نگاهي گذرا به كتاب “پيش به سوي كارآفريني” · web viewدر...

www.Parsmodir.comمديريت علمي-پژوهشي مقاله پايگاه

تیریمد و سازمان کتاب خالصه

یاقتدار دکترنویسنده:

یانجیم دهی: وحکننده خالصه

هفتم- و یس - چاپ1384 چاپ: سالیمولو انتشارات

1

http://www.eModir.com/


سازمانی های : نظریه اول بخش

مدیریت کالسیک های اول: نظریه فصل : سازمانی گرایی خرد یا سازمان عقالیی رفتار

کوششی گ""رایی دارد. خ""رد ع""ام مفهوم خردگراییوبر: ماکس دیدگاه از از که است خارج دنیاسی بر غلبه و بهزیستی جهت در تالشی و کمال سوی به

زم""ان عملی ض""روریات به تاکید با و بشر تکنول""وژیکی و فک""ری نب""وغ طریقیابد. می تحقق

واقع اس""ت. در محدود مقیاس در کتاب: خردگرایی این منظور خردگرایی اما از که نح"وی به است س"ازمانها ام"ور اداره و ری"زی طرح چگونگی خردگرایی

ف""نی تح""والت و دانش از و کمیاب اقتصادی منابع و ق""درت توس""عه و ث""روت ازدی""اد جهت در بشر

این در شود. ل""ذا استفاده حداکثر مردم بهزیستی ک""ار به ک""ارایی با م""ترادف خردگ""رایی مفه""وممیرود.

یا ک""اال ص""ورت به آن عرضه که سیس""تم ب""ازده: محص""ول ف""وق فرم""ول دراست خدمات

تولید منابع سایر و سرمایه انسانی، مصروفه: نیروی منابع

باشید: داشته توجه زیر نکات به ص""ورتی در است.کارایی سازمانی اهداف اثربخشی از متفاوت کارایی-1

پیش""رفته ه""ای ش""یوه و تکنول""وژی از اس""تفاده با که یابد می اف""زایش من""ابع از اس""تفاده ک""اهش قب""ال در ثابت بازده آمدن دست به مدیریت،

است س""ازمان اه""داف تحقق اثربخشی گ""یرد.اما ص""ورت مص""روفهکارایی. میزان از صرفنظر

و فرهنگ بلکه نیست تکنیک و فن ش""امل فقط وسیع معنای به مدیریت-2 انتخ""اب و نظر م""ورد اه""داف تع""یین در اجتم""اعی و ف""ردی ه""ای ارزشاست. موثر مطلوب های روش

بازده=

کارایی

من""""""ابعمصروفه

2



است. شده واقع تاکید مورد ها نظام تمام در کارایی ازدیاد-3 و تولید جهت م"ادی و انس"انی من"ابع ت"رکیب ب"رای است ای وسیلهسازمان:

خدمات. و کاال توزیعاز: عبارتند سازمان ضروری عناصر

انسانی ارزشهای و مهارتها-1تکنولوژی و مادی منابع-2

می در ح""رکت به را س""ازمان ه""ای چرخ که است انسانی عامل همانمدیر:آورد.

مدیریت: سنتی یا کالسیک های نظریه با و رس""ید ثمر به ت""دریج به و آغ""از1790 ح""دود در که ص""نعتی انقالب پی در

به .... نی""از و بازار تکنولوژی صنایع، چ.ن هایی زمینه در حاصله های پیشرفت کالس""یک ه""ای نظریه که شد می احس""اس پیش از بیش نوین سازمانی نظام

ف""رد کالس""یک مکتب اس""ت.در زمینه این در دانشمندان تالش حاصل مدیریت س"ازمان ت"رکیب و س"اخت به دانش"مندان توجه و ش"ده گرفته نادی"ده گ"رایی اجتم""اعی سیس""تم و گ""روهی و ف""ردی رفتار به و است شده معطوف رسمی

است. نشده عنایتی سازمان

زمینه در که است گ""""امی نخس""""تین وبر مطالع""""ات وب???ر: بوروکراسی ش""امل که را ه""ایی س""ازمان وبر اس""ت. بوروکراسی شده برداشته سازمانها

شد: می شامل بودند زیر خصیصه چهارکارمند کثرت علت به سازمان وسعت-1ماهر نیمه یا و ماهر غیر کارگر زیادد عده-2انبوه تولید برای ساده تکنولوژی-3ساده های فرآورده تولید-4

ل""ذا بودن""د، ف""وق ه""ای جنبه با منطبق وبر زم""ان س""ازمانهای بیش""تر چ""ون و و کارآمد س"""ازمانی تحلیلی و تجزیه الگ"""وی یک عن"""وان به وبر بوروکراسی

رسید. می نظر به علمی

وبر: بوروکراسی های ویژگی

3



نتیجه که تخصصی و کوچک خیلی اج""زاء به وظ""ایف کار: تقسم تقسیم-1است. کارایی ازدیاد نهایت در و کار نیروی بودن جانشینی قابل آن

به مش""کل حل جهت باالتر سطوح به اختیارات اختیارات: تمرکز تمرکز-2کار تقسیم از آمده وجود

با افراد استخدامی: استخدام امور اداره برای عقالیی و منطقی برنامه-3جنسیت یا نژاد قوم، به توجه بدون و مهارت و تخصص به توجه

همه برای صحیح و دقیق مقررات و قوانین مقررات: اعمال و قوانین-4

آنها جزئیات و اقدامات کلیه از سوابق ضبط: نگهداری و ثبت سیستم-5 و احساس""ات به وبر بوروکراسی که ک""رد اس""تنباط ت""وان می ب""اال م""وارد از

ندارد. توجه انسانی عواطف

فایول: گرایی تخصص

فایول: دید مدیریت( از مدیریت)عناصر خاص های تواناییریزی نامه بر قدرت-1سازماندهی-2هماهنگی-3فرماندهی-4کنترل-5 فایول: دیدگاه از مدیریت عام های یی توانافنی امور-1تجاری امور-2مالی امور-3تامینی امور-4حسابداری امور-5اداری امور-6

و داش""ته خ""اص اهمیت س""ازمان روس""ای ب""رای اداری ام""ور می""ان این از که فرمان""دهی، دادن، س""ازمان برنام""ه، تنظیم بی""نی، بخش: پیش شش ش""املشود. می نظارت و کردن هماهنگ

( POSDCORB گیولیک: ) لوتر دید از مدیر وظایف

4



P: planningاه""داف به نیل ب""رای الزم اق""دامات بی""نی : پیش برنامه : تنظیم مطلوب

O: organizingاختیارات و حدود صریح سازمان: تعیین : تشکیلS:staffingکارآموزی و استخدام و کار مساعد شرایط : کارگزینی: تامین

D: directingبرای دستورات صدور و سازمان رهبری و : فرماندهی: هدایت خاص تصمیمات اخذ

C: coordinatingمنظ""ور به مختلف مش""اغل وظ""ایف کردن: تطبیق : هماهنگ مطلوب اهداف تحقق

R: reportingآنها قب""ال در مج""ری که کس""انی به دادن :ارتباط""ات: آگ""اهی است. مسئول

B: budgetingو س""ازمان خ""رج و دخل و م""الی ط""رح بن""دی: تنظیم : بودجه آن اجرای بر نظارت در اما است نش""ده برده کنترل از نامی لوتر هفتگانه عوامل این در که هرچند

بن""دی بودجه و گ""یری گ""زارش سیس""تم و برنامه تنظیم طریق از کن""ترل واقعپذیرد. می انجام

تیلور: علمی مدیریتتیلور: دید از سیستم اساسی عناصر

آن دهنده تشکیل اجزاء و عمل هر انجام راه بهترین تجربی کشف-1ومدیران کارکنان بین کار تقسیم-2

تولید اف""زایش ب""اعث س""ازمان در سیس""تمی چنین کردن پیاده تیلور عقیده به بلکه کارکنان بیشتر فعالیت اثر در نه تولید ازدیاد تیلور نظر از شود. یعنی میاست. زاید عملیات حذف و کار کردن ساده کار، تحلیل و تجزیه اثر در

تیلور: علمی مدیریت اصولمتداول علمی غیر روش جای به عمل هر انجلم برای واحد علمی ایجاد-1 ب""رای آن""ان آم""وزش و تعلیم و علمی ه""ای روش طبق کارکن""ان انتخاب-2

وظائف انجامکارکنان با صمیمانه همکاری-3کارکنان و مدیران بین مسئولیت و کار مساوی تقسیم-4

5



ظ""رفیت ح""داکثر به کارکن""ان از یک هر پ""رورش علمی م""دیریت غ""ایی ه""دف که کند می ف""رض اقتص""ادی انسان را سازمانها کارکنان اوست. تیلور تولیدی بر تیل""ور علمی گیرن"د. م"دیریت می ق"رار م"ادی های انگیزه تاثیر تحت صرفا

بود. استوار سنجی مزد و سنجی کارسنجی،زمان اساس

کالسیک: مکتب مدیریت کلی اصولهدف وحدت و هماهنگی اصل-1مراتب سلسله اصل-2تخصص اصل-3فرماندهی وحدت اصل-4نظارت حیطه اصل-5مسئولیت و اختیار اصول-6مداومت و پذیری انعطاف اصول-7

کالسیک: نظریه های محدودیت س""ازمانی رفت""ار انگاش""تن ث""ابت و س""ازمان در فرد نقش به توجه عدم-1

کارکنان در و دارد کلیت جنبه س""ازمانها تمام برای مکتب این بر مفروض اصول-2

اجراست. قابل سازمانها تمام اصل مث""ال عن""وان نیس""ت. به پذیر امکان مزبور اصول همزمان اعمال-3

حیطه ک""ردن ندارد.مح""دود مطابقت فرماندهی وحدت اصل با تخصص دارد.و مغ""ایرت ممکن حداقل به مراتب سلسله تقلیل امکان با نظارت

مغ""ایر گ""یری تص""میم در کارکن""ان مش""ارکت با اختیارات تمرکز اصل یااست.

صنعتی نوعدوستی و نئوکالسیک رفتاری های دوم: نظریه فصل

در تیل""ور عقاید الخص""وص علی و کالسیک های نظریه1930 سالهای حدود تا ظه"""ور با ک"""رد. اما می ایفا مهمی نقش آمریکا و اروپا س"""ازمانی م"""دیریت

دست به کم کم کالس""یک مکتب ، م""ایو التون رهبری تحت رفتارگرایی نهضت

6



کالس""یک فرضیات رفتارگرایی مکتب پیروان عقیده شد. به سپرده فراموشی عی""نی واقعی""ات از خ"ارج و س""اده بس""یار س""ازمان در کارکنان رفتار درباره ها

ه""ای انگ""یزه ت""اثیر تحت تنها که کردند می ف""رض اقتصادی انسان را بود. فرد علوم از استفاده با رفتارگرایی مکتب پیروان حالیکه گیرد. در می قرار مادی

با ل"ذا و است پیچی""ده ر بس"یا اف"راد انگ"یزش موض"وع که دادند نشان رفتاری های بررسی در تحقیق روش و مفاهیم و تئوری به ای تازه ابعاد تحقیقات آغاز

کارخانه در وس""یع های بررسی با انسانی روابط شد. نهضت افزوده سازمانی و تولید میزان در مادی عوامل بررسی صورت به آن گردید. روند آغاز هاتورن

و تولید اف""زایش ب""اعث آنچه که داد نش""ان ها بود. بررسی کارگران وری بهره چ""ون دیگ""ری م""ادی غ""یر عوامل بلکه نیست م""ادی عوامل است وری به""ره

گ""روهی، همبس""تگی مطالع""ه، برای شدن برگزیده مناسبت به غرور احساس رس""می غ""یر سازمان وجود با نخستین اینرو ... است. از و بیشتر عمل آزادی

شد. شناخته رسمی سازمان درون در می وجود به افراد از ای عده اجتماع از رسمی رسمی: سازمان غیر سازمان

هم با خ""اص ه""دفی به رسیدن برای اداری مراتب سلسله رهبری تحت که آید ص""ورت س""ازمان یک در نفر چند اجتماع اینکه محض به کنند. اما می همکاری رس""می روابط با که ش""ود می برق""رار آنها بین متع""ددی ه""ای تم""اس گ""رفت ایج""اد قبلی نقشه گونه هیچ ب"دون رس""می غ""یر روابط است. اینگ.نه متفاوت

و علمی مب""احث در گیرد، می شکل زمان مرور با که روابط شود. اینگونه میمیگردد. مطرح رسمی غیر سازمان عنوان تحت نظری

می ش""مار به م""دون و رس""می روابط مکمل ن""وعی به غیررس""می روابط اینروند.

رسمی(: غیر سازمان )منابع سازمانی رسمی غیر روابط س""ازمانها تم""ام در ط""بیعی ک""امال ص""ورت اف""راد: به اجتم""اعی روابط-1

روابطی بیزاری یا تمایل معرف که دارد وجود افراد بین اجتماعی صرفااست. خاص گروهی با همکاری به نسبت آنان

اف"""راد می"""ان تخصصی روابط سلس"""له یک تخصص"""ی: وج"""ود روابط-2 این رس""د. در می نظر به ض""روری ف""نی اطالعات توزیع جهت سازمان

مس""ئولیتی ک"ار انج""ام به نس""بت اینکه ب""دون سازمان متخصصان مورد نف"وذ اعم""ال عملی"ات اج"رای در خ"ود نظرات قبوالندن با باشند داشته

کنند. می

7



با اف""راد واقعی نف""وذ س""ازمانها در مواقع تص""میم: بعضی اخذ کانونهای-3 علت به همچ""نین و دلیل این به نیست. ل""ذا برابر آنان قانونی اختیارات

سلسله مجاری تابع همیشه تصمیم اخذ کتنونهای تخصصی روابط وجود س""ازمانی م""راتب کلیه اوق""ات بعضی و نب""وده رس""می سازمان مراتبشود. نمی طی تصمیم ابالغ و اخذ جهت

می پیش نیس""ت. اغلب یکس""ان اختی""ار با همیشه قدرت: قدرت مراکز-4 مراکز ندارن""د، مهمی مق""ام اداری م""راتب سلس""له در که اف""رادی آید

می تش""کیل را ق""درت واقعی منشی یا مع""اون است ممکن دهن""د. مثال می باش""د. ل""ذا داش""ته عملی قدرت او خود از بیش سازمان یک رئیس ش""ود می حاصل زمانی و است افراد روابط از ناشی قدرت گفت توان

کند. تحمیل دیگری بر را خود نظریات بتواند کارمندی که ه"ای گ"زارش و اطالع"ات توزیع ها س""ازمان اغلب ارتباطات: در شبکه-5

تم""ام کم""تر اداری، دس""تورهای و تص""میمات ابالغ همچ""نین و رس""می ل""زوم مس""ئله کن""د. این می طی را س""ازمان م""راتب سلس""له مج""اری کن""د. می تایید س""ازمان تحلیل و تجزیه در را اطالع""ات ش""بکه بررسی

دهد. می تشکیل را سازمان اعصاب دستگاه واقع در ارتباطات شبکه کم غیررسمی سازمان که رسد می نظر به نکته این باال مطالب به توجه باگردد. می رسمی سازمان تعدیل و تغییر موجب بیش و

گ""روهی تم""ایالت و افک""ار آن منشأ غیررس""می)که س""ازمان چنانچه ح""ال مس""ئولیت و اختی""ارات و روابط مع""رف غیررس""می) که سازمان است( با

می تس""هیل س""ازمان اه""داف به نیل نماید، است( تطبیق افراد اداری های منطق و مقاصد م""وازات به گ""روهی تم""ایالت ش""رایط این در گ""ردد. زی""را

رس""می س""ازمان با رس""می غ""یر س""ازمان اگر و کند می ح""رکت م""دیریت نتیجه در و ش""وند می ظ""اهر هم مخالف جهت در عامل دو این نکند تطابق انعکاسی س""ازمانی رفتار عمل شود. در می دشوار سازمان اهداف تحقق

است. مزبور های سیستم و روابط تداخل و ترکیب از و عقاید و رفت"""ار بر مش"""تمل است ای مجموعه س"""ازمان ت"""رکیب ل"""ذا

کنند. می همکاری یکدیگر با خاصی مقاصد جهت در که مشترک ارزشهای

گروه: گروهی: پویائی رفتار در موثر عوامل

8



و شخص""یت قض""اوت، چگ""ونگی برخ"ورد، ط""رز فردی: مانند متغیرهای-1فردی مهارت

پاداش سیستم گروه، اندازه وظایف، نوع محیطی: مانند متغیرهای-2 و ارتباط""ات چگونگی نفوذ، و پذیری تأثیر درجه گروهی: ماند متغیرهای-3

یکدیگر به نسبت گروه افراد جذابیت میزان گ""روهی، هنجاره""ای ایج""اد گ""روه، همبس""تگی حفظ و پرورش در فوق عوامل

