¶ô! - سایت درسیup.g36.ir/download/1128161/nddd.pdf · حرف ،یتدابع زانهش...

2

وزارت آموزش و پرورش سازمان پژوهش و برنامه رىزى آموزشى

برنامه رىزى محتوا و نظارت بر تولید: دفتر تألیف کتاب های درسی ابتداىی و متوسطه نظری

نام کتاب: فارسی )مهارت های خوانداری و نوشتاری(، پاىه اول دوره متوسطه

شهین دکتر ذوالفقاری، حسن دکتر وفاىی، عباس علی برنامه رىزى: دکتر شوراى فرىدون دکتر زندی، حاتم دکتر خلیلی، سپیده دکتر قاسم پورمقدم، حسین دکتر نعمت زاده، اکبری شلدره، منوچهر علی پور، دکتر معصومه نجفی، دکتر محمد نورىان، شهناز عبادتی، فرح

نجاران، علی اکبر روشندل، ابراهیم هداوند میرزاىی.

مؤلفان: دکتر فرىدون اکبری شِلدره، دکتر حسین قاسم پورمقدّم، دکتر معصومه نجفی، دکتر محمد رضا سنگری، دکتر سید بهنام علوی مقدم، علیرضا چنگیزی و زهرا سلطانی.

وليهس ا نوييشپ

3


4

مقدّمهستاىش: ىاد تو

فصل اوّل: زىباىی آفرىنشدرس اوّل: زنگ آفرىنش .........................................................1حکاىت: اندرز پدر..............................................................2درس دوم: چشمه معرفت.........................................................3شعرخوانی: جلوه روی خدا.......................................................4روان خوانی: ای کمیل...........................................................5

فصل دوم: شکفتندرس سوم: نسل آىنده ساز ........................................................6شعر خوانى: راز شکوفاىی........................................................7درس چهارم: با بهاری که می رسد از راه.............................................8زىبای شکفتن..................................................................9روان خوانی: کژال..............................................................10

فهرست


5

فصل سوم: اخلاق و زندگی.....................................................11درس پنجم: قلب کوچکم را به چه کسی بدهم؟.........................................12شعرخوانی: فرشتهٔ مهر..........................................................13درس ششم: علم زندگانی..........................................................14حکاىت: دعای مادر............................................................15درس هفتم: زندگی همین لحظه هاست...............................................16روان خوانی: سفرنامهٔ اصفهان.....................................................17

فصل پنجم: اسلام و انقلاب اسلامیدرس ىازدهم: خدمات متقابل اسلام و اىران...........................................30شعرخوانی: رستگاری...........................................................31درس دوازدهم: اسوهٔ نیکو.......................................................32حکاىت: چشمهٔ زاىنده...........................................................33درس سیزدهم: امام خمینی )ره(....................................................34روان خوانی: مرخصی...........................................................35

فصل چهارم: نام ها و ىادهادرس هشتم: نصیحت امام )ره(....................................................18شوق خواندن..................................................................19درس نهم: کلاس ادبیات.........................................................20مروارىدی در صدف.............................................................21زندگی حسابی..................................................................21فرزند انقلاب...................................................................23شعرخوانی: گل و گل............................................................24درس دهم: عهد و پیمان..........................................................25عشق به مردم..................................................................26رفتار بهشتی..................................................................27گرمای محبت..................................................................28روان خوانی: ستارگان...........................................................29


6

فصل ششم: ادبیات بومیدرس چهاردهم: درس آزاد.......................................................36درس پانزدهم: درس آزاد.......................................................37روان خوانی: چرا زبان فارسی را دوست دارم؟........................................38

فصل هفتم: ادبیات جهاندرس شانزدهم: آدم آهنی و شاپرک.................................................39درس هفدهم: ما می توانیم........................................................40روان خوانی: پیردانا.............................................................41نیاىش.......................................................................42واژه نامه......................................................................43اعلام: اشخاص، آثار، مکان ها.....................................................44فهرست کتاب های مناسب........................................................45فهرست منابع..................................................................46


7

مقدّمه سخنى با دبیران گرامی

پروردگار حکیم را سپاس می گوىیم که توفیق داد تا در پناه لطف و رحمتش، فارسی پاىهٔ اوّل متوسطه بر پاىهٔ تازه ترىن دست آوردهای آموزشی در زمینهٔ آموزش زبان، تدوىن و سازماندهی تلفیقی، به فرجام برسد. امیدوارىم آموزش مهارت های خوانداری و مهارت های نوشتاری به رشد و شکوفاىی زبان و ادب فارسی و تربیت باىسته تر، ىاری رساند و به گشاىش کرانه های امید و روشناىی فرا روی نوجوانان

و آىنده سازان اىران عزىز بینجامد.برای اجرای نیکوتر اىن برنامه، توجّه شما همکاران ارجمند را به نکات زىر، جلب می کنیم:

ــ اىن کتاب در دو بخش به آموزش و تقوىت مهارت های زبانی و ادبی می پردازد و با کتاب های فارسی دورهٔ ابتداىی، پیوستگی دارد، به همین روی، لازم است همکاران ارجمند از ساختار و محتوای

کتاب های دورهٔ پیش، آگاهی داشته باشند. ــ در بخش مهارت های خوانداری می باىد به وىژگی های گفتاری و آواىی زبان فارسی همچون

لحن، تکیه، آهنگ و دىگر خُرده مهارت ها به طور مناسب، توجّه شود.ــ فعالیت های نوشتاری به گونه ای طراحی و سازماندهی شده اند تا آموزش و ىادگیری آموخته ها و کاربرد صحیح آنها به درستی محقق شود. توجّه به اهداف آموزشی هر ىک از تمرىن ها، ضروری است.ــ روىکرد آموزشی کتاب، روىکرد فعالیت بنیاد و مشارکتی است؛ بنابراىن طرّاحی شیوه های جدىد آموزشی، به کارگیری روش های همیاری و گفت وگو توصیه می شود. حضور فعّال دانش آموزان در فراىند ىاددهی ــ ىادگیری، کلاس را سرزنده و با نشاط و آموزش را پوىاتر می سازد و به ىادگیری،

عمق می بخشد.ــ فعالیت های نوشتاری، تمرىن برای تثبیت و تقوىت محتوای خوانداری کتاب است. آموزش اىن دو بخش، پابه پای هم صورت می گیرد تا مهارت های لازم هر دو پهنه، هماهنگ و متناسب با ىکدىگر

تقوىت و پرورده شود.ــ از شرح و بیان مطالب اضافی که به انباشت دانش و خستگی ذهنی دانش آموزان، منجر می شود، باىد پرهیز کرد. اىن موضوع به وىژه در نکته های زبانی و ادبی، باىد به طور جدّی رعاىت گردد. مباحث دستوری، ادبی و نگارشی در سال های آىنده، با دقت و تفصیل بیشتری، بیان خواهد شد. بنابراىن، به

همین اندازه و محدودهٔ کتاب، باىد بسنده کرد.ــ از فعالیت های بخش »کارگروهی« که مربوط به قلمرو مهارت های گفتاری زبان است، تنها دو مورد به دلخواه از سوی گروه های دانش آموزی، پاسخ داده شود و از نوشتن در اىن بخش، خودداری

گردد تا فرصت پرورش سخن گوىی و تقوىت فن بیان، فراهم آىد.ــ »فصل ادبیات بومی« با درس های آزاد، فرصت بسیار مناسب برای مشارکت دانش آموزان


8

عزىز و دبیران گرامی در تألیف بخشی از کتاب است. پیشنهاد می شود برای تولید محتوای درس آزاد به موضوع هاىی متناسب با عنوان فصل در قلمرو فرهنگ و ادبیات بومی و آداب محلیّ، نیازهای وىژهٔ

نوجوانان و دىگر ناگفته های کتاب، توجّه شود. باىد در دفتر پاسخ داده شوند. انجام فعالیت های نوشتاری در ــ همهٔ فعالیت های نوشتاری

کلاس به صورت گروهی به پرورش تفکّر دانش آموزان کمک می کند.ــ درس انشا با تکیه بر روىکرد تلفیق همانند درس املا در بخش مهارت های نوشتاری طراحی از بهره گیری نوىسندگی، توان تقوىت و پرورش ذهن بسیار مؤثر در از شگردهای ىکی شده است.

