ရကစ၊ ၂၀၁၇ ခနစ၊ သြဂတလ ၁၅ ရက

ဇဝမျးစမျးကများ ထာဝစဉရငြနရရး

အကျဉးချပ

မမနမာနငငက အာရနင ပစဖတရေြအတငး ဇဝမျးစမျးက အကကယဝဆး နငငတစနငငအမဖစ

အြအမတမပသကပါြည။ ြရြာ ရကာငးမနမနကနြည ဇဝမျ းကများထနးြမး ကာကယမခငးနင

စမအပချပမခငးတအတက နစရပါငးများစာ ပးရပါငးကကးပမးအားထတနငမ မရခမခငးရသကာင နငင၏

ဇဝမျးစမျးကများ ယတရလျာခရပပးမဖစပါြည။

အမပညမပညဆငရာ ြဘာဝထနးြမးရရးအဖ (IUCN) ၏ ၂၀၁၃ ခနစ၊ အစရငခစာအရ

မမနမာနငငတင အပငနင ရတာရငးတရစဆာန မျးစတရပါငး (၄၆၅) မျးရြညအနကမ (၃၅၆) မျးမာ

မျးြဉးရပျာကကယရန အနတရာယရြည မျးစတများစာရငးတင ပါဝငရနြည။

နငငရတာအစးရအရနမဖင ဇဝမျးစမျးကများရရရညတညတရရးနင ြဘာဝထနးြမးရရး

နယရမမများအား ထရရာကစာ စမအပချပရရးအတက နငငအဆင မဟာဗျဟာနင လပငနး

စမချကများ၊ မဝါေများ၊ ဥပရေနင နညးဥပရေများ မပဋဌာနးရဆာငရကလျကရပါြည။ ြယဇာတနင

ြဘာဝပတဝနးကျငထနးြမးရရးဝနကကးဌာန အရနမဖငလညး မပညတငး/ မပညပအဖအစညးများနင

ပးရပါငး၍ ဇဝမျးစမျးက ထနးြမးရရးလပငနးများက အရကာငအထညရဖာ ရဆာငရကလျက

ရပါြည။

ြရတြနစာတမးတ အမတ (၃၉)

မာတကာ

အခနး အရသကာငးအရာ စာမျကနာ

- နေါနး ၁

၁ ဇဝမျးစမျးက၏ အဓပပာယနင အရရးပါပ ၁

၂ ဇဝမျးစမျးကများ၏ အရမခအရန ၂

၃ ဇဝမျးစမျးကများအရပါ ကျရရာကလျကရရြာ အနတရာယများ ၅

၄ မမနမာနငငတင ဇဝမျးစမျးကများ ထနးြမးထားရမ ၇

၅ ဇဝမျးစမျးကထနးြမးကာကယမခငးဆငရာ ၁၁

ကနဗငးရငးနငအဖ အစညးများ

- နဂး ၁၆

ဇဝမျးစမျးကများ ထာဝစဉရငသနရရး

နဒါနး

၁။ နငငတစနငင၏ စဉဆကမပြတဖ ဖဖးတးတကရရးသည ဇဝမျးစမျးကများအား ရရရည

ရမျောမနးဖြး ထနးသမးပြငး၊ စမအြြျြပြငးနင အသးပြပြငးတအရြါများစာ တညမြါသည။

ဇဝမျးစမျးကများအား အြကအြပြဿနာများ၊ အထးသပဖင လကရြစစြပနနင အနာဂတ

မျ းဆကများ၏ လမဘဝသာယာဝရပြာရရးအတက ရပဖရငးရြးနငရသာအရာအပဖစ ကျယကျယပြနပြန

ရပမငကကြါသည။1

၂။ ပမနမာနငငက အာရနင ြစဖတရဒသအတငး ဇဝမျးစမျးက အကကယဝဆး နငင

တစနငငအပဖစ အသအမတပြကကြါသည။ သရသာ ရကာငးမနမနကနသည ဇဝမျးကများ

ထနးသမးကာကယပြငးနင စမအြြျြပြငးတအတက နစရြါငးများစာ ြးရြါငးကကးြမး

အားထတနငမ မရြပြငးရကကာင နငင၏ဇဝမျးစမျးကများ ယတရလျာြရဖြးပဖစြါသည။ အမန

စငစစ ဇဝမျးစမျးကများသည သကရများအား ရထာကြရြးရသာစနစ၏ အဓက အစတအြငး

ပဖစသည အရလျာက လအဖ အစညး၏ သာယာဝရပြာရရးအတက အလနြငအရရးြါလြါသည။2

၃။ ဇဝမျးစမျးကများသည လသားများ၏ အရပြြလအြြျကများပဖစရသာ အစားအစာ၊ ရနရာ

ထငြငး၊ အဝတအစား၊ အလကနြစစညး၊ ရဆးဝါးနင အြနးရပဖပြငး အစရသညတက ြြး

ရြးသည အတက ဇဝမျးစမျးကများက ထနးသမးကာကယပြငးနင မနကနစာ အသးြျပြငးသည

ပမနမာနငငအတက ြဓာနကျြါသည။ ထအပြင ရာသဥတ တညဖငမမျေတရန ထနးညပြငးသည ဇဝ

မျးစမျးကများအရြါ တညမရနသညအတက ဇဝမျးစမျးကများ၏ တနဖးသည ြ၍ ပမငမားလာြ

ြါသည။3

အြနး (၁)

ဇဝမျးစမျးက၏ အဓြပာယနင အရရးြါြ

ဇဝမျးစမျးက၏ အဓြပာယ

၄။ ဇဝမျးစမျးကဆသညမာ ကနးရပမ၊ ရလထ၊ ြငလယ နင အပြားရသာ ရရပြငဆငရာ

ရဂဟစနစများအြါအဝင အရငးအပမစများအားလးရ သကရသတတ ဝါများ ကပြားပြားနား စာ

တညရမ နင ၎ငးတြါဝငသည ရဂဟစနစအမျးမျး ကပြားတညရမြင ပဖစြါသည။4 ရးရငးစာ

အဓြပါယဖငမညဆြါက ယငးစကားလးသည ကမဘာရြါရအြငများ၊ သတတ ဝါများ၊ ရသးငယရသာ

1 နငငအဆင ဇဝမျးစမျးကဆငရာ မဟာဗျဟာနင လြငနးစမြျက၊ ၂၀၁၁ ြနစ 2 Ibid 3 Ibid 4 သစရတာဦးစးဌာန၊ ပမနမာနငငရ ဇဝမျးစမျးကများ၊ သယဇာတနငသဘာဝြတဝနးကျငထနးသမးရရးဝနကကးဌာန၊

Available from; http://www.fdmoecaf.gov.mm/content, Viewed 14th August 2017.

