İ İŞ gÜvenlİĞİw3.balikesir.edu.tr/~ekaraman/isg_2017/isg_2016_5.hafta.pdf22.03.2016 1 1 İŞ...

22.03.2016

1

1

İŞ GÜVENLİĞİ

Yrd.Doç.Dr. A. Erkan KARAMAN

2

İŞ KAZALARININ TANIMI, NEDENLERİ VE ÖNLEME YÖNTEMLERİ

İs Kazasının Tanımı

İş kazası, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından; “önceden

planlanmamış, çoğu kez kişisel yaralanmalara, makinelerin, araç ve

gereçlerin zarara uğramasına, üretimin bir süre yol açan bir olay” ,

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından ise; “Belirli bir zarar ya da

yaralanmaya neden olan beklenmeyen ve önceden planlanmamış bir

olay” olarak tanımlanmaktadır.

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 11. maddesinin (A) fıkrası

hükmüne göre; is kazası, aşağıdaki hal ve durumlardan birinde

meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedence veya

ruhça arızaya uğratan olaydır.

3

Ayrıca, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun

13. maddesine göre:

a- Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,

b-İsveren tarafından yürütülmekte olan is nedeniyle veya görevi

nedeniyle, sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa

yürütmekte olduğu is veya çalışma konusu nedeniyle işyeri dışında,

c- Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri

dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl isini yapmaksızın

geçen zamanlarda,


4

Ayrıca, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun

13. maddesine göre:

d- Emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan

zamanlarda,

e- Sigortalıların, isverence saglanan bir tasıtla isin yapıldıgı yere gidis

gelisi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan

bedenen ya da ruhen özüre uğratan olaydır.


22.03.2016

2

5

İş Kazalarının Nedenleri

Araştırmacılarca, tüm kazaların beş temel faktörün ardı ardına

sıralandığı bir “Kaza Zinciri” ’den oluştuğu kabul edilmektedir.


6

Şekilde bu beş faktörden en önemlisi üçüncü faktör olan güvensiz

durum ve davranışlardır. Bu faktörün giderilmesi ile diğer faktörlerin

etkisi ortadan kalkmaktadır. Böylelikle kaza ve zarar oluşmadan

önlenmiş olur.


7

Bu beş faktör şu gerçekleri ortaya koymaktadır.

a.) İnsanın doğa karşısındaki zayıflığı ortadan kaldırılmaz. Kazalardan

kesinlikle kurtulmak olanaksızdır.

b.) Her kazada insanın kusurlu bir davranışı olmaktadır. Bundan

kaçınılamaz.

c.) Güvensiz davranış ve güvensiz koşullar, kazaların oluşumunda

önemli yeri olan bir faktördür. İş güvenliğinin çalışma alanı güvensiz

koşulların ve güvensiz davranışlarının azaltılması veya ortadan

kaldırılmasıdır.


8

22.03.2016

3

9

İş kazalarının artmasında rol oynayan temel etkenler

Kazaların oluşunda denetim ve kontrol yetersizliği,

Geri teknoloji kullanma,

Eğitimsizlik(iş yeri eğitim dahil),

Koruyucu önlem yetersizliği, verilen koruyucuların titizlikle takip

edilmeyişi, uygulamadaki ihmal ve önemseme,

Sağlığa ve emniyete elverişli olmayan koşullar,


10

İş kazalarının artmasında rol oynayan temel etkenler

Deneyimsiz eleman istihdamı (ucuz işçi ve personel) yeni alınan

işçiler için intibak eğitiminin yapılmayışı,

Kazaların neden, nasıl meydana geldiği, oluş nedenlerinin, aynı

kazanın tekrarlanmaması ve ciddi önlemlerin kazadan önce kazadan

sonra da alınması gereğinin sorumlu formenler, mühendisler, iş yeri

güvenlik şefi ve işveren vekili şantiye şefi tarafından da titizlikle ele

alınmaması.


11

İnsani Faktörler

Kaza nedenlerinin yaklaşık %80’i kişisel faktörlerden kaynaklanır.

a.) Kişisel nedenler:

İnsanların kişisel özellikleri, risk almaya eğilimli olma ve beklenmeyen

tutumlar içerisine girme gibi belirli bazı davranışlara meyilli olabileceği

bilinmektedir. Bu eğilimler güvensiz davranışlarla sonuçlanabilir.

Örneğin, dikkatsizlik ve prosedürleri takip etmede başarısız olma gibi.

Bu tür davranışlar da kişilerin kaza yapma olasılığını arttırır. Ayrıca diğer

kişilik faktörleri de kaza yapma olasılığını arttırmaktadır.