شوند. می واقع موثر وری بهره میزان ... در و ها مهارت بهبود فردی: رفتار در موثر عوامل

حسی اطالع""ات دری""افت نتیجه در که است مفه""ومی ادراک ادراک: -1 محیط از گون""اگونی حسی اطالع""ات انس""ان گ""ردد. گرچه می حاصل

یا و نی""از م""ورد که گزیند ب""رمی را احساسی تنها اما کن""د، می دری""افت به را معین حسی اطالع""ات اف""راد س""ویی از اوس""ت. و رضایت و توجه تفس""یر و درک چگ""ونگی که کنند. چرا می تفسیر و درک متفاوت طرق

است: ارتباط در زیر عوامل با اطالعات وضع گ"یرد: مانند می ق"زاز قض"اوت م"ورد که شخصی خصوص"یات-

... و صدا تون ظاهری، کن""د: مانند می قض""اوت دیگ""ران درب""اره که شخصی خصوص""ویات-

... و ذکاوت هوش، ارزشها، متف""اوت مختلف ش""رایط در ف""رد رفت""اری خ""اص: واکنش ش""رایط-

است. به رس""یدن ب""رای ک""ار انج""ام به اف""راد تحریک یعنی : انگیزش انگیزش-2

نش""ده ارض""اء نی""از دارد. یک متف""اوت نیازه""ای مطلوب. انسان اهداف به بکاهد تنش این از اینکه ب""رای ف""رد و کند می ایج""اد تنش و خواست

ورزد. می مبادرت معینی رفتار یا عمل انجام مازلو: بندی طبقه طبق بر نیازها مراتب سلسله

... و مسکن پوشاک، فیزیولوژیکی: خوراک، نیازهای-1جوی تغییرات مقابل در حفاظت ترس، از ایمنی: رهایی نیاز-2و... مردم با دوستی و محبت: معاشرت و عشق به نیاز-3... و ستایش منزلت: احترام، و قدر به نیاز-4 و ها اس""تعداد به توجه با انس""انی کم""ال به خودی""ابی: رس""یدن به نی""از-5

دیگران تصدیق طریق از البته و دارد سراغ خود در که مهارتهایی

9



مازلو: نظریه به وارد انتقادات تم""ام در آنها ت""اثیر ش""دت و نیازها م""راتب سلسله مازلو بندی طبقه در-1

این عمل در که است ش""ده ف""رض یکس""ان بش""ری جوامع و کش""ورها نیازه""ای فق""یر کش""ورهای در مث""ال عن""وان به که ن""دارد. چ""را ص""حت

هستند. تر غالب فیزیولوژیکی ب""روز زمینه ش""ود، می ب""رآورده که نی""از از س""طحی هر مازلو عقیده به-2

چه تا م""ادون نی""از نیست مش""خص که حالی سازد. در می را بعدی نیازگردد. فراهم بعد نیاز بروز برای زمینه تا شود برآورده باید حدی

م""ورد که آنچه بین مبادل""ه: تف""اوت ه""ای نظریه خالصه مبادله: های نظریه تا دارد می آن بر را انس"""ان آورد، می دست به که آنچه و است ف"""رد انتظ"""ار

یا عمل این انج""ام با کند. ل""ذا اقدام تفاوت و فاصله این تعدیل و کاهش جهتاست. انگیزش نوعی فاصله، برداشتن بین از جهت خاص رفتار

و نتیجه هزین""ه، پ""اداش، مف""اهیم باید ابت""دا پذیرد؟ می صورت چگونه انگیزششوند تعریف مقایسه سطح

می انج""ام دیگ""ری خاطر ارضاء و نیاز رفع جهت فردی که کوششی پاداش: محس""وب پ""اداش گ"ردد، می ارضا او نیاز طریق این به که شخصی برای دهد، پاداش شود.لذا می نیست. مادی مزایای یا پول صرفا

ب""رای خ""اص فع""الیتی انج""ام نتیجه در که محرومی""تی یا و گذشت هزین??ه: این دارد. به ن""ام هزینه ش""ود، می حاصل داده انجام را فعالیت آن که شخصی

را النفع عدم بلکه است، عمل انجام از ناشی زیان شامل تنها نه هزینه ترتیب در که است ای رفته دست از ه""ای پ""اداش النفع ش""ود. ع""دم می ش""امل ن""یز

گردد. حاصل بود ممکن دیگری فعالیت به پرداختن صورت مثبت نتیجه ص"""ورتیکه اس"""ت. در پ"""اداش از هزینه تفاضل حاصل نتیج???ه:

منفی نتیجه اگر و است فای"""ده متض"""من عمل باش"""د)پ"""اداش< هزین"""ه( آناست. زیان و ضرر باشد)هزینه<پاداش( متضمن

ع""واملی از دارد. که ن""ام مقایسه ،س""طح انتظار مورد مقایسه: حداقل سطح ... و آن، مش""ابه اعم""ال یا گذشته در عمل همان انجام از فرد چون: تجربیات

می ش""ود، خ""اص عملی انج""ام به منجر نتیجه اینکه پ""ذیرد. ب""رای می ت""اثیرباشد. بیشتر مقایسه سطح از بایستاست. کرده ثابت را نظریه این درستی زیادی حدود تا دانشمندان بررسی

10



عناصر و اج""""زاء از است ای مجموعه ف""""رد شخص""""یت: شخص""""یت-3 ه""ا، انگ""یزه امی""ال، ادراکات، مانند: احساسات، روانی و فیزیولوژیکی

فردی. اهداف و ها ارزش برخورد، طرزسازمانی: های بررسی در شخصیت بررسی اهمیت دالیلدارد. خاص ویژگی دیگر فرد به نسبت فرد هر-1 دارد وجود نیز مشترکی جهات انسانها نهاد در شخصیت ویژگی وجود با-2

است. تحلیل و تجزیه قابل علمی دید از کهاست. ارتباط در او اجتماعی محیط با فرد شخصیت-3

شخصیت: تکامل و تشکیل در موثر عوامل اس""""تعداد نخست مرحله هر وراثت: در ف""""یزیولوژیکی: مانند عوامل-1

محیط ت""ابع بع""دی مراحل در اس""ت. اما وراثت از مت""اثر اف""راد عقالنیاست. زیست

رشد در م"""وثر اولیه نهاده"""ای از مدرسه و گ"""روهی: خ"""انواده عوامل-2 مرجع گروهه""ای با تم""اس بعد مراحل رون""د. در می شمار به شخصیت

بود. خواهد موثر نیز در عقاید و دیرینه ع""ادات س""نت محیطی، ف""رهنگی: ارزش""های عوامل-3

موثرند. افراد اداری رفتار و سلوک طرز انس""انی روابط علم""ای های برسی که آنجا صنعتی: از نوعدوستی های نظریه س""ازمانی مسائل فصل و حل برای جانبه همه و جامع نظریات تدوین به منجر گ""رفت خود به خاصی شکل انسانی روابط نهضت1960 سال حدود در نشد،

این پ""یرو دانش""مندان ش""ود. پیش""نهادات می نامی""ده ص""نعتی نوعدوس""تی که ک""ار، محت""وای س""ازمانف ت""رکیب و ط""رح در عمیق تغی""یرات زمینه در نظریه ه""ای س""تم برابر در ف""رد آزادی و لیبرالیسم فلسفه پایه ... بر و رهبری شیوه

است. استوار بوروکراسی دو آن در که شد مطرح گریگور ماک پروفسور توسط تئوری : اینX,Y تئوری م""دیریت و ره""یری و نظ""ارت ن""وع و بشر ط""بیعت زمینه در مفروض""ات دستهشوند. می گرفته نظر درX,Y های تئوری تحت

: X تئوریاست. طبیعی و ذاتی کردن کار از بشر بیزاری-1 یا و نظ""ارت طریق از باید اف""راد کردن کار از بشر ذاتی بیزاری دلیل به-2

شوند. کنترل سازمان، اهداف به نیل جهت در کار انجام به تهدید

11



ش""دن ه""دایت نیازمند و کند می خ""الی ش""انه مسئولیت با زیر از انسان-3بودن. ذات به قائم تا است

Y : تئوریاوست. ضروریات جزء انسانی هر برای کردن کار-1 ک""افی س""ازمانی اه""داف س""وی به ف""رد ه""دایت ب""رای تهدید و نظ""ارت-2

نیستند. انسان نیل جهت در خ""ویش رفت""ار کن""ترل و هدایت به قادر ذاتااست. سازمان اهداف به

که است پاداشی تابع سازمان، اهداف به نیل جهت در فرد تالش میزان-3دارد. انتظار خدمت مقابل در

است. مسئولیت جستجوی در مناسب شرایط تحت انسان-4 به مرب"""وط س"""ازندگی و بل"""وغ و تخیل ن"""یروی از اس"""تفاده ق"""درت-5

است. افراد از زیادی تعداد بالقوه خصوصیات در اف"راد اس"تعدادهای از بخشی تنها ص"نعتی، زن"دگی ن"وین شرایط در-6

گیرد. می قرار استفاده مورد سازمان ح""داکثر به در م""دیریت ه""دف اس""ت. چنانچهY تئ""وری پیرو خود گریگور مک

ب""رای م""دیریتی چ""نین ش""ود، خالصه من""ابع از عقالنی استفاده و سود رساندنشد. خواهند قائل برتریX تئوری مفروضات

می ص""نعتی نوعدوس""تی های نظریه جزء نیز مازلو نیازهای بندی طبقه نظریه م""ازلو عقی""ده ده""د.به می ای ویژه اهمیت فرد شخصیت رشد به باشد. مازلو

می ق""رار ف""یزیولوژیکی نیلزه""ای ت""اثیر تحت بیش""تر ک""ودکی دوران در انسان طبق""ات نیلزه""ای رس""دف می بل""وغ و رشد مرحله به که ت""رتیب به گ""یرد. اما

رفت""ار بر خودی""ابی و م"نزلت و ق"در نیازهای تدریج به کنند.لذا می ظهور باالتر خودی""ابی نیازه""ای به کمتر امروزی سازمانهای در شود. وچون می حاکم فرد

احس""اس و ف""رد شخص""یت رشد م""انع امر این ل""ذا شودف می توجه کارکناننگردد. می خدمت تعهد

بیش""تر در که است ص""نعتی نوعدوس""تی مکتب پ""یروان از نیز ارگریس کریس س""ازمانی اس""تخدام به فردی وقتی او نظر است. به موافق مازلو با ها زمینه

به ب""ازگردد)اتکا ک""ودکی دوران رفتار به که شود می خواسته او از آید، می درشود. می تعارض ایجاد باعث امر این نتیجه خود(در به اتکا نه دیگران

سیستم مدیریت:تئوری نوین سوم: نظریه فصل

12



سیستم ممکن سیس""تم ش""ود. یک می اطالق وابسته اجزاء از ای مجموعه به سیستم

باش""د.ح""دود یافته تشکیل هم به متصل فرعی های سیستم مجموعه از است معی""نی ض"وابط و قواعد ت"ابع همیشه ف"رعی ه"ای سیس"تم و اص"لی سیس"تم

سازمان اصلی سیستم عنوان به سازمان یک داخل در مثال عنوان نیست. به غیررس""می سازمان اگر شود. اما می محسوب فرعی سییتم یک رسمی، غیر رفت""ار ف""رعی ه""ای سیس""تم اینص""ورت در ک""نیم، تلقی اص""لی سیستم خود را

... و قدرت شبکه تخصصی، روابط شبکه اجتماعی، روابط از: شبکه عبارتند: بسته سیستم و باز سیستم

: بسته سیستم محیط با ارتب""اط بدون و داخلی نیروهای از استفاده با صرفا به س"ازمان کالس"یک، ه"ای نظریه ده"د. در ادامه خ"ود ک"ار به تواند می خارج

می خ""ارج محیط با ارتباط بدون که شودف می تلقی بسته سیستم یک عنوان در رسمی روابط و کار تقسیم و مراتب سلسله طریق از را خود مسائل تواند ذاتی گ""رایش بسته سیستم مشخصات از کند. یکی فصل و حل دستگاه داخل

دس""تگاه ب""ازده بس""ته سیس""تم است. در توقف و رکود و ایستا تعادل جهت در اق""دامات و اختالل و نظمی بی من""ابع، اتالف و ندارد مصروفه منابع با تناسبی

یابد. می رواج موجود وضع حفظ برای هدف بدون از تکامل و رشد و پویا تع""ادل جهت در گرایشی باز سیستم در باز: سیستم

با سیس""تم ح""الت این شود. در می مالحظه خارج محیط با دائم ارتباط طریق بهب""ود و ازدی""اد در س""عی و آنها تب""دیل و تغی""یر و انسانی و مادی منابع دریافت دس""تگاه ب""از، س""یتم کند. در می تولید نیرو گیرد، می نیرو آنچه از بیش بازده،

را خ"ود داخلی متغ"یر عوامل مقابل در چه و خارج محیط عوامل مقابل در چهسازد. می منطبق

ف""نی- سیس""تم یک س""ازمان، ن""وین، نظری""ات سیس""تم: در ق""الب در سازمان عوامل با را خود همواره کمال و رشد به رسیدن منظور به که است اجتماعی

سازد. می منطبق خارجی و داخلی متغیر است: جنبه دو دارای سازمانی سیتم

و اب""زار و آالت ماش""ین و س""اختمان تخصصی، وظائف فنی: مانند جنبه-1... و تکنیک

13



دستگاه داخل در کارکنان روابط اجتماعی: مانند جنبه-2 سازمان: سیستم داخل در واکنش و کنش انواع در مشاغل با مشاغل یا و افراد با افراد بین روابط از حاصل درونی: که-1

است. رسمی سازمان س""ازمان بین ف""رعی، های سیستم بین موجود همبستگی برونی: همان-2

افراد و رسمی ه"ای سیس""تم اج"زاء بین درونی انفع"ال و فعل و ارتب""اط رش""ته یک نتیجۀ� *در

ف""رعی ه""ای سیس""تم بین ب""رونی انفع""ال و فعل و ارتب""اط و یکسو از ف""رعیآید. می وجود سازمانی)سیستم( به پدیدۀ� دیگر، ازسوی

در س""ازمانی مس""ائل بررسی جهت: م??دیریت در س??یتم تئ??وری ک??اربرد ه""ای روش عن""وان تحت مح""دودی مفه""وم به اغلب سیس""تم، تئ""وری ق""الب

است: زیر مراحل شامل و شود می نامگذاری مقداریسیستم اهداف گیری اندازه و تعیین-1 اه""داف به نیل در که متغیره""ایی کلیه مق""داری گ""یری ان""دازه و تع""یین-2

موثرند. سیستمبررسی مورد مساله درباره ریاضی مدل یک شکل به فرضیه ایجاد-3 ت""رکیب به""ترین که نح""وی به ریاضی مع""ادالت ق""الب در مس""اله حل-4

سازد. مشخص مطلوب، اهداف به نیل برای را مربوط متغیرهای کن""ترل سیس""تم یک اس""تقرار و مختلف ط""رق به حل راه این آزم""ایش-5

با مرب""وط متغیرهای و طرح اجزاء و عناصر کلیه اینکه از اطمینان برایاست. منطبق شده بینی پیش شرایط

ب""رخی حل ب""رای را راه که م""دیریت، زمینه در حاص""له ه""ای پیشرفت وجود با محی""ط، تغی""یرات چ""ون متع""ددی عوامل است، کرده هموار سازمانی مسائل

... ایج""اب و جمعیت ت""رکیب آموزش، و فرهنگی تحوالت تکنولوژی، پیشرفت بینی پیش شرایط با مقابله برای بیشتری انعطاف قابلیت سازمان که کند می

این در تحقیق و بررسی یا و م""دیریت آم""وزش ب""رای باش""د. ل""ذا داشته نشدهزیر: صورت دارد. به ضرورت خاصی مفروضات و قالب زمینه، ه""ای فع""الیت و رفت""ار ه""دایت ب""رای که است ای پیچیده عمل مدیریت-1

رود. می کار به مطلوب اهداف اجرای و تدوین جهت سازمان افراد

14



اف""راد کلیه ب""رای اه""داف این اس""ت. اهمیت متع""دد س""ازمان اه""داف-2 می تغی""یر ش""رایط با مقابله در اهداف این نیز و نیست یکسان سازمان

کنند. و... س""ازمان داخلی ش""رایط تغی""یر فردی، منافع تعارض چون عواملی-3

سازد. می دشوار را سازمان اهداف تحقق و حفظ اح""راز، نظ""ر، مورد مقاصد اجرای و موانع کردن برطرف برای-4

ناپ""ذیر اجتن""اب مس""ئولیت و اختیار مختلف مقادیر با توام قدرت اعمالاست.

