ашгийг хохироосон, үйлдвэрлэл, үйлчилгээтэй холбогдсон хууль тогтоомжийг ноцтой зөрчсөн тохиолдолд хяналт, шалгалтын байгууллагын тодорхойлолтыг үндэслэн цолыг хүчингүй болгоно.

2. Аттестатчиллын шалгуур үзүүлэлтийг хангаагүй бол “Мастер” цолыг хүчингүй болгох үндэслэл болно.

3. Хүчингүй болсон цолны гэрчилгээ, тэмдэг, энгэрийн тэмдгийг Хүнс, Хөдөө Аж Ахуй, Хөнгөн Үйлдвэрийн Яаманд эргүүлж хураалгана.


ЖИЖИГ, ДУНД ҮЙЛДВЭРИЙГ ДЭМЖИХ БИЗНЕС ИНКУБАТОР ТӨВИЙН ТУХАЙ ТАНИЛЦУУЛГА

Монгол улсын хэмжээнд жижиг, дунд үйлдвэрийн салбарт нийт 66.5 мянган аж ахуйн нэгжид 559.7 мянган хүн ажиллаж байгаагаас нийт аж ахуйн нэгжийн 92 хувь нь 20 хүртэл ажиллагсадтай жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчид байна. Эдгээр жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдийн бизнесийг амжилттай эхлүүлж, үр ашигтай зохион байгуулахад сургалт, зөвлөгөө, төрөл бүрийн дэмжлэг, мэдээлэл хүргэх зайлшгүй шаардлага гарч байна. “Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай” хуулийн 16 дугаар зүйлд “Жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчийг шинээр бизнес эрхлэхэд шаардагдах мэдээллээр хангах, сургалт зохион байгуулах, жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэх хэрэгцээ, шаардлага, ач холбогдлын талаархи иргэдийн мэдлэгийг дээшлүүлэх”, 23 дугаар зүйлд “Жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчид бизнес инкубацийн үйлчилгээ үзүүлнэ” гэж заасан. Бизнес инкубацийн үйлчилгээнд:

• Жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчдэд төсөл боловсруулахад арга зүйн зөвлөгөө өгөх, холбогдох мэдээллээр хангах;

• Үйлдвэрлэлийн зориулалтаар ажлын байр, тоног төхөөрөмжийг хөнгөлөлттэй нөхцөлөөр түрээслүүлэх;

• Хэрэгцээ, шаардлагад нийцсэн мэдээллээр үйлчлэх;• Жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчдийн бараа бүтээгдэхүүн,

ажил, үйлчилгээг гадаад, дотоодын зах зээлд сурталчлах, борлуулах, гадаадын хөрөнгө оруулагчидтай холбоо тогтоох, хамтын ажиллагааг бэхжүүлэхэд чиглэсэн үзэсгэлэн худалдаа, сурталчилгааг зохион байгуулах;

• Бизнесийн удирдлага, менежмент, маркетинг, технологи дамжуулах зэрэг чиглэлээр ажил олгогчийн хэрэгцээ, шаардлагад нийцүүлэн сургалт явуулах, зөвлөгөө өгөх зэрэг үйлчилгээнүүд хамрагдана.

Мөн Монгол Улсын Их Хурлын 2009 оны 299 дүгээр тогтоолоор баталсан “Монгол улсыг үйлдвэржүүлэх хөтөлбөр”-т:

• Бизнесийг тогтвортой эрхлэх дадлага, ур чадварыг

205

үйлдвэрлэл эрхлэгчдэд олгох бизнесийн сургалтын тогтолцоо бүрдүүлэн хөгжүүлэх;

• Жижиг, дунд үйлдвэрийг дэмжих төв, бизнес инкубаторыг аймаг бүрт байгуулж, үйл ажиллагааг өргөжүүлэх;

• Шинээр бизнес эрхлэх сонирхолтой иргэдийн бизнес төлөвлөгөөг нэгтгэн, хөрөнгө оруулалтын мэдээллийн сан байгуулж, гадаад, дотоодын хөрөнгө оруулагчдыг мэдээллээр хангах тогтолцоо бий болгох зэргийг тусгаж төрөөс жижиг, дунд үйлдвэрийн хөгжлийн талаар тодорхой арга хэмжээг зохион байгуулж байна.

