اجزاي چرخه آب

درجه سانتي گراد بين انجماد و تبخير باقي مي ماند.100- آب مايعي است كه در دمای صفر تا 1

- آب گرماي ويژه بااليي دارد كه به اين معني است كه مي تواند گرما و زيادي را جذب كند يا از دست بدهد2 بدون اينكه درجه حرارت تغيير كند. اين مسئله براي نگه داشتن و يكسان نگه داشتن گرماي بدن پستانداران،

مثل خودمان خيلي مهم است.

- آب گرماي پنهان تبخير بااليي دارد. به اين علت، آب به كندي از استخرها و درياچه ها بخار مي شود يعني3جاهائيكه اشكال زندگي زيادي به آنها وابسته هستند.

- آب در حالت جامد كم چگالتر از مايع مي باشد، بنابراين يخ غرق شده شناور مي شود. اين خصوصيت اجازه4 زندگي در نواحي قطبي، نیمه قطبي، جائيكه يخ شناور مي شود و اجازه زندگي موجودات زنده در زير آب را

مي دهد وا مي دهد. اگر يخ سنگين تر از آب بود. غرق مي شد و يخ بيشتري در باالي آن تشكيل مي شد. در نتيجههمه زندگي آب در يخ به دام مي افتد زمانيكه آنقدر سرد مي شود كه آب يخ مي بندد.

- آب يك حالل قابل مالحظه نه تنها براي داليل اشاره شده در باال بلكه براي گازهايي نظير اكسيژن و دي5 اكسيد كربن مي باشد. اكسيژن بايد در فاز آبي سلول هاي زنده به منظور استفاده در اكسيداسيون غذايي قابل حل باشد. در همان زمان گازهاي ديگر، دي اكسيد كربن، بايد براي خارج شدن از سلول قابل حمل باشد تا از

شش ها خارج شود.

- آب داراي كشش سطحي است. مولكول هاي آب روي سطح يك حوضچه آرام و ساكن تمايل به كشيده شدن6 به داخل آب دارند به اين منظور كه سطح مايع سخت مي باشد. اين سختي كشش سطحي ناميده مي شود. اين

حالت مي تواند يك سني كوچك مثل سوزن خياطي را نگه دارد. اين پوست روي آب مي تواند حشرات در حالپرواز به دام بياندازد بطوريكه ديگر قادر به پرواز نباشند.

- آب ويسكوزيته يا غلظت دارد. يك شخص مي تواند اثرات ويسكوزيته آب را در طول يك رود يا روخانه را با7 حواشي يكسان ببيند. آب در طول حواشي رودخانه آرام مي باشد هنگاميكه جريان در مركز شديد و تند

مي باشد. اين مقاومت بين اليه ها ويسكوزيته يا غلظت ناميده مي شود اين خصوصيت به ماهيهاي كوچك براي زندگي كردن نزديك ساحل را مي دهد زمانيكه ماهيهاي بزرگتر توانائي شنا كردن در جريانات قوي را دارند.

غلظت همچنين مسئول تشكيل گرداب، ايجاد آشفتگي كه منجر به مخلوط كردن خوب هوا در آب و پراكندگييكنواخت بيشتر ميكروارگانيسم ها مي شود.

دفتر بررسي هاي زمين شناسي آمريكا:چرخه آب

چرخه آب چيست؟

! منم ” اون كه گفت خواهم شما به سادگي به من چيست؟ آب چرخه “! كه آب، چرخه جا همه مي شود،  در شناخته نيز هيدرولوژي چرخه ي نام با

. آب مي دهد نشان زمين سطح باالي و زمين زير و رو در را آب حركت و وجوداز مي باشد، شكل تغيير حال در هميشه و است حركت حال در هميشه زمين در

. سال ميلياردها آب چرخه اول حالت به بازگشت دوباره و يخ بخار، به به مايعدارد؛ بستگي آب به زمين روي چيز همه زندگي و است كار حال در كه است

. شد خواهد سكونت قابل غير آب بدون زمين

. با ابر قطعات درمي آورند حركت به زمين اطراف در را ابرها هوا، توده هاي. مي آيند پايين سمت به بارش شكل به و مي كنند رشد كرده، برخورد يكديگر

تجمع يخچال ها و برفي توده هاي روي بر برف شكل به بارش اين از قسمتيتبديل. و مي شود جاري نهر شكل به و شده ذوب گرم تر نقاط در برف مي يابند

. و مي شوند ريخته اقيانوس ها سطح روي بر بارش ها مي شوند برفاب بهسطح روي جاذبه اثر در كه مي بارند زمين روي بر نيز آن از ديگري قسمت

. مي شوند سطحي رواناب به تبديل و شده جاري زمين

سمت به نهايت در و شده رودخانه ها وارد سطحي رواناب هاي از بعضيو درياچه ها در شيرين آب صورت به نيز ديگر برخي مي كنند؛ حركت اقيانوس ها

. جاري زمين سطح روي بر رواناب هاي تمام مي كنند پيدا تجمع رودخانه ها .) از ) بخشي نفوذ مي روند فرو زمين زير به آنها از زيادي قسمت و نمي شوند

مي كنند تغذيه را آبخوان ها و رفته پايين تر اعماق به يافته، نفوذ آب اين ) براي) را شيرين آب از زيادي حجم و آب از اشباع زيرسطحي سنگ هاي

. مي كنند نگهداري مديد مدت هاي

به o مجددا و مي ماند باقي زمين سطح به نزديك نيز زيرزميني آب از بخشي ) آب ) تخليه مانند و مي گردند باز اقيانوس ها و آبي بدنه هاي به تراوش شكل

. زير از شيرين آب چشمه هاي صورت به نيز ديگر برخي مي كنند عمل زيرزميني . از هر و است حركت حال در آب حجم اين زمان، طول در مي آيند بيرون زمين

است، شروع نقطه همان كه مي يابند ختم اقيانوس ها به آن از بخشي گاهي چند. مي شود طي مسير اين o مجددا باز و

آب چرخه اجزاي

آمريكا زمين شناسي بررسي هاي :١٦دفتر است يافته آب چرخه براي جزء

اقيانوس ها در آب ذخيرهتبخير تصعيد تعرق و تبخير اتمسفر در آبميعان بارش يخ و برف در آب ذخيره نهرها داخل به برف از ناشي رواناب سطحي رواناب رودخانه جريان