ش""رائط با مقابله بر عالوه سازمان مدیران مدیریت، مقاصد اجرای در-5دارند. عهده به را مختلفی وظایف دستگاه، از خارج محیط

مدیریت دوم: عناصر بخش آن عناصر اساس بر مدیریت تعریف

دس""ته ه""ای فع""الیت کن""ترل و ره""بری ک""ردن، هماهنگ و متش""کل ه""نر و علمکارایی. حداکثر با مطلوب اهداف به نیل برای جمعی

-2 ری"""زی - برنامه1 : م???دیریت( خ???اص م???دیریت)وظ???ایف عناصر- کنترل5 - رهبری4 - هماهنگی3 سازماندهی

مش""خص س""ازمان اه""داف باید ابت""دا ری""زی برنامه ریزی: ب""رای برنامه-1 ک""ردن پی""دا مش""کالت، و مس""ائل تشخیص مستلزم ریزی گردد. برنامه

ط""رق از هریک تحلیل و تجزیه و بررسی آنه""ا، حل ب""رای مختلف ط""رقباشد. می شود، پیروی باید که راهی انتخاب و مزبور

بن""دی طبقه و ک""ار تقس""یم مس""تلزم س""ازمان س""ازماندهی: تش""کیل-2 باید م""دیران رسمی، تشکیالت بر است. عالوه اختیار تفویض و وظایف

با منطبق که کنند تنظیم نح"""وی به را س"""ازمان اجتم"""اعی سیس"""تمباشد. کارمندان اجتماعی و روانی های نیازمندی

تقسیم مختلف های سازمان بین وظایف سازمان تشکیل هماهنگی: در-3 را س""ازمان اه""داف تحقق وظ""ایف تقس""یم این اینکه ش""ود. ب""رای می

متع""دد واح""دهای وظایف بین الزم تطبیق و تعادل باید می سازد، میسرشود. برقرار

با وی متقابل روابط ش""امل ره""بری مق""ام در م""دیر ره""بری: نقضش-4 در م"وثر ه"ای انگ"یزه ایج"اد ره"بری در مهم اس"ت. مس"اله مرئوس""یناست. سازمان مقاصد جهت در همکاری منظور به کارمندان

15



برنامه و اولیه اهداف با عملیات نتایج مطابقت کنترل از کنترل: منظور-5 نح""وی به را کن""ترل مکانیسم باید اس""ت. م""دیر ش""ده بی""نی پیش ه""ای

خطر زنگ اه""داف، از عملی""ات نت""ایج انحراف مجرد به که سازد برقراردرآید. صدا به

تف""ویض ام""ور و وظ""ایف س""ری یک س""ازمان مدیر فوق مسئولیتهای بر عالوه ش""رایط و اوض""اع حسب بر س""ازمان هر در آن ح""دود و نوع که دارد نیز نشده

است. متفاوت سازمان

ریزی چهارم: برنامه فصل پایه بر امک""ان ص""ورت در باید تص""میمات ری?زی: برنامه و گ??یری تص??میم های روش و اصول طبق بر ناپذیر تردید اطالعات و آمار و علمی های بررسی

گردد. استوار خاص: گیری تصمیم مراحل

ه""دف تع""یین و خ""اص مس""اله یا مش""کل به بردن پی منظور به بررسی-1مادی و انسانی امکانات به توجه با مطلوب

دارد وج""ود ه""دف به رسیدن برای که مختلف راههای یا شقوق بررسی-2آنها از حاصل نتایج و عواقب تحلیل و تجزیه و کرد ابداع توان می یا

هدف به نیل برای ممکن شقوق میان از شق یک انتخاب-3 سطح بین اختالف یک کلی حالت در که یابند می ضرورت زمانی جدید اهداف تع""یین امکانات توجه با همیشه اهداف لذا باشد، موجود حاصله نتیجه و انتظار

و شوند می موجود اهداف اجرای از حاصل نتایج حسب بر انتظار سطح دائماگردد. می تعدیل فقدان صورت گرفت. در نادیده نباید گیری تصمیم عمل در را اطالعات نقش

شخصی قض""اوت پایه بر شق یک انتخ""اب سیس""تم، عناصر درب""اره اطالع""ات داشت. ل""ذا نخواهد عقالیی جنبه گیری تصمیم وضع این در و گیرد می صورت

بر ب""ود. عالوه خواهد بیش""تر ش""ده اتخاذ تصمیم به نسبت اطمینان عدم درجه موثر گیری تصمیم چگونگی در خطر)ریسک( نیز قبول برای آمادگی اطالعات اتخ""اذ تصمیمات است ممکن مشخص اطالعات با و یکسان شرایط است. در

16



نفر دو س""وی از شده به است ممکن اختالف این و باشد متف"اوت هم با ک"امالباشد. گیرنده تصمیم افراد پذیری ریسک عدم یا و پذیری ریسک دلیل که است نگ""ری آین""ده اس""اس بر گ""یری تص""میم از عب""ارت ری""زی برنامه ل""ذا

از: عبارتند آن ضروری عناصر مطلوب هدف تعیین-1

ممکن شقوق از شق یک انتخاب یعنی تصمیم استراتژی-2 جهت تفص""یلی ه""ای برنامه ص""ورت به برگزیده استراتژی و هدف تبدیل-3

اهداف به نیل

وج""ود ری""زی برنامه و گیری تصمیم بین مشخصی و معین حدفاصل کل در اماندارد. مشی: خط وضع و هدف تعیین است. نظر مورد آن حصول که ای نتیجه از است عبارت هدف هدف: تعیین و ها فع""الیت هم""اهنگی و عمل وحدت برای سازمان اهداف توصیف و تشریح می جلوگ""یری م""رج و ه""رج بروز از صورتی در عمل است. آزادی الزم کنترل

باشد. مشخص دستگاه مختلف واحدهای های فعالیت جهت که کند یک به اص""لی هدف وسیع نسبت به های سازمان در هدف: مراتب سلسله

ف""رعی اه""داف این از یک هر و شود می تقسیم مشخص فرعی اهداف رشته ه""دف تجزیه دارد. ل""ذا معی""نی مفهوم است آن اجرای مأمور که واحدی برای

اه""داف تع"دادی به ف""رعی اه""داف تقس""یم همچ""نین و فرعی اهداف به اصلی اه""داف، این اساس بر سازمان مختلف واحدهای مسئولیت تعیین و محدودتر مح""دود ه""دف هر آورد. و می وج""ود به را دس""تگاه اه""داف م""راتی سلس""لهباالتر. هدف به نیل برای است ای وسیله مشخص

های سازمان در هدف: تعدد وج""ود ه""دف چند هدف یک جای به وسیع نسبتا رها و ش""ود می س""ازمان حفظ ب""اعث هم، با اهداف این تمام برآوردن و دارد،سازد. می فراهم را سازمان سقوط موجبات آنها از کدام هر کردن و بررسی باید آن ت""امین امکان""ات هدف، تعیین از هدف: قبل به وصول امکان

در فقط نگ""ردد، بی""نی پیش بی""نی واقع با س""ازمان اه""داف ش""ود. اگر مطالعه ب""االتر س""طح در ه""دف یابد. تعیین تحقق است ممکن نادر و استثنائی شرایطکند. نمی تضمین را آن تحقق

هدف ، کند می ایجاب شرایط اوقات گاهی هدف: تعیین در زمان دخالت که مش""خص نتایج یا نتیجه صورت این پذیرد. در تحقق مرحله چند طی معینی

17



ش""ود. می بی""نی پیش گ""ردد حاصل باید مراحل از یک هر در معی""نی مدت طی قابل حد تا زم""ان حسب بر م""دت کوت""اه اه""داف به بلندم""دت هدف تجزیه این

کند. می آسان را نظارت و کاهد می شده یینی پیش اشکاالت از توجهی تص""میمات و اعم""ال ح""دود که است کلی مق""ررات از عب""ارت مش??ی: خط

اغلب مشی نماید. خط می تعیین مشخصی هدف به نیل منظور به را اجرایی م""الی یا استخدامی مشی مانند:) خط شود می بندی طبقه موضوع حسب بر....( و

معی""نی فع""الیت اج""رای م""ورد در را عمل ط""رز کار های العمل: روش دستور گ""""ردد، تقریر م""""دون ص""""ورت به چنانچه و کند می تص""""ریح ج""""زء جزءبه

شود. می نامیده دستورالعمل مشی: خط تعیین برای الزم مراحل

خط وضع - پیش"""نهاد3 اطالع"""ات آوری - جمع2 مشی خط وضع - ل"""زوم1 وتع"دیل - تعقیب5 مشی خط - تص"ویب4 س"ازمان عالیه رؤس"ای به مشی

مشی خط طبق""ات در است ممکن مشی خط وضع مش""ی: ل""زوم خط وضع لزوم-1

احساس سازمان مختلف است ممکن دای""ره یک سرپرست گ""ردد. مثال است ممکن که گ""ردد مواجه مش""کالتی با عملی""ات اج""رای جری""ان در

هر گ""ردد. به مشی خط تعیین به منجر باالتر رؤسای با آن کردن مطرح نظری"""ات و گزارش"""ات به بیش"""تر مشی خط تع"""یین در چه هر ح"""ال

ب""االتر تر مطل""وب نت""ایج آم""دن دست به امک""ان ش""ود توجه کارمن""دانبود. خواهد

به که حق""ایقی آوری جمع و اطالع""ات آوری اطالع""ات: جمع آوری جمع-2 این در باش""د، می م""وثر جدید مشی خط وضع ل""زوم اثب""ات در نح""وی واحدهای عهده بر اطالعات آوری جمع گیرد. وظیفه می صورت مرحله

گیرد. می صورت اجرایی کارمندان همکاری با که است ستاد خط وضع س""ازمان: پیش""نهاد علیه رؤس""ای به مشی خط وضع پیشنهاد-3

عالیه رؤس""ای تص""ویب ب""رای مس""ئول کارمن""دان طرف از اغلب مشی ادراک و فهم که شود تنظیم ای گونه به باید و گردد می تنظیم سازمان

باشد. اشکال از خالی آن

18



پیشنهادهای درباره تا داد فرصت افراد کلیه به مشی: باید خط تصویب-4 م""وجب عمل کنند.این گوشزد را آن احتمالی نقائص و انتقاد مشی خط

شود. می جدید مشی خط تصویب صورت در عمومی نظرات جلب مشی خط س""ازمان رؤس""ای است مش""ی: الزم خط تع""دیل و تعقیب-5

با عم""ومی جلسات و نظر تبادل طریق از معین فواصل در را موضوعهنمایند. تعدیل لزوم صورت در و ارزیابی مربوط کارمندان

خط تفکیک ل"""زوم و امک"""ان ویلسن1880 س"""ال در اداره: و مشی خط موافق نویسندگان از تعدادی همچنین و او نظر نمود. به تبلیغ را اداره و مشی

تش""کیل را حکوم""تی هر ض""روری عناصر از یکی سیاست که است درست او اداره تبل""ور و مشی خط اعالم و تقریر ح""دود از نباید آن قلم""رو اما ده""د، می

ت""ابع که است تص""میماتی اج"رای به محدود اداره نماید. وظیفه تجاوز عمومی که مختلف موسس""ات مشی خط تع""یین نتیجه در و باشد می سیاسی اعم""ال

و اص""ول رش""ته یک ت""ابع که عمومی امور اداره از باید است سیاسی عمل یکگردد. تفکیک است خاص های روش

نظری""ات عملی اداره: نتیجه و مشی خط تفکیک لزوم به مربوط نظریات آثار اس""ت. مش""اغل ای حرفه مش""اغل از سیاسی مش""اغل تفکیک ل""زوم ف""وق

بر ح"""اکم سیاسی فض"""ای به توجه با است ممکن و است غیرث"""ابت سیاسی کن""د. اما تغییر کشورها این دس""تخوش نباید ای حرفه و اداری مش""اغل اص""والباشد. تغییرات ه""دف تحقق ب""رای که عملیاتی باید می هدف تعیین از پس عملیات: برنامه

گنجانده جامع برنامه یک در و بینی پیش است، الزم جنبه هدف اگر شود. مثال ف""روش مقدار مدنظر، تولیدی کاالی چون: نوع مواردی باید می دارد، تولیدی

شوند. بینی و... پیش آالت ماشین و دستگاه ظرفیت احتمالی، ای طریقه جدید ه""""ای روش طبق بن""""دی : بودجه بودجه و ی ریز برنامه

اج""رای برای الزم هزینه بینی پیش و عملیات برنامه تنظیم منظور به که استداشت: توجه زیر موارد به باید بودجه تنظیم رود. در می کار به آن

ه""دف به نیل منظ""ور به سازمان که را عملیاتی باید شده تنظیم برنامه-1دهد. نشان خوبی به کند، می پیشنهاد مشخصی

ب""رآورد علمی ه""ای روش طبق و زی""اد دقت با را ف""وق عملی""ات هزینه-2نماید.

کند. تعیین را عملیات مخارج منظوررداخت به درآمد تحصیل منابع-3

19



ای برنامه بودجه در عملی??اتی: بودجه و ای برنامه بودجه ه??ای تفاوت ه""ای فع""الیت به برنامه هر و ش""ود می تقس""یم برنامه چند به دستگاه وظایف

مزب""ور ه""ای فع""الیت هزینه برآورد برای گردد. اما می منقسم تابعه از لزوم""ا عملی""ات عملی""اتی، بودجه ش""ود. در نمی اس""تفاده علمی ه""ای روش و فن""ون

می تقس""یم متع""ددی ف""رعی تقس""یمات به برنامه هر و برنامه چند به دستگاه می ک""ار به خاصی های روش و فنون نیز عملیات های هزینه برآورد در و شودرود.

شده: تمام قیمت حسابداری طبق عملیاتی بودجه تنظیم مراحل س""ازمان که عملیاتی کلیه از جامعی فهرست عملیات: تهیه بندی طبقه-1

بن""دی دس""ته و کند می پیش""نهاد معی""نی اه""داف یا ه""دف به نیل ب""رایبرنامه چند عنوان تحت مزبور عملیات

قابل عملی""ات دون""وع به ف""وق گ""یری: عملی""ات ان""دازه واحد انتخ""اب-2شوند می تقسیم سنجش غیرقابل عملیات و سنجش

روش س""نجش قابل غ""یر عملی""ات هزینه محاسبه هزینه: برای محاسبه-3 حسب بر عملی""ات ن""وع این مخارج و شود نمی برده کار به خاصی های

قابل عملی""ات ه""ای هینه ب""رآورد گ""ردد. اما می بی""نی پیش هزینه م""واد به آن محاس""به ب""رای که است، متعددی های روش و فنون تابع سنجش

شود: می عمل زیر ترتیبشود. می بینی پیش انتخابی واحد حسب بر عملیات الف- حجم

می تع""یین واحد هر تکمیل هزینه ش""ده تم""ام قیمت ی حس""ابدار ب- طبق ت""رتیب گردد. ب""دین می ضرب شده بینی پیش واحدهای مجموع در و گرددآید. می دست به عملیات هزینه

ریزی: برنامه های روش پیچی""ده های طرح کنترل و ریزی برنامه ای: برای شبکه تحلیل و تجزیه-1

باشد. می پرت نمودار آن انواع از یکی و رود می کار به وسیع و یک اج""رای برای که متعددی های فعالیت از فهرستی پرت: نخست طریقه در فع""الیت هر پای""ان و ش""روع ش""ود. نقطه می تهیه دارد ض""رورت ط""رح و متع"دد ه"ای فع"الیت بین ارتب""اط شبکه باشد. این معلوم باید پرت شبکه

دهد. می نشان معینی هدف به نیل جهت را آنها مختلف مراحل م"دیریت مس"ائل حل ب"رای علمی روش ب"ردن ک"ار عملیات: به تحقیق-2

تحقیق واقع باش"""د. در بی"""ان قابل کمی مق"""ادیر ص"""ورت به که است

20



که نح""وی به ریاضی ه""ای م""دل ساختن بر مبتنی است روشی عملیات را نتیجه به""ترین که حل راه یک انتخ""اب و مختلف های حل راه مقایسه متغیره""ای تب""دیل که باشد می استفاده قابل صورتی در روش دارد.این

باشد. پذیر امکان کمی مقادیر به آنها از حاصل نتایج و مطالعه مورد عملیات: در تحقیق های روش

هم با مستقیم رابطه که متغیرهایی خطی: برای ریزی برنامه روش-1 متغ""یر یک اف""زایش ب""اعث متغ""یر یک رود.)افزایش می کار به دارندبرعکس( و دیگر

مستقسم غ""یر رابطه که متغیره""ایی غ""یرخطی: ب""رای ریزی برنامه-2باشد. داشته وجود آنها بین

عملیات: در تحقیق های محدودیتندارد. وجود موارد کلیه در آن کاربد امکان-1 و شخصی قض""اوت ق""درت جانش""ین م""وارد کلیه در عملی""ات در تحقیق-2