Жижиг, Дунд Үйлдвэрийг Дэмжих Бизнес Инкубатор Төв (ЖДҮДБИТ)-үүд нь жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдэд бизнесийн бүх чиглэлийн зөвлөгөө өгөх, бизнес инкубацийн үйлчилгээ үзүүлэх, Олон Улсын Хөдөлмөрийн Байгууллагын хөтөлбөрийн сургалт болон бусад бизнесийн сургалтууд, бизнес эрхлэгчдийг үзэсгэлэн, худалдаанд оролцуулах, зохион байгуулах, мэдээллийн Нэг цэгийн үйлчилгээг бий болгох, аймаг, орон нутгийн жижиг, дунд үйлдвэрийн судалгааг хийх зэрэг үйл ажиллагаа явуулж байна. Бизнес инкубацийн үйлчилгээ нь жижиг, дунд үйлдвэрийн хөгжилд тодорхой хувь нэмэр оруулдаг нь олон улсын туршлагаар батлагдсан зүйл юм.

2008-2009 онд Дархан-Уул, Говь-Алтай, Завхан аймаг, нийслэлийн Сонгинохайрхан, Баянзүрх дүүрэгт улсын хөрөнгөөр ЖДҮДБИТ-ийг байгуулан ажиллуулж байна. “Жижиг, дунд үйлдвэрийн тухай” хуулийн хэрэгжилтийг хангах, “Монгол улсыг үйлдвэржүүлэх хөтөлбөр”, “Монгол Улсын Засгийн газрын 2012-2016 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөө”-нд аймаг бүрт ЖДҮДБИТ-ийг бий болгохоор зорилт дэвшүүлэн ажиллаж байна. Мөн өнгөрсөн хугацаанд хувийн болон тухайн орон нутаг, өөрсдийн хөрөнгөөр бизнесийн хөгжлийг дэмжих төв, аж ахуй эрхлэлтийн сургалтын төв, мэргэжлийн зөвлөгөө өгөх төв, бизнес инкубаторын төв нэртэйгээр 64 төв бий болж ЖДҮ эрхлэгчдэд үйлчилж байна.

206 Жижиг дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдэдБ

ИЗН

ЕС И

НК

УБ

АТО

РУ

УД

ЫН

ҮН

ДЭ

СН

ИЙ

НЭ

ГДС

ЭН

ХО

ЛБ

ОО

НЫ

ГИ

ШҮ

ҮН

БА

ЙГУ

УЛ

ЛА

ГУУ

Д

БИЗНЕС

ИНКУБА

ТОР

ТӨВ

Нэр

Ута

сА

жил

Алб

ан

туш

аал

И-м

эйл

хаяг

1Дар

хан

БИТ

Б.Э

рдэн

э9911

901

9703

7507

8Зах

ирал

dar

khan

_bit@

yah

oo.c

om

Т.Ө

лзий

маа

9937

3701

Алб

аны

дар

гаom

a206

@yah

oo.c

om

2Дорно

д Б

ИТ

Д.Э

нхж

арга

л99582

552

705

82783

Зах

ирал

ncjagaa

@yah

oo.c

om

С.С

андм

аа95584

450

Мене

жер

ssan

dm

aa@

yah

oo.c

om

3Ө

вөрха

нгай

БИТ

О.Б

атж

арга

л 9932

9595

505

0180

0Зах

ирал

bit_uv

@yah

oo.c

om

obaa

gii6

8@yah

oo.c

om

н.Ц

эрэн

бям

ба

8808

0911

Няг

тлан

4Увс

БИТ

Ц.Б

аянс

ан9945

2959

0145

2-

244

34Зах

ирал

dulam

sure

n_bit@

yah

oo.