شيرين آب ذخيرهنفوذ زيرزميني آب ذخيره زيرزميني آب جريانچشمه ها

دنيا در آب توزيع

. ) هستند ) كجا در و دارد وجود زمين زير و روي آب مقدار چه كنيد .پيدا

آب در اقيانوس ها

. هستند آب انبارهاي اقيانوس ها

اقيانوس ها در “ حال ” در آب چرخه در طوالني بسيار مدت براي شده ذخيره آب از زيادي حجم

. ميزان به دردنيا آب حجم كل از كه مي شود زده تخمين بوده است چرخشبا ١،٣٨٦،٠٠٠،٠٠٠ برابر حجمي مكعب، كيلومتر ١،٣٣٨،٠٠٠،٠٠٠كيلومتر

حدود يعني شده اند، ذخيره اقيانوس ها در ٥/مكعب در ٩٦ آب حجم كل از درصد . حدود كه مي شود زده تخمين همچنين مي باشد اقيانوس ها در از ٩٠دنيا درصد

. دارند اقيانوس ها نام به منشأيي جهان در آب چرخه در موجود آب تبخير كلاتاق حجم كه گفت بايد كنيد تجسم بتوانيد را شده گفته حجم هاي اينكه براي

فقط o حدودا شما ٠٠٠٠٠٠٠٣٦/مترمكعب )٣٦خواب ٠. ) مي باشد مكعب كيلومتر

يخچال هاي و يخي توده هاي زمين، كره در هوايي و آب سردتر دوره هاي طي درآب چرخه در موجود آب از بزرگ تري بخش بنابراين مي يابند، افزايش طبيعي

. ) مي يابد ) كاهش مي باشد آب همان كه آن مايع بخش و شده يخ به تبديل . آخرين طي در مي شود حادث گرم تر دوره هاي و سالها در اتفاق اين برعكس

اقيانوس ها نتيجه در و شد يخ از پوشيده زمين كره سوم يك حدود يخي دوره١٢٢ . حدود بودند فعلي سطح از پائينتر كره ٣متر كه وقتي قبل، سال ميليون

اقيانوس ها شد، گرم تر .٥٠زمين آمدند باالتر متر

حركتند حال در اقيانوس ها

كره ي دور را آب از عظيم حجم اين كه دارد وجود اقيانوس ها در جريان هايي . روي و آب چرخه ي روي بر بزرگي تأثير حركت اين وامي دارد حركت به زمين

. آتالنتيك اقيانوس در گرم آب معروف جريان كه استريم گلف دارد هوا و آبكبير بريتانياي به تا كرده طي را اقيانوس عرض تمام مكزيكو خليج از است،

سرعت. با استريم ٩٧برسد گلف روز، در آب ١٠٠كيلومتر تمام حجم برابر . در است، گرم آب جريان، اين اين كه دليل به دارد بر در را جهان رودخانه هاي

انگلستان، غرب در خصوص به زمين از مختلفي نقاط هوايي و آب وضعيت. دارد فراواني تأثيرات

تبخير: تبديل آب از مايع به بخار

آن وقوع چگونگي و تبخير

تبديل مايع از آب كه است پديده اي تبخير . بخار شكل به آب چرخه به مايع آب بازگشت راه اولين تبخير مي شود بخار به

. اقيانوس ها، از تبخير كه است داده نشان مطالعات مي باشد اتمسفر در آببه نزديك رودخانه ها و درياچه ها را ٩٠درياها، اتمسفرمان رطوبت درصد

و مي دهند .١٠تشكيل مي باشد گياهان تعرق از باقي مانده درصد

. ) بين ) پيوند هاي شدن شكسته براي است الزم تبخير انجام براي انرژي گرمادر آب آسان تبخير دليل بنابراين است، انرژي صرف به نياز آب در مولكولي

كم ١٠٠دماي بسيار تبخير و سلسيوس . درجه مي شود معلوم انجماد دماي درهوا نسبي رطوبت كه مي گويند، ١٠٠وقتي اشباع وضعيت آن به كه است درصد

. كسب اطراف محيط از را گرما تبخير فرآيند مي شود متوقف ديگر تبخيراحساس شما پوست، روي از تبخير هنگام كه است دليل همين به و مي كند

. مي كنيد خنكي

آب چرخه ي و تبخير

. عظيم سطح مي باشد اتمسفر به آب رسيدن راه اولين اقيانوس ها، از تبخيراز ) بيش اقيانوس ها ٧٠اقيانوس ها از پوشيده زمين كره ي سطح درصد

. در( است نموده فراهم را بزرگ بسيار مقياس هاي در تبخير امكان مي باشدبارش آب حجم برابر o تقريبا زمين، روي از شده تبخير آب حجم جهاني، مقياس

. اقيانوس ها در است متفاوت آن جغرافيايي مكان اما است، زمين روي بر . تبخير آب بيشتر مي افتد اتفاق بارندگي بيشتر خشكي ها روي بر و تبخير بيشتر

تنها و مي گردد باز اقيانوس ها به بارندگي شكل به اقيانوس ها سطح از ١٠شده . از بعد مي يابد انتقال زمين سطح به بارش شكل به شده تبخير آب درصد

حدود آب مولكول يك .١٠تبخير، مي ماند باقي هوا در روز

تصعيد: تبديل برف و يخ به بخار آب بدونعمل ذوب شدن

آن در كه است عملي تصعيد آب، چرخه ي درذوب مايع صورت به اول اين كه بدون مي شوند، تبديل آب بخار به يخ و برف

. مي باشد. نيز برف شدن ناپديد راز تصعيد شوند

را كار اين نمي توان يخ براي حداقل يا و ديد چشم به نمي توان را تصعيد عمل . خيس لباس يك كردن آويزان در مي توان را تصعيد اثر مشاهده ي راه داد انجام

. راه بهترين اما مي شود ناپديد لباس روي يخ چون ديد صفر زير سرماي در . ) اين ) مي باشد منجمد كربن اكسيد دي خشك يخ از استفاده تصعيد، ديدن

منهاي دماي در جامد ٥/ماده ي گاز ٧٨ به تبديل و شده تصعيد سلسيوس درجه يسرد. مرطوب هواي از مخلوطي مي بينيد تصوير اين در شما كه دودي مي شود

آمده بوجود خشك يخ تصعيد اثر بر كه مي باشد سرد كربن دي اكسيد گاز واست.