အဏဇဝရြများ၏ သကရလကခဏာြစအမျးမျးနင ၎ငးသကရတြါဝငရနရသာ ရဂဟစနစများ

ြငပဖစြါသည။ ဇဝမျးစမျးကများက “ကမဘာရပမရြါမ သကရများ” ဟမတယနငြါသည။5

ဇဝမျးစမျးကများ၏အရရးြါြ

၅။ လသားတအသကရငရြတညရရးအတက ဇဝမျးစမျးကများရြါတင တညမရနြါသည။

ဇဝမျ းစမျ းကများသည လသားများ အသကရငသနရြတညရရးအတက မရမပဖစလအြရသာ အရာများ

ပဖစြါသည။ ဇဝမျးစမျးကများမ အစားအစာများ၊ ရဆးဝါးများ၊ သစရတာထကကနများ၊ စကမ

ကနကကမးများ၊ အမရဆာကြစစညးများ၊ ရလာငစာစမးအငများအပြင ဆ၊ ရကာရစး၊ ဖငဘာ စသပဖင

ြစစညးအမျးရြါငးရပမာကပမားစာက ရရြါသည။ ထအပြင ရဂဟစနစများသည ရလနင ရရက သနစင

ရြးပြငး၊ အဆြအရတာကများက ဖယရားနငပြငး၊ ရရလမးမးပြငးက ရလျာနညးရစပြငး၊ မနတငး

ဒဏက အကာအကယရြးပြငး၊ ရပမဆလာတကစားမက ကာကယပြငး၊ ရာသဥတက ထနးည

ရြးပြငး၊ ဝတမနကးပြငးနင အရစများြျလငရစနငပြငး၊ အနားယအြနးရပဖနငပြငး၊ သဘာဝ

အလအြများ ရြးစမးနငပြငးစသည အကျးရကျးဇးများကလညး ရရရစနငြါသည။6

အြနး (၂)

ဇဝမျးစမျးကများ၏ အရပြအရန

ကမဘာရြါရ ဇဝမျးစမျးကများကကယဝမအရပြအရန

၆။ ဇဝမျးစမျးကများသည လနြရသာ နစသနးရြါငး ၃၀၀၀ ရကျာ ဇဝရလာကကကး တရရ ရရ

ဆငကပဖစစဉမ ပဖစတညလာပြငးပဖစြါသည။ ကမဘာရြါတငရရနရသာ ဇဝမျးစမျးက မျးစတများ၏

အရရအတကက ယြအြျနထ တတကျကျမသရနငရသးရသာလညး ြနမနးရပြအရ မျ းစတရြါငး

၁၄ သနးြနရသညဟ ြနမနးကကြါသည။ ၎ငးတအနကမ ၁.၇၅ သနးြနကသာ အမျးအမည

ြပြားရဖာပြနငြါသည။7

ကမဘာရြါရ ဇဝမျးစမျးကများ

စဉ အြစ မျးြဖြးမျးစတ ြနမနးမျးစတ

၁ ဘကတးရးယား ၄၀၀၀ ၁၀၀၀၀၀၀

၂ ြရတစစ ၈၀၀၀၀ ၆၀၀၀၀၀

5 ြတဝနးကျငထနးသမးရရးဆငရာြညာရြးစာအြ၊ ြတဝနးကျငထနးသမးရရးနင သစရတာရရးရာဝနကကးဌာန၊ ၂၀၁၃ ြနစ

ဇလငလ 6 ြတဝနးကျငထနးသမးရရးဆငရာြညာရြးစာအြ၊ ြတဝနးကျငထနးသမးရရးနင သစရတာရရးရာဝနကကးဌာန၊ ၂၀၁၃ ြနစ

ဇလငလ 7 ြတဝနးကျငထနးသမးရရးဆငရာြညာရြးစာအြ၊ ြတဝနးကျငထနးသမးရရးနင သစရတာရရးရာဝနကကးဌာန၊ ၂၀၁၃ ြနစ

ဇလငလ

စဉ အြစ မျးြဖြးမျးစတ ြနမနးမျးစတ

၃ မ ၇၀၀၀၀ ၁၅၀၀၀၀၀

၄ အြငများ ၂၇၀၀၀၀ ၃၀၀၀၀၀

၅ တရ စဆာနများ ၁၃၂၀၀၀၀ ၁၀၆၀၀၀၀၀

၆ စစရြါငး ၁၇၄၄၀၀၀ ၁၄၀၀၀၀၀၀8

Source: ြတဝနးကျငထနးသမးရရးဆငရာ ြညာရြးစာအြ၊ ြတဝနးကျငထနးသမးရရးနင သစရတာရရးရာဝနကကးဌာန၊

၂၀၁၃ ြနစ၊ ဇလငလ

ပမနမာနငငရ မျးစတများကကယဝမနင ရဒသရငးမျးစတများ

၇။ နငငအတငး လတတ ကျ ၊ ြငလယရရမျကနာပြငအပမငနင ရာသဥတတ ပမငမားစာ ရပြာငးလမ

များပြားပြငးရကကာင ပမနမာနငငသည ကပြားပြားနားရသာ ကျကစားနယရပမများ ရထာကြ

ရြးလျကရဖြး အြငမျးစတများစာ ကကယဝြါသည။ ပမနမာနငငသည အနဒယ၊ မရလးရား၊ စန-

ဟမဝနတာ နင အငဒြျငးနားစရသာ အြငမျးစမျးကကကယဝရာ အဓက ရနရာ (၄) ြဆရာတင

တညရြါသည။ ပမနမာနငငရပမာကြငးသည အရရ ရတာငအာရ ကနးတငးရဒသတင အြင

မျးစတအကကယဝဆး နင အကပြားဆးရနရာတစြပဖစြါသည။ ၁၉၄၀ ြနစ ရလာကကတညးက

၎ငးရဒသတင အြငမျ းစတရြါငး (၆၀၀၀) ြနရသညဟ မတတမးတငထားဖြး ၂၅% မာ ရဒသရငး

မျးစတများပဖစြါသည။ နငင၏ အြငမျးစတများကကယဝမသည ြမ ပမငမားနငဖြး ပမနမာနငငရ

မျးစတများအား ပြနလညသးသြပြငးအရ မျးရငး (၂၇၃)၊ မျးစ (၂၃၇၁) နင မျးစတရြါငး

၁၁၈၀၀ရြါသည။ မျးစတများကကယဝမနင ရဒသရငးမျးစတများ ရတ ရရမတဆငရာ သတငး

အြျကအလကများ အရ ပမနမာနငငသည အြငနင ရကျာရးရ သတတ ဝါမျ းစတများရတရရမမာ သာမန

ထက များပြားသည။ 9

၈။ အပြညပြညဆငရာ သဘာဝထနးသမးရရးအသငး (IUCN) ၏ ရလလာဆနးစစြျကအရ

ပမနမာနငငတင အြငမျးကမနယရပမ (၄) ြြပြားသတမတထားြါသည။ ၎ငးတမာ ပမနမာနငင

ရပမာကြငး (ြနမနးမျးစတရြါငး ၆၀၀၀)၊ တနသသာရ (ြနမနးမျးစတရြါငး ၃၀၀၀)၊ နတမရတာင

အမျးသားဥယျာဉနင ြျငးရတာငတနးများ (ြနမနးမျးစတရြါငး ၂၅၀၀) နင ြြးရးမရဒသ

(ြနမနးမျးစတရြါငး ၂၀၀၀) တက ရတ ရြါသည။10

8 ြတဝနးကျငထနးသမးရရးဆငရာြညာရြးစာအြ၊ ြတဝနးကျငထနးသမးရရးနင သစရတာရရးရာဝနကကးဌာန၊ ၂၀၁၃ ြနစ

ဇလငလ 9 ြတဝနးကျငထနးသမးရရးဆငရာြညာရြးစာအြ၊ ြတဝနးကျငထနးသမးရရးနင သစရတာရရးရာဝနကကးဌာန၊ ၂၀၁၃ ြနစ

ဇလငလ၊ www.fdmoecaf.gov.mm/book/environmental-book,Viewed 14-8-2017 10 Ibid

၉။ ထရကကာင ပမနမာနငငအား အာရ နင ြစဖတရဒသတင ဇဝမျးစမျးက အကကယဝဆး နငင

တစနငငပဖစသတမတထားဖြး အမျးအစားအများအပြားအား ရအာကြါအတငးရတရရြါသည-11

(က) ပမနမာနငငရ အြငနင ရတာရငးတရ စဆာနမျးစတများ

စဉ မျးစတအြစ မျးစတအရရအတက

မတြျက လကရ ယြင

၁ အြငမျးစတများ ၁၁၈၂၄ ၁၁၈၀၀ (+၂၄)