com

, ts

_bay

ansa

n@yah

oo.

com

Ц.Ц

эцэг

маа

9909

736

3

Мене

жер

tsets

egm

aa_bit@

yah

oo.

com

5Хөвс

гөл

БИТ

С.О

юунч

имэг

9901

6240

Зах

ирал

khuv

sgul_bus

snes_

bit@

yah

oo.c

om

Ө.Б

атбил

эг99756737

М

ене

жер

bab

ga_

200

7@

yah

oo.

com

6Эрдэн

эт Б

ИТ

Д.Х

үрэл

баа

тар

9935

9999

703

5240

6Зах

ирал

khur

elb

aata

r_d@

yah

oo.

com

Б.Б

удбая

р99746

683

М

ене

жер

bud

bay

ar_11

@yah

oo.

com

7Зав

хан

Ман

лай-

Од

С.Б

ямбад

оо

9903

009

9211

33Зах

ирал

man

lai.od200

7@

yah

oo.

com

Г.Болд

баа

тар

982

26233

М

ене

жер

man

laio

d@

yah

oo.c

om

207

8Бая

нзүрх

ЖДҮ-

ийг

дэм

жих

тө

в

Д.Ц

эцэг

чим

эг

9918

0962

982

06970

701

5 2

318

Зах

ирал

tsets

egch

imeg200

0@yah

oo.c

om

Ш.У

ндар

маа

96717

385

Мене

жер

tsag

aann

uurtra

vel@

yah

oo.c

om

9Сонг

иноха

йрха

н Ж

ДҮ-и

йг

дэм

жих

тө

в

Ж.Т

үвш

рэх

9905

8029

701

86272

701

86273

Зах

ирал

jtuv

shto

ur@

yah

oo.c

om

Ц.Ү

змээ

9908

685

5М

эргэ

жил

тэн

uzm

ee200

7@

yah

oo.c

om

Х.Ц

эцгэ

э88

057710

М

эргэ

жил

тэн

tsets

gee89

@yah

oo.c

om

10Биз

нес

тала

нт

БИТ

Ц.Э

нхту

яа9908

3303

1131

641

0Зах

ирал

bta

lant

@yah

oo.c

om

Т.Бат

цэц

эг88

7249

8М

ене

жер

baa

gii8

501

@yah

oo.c

om

11Лем

үр Б

ИТ

Б.О

юун-

Эрдэн

э99242

786

949

901

10685

209

687

582

Мене

жер

duu

shka

11@

yah

oo.c

om

Б.Б

атцэц

эг957903

12

Мене

жер

bat

aka_

bb@

yah

oo.c

om

12Те

хнож

БИТ

Г.Га

лаар

ийдий

9909

3532

Зах

ирал

tehn

oj@

yah

oo.c

om

В.Б

атчи

мэг

9908

6277

8803

6277

М

ене

жер

c1a0

050@

gm

ail.co

m

13Чин

гэлт

эй Б

ИТ

С.Э

нхта

йван

9644

1416

11-3

5786

0Зах

ирал

chd_bit@

yah

oo.c

om

Ч.Б

ямбад

орж

89

192279

М

ене

жер

b_ch

imeddorj@

yah

oo.

com

14Дар

хан-

Уул

төв

ЖДҮД

Э.З

олж

арга

л9903

507

2

9937

507

0703

7719

6Зах

ирал

ezo

lush

ka_84

@yah

oo.