. مي گيرد شكل بهتر تصعيد خشك، باد و كم نسبي رطوبت داراي هواي دراتفاق است كمتر هوا فشار كه جايي در باالتر، ارتفاعات در مسئله اين همچنين

. اگر. مي باشد الزم عمل اين براي نيز مي باشد، خورشيد در كه انرژي، مي افتدشود، انتخاب مي افتد اتفاق تصعيد زمين روي بر كه جايي بهترين باشد قرار

. بادهاي كم، حرارت درجه كرد انتخاب را اورست كوه جنوبي ضلع مي توانبراي را محيط همگي كم، بسيار فشار با هواي متراكم، خورشيد نور قوي،

. مي سازند آماده تصعيد

تبخير و تعرق: فرآيند تخليه ي بخار آب به اتمسفر از طريق تبخير از سطح خاك و

تعرق از سطح گياهان مي باشد.

شامل تعرق و تبخير تعريف هاي از برخي اگرچهاين در اما هستند، اقيانوس ها حتي يا و درياها مانند آبي بدنه هاي سطح از تبخير

. تبخير، مي باشد زمين سطح از اتمسفر به آب حركت تعرق، و تبخير نوشتهطريق از زيرزميني آب تعرق زيرزميني، آب موئين لوله هاي سطح از همچنين

نيز فتوسنتز عمل اثر در گياهان برگ هاي به زيرزميني آب سطح از آن ارسالمي باشد.

 گياهان برگ هاي و تعرق

 

از را رطوبت گياهان كه است فرآيندي تعرقآب برگ ها، روي كوچك منافذ طريق از تا مي رسانند برگ ها به و گرفته ريشه ها

. شده نهفته گياه برگ هر ذات در تعرق رود اتمسفر به و شده تبديل بخار بهحدود. كه مي شود زده تخمين دليل ١٠است به اتمسفر رطوبت كل از درصد

. مي باشد گياهان تعرق

از گياهان تنفس نمي توانيد شما چراكه است، نامرئي پديده ايي گياهان تعرق . خود وزن از بيش برگ يك رويش، فصل طي در ببينيد را برگ هايشان طريق

حدود بلوط بزرگ درخت يك مثال عنوان به مي كند، تبخير را ليتر ١٥١٠٠٠آبشير ) شيشه هر مي كند تبخير را آب سال !(.١در است ليتر

بگذارند تأثير تعرق روي بر مي توانند اتمسفري عوامل

شرايط و مختلف زمان هاي در مي كند پيدا تعرق گياهان توسط كه آبي مقدار . مقدار آنها با مي توانند كه فاكتورهايي مي باشد متفاوت مختلف، جغرافيايي

: از عبارتند زد، تخمين را تعرق

: حرارت حرارت، درجه ي درجه ي افزايش با تعرقكه وقتي رشد فصل زمان در خصوص به مي يابد، افزايش

. هستند رشد حال در گياهان و مي شود گرم تر هوا: نسبي اطراف رطوبت هواي در نسبي رطوبت كه وقتي

. مي يابد كاهش گياهان تعرق مقدار مي يابد، افزايش گياهاندر تا مي گيرد صورت راحت تر خشك هواي در آب تبخير

. مرطوب هواي: هوا جابجايي و باعث باد هوا، بيشتر جابجايي و باد

. مي شود بيشتر تعرق افزايش: گياهان متفاوت نوع مختلف، گياهان براي تعرق ميزان

مي كنند. رشد گرم مناطق در كه گياهاني از بعضي مي باشدبيشتر را خود بقاي براي ارزشمند آب كاكتوس ها، مانند

. مي كنند تعرق ديگر گياهان از كمتر و مي كنند حفظ

ذخيره ي آب در اتمسفر به شكل بخار، ابرو رطوبت

است آب از مملو اتمسفر

براي بزرگ ذخيره ي انبار يك اتمسفر اگرچه “ محسوب ” زمين كره ي در آب حركت براي عظيم بزرگراه يك اما نيست، آب

. در آب شكل ديدن ترين قابل ابرها، دارد وجود آن داخل آب هميشه كه مي شود- است آب داراي اتمسفر نيز، ابر بدون شرايط در حتي اما مي باشند، اتمسفر

. حدود زمان هر در اتمسفر در آب حجم هستند ديدن قابل غير كه كوچكي ذرات١٢٩٠٠ . روي يك باره به اتمسفر داخل آب تمام اگر مي باشد مكعب كيلومتر

حدود را زمين سطح تمام ببارد، ٥/زمين ٢. مي گيرد فرا آب سانتي متر

تراكم: تغيير آب از بخار به مايع

در كه است فرآيندي تراكم . مهم ابرها تشكيل به دليل تراكم مي شود مايع آب به تبديل آب بخار آن طي

زمين. به آب بازگشت راه اصلي ترين كه مي نمايند بارش توليد ابرها مي باشد. مي باشد. تبخير برعكس عملي تراكم بنابراين مي باشد

از كه وقتي شما عينك روي آب قطرات ايجاد مه، ايجاد باعث همچنين تراكم،آب قطرات ايجاد مرطوب، روزهاي مي رويد، بيرون گرماي به سرد اتاق يك

در خانه ها پنجره هاي روي شده جمع بخار و خنك نوشيدني ليوان بدنه ي روي. مي باشد زمستان

هوا در تراكم

بسيار قطرات و آب بخار شكل به آب ابر، بدون صاف و آبي هواي يك در حتي . كوچك بسيار ذرات از يافته تشكيل آب مولكول هاي مي شوند يافت آب كوچك

و مي دهند را ابر قطرات تشكيل كه مي باشند هوا در دود و نمك غبار، و گرد . در آب قطرات كه وقتي مي شوند نمايان ابر شكل به توسعه و رشد از پسپيدا توسعه ابرها مي يابد، افزايش آنها اندازه ي و مي شوند جمع يكديگر كنار

. مي افتد اتفاق بارش و كرده

سمت به شده، آب بخار از پر هوا كه چرا مي شوند، تشكيل اتمسفر در ابرها . هوا و مي كند گرم را زمين نزديك هواي خورشيد، مي شود سرد و مي رود باال