ضرب المثل است، اىن کار را در قالب تمرىن نوشتاری سازماندهی کرده اىم.ــ برای هر درس انشا و املا، دو نکته ذکر شده است که پیش از پرداختن به املا و انشا باىد به آموزش و تأکید بر ىادگیری و کاربست آنها توجّه گردد. همچنین موضوع انشا در هر فصل، بهتر است

با عنوان فصل و محتوای درس، هم خوانی داشته باشد. ــ نکته های زبانی و ادبی، برگرفته از متن درس است و پیوستگی زىادی با ساختار زبانی درس دارد، آموزش اىن نکات به درک و فهم متن کمک می کند. بنابراىن »متن محوری« در اىن بخش، از

اصول مورد تأکید است.ــ روان خوانی ها، شعرخوانی ها و حکاىات با هدف پرورش مهارت های خوانداری، اىجاد نشاط و طراوت ذهنی، آشناىی با متون مختلف و مهم تر از همه، پرورش فرهنگ مطالعه و کتاب خوانی، در ساختار فارسی گنجانده شده اند. در پاىان همهٔ »روان خوانی ها« بخش »درک و درىافت« با دو پرسش واگرا، تدوىن شده است. اىن پرسش ها برای تقوىت سواد خواندن، تواناىی درک و فهم و پرورش روحیهٔ

نقد و تحلیل متون، تنظیم گردىد.درسی، برنامه رىزی علم اصول بنیان بر فارسی، کتاب محتواىی و عناصر ساختاری همهٔ ــ به صورت ىکپارچه و درهم تنیده سازماندهی شده است، از اىن رو، آموزش اىن کتاب، می باىد با همهٔ ساعات اىن برنامه، به ىک دبیر واگذار گردد و برنامه رىزان محترم آموزش مدارس نیز لازم است به اىن اصل پای بند باشند و از تفکیک ساعات آموزشی و مواد درسی )انشا، فارسی و املا( و تقسیم آن میان

چند دبیر، به وىژه دبیران غیر متخصّص، جداً خودداری کنند.

گروه زبان و ادب فارسیدفتر تألیف کتاب های درسی

Literature-depT.talif.sch.ir نشانی راىانه ای گروه زبان و ادب فارسی وليهس ا نوييشپ

9

ىاد تو

بـی نام تـو، نـامه کـی کـنـم باز؟ای نـام تـو، بـهترىن سـرآغـازروانـم مـونـس تـو، ىـاد جـز نـام تـو، نـیسـت بر زبانمای نـام تـو، کلید هـرچـه بستنـدای کارگـشای هـرچه هستندهستی اساس کنُِ هست کـوتـه ز دَرَت، دراز دسـتـیای دانـی نـانـمـوده، قـصـهٔ نـانـوشـته، خوانیهـم نـامـهٔ هـم آن جا، قَدَمَم رسـان کـه خواهیهـم تـو، بـه عـنـاىـت الـهـیبـا نـورِ خـود آشـنـاىـی ام دهاز ظلـمـتِ خـود، رهاىی ام ده

نظامی گنجوی

ستاىش

الهی، دلی ده که در کارتو جان بازىم؛ جانی ده که کار آن جهان سازىم، داناىی ده که از راه نیفتیم، بیناىی ده تا، در چاه نیفتیم، دست گیر که دست آوىز ندارىم، توفیق ده تا، در، دىن استوار شوىم، نگاه دار

تا، پرىشان نشوىم.الهی نامه: خواجه عبدالله انصاری


11

ــ زنگ آفرىنشــ اندرز پدر

ــ چشمهٔ معرفتــ جلوهٔ روی خدا

روان خوانی: ای کُمیل

ــ زنگ آفرىنشــ چشمه ی معرفت

ــ رستگاریــ اندرز پدر

"#$#$#%&$&$' )* ,-,-, ".-.- /)0345454 6'7%89

5:; )7 6' 7< )=<=< 8 3 53 54545>?;?;%&$&$& )@$@$ :;@;@ 3ABABA 8 >D>D>8<?<?

6 3E6 E6 FEFE "F "FGFGF HIGIG 9J9J9 KJKJ LKLK MLML )NN >NONONHPN PNOPONON PNON


12

د رس اولد رس هفتم


14


15


16

نکتۀ اوّل به بیت های زىر توجّه کنید:

شـدزنـگ تـفـرىـح را کـه زنـجره زد غـوغـا کـلاس در هـم بـاز رفت سوىی به بچّه ها از ىک شــدهر تـنـهـا دوبـاره مـعـلـّم و

بیت های بالا از بخش هاىی تشکیل شده است، مانند: »هر ىک از بچه ها به سوىی رفت«هر ىک از اىن بخش ها، دارای معنی کامل است. به اىن بخش ها جمله می گوىند. هنگام سخن

گفتن ىا نوشتن، برای انتقال پیام به شنونده ىا خواننده از جمله استفاده می شود. نکتۀ دوم

به اىن بیت توجّه کنید: گـفـت مـی خـواهـم آفتاب شوم«»شبنم از روی برگ گل برخاست

مى دانیم که سخن گفتن، وىژگى انسان است و براى شبنم امکان پذىر نیست. در اىن سروده، شبنم به انسانى تشبیه شده است که مى تواند برخیزد و سخن بگوىد. هرگاه وىژگى هاى انسان را به غیر انسان نسبت دهیم، به آن »شخصیّت بخشى« ىا »تشخیص« مى گوىند. ىکى از زىباىى هاى ادبى شخصیّت بخشى

به اشیاست.

1ــ چه کسانى در کلاس جنگل سبز، آرزوهاى خود را مطرح کردند؟ 2ــ منظور شبنم از جملهٔ »مى خواهم آفتاب شوم« چیست؟

3ــ اگر شما در جنگل سبز بودىد، چه آرزوىى داشتید؟ 4ــ ………………………………………………………

خودارزىابی

دانش های زبانی و ادبی


17

1ــ نمونه اى از شخصیّت بخشى را از درس پیدا کنید و دربارهٔ آنها گفت وگو کنید. 2ــ دربارهٔ تعداد جمله های بند دوم شعر )بیت 3 و 4(، گفت وگو کنید.

3ــ شعر را به صورت نماىش در کلاس اجرا کنید.

1ــ دو بند اوّل درس »زنگ آفرىنش« را به نثر ساده بنوىسید.1ــ تشخیص شکل صحیح حروف و درست نوىسی از اهداف املاست.

2ــ در هنگا نوشتن املا از به کاربردن واژه های »هم آوا« به جای ىکدىگر پرهیز شود.2ــ واژهٔ صحیح را با توجّه به معنی جمله در جای خالی قرار دهید.

