Орындағандар:

Ерікті орта мектебінің химия пәні мұғалімі: Карабекова С.А

  

 

Алматы 2014 жыл

 

Металдар тақырыбында PISA тапсырмаларын бере отырып,

оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту. 

Жоба жұмысының тақырыбы:

Жобаның мақсаты :  оқушылардың ғылыми-жаратылыстану  сауаттылығын дамыту мақсатында  PISA бағдарламасы тапсырмаларын орындау

арқылы , алған білімдерін күнделікті өмірде пайдалану.

Оқыту тиімділігін арттыру, тыңдау, көру, талдау, жинақтау ойлау, ынтаны қабылдау, дағдылану

қабілетін арнайы жасалған оқу және танымдық жағдайлар арқылы дамыту.

Жобаның міндеті : • Оқыту үрдісінде теориялық материалдарды оқып-

зерттеу оқушылардың ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мәдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, сауаттылыққа баулу, жеке тұлғаға бағытталған белсенді оқыту.

• Оқушылардың ой-пікірін қалыптастыру, танымдылығын, сабаққа деген мотивациясын дамыту, материалистік көзқарасты қалыптастыра отырып, сөйлеу тілін, ой жүйелеу шеберлігін дамыту;

• PISA талаптарына сәйкес тапсырмаларды сыни тұрғыда ойлата отырып, АКТ-мен орындату

Күтілетін нәтиже:1.Алдына қойған мақсатына жете алатын, өз деңгейін, мүмкіндігін,

іскерлігін біліп қана қоймай, өз бетімен ізденіс дағдыларын қалыптастыратын

тұлға.2.Қызығушылығын арттыра отырып ой-

өрісін дамыту. 3.АКТ-ны меңгерген, шығармашыл

тұлға қалыптасу.

Жобаның өзектілігі:

Қазіргі уақытта дүниежүзілік білім беру кеңістігіне ену мақсатында баланы тұлғалық дамуына бағытталған жаңа оқыту технологияларын, халықаралық зерттеу әдістерін пайдалану ең

көкейкесті мәселенің бірі болып табылуда. Соның ішінде бүгінгі жас ұрпақты тәуелсіз, бәсекеге

қабілетті, дарынды, шығармашыл, кез келген проблемалық ситуацияларды шешуге даярлау

мақсатында PISA халықаралық зерттеуде ролі өте зор.

Сабақтың мақсаты:

Металдар тақырыбын түсіндіре отырып,

тақырыптың өзектілігін ашу

Тақырыптың міндеті:

• Металдар туралы тақырыпты кең көлемде талдай отырып,игеру.• Сабаққа деген қызығушылығын

арттыру• Оқушының табиғат байлықтарын

бағалауға және тиімді пайдалануға тәрбиелеу

Қызығушылықты ояту. «Ой қозғау» стратегиясы.(Оқушыларға Қ. Мырзалиевтің «Менделеев кестесі» өлеңін оқи отырып, оқушылардан өлеңде неше металл элементтің

аты аталатындығын табу жөнінде тапсырма беріледі)

Балалықпен байқамаппын, ол кездерде аңғалмын, 

Менделеев кестесіне қарап тұрып таң қалдым.Таң қалдым да ойға шомдым, жасырамын несіне,

Химия емес, осы кесте салды өмірді есіме.Кім ойлаған формулалар қозғайды деп шеріңді,

Ұядағы әр элемент бір тағдыр боп көрінді.Анау емес, мынау емес – титан болу сырың ба?

О, жасаған! Титан неге жиырма екінші орында?Темірдей деп мақтаушы едік, Темірдің де кезі өткен

Кезі өтпесе, тұрар ма еді 26 - шы кезекте.Былқ етпейтін сабырлы да, салмақты болғасын,

Тоғызыншы қатарға әрең ілігіпті қорғасын.

Ал орнын сұрама сенАйтуға оны ұялам

Сығалайды ол бейшара ақырғы бір ұядан. элементтер ішінде де қатты сірә, қақтығыс,

Шылапшындық мысыңнан да тұр кейіндеу ақ күміс.Күміс дейміз

Күмістің де өмір емес өмірі –Екінші емес,

Үшінші емес –Қырық жетінші нөмірі.

Қалай саған ұнай ма бұл?Ұнаса егер, ал тыңда:

Жүлделі орын тимей қалған платина,Алтынға!

Жетпіс сегіз,Жетпіс тоғыз –Екеуінің кезегі

Екеуі де жаратқаннан бір қиянат сезеді.Тас - талқанын шығарғысы келгендей бір шетінен,

Платина сұп - сұр болып, қаны шыққан бетіненҚұрметті тор тимесе егер шын асылда бар ма айып?