. وقتي مي رود است كمتر حرارت درجه ي كه جايي باال، سمت به و شده سبك ترتوانند مي ابرها درنتيجه و مي گيرد صورت بيشتري تراكم مي شود، سردتر هوا

. بگيرند شكل

بارندگي: بيرون آمدن آب از ابرها

يا و برف يخ زده، باران باران، شكل به ابرها از آب خروج بارش، . زمين سطح به اتمسفر از آب بازگشت راه اصلي ترين بارش مي باشد تگرگ

. مي باشد. باران شكل به بارش بيشتر مي باشد

مي گيرند؟ شكل باران قطرات چگونه

بخار ما، شامل سر باالي ابرهايآنها تعداد هستند، اما كوچك بسيار بارش براي كه هستند ابر قطرات و آب

. اتفاق باران آن كه براي ديد را آنها ابر شكل به مي توان كه هست زياد آن قدرميزان به و بزرگ تر قطرات تشكيل و شده متراكم آب قطرات بايد ابتدا بيافتد،ريزش باران شكل به زمين سمت به خود وزن دليل به تا بدهند را سنگين كافيتا. شوند جمع هم كنار در ابر قطره ي ميليون ها است ممكن بنابراين نمايند

. بدهند را باران قطره يك تشكيل

مي كند تغيير مكان و زمان با بارش ميزان

. o مثال نيست يكسان نيز شهر يك در حتي يا و كشور يك در دنيا، در بارش ميزانيا و تهران در ولي باشد داشته وجود بارندگي آستارا در است ممكن تابستان در

. ميزان بيشترين باشد نداشته وجود بارش ايران شمال ديگر شهر هاي حتيميزان به هاوايي در واياليله كوه در دنيا در سال ١١٤٠بارش در سانتي متر

مدت به شيلي در آريكا نام به منطقه اي در همچنين هيچ ١٤مي باشد، سال،. نيافتد اتفاق  بارشي

اينچ و ميلي متر به ساالنه ميانگين صورت به دنيا در بارش ميزان زير نقشه ي دراينچ) ٥٤/هر ٢ . ) سبز رنگ با كه مناطقي است شده داده نشان است سانتي متر

. “ كه ” كنيد فكر شما كه است ممكن هستند صحرا شده اند داده نشان روشناز بزرگي بخش هاي كه مي دانيد آيا اما است واقعي صحراي يك آفريقا صحراي

هستند؟ صحرا نيز جنوب قطب و گرينلند

آب ذخيره شده در يخ، يخچال ها و برف:

دنيا اطراف در يخ توده هاي

از بخشي عنوان به يخچال ها و برف يخ، در طوالني زمان مدت براي آب . حدود ، زمين روي يخ از بزرگي قسمت مي شود ذخيره آب درصد، ٩٠چرخه ي

و دارد قرار جنوب قطب . ١٠در گرينلند در مي باشد گرينلند در نيز آن درصدحدود يخ متوسط به ١٥٠٠ضخامت نقاط برخي در اما مي باشد، متر ٤٣٠٠متر

. مي رسد نيز

مي روند و مي آيند يخچال ها و يخ

سريع قدر آن تغييرات اين اگرچه است، تغيير حال در دنيا در اقليمي وضعيتسال ) ده چند طي البته باشد مردم براي احساس و مشاهده قابل كه نيست .) دوره هاي شده اند بارزتر تغييرات اين زمين، شدن گرم مسئله ي خاطر به اخير

دايناسورها زماني كه مانند است، داشته وجود قديم تر زمان هاي در زيادي گرمحدود نيز ١٠٠در زيادي سرد دوره هاي و مي كرده اند زندگي قبل سال ميليون

حدود يخي، عصر . ٢٠٠٠٠مانند آخرين طي در است داشته وجود پيش سال. شد پوشيده يخچال و يخ از شمالي نيمكره ي از بزرگي بخش يخي عصر دوره ي

يخچال ها و يخ توده هاي به مربوط موارد و مشخصات از برخي

حدود .١١تا ١٠يخچال ها پوشانده اند را خشكي ها كل درصد

حدود بشوند، آب امروز يخچال ها همه ي ارتفاع ٧٠اگر متر : و ) برف داده ي ملي مركز منبع مي يابد افزايش دنيا آب هاي

يخ( درياها آب ارتفاع يخي عصر آخرين طي پايين تر ١٢٢در متر

سوم يك از بيش يخچال ها و بوده است فعلي سطح از. بودند پوشانده را خشكي سطح

،گرما دوره ي آخرين طي آب ١٢٥٠٠٠در ارتفاع پيش، سال٥/درياها حدود ٥ و است بوده فعلي سطح باالتراز ٣متر

درياها آب سطح نيز پيش .٥٠ميليون بود باالتر متر

رواناب ذوب برف به نهرها

قسمت برف ذوب دنيا، تمام در . جريان از زيادي بخش سردتر اقليم در است طبيعت در آب جابجايي از بزرگي . ذوب سيالب، هنگام مي باشد يخ و برف ذوب از رودخانه ها جريان و چشمه ها

. مي شود غليظ جريان هاي و زمين لغزش باعث برف سريع

آبنمود به كردن نگاه رودخانه ها جريان بر برف ذوب تأثير فهم براي مناسب راهروزانه ) متوسط جريان كه است زير هيدروگراف روز يا هر در جريان (ميانگين

در فورك نورث سد محل در فورك نورث رودخانه ي در سال چهار براي . مي دهد نشان كه است نموداري هيدروگراف، مي دهد نشان آمريكا كاليفرنيايوجود مشخص محل يك در رودخانه يك در آب جرياني شدت چه زمان هر در) زمان. ) واحد در حجم ثانيه در مترمكعب جريان شدت واحد o ضمنا دارد

دليل. به مي دهد نشان را جريان شدت حداكثر كه نمودار اين قله ي مي باشد . سال ماه فروردين در مي باشد برف شدن جريان ٢٠٠٠ذوب شدت ميالدي

تمام ٣٤حدود كه ماه مرداد در كه صورتي در مي باشد ثانيه در مترمكعبحدود به و مي يابد كاهش رودخانه در آب جريان شده اند، ذوب ٦/برف ها تا ١