)سفر، صفر( الف( مسلمانان دو ماه محرّم و ……… را گرامی می دارند. ب( هیچ کس او را نمی شناسد؛ او در اىنجا ……… است. )قرىب، غرىب(

3ــ با حروف زىر، چهار کلمه بنوىسید که ارزش املاىی داشته باشد.م، ح، ر، ز، ت، ی

……………… ……………………………… ………………

1ــ برای خیال انگیز کردن نوشته ها می توان از شیوهٔ انسان نماىی پدىده ها ىا جان بخشی به اشیا استفاده کرد.

2ــ برای آنکه زىباتر بنوىسیم، باىد عناصر زىباىی سخن را بشناسیم. ـبه نظر شما کدام ىک از تشخیص های )شخصیت بخشی( شعر »زنگ آفرىنش« زىباتر است؟ آن را بنوىسید. 4ـ

5 ــ با دىدن تصوىر روبه رو، به ىاد چه کلمه هاىی می افتید؟ ده کلمه بنوىسید.6ــ جملهٔ ناتمام زىر را با استفاده از شیوهٔ جان بخشی در ىک بند کامل کنید.

نمی دانم چرا ………7ــ حکاىت زىر را بخوانید و جمله های آن را جداگانه بنوىسید.

شخصی را پسر در چاه افتاد. گفت: جان بابا، جاىی مرو تا من بروم و طناب بیاورم و تو را بیرون کشم.8 ــ نظر خود را دربارهٔ ضرب المثل »انسان به آرزو زنده است« در دو سطر بنوىسید.

کارگروهی

فعالیت های نوشتاری


18

اندرز پدر

ىاد دارم که در اىاّم طفولیّت متعبدّ و شب خیز بودم. شبى در خدمت پدر، رحمة اللهّ علیه، نشسته بودم و همه شب دىده بر هم نبسته و مُصحف عزىز بر کنار گرفته و طاىفه اى گرد ما خفته.

دوگانه اى که برنمى دارد سر ىکى اىنان از گفتم: را پدر بگزارد. چنان خواب غفلت برده اند که گوىى نخفته اند که مرده اند. گفت: جان پدر! تو نیز اگر بخفتى، بِه از آن که در پوستین

خلق افتى. گلستان سعدى

حکاىت


19

د رس هشتمد رس دوم

!"#$%&!'()!*+,! -./+01!#-2!-3/4 564)!7+8 59 -:';!< '=1!!>( ?@A-B)+ -&CD&! -E#F%GH1!/H5G!IJ ?K LM/N1!H >O/H-P#F?QC -R!-S!7!T!V!W!%@!< 5X!7!YE

7#F%G/H5G!Z LH1!! -[ L\ ']^_!IYNH 'O1!!̀!< 5XC 5aFbF%cdN -.!+ ?@M7.! ?efg! !! +5&#-hZ+i+01!!?j! 7! <-X/7+8 59 -:

';FLA< -k!!C 5X!̀! >l. -H5G! m"! <C 5aFbFbF%c!n! ?ef)H >o -&#%jJ ?KA! g!n! Lm4 >p)!J LqDB! IdN/N!n)!n!*N! IdN/N)!-S! ?r^ -s! Y+ -@ Dt!Ju7.!7! dN/N!V!W!%@!v! -./! < '=! N452! YE$%:F5w!n! Y+)! -.HO!%&E! g!n!m+xB/)!dNH 'O

Jy!LzDB!Y4 -{ ';/<|+01!!v/4 -6! -.+5&!^_!T}!Y7"! -./! ?~-�^€ÅCF-@! 5‚ ƒ/!7!NH 'O!E+01!/./4 >p!7!N^_!7!*„ -.1!!-S!…+ -&/N!7!J)%3!!LM4 56!E0/4 -6!T}!"!%@E!g! ?eM"!Y4 -{ ';/!T}F-†!‡)!Y ƒ/!"!< '=!J -̂ /N!‰Š< -‹!n!+ 5w

'Œ!+ ?&!+0)!-S!V!W!%@!7!dE!‡-†)!

-S!< Dç!J -̂ /N!V!‡)!! -.!Y ƒ/! -./!%Ž#F5@+) %3! ƒ/!7!+0F-PH!%&!-èF Lê!!‘/!’)!!+ “”/!J ?K LM/N!%•!?–!%Q! — ?e -̃ >™ L,!mš›!"!< '=!d./N!T$ƒ/!-PH!%&!-èF Lê!!7! -.!%Ž#F5@+) %3!!̀C 5aFbFbF%c!-N+ 5œ!7!*š 5œ!7! ?eW -ùž!I ?efC 5X<1!<|Ÿ!+5&!/.!m"! ? p+ -œ1!!n!ê¡¢!dN4 567)dNH 'O!g! !

< ?£^ -s1!! -.! -.+ 5w¤/!7!Z4 '¥ L,!%ŽFbF5@+) %3!!™ -œ!CF?̃!>‘+ -&!< '=!dN452! ?e!¦!§p! Lm -./4 -2!Y+!%c!-t!7! -[#F-@!'()!„!"!/.1!!Y+ ?@ LA >¨ -&/+0+D&1!< -kvH5G<| LzDB! Lê L©4 56!I 5‚ ƒ/!ªdNH 'O!m+xB/!d/+0!«! !

/! I 5‚ ƒ/#%¬C ”! ®7.! T!̄/! 5‚/ -E!%@!-& -.! 7! E!>°E)!-•! Z -.+ ?&! ICF-±!-Ž! 7! *„ -.! IY/4 56! Iê!%²d+³! +5&! E -@¯7^+01! !

id911994448 pdfMachine by Broadgun Software - a great PDF writer! - a great PDF creator! - http://www.pdfmachine.com http://www.broadgun.com

I

!" #$%&'(')')*(+,-'(( ./01')')( (



21

!̄ /! 7! ./4 ?{M/!%@!n! Y+5&+ ?@ LM! ./7E)!” -.! ´ Lx-B! Y+0N! < 5X! /.! N4 -6! + ?&! ?~-�.!%Q!LA ']! +0Eµ! 7! TCF-̂ #?²!-t4¶! ./#F?k!7! <Z+i -h+01!ZN^· LHDG1!!̧CF-̂!?j! ?e-t"!Y/./FLA.!"!7!E -&+,H5G!< -k¹!! >l¹b¹b+01!!-B#FLx!'º!%@ZE1!4 561+01!!·CF-̂4 'p!7!<».C Dç!<

+5&! -¼+01!.+ 5œ!IZN^·1!NNH >O!g! !N!*+,½b½H >o%&!!< '=!C 5XH5G!+ ?@M7.!<¹!IJ ?K LA >]¹b!7.!H5G1!Z -̂ 5²M< ?k LA ']!7!+0+01!!M!%²"!I 5‚/^C ?@C$-t!7! -¼+5&! -̂ 5²M̂ _!Y+

N!/.!/^¾¿C%&< -ç+ L,!< '=!dE1!! ?eMN+01!4 -6F%jF Lê!!LM/H-P/H5G!Y+ÀÁ ƒ/!< 5X!/.#?k!n!+sN!7!E -&N452!<)!Y+›N4 'p!7!E -&NH 'O

!A-j! Lm4 >p !"!!%K!” ƒ/!IJ#%Q!n!T)!>ÄCF-@ ?aC -̃!7 !E!7!.7^ -s!+5&!T}!Å!Æ!-3+5&^)! Â³! —Ã+ Lx-jHDG!<?X4 52!+0!!! 7#-2!̄/! Y+ -&/4 564!%@! ?‚ “ -"! ./7E+0