၂ နတကသတတ ဝါ ၂၅၂ ၂၅၁ (+၁)

၃ တားသား

ရ မ ၁၇၄ ၁၅၃ (+၂၁)

ြတသငမျးနယ ၈၇ ၈၇

လြ ၃၂ ၃၂

မရကျာငး ၂ ၂

၄ ကနးရနရရရန

ဖား ၁၃၆ ၇၉

ရလျော ၂ ၂

ရရြတသငမျးနယ ၁ ၁

၅ ငါး

ရရြျမျးစတ ၃၁၀ ၃၁၀

ရရငနမျးစတ ၄၆၅ ၄၆၅12

( ြ ) ပမနမာနငငရ ရဒသရငးမျးစတများ

စဉ မျးစတအြစ မျးစတအရရအတက

မတြျက လကရ ယြင

၁ အြငမျးစတများ ၈ ၈

၂ နတကသတတ ဝါ ၁ ၁

၃ ငက ၆ ၄ (+၂)

11 သယဇာတနင သဘာဝြတဝနးကျင ထနးသမးရရးဝနကကးဌာန၊ www.fdmoecaf.gov၊ Viewed 10-8-2017 12 ဇဝမျးစမျးက ကနဗငးရငးဆငရာ ြဉစမအကကမရပမာက နငငအဆင အစရငြစာ၊ သယဇာတနင သဘာဝြတဝနးကျင

ထနးသမးရရးဝနကကးဌာန၊ မတလ ၂၀၁၄ ြနစ၊ Viewed 10-8-2017

စဉ မျးစတအြစ မျးစတအရရအတက မတြျက

၄ တားသား ၂၂ ၇ (+၁၅)

၅ ကနးရနရရရန ၆ - (+၆)13

ပမနမာနငငတင မျးသဉးရြျာကကယရန ဖြမးရပြာကြရနရသည မျးစတအရရအတကအြျ

၁၀။ အပြညပြညဆငရာ သဘာဝထနးသမးရရးအဖ (International Union of Conservation

of Nature – IUCN) ၏ ၂၀၁၃ ြနစ၊ မျးသဉးရြျာကကယရန အနတရာယရသည မျးစတများ

စာရငးတင ပမနမာနငငမ သဘာဝအြငနင ရတာရငးတရ စဆာနမျ းစတရြါငး (၃၅၆) မျ းြါရြါသည။14

မျးသဉးရြျာကကယရန ဖြမးရပြာကြရနရသည မျးစတများ

စဉ မျးစတအြစ မျးသဉး

လနး

မျးသဉးရန

အနတရာယရ

အမျးသဉးရန

အနတရာယ

ကျရရာကနင

စစရြါငး

၁ နတကသတတ ဝါများ ၂ ၁၈ ၂၉ ၄၉

၂ ငကများ ၈ ၁၀ ၂၇ ၄၅

၃ တားသားသတတ ဝါများ ၅ ၇ ၁၀ ၂၂

၄ ငါးများ ၇ ၁၁၆ ၁၄ ၁၃၇

၅ ရကျာရးမရရရနသတတ ဝါများ ၀ ၃ ၄၄ ၄၇

၆ အြငများ ၁၄ ၁၃ ၂၉ ၅၆

စစရြါငး ၃၆ ၁၆၇ ၁၅၃ ၃၅၆15

Source: ဇဝမျးစမျးကများ ကနဗငးရငးဆငရာ ြဉစမအကကမရပမာက နငငအဆင အစရငြစာ၊ မတလ ၂၀၁၄ ြနစ

အြနး (၃)

ဇဝမျးစမျးကများအရြါကျရရာကလျကရရသာ အနတရာယများ

၁၁။ ပမနမာနငငတင ရဂဟစနစများ နငဇဝမျးစမျးကများသည တနးအားများနင ယငးတ၏

ရနာကြအရကကာငးအရာများရကကာင အနတရာယ အများအပြားနင ရငဆငရနရြါသည။ ရဂဟ စနစ

များနင ဇဝမျးစမျးကများအရြါကျရရာကလျကရသည အနတရာယများနင ယငးတက ပဖစရစ

သည ရနာကြအရကကာငးအရငးများက ရလလာရဖာထတရန လအြဆပဖစြါသည။ အနတရာယ

13 သစရတာဦးစးဌာန၊ ပမနမာနငငရ ဇဝမျးစမျးကများ၊ သယဇာတနငသဘာဝြတဝနးကျငထနးသမးရရးဝနကကးဌာန၊

available from; http://www.fdmoecaf.gov.mm/content, Viewed 14th August 2017. 14 Ibid 15 Ibid