/١ ٢. مي رسد ثانيه در مكعب متر

متفاوت مختلف سال هاي و مختلف فصل هاي در برف ذوب از ناشي جريانسال. در جريان حداكثر سال ٢٠٠٠مي باشد در جريان حداكثر با ٢٠٠١را

. در كاليفرنيا منطقه ي در شديد خشكسالي يك كه مي رسد نظر به كنيد مقايسه. ٢٠٠١سال كمتر زمستان در برف آب ذخيره ي حجم كمبود است افتاده اتفاق

. آب حجم روي بر موضوع اين مي باشد سال بقيه ي در دردسترس آب مقدار ازكمتر آب حجم يعني نيز موضوع اين و مي گذارد تأثير پايين دست مخازن داخل

. مردم بهداشت و شرب كشاورزي، براي

جريان آب سطحي )رواناب(: آب بارندگي كه بر روي سطح خاكي حركت مي كند و به

رودخانه ها مي روند

مي باشد زمين سطح روي بارندگي سطحي رواناب

روي مي ريزند، خشكي ها روي بر بارندگي ها كه مي كنند فكر مردم از بسياري ) ( داخل به نهايت در و مي روند رودخانه ها سمت به و رواناب مي يابند جريان آنها

. چون كه مي باشد، پيچيده تر كمي قضيه o واقعا اما مي شوند تخليه اقيانوس ها . هرحال، به اما مي باشند زمين به آب دادن و آب گرفتن حال در دائم رودخانه ها

آنها رواناب و بارندگي ها از o مستقيما رودخانه ها داخل آب بيشتر هم بازمي باشد.

نفوذ زمين به باران از بخشي o معموالمي كند، برخورد نفوذ قابل غير يا خيس o كامال زمين به باران وقتي اما مي كند،جهت در شدن جاري به شروع خانه ها، پشت بام يا و آسفالته جاده ي مانند

. رگه هاي شما شايد زياد، شدت با باران يك طي در كرد خواهد كمتر ارتفاع . شكل اين باشيد ديده را مي روند سراشيبي سمت به كه را آب جريان كوچك . اين در رواناب مي شود كوچك نهر يك وارد رواناب چگونه كه مي دهد نشان

خود با نيز را خاك دانه هاي و رسوب و مي كند حركت لخت زمين روي شرايط.) نيست ) مناسب آب كيفيت براي كه مي آورد رودخانه داخل به و مي كند حمل

. است كرده شروع اقيانوس به بازگشت براي را خود راه رواناب اين

در بارندگي و سطحي رواناب بين ارتباط آب چرخه ي ديگر اجزاي تمام مانند . و آمازون جنگل رگبارهاي o تقريبا مي باشد متفاوت مختلف، مكان و زمان

از مختلفي الگوهاي اما هستند هم همانند متحده اياالت جنوب غربي صحراي . هواشناسي، عوامل توسط سطحي رواناب هاي مي كنند ايجاد را رواناب

. ) حدود ) فقط مي شوند متأثر بلندي ها و پستي ها زمين عوارض و زمين شناسيبه آنجا از و مي رسند رودخانه ها و نهرها به خشكي ها روي بارندگي سوم يك

. يا و مي كنند پيدا تعرق مي شوند، تبخير ديگر، سوم دو مي گردند باز اقيانوس ها . توسط همچنين سطحي رواناب هاي مي يابند نفوذ زيرزميني آب هاي داخل به

. مي شوند مصرف مختلف موارد براي انسان ها

جريان آب: حركت آب در رودخانه ها

“ به ” آب جريان كلمه از آمريكا متحده اياالت زمين شناسي بررسي هاي دفتر. مي نمايد استفاده جوي ها يا نهرها رودخانه ها، در جاري آب حجم منظور

رودخانه ها اهميت

براي تنها نه رودخانه ها . رودخانه ها هستند مهم جا همه در و چيز همه زنده ماندن براي بلكه ، انسان ها

توليد كشاورزي، آبياري شرب، آب تأمين براي بلكه كردن تفريح براي تنها نه ) حمل ) و غذا تهيه ي ، كارون رودخانه مثل رودخانه ايي نقل و حمل برق،

) كنند ) پااليش مي توانند را آلودگي ها اين از قسمت يك خوشبختانه كه آلودگي ها . مهم جانوران و گياهان نوع همه براي رودخانه ها مي گيرند قرار استفاده مورد

كمك. خود بستر از آب نفوذ طريق از نيز زيرزميني آب هاي به رودخانه ها هستند. باشند داشته كافي آب هميشه تا مي كنند

رودخانه ها و آبريز حوزه هاي

مورد در كه است مهم خيلي مي كنيد، فكر رودخانه ها مورد در كه وقتي . و بايستيد هستيد كه جا هر چيست؟ آبريز حوزه ي كنيد فكر نيز آبريز حوزه هاي . با مي رود سمت همان به زمين روي آب بارندگي هنگام كه كنيد نگاه سمتي به

) خود ) خانه به نزديك شهري نوع از آبريز حوزه ي نقطه ي يك در شما اين كار . يك از بخشي آبريز حوزه ي مي كنيد نگاه انتهايي نقطه ي سمت به و هستيد

يك به خشكي اين در شده جاري آب يا و يافته بارش آب تمام كه است خشكي . به يا و پا جاي يك كوچكي به مي تواند آبريز حوزه ي برسند انتهايي نقطه ي

. را ايران كل سوم دو حدود ايران مركزي آبريز حوزه ي باشد كشور يك بزرگي . مساحت كل از كمي استراليا در آبريز حوزه هاي از يكي همچنين مي گيرد دربر

. كوچك آبريز حوزه ي چندين از بزرگ آبريز حوزه ي هر است كوچك تر ايران . آب كيفيت و آب جريان چراكه هستند مهم آبريز حوزه هاي است شده تشكيل . با دارد آن در انسان ها تأثير و آبريز حوزه ي داخل اجزاي تمام به رودخانه يك

آبريز حوزه هاي داخل كه رسيد نتيجه اين به مي توان شد، تعريف كه آنچه . حوزه ي داخل تبريز oشهر مثال دارند قرار نيز شهر ها حتي و جنگل ها جاده ها،

) رودخانه ي ) آبريز حوزه ي داخل اهواز يا و مي باشد رود تلخه آجي چاي آبريز. مي باشد كارون