شود. نمی آدمی مغز حدود ...( از و خارجی بازرگانی دولت، مالی )سیاست عوامل از برخی-3

عملی""ات تحقیق موارد این در و است خارج موسسه یک مدیران کنترلنماید. تصمیم اخذ به موثری کمک تواند نمی

در تحقیق کارشناس""ان می""ان ارتب""اط کردن برفرار موارد از بسیاری در-4 تحقیق کارشناس""ان مط""الب اس""ت. زی""را دش""وار م""دیران و عملی""ات آن درک که ش""ود می بی""ان ریاضی مع""ادالت ق""الب در بیش""تر عملی""ات

است. دشوار اغلب مدیران برای

پنجم: سازمان فصل عقالیی و منظم روابط رشته یک از است عبارت سازمان سازمان: تعریف

تع""داد ک""ثرت و دهند می انجام را متعددی و پیچیده وظایف که افرادی بین که منظ""ور به باش""ند، نزدیک تم""اس در هم با توانند نمی که است ق""دری به آن""ان سه س""ازمان هر تش""کیل گردد.برای می برقرار خاصی مشترک اهداف تامین- روابط3 مسئولیت و - اختیار2 کار - تقسیم1گیرد: می صورت عمل معی""نی ه""دف به نیل ب""رای آن اج""رای که وظ""ایفی کار: مجموع تقسیم-1

و وظ""ایف تداخل از که نحوی به کنترل و هماهنگی رعایت با است الزم

21



س""ازمانی مختلف واح""دهای اف""راد بین ش""ود، جلوگ""یری آنها تک""رار یا و ک""ار تقسیم اول درجه در سازمان یک تشکیل گردد. الزمه می تقسیماست. وظایف بندی طبقه

و اختی"""ارات ح"""دود س"""ازمان هر در است مس"""ئولیت: الزم و اختی"""ار-2 و م""رج و ه""رج ایج""اد از جلوگیری جهت شغل هر شاغل های مسئولیت

گردد. مشخص و معلوم انظباط، و نظم برقراری و خودمختاری باید مش""خص اه""داف به نیل و گروه یک در افراد همکاری روابط: برای-3

گردد. معلوم هم با آنها روابط به س""ازمانی ه""ای رده مجم""وع از مح""دود معن""ای رسمی: به سازمان ترکیب س""ازمان ت""رکیب و ش""ود. ش""کل می تش""کیل اداری م""راتب سلس""له ت""رتیب وس""یع مدیران نظارت حیطه دارد. اگر ارتباط نظارت حیطه و حدود با رسمی کاس""ته س""ازمانی ه""ای رده تعداد از و یافته گسترش عرض از سازمان باشد،

توس""عه ط""ول از سازمان شود، محدود مدیران نظارت حیطه اگر شود. و میشد. خواهد افزوده سازمانی های رده تعداد بر و یافته

مس""ئول که دهد می تش""کیل را دس""تگاه کل از ج""زء یک س??ازمانی: واحداست. مرتبط فعالیت رشته یک اجرای

در که ش""ود می تش""کیل سازمانی واحدهای تعدادی سازمانی: از طبقه یا ردهدارند. قرار هم ردیف

مدیریت: مناطقسرپرست - مدیران3 اجرایی یا واسط - مدیران2 اداری -مدیران1

و کنند می تع""یین را سازمان کلی سیاست و مشی اداری: خط مدیران-1هستند. آن اجرای حسن بر نظارت مسئول

کلی سیاست و مشی خط اج""رای اج""رایی: مس""ئول یا واسط م""دیران-2 ادارات دهند)روس""ای می انجام اجرایی وظایف هستند. بیشتر سازمان

و حس""ابداری بودج""ه، ، تخصصی س""تاد دوای""ر،کارمن""دان و ک""ل،اداراتکارگزینی(

های سازمان در و کارگران با صنعتی موسسات سرپرست: در مدیران-3 عملی""ات، اجرای مامور کارمندان با دولتی و تم""اس در دائم""ا مس""تقیما

هستند. آنها عملیات مسئول رس""می س""ازمان تث""بیت منظ""ور به وس""یع موسس""ات کلیه سازمان: تثبیت مق"""ررات وضع به متوسل کارمن"""دان، اختی"""ارات و روابط تس"""جیل و خ"""ود

22



گ""ردد. می و... ت""دوین اساس""نامه و ق""انون وسیله به که شوند می وموازینی م""انع که باشد انعط""اف قابل غ""یر ق""دری به نباید اختی""ارات و روابط شرح اما

گردد. امور پیشرفت طبق باید خصوصی ه""ای بنگ""اه و موسس""ات مق""ررات: اساس""نامه و ق""وانین مق""ررات این جمیع مش""ترک برس""د. وجه مراجع تص""ویب به و ت""دوین ق""انون، تغی""یر کن""د. زی""را می مح""دود را س""ازمان اختیارروس""ای که است آن اساسی

باالتر مراجع تصویب بدون مربوط، موسسات اداره و سازمان اساسی اصول می تص"""ریح اساس"""نامه در س"""ازمان اص"""ول نیس"""ت. فقط پ"""ذیر امک"""ان

اج""رایی مقام""ات به باید س""ازمان جزئی""ات تع""یین به مرب""وط گردد.اختی""اراتگردد. تفویض

تک""الیف و اختیارات وظایف، شرح منظور به موثری سازمان: وسیله راهنمای مشاغل یکدیگر.کلیه با آنها روابط توضیح و سازمان مختلف مشاغل متصدیان

راهنم""ای تهیه گ""ردد می مش""خص س""ازمان راهنم""ای در نم""وداری وس""یله بهگردد. می اختیارات تفویض تسهیل موجب شغل شرح و سازمان

سازمان: یک مشاغل مشخصات از معی""نی شغل تمیز که نحوی به آن اصلی مقاصد و شغل وظیفه: نوع-1

گردد. می ذکر وظیفه عنوان تحت باشد، میسر سازمان مشاغل سایر را وظیفه اج""رای طریقه جزئی""ات ش""غل، اختی""ارات: تک""الیف و تکالیف-2

حالی در دهد، می شرح را شغل اصلی عناصر دهد. وظیفه، می توضیح که است مشخصی ه""ای فع""الیت و عملی""ات بر ن""اظر ش""غل تکالیف که

ن""یز ش""غل هر ش""اغل اختیارات و است. حدود الزم وظیفه اجرای برای منظ""ور به گ""یری تصمیم حق معنی به اینجا در باشد. اختیار معلوم باید

است. وظیفه انجام مش""اغل متص""دیان همک""اری مس""تلزم س""ازمان اه""داف روابط: تحقق-3

یک""دیگر با هم مش""اغل روابط است الزم جهت اس""ت. ب""دین مختلفگردد. معلوم

سازمانی: نمودارهای انواع و اداری م""راتب سلس""له س""ازمان، ط""رح کلی س""اده: تص""ویر نم""ودار-1

طبقات که عمودی خطوط و نماید می مجسم را تابعه واحدهای روابط مس""تقیم نظارت و فرماندهی معرف کنند، می وصل هم به را سازمان

است. زیردست واحدهای بر باالتر واحدهای

23



چهارگوشه وسیله به تابعه دوایر با را اصلی واحد وظایف:روابط نمودار-2 و وظ""ایف ش""رح ح""اوی چهارگوشه ده""د. هر می نش""ان منظم ه""ای

فهرست را ش""غل مشخصات واقع در و است معینی شغل های فعالیتسازد. می نمایان مانند،

اما اس""ت، وظ""ایف نم""ودار مانند ش""کل نظر ک""ارگزینی: از نم""ودار-3 باش""د. اغلب می ش""اغل ن""ام و ش""غل عن""وان حاوی آن های چهارگوشه ب""دین و گ""ردد می ذکر جا یک آن شاغل نام و عنوان و شغل مشخصات

واح""دی نموداره""ای در ک""ارگزینی اطالع""ات و وظ""ایف ش""رح وس""یلهشود. می گنجانیده

در زیر نموداره"""ای مانند متع"""ددی نموداره"""ای ف"""وق نموداره"""ای بر عالوه نم""ودار ک""ار، جری""ان رون""د: نم""ودار می ک""ار به خصوصی و دول""تی موسسات

مکان. و جا تقسیم نمودار و حرکات در جویی صرفه نمودار کار، تقسیم که زی""ادی و اساسی تغی""یرات به توجه با است الزم ف""وق نموداره""ای تم""ام

این بر گیرن""د. عالوه ق""رار ب""ازنگری مورد دهد، می رخ ها سازمان در امروزهکرد. تشریح نمودار وسیله به توان نمی را سازمان های فعالیت کلیه

وظیفه که است م""دونی مق""ررات از عب""ارت کت??بی: ه??ای دس??تورالعمل ه""ای دهد. دستورالعمل می نشان را معینی اداری عمل یا شغل وظیفه انجام به م""وثری وس""یله و نماید می ایج""اد ک""ار انج""ام در عمل وح""دت نوع یک کتبی

رود. می شمار به اختیارات تفویض منظور تشکیل در وظایف بندی طبقه و کار ششم: تقسیم فصل

سازمان

تخصص و ک""ار تقس""یم س""ازمان، عملی""ات توس""عه با کار: تقسیم اهمیت وظ""ایف انج""ام ب""رای اف""راد انتخاب بایست می یابد. زیرا می بیشتری اهمیت

دیگر ط""رفی از آی""د. و می عمل به آن""ان شایستگی و صالحیت طبق گوناگون مح"دود آن"ان وظ""ایف اس"ت، الزم اف"راد ف"نی ص"الحیت و مهارت ازدیاد برای

اف""راد نم""ود. زی""را اس""تفاده افراد طبیعی تمایالت از باید کار تقسیم گردد. در می قب"ول بیش"تری میل با آیند ب"رمی خ"وبی به آن انج"ام عهده از که را کاری

نیست: درست کار تقسیم زیر موارد در کنند. امانباشد احتیاج نفر یک از بیش خدمات به معینی کار انجام برای چنانچه-1باشد. مشکل فنی دالیل به یا و جامعه عرف با مغایر کار تقسیم-2

24



نباشد. عملی یا منطقی تابعه اجزاء به کار تقسیم-3 دو است ش""ده اش""اره کالس""یک ه""ای نظریه در که نح""وی به ک""ار تقس""یم بر

است: وارد دانشمندان برخی طرف از عمده انتقاد و اشکال ب""اعث است، شده تاکید کالسیک های نظریه در که نحوی به کار تقسیم-1

شود. می هماهنگی در خلل ایجاد و ک"ار ش""دن یکن""واخت اثر در است ممکن ک"ار تقس""یم روی زی""اد تاکید-2

ن""امطلوب روانی اث""رات و شده کارکنان ماللت موجب تکراری عملیاتباشد. داشته

تش""کیل در اساسی ض""رورت یک ک""ار تقسیم مذکور انتقادات از صرفنظر اماگیرد. صورت خاصی موازین و اصول ططبق باید و است سازمان

تخصص و ک""ار تقس""یم الزمه وظ""ایف بن""دی طبقه وظ??ایف: بن??دی طبقه و تک""رار از تا گ""یرد ص""ورت معی""نی قاع""ده و نظ""ام تحت باید عمل است. این

گردد. تسهیل هماهنگی و شود جلوگیری وظایف تداخل

-2 ه""دف، حسب - بر1 کالسیک: دیدگاه از وظایف بندی طبقه مبانی حسب - بر4 عملی""ات منطقه حسب - بر3 تخصص یا عملیات نوع حسب بر

رجوع ارباب

دولتی: های سازمان در وظایف بندی طبقه

دول""تی، موسس""ات بیش""تر تش""کیل مبنای : هدف حسب بر سازمان-1 یافته تش""کیل آن تحقق ب""رای س""ازمان که است خ""دمتی نوع یا و هدف

وظ""ایفی و اداری واح""دهای کلیه ه""دف حسب بر بندی طبقه است. در می متمرکز واحدی دستگاه در است، الزم خاص هدفی اجرای برای که

گردد. مس""ائل حل در تس""ریع و عمل ه""دف: س""رعت حسب بر سازمان محاسن

اج""رای و تک""رار از جلوگ""یری واح""دها، تمرکز دلیل به دستگاه، ابتالی مورد با بن""دی طبقه این تط""ابق دلیل متع""دد،به دس""تگاههای وس""یله به وظ""ایف ش""ود،زی""را می ف""راهم م""ردم و دولت روابط بهبود موجبات دولت، مقاصد

25



عمل تس""هیل عملی""ات، اج""رای فرآیند به نه کنند می توجه نتیجه به م""ردمسازمان هدف تحقق در سهولت و هماهنگی

دس""تگاه قلم""رو تع""یین و ه""دف: تعریف حسب بر س""ازمان تشکیل معایب ه""دف به وابس""ته عملی""ات کلیه ش""امل که مانع و جامع طور به دولتی های مش""کل باش""د، نداشته دیگر های دستگاه اهداف با مشترکی جهات و بوده

ه""ای دس""تگاه روس""ای خودمختاری انگیزه هدف حسب بر است. سازمان با آن""ان همفک""ری و همک""اری به تمایل م""انع و کند می تق""ویت را دول""تی ممکن است یافته تش"کیل هدف حسب بر سازمان چون گردد، می یکدیگر

تغی""یرات و فن""ون از ل""ذا و ش""ود توجهی کم عملیات اجرای فرآیند به استنیاید. عمل به استفاده حداکثر فنی

عملیات نوع حسب بر سازمان : در عملیات نوع حسب بر سازمان-2 به را مش""ابهی ادوات و ابزار یا و دارند معینی حرفه که کارمندانی کلیهگردند. می متمرکز واحدی دستگاه در برند، می کار

ح""داکثر حص""ول:عملی??ات نوع حسب بر سازمان تشکیل محاسن زمینه و کند می تس""هیل را ای حرفه و ف""نی ه""ای پیش""رفت از اس""تفاده نماید. ن""وعی می فراهم کار تقسیم و تخصص اصل اجرای برای مساعدی

و وس""ایل از اس""تفاده و ک""ار در جویی صرفه باعث که کند می ایجاد تمرکز ش""مار به مرک""زی نظارت منظور به مفیدی گردد. وسیله می آالت ماشین

حرفه خ"دمات توسعه منظور به موازینی ایجاد و کارگزینی نظر از رود میاست. سازمان تشکیل مبانی سایر از تر مناسب دولتی های دستگا در ای

تقس""یم و توس""عهعملی??ات: ن??وع حسب بر سازمان تشکیل معایب دس""تگاه کلیه ت""وان نمی و نیست عملی عملی""ات، ن""وع حسب بر س""ازمان

دستگاه اهداف به داد. وصول تشکیل عملیات نوع حسب بر را دولتی های زی""را ان""دازد، می خطر به را دول""تی مختلف ه""ای انج""ام چگ""ونگی ص""رفا

ن""دارد. این توجهی عملیات هدف به و دهد می قرار توجه مورد را عملیات و سیاسی مقام""ات وس""یله به مرک""زی نظ""ارت مقابل در ها سازمان گونه

ورزند. می مقاومت اداری

26



کلیه س"""ازمان ن"""وع این در رج???وع: ارب???اب حسب بر س???ازمان-3 دارن""د، س""روکار معین شیئی یا و مردم از خاصی دسته با که کارمندانی

متمرکز واح""دی سازمان در آنان، خدمت مقاصد و حرفه از نظر صرفگردند. می

روابط تس""هیلرج??وع: ارب??اب حسب بر سازمان تشکیل محاسن می پیش س""رعت با ام""ور نتیجه در و باشد می دولت با م""ردم ه""ای دس""ته

و مه""ارت م""ردم، از دس""ته یک با مک""رر ه""ای تماس اثر در کارمندان و رودنمایند. می کسب خود کار در در خاصی تخصص

تش""کیل تعمیمرج??وع: ارب??اب حسب بر س??ازمان تش??کیل مع??ایب ه""ای دس""ته و طبق""ات زی""اد تع""داد دلیل به رج""وع ارباب حسب بر سازمان

حسب بر موج""ود ه""ای س""ازمان کلیه باش""د. اگر نمی پ""ذیر امک""ان م""ردم اج""رای از م""انع عملی""ات کم حجم گردن""د، تش""کیل رج""وع ارب""اب طبق""ات گ""ردد.تش""کیل می ای حرفه خ""دمات توس""عه یا و کار تقسیم اصل مناسب اعمال برای مساعد زمینه مواقع بعضی در رجوع ارباب حسب بر سازمان

کند. می ایجاد ذینفع های دسته طرف از نفوذ

تش""کیالت در س""ازمان ن""وع این عملیات: محل حسب بر سازمان-4 مالحظه است وسیع نسبتا آنها قلمرو که ملی های حکومت کلیه داخلی

تقس""یم ای منطقه و جغرافی""ایی عملی""ات منطقه نوع دو بر شودکه می ام""ور که آمریکا خارجه ام""ور وزارت مانند ش""ود.جغرافی""ایی می بن""دی