ပဖစရစသည အရကကာငးအရငးများက ပြညစစာ ရလလာနငပြငး မရရသးရသာလညး ပမနမာနငငရ

ဇဝမျးစမျးကများအရြါ ကျရရာကလျကရရသာ အနတရာယများက ရအာကြါအတငး ရလလာ

ရတ ရနငြါသည-

(က) ရပမအသးြျမများ

( ြ ) ရတာရငးတရ စဆာန တရားမဝငသတပဖတမ၊ ရရာငးဝယမ

( ဂ ) ကျးရကျာဝငရရာကလာရသာ မျးစတများ

(ဃ) စကြျးရရးဆငရာ ဇဝမျးစမျးကများအရြါ ကျရရာကလျကရရသာ အနတရာယများ

( င ) အနတရာယကျရရာကမများက ပဖစရစသည ရနာကြအရကကာငးအရငးများ

( ၁ ) ဆငးရနမးြါးမ

( ၂ ) စးြားရရးဖ ဖဖးတးတကလာမနင သးစမများပြားလာမ

( ၃ ) အမနးြျငးနငငများ၏ သဘာဝသယဇာတလအြြျကပမငတကလာမ

( ၄ ) ြတဝနးကျငဆငရာ လပြမ အစအမ အကနအသတပဖငသာရမ

( ၅ ) ြငမာသည ရပမအသးြျမဝါဒမရမ

( ၆ ) ဖ ဖဖးရရးလြငနးများအတက အစအစဉများ ြျမတရာတင ရဂဟစနစများ၊

ရဂဟစနစဝနရဆာငမများနင ဇဝမျးစမျးကများ တနဖးတအားထညသငးပြငး

အားနညးမ

(၇) ဇဝမျးစမျးက ထနးသမးရရးလြငနးများအရြါ ပြညသလထ၏ ရထာကြ

အားရြးပြငး နညးြါးမ

( စ ) ရာသဥတရပြာငးလမရကကာငထြကနငမ16

တရ စဆာနမျးစတများအားအလနအကျထတယသးစပြငး

၁၂။ အငဒ- ပမနမာ ရဒသတငး၌ ထနးြျြမမရရသာ၊ ရရရညတညတမမရရသာ ထတယသးစမ

များနင တရားမဝင ထတယသးစပြငးတရကကာငရတာရငးတရစဆာနမျးစတအများအပြားမာ မျးသဉး

ရြျာကကယလနးြါး အနတရာယနင ရငဆငကကရတ လျကရဖြး အပြားမျးစတများ၏ အရရအတက

အရြါတငလညး ဆးရားစာ သကရရာကမပဖစရြါရစြါသည။ ပမနမာနငငတငလညး အလားတ

16 ဇဝမျးစမျးက ကနဗငးရငးဆငရာ ြဉစမအကကမရပမာက နငငအဆငအစရငြစာ၊ြတဝနးကျငထနးသမးရရးနင သစရတာ

ရရးရာဝနကကးဌာန၊၂၀၁၄ ြနစ၊ မတလ ၊ www.moecaf.gov.mm/book/856, Viewed 10-8-2017

ကစစရြများ ရတ ကကရနရကာ သဘာဝနယရပမ ၇၀% တင ရတာရငးတရ စဆာနများအား အမလက

ဖမးဆးသတပဖတမများရရနဖြး နငငအဆငတင မျ းစတအရတာများများမာ မျ းသဉးရြျာကကယမ

အနတရာယနင ရငဆင ကကရတ ရနရြါသည။17

အြငမျးစတများ အလနအကျထတယသးစပြငး

၁၃။ ပမနမာနငငတင အြငမျးစတများ အလနအကျထတယသးစပြငးနင စြလျဉး၍ အရသးစတ

ကနးဂဏနးအြျကအလက အနညးငယသာရရသးရသာလညး ြမာဏအရနပဖင ကကးမားနငြါသည။

ပမနမာနငငတင ရတာငရြါရဒသများ၌ လဦးရရသြသညးမသည အမနးြျငးနငငများနငနငးယဉ

ြါက နညးြါးရသာလညး လြရယာဂရကကာင ြတဝနးကျငအရြါ သကရရာကမမာ တစရနတပြား

များပြားလာလျကရြါသည။ စးြားပဖစအြငများထတယသးစမသည ပမနမာနငငရနရာရဒသအနအပြားတင

ပဖစရြါရနသည ပြဿနာတစရြ ပဖစြါသည။18

အလနအကျငါးဖမးပြငး

၁၄။ ပမနမာနငငလဦးရရအများစသည စားနြရကခာနင ဝငရငရရရရးအတက ရရြျ ငါးများ အရြါတင

မြရနကကြါသည။ အရသးစားငါးဖမးပြငးလြငနးအား နငငရနရာ အနအပြားလြကငကကဖြး

အထးသပဖင အဓကပမစကကးများတစရလျောကနင ကနကကးများတင ရတရနငြါသည။ ထသ ငါးဖမးသည

စနစသည ငါးရကာငရရအရြါ မညသအကျ းသကရရာကမရသညက အရသးစတမသရရသးရသာလညး

လကရအရပြအရနတင ရရရညတညတမရနငမည နညးစနစ အပဖစ လကြထားကကြါသည။ အဆြြတ၍

ငါးဖမးပြငးသည ပမနမာနငငရနရာအနအပြားရ ဇဝမျးစမျးကများအတက ဖြမးရပြာကမ တစြ

အပဖစ သတမတထားြါသည။19

အြနး (၄)

ပမနမာနငငတင ဇဝမျးစမျးကများ ထနးသမးထားရမ

၁၅။ ပမနမာနငငတင ြထမဦးဆး သဘာဝထနးသမးရရးနယရပမအပဖစ ရတာငကကးငကရဘးမ

ရတာအား ၁၉၂၀ ပြညနစတင တညရထာငြသည။ ၁၉၈၀ အရစာြငးနစများတင ပမနမာနငင

အစးရ နင ကလသမဂဂဖ ဖဖးမ အစအစဉ (UNDP) တ ြးရြါငးဖြး သဘာဝြတဝနးကျင

ထနးသမးရရး နင အမျးသားဥယျာဉများ စမကနး (Nature Conservation National Park

Project - NCNPP) က စတငြဖြး ရြတသစ ထနးသမးကာကယရရးအား စတငြသည။20

17 ဇဝမျးစမျးက ကနဗငးရငးဆငရာ ြဉစမအကကမရပမာက နငငအဆငအစရငြစာ၊ြတဝနးကျငထနးသမးရရးနင သစရတာ

ရရးရာဝနကကးဌာန၊၂၀၁၄ ြနစ၊ မတလ ၊ www.moecaf.gov.mm/book/856, Viewed 10-8-2017 18 နငငအဆင ဇဝမျးစမျးကဆငရာ မဟာဗျဟာနင လြငနးစမြျက၊ ၂၀၁၁ ြနစ 19 နငငအဆငဇဝမျးစမျးကဆငရာ မဟာဗျဟာနင လြငနးစမြျက၊ ၂၀၁၁ြနစ၊ 20သယဇာတနငသဘာဝြတဝနးကျငထနးသမးရရးဝနကကးဌာန၊ဇဝမျ းစမျ းကများ၊သဘာဝနယရပမ၊www.fdmoecaf.gov.mm/

content,Viewed 10-8-2017

၁၆။ ပမနမာသစရတာမဝါဒ (၁၉၉၅) တင သဘာဝထနးသမးရရးနယရပမများအား နငငဧရယာ၏

၅% ပဖစရစရန သတမတ ထားသည။ ၂၀၀၀ ပြညနစတငရရးဆြရသာ အမျးသားသစရတာကဏဍ

နစ(၃၀) ြငမ စမကနး (၂၀၀၁-၀၂ - ၂၀၃၀-၃၁) တင သဘာဝထနးသမးရရးနယရပမများအား

နငင ဧရယာ၏ ၁၀% ပဖစရစရန တးြျ သတမတြသည။ ပမနမာနငင၏ သဘာဝထနးသမးရရး

နယရပမများသည ရပမာကဘကြငး အလယြငးသစရတာများမ ရတာငဘကြငး ဒရရရတာ နင

အြြငးမးသစရတာများအထ ကယစားပြြါသည။21

၁၇။ ပမနမာနငငအဝမးတငရရသာ သစရတာများနင ယငးတအတငး မတငးရနထငရသာ

ရတာရငးတရ စဆာနများက ထနးသမးကာကယရစာငရရာကရန သစရတာဦးစးဌာန၏ ရအာကတင

သဘာဝြတဝနးကျငနင သားငကတရ စဆာနထနးသမးရရးဌာနက ဖ စညးထားရဖြး ပဖစြါသည။

ယငးဌာနအရနပဖင ပမနမာနငငနငအဝမးဥယျာဉမျးစ နင ရတာရငးတရ စဆာနရဘးမရတာ စစရြါငး

(၃၉) ြက ဖစညးတညရထာငထားဖြး ပဖစြါသည။ သဘာဝထနးသမးရရးနယရပမ (၃၉) ြ အနက (၇) ြမာ

အာဆယအရမအနစဥယျာဉ စာရငးတငြါဝငဖြး နငငအလက အရရအတကအားပဖင အများဆး

ပဖစသည။

၁၈။ အာဆယအရမအနစ ဥယျာဉများအပဖစ သတမတြထားရရသာ သဘာဝထနးသမးရရး

နယရပမများမာ ြါကာဘရာဇ အမျးသားဥယျာဉ၊ အငးရတာကကး ရတာရငးတရ စဆာနရဘးမရတာ၊

အရလာငးရတာကဿြအမျးသားဥယျာဉ၊ အငရလးကနရဘးမရတာ၊ နတမရတာင အမျးသား

ဥယျာဉ၊ မနးမလကျနးရတာရငးတရ စဆာနရဘးမရတာနင လနြအဏဏဝါ အမျးသားဥယျာဉတ

ပဖစြါသည။ မးယနးကကး အငးရတာရငးတရ စဆာန ရဘးမရတာအား ကမဘာလးဆငရာ အရရး

ြါရသာ ငကမျးစတများ ကျကစားရနမရကကာင Ramsar Site အပဖစ ၂၀၀၅ ြနစမစ၍

သတမတထားြါသည။22 ယငးတ၏ စစရြါငးဧရယာမာ (၁၅၀၂၁.၈၈) စတရနးမငရဖြး နငင

ဧရယာ၏ (၅.၇၅%) ရြါသည။

၁၉။ ဥယျာဉ/ရဘးမရတာများက စမအြြျြရန အြြျြရရးမးရးများက ဖငလစထားဖြး

ဝနထမးအငအားများ ပဖညတငး၍ ရတာရငးတရ စဆာနများက အမလက သတပဖတပြငးမ ကာကယရန

ကငးလညထနးသမးပြငးက ရဆာငရကလျကရြါသည။ အထးသပဖင ဥယျာဉ/ ရဘးမ ရတာများ

အနးရနရကျးရာများမ ပြညသလထ၏ ြးရြါငးြါဝငမကရရရန ြညာရြးစညးရးလျက ရြါသည။

21သယဇာတနငသဘာဝြတဝနးကျငထနးသမးရရးဝနကကးဌာန၊ဇဝမျ းစမျ းကများ၊သဘာဝနယရပမ၊www.fdmoecaf.gov.mm/