12

İnsani Faktörler

Örneğin:

Yaş, cinsiyet, eğitim, deneyim

Duygusal durum

Zihni doluluk

Kazalara açık durum: görme ve duyma kusuru, depresyon, üzüntü,

deneyimsizlik, hipertansiyon

Bazı nöropsikiyatrik hastalıklar: epilepsi, davranış bozukluğu, zihni

yetersizlik, fobiler


22.03.2016

4

13

Bazı uyuşturuculara bağımlılık: alkol, uyuşturucu ilaçlar, sakinleştirici

veya ağrı kesiciler

Kaza yapma olasılığı yüksek olma,(sakarlık gibi)

Yeteneklerin geçici olarak zarar görmesi, örneğin, yorgunluk,

uykusuzluk, alkol, tütün, sakinleştirici ilaçların kullanılması ile

reaksiyon yeteneğinin zayıflaması, tepki hızının uzaması gibi

Yeteneklerin kronik beden hastalıkları nedeniyle sürekli zarar

görmesi; ileri derecede görme, işitme yetersizlikleri, renk körlüğü

nöromotor sistem lezyonları v. s. gibi.


14

b.) Fizyolojik nedenler:

Fizik yorgunluk-kas yorgunluğu,

Fizyolojik yorgunluk-uyku düzeninin bozulması,

Fizik hastalıklar- körlük gibi,

Salak veya salaklık (beyin yarım kürelerinin fonksiyonunda

aksamalar)

Sağ ve sol elini kullanamama gibi.


15

c.) Psikolojik Nedenler:

Duyusal denge,

Reaksiyon zamanı,

Zeka düzeyi,

Psikolojik yorgunluk,

Algı hızı,

Algı, dikkat, bellek bozuklukları, karar verme yeteneksizliği gibi,

İnsana ait diğer nedenler,

İş tatminsizliği,


16

c.) Psikolojik Nedenler:

Zihinsel yorgunluk,

Güvensizlik,

Uyumsuzluk,

Monotomi,

İşi yapmada usta olamamak,

Psikomotor koordinasyon yeteneği,

Hatalı yargı-ön yargı,

Aşırı sevinç, keder, gerginlik, sıkıntı gibi duygular içinde olmak

sayılabilir.


22.03.2016

5

17

Çevresel Faktörler

Bu faktörler kaza nedenlerinin %20’sini oluşturur.

Kişisel korunma araçlarının kullanılmaması,

Üretim aygıtlarının hatalı yerleşimi,

Fizik faktörler: gürültü, ısı ışık, radyasyon vb,

Biyolojik faktörler: mikroorganizmalar,

Kimyasal faktörler: tahriş edici ve boğucu gazlar, anestezik ve

narkotik maddeler, sistemik zehirlenmeler,

İşçi işveren ilişkileri, ücret sistemleri,

Vardiya sistemleri,

Çalışma saatleri,


18

Diğer faktörler ise;

Aşırı iş yükü,

Eğitim yetersizliği,

Makinaların bakımsızlığı,

Yanlış depolama,

Ergonomik olmayan koşullar,

Güvenli olmayan yükleme ve boşaltma,

Elektrik kaçağı gibi sayılabilir,


19

İş Kazası Maliyetleri

İş kazaları meslek hastalıklarının yola açtığı maliyetleri direkt ve

indirekt maliyetler şeklinde iki ana grupta toplayabiliriz.

a) Dolaysız (Direkt) maliyetler:

Sağlık kuruluşlarının masrafları,

İşçiye ödenen tazminat,

Sigorta primleri.


20

İş Kazası Maliyetleri

b) Dolaylı(İndirekt) Maliyetler

Kaza sırasında üretime ara verilmesi (üretim kaybı),

Makinaların hasarlanması,

Malzeme ve hammaddenin hurdaya ayrılması,

Kazadan diğer işçilerin olumsuz etkilenmesi (verim düşüklüğü),

Resmi kuruluşların incelenme ve denetim masrafları.


22.03.2016

6

21

İş Kazalarının Sınıflandırılması

Sosyal Güvenlik Kurumu, iş kazalarını üç grupta değerlendirmektedir:

Hasarsız veya önemli bir hasar meydana getirmeyen kazalar (bir

günden fazla iş kaybına yol açmayan kazalar),

Geçici iş göremezliğe neden olan kazalar,

Daimi iş göremezliğe neden olan kazalar.


22


a.) Ucuz atlatılan kazalar ( Near Miss )

Herhangi bir yaralanma veya malzeme kaybına veya hasarına “kıl

payı farkla” yol açmayan kazalardır.

b.) Maddi kayıplara yol açan iş kazaları ( Without Injury )

1. Büyük maddi kayıplar: Herhangi bir yaralanmanın yer almadığı,

ancak şirket tesisinde, araçlarında, malında veya cihazlarında (

herhangi bir sigorta ödemesi öncesinde ) 10,000 USD veya daha

fazla hasara neden olan kazalardır.