مي كنند تغيير Tدائما رودخانه ها جريان

تغيير حال در o دائما آب جريان . عامل مهمترين البته، دارد ادامه تغيير اين دقيقه به دقيقه حتي و روزانه است،

. تا شد خواهد باعث بارندگي مي باشد بارندگي از ناشي رواناب تغييرات اين دريك داخل در آب سطح هنگامي فقط برعكس، و بيايد باال رودخانه ها داخل آبشده بارندگي آبريز، حوزه ي يك بااليي و مرتفع نقاط در كه مي آيد باال رودخانه

حوزه ي. اندازه ي به بستگي رودخانه ها اندازه ي كه گفت مي توان o تقريبا باشد . رودخانه هاي دارند؛ بزرگ آبريز حوزه هاي بزرگ، رودخانه هاي دارد آنها آبريز

. مختلف ابعاد صورت، همين به دارند كوچك تر آبريز حوزه هاي نيز كوچك . رودخانه هاي دارند مختلف عكس العمل نيز بارندگي ها برابر در رودخانه ها

كوچك تر رودخانه ي يك به نسبت آرام تري آب سطح كاهش و افزايش بزرگو. ساعت چند عرض در رودخانه در آب سطح كوچك، آبريز حوزه ي يك در دارند

. روزها بزرگ، رودخانه هاي در اما مي يابد كاهش و افزايش دقيقه چند حتي ياسطح تا شود سپري بايد نيز روزها و بيايد باال آب سطح تا كشيد خواهد طول

. برگردد خود اوليه حالت به آب

ذخيره ي آب شيرين: آب شيرين روي سطحزمين وجود دارد

انسان ها حيات براي و دارد وجود آب چرخه ي در كه مهمي بخش هاي از يكي! . نه؟ مي گوييد است زمين سطح روي بر موجود شيرين آب است، ضروريو قزل آال ماهي يك از فرنگي، گوجه يك از همسايه تان، از كه كافيست خوب

!! جريان هستند مهم چقدر رودخانه ها كه بپرسيد مزاحم پشه ي يك از باالخرهدست ) ساخته درياچه هاي مخازن درياچه ها، آبگير ها، نهرها، شامل سطحي آب

. هستند( تاالب ها داخل شيرين آب و بشر

آنها، آب خروج و ورود به توجه با درياچه ها و رودخانه ها داخل آب ميزان . سطحي رواناب هاي بارش، از مي تواند آنها به آب ورودي مي باشد متفاوت

به شده وارد انشعاب هاي و سطحي آب به زيرزميني آب از آب نشت اطراف، . نيز رودخانه ها و درياچه ها از آب خروجي هاي باشد آن مسير در رودخانه . براي نيز انسان همچنين زيرزميني آب هاي به آب ورود و تبخير از عبارتند

. محل ديگر طرف از مي دهد قرار بهره برداري مورد را آب مختلف مصارف. مي شود تغيير دچار مكان و زمان طول در نيز سطحي آب هاي

زندگي ادامه ي براي سطحي آب هاي

مصر در نيل دلتاي عكس در كه همان طوريا ) و سطحي آب حضور با صحرا در حتي مي تواند زندگي مي شود، ديده

. زندگي( ثبات و پايداري باعث o حقيقتا زمين روي آب شود شكوفا زيرزميني . به آب ورود باعث مي كند، حركت پايين سمت به سطحي آب وقتي شد خواهد

. كه كنيد فكر شايد مي آيند وجود به آبخوان ها و شد خواهد زيرزميني آبندارند شيرين آب به نيازي و كنند زندگي درياها شور آب در مي توانند ماهي ها

اقيانوس ها آب تبخير، به دليل بازنگردد، اقيانوس ها به شيرين آب اگر ولينخواهند حيات ادامه ي به قادر نيز ماهي ها ديگر حتي كه شد خواهد شور آن قدر

شد.

. حدود فقط است كمياب دنيا در نسبي طور به شيرين كل ٣آب از درصدفقط دنيا در شيرين آب تاالب هاي و درياچه ها و هستند شيرين آب دنيا آب هاي

٢٩/حدود ٠ . مي دهند تشكيل را دنيا در شيرين آب هاي از كل ٢٥درصد از درصد. مي باشد روسيه در و سيبري جنوب در بايكال درياچه ي در دنيا در شيرين آب

درياچه هاي ) ٢٥ شامل كه بزرگ درياچه ي در دنيا در شيرين آب ديگر درصد ) و متحده اياالت مرز در مي باشد اونتاريو و اري سوپريور، ميشيگان، هورون،

. تنها رودخانه ها است شده ذخيره ٠٠٦/كانادا دنيا ٠ در شيرين آب كل از درصد . زنده زمين روي زندگي كه كرد تصور مي توان شرايط اين با مي شوند شامل را

! است ديگ يك در قطره يك فقط كه است چيزي به

نفوذ: حركت به سمت پايين آب از سطحزمين به زيرزمين

مي شود شروع بارندگي از زيرزميني آب

به كه آب از بخشي دنيا، از هرجايي در. مي يابند نفوذ سنگ و خاك زيرين سطح به مي يابند بارش برف و باران شكل

. يخ هاي درون به آب نفوذ دارد متعددي عوامل به بستگي نفوذ اين مقدارشكل به نهر يك كه ديديد باال عكس در صورتي كه در است، صفر o تقريبا گرينلند

. مي كند نفوذ غار يك داخل كامل

ممكن و مي ماند عمق كم سطحي اليه ي در مي كند نفوذ كه آبي از بخشي . به است ممكن آب از ديگري بخش كند پيدا نشت رود يا نهر يك درون به است

. به آبخوان ها اگر نمايد تغذيه را زيرزميني آبخوان هاي و برود پايين تر اعماقمي توانند مردم كند، نفوذ آنها داخل به بتواند آب كه باشند متخلخل كافي اندازه

. را زيادي مسافت مي تواند آب نمايند استفاده آبخوان ها اين آب از چاه حفر باطوالني مدت براي زيرزميني آب ذخيره ي به عنوان و كند سفر زمين زير دراقيانوس ها مثل ديگر آبي بدنه ي يك به نشت يا و زمين سطح به بازگشت بدون