content,Viewed 10-8-2017 22သယဇာတနငသဘာဝြတဝနးကျငထနးသမးရရးဝနကကးဌာန၊ဇဝမျ းစမျ းကများ၊သဘာဝနယရပမ၊www.fdmoecaf.gov.mm/

content,Viewed 10-8-2017

ဥယျာဉ/ ရဘးမရတာများအတငး ရဂဟစနစများ ရငသနပဖစထနးရရး၊ ရတာရငး တရ စဆာနများ

ရငသနရြါကြားရရးတ အတက အထးအရလးထား ရဆာငရကလျက ရြါသည။ အထကရဖာပြြါ

ကာကယထားရသာ ရတာရငးတရ စဆာနများနင သဘာဝအြငများက တရားမဝင သတပဖတပြငး၊

အမလကပြငး၊ ရရာငးဝယရဖာကကားပြငး၊ ရမးပမပြငး၊ လကဝယထားပြငး၊ သယယပြငး၊

ပြညြသ တငြပြငးတက နယရပမြသစရတာဦးစးဌာန၊ ပမနမာနငင ရတြဖ ၊ အရကာကြန

ဦးစးဌာန၊ နယစြကနသယရရး ဦးစးဌာနနင အြြျြရရးအဖအစညးများ ြးရြါငး၍ ဖမးဆး

ကာကယ ထနးသမးအရရးယလျက ရြါသည။23

ပြညတငးပြညြ အဖ အစညးများ ြးရြါငးရဆာငရကမ

၂၀။ သယဇာတနငသဘာဝြတဝနးကျငထနးသမးရရးဝနကကးဌာန၊ သစရတာဦးစးဌာန၊ အပြညပြည

ဆငရာ သဘာဝထနးသမးရရးအဖ IUCN ၊ သားငကထနးသမးရရးအဖ WCS ကမဘာသဘာဝ

ြတဝနးကျငရနြရငအဖ WWF တ ြးရြါငးဖငလစသည ပမနမာနငငရ ဖြမးရပြာကမြရနရရသာ

မျ းစတများ၏ နငငအဆင အနရရာငစာရငးရရးဆနငရရး စမးရဆာငရညတညရဆာကရရး အလြရ

ရဆးရနးြ သငတနးဖငြ အြမးအနားများ၊ ဖြမးရပြာကြရနရသည မျးစတများ၏ နငငအဆင

အနရရာငစာရငး (National Red List of Threatened Species) သည မျးစတများနင

ယငးတ၏ ရဂဟစနစများအတက ထနးသမးရရးဆငရာ ရငးနးပမြနမများက ဦးစားရြး ရဆာငရက

နငရရးနငဖ ဖဖးရရးစမကနး လြငနးများရကကာင သဘာဝြတဝနးကျငအား ထြကမ အနညးဆး

ပဖစရအာင လမးညနနငမညပဖစသပဖင သစရတာဦးစးဌာနသည ဇဝမျးစမျးကများအား ထရရာက

အကျ းရစာ ထနးသမးနငရရးအတက မတဘကအဖအစညးများနင ြးရြါငး၍ အလြရရဆးရနးြများ

ကျငးြြြါသည။24

၂၁။ ထအပြင ပမနမာနငငသည ဌာရနအဖ အစညးများနငလညး ြးရြါငး၍ ဇဝ မျးစမျးက

ထနးသမးရရးလြငနးများက အရကာငအထညရဖာ ရဆာငရကလျက ရြါသည။ ဇဝမျးစမျးက

ထနးသမးရရးလြငနးများတင ြးရြါငးရဆာငရကရနရသာ အဓကဌာရနအဖ အစညးများမာ-

(က) သစရတာသယဇာတြတဝနးကျငဖ ဖဖးတးတကရရး နင ထနးသမးရရးအသငး

(FREDA)၊

( ြ ) ဇဝမျးစမျးက နင သဘာဝထနးသမးရရး အသငး (BANCA)၊

( ဂ ) ရဂဟစနစနင စးြားဖ ဖဖး တးတကရရးအဖ (ECODEV)၊ 23သယဇာတနငသဘာဝြတဝနးကျငထနးသမးရရးဝနကကးဌာန၊ဇဝမျ းစမျ းကများ၊သဘာဝနယရပမ၊www.fdmoecaf.gov.mm/

content,Viewed 10-8-2017 24 သယဇာတနငသဘာဝြတဝနးကျငထနးသမးရရးဝနကကးဌာန၊ ထနးသမးကာကယပြငး၊ပြညတငး/ပြညြအဖ အစညးများနင

ြးရြါငးရဆာငရကမများ၊ www.fdmoecaf.gov.mm/ protection,Viewed 10-8-2017

(ဃ) ပမနမာနငငြနးဝါသနာရငအသငး (MFA) နင

( င ) ပမနမာသဘာဝ နင ငကဝါသနာရငများ အသငး (MBNS)

တ ပဖစကကြါသည။25

ဇဝမျးစမျးက ဆငရာ မဝါဒနင ဥြရဒများ

၂၂။ ဇဝမျးစမျးကများ ရရရညတညတရရး နင သဘာဝထနးသမးရရး နယရပမများအား

ထရရာကစာ စမအြြျြရရးတအတက နငငအဆင မဟာဗျဟာ နင လြငနးစမြျကများ၊

မဝါဒများ၊ ဥြရဒနင နညးဥြရဒများ ပြဋဌာနးထားရဖြး ပဖစြါသည။

၂၃။ နငငအဆငမဟာဗျဟာနင လြငနးစမြျကများမာ ရအာကြါအတငးပဖစြါသည-

(က) ပမနမာ ၂၁ ရာစ အစအစဉ (Myanmar Agenda 21) (၁၉၉၇)၊

( ြ ) အမျးသားအဆင သစရတာကဏဍြငမစမကနး (National Forestry Sector

Master Plan -NFMP) (၂၀၀၁-၀၂- ၂၀၃၀-၃၁)

( ဂ ) နငငအဆင ဇဝလပြမ မရဘာင (National Bio-safety Framework) (၂၀၀၆)

မကကမး၊

(ဃ) နငငအဆင ဇဝမျးစမျးကထနးသမးရရးဆငရာ မဟာဗျဟာ နင လြငနးစမြျက

(National Biodiversity Strategy and Action Plan – NBSAP) (၂၀၁၁)။26

၂၄။ မဝါဒဥြရဒနင နညးဥြရဒများမာ ရအာကြါအတငးပဖစြါသည-

(က) သစရတာဥြရဒ ၁၉၉၂

( ြ ) ရတာရငးတရ စဆာနနငသဘာဝအြငများကာကယရရးနင ၁၉၉၄

သဘာဝနယရပမများထနးသမးရရးဥြရဒ

( ဂ ) သစရတာနညးဥြရဒ ၁၉၉၄

(ဃ) သစရတာမဝါဒ ၁၉၉၅

( င ) ရတာရငးတရ စဆာနနငသဘာဝအြငများကာကယရရးနင

သဘာဝနယရပမများ ထနးသမးရရးနညးဥြရဒ27 ၂၀၀၂

25 သယဇာတနငသဘာဝြတဝနးကျငထနးသမးရရးဝနကကးဌာန၊ထနးသမးကာကယပြငး၊ပြညတငး/ပြညြအဖ အစညးများနင

ြးရြါငး ရဆာငရကမများ၊ www.fdmoecaf.gov.mm/ protection,Viewed 10-8-2017 26 သယဇာတနငသဘာဝြတဝနးကျငထနးသမးရရးဝနကကးဌာန၊ ဇဝမျးစမျးကဆငရာ မဝါဒနင ဥြရဒများ၊

www.fdmoecaf.gov.mm/ protection,Viewed 10-8-2017

အြနး(၅)