و گ""ردد می بررسی جداگانه واح""دهای در مختلف ه""ای قاره به مربوطخوزستان ای منطقه عمران سازمان مانند ای منطقه

ایج"""ادعملی???اتی: منطقه حسب بر س???ازمان تش???کیل محاسن منطقه در که عملی""اتی کن""ترل و هم""اهنگی ت""امین در بیش""تر تس""هیالت مخص""وص ه""ای نیازمن""دی س""ازمان نوع این گیرد. در می انجام مشخصی

برنامه تط""بیق نتیجه در و گ""یرد می قرار توجه مورد بهتر مشخصی منطقه پ"""ذیر امک"""ان بیش"""تری س"""هولت با ناحیه ه"""ای نیازمن"""دی با عملی"""ات

27



هزینه ک""اهش و جویی صرفه امکان عملیات محل حسب بر است.سازماننماید. می بیشتر را

در عمل وح""دت ش""دن مش""کلعملی??ات: حسب بر س??ازمان معایب مس""ائل به الع""اده ف""وق توجه س""ازمان، عالیه اه""داف و مشی خط اجرای منطقه ح""دود تع""یین باش""د، س""ازمان مقاصد ض""رر به است ممکن محلی

است. مشکل سازمان عملیات

بازرگانی: سازمانهای در بندی طبقه و کار تقسیمعملیات نوع حسب بر کار تقسیم-1محصول حسب بر کار تقسیم-2عملیات منطقه حسب بر کار تقسیم-3 رجوع ارباب حسب بر کار تقسیم-4

تمرکز عدم و اختیار هفتم: تفویض فصل

و ق""دیم فلس""فه از ناشی ها نظریه این اختی??ار: کالس??یک ه??ای نظریه نظریه رود. طبق می ش""""مار به آن مبتکر وبر م""""اکس که است بوروکراسی

م""افوق دس""تورات و مق""ام از ناشی قدرت وبر، ش""اغل اینکه اعتب""ار به ص""رفا ب""رای نم""وده، تع""یین را آن اختی""ارات ح""دود ق""انون که است معی""نی مق""ام

یا اداری س"""ازمان وب"""ر، تحلیل االجراس"""ت. طبق الزم زیردست کارمن"""داندارد: قرار زیر اصول پایه بر بوروکراسی

. گردد می ایجاد قانون حکم به سازمان هر-1 را مق""ام هر اختی""ارات ح""دود و است مق""ام از ناشی اداری اختی""ارات-2

کند. می تعیین موضوعه قوانین م""ادون و دارد ق""رار رس""می م""راتب سلس""له اساس بر اداری سازمان-3

است. مافوق دستورات رعایت به ملزم قانونا بین در تفس""یر و تعب""یر مج""ال تا باشند جامع و کتبی باید دستورات تمام-4

نباشد.

28



می ک""ار ث""ابت ط""ور به س""ازمان در که اف""رادی از است متش""کل اداره-5اداری. مقررات و دستورات و کار لوازم ضمیمه به کند،

اداری مقررات و قانون اختیار منشأ وبر نظریه طبق شود می مشخص لذا مافوق دستورات و است مقام اعتبار به بلکه نیست شخصی است. اختیار

االجراست. الزم مادون برای چرا و چون بدون همیشه کارمن""دان ک""ردار و رفتار که کند می ثابت جدید اداری تجربیات اما

مش""اغل در که اشخاصی عملی ق""درت نیست. لذا فوق موازین بر منطبقنیست. آنان قانونی اختیارات با منطبق همیشه دارند قرار مختلف

بارنارد، چستر تحلیل بارنارد: طبق چستر نظریه اختیار: جدید های نظریه دس""تور قب""ول از ناشی که است فرم""انبرداری تحمیل ق""درت از عبارت اختیار

و دس""تور ض""منی قب""ول اختی""ار منشأ باشد. یع""نی می مادون طرف از مافوق به شخصی اگر تحلیل این طبق واقع اس""ت. در آن از اطاعت به کارمند تمایل

اما باش""د، دس""تور ص""دور و فرمان""دهی حق دارای خ""ود اداری مق""ام س""بب هرگونه فاقد اینصورت در نگردد، واقع گیرنده دستور قبول مورد او دستورات

است. اختیاری و قدرت اختیارات: کالسیک نظریه و جدید نظریه های تفاوت

طبق اس""ت. اما مق""ررات و ق""انون اختی""ار منشأ کالس""یک نظریه طبق-1 به زیردس""تان تمایل از ناشی عملی ق""درت و اختی""ار جدی""د، های نظریه

است. مافوق دستورات از فرمانبرداری ق""انونی اختی""ارات معادل سازمان رؤسای قدرت کالسیک، نظریه طبق-2

دارد. وج""ود اختی""ار و ق""درت بین مساوی و مستقیم رابطه و است آنان است ممکن س"""ازمان رؤس"""ای عملی ق"""درت جدید نظری"""ات در اما

باشد. آنان قانونی اختیارات از بیشتر یا و کمتر مساوی، از همیشه و است فرمان""دهی حق ت""ابع اختی""ار کالس""یک، های نظریه در-3

جدی""د، نظریه گ""ردد. در می اعم""ال مرئ""وس به رئیس از یا پایین به باال ط""رف از اس""ت، م""افوق دس""تورهای ض""منی قب""ول از ناشی که اختیارگردد. می رئیس( اعطا به باال)مرئوس به پائین

گیرد قرار مرئوسین قبول مورد دستوری اینکه برای بارنارد چستر نظر از لذا گردد: رعایت زیر شرط چهار باید

باشد. آنان اطالعات و ادراک و فهم حد در باید دستور-1

29



مغ""ایر س""ازمان عالیه مقاصد و ه""دف با نباید آن مج""ری نظر به دستور-2باشد

باشد. آن مجری مشروع منافع و امیال مخالف نباید دستور-3باشد. داشته را دستور اجرای توانائی باید دستور مجری-4

شخصی و انف""رادی جنبه ف""الت: دس""تورات پ""ارکر م""اری موقعیت: قانون م""وقعیت گ""ردد، می تص""میمی اخذ یا دس""تور ص""دور م""وجب آنچه ندارد. زیرا

دس""ته ق""درت ش""ود. ل""ذا می ایج""اد متع""ددی عوامل اثر در که است خاصی شخص""ی، ق""درت اعم""ال ج""ای به و گ""ردد ف""ردی ق""درت جانش""ین باید جمعی جمعی دس""ته همکاری و خاص موقعیت مشترک بررسی طریق از باید مسائل

گردد. فصل و حل در عمیق تح""والت اختی""ار جدید اختی""ار: فلس""فه جدید ه""ای نظریه عملی آث""ار

و عم""ومی ه""ای س""ازمان م""دیریت چگ""ونگی و نظ""ارت و فرمان""دهی ط""رز به ام""روزی موسس""ات اغلب در آن آث""ار که است آورده وج""ود به خصوصی

است. مشهود خوبی به را خ""ود اختیارات از قسمتی مدیر، اینکه از است عبارت اختیار: تفویض

بیش""تری اهمیت سازمان توسعه با اختیار تفویض دهد. عمل انتقال مرئوسین نمی پ""ذیر امکان اختیار تفویض بدون دستگاه حیات ادامه که حدی یابد. تا می

باشد. اختیار: تفویض مراحل

بالواسطه مرئوسین به رئیس طریق از وظایف واگذاری-1 از اس""تفاده تعهدات، انجام منظور به گیری تصمیم حق و اجازه اعطای-2

و.. انسانی و مالی مناع وظ""ایف انج""ام حسن ب""رای رئیس مقابل در مرئوسین مسئولیت تعیین-3

که موازینی و معیار حسب بر محوله است. شده انتخاب قبال

اختیار: تفویض اصول به نس""بت نه است ممکن اختی""ارات از قسمتی به نسبت اختیار تفویض-1

آن تمامکند. نمی سلب را کننده تفویض مسئولیت اختیارات، انتقال-2است. فسخ قابل اختیارات تفویض-3

30



کالس""یک، نظری""ات در گ""رددو حفظ باید مس""ئولیت و اختیار بین تناسب-4 ج""ای به زیر دالیل به اما اس""ت، شده تجویز اختیار با مساوی مسئولیت

اس""ت: ش""ده ش""ناخته ض""روری مسئولیت و اختیار بین تناسب تساوی، می تعبیر خاصی مفهوم و معنی به کدام هر مسئولیت و اختیار وظیفه،گردند:

است. فرماندهی و قدرت اعمال حق از حاکی اختیار- ب""رای ل""ذا اس""ت، قانونی یا ای حرفه الزام و تعهد نوع یک مسئولیت-

ت""وان نمی مس""ئولیت و اختی""ار و وظیفه بین تس""اوی گ""یری ان""دازهکرد. انتخاب مشترکی معیار

باشد. نظارت تمرکز با توأم باید اختیار تفویض-5 فنیفر: دیدگاه از اختیار تفویض محاسن

ام""ور در زی""اد دخ""الت و ان""دازه از بیش ب""ازدهی: نظ""ارت اف""زایش-1 تولید میزان تقلیل موجب است، اختیارات تمرکز از ناشی که کارمندان

گردد. می عملیات بازدهی و در بیش""تر عمل آزادی و وظیفه: اختی""ارات انجام به نسبت عالقه ازدیاد-2

دارد. کارکنان روحیه در بخشی رضایت و مثبت روانی اثر وظیفه انجام اف""راد به مناسبی فرصت اختیار، جمعی: تفویض دسته همکاری تقویت-3

خ""ود تکامل و پیش""رفت در مس""ئولیت قب""ول با که دهد می تجربه کمبکوشند.

از را دستگاه رؤسای اختیارات مدیران: انتقال وقت اتالف از جلوگیری-4 دهن""د، می انج""ام خوبی به توانند می نیز دیگران که اموری به رسیدگی

می جلوگ""یری ام""ور انجم""اد و تراکم از وسیله بدین و سازد می نیاز بیکند.

اختی""ار تف""ویض از زیر دالیل به است ممکن رئیس اختی??ار: تفویض موانعکند: خودداری

تص""میم توانند می دیگران از بهتر خود که مدیران بین تصور این وجود -1بگیرند.

مقام""ات مقابل در خ""ود اینکه از بین و زیردس""تان به اعتم""اد نداش""تن-2گیرند. قرار زیردستان رفتار مسئول مافوق

تزلزل احساس خودخواهی، مانند روانی عوامل و عاطفی ثبات فقدان-3شتابزدگی و سازمانی سمت دادن دست از و مقام

31



و مس""ائل برخی داشتن نگه محرمانه در سعی مانند سیاسی مالحظات-4اطالعات

اختیارات تمرکز برتری و قانون اصالت بر اعتقاد-5 مرئوس: طرف از اختیار پذیرش عدم دالیل ت""رین ساده انتخاب پی در مسئولیت از فرار برای است ممکن مرئوس-1

باشد. موارد تمام در مافوق از تکلیف کسب و راه و اطالع""ات فق""دان و امکان""ات کمب""ود دلیل به است ممکن مرئ""وس-2

رود. طفره اختیار پذیرش از کافی انسانی و مالی منابع نداشتن از م""انع است ممکن است روانی عامل یک که نفس به اعتم""اد فق""دان-3

شود. مرئوس ناحیه از اختیارات پذیرش ض""وابط فق""دان نتیحه در است ممکن اختیار قبول از مرئوس خودداری-4

باشد. عملیات نتایج بررسی و ارزشیابی برای موازینی و ش""رایط تحت اختی""ار تف""ویض اثر در که س""ازمانی تمرکز ع""دم تمرکز: عدم

خ""اص وظ""ایف آن م""وجب به که است داخلی امر یک ش""ود، می ایجاد خاصی و عملی""ات اج""رای در ت""اخیر از جلوگ""یری و عمل س""رعت منظ""ور به مدیریت

و گ""ردد می تقس""یم س""ازمان دوائر و ادارات رؤس""ای بین ام""ور، اداره حسن ع""دم گرفت. در اشتباه اداری تمرکز عدم و سیاسی تمرکز عدم با را آن نباید

نیس""ت. ع""دم مط""رح حکومتی مختلف واحدهای بین روابط سازمانی، تمرکز رؤس""ای با س""ازمان یک مرک""زی مقام""ات روابط بر ن""اظر س""ازمانی تمرکز

ش""رایط تحت اختی"ار تف"ویض نتیجه در و است س""ازمان همان داخل واحدهایگیرد. می صورت خاص

به س""ازمانی تمرکز عدم یا تمرکز معرف مدیریت: آنچه خاص وظایف تفویض و ادارات رؤس""ای بین م""دیریت خ""اص وظ""ایف توزیع چگونگی رود، می شمار در عملیات اجرای به مربوط وظایف تقسیم ترتیب است. بدین سازمان دوائر باید ح""ال هر به عملی""ات ندارد. اجرای توجهی قابل تاثیر سازمان تمرکز عدم

ری""زی، برنامه ش""امل م""دیریت خ""اص گ""ردد. وظ""ایف تف""ویض مرئوس""ین به این تف""ویض چگ""ونگی و گ""ردد می ره""بری و کن""ترل هم""اهنگی، س""ازماندهی،

را س""ازمان تمرکز ع""دم درجه که است س""ازمان واحدهای رؤسای به وظایف من""اطق در س""ازمان واح""دهای رؤس""ای عمل آزادی کن""د.چنانچه می تع""یین در باش""د، زی""اد م""دیریت خ""اص وظ""ایف اج""رای م""ورد در م""دیریت مختلف

وق""تی س""ازمان تمرکز اس""ت. ع""دم موجود سازمان در تمرکز عدم اینصورت

32



اختیارات تفویض که شود می ایجاد بر بیش و کم و داشته عمومی جنبه تقریبا س""ازمان ع""رض و ط""ول و طبق""ات کلیه در خ""اص ش""رایط و اوض""اع حسب در اختی""ارات ث""ابت و منظم توزیع به س""ازمانی تمرکز ع""دم گیرد. ل""ذا صورتگردد. می اطالق سازمان مختلف طبقات هیچ در مطلق ص"""ورت به تمرکز ع"""دم و تمرکز تمرک???ز: ع???دم و تمرکز

اس""ت. مزای""ای الزم دو این بین تع""ادل حفظ همیشه و ن""دارد وج""ود سازمانی توس""عه دس""تگاه عملی""ات دامنه که است مس""لم و مح""رز ص""ورتی در تمرکز س""ازمان ه""ای فع""الیت باشد. توسعه کوچک سازمان دیگر عبارت به و نیافته، ک"افی اختی""ارات س""ازمان متع""دد طبق""ات در مختلف م""دیران کند، می ایجاب

درجه ح""ال هر باش""ند. به داش""ته خ""ود تخصصی عملیات و کار نوع با متناسبنباشد. یکسان است ممکن سازمان واحدهای کلیه در تمرکز م""وثر س""ازمانی تمرکز ع""دم تع""یین در مس""اله دو سازمانی: تمرکز درجه

م""دیران به س""ازمان مرک""زی ق""وه ط""رف از که اختی""اراتی ن""وع اس""ت: اول این ش""مول ح""دود و تعمیم و ثب""ات دوم و گ""ردد می تف""ویض تابعه واح""دهایباشد. می سازمان متعدد طبقات و مدیریت مختلف مناطق در اختیارات سازمان: مراتب سلسله در اختیارات توزیع موازین

مج""اری است گ""یری: الزم تص""میم ب""رای الزم اطالع""ات به دسترسی-1 تص""میم اخذ ب""رای الزم اطالعات کلیه که گردد برقرار طوری ارتباطات

شود. متمرکز جا یک در معین مسائل یا مساله درباره تص""میم اخذ توان""ائی و ص""الحیت شخصی تص""میم: چنانچه اخذ توان""ائی-2

در اختی""اراتی او به نیست ص""الح باشد، نداشته را معینی مسائل دربارهگردد. تفویض مورد این

است الزم مس""ائل بعضی با مقابله تص""میم: ب""رای اخذ س""رعت ل""زوم-3شود. اخذ سریع و فوری تصمیمات

که مس""ائل از بعضی م""ورد محلی: در ه""ای فع""الیت هم""اهنگی ل""زوم-4 معی""نی امر به راجع تص""میمات کلیه باید است مهم آنها در عمل وحدت

شود. گرفته جا یک در متمرکز صورت به ش""ود می باعث باشد توجه قابل موضوعی اهمیت موضوع: اگر اهمیت-5

سازمان ارشد رؤسای از یکی به آن درباره نهائی تصمیم اخذ اختیار کهگردد. تفویض

33



م""دیران بین ص""ورتی به باید ک""ار س""ازمان: تقس""یم رؤس""ای گرفت""اری-6نکند. تر اضافه را آنان وظایف بار که پذیرد انجام سازمان