com

, jd

udt_

dar

khan

@yah

oo.c

om

Б.Г

эрэл

тзам

9586

682

6М

ене

жер

hong

tong

@yah

oo.c

om

15Зав

хан

төв

ЖДҮД

Д.Б

айга

лмаа

9904

4828

986

22248

14622219

9Зах

ирал

baidaa

28@

yah

oo.c

om

Н.Э

нхту

яа9999633

9

Сурга

гч

баг

ш


16Го

вь-А

лтай

төв

ЖДҮД

Ц.А

читм

аа9915

0796

230

04Зах

ирал

achii_

200

8@yah

oo.c

om

Ү.М

өнх

наран

9948

689

0

Мене

жер

nara

a_48

689

0@yah

oo.

com

БИЗНЕС

ИЙН

ХӨ

ГЖЛИЙГ

ДЭМ

ЖИХ Т

ӨВ

Нэр

Ута

сА

жил

Алб

ан

туш

аал

Е-м

айл

хаяг

1А

рха

нгай

М

эдлэ

гийн

сү

лжээ

БХДТ

Т.Хонг

орзу

л9933

9733

thistlem

n@yah

oo.c

om

Л.О

тгонб

аата

р9933

9956

989

06989

otg

oo_lha@

yah

oo.c

om

2Бая

н-Ө

лгий

М

ент

алик

и БХДТ

М.К

адир

бек

9941

8151

1422230

20

Зах

ирал

bebc_

bu@

yah

oo.c

om

М.Б

ибиг

үль

99931

536

Сурга

лтын

мене

жер

gulnu

r_gj@

yah

oo.c

om

3Бая

нхонг

ор

МСҮТ

Ш.Ч

имгэ

э9944

216

601

442-

25500

Зах

ирал

chim

gee_639

2@

yah

oo.

com

Г.Бат

-Эрдэн

э9906

937

6

Сурга

лтын

мене

жер

bh_

bhd

t@yah

oo.c

om

6Дорно

говь

Хута

гтын

Хур

БХДТ

Ц.А

риу

нцэц

эг88

0933

4101

522239

55

Зах

ирал

ariunt

sets

eg_22@

yah

oo.

com

,

bhd

t_dorn

ogovi

@yah

oo.

com

Ц.Г

эрэл

зул

99787

766

Сурга

лтын

мене

жер

mr.gerlee@

yah

oo.c

om

5Дунд

говь

Аяс

ал

БХДТ

А.Х

атан

төм

өр

9985

5283

705

936

31

Зах

ирал

khat

antu

mur

@yah

oo.c

om

Х.M

өнх

жар

гал

9582

9241

88

4546

20

Сурга

лтын

мене

жер

monh

joo_hi@

yah

oo.c

om

6Сүхб

аата

р Х

ард

энд С

оф

т Х

ХК

Я.Э

рдэн

э-О

чир

9903

1211

Зах

ирал

н.Энх

туул

9900

917

4

Мене

жер

aenh

tuul@

yah

oo.c

om

209

7Тө

в Га

н-Кав

ирка

т БХДТ

С.Г

антө

мөр

9915

6993

989

8041

2Зах

ирал

gan

_dur

uv@

yah

oo.c

om

8Увс

Тэм

үүлэ

л

ХХК

Л.Ч

улу

уха

й9945

5269

982

05269

Зах

ирал

chuluu

khai200

6@

yah

oo.

com

,

А.А

риу

нтуяа

966617

10

989

96769

М

ене

жер

ariun0

508

@yah

oo.c

om

9Ховд

Бат

-Итг

эл

Б.Б

ат-О

чир

9943

9574

0143

2-2

-83

83Зах

ирал

m

unhiinan

ir@

yah

oo.c

om

Т.Эрдэн

эцэц

эг9908

1378

984

3119

М

ене

жер

shooto

o19

780

621@

yah

oo.c

om

10О

рхо

н М

арга

д

БХДТ

Ц.Э

рдэн

эчулу

ун

9935

9960

2739

9Зах

ирал

mar

gad

_erd

ene

chuluu

n@yah

oo.c

om

11Ж

БЭХ н

өхө

рлө

лЦ

.Цаг

аанх

үү

9909

530

732

8780

5515

8174

Зах

ирал

mfsm

ed@

yah

oo.c

om

eza

x.info

@yah

oo.c

om

Г.Даш

жид

9913

8116

Сурга

гч

баг

шdj_

0666@

yah

oo.c

om

12

Монг

олы

н Хүни

й Нөөций

н М

ене

жм

ент

ийн

Холб

оо

Д.Н

ямсү

рэн

9909

018

9701

1 80

38Зах

ирал

Nyam

sure

n_m

gl@

yah

oo.