22

!-B!7FLAN4 -{1!n!+ L,+À?†!/.!/^¾¿!7! -¼+5&!I)! ?e-t"!"!7!dNH 'O<?X4 52!7!+0!n!+0)H >o -&#%jJ ?KA!g4 >p)%3!^¸!+5&!%&! -./!´+ -@ LM ƒ/!Y+ -& ƒ/) %3!N#F%GH#%Ž<|Ÿ!+5&!7!d./N!< -k1!< ?£+,+01!!-�.!I -̂ 5²M^_!%{4 -6!7! ? !%jdE -&7+ Lx!g/!%¬!?Çx

-È -É!T!%Q.+5&! T1!!N452

/! H5G/H5G! "! < '=!%¬!>°. -H5G! 7! ?eW -ùž! <|Ÿ! T)!!̄ ! "! 7!%@/! Y+!%¬! ƒ/! <|Ÿ!TF-PH!%&F Lê-è!!Y/4 564 -2! -.4 -{v! < '=! /.!N4 -6! IE -&7/E -œ. -H5G!IdN452¹!! >l¹b!!n!êB)dNH 'O!g! !

!n! -.+5&! /^¾¿! -./)!A-j! 7! J ?K LA >]!%K"+”! E -@-Ž+”! IJ1!!Å!Æ! 5‚/N ƒ/! 7! Y+5&^4 -6! Y+›N4 'p! < 5X! < '=! Y/NF%j!I Lê

!6CF? !Ê+ -@ LM)!!n! 5‚N/! 7)+0^_! IN -.4Ë ƒ/1!!-Ì!¦*++01!452! 7! Y/4 56C ?X<+01!4 -6! N/ -.4 -2F%j< -X+ Lx-j! < 5X! /.! Lê1!/N7!7!d/^ ?²t/¹!¼¹b!T}!+5&!H-Í ƒ/!"!T}!7!N452!ZNH 'O!J -u##F%¬!-•!TCF?Î<‹1!N!%&E -&/!< '=!E¹!! 'l¹b!E -&/¹!! 'l¹b!ED&+ -&!d^ -Ï -2! -./!/^¾¿!%&!E

!n)N! .+5&! IE L,!%&! +5&! 7! dE -&/NH >OH5G! /.! d^_! H >o#?h! ?eMN! YN/N! Y+8+0##%̂C “”/! Lm4Ë+ -œ! ?‚+,+xB/! < 5X! J!+!'°+D&! -./! .+ L,^_)!+ -–Ð! 71!/!%¬!5a`! T#FbFbF%cZ -̂ 5²M! 7! ?ef+01!!Ñ+D&! d4ÒÓÅCF-Ô!!n)!-̃

>Ä#F?K! 7! JC 5X!p+ -œ! <CF? !Y ƒ/!+0!n)E -&/#F%j!LA!%@/!7!dE!%¬!T#5ŽCbFbF%a! ?eÕEÖ×1!Ø!n!<Ù -̂· -.!/.)dNH 'O!Ú! !

! !! !

4 'p#F%GIH!!!';NF?²!(s!^)!^ L_#F%•!f#?Û)! 'lE -&/!+5&!I$?&!Ü!CF

-Ý!%{Þ!!!!! وليهس ا نوييشپ

23


1ــ در کلاس طبیعت چه زىباىى هاىى را مى توان درک کرد؟ 2ــ اىن دو بیت »مولوى« با کدام بخش از درس ارتباط دارد؟

3 ــ نمونه هاى دىگرى از زىباىى هاى آفرىنش را بیان کنید. 4ــ ..........................................


نکتۀ اوّ ل به اىن جمله ها توجّه کنید:

ــ غرقه شکوه و اعجاز زىباىی خلقت، بودم.ــ آىا درختان سرسبز باغ و صحرا را دىدی؟

ــ به خالق اىن زىباىی ها بیندىش.ــ آرزوهاىتان چه رنگین است!

جملهٔ اول، خبری را به ما می دهد. به اىن گونه جمله ها »جمله خبری« می گوىند. جملهٔ دوم، چیزی را با آهنگ و لحن پرسشی مطرح می کند. به اىن دسته از جمله ها، »جملهٔ پرسشی« می گوىند. جملهٔ سوم، انجام کاری را درخواست و ىا خواستی را بیان می کند. به اىن جمله ها، »جملهٔ امری« می گوىند. آخرىن جمله، احساس ما را نسبت به چیزی ىا کسی، نشان می دهد. به اىن گونه جمله ها »جملهٔ عاطفی« می گوىند.

هر ىک از اىن جمله ها با لحن و آهنگ مناسب خود بیان می شوند.نکتۀ دوم

ــ نسیم مانند مادرى مهربان است.ــ در اىن جمله، نسیم به چه چیزى تشبیه شده است؟ آىا هرچیزى را به هر چیز دىگر مى توان تشبیه کرد؟ در هر تشبیه میان آن چه تشبیه مى شود و آن چه بدان تشبیه مى کنیم، شباهت ها و مشترکاتى وجود


نکته ى اوّ ل به کلمه هاى زىر دقّت کنىد: مهربان، آشنا، آسمان و …

اىن واژه ها چگونه تلفّظ مى شوند؟ همان گونه که حدس زدىد هرکدام از آن ها به دو صورت خوانده مى شوند:

مهربان: مهرْ + بان / مهـ + رَ + بان آسمان: آسْ + مان/ آ + سِ+ مان

توجّه داشته باشىد که در زبان فارسى، هر دو تلفظ صحىح است. به اىن گونه واژه ها، کلمه های دو تلفّظی می گوىند.نکته ى دوم

ــ نسىم مانند مادرى مهربان است.ــ در اىن جمله، نسىم به چه چىزى تشبىه شده است؟ آىا هرچىزى را به هر چىز دىگر مى توان تشبىه کرد؟ در هر تشبىه مىان آن چه تشبىه مى شود و آن چه بدان تشبىه مى کنىم، شباهت ها و مشترکاتى

1ــ در کلاس طبىعت چه زىباىى هاىى را مى توان درک کرد؟ 2ــ اىن دو بىت »مولوى« با کدام بخش از درس ارتباط دارد؟

3 ــ نمونه هاى دىگرى از زىباىى هاى آفرىنش را توصىف کنىد. 4ــ ..........................................

خودارزیابی


24


کارگروهی

1ــ چند نمونه تشبیه از متن درس بیابید و دربارهٔ زىباىى آنها گفت وگو کنید. 2ــ گفت وگوى جوىبار و درخت تشنه را به صورت نماىشى اجرا کنید.

3ــ درباره لحن و شیوهٔ بیان انواع جمله گفت وگو کنید.

1ــ کلمه ها و ترکیب هاى مهمّ املاىی درس را بنوىسید.1ــ در املا از خطّ تحرىری شکسته استفاده نشود.

2ــ بهتر است هنگام نوشتن املا با توجّه به آهنگ، مفهوم و پیام جمله ها، نشانه های نگارىشی را رعاىت کنید.

2ــ برای هر کلمه، ىک هم خانواده بنوىسید.غرق ← اعجاز ←

معصوم ← نقطه ← 3ــ در متن زىر چند غلط املاىی وجود دارد؛ آن ها را پیدا کنید و شکل صحیح آن ها را بنوىسید.کودکان پر نشاط گل بوته ها و نوجوانان امیدوار زرّت ها در گوش نسیم عامین می گفتند و من با

قرور و مهربانی و خشنودی، باغ و سحرا را تماشا می کردم.1ــ برای زىباتر شدن نوشته، از تشبیه استفاده کنید.