Өз орынын күте - күте кеткен алтын сарғайып

Топқа бөлу

Берилий- тәтті деген 

мағынаны береді, 

әсіресе берилий 

ғарышта өте маңызды 

орын алады, 

сондықтан да 

ғарышта ашылмаған 

құпияларды зерттеу, 

оқып-білу міндетіміз. 

Алтын- таңғы арай 

дегенді білдіреді, 

сондықтан да 

сендерге әрбір 

арайлап атқан 

таңдарың сәттілік 

әкелсін дегіміз 

келеді. 

Темір-металл, 

темірді латын 

тілінен аударғанда 

«қамал» дегенді 

білдіреді, 

сондықтан да біз 

қамалдай берік 

Қазақстанның 

азаматымыз. 

«Темір»«Алтын»

«Берилий»

Жаңа сабақ кезеңі «Білу»  

«Темір» тобына РОЫНҚАҒС- қорғасын, свинец, плюмбум Рb

207 

«Алтын» тобына АСПЫН- сынап, ртуть, гидраргирум 201 

«Берилий» тобына АЫҚЙАЛ- қалайы, олово, станум 119 

«Берилий» тобына 

«Темір» тобына

«Алтын» тобына

 Қыздырылған Fe2O3 арқылы сутекті өткізіп, 

темір алуға болады. Егер 2,24л сутек жұмсалса, темірдің массасын есептеңдер. Реакция өнімінің 

шығымы теориялық мүмкіндіктің 95%-ін құрайды, практикалық шығымы қанша?

Массасы 12г Al мен Cu қоспасы тұз қышқылымен өңделді. Бөлініп шыққан сутек 

7,4л (қ.ж) көлем алды. Әр металдың қоспадағы массалық үлесін анықтаңдар. 

Массасы 15,2г хром(III) оксидін алюминиймен тотықсыздандырғанда 9г хром түзілді. 

Хромның теориялықпен салыстырғандағы шығымын процентпен көрсет. 

. 

Кім жүйрік? Топ басшыларының сайысы. 

“Миға шабуыл” Топпен жұмыс

• І топ: Жалпы металдар жайлы қандай мақал-мәтелдер білеміз?

• ІІ топ: Қазақстанның қандай аймақтарында металл өндіріледі?

• ІІІ топ: Қазақстан металдар өндіру жағынан нешінші орында?

Технологиялық картаМеталдардың тарихы

Металдардың Менделеев кестесінде орналасуы

Табиғатта таралуы

Алынуы

Физикалық қасиеті

Химиялық қасиеті

Биологиялық рөлі 

Қолданылуы

Табиғатта металдар қандай күйде кездеседі?

Металдар табиғатта

Металдар табиғатта қалайыға дейін 

қосылыстар күйінде кездеседі.

Белсенділігі төмен 

металдар

Алтын мен платинаны табиғи күйінде алуға болады

Белсенділігі орташа 

металдар

Белсенді металдар

Күміс,мыс,қалайы,қорғасын жеке және қосылыс

күйінде кездеседі

Өнеркәсіпте

Ауыл шаруашылығында

Медицинада

Өнерде

Тұрмыста

Бастау«Алтын»

латынша «sol» күн деген мағына

берема?

Таза алтын сары түсті, соғылғыш және

созылғыш металл, химиялық инертті

элемент па?

Алтын ұсақ ұнтақ түрінде хлормен, 400

- 650°С фосфор буымен

реакцияласады ма.

Периодтық кестеде 79 орын алама?

Түрлі алтын заттарды алтын мен мыстың

құймасынан жасайды, ол құймада көбінесе 58,3% алтын болады

ма?

Алтын селен қышқылында да

ериді, күшті тотықтырғышқа

жатама?

Алтын химиялық активті металл ма?

AuCl3 гидролизінде аквоқышқылдap

түзіледі.

 Алтын Сібірде, Оралда және Орта 

Азия мен Қазақстандада

кездеспеймама?

жоқ

иәиә иә иә

иәиә

иә

иә

жоқ

жоқжоқ

жоқжоқ жоқ

жоқ

жоқ

1. Қолыңдағы қандай зат?2. Ол қандай металдан жасалған?3. Не үшін пайдаланады?4. Қарсы ілгек қандай металдардың қоспасы?5. Алтын қандай қышқылда ериді?6. Металдардың кернеу қатарында қай элементтің активтілігі жоғары?7. 23 г металл натрий тұз қышқылымен қосылғанда қалыпты жағдайда қандай көлем сутек түзіледі?8. Натрий гидроксидінің молекулалық массасы неге тең?