ဇဝမျးစမျးကထနးသမးကာကယပြငးဆငရာ ကနဗငးရငးနင အဖ အစညးများ

၂၅။ ပမနမာနငငသည ဇဝမျးစမျးကများ ကာကယထနးသမးပြငးနင ထာဝစဉတညတရသာ

သဘာဝသယဇာတအရငးအပမစများအား အသးပြပြငးနငသကဆငရသာ အပြညပြညဆငရာ

သရဘာတညြျကစာြျြများက လကမတရရးထးထားရသာ အဖ ဝငနငငတစြ ပဖစြါသည။ 28

သရဘာတညြျကြါ ကတကဝတအများစမာ ပမနမာနငငအရနပဖင ထရရာကမရရသာ ထနးသမးရရး

လြငနးများက အပြညအဝအရကာငအထညရဖာရန ပဖစြါသည။ ပမနမာနငငသည နငငတကာ

အဖ အစညးများနင ြးရြါငး၍ ဇဝမျးစမျးက ထနးသမးကာကယရရးလြငနးများက လနြရသာ

နစရြါငးများစာကြင အရကာငအထညရဖာရဆာငရကလျကရြါသည။ ၎ငးစမကနးများတင ဇဝ

မျးစမျးကများအား စာရငးရကာကယပြငး၊ ရာရဖစးစမးပြငးနင ရဒသြပြညသများ ြးရြါငး

ြါဝငရသာ သဘာဝသယဇာတအရငးအပမစများ စမအြြျြပြငးအား ရလလာပြငးတ ြါဝငြါသည။

ပမနမာနငငမ ြါဝငရဆာငရက လျကရရသာ ဇဝမျးစမျးကထနးသမးကာကယပြငးဆငရာ အဓက

နငငတကာသရဘာတညြျက၊ ကနဗငးရငး နင အဖအစညးများမာ ရအာကြါအတငး ပဖစြါသည-

(က) ဇဝမျ းစမျ းကဆငရာ ကနဗငးရငး (Convention on Biological Diversity - CBD) ။

CBD သည ၁၉၉၃ ြနစမ စတငအာဏာသကရရာကြဖြး ၂၀၁၀ြနစ၊ ဒဇငဘာလ အထ

(၁၉၃) နငငမ ြါဝငလကမတရရးထးြဖြး ပဖစြါသည။ ရညရယြျကများမာ

ဇဝမျးစမျးကများ ကာကယထနးသမးရန၊ စဉဆကမပြတအသးပြနငရနနင မျးရးဗဇ

အရငးအပမစများက ညတညမျေ အသးပြနငရနတ ပဖစြါသည။ အဖ ဝငနငငများ၌

ဇဝမျးစမျးကများဆငရာ ထငရားအရရးြါရသာ ရဒသများက သတမတပြငး၊ သဘာဝ

ထနးသမးရရးနယရပမများ တညရထာငပြငး၊ အတနးအစား ရလျာကျရနရသာ ရဂဟ

စနစတက ပြနလညတညရထာငပြငး၊ မျးစတများရငသနနငသည အရရအတကက

ထနးသမးပြငး၊ လအြရသာ တရားဥြရဒရရးဆပြဌာနးပြငး သမဟတ မျးသဉး

ရြျာကကယရန အနတရာယရရသာ မျ းစတများအား ကာကယထနးသမးပြငးပဖင ဇဝ

မျးစမျးကများ ထနးသမးကာကယပြငးက အဆငပမငတငနငရန ပဖစြါသည။

ပမနမာနငငသည CBD က ၁၉၉၄ ြနစ၊ နဝငဘာလ ၂၅ ရကရနတင လကမတ

ရရးထးြြါသည။ 27 သစရတာဦးစးဌာန၊သယဇာတနငသဘာဝြတဝနးကျငထနးသမးရရးဝနကကးဌာန၊ဇဝမျးစမျးက ဆငရာ မဝါဒနင ဥြရဒများ၊

www.fdmoecaf.gov.mm/protection၊ Viewed 14-8-2017 28 သယဇာတနင သဘာဝြတဝနးကျင ထနးသမးရရးဝနကကးဌာန၊ ထနးသမးကာကယပြငး၊ www.fdmoecaf.gov, Viewed

10-8-2017

( ြ ) မျးသဉးရန အနတရာယရရသာ ရတာရငးတရ စဆာနနင သစြငြနးမနများနငငတကာ

ကနသယမဆငရာကနဗငးရငး(CITES)။ မျးသဉးရနအနတရာယရရသာ ရတာရငး

တရ စဆာနနင သစြငြနးမနများ နငငတကာကနသယမဆငရာ ကနဗငးရငး (CITES)