23


2. Küçük maddi kayıplar: 10,000 USD altında hasarın veya ürün

kaybının meydana geldiği kazalardır.

c.) Yaralanma ile sonuçlanan iş kazaları

Bir iş yerinde tanımlanmış olan bir görevin yerine getirilmesi

sırasında tek bir olaydan “veya kısa bir süre içinde birden fazla

olaydan” kaynaklanan yaralanma veya rahatsızlanma ( veya

hastalanma ) durumudur.

d.) Basit yaralanma ile sonuçlanan kazalar ( First-aid accidents )


24


e.) Geçici iş görmemezlik / sakatlık hali ( Temporary total disability )

f.) Kalıcı kısmi sakatlık ( Permanent partial disability )

g.) Tam sakatlık ( Permanent total disability )

h.) Ölümcül iş kazaları

Ölümle sonuçlanan iş kazalarıdır. Birden fazla kişinin ölümü söz

konusu olabilir. Yaralanma ile ölüm arasında geçen süre dikkate

alınmaz. Bu tip kazalarda maddi hasar da meydana gelebilir.


22.03.2016

7

25

MESLEK HASTALIKLARI

Meslek Hastalıklarının Tanımı

Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden

dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden

uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük

halleridir. (5510 SGK)

MESLEK HASTALIKLARININ TANIMI VE SINIFLANDIRILMASI

26

Sigortalının çalıştığı işten dolayı meslek hastalığına tutulduğunun;

a) Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları tarafından usûlüne

uygun olarak düzenlenen sağlık kurulu raporu ve dayanağı tıbbî

belgelerin incelenmesi,

b) Kurumca gerekli görüldüğü hallerde, işyerindeki çalışma şartlarını ve

buna bağlı tıbbî sonuçlarını ortaya koyan denetim raporları ve gerekli

diğer belgelerin incelenmesi,

sonucu Kurum Sağlık Kurulu tarafından tespit edilmesi zorunludur.


27

Meslek Hastalıklarının Sınıflandırılması

A grubu meslek hastalıkları: Bu grupta kimyasal nedenlere bağlı olarak

meydana gelen meslek hastalıkları yer almaktadır.

B grubu meslek hastalıkları: Bu grupta mesleki deri hastalıkları vardır.

C grubu meslek hastalıkları: Bu grupta da tozlara bağlı olarak meydana

gelen mesleki solunum sistemi hastalıkları vardır.

D grubu meslek hastalıkları: Bu grupta mikro organizmaların etkisi ile ortaya

çıkan mesleki bulaşıcı hastalıklara yer verilmiştir.

E grubu meslek hastalıkları: Bu grupta da iyonizan radyasyon, infra red

ışınlar, gürültü, titreşim gibi fizik etkenlerle olan meslek hastalıkları 7 tür

hastalık olarak listelenmiştir.


28

Bu beş yılın ortalama değerleri dikkate alınarak ve günde 8 saat, yılda

yaklaşık 300 gün çalışıldığı kabulüyle, inşaat sektörümüzde :

• Her iş günü yaklaşık 22, her iş saati 2,68, her 20 dakikada 1 iş

kazası meydana gelmektedir.

• Her iş günü yaklaşık 1.2 kişi sürekli işgöremez duruma düşmekte,

ve 1 kişi kaza sonucu yaşamını yitirmektedir.

KAZA TÜRLERI

22.03.2016

8

29

İnşaat sektörümüzdeki iş kazalarının bir olumsuz özelliği de ölümle

sonuçlanan kaza oranının büyüklüğüdür. Türkiye’deki tüm iş kazalarının

% 1.6 sı ölümle sonuçlanırken inşaat sektörümüzdeki iş kazalarının %

4.7 si ölümle sonuçlanmaktadır. Öte yandan Türkiye’deki tüm iş

kazalarının yaklaşık %8.7‘si inşaat sektöründe meydana gelirken,

sürekli işgöremezlikle sonuçlanan iş kazalarının %22’si, ölümle

sonuçlanan iş kazalarının ise %26’sı inşaat sektöründe meydana

gelmektedir

KAZA TÜRLERI

30

KAZA TÜRLERI

31

KAZA TÜRLERI

32

Dünyada ve ülkemizde; yüksekte çalışma esnasında meydana gelen iş

kazaları, motorlu taşıt kazalarından sonra ilk sırayı almaktadır. Yaşanan

üzücü kazalar iş gücü ve zaman kayıplarına, telafisi olmayan psikolojik

ve sosyal kayıplara neden olmaktadır.

YÜKSEKTEN DÜŞME

22.03.2016

9

33

1. Yüksekte Çalışma Nedir?

Yüksekliğin Tanımı: Yükseklik kavramı göreceli olup

kişiden kişiye göre değişir. Genel olarak yükseklik; adım

atarak çıkamayacağımız yerler olarak tanımlanabilir.

İnsandan insana farklılık gösteren yükseklik kavramını

tanımlarken baz alacağımız ölçü yine insan bedenidir.

İnsanların boyları birbirinden farklı olsa da bir insanın

denge noktası ikinci bel omurudur. Yani ikinci bel

omurunu geçen yerler yüksek olarak kabul edilir.

YÜKSEKTEN DÜŞME

34

Bu durumda yüksekliği 120

santimetreden yüksek yerlerde tam

korumalı vücut kuşağı kullanılmalıdır.