آن دقّت وىژگی و به خصوصیّات کنیم را توصیف پدىده ای بخواهیم 2ــ هرگاه می کنیم.

دارد. با توجّه به درس حالا بگوىید وىژگى مشترک نسیم و مادر مهربان چیست؟ شما نسیم را به چه چیزهاىى تشبیه مى کنید؟

از تشبیه براى زىباىى و تأثیرگذارى سخن و نوشته استفاده مى شود.


25

4ــ با ترکیب های زىر جمله های تازه ای بنوىسید.ــ درختان سرسبز: )امری( ــ سال های نوجوانی )خبری(

ــ درس بزرگ: )عاطفی( ــ طبیعت روستا: )پرسشی( 5 ــ وىژگی های مشترک انسان و کوه را در تشبیه زىر بنوىسید.

انسان های با اراده همچون کوه در برابر سختی ها اىستادگی می کنند.6 ــ واژه های زىر را به چه چیز تشبیه می کنید؟ آن تشبیه را در جمله ای به کار ببرىد.

کتاب: مادر: 7ــ ىکی دىگر از زىباىی های آفرىنش را در سه سطر به نثر امروزی بنوىسید.

8 ــ ضرب المثل »همه عالم، کتاب حق تعالی است« را در دو سطر توضیح دهید.


26


27


28

د رس چهارم

!"#$%#& '(# #


! !! !

! "#$% &'!( )*+,-!./0/0/0101020/0/1345!67 )8 $*9 :;<-=> )?9=!3 @A=!7@B! @CDEFGHI!@J! K @L! M! "C$NO &P! =>Q! "#RS!61)*SO@T!UE@VE!W! K @L!U; XYZ!>[\Z0! "#$% &'!M!] )*_̂

,`!] $*a@V!3b c=!6] )*Rd! =! .efS!7)B=! 6( )*+,-!g=hi! Ej!U;XYkl$m! $n>!M! "#REjU c=!7)B> "?p@qr] $Vd=S!rEs$t!Ejk"TOkk1)BU c=!7! "#REj!W3u!=d!; "v!K/ Xw!U

c=!xXy; &zk){d=S>mE $|!K @L!7}! $d=!6hW!! !UE @*p

&~ $V!=d!fE�!; "v!M! "#R=!UE @*REXV!=d!; "v!6x̂$y=S!K ,€! "#R=!fE�! $d=!K Å@L!x̂$y=S!6( )*+,-!g=!W!fE�

!‚!E@V1$>kk1)Jk$ƒ!@J!U]„̂!r] $* ,D=OXT!E@V!x̂$y=S!M!])V

c=!h,…!USO ,P!K10101)†!$‡/1$>])V=!W! !=g!!+

,-!)*!uS c=!6(3!!&ˆ] $V $d!‰3!/ @L=S! K1x̂1$y=O@T! M! S $d;Š c=! dE‹SdMOXT! "#ŒEF! 6g!!çE $V! 6 &Ž>Q! $d=!xXy

!$J!)*!6x̂$y=S!M!S $dM] $V=!èêO$‘UE�! "#R=!d= $] &’!6fE�!MêO$‘UE�d=SO@T!W! !!6( )*+,-!g=Z!!ÅU=d10“; @” $•&DZ0Z0!!6fE�Z!>Q Z0rS!6] $V=Z!O &P!K XwZ!r]$V $dZ0] $V=!Z!MZ0Z0!Z!6U=] $*+–̂ $y=SZ0!!dE‹ $dMd!K ,€!U=] $* X—Z!EXV])Vr] $*)JEXV!6] $V=!W

k1"B7K$LE ^̃ $y!M! "#R=!d=])VEXVE $V!UE„̂EjfS!‰!UE„̂EjdE™š̂ c=!Ej!W! !!›! Xœ/0l0l0l)•!!)V!@ù!EžŸ̂! $d=!è!1$O!/ @L!9=!S; $Y!dE‹SdMOXT!K!)*!]/ @ k$J; $Y!rE $* &D! $d=! $O@ù!M!S] $*!$J!Sk1"?!¡

,`!U;XY!M!]„>3!!X—!=d1)?! $>g!!ç>¢̂! 6] $V=] $V! K ,€!] $*ROXTl$V; &z! K ,€!] $* ,a!)V!›! M! h${=] $V! ]/0l0l0l)•!X—! K ,€!U c=! $d=! ] $* ,a $V! ç>¢̂!x ,`! Xœ1)?! $>g!!£$¤! K ,€! =d3!6] $V=S

!@J1)*S $d;ŠE¥!W! !!M¦=] @*Œ!>§Xy!6O@TE @|!K/ @L!dE¨ $v=gS;ŠO$‘!6!.! !eE @|k@T!$JS! 6O!)*!X©! O@T! E!ª!X—! dEk1)?! $>êO@T! "#REXV! .E $V=S3)A!=S! K ,€1x̂1$y!!“@T! dE«! K @L! =d! S; $Y!“O!$A=SE $V! 6S3!!,€!$|;Š c=! $d=! Kk1"87! !


روان خوانی

ای کُمیل!


29

درک و درىافت1ــ امام على )ع( دربارهٔ دانش چه سفارش هاىى کرده است؟

2ــ به نظر امام على )ع(، چرا دانش بهتر از مال است؟3ــ چرا داناىى، تواناىى است؟

خودارزیابی

1ــ امام على )ع( درباره ى دانش چه سفارش هایى کرده است؟ 2ــ به نظر امام على )ع(، چرا دانش بهتر از مال است؟

3ــ چرا دانایى، توانایى است؟ 4ــ …………………………………………………

!! $dE@V>¢kk1$T!$O]$V6!] $*1̂_$¬ @r=g!! @!‰!K ,€!1̂®/$¬!S; $Y!x̂1@!($̄l$VM‰!M!] $*,a1)y!¡̂3!; $Y! "°O$ù c=!K ,€1)y!$JS!K @L!=d!x̂!)*Eg!!S; $Y101$‡1$±]„̂M>!W

!$y=S!] $*+–̂$y=S!O&P=!xXy1x̂!!$|;Š c=!K@L!U=SE$V!6S $dE„!rE @*"J!=d!S; $Yk1"8!S $d=S>X?$J!7!$¬ @!‰!O &² $V=; "v!O &P=!M1x̂1̂®!; $Y1)y!($̄ @!x̂

M‰!6S $ddM1)yO$ù c=!6x̂1x̂1"y!!$JS!K @L!=d!)*! $dE@V‰!ES¥!W! !!!!!$q!³! @œ!K´@µO"T!6K $¶· @*D=!g!!R!2)*!^̧ !> $‡¹ @º]!p!)*]g!! !


31

ــ نسل آىنده سازــ با بهاری که می رسد از راه

ــ زىباىی شکفتنــ کَژال

ــ دانشــ سرزمین علم و فرهنگ

ــ چرا زبان فارسی را دوست دارم؟ــ سفرنامه ی اصفهان

"#$%#%#$%$&'( )% *% *%#) #)%#% +'+',( )% *% *%#) #)%#% + &'+'+ $( ./ 0,0,

12 34( 56&7676 $( &8= 1= 12=2<=< 1< 1= 1< 1)% *% *%#) #)%#% + &'+'+ ?*@*@* A =A =(CD( &E


32

د رس نهمد رس سوم

! "#$%!&' "()*+ ,-.!/0

"1! !