. آيد حساب به رودخانه ها يا و

زيرسطحي آب

اليه ي دو o معموال مي كند، پيدا نفوذ خاك زيرين سطح به بارندگي آب كه وقتي . در آب مقداري اشباع، غير منطقه ي در مي آورد بوجود اشباع و اشباع غير . باالي در ندارد وجود آبي آن زير در ولي دارد وجود سنگ ها بين بازشدگي هاي

. كه است فواصلي داراي خاك اليه ي دارد وجود خاك اليه ي اشباع، غير منطقه يآن از بارندگي ها تا شد خواهد باعث و آمده بوجود گياهان ريشه ي وسيله ي به

. . زير مي رسد مصرف به گياهان ريشه ي توسط ناحيه اين در آب نمايند نفوذسنگ ها بين oفضاي كامال آب كه دارد وجود اشباع منطقه ي اشباع، غير منطقه ي

. را آب منطقه اين تا چاه حفر با مي تواند انسان كرده است پر را خاك ذرات و. كند پمپاژ

ذخيره آب زيرزميني: آب براي مدت هايطوالني در زير سطح زمين وجود دارد

مي باشد آب چرخه ي از بخشي شده، ذخيره آب

زير در آب از زيادي مقدار . خيلي چند هر كند، حركت مي تواند هنوز اما آب، اين است شده ذخيره زمين

. بخش مي رود شمار به آب عظيم چرخه ي از بخشي عنوان به هنوز ولي آرام،

خاك زيرين سطح به كه مي باشد بارندگي منشاء داراي زيرزميني آب از بزرگي . مقدار كه جايي مي باشد، اشباع غير منطقه ي خاك، اليه ي باالترين يافته نفوذ

. اليه، اين زير نمي كند خيس را خاك اما مي كند، تغيير زمان طي در آن در آبو سنگ ها بين فاصله ي ترك ها، وفرج، خلل تمام كه دارد وجود اشباع منطقه ي

“ ” . اتالق منطقه اين به زيرزميني آب كلمه ي مي باشد آب از پر خاك ذراتاز. بسياري زندگي و مي شود ذخيره آبخوان ها اين در زيادي آب حجم مي شود

. دارد بستگي زيرزميني آب به دنيا در مردم

..... ايستابي سطح ببينيد را خودتان پاي زير آب، كردن پيدا براي

ساعته ي يك زحمات قدر كه اميدوارم ! بهترين اين بدانيد را ساحل سوزان آفتاب زير در زمين كردن سوراخ براي من

. زير در مشخص، عمق يك در o مثال است مسايل از برخي دادن نشان براي راهنفوذ پذير خاك كافي اندازه ي به اگر منتها است، اشباع آب از همه جا زمين،

. را منطقه اين بااليي سطح بدهد را حفره به آب شدن داخل اجازه ي و باشد. . است دريا در آب سطح برابر حفره اين در آب سطح مي گويند ايستابي سطح

مي كرديد، حفر اقيانوس ها ساحل يا و آزاد درياي كنار در را حفره اين شما اگردرنتيجه و مي رفت پايين و باال اقيانوس يا و دريا آب سطح مد و جذر دليل به

. مي رفت پايين و باال نيز حفره اين در آب سطح

. شيرين آب حفره اين در اگر است زير زميني آب براي خوبي مثال حفره اين. كرد برداشت آب مختلف مصارف براي آن از سطل يك با مي شد وقت آن بود،

. مي بينيد اما كنيد خالي آب از را حفره اين سطل يك با كنيد سعي حاال خوب،آب و است نفوذپذير بسيار ساحل ماسه ي چون مي شود، پر آب از بالفاصله كه

كنار ) شرب آب چاه هاي براي البته كه مي رسد حفره به o سريعا دريا در موجودآن جاي شور آب شيرين، آب بجاي زيرا نيست، oخوب اصال موضوع اين ساحل

. .) مي گويند باال آبدهي با چاه مي شوند، پر o سريعا كه چاه ها اين به مي گيرد راشود حفر عميق اندازه اي به چاه يك كه است كافي شيرين آب به رسيدن براي

. متر صد چند يا و متر ده چندين كه است ممكن چاه اين برسد آبخوان به كههمان شبيه همگي آنها آبدهي اصول كه است اين مهم اما باشد، داشته عمق

كه جايي و اشباع منطقه ي در آب به دسترسي مي باشد، ساحل كنار حفره ي. است آب از پر خاك ذرات و سنگ ها بين فضاهاي تمام

تخليه آب زيرزميني: خارج شدن آب از زيرزمين

كه را آب از بخشي هميشه شماو باران يخ، رودخانه ها، و درياچه ها آب كرده ايد، تجربه را ديد مي توان چشم به

در. زمين زير در كه آبي جريان نيست، ديدن قابل آب از بزرگي حجم اما برف . استفاده زيرزميني آب از كه است سال هزاران انسان است حركت حال

ادامه كماكان كشاورزي اراضي آبياري و شرب آب براي كار اين و كرده استبه. است، وابسته سطحي آب به كه اندازه همان به زمين روي بر زندگي دارد

. دارد بستگي نيز زيرزميني آب

دارد جريان زيرزمين در زيرزميني آب

از بخشيآب به تبديل و كرده نفوذ زمين زير به مي افتد، اتفاق زمين روي كه بارش

. به تبديل و است سطح به نزديك بسيار آب اين از بخشي مي شود زيرزمينيدليل به آن از بزرگتري بخش اما مي شوند، رودخانه يا و نهرها به آب نشت

. مي كند نفوذ زمين اعماق به زمين، جاذبه ي

زمين زير در آب سرعت و جهت است، شده داده نشان شكل در كه همان طورمتراكم، ) سنگ هاي در دارد زمين زير اليه هاي و آبخوان مشخصات به بستگي

.) زير در آب حركت داشت خواهد نياز آنها بين در حركت براي زيادي زمان آبدر ) تواند مي سخت تر يا و راحت تر ميزان چه تا آب نفوذپذيري به بستگي زمين) ( ) سنگ و خاك بين در باز فضاي مقدار تخلخل و كند حركت خاك اليه هاي بين

حركت. اليه ها بين در آزاد o نسبتا كه بدهند اجازه آب به خاك و سنگ اگر دارد . اما نمايد طي روز چند درمدت را طوالني فواصل مي تواند زيرزميني آب نمايد،

هزاران نتيجه در و كند نفوذ پايين تر اعماق به مي تواند همچنين زيرزميني آب. بازگردد زمين به o مجددا آب اين تا مي كشد طول سال

چشمه ها: جايي كه آب زيرزميني به سطحزمين تخليه مي شود

چيست؟ چشمه

پر نتيجه ي چشمه، يك . اندازه ي و ابعاد است زمين سطح به آن شدن سرريز و آبخوان يك شدن

تا مي شوند ايجاد بارندگي يك از بعد كه آب كوچك چشمه هاي از چشمه هامتغير مي شوند كارون مانند بزرگ رودخانه هاي منشاء كه بزرگي چشمه هاي

است.