YÜKSEKTEN DÜŞME

35

Yüksekte çalışmanın kuralları ve korunma yöntemleri standartlarla

belirlenmiştir. Çalışma hayatında ülkeden ülkeye farklılık gösteren

yükseklik kavramı Avrupa’da 1,8 metre, Amerika’da 1,2 metre olarak

belirlenmiştir. Yani bu yükseklikler ve daha üzerinde çalışan

personellerin mutlaka “Kişisel Koruyucu Donanımlar” ile korunması

gerekir. Unutmayalım ki OSHA (Occupational Safety and Health

Administration) istatistikleri 3,4 metre üzerinde çalışırken düşen

insanların %85’inin hayatını kaybettiğini göstermektedir

YÜKSEKTEN DÜŞME

36

Yüksekten Düşmenin Nedenleri:

-Bilgi Eksikliği: Kişinin yaptığı işle ilgili olarak yeterli ve istenilen

donanımda bilgiye sahip olmaması.

-Eleman Atama: Doğru işe doğru personelin tayin edilmemesi. Yapılan

işin çalışanın fiziksel yapısıyla uyuşmaması (az görme, işitme, herhangi

bir organını kullanamama vb.)

-İş Güvenliği Kurallarının Uygulanmaması: Yöneticilerin iş güvenliği

kurallarının gerekliliğine inanmaması ve bu kuralların uygulanması için

personelini eğitmemeleri.

YÜKSEKTEN DÜŞME

22.03.2016

10

37


-Mühendislik: Tasarlanmış sistem güvenli çalışmayı zorlaştırıyor; işin

asgari gereksinimlerine cevap vermemesi.

-Yetersiz Kişisel Koruyucu Ekipman: Kişisel koruyucu ekipman

kullanılmıyor veya yetersiz olması. Baret takmama, eldiven veya gözlük

kullanmama, temizlik kurallarına uymama vb.

-Yetersiz Kontrol ve Bakım Programı: Kontrol ve bakım programı kritik

ekipmanları kapsamıyor; Program yeterince takip edilmiyor. Birimler

arası iletişim kopuk, gözlenen aksaklıklar ilgililere iletilmiyor.

YÜKSEKTEN DÜŞME

38


-Yetersiz/ Düşük Kaliteli Ekipman Alımı: Satınalınan iş güvenliği

ekipmanları uluslararası standartlarına uymuyor; işin gereksinimlerini

cevap vermede yetersiz kalması. (Gerekli ödeneğin ayrılmaması veya

kazanma iç güdüsüyle ucuz iş gücü ve ekipman kullanımı)

-Yetersiz Ödüllendirme: Kişinin iş güvenliği kurallarına uygun davrandığı

takdirde alacağı ödül teşvik edici değil. Kişiye kendisinden beklenen ve

gerçek iş güvenliği performansı konusunda yetersiz veya hiç bilgi

verilmiyor.

-Güvensiz Çalışma Yöntemleri: Güvenli olduğu kabul edilen iş güvenliği

kurallarının ve çalışma yöntemlerinin güvensiz olması.

YÜKSEKTEN DÜŞME

39

YÜKSEKTEN DÜŞME

40

YÜKSEKTEN DÜŞME

22.03.2016

11

41

YÜKSEKTEN DÜŞME

42

YÜKSEKTEN DÜŞME

43

Kişisel Düşmeyi Durdurucu Sistemler

Kişisel düşmeyi durdurucu bir sistem,

kişinin düşmesini durduran ve

durdurucu kuvveti azaltan, birlikte

çalışan ankraj, bağlayıcılar ve vücut

koşumlarından oluşur. (Şekil 4) Diğer

sistem bileşenleri ise lanyard,

yavaşlama cihazı ve güvenlik

halatıdır. Sistemin etkili olabilmesi

için, bütün parçalarıyla birlikte

kullanılmalıdır.

YÜKSEKTEN DÜŞME

44

Ankraj: güvenlik halatı, lanyard veya yavaşlama cihazı için güvenli

bağlantı noktası sağlar. Eğer ankrajın kaç kilo yük taşıyacağı

bilinmiyorsa, düşmeyi engelleme sistemini uzman bir kişinin

tasarlaması gereklidir. Vinç ve korkulukları ankraj olarak asla

kullanılmaması gerekir. Bunlar düşmeyle oluşan kuvvete dayanmak için

kurulmamıştır.

YÜKSEKTEN DÜŞME

22.03.2016

12

45

YÜKSEKTEN DÜŞME

46

Kapı Ankrajı Balkon ve pencere gibi riskli bölgelerde çalışma yapılırken,

işi yapanın en güvenli biçimde çalışmasını sağlayacak ekipmandır.