ع""دم درجه تع""یین در که ع""واملی از خالق""ه: یکی تفکر و ابتک""ار اهمیت-7 تش""خیص گ""یرد، ق""رار توجه مورد است الزم اختیارات تفویض و تمرکزاست. سازمان مختلف های فعالیت در خالقه تفکر قدرت و ابتکار

ستاد و صف هشتم: وظایف فصل

س""ازمان رأس از که فرمان""دهی خط یک س""ازمان نوع این در مطلق: صف م""راتب سلس""له طبق""ات گ""ردد، می ختم عملی""ات اج""رای محل به و ش""روع

ه"""ای کمک ب"""دون تص"""میمات کلیه و کند می وصل یک"""دیگر به را س"""ازمان و دیگران تخصصی یا و مشورتی گرفته اج"رائی مقام"ات وس""یله به مس"تقیما

یابد. با می انتقال مادون طبقات به فرماندهی واحد خط طریق از و شود می دارد عمل سرعت و ثبات سادگی، چون محاسنی سازمان نوع این اینکه وجود

باشد. می معمول کم کارمندان تعداد با بسیارکوچک موسسات در فقط اما م""امور واح""دهای که یابد می مص""داق س""ازمانی در چندجانبه: سرپرستی

مس""تقیم نظ""ارت بر عالوه س""ازمان تحت""انی طبق""ات در عملی""ات اج""رای م""راتب در که متعددی تخصصی واحدهای نظر زیر خود، بالواسطه سرپرست

چندجانبه نماین""د. سرپرس""تی وظیفه انج""ام دارن""د، ق""رار س""ازمان فوق""انیاست. فرماندهی وحدت با مغایر که باشد می تیلور فردریک نظریه مصذاق

شود. می تشکیل متمایز واحدهای نوع دو از سازمان نوع این ستاد: و صف و هس""تند س""ازمان اهداف به مربوط عملیات اجرای مامور که صف واحدهای و گ""ردد می ص""ادر فرمان""دهی خط طریق از آنها وس""یله به اجرایی دستورات

واح""دهای دیگ""ری دارن""د. و تابعه واح""دهای ه""ای فع""الیت بر مس""تقیم نظارت ک"ار تس"هیل و پیش"رفت وس""ایل ک"ردن ف"راهم به محدود آنها وظیفه که ستاد

و است تخصصی یا کمکی و مش""ورتی خم""ات انج""ام طریق از صف واحدهایندارند. صف واحدهای بر مستقیم نظارت جهت بدین

وظیفه، نوع نظر از متفاوتند: اول ستاد واحدهای با جهت دو از صف واحدهای دارد. در کمکی یا تخصصی مش""ورتی، جنبه ستاد واحدهای وظایف که بطوری

فرمان""دهی، نوع نظر از دوم است. و اجرایی صف واحدهای وظایف که حالی دارن""د، م""ادون واح""دهای بر مس""تقیم فرمان""دهی و نظ""ارت صف واح""دهای واح""دهای که ح""الی دارن""د. در می دری""افت را گزارشات و صادر را دستورات

34



طریق از آنها مش""ورتی نظری""ات و ندارند صف واح""دهای بر نظ""ارت س""تاد، ش""وند. می اعم""ال گ""ردد، حفظ فرماندهی وحدت که نحوی به صف واحدهای

توجهی قابل تاثیر ستاد کارشناسان تصمیمات که نیست معنا این به موارد این س""تاد کارمندان بلکه ندارد، عملیات اجرای مامور کارمندان وظایف اعمال بریابند: تسلط صف واحدهای بر توانند می زیر های راه چون مختلفی طرق از

-3 ف""نی ص""الحیت طریق از - تس""لط2 معن""وی ق""درت طریق از تسلط-1 مناس"""بت به - تس"""لط5 ب"""االتر مراجع به دسترسی طریق از تس"""لط

اداری مقتضیات ستاد: واحدهای استقرار لزوم علل در م""دیران وظ""ایف کمکی: ام""روزه و تخصصی خ""دمات از اس""تفاده-1

محت""اج که است پیچی""ده و متن""وع ق""دری به ها سازمان مختلف طبقات ها س""ازمان مختلف ام""ور و هاست زمینه تم""ام در تخصصی اطالع""ات

زمینه هر در فن""ون این ک""اربرد اس""ت. ل""ذا ک""رده پی""دا تخصصی جنبه امکان ستاد واحدهای خدمات از استفاده با که دارد نیاز خاصی تخصص

است. پذیر نت""ایج ارزی""ابی منظ""ور به است س""ازمانی: الزم ت""وازن و تع""ادل حفظ-2

مستقر واحدهایی شود، می انجام اجرایی مسئولین توسط که عملیاتی که گردند و نیس""تند عملی""ات نت""ایج مسئول مستقیما واح""دهای معم""والباشند. می خصوص این در گزینه بهترین ستاد

تث""بیت که است ت""دبیری ستاد و صف روابط مسئولیت: استقرار تثبیت-3 می پ"ذیر امک"ان س"ازمان ه"ای فع"الیت نت"ایج برای را نهایی مسئولیت

سازد. س""تاد و صف وظ""ایف تشخیص ستاد: گاهی و صف وظایف تشخیص اشکاالت

که است ابه""امی نتیجه در اغلب اش""کال اس""ت. این مش""کل م""دیران ب""رای ابه""ام این رفع ب""رای دارد. که وجود افراد ذهن در ستاد واحدهای نقش درباره

دارد: ضرورت نکته چند ذکر معی""نی وظ""ایف است. اگر سازمان هدف ستاد، از صف تشخیص مالک-1

صف ص"ورت این در باش""د، داش"ته مس"تقیم ارتب""اط س"ازمان ه"دف با س""تاد واح""دهای و شود می محسوب و پیش""نهاد تنظیم مس""ئول ص""رفا

اه""داف به نیل در صف واحدهای به کمک برای تخصصی خدمات اجرایهستند. سازمان

35



محس""وب س""تاد تری وسیع سازمان تشکیالت در است ممکن اداره یک-2 خود داخلی تشکیالت لحاظ از که حالی در شود، صف واحدهای از طبعا

است. یافته ترکیب ستاد و طبقه س""ازد، می مش""کل را س""تاد وظ""ایف درک گ""اه که دیگری مسئله-3

است. ستاد وظایف انواع درباره مختلف های بندی به آن اج""رای بر نظ""ارت و دس""تورات کلیه ص""دور س""تاد: چ""ون و صف روابط سازمان، کل ریاست وسیله س""تاد واحدهای جهت نیست. بدین ممکن شخصا

و کنند می پیشنهاد سازمان ریاست به مربوط تخصصی امور در کلی مقررات بر اداری ه""ای دس""تورالعمل ک""ل، ریاست ط""رف از پیشنهادها تصویب از پس

س""ازمان کل ریاست ن"ام به مرب""وط س""تاد وس""یله به مصوب مقررات اساس به در اج""رایی کارمن""دان به س""تاد کارشناس""ان صورت این در و گردد می تهیه

کارشناس""ان ترتیب بدین و دهند می تخصصی کمک ها، دستورالعمل کاربردن واح"دهای عملی"ات بعضی بر س"تادی نظ"ارت ن"وع یک اعم"ال به مکلف س"تادبود. خواهند نظریات این رعایت به موظف صف کارمندان و گردند می صف

ستاد: وظایف تحلیل و تجزیه طریق از س""ازمان مختلف ام""ور درب""اره تحقیق: تحقیق-1

... و مستقیم مالحظه و مدارک مطالعه مصاحبه، آماری، ری""زی ط""رح و آین""ده ه""ای نیازمندی و شرایط بینی برنامه: پیش تنظیم-2

با س""ازمان های نیازمندی تامین و هدف تحقق منظور به عملیات نقشه تحقیقات نتایج به توجه

الزم شده انجام های ریزی برنامه اثربخشی هماهنگی: برای و سازمان-3 ج""زء س""ازمان راهنم""ای تهیه ش""ود. ل""ذا داده مناسب تش""کیالت است

شود. می محسوب دستگاه مرکزی ستاد وظایف نتایج گیری اندازه کار، انجام برای موازین انتخاب چون کنترل: مواردی-4

عملی""ات، نت""ایج با مقایسه طریق از آنها ارزیابی و سازمان های فعالیتباشد. می موثر مدیریت کنترل جهت در

س""تاد و شخصی س""تاد ن""وع دو به س""تاد کلی ط""ور به: ستاد وظایف انواع که است دیگ""ری مق""ام هر یا معاون شخصی شود. ستاد می تقسیم تخصصی گ""یرد. س""تاد می ق""رار م""دیر یک اس""تفاده م""ورد فقط او مش""ورتی خ""دمات معین ه""ای فع""الیت در آن تخصصی خ""دمات و دارد عم""ومی جنبه تخصصی

گیرد. می قرار مورداستفاده

36



تخصصی: ستاد انواع که است کارشناس""انی از مرکزی(: متش""کل یا کل عمومی) ستاد ستاد-1

عم"""ومی سیاست و مشی خط وضع در آن"""ان پیش"""نهادات و نظری"""اتدارند. نزدیک ارتباط سازمان کل ریاست با و باشد می موثر دستگاه

در که مه""ارتی و اطالع""ات س""بب به س""تاد این فنی: کارشناس""ان ستاد-2 دوایر روس""ای و صف واح""دهای اس""تفاده م""ورد دارن""د، تخصصی ام""ور

گیرند. می قرار اجرایی ت""دارکات اموال، نگهداری چون هایی فعالیت از رشته کمکی: یک ستاد-3

کمکی س""تاد واح""دهای وس""یله ... به و نقل و حمل و بیمه انب""ارداری، ونامند. می نیز خدمات را مزبور های گیرد. فعالیت می انجام

از صف رؤس""ای ش""ود، می مش""اهده اغلب س??تاد: و صف روابط بهب??ود می تص""ور ورزند. زیرا می امتناع ستاد واحدهای مشورتی نظرات درخواست

این مقابل در و ش""ود می آنان اداری مقام تزلزل موجب ستاد دخالت که کنند به است ممکن که دهند می نش""ان خ""ود از واکنشی س""تاد کارشناس""ان عمل،

اف""رادی به س""تاد، روابط ن""یز اوق""ات گردد. گاهی ظاهر قدرت اعمال صورت هس""تند. وظ""ایف این انج""ام برای الزم فنی صالحیت فاقد که شود می واگذار

ن""یز گ""اهی و گ""ردد می س""تاد و صف روابط در تنش ایجاد باعث عامل این که کارشناس""ان و صف رؤس""ای تفکر طرز و سلیقه اختالف از ناشی سوءتفاهم،

باشد. می ستادشود: می پیشنهاد زیر های حل راه روابط این بهبود برای لذا

و مش""ورتی خ""دمات انج""ام به مح""دود باید س""تاد واحدهای های فعالیت-1 دس"""تگاه سیاست و مشی خط که م"""واردی در بجز باش"""د، تخصصی س""ازمان واح""دهای کلیه ب""رای س""تاد کارشناس""ان نظ""رات از اس""تفاده

باشد. اجباری مبن""ای بر چن""ان را خ""ود پیش""نهادهای باید س""تاد واح""دهای کارشناس""ان-2

ق"رار صف رؤس""ای قب"ول م"ورد که س""ازند اس""توار مستندی و مستدلگیرد.

کارشناس""ان و صف رؤس""ای اینکه ب""رای نویس""ندگان، برخی نظر طبق-3 طی است به""تر گردن""د، واقف یک""دیگر مش""کالت و تفکر ط""رز از ستاد

س""تاد و صف ش""غل نوع دو هر در خویش اداری خدمات مختلف مراحلباشند. کرده خدمت

37



ارتباطات و نهم: هماهنگی فصل

عملی""ات، ک""ردن هماهنگ م""وثر طرق از یکی ستاد: وظایف و هماهنگی ریاست مرک""زی س""تاد است. واح""دهای سازمان ریاست مرکزی ستاد تقویت

و عملی""ات ک""ردن هماهنگ برنام""ه، تنظیم و مشی خط تع""یین در را س""ازمان حک""ومت س""ازمان در مث""ال عن""وان کنن""د. به می ی""اری آن، اج""رای بر نظارت

65 ح""دود در جمه""ور ریاست ش""مالی، آمریک""ای متحد کش""ورهای مرک""زی طریق از جمه""ور کن""د. رئیس می ره""بری را مس""تقل موسس""ات و وزارتخانه

بر کند. عالوه می هماهنگ را تابعه واحدهای عملیات خود مرکزی ستاد تقویت کل از: س""ازمان عبارتند وی مرکزی ستاد مهم واحدهای جمهور، ریاست دفتر

تدارکات. کل سازمان کشوری، خدمات کل سازمان بودجه، اس""ت. جمه""ور ریاست مرکزی ستاد واحدهای از یکی بودجه: کل سازمان

نیس""ت، م""وثر س""ازمان عملی""ات ک""ردن هماهنگ در بودج""ه، مانند تدبیری هیچ باش""د. داش""ته زمینه این در کافی اختیارات سازمان ریاست اینکه بر مشروط

کند. می ایفا را نقشی چنین بودجه اداره نیز خصوصی های سازمان در خ""دمات کمیس""یون ن""ام به که هی""ات این کش??وری: خدمات کل سازمان به اس""تخدامی ام""ور در جمه""ور ریاست مرکزی ستاد است، معروف کشوری کلیه اس""""تخدامی ام""""ور ک""""ردن هماهنگ آن مهم رود. وظیفه می ش""""مار

طبقه ط""رح نه"ایی تص""ویب و باشد می مرکزی حکومت به وابسته موسسات ه""ای س""ازمان اس""ت. در کش""وری خدمات کمیسیون وظایف از مشاغل بندی

کند. می ایفا را نقشی چنین کارگزینی مرکزی ستاد خصوصی، و نظ""ارت تسهیل هزینه، در جوئی صرفه منظور به تدارکات: کل سازمان

انب"ارداری، ملزوم"ات، چ"ون: خرید عملی"اتی تمرکز عملی"ات، ک"ردن هماهنگ و خرید س""تاد ن""یز، خصوصی های سازمان است. در ... الزم و چاپ نگهداری،دهند. می انجام را وظایف این تدارکات

مهم ه""ای نظریه از یکی نظ""ارت حیطه حدود نظارت: حیطه و هماهنگی علمای از رود. بعضی می شمار به مدیریت و سازمان کالسیک های نظریه در

ان""د. به نموده پردازی نظریه عملیات سرپرستی درباره ارویک، چون سازمان نحو به را نفر6 الی5 از بیش عملی""""ات تواند نمی انس""""انی هیچ ارویک نظر

م""وثری که است اس""توار اس""اس این بر نظریه نمای""د. این نظ""ارت مس""تقیما مرئوس""ین و م""دیر بین روابط تع""داد اف""زایش م""وجب نظارت حیطه گسترش

38



ارویک نظر طبق بر توان نمی نظارت حیطه مطلوب حد درباره گردد. اما می م""دل مانند خاصی م""دل نظ""ارت، حیطه مطل""وب حد کرد. درباره نظر اظهار

های سازمان در نظارت حیطه کلی طور است. به شده ارائه الکهید و فردهامدارد: ارتباط زیر متغیر عوامل با و نیست یکسان متفاوت شرایط و مختلف

مختلف واح""دهای وظ""ایف نوع تفاوت دلیل سرپرستی: به لزوم میزان-1 س""ازمان واح""دهای از بعضی عملی""ات سرپرس""تی ل""زوم س""ازمان، یک

و اس""ت.تن""وع آن دیگر واح""دهای ه""ای فعالیت بر نظارت لزوم از بیش حیطه ح""دود در گ""یرد، می ص""ورت س""ازمان در که وظ""ایفی اهمیتاست. موثر نظارت

م""وثر نظ""ارت حیطه ح""دود تع""یین در س""ازمان سازمان: قدمت قدمت-2 از مختلفی مراحل انس""انی اف""راد مانند اداری های سازمان زیرا است،

متف""اوت مرحله هر در دس""تگاه ه""ای نیازمن""دی و کنند می طی را سنباشد. می

و اطالع""ات درجه و م""دیر اس""تعداد با نظارت حیطه تمرکز: حدود عدم-3 ارتباط او زیردستان شایستگی و انظباط درجه چنین هم و وی تجربیات

از تر وس""یع ک""اآزموده کارمندان با کاردان روسای نظارت دارد. حیطه خواهد تجربه کم و نظم بی کارمن""دان با کار تازه روسای نظارت حیطه

بود. س""ازمان طبقات و شکل نظارت حیطه حدود ارتباطات: و نظارت حیطه

نظ""ارت حیطه وس""عت صورت دارد. در آن با عکس رابطه و کند می تعیین را تر وس""یع نظ""ارت حیطه ق""در ب""رعکس. هر و یابد می ک""اهش طبق""ات تع""داد بیش""تری سهولت با ارتباطات عمل یابد، تحلیل سازمان ارتباطات یعنی گردد، حیطه ک""ردن محدود که رسد می نظر به چنین برعکس. لذا و گیرد می انجام

حیطه رابطه م""ورد باش""د. در نمی پ""ذیر تلفیق ارتباط""ات تس""هیل با نظ""ارتگفت: توان می ارتباطات و نظارت

یع""نی س""ازمان، رس""می مج""اری با حتما ارتباط""ات مجاری نیست الزم-1 مج""اری ش""ود می دی""ده گ""اه و نماید تط""بیق اداری م""راتب سلس""لهباشد. سازمان مراتب سلسله از تر کوتاه ارتباطات

ش"ود، می اس"تفاده الک""ترونیکی ارتباط""ات وسایل از که موسساتی در-2 نظارت حیطه کردن محدود نمی ارتباط""ات عمل کن""دی م""وجب لزوم""اگردد.