သည ၁၉၇၅ ြနစတင စတငြဖြး ၂၀၁၁ ြနစ အထ စာရငးအရ (၁၇၅) နငငက အဖဝင

အပဖစ လကမတထးဖြး ပဖစြါသည။ ရတာရငးတရ စဆာန နင ယငးတမ ထကရသည

ြစစညးများရရာငးဝယရဖာကကားမအား ရရရညစမအြြျ ြနငရန ရညရယ၍ တညရထာင

ြပြငးပဖစြါသည။ နငငတကာြးရြါငးရဆာငရကမများပဖင ရတာရငးတရ စဆာနထက

ြစစညးများ နငငတကာရရာငးဝယမများက ြမနပဖစရစရန ရညရယြါသည။ ရတာရငး

တရ စဆာနများအရြါ နငင၏အြျြအပြာလမးမးမကလညး အသအမတပြရန ရညရယ

ြါသည။ CITES သည ရရာငးဝယမများက ြမနပဖစရစရရး အတက မျးစတစာရငး

များအား ရနာကဆကတ (၃)ြပဖင ထတပြနြြါသည။ ရနာကဆကတ (၁) နင (၂)တမာ

အဓကရနာကဆကတများပဖစဖြး ရနာကဆကတ (၁) မာ စးြားရရးအရ ရရာငးဝယမ

မပြရရသာ မျးစတစာရငးပဖစ၍ (၂) မာ နငငတကာကကးကကြမရအာကမ ရရာငးဝယ

ရရသာ မျးစတစာရငး ပဖစြါသည။ ပမနမာနငငသည CITES သ ၁၉၉၇ ြနစ၊ ဇနလ

၁၃ ရကရနတင ဝငရရာကြဖြး နငငအတငး ရတာရငးတရ စဆာနများအား အလနအကျ

သတပဖတမက တားဆးရာတင ထငရားသည ရမာငးနငအားတစရြ ပဖစြါသည။

( ဂ ) ကမဘာအရမအနစကနဗငးရငး (World Heritage Convention - WHC) ။ WHC

သည ၁၉၇၅ ြနစမ စတငအသကဝငဖြး ၂၀၁၀ ြနစ၊ ဒဇငဘာလ အထ စာရငးအရ

(၁၉၂) နငငမ ြါဝငလကမတရရးထးဖြး ပဖစြါသည။ ယဉရကျးမနင သဘာဝဆငရာ

အထမးအမတများ၊ ကမဘာလးဆငရာ ထးပြားထငရားသည တနဖးများရသည ရဒသ

များက ကမဘာအရမအနစရဒသများအပဖစ သတမတ၍ ထာဝစဉထနးသမးသားရန ရညရယ

ြါသည။ ပမနမာနငငသည WHC သ ၁၉၉၄ ြနစ၊ ဧဖြလ ၂၉ ရကရန၌ သရဘာတ

ဝငရရာကြြါသည။ UNESCO နင ြးရြါငး၍ ပမနမာနငငရ သဘာဝနယရပမများအား

ကမဘာသဘာဝအရမအနစရနရာ(World Natural Heritage Site) များအပဖစ သတမတ

နငရရး ရဆာငရကလျကရရာ ၂၀၁၃ ြနစ၊ နဝငဘာလအတငး ကျငးြြသည အလြရ

ရဆးရနးြမ ပမနမာနငငရသဘာဝရနရာ ရဒသ(၇)ြအား ကမဘာသဘာဝအရမအနစ

စာရငးဝငလျာထားရနရာများ (Tentative list) အပဖစ ရရးြျယသတမတနငြြါသည။

၂၀၁၄ ြနစ၊ ရဖရဖာဝါရလအတငး ကျငးြြသည ဆကစြ ြတသကသများအကကပြ

ရဆးရနးြမအကကပြြျကများအရ လျာထားရနရာ(၇) ြ အနကမ နတမရတာငအမျ းသား

ဥယျာဉနင အငးရတာကကးရဘးမရတာတအား ကမဘာသဘာဝ အရမအနစ စာရငးဝင

ရနရာအပဖစ ရရးြျယအဆပြနငရရးအတက ဦးစားရြး ရရးြျယြြါသည။ အဆြါ

ဦးစားရြးရနရာ (၂) ြ အနကမ တစြအား ကမဘာသဘာဝအရမအနစ စာရငးဝင ဦးစားရြး

ရနရာအပဖစ ရရးြျယအဆပြနငရရး လြငနးအဆငများ ဆကလက ရဆာငရကနငရန

အတက UNESCO မ Expert Mission အဖ သည ၂၀၁၄ ြနစ၊ ရမလအတငး

နတမရတာငအမျးသားဥယျာဉနင အငးရတာကကးရဘးမရတာတသ သားရရာက၍

ရဒသအြြျြရရးအဖ များ၊ ဆကစြြတသကသများ နင ရတ ဆ ရဆးရနးပြငး နင

ရလလာပြငးတက ရဆာငရကြကကြါသည။Expert mission အဖ မ ြါကာဘရာဇ

အမျးသားဥယျာဉအား ဦးစားရြးရနရာအပဖစ ထြမရရးြျယ၍ ရလလာဆနးစစမများ

ရဆာငရကသားနငရန အကကပြထားြါသည။

(ဃ) ရမဆာကနဗငးရငး(Ramsar Convention)။ ရမဆာကနဗငးရငးသည ၁၉၇၅ ြနစမ

စတငအသကဝင၍ ရရရြျာငကများကျကစားသည အရရးကကးရသာ ရရတမရဒသများ

ထနးသမးရရးဆငရာ ကနဗငးရငးအပဖစလညးအသများြါသည။ ယြအထအဖ ဝင

(၁၄၄) နငင ဝငရရာကလကမတရရးထးဖြး ပဖစြါသည။ ရရတမရဒသထနးသမးရရးနင

အရပမာအပမငရစာအသးပြနငရရးအတက အပြညပြညဆငရာ ြးရြါငးရဆာငရကမ

မရဘာငများြျမတ ရဆာငရကြါသည။ ၂၀၀၄ ြနစ၊ ဒဇငဘာလအထ အဖဝငနငင

များမ ရမဆာနယရပမ (Ramsar Site) ရြါငး (၁၄၀၁) ြက အဆပြြဖြး စစရြါငးဧရယာ

ဟကတာ (၁၂၃) သနး ရြါသည။ ပမနမာနငငမ ရမဆာကနဗငးရငးက ၂၀၀၅ ြနစ၊

မတလ ၁၇ ရကရနတင လကမတရရးထးြဖြး မးယနးကကးအငးရဘးမရတာအား နငင၏

ြထမဆး ရမဆာနယရပမအပဖစ သတမတြြရြါသည။ မးယနးကကးအပြင ရမဆာနယရပမ

စာရငးဝငပဖစနငသည အပြားရရတမရဒသများကလညး ထနးသမးလျကရဖြး ရမဆာ

နယရပမများအပဖစ ရရးြျယသတမတနငရရး နငငတကာအဖအစညးများနင ြးရြါငး

ရဆာငရကလျကရြါသည။

( င ) လ နင ဇဝအဝနးအစအစဉ (Man and the Biosphere - MAB Programme)။

MAB အစအစဉသည ကလသမဂဂြညာရရး၊ သြပနညးြညာနင ယဉရကျးမ ဆငရာ

အဖ အစညး၏ အဖ ဝငနငငများအကကား ဆကသယရနတာဝနယထားသည ြဂဂလ

နင အမျးသားရကာမတတမတစဆင လြငနးများရဆာငရကြါသည။ သဘာဝ နင

လမရရးသြပ နညးြညာနယြယအတငး ဇဝမျးစမျးကများ ထနးသမးကာကယရရး

နင စဉဆကမပြတ အသးပြနငရရး၊ လမြတဝနးကျင ဆကသယမတးတကလာရစရရး

အတက အရပြြများဖ ဖဖးလာရစရန ရညရယြါသည။ MAB အစအစဉ၏ အဓက

ရဆာငရကမမာ ဇဝအဝနးြျတဆက ရဆာငရကမပဖစဖြး ဇဝအဝနးများတင ကနးရပမနင

ကမးရးတနး ရဂဟစနစတြါဝင၍ ဇဝမျးစမျးကများ ထနးသမးကာကယပြငး နင

စဉဆကမပြတ အသးပြ ပြငးတက တးပမငရဆာငရကနငရနအတက တညရထာငထားရသာ

နယရပမများ ပဖစြါသည။ ပမနမာနငငတင အငးရလးကနအား လသားနင ဇဝအဝနး

ကကးဝငးအပဖစ သတမတရရးက သစရတာ ဦးစးဌာနမ ကလသမဂဂ ြညာရရး၊ သြပ နင

ယဉရကျးမအဖ (UNESCO) အကအညပဖင ရဆာငရကလျကရြါသည။

( စ ) အာဆယရဒသ ရတာရငးတရ စဆာန တရားမဝင ကးသနးရရာငးဝယမ တားဆးရရး

ကနယက (ASEAN Wildlife Enforcement Network - ASEAN-WEN) ။

CITES ကနဗငးရငးနင ဆကစြ၍ ၂၀၀၄ ြနစတင ထငးနငငက ကမကထပြ၍