Үстел үстіндегі өрнектелген «Сыр сандықтың» ішінде әр түрлі білезіктер, сырғалар, сақиналар бой тұмар, күміс белбеулер бар. Әр бұйымдарға сұрақ жазылған карточкалар байланған. Бір оқушы сандықтағы барлық бұйымдарды алып көрсетеді. Оның әрқайсысындағы сұрақтарға оқушылардан тез жауап алады. Карточкада сұрақтар негізінен мынадай мазмұнда беріледі:

Сыр сандық

 Кадмий  КалийКальций

 КобальтКристаллы ниобия

Литий

 Магний

 Марганец Медный купорос Молибден  Натрий Никель Образец рубидия

 Олово

Осмий  ПалладийПлатина

Ртуть

Титан

Серебро

Картамен жұмыс

• Суреттерді пайдаланып Қазақстан картасын алып балалардан жауап алу 

Ежелде химиктер жерде жеті металл жеті ғаламшарға сәйкес келеді деп есептеді олар:

Ай – күміс,

Күн –алтын,

Юпитер – қалайы,

Марс - темір,

Сатурн – қорғасын,

Шолпан –мыс.

І топ тапсырмасы                                             «Темір» тобы «Сүттің суға айналуы»       Кальций хлориді ерітіндісіне натрий карбонаты ерітіндісін қосқанда ақ тұнба түзіледі, түзілген ақ тұнбаға 20%-дық тұз қышқылын қосқанда «ақ сүт» қайнап, түссіз мөлдір сұйықтыққа айналады. Түсіндірме: кальций хлориді ерітіндісі натрий карбонаы ерітіндісімен әрекеттескенде ақ түсті кальций карбонаты тұнбаға түседі: Ca Cl 2+ Na2CO3 = CaCO3 + 2NaCl Түзілген тұнбаға тұз қышқылын қосқанда тұнба еріп кальций хлориді, су және көміртек(IV) оксиді түзіледі, көмірқышқыл газының бөлінуі қайнауды көрсеткендегі реакцияны жазу

 

ІІ топ тапсырмасы         «Алтын» тобы «Судың лайлануы»     Ізбес суының қаныққан ерітіндісіне көмірқышқыл газын жібереміз. Ерітінді лайланады Түсіндірме: кальций гидроксидінің ерітіндісінде көмірқышқыл газы еріп, кальций карбонатының ақ тұнбасы түзіледі: Ca(OH)2 +CO2 = CaCO3 + H2O Ізбес суы көмірқышқыл газының бар екендігін анықтайтын индикаторды табу. 

ІІІ топ тапсырмасы 

     

                                                       «Берилий» тобы                                                  «Мыстың түсі қандай?»          Сынауықтың 1/3 көлеміне этил спиртін құйылады. Мас пластинкасын қысқышпен алып, оны жалынға ұстаймыз.Мыс пластинкасы қарайған соң, жалыннан алып, спирт құйылған сынауыққа саламыз. Пластинка ашық қызыл түс түзеді. 

Түсіндірме: мыс пластинкасын қыздырғанда оттекпен әрекеттесіп мыс(II) оксидін түзеді: 2Cu + O2 = 2 CuO Мыс(II) оксиді спиртпен әрекеттесіп альдегид және …… түзіледі.Ол қандай металл? СH3-CH2OH + CuO = CH3-COH +H2O + Cu 

                                     «Жинақтау»                            Мақал-мәтелдер.       Алмас қылыш шыға ма?       Негізі жасық……….                    темірден       Қанша жуса кете ме,        Қап-қара түс көмірден?

       Таңсық нәрсе – ………………… ,        күміс те алтын да       Ең қымбат-ау ұстамдылық қалпында.

        …………  қайнауда шынығады,              Болат        Батыр – майданда шынығады.

•                                 ЖұмбақтарЖез қораның ішінде, Темір құлын кісінеп.Қайта келіп ісіне, Кіріседі кісі көп. (Қоңырау)

Мыс құлақты, жүз тісті, Жүзіне бір – ақ із түсті. (Ара)

Ақ түйір айналады, орын таппай, Жүгіргендей су бетінен орын жақпай.Аздан соң суға сіңіп жоқ болады, Оқушым, ойланып көр, қойма таппай. (металл натрий)

Бағалау

Топтық бағалау

Үйге тапсырма:

Металдарды қолдану аясында эссе жазу

«Жалпы химия» Бірімжанов

«Химиктер әлемі» Р.Уинстон

Ғаламтор желісінен

Пайдаланылған әдебиеттер

Назарларыңызға рахмет!