در مي توان را آنها o معموال اما بگيرند، شكل مي توانند سنگي نوع هر در چشمه ها ) مي توانند ) و مي شكنند راحتي به كه آهك سنگ نوعي دولوميت و سنگ آهك ها

. حل سنگ كه وقتي مي شوند كنند، يافت اسيد وتوليد بشوند حل بارندگي ها درجريان سنگ ها در آمده بوجود فضاي در آب مي شود، شكسته و مي شود

زمين. سطح به نقطه يك در باالخره يابد، جريان افقي شكل به آب اگر مي يابد. مي آيد بوجود چشمه يك و مي رسد

نيستند شفاف و تميز هميشه چشمه ها آب

بي رنگ و oشفاف معموال چشمه ها آبچشمه. همان مثل هستند، چاي رنگ داراي گاهي چشمه ها، از برخي اما است

. در آب كه مي دهد نشان آن قهوه ايي يا و قرمز رنگ شد ديده عكس در كه . ديگر طرف از آهن مانند است، بوده زمين زير در معدني مواد با ارتباط

از وفرج، خلل از عبور جاي به يافته جريان آب كه رسيد نتيجه اين به مي توانشدن فيلتر بدون بزرگ كانال كرده  يك عبور رنگي مواد حذف براي خاك در

. مي گويند كارست آن به كه است

آبگرم چشمه هاي

چشمه هاي آبگرم، چشمه هايبه و جوش آب نقاط، برخي در يا و گرم خروجي آب آنها در كه هستند معمولي

يلوستون، ملي پارك در موجود چشمه هاي مانند است گل حباب هاي همراه . هستند مناطقي در آبگرم، چشمه هاي از بسياري آمريكا متحده اياالت ويومينگ

سنگ هاي به نزديكي دليل به آب و داشته اند جديد آتشفشاني فعاليت هاي كه . باشند، بيشتري عمق داراي چه هر سنگ ها مي شود گرم زمين، سطح زير داغ

بزرگ شكاف يك به رفته فرو عمق به آب هنگامي كه و مي شوند گرم تريك به تبديل نتيجه در و مي كند پيدا زمين سطح به رسيدن براي برسد، راهي

. و مي افتند اتفاق دنيا نقاط تمام در آبگرم، چشمه هاي شد خواهد آبگرم چشمه

مشاهده مي توان گرينلند در كه چنانچه دارند، يخي كوه هاي با همزيستي حتيكرد.

توزيع جهاني آب

جدول و نمودار به مي توانيد جهان، در آب مقدار براي كامل o نسبتا توضيح براي . دنيا در آب حركت تشريح آب چرخه ي كه مي دانيد شما حاال، كنيد نگاه زير

فعلي وضع كه نقطه يك در آب وضعيت زير جدول و نمودار بنابراين است،پيش سال ميليون ها يا و هزاران به شما اگر و مي دهد نشان را مي باشد

. باشند متفاوت است ممكن اعداد اين بازگرديد،

كه كنيد حجم ٩٦توجه كل از به ) ١٣٨٦درصد يعني مكعب كيلومتر ميليونو ٤٦اندازه ي . ٢٠٠ميليون )! از مي باشد شور آب شما خواب اتاق برابر ٤هزار

از بيش باقي مانده، . ٦٨درصد منابع مي باشد طبيعي يخچال هاي و يخ در درصدفقط درياچه ها، و رودخانه ها مانند شيرين، فقط ٩٣١٠٠آب كه مكعب كيلومتر

از ١ . ٧٠٠قسمت و رودخانه ها وجود، اين با اما مي باشد آب كل قسمت. مي باشند زمين روي مردم تمامي آب منبع مهمترين درياچه ها

: جهان در آب توزيع تخميني مقادير

آب به منبع آب حجممكعب كيلومتر

به آب حجممكعب مايل

درصد آب

شيرين

كل درصدآب حجم

درياها اقيانوس ها،گذرگاه ها 96.5--1,338,000,000321,000,000و

توده هاي و يخ، يخچال ها

دائمي برف هاي24,064,0005,773,00068.71.74

زيرزميني 1.7--23,400,0005,614,000آب

10,530,0002,526,00030.10.76شيرين    

0.94--12,870,0003,088,000شور    

خاك 16,5003,9590.050.001رطوبت

يخ و زيرزميني يخ300,00071,9700.860.022دائمي

0.013--176,40042,320درياچه ها

91,00021,8300.260.007شيرين    

0.006--85,40020,490شور    

12,9003,0950.040.001اتمسفر

تاالب ها 11,4702,7520.030.0008آب

2,1205090.0060.0002رودخانه ها

بيولوژيكي 1,1202690.0030.0001آب

100-1,386,000,000332,500,000كل

گليك،: پروفسور . ١٩٩٦منبع اشنايدر،: مؤلف اقليم، و هوا و آب دائرةالمعارف در آب منابعصفحات دوم، جلد نيويورك، آكسفورد، دانشگاه ٨٢٣تا ٨١٧چاپ

دلـــــم عزیز سالم

خوشگلم و دلبندم

  

خورشید نور و گرما

تابــید دریا به وقتی

شوند می بخار ها آب

رونــــد می باالتر هی 

 

 

بخارها شدند که جمع

زیبا چه شوند می ابر

خورند   می هم به وقتی

کـــــــنند می برق تولید

بارد می باران سپس

دارد هدیــــه شادابی

کم کم قطره و قطره

هم با صحرا و کوه از

 

شوند می سیالب و جویبار

برســـــــــــند دریا به باز تا