Maksimum iki personelle çalışılması uygundur. (Şekil 7, 8)

YÜKSEKTEN DÜŞME

47

YÜKSEKTEN DÜŞME

48

Tam Vücut Kuşağı: Düşmeyi önleme amacıyla kullanılan vücut

desteğidir. Bir başka ifadeyle; düşmeyi önleme sisteminin en önemli

parçalarından birisidir. Tam vücut kuşağı; kolonları, bağlantı elamanları,

halkalar veya bir düşüş sırasında kullanıcıyı tutan, düşmeyi durduran,

kasık, göğüs, beden, omuzlar üzerine düşmeyi durdurucu kuvvetin

yayılmasını sağlayan ve vücudu tamamen destekleyecek şekilde

düzenlenmiş ve bir araya getirilmiş diğer parçalardan oluşur.

YÜKSEKTEN DÜŞME

22.03.2016

13

49

YÜKSEKTEN DÜŞME

50

YÜKSEKTEN DÜŞME

51

Bağlantı Elemanları Karabinalar: Bağlantılar kişisel düşmeyi durdurucu

sistem bileşenlerini bir araya getirir.

YÜKSEKTEN DÜŞME

52

Çengelli Halat /Uzatma Halatı / Ara Bağlantı Halatı: Personelin giymiş

olduğu tam korumalı vücut kuşağı istenen ankraj noktasına

bağlanabilen, çalışma mesafesi kadar uzunluğu olan, aynı zamanda

ayarlanan ara bağlantı uzatma halatıdır.

YÜKSEKTEN DÜŞME

22.03.2016

14

53

Güvenlik Halatı: Güvenlik halatı çelik halat ya da ip halat olup, Tam

Korumalı Vücut kuşağı, lanyard veya yavaşlatma cihazı ve en az bir

ankraja bağlıdır. Dikey ve yatay olmak üzere iki tipi vardır.

54

Enerji Dağıtım Elemanı (Şok Emiciler): Düşmeyi önleme sisteminin bir

parçasıdır. Düşme esnasında oluşan enerjiyi boşaltmak veya minimize

etmek için kullanılır.

55

Yavaşlatma Cihazları: Ankrajda ve kişi üzerindeki çarpma gücü, düşme

seviyesi küçülterek ve yavaşlatma cihazı kullanılarak azaltabilir.

1- Geri Sarmalı Düşme Durdurma Sistemi

2- Kılavuzlu Düşmeyi Önleme Tertibatı

3- Esnek/ Hareketli Bir Ankraj Hattı Üzerinde Düşmeyi Önleme Tertibatı

YÜKSEKTEN DÜŞME

56

YÜKSEKTEN DÜŞME

Geri Sarmalı Düşme

22.03.2016

15

57

Kılavuzlu Düşmeyi Önleme Tertibatı: Personelin düşey olarak yukarı-

aşağı güvenli bir şekilde hareket etmesini sağlayan, sabit bir ankraj

hattı ve bu hat üzerinde hareket eden, bir düşme anında ise kendinden

kilitleme fonksiyonu bulunan bir düşmeyi önleme tertibatıdır.

58

Korkuluk Sistemi

- üst tırabzan,- ara tırabzan ve- ara dikey elemanlardan oluşur. (Şekil 20)Korkuluk sistemi korkuluk etekleri ile kombine olabilir, bu korkuluketekleri malzemelerin aşağıya düşmesini engeller.

59

Güvenlik Ağı Sistemi

Güvenlik ağları geleneksel düşme durdurma sistemleri içinde en etkili

genel güvenlik önlemi olarak geliştirilmiştir. Buna bağlı olarak da

güvenlik ağlarının kullanım alanları oldukça geniştir. Örneğin büyük ve

yüksek binaların, çatıların, köprülerin, açık inşaatların yapıldığı

çalışmalarda, 7.5 m ve daha fazla yüksekten insanların düşmeleri

halinde düşmeyi engellemek ve düşeni yakalamak gibi önemli bir

koruma görevi yapmaktadır.

KAZA TÜRLERI

60

KAZA TÜRLERI

22.03.2016

16

61

KAZA TÜRLERI

62

KAZA TÜRLERI

63

KAZA TÜRLERI

64

KAZA TÜRLERI

22.03.2016

17

65

KAZA TÜRLERI

66

67

KAZA TÜRLERI

68

KAZA TÜRLERI

22.03.2016

18

69

KAZA TÜRLERI

70

KAZA TÜRLERI

71

KAZA TÜRLERI

72

KAZA TÜRLERI

22.03.2016

19

73

KAZA TÜRLERI

74

75

Malzeme düşmesine bağlı iş kazaları aşağıdaki gibi gruplandırmak

mümkündür:

1. Gırgır vinçten malzeme düşmesi,

2. Yüksek yapı kısımlarından malzeme düşmesi,

3. Yükleme-boşalma sırasında taşıttan malzeme düşmesi,

4. Elle taşınan malzemenin ayağa düşmesi,

5. Malzeme istifinin devrilmesi,

6. Yamaçtan malzeme düşmesi.

Malzeme Düşmesi

76

Gırgır Vinçten Malzeme Düşmesi

Bu tür kazalar aşağıdaki şekillerle oluşmaktadır:

Vinç kovasına fazla miktarda ve düzensiz malzeme yüklenmesi,

Kalas, inşaat demiri gibi uzun gereçlerin vinç halatına güvenilir

biçimde bağlanmaması sonucu,

Vinç kovasının veya kovadaki malzemenin yapıdaki çıkıntılara

takılması sonucu kovanın veya malzemenin düşmesi,

Vincin bina bağlantısını sağlayan tertibatın yetersiz olması

sonucu düşmeler,

Vinç halatının aşırı yükleme sonucu kopması sonucu düşme

22.03.2016

20

77 78

Yüksek Yapı Kısımlarından Malzeme Düşmesi


İskele, çatı, üst kat döşeme kenarlarından tuğla, kalas, el

aletleri, moloz gibi cisimlerin düşmesi veya aşağı atılması

sonucu,

İskelelerin kurulması, sökülmesi veya değişiklik yapılması

sırasında malzeme düşmesi.

79

Yükleme-Boşalma Sırasında Taşıttan Malzeme Düşmesi

Bu tür kazalar, yükleme ve boşaltma işlemleri sırasından kamyon,

fortlift gibi araçlardan tuğla, kalas, inşaat demiri gibi cisimlerin

düşmesi sonucu meydana gelmektedir.

80

Elle Taşınan Malzemenin Ayağa Düşmesi


Çok ağır, uzun ve tutulabilir nitelikte olmayan cisimlerin

taşınması sırasında meydana gelen düşmeler,

Yeterince kavranamamış (tutulamamış) cisimlerin (el aletleri,

tuğla, kalas gibi) elden kayarak düşmesi sonucu.

22.03.2016

21

81

Malzeme İstifinin Devrilmesi


Yüksek istiflenmiş malzemelerin sarsıntı, çarpmalar sonucu

devrilmesiyle oluşan kazalar,

Bina boşluk kenarlarına malzeme istiflenmesi.

82

Yamaçtan Malzeme Düşmesi


Çalışma sahasına yakın yamaçlardan kopan malzemenin

çalışanlara çarpması sonucu,

Yamaç üstündeki serbest malzemenin aşağı doğru gelmesi

sonucu oluşan kazalar.

83

Malzeme Sıçraması

1. Taş Parçası Sıçraması

2. Makineden Kopan Parçaların Kopması

3. Çivi Sıçraması

4. Metal Talaşı Sıçraması

5. Ahşap Talaşı Sıçraması

6. Kireç Sıçraması

7. El Aleti Sıçraması

8. Basınçlı Hava İletim Elemanlarının Sıçraması

9. Elektrik Kıvılcımı Sıçraması

10. Kimyasal Maddelerin Sıçraması

11. Ergimiş Metallerin Sıçraması 84

Taş Parçası Sıçraması


El aletleriyle yontma, delik açma, kırma gibi işlemler yapılırken

sıçrayan parçaların vücuda değmesi sonucu oluşan kazlar,

İş makineleri veya kompresör ile yapılan kırma işlemleri sonucu

oluşan kazalar.

Makineden Kopan Parçaların Sıçraması

Bu tür kazalar, makinelerdeki bazı hareketli parçaların (kayış, kasnak, dişli

çark ve palet gibi) kopması sonucu oluşmaktadır.

22.03.2016

22

85

Çivi Sıçraması

Bu tür kazalar, genellikle kalıp işleri yürütülürken, çakma işlemi

sırasında çivinin sekerek vücuda isabet etmesi sonucu

oluşmaktadır.

Metal Talaşı Sıçraması

Bu tür kazalar, metal cisimlerin delinmesi, kesilmesi, taşlanması,

torna, freze gibi işlemlerin yapılması sırasında hızla kopan

parçaların vücuda çarpması sonucu oluşan kazalardır.

86

Ahşap Talaşı Sıçraması

Bu tür kazalar, ahşap malzemenin kesilmesi, kırılması sırasında hızla

kopan parçaların vücuda çarpması sonucu oluşmaktadır.

Kireç Sıçraması

Bu tür kazalar, Kireçli harç veya kireç badanası yaparken sıçrayan

kirecin gözle teması sonucu oluşmaktadır.

El Aleti Sıçraması

Bu tür kazalar, çekiç, testere, murç, kerpeten gibi aletlerin yük

atındayken kaymaları, bir anda boşa çıkmaları sonucu vücuda

çarpmaları sonucu oluşmaktadır.