!" #$%&'()*+ ,-+ ./' 0')*+ ,-1''.2')3 #4+ ,-'56' 789*':*;<7=9*'0'0>'?')*+ ,-@5A'.BCD''E*'52F; .G'?' ,H+ .-')*+ ,-*I,J1''5K'(L+ #M

NO'P@5A'.BCD''E*'52F; .G1'' ,H+ .-'?'0')3 .K*+ ,-@./'QR*'3S')3 .K*+ ,-+T.UV'():INW'INX'5K'.U3@Y7Z'0'[Y

7\']^'5G'Q'):INW!'_`Y.Ga 7b;"'?*'5c'7de*'fg'['5G:' .L3'5KIhX1'' 789*?' '

!"i1') E*'V'! %jY7\']^'5GQ3R1'*')3 .Gk #l:'5c*'0' 7mn]S'['5c'L+ #M

NO'[a ,o!'.A')*+ .pqaY7r!s1''.INW>t1''F;R3 #_u'vD*'(:+ #w'5c*'! Nx' 789*'['5cI%J'0')*+ ,-'Q_.y'[z'L+ #w''E*'0'52F; .GF*L' .L*'*L' .L343R1'a.{|'7G' .}~'*I,J1''.�34@Y7Z'[

(


33

*'ˆN‰Š'5c' 789*'['?'[€a ,o'‹'!aŒaŒTŒT5ç' %Ž'è.ê'‘+ ,p7’'! ,j0D' .“I”'f .•Nƒ']^

7\'0'3R'5GQ3R1''.–3_NOD''—3˜'! Nx'*LD''.™I,J'VD'' .L*' 7H3Š+ ,pš‚'5K!.o34L'3*' .L*'3RY.\'Q_.y' .“*>›T,-'œ')*+'aY.ù'v'[D+ hž@Y52*'Ÿ; .G'5c['.K'L+ '5¡' 78¢'?'—3˜'IhW*D''0'F3 ,G7b #4*

3£ .-D5–'>¤')*+ ,-' .L*''.–*L+ ./'0' N¥3%K'‘:'! ,o'! n,j+7/'3,K'(; .K .I,JD'*'()*+ ,-'5c' #4*'[a7bYŒ¦…S3§'F3 ,G'aT7U',̈ 'Q,K3Y,6' 789*')*>'?

*'5c[…©'*I%”'3Rz'ª«zŒ''0a%K'.Be*; N¬3D''0a%K34L3D5–''è.ê'*L')3 .K*+ ,-' 7m7’*;©'0D',2@Y5Ga .b')3 .K*+ ,-'L+ #®'0'L+ #w'*I%”'¯; .G'è.ê'*LD',2@Y5Ga .b¯; .G' '

'7çe'aY.°',±')*; .Gk #$.y*:' 0')3² n³'µ'.–3D'',{|'Y,pL+'F; #4'q*'; .K*@Y76!.o*+ 7p #¢%y' 3,K' 3S')3 .K*+ ,-' ! Nx'; .G .dNƒ' .“*>1'*'5ê'0')3¶

Ynki'.q'0' 78'56! 7·¢.y*+ 7/'( 7H>'.̧ %2'0')3 #4+ ,-':*;<7=9*'; .K*'µ; .G .dNƒ'L3¹ #º E*'*L':+ .-')3?' ''7’0@Y7BD')*+ ,-3R1''nI.”' 3Sz'»>¼ #½uaŒYŒ' .L3,K' *L'Y%y'.’IhW'ˆY7·*0*' (; .K:+,/' !@T5KL'Q'5K'¾ ,¿' 7893'ÀL+1':+,/' F; .G,2' ?'5K'P

'‹'5G',±' 7mÅb'µ'.–3D'*'! ,o'5J'ÅKL'0';S E*')*I'5¡'[€'! ,o')E*'ˆ' 78.ÁhÂ'ÃÄ'.2:'V' .L0>t*'5G'3,K'3¶ #l'Å .Æ0'3'5K'‘34'PT%KYŒY5¡'( #̂

'S .L' .L*'5Z'7A')3¶l E*'3 7K'[aY.Ç' 789*'F:INW' 7H03È'?'v' 789*LD' 78.ÁhÂ'?'.2:'5G'è.ê'L03,K'3D'¢,y'(3S')3 .K*+ ,-':INWTŒT5ça ,{@Y5G'3S')3'; .G.2*+ 7p,2'3S' #̂ 7yL*'0'nI.”z'>¼ #½uaŒYŒ'ªŒªŒ'7–3S3¹É 7ç9*'!"i') E*'3,K'*LD'' #_%y'0'[Ê #l:'! NxaY7baŒaT5d'.y3 .K3 ,GY #̂''ˆ%y'(; .K:+,/'F:INW' 789V

'h],K'56; .K>?' 'ËÌ3 ,�'!1'Í*';¶Î ,\' 3S''e' .L*'5G']'5p'.̈ :')*+ ,-' 3R')+@YŒY76' 789*'L*:L+ .-I,J'>Ï%y' 0'>'?*@5c3S'[a 5o'!1'*a.’'L3 .̂ 7ç

*I,J1'' 7893S' 7mn]S'?*'5c3,K' 7mn]S'['5K';a ,o*':+ ,-0'!'5c*'()*+ ,-'!"i'['5c*'0':*;<7=9*'!"i'['5c'0' N¥3%K'‘:'!"i'['.–*L+ ./D'',2Y,G;¬3'?3,K'fg')*+ ,-'5K';a ,o'(:+ .-'L+ #M

NO'!a ,o'(:+ .-' ,H… 7Ç .A*'!a ,o'v…4*'Ð3 .£ ./'!D''0':+ .-'a ,o'!'! 7· #9*I.Ñ*I,J'f %ÒI%J1'',2':+ .-'Ð…4*Y,G'E*'0';¬3'52: .L3_,y'*L'F; .G'?'E*'52'.̈ 34' .“I”'3,K'F; .G@Y7·'è.ê'!D''.̈ 34'!.o3 .Ge Å+‚'0'!.o*; .Gk #l+Ó'L3§'3,K'(:+ #wY7·'!

*'5J'0'[€ Å+‚'0':* .L E*'0':3,KE*')*Ia%K'Nƒ3'56F .>1''E*'52F; .G('3 .K@7/'3 nS*'; .G .dNƒ')*+'a ,o' #„…7K'f .†L'!3R1''C7‡*0'()3 .Gk #l:'n5d'( 78


34

1ــ امتىازات ىک نوجوان و جوان خوب را از دىدگاه رهبر معظمّ انقلاب، بىان کنىد. ـ منظور از عبارت »آىنده با حرف ساخته نمى شود« چىست؟ 2ـ

3ــ شما وىژگى هاى برجسته ى جوان امروز اىرانى را چه چىزهاىى مى دانىد؟4ــ ……………………………………………………

'vD':+ #w'3,K'5K'Nƒ'L3§';@Y.d'5G!.o*+ 7p #¢%y' .L*'L*:L+ .-I,J'0'!.o*; .Gk #l+Ó'L3§'fg') E*';'1'*'5ê)3¶?' '! ,o')3 .K*+ ,-'3¶ #l' ! ,o'I.Ñ')*+ .pqa .L' .>Š')*; .K'5J3R'FL3%K' 0' .I1'*'‘:'5c' 7mn]S'[#''vD'+ hž@@5Ô'Š'ŸfaY.>'5J')* .I