com

Д.Б

ямбас

үрэн

9600

3548

Сурга

лтын

мене

жер

byam

ba7

643

@yah

oo.

com

13Хөгж

лийн

бэр

хшээ

лтэй

ир

гэдий

н БХДТ

Б.Г

үнж

илм

аа88

1202

39

Зах

ирал

gun

j_bit@

yah

oo.c

om

14Чөлө

өт

Урсг

ал

БХДТ

Ц.Г

анту

лга

911

0881

8976-1

1-31

1820

Зах

ирал

free_sp

rint

@yah

oo.c

om

gan

aa12

17@

yah

oo.c

om

Х.О

тгонс

үрэн

919

8801

0М

ене

жер

otg

oo_2510

8@yah

oo.

com

,

15Эм

Би

Ай

Си

БХДТ

Ч.Б

олд

баа

тар

9910

741

411

3545

16Зах

ирал

mbic@

mail.m

n

А.Б

атту

лга

9906

4353

Мене

жер

tulg

aa_07

31@

yah

oo.

com


16Хөгж

лийн

Ш

ийдэл

Л.Т

өгс

бая

р9908

2991

772240

07М

ене

жер

tugsb

ayar

@dsm

ong

olia

.org

Б.Б

аярчи

мэг

9900

1276

772240

08Биз

нес

зөвл

өх

bay

arch

imeg@

dsm

ong

olia

.org

17Улс

төр

мене

жм

ент

ийн

акад

ем

и

Д.У

лам

бая

р980

9 6

064

98

086 0

64

701

1 606

4Зах

ирал

ulam

bay

ar_200

7@

yah

oo.c

om

,

Д.М

өнх

зул

981

0606

4981

1102

9М

ене

жер

mun

kh_60_

gal@

yah

oo.

com

18Ф

уту

р

сурга

лтын

төв

С.Б

оло

р-Э

рдэн

э9911

8608

1131

835

0Зах

ирал

futu

r9@

yah

oo.c

om

19ХА

АН б

анк

Д.Б

атса

йхан

9911

3729

33233

3-31

71

Дэд

зах

ирал

bat

saikha

n_d@

khan

ban

k.co

m

Ж.О

тгонж

арга

л9907

5534

А

хлах

м

эргэ

жил

тэн

otg

onj

argal@

khan

ban

k.co

m

20

Хүни

й хө

гжил

су

дал

гаа

сурга

лтын

төв

Э. Уян

га

99900

109

980

0039

0

em

elo

dy_en@

yah

oo.

com

21

“Ивэ

элт

зөн”

ХХК

Х.Т

одцэц

эг96657525

Зах

ирал

tsegii0

7@

yah

oo.c

om

,

Т.М

анал

952788

37

Мене

жер

man

al33

33@

yah

oo.c

om

АЖ

АХУЙ

ЭРХ

ЛЭЛТИ

ЙН

СУРГ

АЛТЫ

Н

ТӨВ

Нэр

Ута

сА

жил

Алб

ан

туш

аал

Е-м

айл

хаяг

1A

рха

нгай

ХМ

СТ

Ж.Т

унг

алаг

9900

882

42284

2Зах

ирал

tu

ngaa

_ja@

yah

oo.c

om

А.Э

рдэн

эчим

эг

9906

901

2

211

2

Арха

нгай

М

эдээ

лэл

гэгэ

эрли

йн А

й-Иси

төв

ТББ

Э.О

юунч

имэг

Мене

жер

och

i_16

@yah

oo.c

om

Д.М

өнх

цэц

эг9985

5668

988

65668

Сурга

лтын

мене

жер

muk

uu_03

03@

yah

oo.