39



که گ""ردد تع""یین نح""وی به باید خاصی شرایط تحت نظارت حیطه حدود-3گردد. هماهنگی عمل تسهیل و امکان موجب

از یکی اج""رائی یا تخصصی ه""ای کمیته کمیت""ه: تش""کیل تش""کیل و هم""اهنگی محل یا و ن""وع که ب""زرگی موسس""ات در مخصوصا هماهنگی، ایجاد مهم طرق

رود. می شمار به است متعدد آنها عملیات مختلف: های کمیته کار موفقیت برای چهارگانه اصول

ساعات تعداد تعیین طریق از کمیته تشکیل کمیته: هزینه تشکیل هزینه-1 اداری خ""دمت س""اعت هر ازاء در که پاداشی متوسط و آن اعض""ای کار

هزینه مق""دار این مقایسه با و ش""ود می محاس""به دارن""د، می دری""افت معل""وم کمیته تشکیل بودن صرفه به مقرون کمیته، کار نتیجه به نسبت

گردد. می آن اعضاء بین باید می کمیته کار از مطلوب نتیجه اخذ عمل: برای طرز-2

نظر وح""دت باش""د. اما داشته وجود فکری هم و مشترک تفاهم حدی تا داش""ته وج""ود هم مختلفی نظ""رات است ممکن ح""تی نیس""ت، ضروری

باشد. مانند م""واردی مالحظه کمیت""ه، تش""کیالت از کمیت""ه: منظ""ور تش""کیالت-3

و دس""تور تهیه دب""یر، انتخ""اب جلس""ات، ریاست چگونگی نظرات، تعدادباشد. می کمیته اوقات تعیین و صورتجلسات

و هم""اهنگی تس""هیل و اختالف""ات حل م""ذاکره: ب""رای م""ورد مس""ائل-4 اس""ت. در ض""روری کمیته تش""کیل و جمعی دس""ته اق""دامات ارتباطات،

س""ازمان تش"کیل و نظ"ارت ره""بری، منظور به انفرادی اقدام که حالیباشد. می تر مناسب

اج""رای ط""رق ک""ردن یکس""ان عملی??ات: اج??رای ط??رق ک??ردن هماهنگ گردد، می افراد از زیادی تعداد شامل و یافته انجام مکرر طور به که عملیاتی

کن""د. می ایج""اد س""ازمان ج""اری عملی""ات بعضی اجرای در عمل وحدت نوعی بودجه پاداش، حقوق، استخدام، مقررات چون هایی زمینه العمل دستور تهیه

باش""د، نمی ستاد وظایف به محدود دستورالعمل باشد. تهیه می ... مناسب و یکس""ان ه""ای روش ت""وان می ن""یز اصلی عملیات از بسیاری اجرای برای بلکهباشد. می مربوطه عملیات اجرای در عمل، وحدت این نمود. فایده وضع

پارکرفالت: ماری دیدگاه از هماهنگی چهارگانه مبانی هماهنگی: اصول

40



دس""تگاه: واح""دهای عملی""ات متقابل ت""اثیر برسی طریق از هم""اهنگی-1 منظ"""ور به دس"""تگاه مختلف واح"""دهای عملی"""ات متقابل ت"""اثیر برسی

کامل اج"رای اما است الزم س"ازمان ه"ای فع"الیت کلیه کردن هماهنگاست. مشکل هدف این

واح""دهای رؤس""ای می""ان مس""تقیم: ارتب""اط ارتب""اط طریق از هماهنگی-2 مج""اری طریق از گ"ردد: یکی می برق""رار طریق دو از سازمان مختلف دوایری رؤسای بین مستقیم تماس وسیله به دیگری و سازمان عمودی

مج""اری طریق از دارد. ارتب""اط همبس""تگی یک""دیگر با آنها عملی""ات که انج""ام مس""تقیم ارتب""اط گیرد. اما می صورت کندی به سازمان رسمی

کند. می تسهیل را عمل این در باید دوایر ررس""ای بین مس""تقیم اولی""ه: تم""اس مراحل در هم""اهنگی-3

دوایر رؤسای میان توافق گردد. حصول برقرار کار شروع اولیه مراحل در واقعی توافق و است مش""""کل س""""ازمان مشی خط تع"""یین از بعد

با مشی خط وضع هنگام دوایر رؤسای که داشت خواهد امکان صورتی نظری""ات تع""دیل احتم""ال اینص""ورت در نماین""د. زی""را نظر تبادل یکدیگر

دارد. وجود ب""رای مداومی ترتیب است مداوم: الزم جریان یک صورت به هماهنگی-4

گردد. برقرار سازمان عملیات مختلف مراحل در هماهنگی تضمین رفت""ار ه""دایت منظ""ور به اطالع""ات توزیع از عب""ارت ارتباط""ات ارتباط??ات:

یک اس""ت. ارتباط""ات گیری تصمیم عمل الزمه اطالعات است. توزیع انسانی پی""ام دهن""ده، پی""ام از عبارتند آن ض""روری عناصر و ش""ود می تلقی سیس""تم

کنترل: جهت اطالعات بازخور و گیرنده ارتباطات: اصلی عوامل

زبان، ارتباط)مانند - وسایل2 پیام گیرنده و فرستنده اطالعات، منبع-1 توزیع برای ارتباطات - مجاری3بصری( و سمعی وسایل و عالیم

اطالعات ارتباطات: موانع

ذاتی مفه""وم ش""ود، می اس""تعمال معی""نی اصطالح روانی: وقتی موانع-1 از خود ذهن در مخاطب، تفسیر چگونگی به منوط آن معنی بلکه ندارد،

اوس""ت. ل""ذا تجربی""ات و عقاید و فرهنگ ت""ابع که باش""د، می آن مفه"وم اینگونه و رود می ش""مار به ارتب""اط ایج""اد ب""رای ناقصی وس""یله زب""ان

41



به ام"ری یا موض"وع حادث"ه، واقعی مع"انی بیان برای همیشه که نیست و ب""ردن ک""ار به در که دیگری های دشواری و اشکاالت این رود. لذا کار

موجوداس"""ت، الف"""اظ، تفس"""یر جری"""ان در ت"""وجهی قابل موانع طبع"""ااست. ارتباطات

اف""رد توقع""ات و ت""ربیت و تعلیم فرهن""گ، در که عقیدتی: تف""اوتی موانع-2 می""ان ب""زرگی ش""کاف اف""راد، تجربی""ات و سابقه چنین هم و دارد، وجود

از آن""ان زیردس""تان و کارمن""دان و سو یک از سازمان رؤسای و مدیران کلیه در ارتباط"""ات در ب"""زرگ م"""انعی که کند می ایج"""اد دیگر س"""وی

در چ""نین هم و تحصیالت سطح در رود. اختالف می شمار به موسسات می ش""مار به ارتباط""ات عادی جریان در توجهی قابل مانع مقام، و رتبه

وس""عت تخص""ص، و مس""افت بعد سازمان، وسعت از ناشی رود. موانع س""ریع جری""ان در مش""کالتی خ""ود کارمن""دان، تع""داد ک""ثرت و س""ازماناورد. می وجود به ارتباطات

مج""اری و م"راتب سلس""له طریق از ارتباط""ات نوع این عمودی: ارتباطاتآید. می عمل به سازمان رسمیاز: عبارتند بارنارد چستر دیدگاه از ارتباطات عمودی سیستم استقرار اصولباشد مشخص و معلوم کامال باید ارتباطات مجاری-1گردد. معین باید کارمندی هر ارتباطات مجاری-2باشد. مستقیم و کوتاه المقدور حتی باید ارتباطات مجاری-3 باید ارتباطات مجاری-4 رود. کار به تماماباشد. مجهز باید ارتباطات مرکزی ستاد-5شود. قطع نباید ارتباطات مجاری-6گردد. تسجیل باید صادره اطالعات-7

آنها عملی""ات که واح""دهایی بین مستقیم ارتباط گاهی مستقیم: ارتباطات عملی"ات هم"اهنگی و عمل س""رعت لحاظ از دارد، نزدیک همبستگی یکدیگر با

فرمان""دهی وح""دت حفظ ل""زوم از ناشی عم""ودی باش""د. ارتباط""ات می الزم در ل""ذا و گ""ردد ارتباط""ات عمل کن""دی م""وجب است ممکن گ""اهی اما ، است

گردد. آشکار مستقیم ارتباط لزوم است ممکن شرایطی

می ارائه زیر ش""رح به م""دل دو س""ازمانی، ه""ای س""یتم توصیف و تجسم برایشوند:

42



دهد می نشان را ارتباطات از ای ساده تصویر مدل این دورانی: ارتباطات ارتباط""ات در اساسی عمل چه""ار است. زی""را مداوم و متفارن چهاربعدی، که

مکانیسم و گیرن"ده پی"ام اطالع"ات، توزیع جری"ان دهن"ده، دارن"د: پی"ام دخالت پی""ام از که اطالع""اتی درک که است علت این به آن ب""ودن متق""ارن ب""ازخور. و

شود، می منتقل گیرنده پیام به دهنده طریق از گیرن""ده، پی""ام ناحیه از متف""ابال پی""ام بین اطالعات مبادله نیز و رسد می دهنده پیام اطالع به بازخور مکانیسم

آن ب""ودن م""داوم باعث بسته مدار یک در و انقطاع بدون گیرنده، پیام و دهندهشود. می

از که رود می ش""مار به سیس""تم یک ارتباط""ات ش""بکه ارتباط??ات: ش??بکه گ""یری تصمیم مراکز این است. بین شده تشکیل متعددی گیری تصمیم مراکز

ش""ود. اس""تقرار می ایج""اد پیوند و همبس""تگی ارتباط""ات مج""اری طریق از حفظ و تنظیم و کن""ترل م""وجب ارتباط""ات، ش""بکه طریق از ب""ازخور مکانیسم

به نیل ب""رای س""ازمانی شود. شبکه می تحول و تغییر مقابل در سازمان ثبات است الزم مطل""وب، اهداف به نیل شود. برای می ایجاد خاصی اهداف دائم""ا

به کن""ترل و هم""اهنگی جهت ک""ار پیش""رفت چگونگی درباره ضروری اطالعات اه""داف از نت""ایج انح""راف ص""ورت در و ش""ود رس""انده گ""یری تص""میم مراکز

آید. عمل به اصالحی اقدامات مطلوب

دهم: رهبری فصل

واقعی مفهوم در متعدد های بررسی و تحقیقات علیرغم رهبری: نظریه که پردازیم می تحقیقاتی بررسی به اینجا ندارد. در وجود نظر وحدت رهبر،

این از تا است آمده عمل به آن اساسی عناصر و رهبری درباره علمی نظر از بررسی دهیم. نتایج قرار بررسی مورد بیشتر را رهبری مفهوم بتوانیم طریق

حال همه در که رهبر اساسی وظایف دهد، می نشان اوهایو دانشگاه هایاست: زیر قرار به است رهبری نقش معرف

گروه، افراد سایر با سازمان رهبر منظور این عضویت: برای حفظ-1 واقع آنان قبول مورد و نموده برقرار متعدد های تماس و نزدیک روابط

گردد. می

43



های فعالیت کردن هماهنگ رهبر، اساسی هدف: مسئولیت تامین-2است. مشترک هدف تحقق منظور به جمعی دسته

میان را موثری متقابل روابط تا کوشد گروهی: رهبرمی روابط تسهیل-3 را گروه افراد همبستگی موجبات و سازد برقرار سازمان اعضاءنماید. فراهم

محققان توجه مورد اولیه های پژوهش در آنچه تحقیقات: اول مرحله از را او که بود رهبر جسمانی و و خلقی خصوصیات تشخیص گرفت، قرار آن بارز نمونه که مطالعات این نمود. طبق می متمایز گروه افراد سایر

در بیش و کم زیر شخصی صفات باشد، می استاگدیل رالف های بررسیگردید: یافت مطالعه مورد های گروه رهبران از بعضی

اخالق نفس، به اعتماد فکری، قدرت و هوش مساعد، جسمانی عوامل- به تسلط و مقام و قدرت داشتن به تفوق)تمایل قوی، اراده اجتماعی، نشاط، پرحرفی، چون صفاتی شخصیت)شامل تموج دیگران(،...( و بیان قدرت حرارت،

نشان رهبری، قدرت با شخصی صفات رابطه درباره تحقیقات نتایج بررسی های گروه و شرایط درکلیه که ندارد وجود ثابتی صفات گونه هیچ که دهد می

موثر عوامل از یکی شخصی صفات باشد. گرچه رهبری نقش الزمه مختلف رهبری نقش ایفای در دیگری عوامل معذلک است، رهبری چگونگی در

موثرند. و شخصی صفات بین ثابت رابطه یافتن عدم در محققان شکست دالیل

رهبری: قدرت و شخصیت دقیق گیری اندازه و تعریف برای هایی راه وجود عدم-1

آن عناصریکدیگر با مطالعه مورد های گروخه بارز تفاوت-2 حسب بر رهبری نقش تغییر و رهبری فرآیند بودن ثابت غیر و پیچیدگی-3

وظایف نوع اول، مرحله تحقیقات ماندن نتیجه بی تقریبا از پس تحقیقات: دوم مرحله

با را رهبری مسأله آمدند، بر صدد در اجتماعی علوم دانشمندان از عده یک افراد از گروهی های فعالیت آن در که خاصی موقعیت شرایط به توجه

الزم صفات محققان این عقیده دهند. به قرار مطالعه مورد شود، می هدایت به شخص آن در که است خاصی موقعیت شرایط تابع زیادی حدود تا رهبری

44



این بر دوره این در سودمند و متعدد های کند. پژوهش می عمل رهبر عنوان حسب بر باید را رهبری چگونگی در اختالف که گرفت صورت اساس

عوامل و شغل نوع اجتماعی، و فرهنگی محیط مانند متعددی متغیرهایداد. قرار تحلیل و تجزیه مورد سازمانی،

در توجهی قابل اهمیت اخیر های سال در آنچه تحقیقات: سوم مرحله گروهی و انفرادی خصوصیات بررسی است، آورده دست به رهبری نظریه

نوع و تفکر طرز شود. زیرا می رهبری آنان های فعالیت که است افرادی موثری عامل گیرند، می قرار رهبری تحت که افرادی شخصیت و ها انگیزه

استوار فرض این بر اخیر آید. تحقیقات می شمار به رهبری نقش ایفای در توزیع سازمان سراسر در و نیست متمرکز خاصی شخص در قدرت که است

تشخیص خوبی به را خود پیروان روانی های نیازمندی رهبر باید می و گردیدهبکوشد. آن ارضاء در امکان، سرحد تا و دهد

رهبری: عناصررهبر شخصی صفات-1او های نیازمندی و ادراک چگونگی و پیرو خلقی خصوصیات-2 افراد سایر و رهبر بین متقابل روابط آن در که رهبری خاص موقعیت-3

گیرد. می صورت گروه در افراد متقابل تاثیر از ناشی ای پدیده توان می را رهبری رهبری: تعریف اهداف یا هدف به وصول منظور به خاص محیطی شرایط و موقعیت قرار تاثیر تحت برای رهبری مداوم کوشش مستلزم که کرد تعریف مشخص

باشد. می خویش پیروان رفتار و سلوک طرز دادندارد: اساسی رکن چند تعریف این

صدد در مدیر که گیرد می صورت زمانی رهبری متقابل: عمل روابط-1 طریق از شخصی و رسمی امکانات کلیه از استفاده با که برآید آن

و دهد قرار تاثیر تخت را خود مرئوسین رفتار متقابل روابط استقرار دید کند. از هدایت سازمان اهداف تحقق جهت در را آنان مساعی

کارمندان چون: اعتماد عواملی به سازمان روحیه لیتون الکساندر اعتماد سازمان، رهبران به کارمندان اعتماد جمعی، هدف به نسبت

و معنوی رشد اجتماعی، علقه و همبستگی یکدیگر، به نسبت کارمنداندارد. بستگی عاطفی ثبات و جسم سالمت