'.dNƒ' L3§' ([€'5G;' ?'è.ê' )3 .Gk #l:' .L0>t*D'; #43,K' fnÕ<Ì' 0' !ÖL;S' 0'„V' 0' F3× #Ø .y*:' ; .G‹*+ .-' ?'3S' )3 .Gk #l:

'è.êD''e'; .G‹*+ .-'5G']'5p*' .Ù .rÚ'0');.K*+ .-'„V'3,K')*+ ,-'3R')+'5ê'9L'0')3¶@7ÛL3×1'34L3%K'0D5–''e*; N¬3%K'[email protected]'')3 #4*'V'5c'Ü .pe'[aY7Ý*:I.Ñ'!1'@#4; .Gki+ NÞ1'*I,J'*L1'*'5J'Ì')*I'7Ga 7Á'L;a ,o',2':+ ,-0'!YŒY5G3; .KL0?' '

*'5ê'.Be*;N¬3%K'0')3¶D'T7K'.dNƒ' .Ù .rÚ'*L')3'5G;'?' ,H+ .-'*L')3 7G9V@,\'.2*+ .°'5G'.–*+ ,-'0';D'T7K*;,K'L;7U' *L')3Y.2'5G'Ÿ;*'5c'.2'['563,K' ß3 #_.y' 0'0>'5K' F*L'V';a ,o*'):L0 E*' 789:'!@5c3R' #„ .LL*'[1'0' :+ #w' ,«I.”'à*0YŒY#̂ Y7¡a

7U'') Eà*'fg

' 789*'?3R'‘34'V' .L0>t*'3¶ #l1'…áD5–'L*:'L*I7Ñ':+ .-'>âã'5K*; .�'0';1'P¶Nä'3¶ #l'! ,o'fg'‘3<7=e'';R*+ .-:INW'?*' .L*'5c'hå; .K .L' ,H+ .-' 78æI.Ñ'[D''ç'0'ÐIhW')3S*:' .L*'0'¼'v…4*'Ð3 .£ ./')3,K>D''v…4*' ,H… 7Ç .A*'0D''! Nx'èè

Í*;¶Î ,\'*'! 7·¢.y*+ 7/@5c+ .-')0V'V'*L' ,H+ .-'0'[€ Å+‚')*+ ,-'!"i'[@Y5yY #̂'',é'èè';R:' #„L0I%J'ê> 76'5c'7=9*'[aY.Ç'F:3'.dN],K'*L'5G;?' '

',2' .L*YŒY5G'> ,6‹L' 7H3 .K3z'fn.ëÌzŒzŒzŒ''v…4*' ,H… 7Ç .A*D':'V'5K*:'3,K'L*;Y #̂ Y.y!)* .L+‚ E*!!!!

Ÿ

(

وليهخودارزیابیس ا نوييشپ

35

نکتۀ اوّلبه مثال های زىر توجّه نماىید و دربارهٔ آن ها گفت وگو کنید.

الف( ــ آمدــ می گوىم.

ب( ــ همهٔ دانش آموزان با دىدن اىن منظره در کلاس درس ـهنگامی که معلمّ فارسی ما با دقّت کتاب را ـ

همان طور که می بینید اگرچه مثال های بخش »الف« فقط از ىک کلمه تشکیل شده اند، اما معنی آن ها کامل است؛ در حالی که مثال های بخش »ب« شامل چندىن کلمه هستند، اما معنی کاملی ندارند و

شنونده را در انتظار می گذارند. شما فکر می کنید علتّ اىن تفاوت چیست؟همان طور که متوجّه شدی مثال های بخش »الف« فعل دارند اما مثال های بخش »ب« فعل ندارند.

فعل بخش اصلی معنای جمله و انتقال دهندهٔ پیام است؛ بنابراىن فعل مهم ترىن بخش هر جمله است.

نکتۀ دومبه اىن دو جمله توجّه کنید:

1ــ جوان و نوجوان ما با استعداد است.2ــ جوان و نوجوان چشمهٔ جوشان نیرو و استعداد است.

1ــ به شما جوانان اىن ملتّ می گوىم.


1ــ امتیازات ىک نوجوان و جوان خوب را از دىدگاه رهبر معظمّ انقلاب، بیان کنید. ـ منظور از عبارت »آىنده با حرف ساخته نمى شود« چیست؟ 2ـ

3ــ شما وىژگى هاى برجستهٔ جوان امروز اىرانى را چه چیزهاىى مى دانید؟4ــ ……………………………………………………

نكته های زبانی و ادبی


36


کارگروهی

2ــ به شما جوانان به عنوان فرزندان عزىز و پاره های دل اىن ملتّ می گوىم.جمله های شمارهٔ )1( و )2( هر دو پیام ىکسانی دارند امّا جملهٔ دوم زىباتر و دل پذىرتر است. دلیل

زىباىی جملهٔ دوم چیست؟امّا وقتی بخواهیم همان بیان کنیم، از »زبان« استفاده می کنیم هرگاه بخواهیم مقصود خود را

مقصود و منظور را زىباتر و تأثیرگذارتر بگوىیم، از »ادبیّات« بهره می گیرىم.

1ــ دربارهٔ اهمّیّت دورهٔ نوجوانى در کلاس گفت وگو کنید.2ــ شکفتن گل و دورهٔ نوجوانى را مقاىسه کنید.

3ــ شعری دربارهٔ نوجوانی و جوانی بیابید و در کلاس بخوانید.

1ــ در بند چهارم درس »فعل« ها را مشخصّ کنید و بنوىسید.در نوشتن املا به نحوهٔ تلفظ و مطابقت آن با شکل نوشتاری دقّت شود. پس از

پاىان املا، متن را ىک بار دىگر مرور کنید.2ــ با توجّه به معنی و مفهوم جمله، گزىنهٔ صحیح را انتخاب کنید.

الف( اىن ها چرا……… و پاکدامنی و پارساىی جوانان را نمی بینند؟ )سلاح، صلاح(ب( بحمدالله برخورداری از میلیون ها جوان دختر و پسر ………افتخار برای ملتّ ماست. )ماىع،

ماىه(3ــ برای هر ىک از واژه های زىر، ىک هم خانواده بنوىسید.

متعال ← مقتدر ← متخصّص ← نظام ←

1ــ تلاش کنیم در هنگام نوشتن انشا، از نشانه های نگارشی مناسب استفاده کنیم. در مگر نبرىم، به کار نوشتار در را محاوره ای( )شکل زبان گفتاری گونهٔ 2ــ

نقل قول ها و سبک های وىژه.


37

4ــ صفات و وىژگی های نسل آىنده ساز را از متن درس پیدا کنید و بنوىسید. ـ جمله های زبانی زىر را به جمله های ادبی تبدىل کنید. 5 ـ

ــ باران می بارد.ــ پرنده با دىدن من، از اىن شاخه به آن شاخه پرىد.

6 ــ با دو کلمهٔ »آىنده« و »جوان« ىک جملهٔ زىبا بنوىسید.7ــ دربارهٔ ىکی از تصوىرهای زىر، متنی زىبا بنوىسید.

8 ــ دربارهٔ ضرب المثل »به راحتی نرسید آن که زحمتی نکشید« دو سطر بنوىسید.