87

Kazı Kenarının Göçmesi

Bu tipteki kazaların şu alt gruplarda sıralanabilir:

1. Kanal kenarının göçmesi,

2. Temel kenarının göçmesi,

3. Yamaçlardaki kazılarda şev kayması,

4. Kuyu göçmesi.


Derin kazılarda ve yamaçlarda uygun şev açısının verilmemesi

sonucu göçmeler,

Yağışlı havalarda zeminin akması sonucu göçmeler,

Kazı kenarının kereste, plaka veya uygun malzemeyle

desteklenmemesi sonucu göçmeler,

Kanal kenarının dipten kazılması sonucu kütle halinde

çökertmeler, 88

Yapı Kısmının Çökmesi

Bu tipteki kazaların şu alt gruplarda sıralanabilir;

1. Yapım Sırasındaki Çökme,

2. Yıkım Sırasındaki Çökme,

3. Tamirat Sırasındaki Çökmeler.

22.03.2016

23

89

Yapım Sırasındaki Çökme

Bu tür kazalar yapım sırasında döşeme ve duvar çökmelerinin;

tekniğe uygun imalatın yapılamaması, beton kalitesinin düşük

olması, kalıp iskelelerinin yetersiz olması, erken kalıp sökme,

teçhizatın eksik konması gibi nedenlerde meydana gelmektedir.

90

Yıkım Sırasındaki Çökme


Yıkım yöntem ve sırasının uygun olmaması nedenli kazlar,

Duvarları alt kısımdan oyarak veya köşe bağlantıları sökerek

itme gibi nedenlerle oluşan kazalar.

Tamirat Sırasındaki Çökmeler

Bu tür kazalar eskimiş yapı kısımlarının, onarım esnasında çökmesi

sonucu oluşmaktadır.

91

Elektrik Çarpması

Bu tipteki kazlar şu şekilde sıralanabilir:

1. Yapı yakınındaki gerilim hatlarının iletken malzeme ile teması,

2. Gırgır vinçteki kaçaklardan,

3. Gerilim hatlarındaki çalışmalardan,

4. İç tesisattaki kaçaklardan,

5. Elektrikli el aletlerindeki kaçaklardan,

6. Elektrikli diğer aletlerdeki kaçaklardan.

92

Elektrik Çarpması


Makine veya aletlerin çıplak metal kısımlarının topraklanmamış

ya da gerekli yalıtımın yapılmamış olması,

Topraklamanın kolay muayene edilememesi sonucu,

topraklaması yapılmış bilinen alet veya makinelerin, zaman

süreci içerisinde veya dış etkenler sonucu topraklamasının

bozulması,

Çalışanların gerekli talimatları almadan veya görevleri dışında

arızalara müdahale etmeleri.

22.03.2016

24

93 94

ELEKTRİKLE YAPILAN ÇALIŞMALARDA ALINMASI GEREKEN GÜVENLİK

ÖNLEMLERİ

Elektrikle yapılan çalışmalarda iş kazalarını oluşturan genel etkenler :

1. Elektrik tesisatının cins ve kapasitesine göre yetkili ehliyete sahip

kişilerce yapılması, bakım ve onarımının sağlanması.

2. Makine ve aletlerin çıplak metal kısımlarının topraklanmış yada

gerekli yalıtımın yapılmış olması.

3. Çalışanların yeterli kişisel koruyucu ve güvenlik malzemelerine

sahip olmaları veya sahip oldukları malzemeleri kullanmaları.

4. Çalışanlara işçi sağlığı ve iş güvenliği konularında gerekli

bilgilerin verilmesi, gerekli uyarıların yapılması ve yapılan uyarılara

çalışanların uyması.

95


ÖNLEMLERİ

Elektrikle yapılan çalışmalarda iş kazalarını oluşturan genel etkenler :

5. Çalışanların elektrik enerjisi hakkında gerekli eğitim bilgi ve

deneyime sahip olmaları, çalışma esnasında gerekli dikkat ve özeni

göstermeleri.

6. Yalıtım özelliği bozulan makine veya alet yüzeylerinin

elektriklenmesini önlemek amacıyla düzenli cihaz kontrolleri yapılmalı.

7. Kaçak Akım Rölesi kullanılmalıdır. Elektrik hattına giren ve çıkan

akımların birbirine eşit olması gerekliliği prensibine göre çalışan bir

koruma elemanıdır. Yani insan vücudundan bir akım geçmesi

durumunda giren akımla çıkan akım arasında fark oluşacak ve elektrik

devresi kesilecektir.96


ÖNLEMLERİ

8. Topraklama yapılmalıdır. Elektrik enerjisinin kullanıldığı yerlerde,

üzerinde akım taşıyabilecek madeni kısımların yeryüzündeki toprak ile

elektriksel olarak bağlanmasına topraklama denir. Elektrikle çalışan tüm

makine ve tezgahların gövdeleri toprak hattına bağlanmalıdır.

22.03.2016

25

97

Patlayıcı Madde Kazaları


1. Dinamit kapsülünün elde patlaması,

2. Patlamanın etki alanında kalma,

3. Patlama sonrası kaya düşmesi, zemin kayması,

4. Patlamamış lağımın yeniden delinmesi.

98

Patlayıcı Madde Kazaları


Patlayıcı maddelerin depolanması, kullanılacakları yere güvenli

biçimde taşınması ve kullanılmalarına ilişkin önlemlerin

alınmaması,

Ateşleme sırasında işçilerin ve makinelerin güvenlikleri için gerekli

tedbirlerin alınmaması,

Patlayıcı maddelerin herkesin ulaşabileceği yerlerde stoklanması,

açıkta unutulması,

Karışımları veya birleşimleri patlamaya neden olan maddelerin

bilinçsizce kullanılması,

Kapalı ortamlarda boya, tiner gibi yanıcı malzemelerin kullanılması.