45



مانند: محیطی شرایط و عوامل کلیه از رهبری: منظور خاص موقعیت-2 روابط و رفتار طرز بر ... که و شغل نوع عقاید، محیط، فرهنگ،شود. می واقع موثر خاصی فعالیت اجرای در افراد متقابل

در کوشش مستلزم رهبری مشخص: عمل اهداف یا هدف به وصول-3است: زیر صورت به مشخصی اهداف یا هدف تحقق جهت

سازمانی اهداف-جمعی دسته اهداف-کنندگان تبعیت انفرادی اهداف-رهبر شخصی اهداف-

در دوم جهانی جنگ از پس که متعددی تحقیقات طی رهبری: های شیوه گردید:رهبری انتخاب رهبری متمایز الگوی دو آمد، عمل به رهبری حیطه

که است رهبری نوع آن مستبدانه دموکراتیک. رهبری رهبری و مستبدانه مرئوسین، با نظر تبادل بدون مدیر سازمان رسمی اهداف به نیل برای صزفا

دستگاه، کارائی افزایش و کند. می صادر مؤکد و جانبه یک دستورات شخصا در را کارمندان مدیر که گردد می اطالق رهبری نوع آن به دموکراتیک رهبری از یکی را آنان روانی های نیازمندی ارضاء و دهد می شرکت گیری تصمیم بازه در متعدد تحقیقات داند. نتایج می سازمان اهداف تحقق در موثر عوامل شیوه سازمان، عالیه اهداف تحقق در رهبری نوع این از هرکدام تاثیر میزان

که رهبری دیگر ندارد. شیوه عمومیت اما کند، می تایید حدی تا را دموکراتیک است. کارکنان امور در مداخله عدم گیرد، می قرار توجه مورد کمتر امروزه

عمل آزادی حدود و مدیر طرف از قدرت اعمال درجه حسب بر رهبری شیوهکند. می تغییر مرئوسین،

رهبری: شیوه در موثر عوامل و اطالعات و تجربه تاثیر تحت حدودی تا مدیر مدیر: رفتار ذاتی عوامل-1

از: عبارتند عوامل این مهمترین که گیرد می قرار وی ذاتی صفات به نسبت مدیر اعتماد درجه مدیر، شخصی های ارزش و معتقدات

مدیر روانی های نیازمندی و تمایالت مرئوسین، تعیین را خود رهبری شیوه مدیر اینکه از مرئوسین: قبل ذاتی عوامل-2

بررسی مورد را مرئوسین رفتار و سلوک طرز در موثر عوامل باید کند و درونی عوامل تاثیر تحت نیز کارمندان از یک هر زیرا دهد قرار

از: عبارتند عوامل این مهمترین که گیرند می قرار متعددی توقعات

46



برای مسئولیت قبول توانایی عمل، آزادی به مرئوسین احتیاج درجه آنها، تحقق به عالقه شدت و سازمان علیه اهداف درک تصمیم، اخذ

بینی پیش و مهم مسائل با مقابله و ابتکار قدرت معلومات، و تجربهتصمیم اخذ در شرکت برای آگاهی و تمایل درجه نشده،

که سازمان از: نوع عبارتند عوامل این موقعیت: مهمترین ذاتی عوامل-3 جغرافیایی توزیع سازمانی، واحدهای وسعت فرهنگی، محیط شامل

اهمیت شود، می آنها خارجی و داخلی روابط و مربور واحدهای درجه آنها، فصل و حل برای الزم اطالعات و تجربه نظر از موضوع

گیری تصمیم در عمل سرعت لزومدارد: موضوع دو با ارتباط رهبری در توفیق نتیجه:

تحت را وی رفتار معین زمان در نحوی به که را مهم نیروهای مدیر،-1 های انگیزه و تمایالت و خود هم کند. یعنی درک دهد، می قرار تاثیر

و سر آنان با که را گروهی و مرئوسین هم و بشناسد را خویش درونیباشد. آشنا خوب سازمان با هم و کند درک خوب دارد کار

منطبق مزبور ادراکات با را خویش رفتار و عمل بتواند مدیر آنکه دوم-2 با نظر تبادل اگر و بدهد دستور باشد الزم موکد دستور اگر نماید. یعنی

حال همه در سازدو فراهم را عمل این موجبات باشد، الزم مرئوسیناست. رهبری اساسی شرط نرمش و بینش

کنترل یا یازدهم: نظارت فصل

انج""ام که است آن در نظارت، یا مراقبت کنترل از منظور نظارت: تعریف در تا است گردی""ده ط""رح آن اج""رای برای که باشد ای نقشه مطابق عمل هر

منظ"ور به الزم اق"دامات مطل"وب، اه"داف از عملی"ات نت""ایج انحراف صورتآید. عمل به انحرافات تکرار یا وقوع از جلوگیری نظارت: مراحل

که آنجا عملی""ات: از نتایج ارزیابی برای موازینی انتخاب و هدف تعیین -1 معیاره""ای و اه""داف با عملی""ات نتایج آیا که است این مفهوم به نظارت

ه""ای فع""الیت مقاصد باید ل""ذا ن""ه؟ یا نماید می تط""بیق ش""ده بینی پیش مالک تا باشد معل""وم س""نجش، قابل و محس""وس نح""وی به س""ازمان بعضی باش""د. در داش""ته وج"ود عملی"ات نت""ایج مقایسه ب"رای مشخصی

47



اس""ت، مش""کل کمی مقادیر صورت به دستگاه کلی هدف تعیین مواقع که متعدد فرعی اهداف به آن تقسیم اما کمی مق""ادیر ص""ورت به غالب""ا

اه"""داف این از یک هر اج"""رای مس"""ئولیت دادن و اس"""ت، تعریف قابلسازد. می ممکن را امر این سازمان، واحدهای از بخشی به فرعی

تع"یین پیش از م""وازین و اه""داف با یافته انج""ام عملی""ات نت""ایج مقایسه-2 و ه""دف با یافته انجام عملیات نتایج معین، فواصل در است شده: الزم حاصل اطالع انحراف""ات وقوع از تا گردد مقایسه نظر مورد مشخصات

اشخاصی چه توسط و موقع چه در مزب""ور کن""ترل دید باید ش""ود. ح""ال آید؟ عمل به باید

ش""روع از قبل باش""د: نظ""ارت می معم""ول نظ""ارت ن""وع چند اص""وال عملیات. بس""یاری پایان در نظارت و عملیات ضمن در نظارت عملیات،

ان""د. اما قائل زی""ادی اهمیت ک""از شروع از قبل نظارت برای مدیران از رؤس""ای جهت شد. ب""دین خواهد عملیات اجرای در تاخیر باعث کار این

عملی""ات ش""روع از قبل شخصی کن""ترل از موارد اغلب در باید سازمان منظ""ور به روشن و ص""ریح موازین و شرایط آن جای به و کرده اجتناب

به را عملی"""ات انج"""ام اختی"""ار و کنند وضع مربوطه عملی"""ات اج"""رای پیش از اه""داف با عملی""ات نت""ایج اگر نماین""د. منتهی تف""ویض مرئوسین

مس""ئول مرب""وط رؤس""ای مقابل در باشد، نداشته مطابقت شده تعیین پیش از م""وازین حسب بر و نقشه طبق عملی""ات که م""وقعی هستند. تا

رؤس""ای به عملی""ات کلیه نت""ایج نیست الزم یاب""د، جری""ان ش""ده تع""یین آش""کار را انح""راف وق""وع عملی""ات نتایج اگر اما شود، گزارش سازمان نظ""ارت از منظ""ور یاب""د. اگر می ل""زوم مرب""وط رؤس""ای اطالع س""ازد، و آنها از جلوگ""یری منظ""ور به پیوس""ته، وق""وع به انحراف""ات از اطالع

ک""ار پیش""رفت چگ""ونگی از اطالع منظ""ور یا و باش""د، اصالحی اقدامات باش""د. اما می الزم عملیات ضمن نظارت، اجرای و گزارش تهیه باشد،

عمومی سیاست در نظر تجدید برای عملیات نتایج ارزیابی منظور، اگرگردد. می تنظیم عملیات اجرای پایان در گزارش است،

است: مفید گزارش تنظیم در زیر خصوصیات رعایتکند. می تسهیل را نظارت که باشد مطلبی حاوی باید گزارش-1 با را عملی""ات نت""ایج مقایسه که باشد اطالع""اتی ح""اوی باید گ""زارش-2

سازد میسر شده، بینی پیش اهداف

48



است. برخوردار زیادی اهمیت از گزارش ارائه و تنظیم طرز-3 خود، خودی به فوق گانه سه موارد انحراف: تکرار یا وقوع از جلوگیری

اق""دامات که است م""وثر ص""ورتی در باشد. نظارت نمی اثری گونه هیچ منشأ آی""د. رؤس""ای عمل به انحراف""ات تک""رار یا وق""وع از جلوگ""یری منظ""ور به الزم

گردی""ده آن وق""وع موجب که برآیند عللی کردن برطرف صدد در باید سازمان است الزم ص""ورت این در نباش""د، مق""دور گذش""ته عمل اصالح چنانچه و است

بیشتر آینده در مطلوب هدف به نیل امکان که کنند تعدیل نحوی به را شرایطشود: واقع مفید زیر اقدامات است ممکن منظور این شود. برای

ره""بری، ط""رز در نظر - تجدید2 ک""ار انج""ام وس""ایل و شرایط بهبود-1 در اولیه ه""ای ه""دف و نقشه - تع"دیل3 آنان تعلیم و کارمندان انتخابکارمندان انگیزه - تقویت4 صورت

نمونه چند که وجوددارد کنترل برای متفاوتی های روش کنترل: های روشدهیم: می شرح اختصار به زیر در را

و ری""زی برنامه ب""رای م""وثری وس""یله بودج""ه: بودجه طریق از کن""ترل-1 و س"""ازمان اه"""داف ای، برنامه بودجه رود. در می ش"""مار به کن"""ترل از حاصل نت""ایج و ش""ود می بی""نی پیش آنه"ا، به نیل ب""رای الزم عملی""ات

ش""ده، بی""نی پیش های هزینه و اهداف با معین فواصل در بودجه اجرای از انحرافات علل بررسی برای مبنائی وسیله بدین و گردد می مقایسه اساسی ه""ای مح""دودیت از آی""د. یکی می دست به ها برنامه و اه""دافکیفیت. به تا کند می توجه کمیت به بیشتر که است این بودجه

مس""تمر و ادواری ط""ور به معین، فواصل در آم""اری: باید ه""ای گزارش-2 ب""رای وی""ژه ه""ای گ""زارش ادواری، ه""ای گ""زارش بر ش""ود. عالوه تهیه

و ادواری های گزارش بر عالوه چنین شوند. هم می تهیه معینی مقاصد چگ""ونگی ارزش""یابی جهت داخلی های گزارش تهیه ویژه، های گزارش دارد. گ""زارش ض""رورت ها دس""تورالعمل و ها برنامه مق""ررات، اجرای م""رتب ط""ور به وی""ژه ه""ای گ""زارش خالف بر داخلی ه""ای س""االنه مثال

شوند. می تنظیم به تولی""دی ه""ای س""ازمان در که کن""ترل تدابیر از سر: یکی سربه نقطه-3

دهد می نش"ان منح"نی است. این سر سربه نقطه منحنی رود، می کار اس""ت. چقدر دستگاه زیان یا و سود میزان تولید، مختلف مقادیر در که

49



برق"""رار موازنه هزینه و درآمد بین که است ای نقطه سر س"""ربه نقطهاست.

سازمان جامعه، دوازدهم: فرد، فصل

سازد: می دشوار را سازمان کارائی ارزیابی که عواملی

یک جای به موجود های سازمان قبل، خالف بر امروزه هدف: تعدد- کارآئی ارزیابی آنها بین تعارض گاه که دارند متعددی اهداف هدف،

الزم ای ضابطه وجود کار این برای سازد. زیرا می دشوار را سازمان مزبور ضابطه انتخاب هدف، تعارض یا تعدد علت به اگر است. حال

باشد، دشوار ضابطه فقدان اثر در سازمان کارآیی ارزیابی طبعا و سازمان مختلف اهداف تشخیص و گردد. درک می مشکل مشخص، رهبری و مدیریت مسائل مهمترین از آنها، بین مناسب تعادل برقراری

متفاوت دیگر سازمان با سازمان یک اهداف چون رود. و می شمار به برای و داشته عمومیت که سازمانی موازین و اصول تجویز لذا است،

است. مشکل باشد، اجرا قابل بشری های سازمان کلیه است، آورده عمل به که تحقیقاتی طبق لیکرت سازمان: و فرد-

دارد. وجود روحیه و بازدهی بین نزدیکی و مستقیم رابطه است معتقد تحقیق موضوع باید مساله دو سازمانی های بررسی در وی نظر به

گیرد: قرار در را انسانی رفتار که مختلفی های انگیزه تاثیر شدت و اول: نوع-

دهد. می قرار تاثیر تحت کار عملی شرایط و تعارض کردن برطرف و مزبور های انگیزه از موثر استفاده طریقه-

باشد. داشته وجد آنها بین است ممکن که تضادی بهتر بلکه باشد، جانبه یک نباید مرئوس و رئیس رابطه لیکرت، عقیده به

و رضایت تامین گردد. لیکرت استوار متقابل همکاری اساس بر استداند. می سازمان مدت بلند منافع با منطبق را افراد روحیه حفظ

است: الزم شرط سه کارکنان روانی کامیابی تحقق برای ارگریس دیدگاه از وافری شوق و میل و باشند قائل ارزش و قدر خود برای باید کارکنان-1

کنند،لذا احساس خود شایستگی و لیاقت درجه افزایش برای دائما

50



خود استعدادهای قبول و شناخت برای تازه های فرصت کنند می سعیآورند. وجود به دیگران و

کارکنان خدمات از استفاده برای مناسب های فرصت باید سازمان-2 به وصول طرق و شناخته را خود اهداف کارمندان تا کند فراهم خود ارتباطی سازمان، مقاصد و مزبور اهداف بین و دهند تشخیص را آنها

سازند. برقرار تاثیر تحت را سازمان و فرد رفتار توانند می اجتماع فرهنگ و جامعه-3

دهند. قرار نسبی تعارض سازمان مقاصد و فرد منافع بین مواقع بعضی که نیست شکی هایی روش اصالح و طرق ابداع مدیریت، در اساسی مساله ولی دارد، وجود منافع و کرده برقرار سازش جامعه و سازمان فرد، مقاصد بین که است

سازد. منطبق یکدیگر با را آنها مختلف قابل تاثیر اجتماع فرهنگ و جامعه دیگر طرف از جامعه: و سازمان-

تفصیل به مساله دارد. این سازمان عمل طرز و فرد رفتار در توجهی وموسسه سازمان بین است. سلزنیک گرفته قرار سلزنیک بحث مورد رسمی تشکیالت به محدود سازمان وی نظر است. به شده قائل فرق

و تعدیل و محیط تاثیر تحت رسمی سازمان همین که حالی است. درکند. می پیدا را موسسه وضع جامعه، های ارزش با انطباق به سازمانی هر که است استوار فرض این بر سلزنیک سازش نظریه با را خود داخلی تشکیالت رسمی غیر یا رسمی صورت به باید ناچار

ترتیب بدین و دهد وفق خارج اجتماع محیط در قدرت واقعی عوامل منطبق و متعادل خارج محیط اجتماعی عوامل با را سازمانی اختیارات

خارجی متنفذ ولی مخالف عناصر دادن دخالت با گاه عمل این و سازدیابد. می تحقق سازمان امور اداره در توصیف کتاب این فصول طی در که مختلفی مطالب به توجه بانتیجه: درباره علمی های بررسی و مطالعات که است شده مسلم امروز گردید،یافت: خواهد ادامه اصلی محور دو پایه بر مدیریت مسائل

را گیری تصمیم مبنای که خاصی های روش و فنون تکامل و ابداع-1 آمار اساس بر مناسب تصمیمات اخذ در را مدیران و بخشیده استواری

عناوین تحت مزبور های روش و کند. فنون می یاری واقعی اطالعات و

51



مدیریت در مقداری های روش یا و مدیریت های سیستم مانند مختلفیگیرد. می قرار بررسی مورد

رفتار چگونگی در که مختلفی عوامل و انگیزش درباره علمی های بررسی سازمان ها بررسی نوع این شود. در می واقع موثر کارکنان سازمانی صرفا

اعتقاد لحاظ بدین و شود می تلقی افراد از جمعی بین همکاری سیستم یک به گروهی همکاری که گردد متشکل نحوی به باید وظایف که است این بر

به رفتاری علوم از سازمانی مطالعات در رو این از و یابد افزایش حداکثرشود. می استفاده وسیع مقیاس

52


نگاهي گذرا به كتاب “پيش به سوي كارآفريني” · web viewدر...

Documents