com

3Булг

ан З

аан

Хүж

ЗБН

Н.Ц

энд

930

7948

09934

9262

Мене

жер

zaan

huj@

yah

oo.c

om

4Дорно

д Ц

ену

ж

АА

СТ

н.Дар

ьсүрэн

tsenu

j11@

yah

oo.c

om

5Дунд

говь

, “Х

өгж

ил

сана

ачил

га”

ТББ

Б.Л

хагв

асүрэн

9902

7635

911

57635

930

4917

3Гү

йцэт

гэх

захи

рал

du_

khug

jil@

yah

oo.c

om

С.Б

атбая

р999789

14

Сурга

лтын

мене

жер

6Зав

хан

Алт

ан

жоло

о А

АСТ

Ч.А

риу

нжар

гал

989

8404

8 88

0412

78

Зах

ирал

ch

.ariun

jarg

al@

yah

oo.

com

С.Д

ула

мсү

рэн

99972910

М

ене

жер

duu

ya_

0310

@yah

oo.

com

7Ө

вөрха

нгай

Дэл

гэрэх

бүтэ

эмж

Л.Ц

эвээ

нжав

9983

5799

96555799

Зах

ирал

delg

ere

kh_but

eem

j@yah

oo.c

om

С.Д

ула

мсү

рэн

9932

9975

М

ене

жер

duy

a_03

16@

yah

oo.c

om

8Увс

Биз

неси

йн

Хөтө

ч Т.

Бад

амцэц

эг

89982

296

704

5-5

353

Гүйц

этгэ

х за

хирал

bad

amts

ets

eg_bdgllc

@m

ong

ol.ne

t, b

dg@

mong

ol.ne

t,

9Ховд

Сурах

ча

два

рыг

бэх

жүүлэ

х тө

в н.

Цэц

эгсү

рэн

9901

3699

tseegii_

as@

yah

oo.c

om


10Хөдөлм

өр

хам

гаал

ал х

үни

й хө

гжли

йн т

өв

С.Д

ула

мсү

рэн

912

1702

3

88707

023

701

09994

Гүйц

этгэ

х за

хирал

enh

dulam

@yah

oo.c

om

Э.Х

ажид

маа

8872702

7

Сурга

лтын

мене

жер

hajaa0

129@

yah

oo.c

om

11Го

вьсү

мбэр

М

СҮТ

Г.Ням

хата

н 910

47979

А

лбан

ы

дар

гаkh

atna

a_gan

bold

@yah

oo.c

om

12М

онг

олы

н А

жил

О

лгогч

Эзд

ийн

Холб

оо

н.Нан

жид

сам

буу

988

82505

А

лбан

ы

дар

гаch

_na

nja@

yah

oo.c

om

13Зав

хан

МСҮТ

С.Л

увс

анва

ндан

9905

8762

0146

2-2

-11

68

Зах

ирал

luv

sanv

andan

@yah

oo.

com

luvs

anva

dan

@yah

oo.o

mЖ

.Нар

ангэ

рэл

930

640

45

Дэд

зах

ирал

j.na

rang

ere

l@yah

oo.c

om

14Дорж

пүрэв

сан

ТБ

Б

Д.Б

аата

рсү

рэн

9909

6254

Зах

ирал

dtf_TB

B@

yah

oo.c

om

С.Б

атцэц

эг88

7786

95

15“И

рм

үүн

төгс

”А

.Ам

арж

арга

л9912

0917

3617

96

Зах

ирал

irm

uunt

ugs1

@yah

oo.c

om

Б.А

зжар

гал

99903

894

м

ене

жер-

баг

шaz

aa_02

25@

yah

oo.c

om

16

“Эм

эгтэ

йчүүд

хөгж

лийн

тэ

мүүлэ

л са

н”