99

Yapı Makinelerinden Kaynaklanan Kazalar


1. Yapı makinelerinin devrilmesi,

2. Makine elemanı altında-arasında kalma,

3. Makinenin insanlara çarpması,

4. Makine elemanının elektrik hattına çarpması-değmesi,

5. Makine üzerine malzeme düşmesi.

100

Yapı Makinelerinden Kaynaklanan Kazalar


- Araçtan düşmeler,

- Araçtan düşen malzemelerin neden olduğu kazalar,

- Aracın devrilmesi sonucu oluşan yaralanmalar,

- Çalışanların hareket halindeki araçlarca sıkıştırılmaları,

- Araca binerken ya da araçtan inerken oluşan düşmeler,

- Yükten dolayı ezilen insanlar,

- Arızalı araçlarla çalışmalar,

- Diğer araçlarla ve çeşitli cisimlerle çarpışmalar,

- Güç halatlarının yakınında çalışmalar.

22.03.2016

26

101 102

103

Tezgâhlara ve Makine Elemanlarına Uzuv Kaptırma


1. Makine dişlilerine, tahvil tertibatlarına el kaptırma,

2. Şerit veya daire testerelere el kaptırma,

3. Planya tezgâhlarına el kaptırma,

4. Freze ve matkaplara el kaptırma,

5. Preslere el kaptırma,

6. Makine elemanlarına uzuv kaptırma veya sıkıştırma.

104



Kişisel koruyucu donanım kullanımındaki eksiklikler,

Makinenin çalışması sırasında yapılan hatalı davranışlar,

Makinenin kullanımı sırasında tehlike yaratacak aksama

dokunma,

Makinelerdeki koruma kapaklarının ve muhafazaların

kullanılmaması,

Birden fazla kişinin tezgâh veya makine başında çalışması,

Çalışma sahasının yeterli büyüklükte olmaması,

Yorgun, stresli, dalgın insanların tezgâh başında çalışması,

22.03.2016

27

105



Zeminleri kayganlaştıran su ve yağ sızıntılarının zemin üzerinde

birikmesini önlememek,

Bir kayış-kasnak veya zincir mekanizmasına sahip makinelerde bu

bölgeleri koruyucu bariyer ile kapatmamak,

Makinenin hareketli parçası ile duvar arasında kalma,

Tezgâh üzerinde sadece gerekli olan takım ve aletlerin

bulundurulması, bunların belirli yerlerde olmasına,

Çalışan tezgâhın üstüne gereğinden fazla eğilmeleri ve tezgâha

dayanılmaları.106

Malzeme Altında-Arasında Uzuv Sıkıştırma


Yüksek istiflenmiş malzemenin düşmesi sonucu,

İş ekipmanının yüksekten düşmesi sonucu,

Koruyucu ayakkabı giyilmemesi sonucu.

107

El Aleti Ele Vurma


Pense, çekiç, tornavida, anahtar gibi aletlerle stres, yorgunluk,

dalgınlık gibi nedenlerde ele vurma,

Çekiç başlarının gevşek olması sonucu yerinden çıkarak vücuda

çarpması.

108

Sivri Uçlu Keskin Kenarlı Cisimle Yaralanma


Kesici, delici aletlerin üstüne düşme,

İş elbiselerinin ceplerinde keskin veya sivri uçlu takım

bulundurulması ve taşınması,

Eğe ve benzeri takımların sapsız olarak kesinlikle kullanılması,

Balta ve benzeri aletlerin düzgün taşınması ve hareket anında

dikkat edilmemesi,

22.03.2016

28

109

Şantiye İçi Trafik Kazaları


Şantiye giriş ve çıkışlarının düzenlenmemesi sonucu,

Araçların yayalara çarpması,

Araçlarda düşen malzemelerin yayaların üstüne düşmesi

Yanlış veya fazla yükleme sonucu araç geçişi sırasında yayalara

malzeme çarpması,

Yol üstünde açılan çukurların aydınlatılmaması ve uyarıcı levha

kullanılmaması,

110

Şantiye İçi Trafik Kazaları


Yol üstünde keskin tümseklerin bulunması,

Trafik güzergâhının araç çeşidine ve sayısına uygun olmaması,

Ziyaretçi sürücülerin alana girmeden önce bilgilendirilmemesi,

Manevra yapılan bölgelerde yaya girişinin önlenmemesi,

Yaya ve araç yollarının birbirinden ayrılmaması,

Araçlarda, geriye doğru hareket durumunda sesli ve ışıklı uyarı

sisteminin bulunmaması-çalışmaması,

İ İŞ gÜvenlİĞİw3.balikesir.edu.tr/~ekaraman/isg_2017/isg_2016_5.hafta.pdf22.03.2016 1 1 İŞ...

Documents