အာဆယရဒသအတငး ရတာရငးတရ စဆာနများ သတပဖတရရာငးဝယရဖာကကားမက

နမနငးရန အာဆယရဒသရတာရငးတရ စဆာနတရားမဝငကးသနးရရာငးဝယမတားဆးရရး

ကနယက (ASEAN Wildlife Enforcement Network - ASEAN-WEN) က

ဖ စညးရန အဆပြြဖြး ၂၀၀၅ ြနစတင ဖ စညးြြါသည။ ပမနမာနငငသည ယငး

အဖသ ဝငရရာကြဖြးလြငနးများ ြးရြါငးရဆာငရကလျကရြါသည။ ၂၀၁၀ ပြညနစတင

ပမနမာနငငက ASEAN-WEN ၏ (၅)ကကမရပမာက အစညးအရဝးက အမရငအပဖစ

လကြကျငးြြြါသည။ ပမနမာနငငအရနပဖင ASEAN-WEN နင အတ ရကကာငမျ းနယ

ပဖစရသာ ကျား၊ ကျားသစတက တရားမဝငသတပဖတ ရရာငးဝယ ရဖာကကားပြငးအား

နငငတကာရတြဖ (INTERPOL) နင ြးရြါငးနမနငးလျက ရြါသည။ ASEAN-

WEN လြငနးများကအရထာကအကပဖစရစရန ဥယျာဉများ အတငး ကငးလည

သတငးရထာကလမးပြငး၊ ြထဝသတငးအြျကအလကစနစ တညရဆာကပြငး (RS/

GIS)၊ အြငအမျးအမည၊ တရ စဆာနအမျးအမည စာရငးရကာကယပြငး၊ ြပြားပြငး၊

အြင/ တရ စဆာနဆငရာ မြငးရဆးြညာ (Forensic)၊ သတငး နင အြျကအလက

ဖလယပြငးစရသာ သငတနးများသဝနထမးများက တကရရာကရစလျကရြါသည။

ASEAN-WEN နင ြျတဆက ရဆာငရကနငရန ပမနမာနငငဆငရာ National

Wildlife Law Enforcement Task Force အား သစရတာဦးစးဌာန၊ နယစြ

ရဒသနငတငးရငးသားလမျးများ ဖ ဖဖးတးတကရရးဦးစးဌာန၊ ပမနမာနငငရတြဖ ၊

အရကာကြနဦးစးဌာန၊ ကနသယရရးညနကကားမ ဦးစးဌာန၊ အရထရထအြြျ ြရရး

ဦးစးဌာန နင ပြညရထာငစရရရနြျ ြရးတမ တာဝနရ ြဂဂလများပဖင ဖစညးထားဖြး

ရတာရငးတရ စဆာန နင သစြငြနးမနများ တရားမဝင သယရဆာငပြငး၊ ရရာငးဝယ

ရဖာကကားပြငးတက ြးရြါငးအရရးယ ရဆာငရကလျက ရြါသည။

(ဆ) အာဆယဇဝမျ းစမျ းကဗဟဌာန (ASEAN Centre for Biodiversity- ACB)။ အာဆယ

ရဒသသည တစကမဘာလးဧရယာ၏ ၃% မျေရသာကျယဝနးရသာလညး ကမဘာရြါရ ဇဝ

မျးစမျးကများ၏ ၂၀ % က ြငဆငလျကရြါသည။ အာဆယရဒသ အတငးရ ဇဝ

မျးစမျးကကကယဝမက ရဒသတငးနငငများ စရြါငး၍ ထနးသမးကာကယနငရန

အာဆယအဖြျြကကးသည အာဆယဇဝမျးစမျးကဗဟဌာန (ASEAN Centre for

Biodiversity- ACB) အား ဖစညးတညရထာငြြါသည။ ပမနမာနငငသည အာဆယ

ဇဝမျးစမျးကဗဟဌာန (ASEAN Centre for Biodiversity- ACB) သ ၂၀၀၅

ြနစမစ၍ အဖဝငနငငအပဖစ ဝငရရာကကာ ရဒသတငးဇဝမျးစမျးကထနးသမးရရး

ဆငရာ ကစစရြများက ြးရြါငးရဆာငရကပြငး နင ရနြရငနင နညးြညာ ရထာကြ

ရြးမရယပြငးတက ရဆာငရကလျကရြါသည။ အာဆယရဒသတငးရ ဇဝမျ းစမျ းက

များအား ထနးသမးပြငးကရဆာငရကသည လြရဆာငြျကအပဖစ ACB မ ရဒသတငးရ

သဘာဝထနးသမးရရး နယရပမများအနက (၃၂) ြ အား အာဆယအရမအနစဥယျာဉ

(ASEAN Heritage Park-AHP) များအပဖစ သတမတကာထနးသမးရရးလြငနး

များအား ြြးကညလျကရြါသည၊ အာဆယရဒသရ AHP (၃၂) ြအနက (၇) ြမာ

ပမနမာနငငတင တညရဖြး နငငအလကအရနပဖင အရရအတက အများဆးပဖစြါသည။

ရလာရလာဆယတင ACB နင ြးရြါငး၍ မနးမလကျနး ရတာရငးတရ စဆာန

ရဘးမရတာနင အငးရတာကကး ရတာရငးတရ စဆာနရဘးမရတာတတင ရဒသြပြညသများ

ြးရြါငးြါဝငမပဖင ထနးသမးကာကယမပမငတငပြငး အစအစဉက ရဆာငရကလျက

ရြါသည။

( ဇ ) အပြားရသာ အဖအစညးများ။ ထအပြင ရတာရငးတရ စဆာနရရာငးဝယမရစာငကကညရရး

အပြညပြညဆငရာကနယကအဖ (TRAFFIC) မ ပြလြသည စမးရဆာငရည

ပမငတငရရးသငတနးများတင ဝနထမးများ ြါဝငတကရရာကပြငး၊ ၁၉၉၃ ြနစမစ၍

သားငကထနးသမးရရးအဖ (Wildlife Conservation Society-WCS) နင ြးရြါငး၍

ရတာရငးတရ စဆာနများ စာရငးရကာကယပြငး၊ ကငးလညထနးသမးမ သငတနးရြးပြငး၊

ဥြရဒစးမးရရးသငတနးရြးပြငးတက ရဆာငရကလျကရြါသည။ သစရတာဦးစးဌာနသည

TRAFFIC နင ြးရြါငး၍ မျးစတြပြားပြငးဆငရာ စမးရဆာငရညပမငမားရရး

သငတနးက ၂၀၁၃ ြနစ၊ ဇနနဝါရလတင ရနကနတငးရမာဘဖမ နင မနတရလးတငး၊

ြသမကကးဖမ ရ ဗဟသစရတာလြငနးဖ ဖဖးမ ရလကျငရြးရရးဌာနများ၌ ပြလြြ

ြါသည။ သစရတာဦးစးဌာနအြါအဝင ဆကစကဌာနများ၊ အစးရမဟတရသာ အဖ

အစညးများမ သငတနးသားများ ၅၅ ဦးတကရရာကြြါသည။ အဓကရညရယြျကမာ

ရတာရငးတရ စဆာနများ တရားမဝငကးသနးရရာငးဝယမအား အရရးယရဆာငရကရာတင

လကရတ ြါဝငရဆာငရကရနကကရသာ ဝနထမးများအရနပဖင မျးစတများြပြားပြငး

ဆငရာ စမးရဆာငရညပမငမားလာရစရန ပဖစြါသည။ ရတာဆငရငးများ တရားမဝင

သတပဖတပြငးက ရစာငကကညရလလာပြငး အစအစဉ (CITES-MIKE)တင

ပမနမာနငငက ြးရြါငးြါဝငရဆာငရကလျကရြါသည။

နဂး

၂၆။ ဇဝမျးစမျးကများသညလအြါအဝငသကရ အားလး၏အရပြြပဖစဖြး သကရများရရရည

တညတရြတညနငရရးအတက အဓကအမပြြါသည။ ထရကကာင ဇဝမျးစမျးကများ ဆးရးပြငးသည

ဇဝမျးစမျးကများမရရသည အလနအရရးြါရသာ ဝနရဆာငမများက ဆးရးပြငးြငပဖစဖြး

ရနာကလာမည မျးဆကများက တနဖးမပဖတနငရသာ သဘာဝလကရဆာငများ လကဆငကမးပြငး

ပြနငမည မဟတြါ။ ဇဝမျ းစမျ းကများ ရရရညတညတရရးအတက ပမနမာနငငသည နငငတကာနညးတ

သဘာဝနယရပမများအား သတမတတညရထာငလျကရြါသည။29

29 သယဇာတနင သဘာဝြတဝနးကျငထနးသမးရရးဝနကကးဌာန၊ဇဝမျးကများ၊ သဘာဝနယရပမများ၊www. fdmoecaf.

gov.mm/content. Viewed 11-8-2017