ТББ

Л.А

мар

жар

гал

99995518

552516

02

Гүйц

этгэ

х за

хирал

am

araa

_uv

@yah

oo.c

om

Х.Э

нхсү

х88

0000

13

Сурга

лтын

мене

жер

enh

eeaz

@yah

oo.c

om

17

Монг

олы

н хо

рш

оолл

ын

сурга

лт

мэд

ээлл

ийн

төв

Ц.М

ягм

ар-О

чир

9911

5608

3502

32Гү

йцэт

гэх

захи

рал

m

yag

mar

och

ir@

mong

olia

.coop

Н.Г

үнд

эгм

аа9922244

2

Сурга

лтын

мене

жер

n_gvn

deg@

yah

oo.c

om

213

18Хөгж

лийн

шин

э га

рц

н.Лувс

анва

ндан

9911

716

0

Зах

ирал

sh

ine_gar

ts@

yah

oo.c

om

Н.С

элэн

гэ

999732

56

912

22544

М

ене

жер

jello

_os@

yah

oo.c

om

,

19Те

ксм

аш

Л.У

два

л9902

6621

udva

l_lo

doi@

yah

oo.c

om

20

Урам

сурга

лтын

төв

966648

19

21

Шин

э эр

ин

н.Боло

р-Э

рдэн

э

bolo

r_hr

@yah

oo.c

om

22

Тант

ра

88

241

001

enk

htuy

a.g@

yah

oo.c

om

23

Босс

конс

алти

нг

919

9641

1

b_sa

mdan

@yah

oo.c

om

24

Би

жи

серви

с

Г.О

юунб

илэг

919

1030

3

Зах

ирал

Б.Н

эргү

й 89

99213

1 982

72595

М

ене

жер

nee_ha

ppy99@

yah

oo.

com

25

Энэ

рэх

шид

9910

3779

suvd

_700

7@

yah

oo.c

om

26

МХА

АХҮХ

930

81240

gan

aa_u8

4@yah

oo.c

om

МЭРГ

ЭЖ

ЛИЙН

ЗӨ

ВЛӨ

ГӨӨ

Ө

ГӨХ ТӨ

ВНэр

Ута

сА

жил

Алб

ан

туш

аал

Е-м

айл

хаяг

1А

рха

нгай

н биз

неси

йг

дэм

жих

төв

ТББ

99237

636

b_an

khtu

ul@

yah

oo.c

om

2“Э

рдэн

эдал

ай

була

г” З

ӨТ

Ч.О

донч

имэг

930

4146

0704

639

07М

ене

жер

odonc

him

eg_ch

200

0@yah

oo.c

om


3Увс

Сай

н ту

с тө

в н.

Тогт

ох

9985

989

8

sa

intu

s@m

ong

ol.ne

t

4Бая

лаг

ур

чадва

р

Р.О

юунц

эцэг

9903

905

8701

17595

Гүйц

этгэ

х за

хирал

oyun

tsets

egr_

99@

yah

oo.c

om

Н.У

ран

гоо

9903

206

4

Мене

жер

uran

goo_206

4@yah

oo.

com

5Тө

гс ш

ийдэл

ХХК

С.Б

уян

дэл

гэр

8811

1215

701

19600

88

1112

15Зах

ирал

info

@so

lution.

mn

tshiid

el@

yah

oo.c

om

О.Б

аянд

үү

8811

533

5

Сурга

лтын

мене

жер

buy

andelg

er@

yah

oo.

com

6

Ядуурлы

г бууруула

хад

боло

мж

олг

ох

сан

н.М

ягм

арж

ав987

06781

myag

mar

jav_

1953@

yah

oo.c

om

ЖИЖИГ, ДУНД ҮЙЛДВЭРЛЭЛ ЭРХЛЭГЧДЭД

Documents