38

شعرخوانی

رازِ شکوفاىی

تا توانی پیشِ کس مگشای رازبر کسی اىن دَر مکن زنهار، باز

گورخانهٔ رازِ تو چون دل شودآن مرادت زودتر حاصل شود

دانه ها چون در زمین، پنهان شودسِرّ آن سرسبزی بسُتان شود

گفت پیغمبر: »هر آن کو سِر نهفتزود گردد با مرادِ خوىش، جفت«

مثنوی معنوی، جلال الدىن محمّد


39

د رس چهارم


40

!! "# $%!&'()*!!& "+,-).& /0 1&$2 34!! 56-7) )

id-1337049756 pdfMachine by Broadgun Software - a great PDF writer! - a great PDF creator! - http://www.pdfmachine.com http://www.broadgun.com

!"#$%&&( %&&( %&&)* %&&)* %&& %&& + %&& , %&& , %&&)*,)* %&&)* %&& , %&&)* %&& %&& * %&& %&& , %&& * %&& , %&& '- %&& - %&& %&& * %&& - %&& * %&&.& %&&.& %&&(.& ( %&&( %&&.& %&&( %&&!/)#0&"1'/)#0&"1' '/)#0&"1'/)#0&"123 4242 &5*'6&5*6&5* 34)&73 '3 '8 .&8 .&)&78)&79:)&)&:)&)& 9:)& 9; :)&; :)&< :)&< :)&!$1 =!$1 =!$12!$12!$1 ><><2>2)&;?)&?)&@&&7 )&@&&7 )&;@&&7 ;?@&&7 ?)&?)&@&&7 )&?)&@&&7+ @&&7A&#&1B& @&&7A&#&1B& @&&79 A&#&1B& 9 A&#&1B&:* A&#&1B&:* A&#&1B& ' A&#&1B& , A&#&1B& A&#&1B&:* A&#&1B& , A&#&1B&:* A&#&1B&EF.C F.C&DBF. &DBC&DBC F.C&DBC*GH*H*;I&5)"#$&JD *I&5)"#$&JD *;I&5)"#$&JD ;1 '1 '1K*1K*1 3LK*LK* 93 93 M&#&M&#&M =N* 9ON*ON* &#&"*O&#&"*O 9O&#&"*O&#&"*. ;. ;.(.(.&& )&R!"#$ && )&R!"#$ && = )&R!"#$ =P )&R!"#$ PQ)&R!"#$ QPQP )&R!"#$ PQP)%&& GS" )%&&S" )%&& )%&& &7 )%&& 38&& )%&& 8&& )%&& 8&&S" 8&&S" )%&&S" )%&& 8&& )%&&S" )%&& )%&& ' )%&& 8&& )%&& ' )%&& )%&& T )%&& 8&& )%&& T )%&& )%&& + )%&& 8&& )%&& + )%&& )%&& T )%&& + )%&& T )%&& 8&& )%&& T )%&& + )%&& T )%&& )%&& U )%&& 8&& )%&& U )%&& )%&& T )%&& U )%&& T )%&& 8&& )%&& T )%&& U )%&& T )%&& )%&& &7 )%&& 8&& )%&& &7 )%&&=S"=S" 8&&U 8&&S" 8&&S"US" 8&&S" )%&&S" )%&& 8&& )%&&S" )%&&U )%&&S" )%&& 8&& )%&&S" )%&&&1VT& &1VT& U&1VT& UWX* &1VT&X* &1VT& &1VT& Y &1VT& &1VT&X* &1VT& Y &1VT&X* &1VT& Z &1VT& Z &1VT& &1VT& Y &1VT& Z &1VT& Y &1VT& [&1VT& [&1VT& Z[Z &1VT& Z &1VT& [&1VT& Z &1VT&&5 EF&/)&!'/)&!' EF&#& =\]^_^_^ &1_&1_ +I&1I&1; &5;&5I& &5I& &5&$1. ;&$1. ;I& &$1. I&C&$1.CD'2'`2`2 3 4`4`R& &

' ()* +,)*,)* *,*, '-*-*.!"#$&J (.!"#$&J (%&)1 %&)1 = %&)1 %&)1a %&)1 = %&)1 = %&)1 %&)1 b %&)1 %&)1a %&)1 b %&)1a %&)1 ' %&)1 c %&)13 3 /)&e.&& 3 /)&e.&& 3 d /)&e.&& d$* /)&e.&& $*3 /)&e.&& 3H /)&e.&& H3 H3 /)&e.&& 3 H3 $*H$* /)&e.&& $*H$* '/)&e.&& 'GS" /)&e.&&S" /)&e.&& /)&e.&& ' /)&e.&& /)&e.&& T /)&e.&& /)&e.&& + /)&e.&& /)&e.&& T /)&e.&& + /)&e.&& T /)&e.&& /)&e.&& U /)&e.&& /)&e.&& T /)&e.&& U /)&e.&& T /)&e.&& /)&e.&& &7 /)&e.&& + /)&e.&& + /)&e.&& /)&e.&& A /)&e.&&d1M.&&f d1M.&&f d)& 1M.&&f )& 1M.&&f 1M.&&f = 1M.&&f )& 1M.&&f = 1M.&&f 1M.&&fP 1M.&&f )& 1M.&&fP 1M.&&f 1M.&&f Q 1M.&&f )& 1M.&&f Q 1M.&&f 1M.&&fP 1M.&&f Q 1M.&&fP 1M.&&f )& 1M.&&fP 1M.&&f Q 1M.&&fP 1M.&&f )&1 )& + )& 2 )& )&1 )& 2 )&1 )& ;] )& ] )& )& c )& ] )& c )& = )& = )& )& g )& = )& h )&&&/)& '/)& '; /)&I& /)&G ijG jG iji /1.&& /)&/1.&& /)&;/1.&& ;I& /1.&& I& /)&I& /)&/1.&& /)&I& /)&i /1.&& ij /1.&& jiji /1.&& iji 1M&!$/1.&& 1M&!$ I& 1M&!$ I& /1.&& I& 1M&!$ I& '/1.&& 'EF. /1.&& F. /1.&&C F.C /1.&&C /1.&& F. /1.&&C /1.&& /1.&& /1 /1.&& F. /1.&& /1 /1.&& /1.&& ' /1.&& /1 /1.&& ' /1.&& F. /1.&& ' /1.&& /1 /1.&& ' /1.&& /1.&& ' /1.&& F. /1.&& ' /1.&& /1.&& k /1.&& F. /1.&& k /1.&& /1.&& /1 /1.&& k /1.&& /1 /1.&& F. /1.&& /1 /1.&& k /1.&& /1 /1.&&&$* 9O&$*O&$*&#1 &#1 =&#1I&& &#1I&& &#1G ijG jG iji 1M&!D I&& 1M&!D I&& +l I&& l I&& mlml.&& I&&.&& I&&i.&& i&7n)$). .&& &7n)$). .&&C&7n)$).C .&&C .&& &7n)$). .&&C .&&;I!"#$& &D +I1I!"#$& &DI1I!"#$& &D)%&$#T' )%&$#To )%&$#T )%&$#T &#& )%&$#T )%&$#To )%&$#T &#& )%&$#To )%&$#T )%&$#T /)T )%&$#T )%&$#T ' )%&$#T /)T )%&$#T ' )%&$#T ' )%&$#T o )%&$#T )%&$#T /)T )%&$#T o )%&$#T /)T )%&$#T )%&$#T T )%&$#T )%&$#T o )%&$#T T )%&$#T o )%&$#T )%&$#T p )%&$#T )%&$#T T )%&$#T p )%&$#T T )%&$#T )%&$#T U )%&$#T )%&$#T T )%&$#T U )%&$#T T )%&$#TJ&q J&q; J&qr J&qr J&q J&q + J&q I J&q I J&qrIr J&qr J&q I J&qr J&q&.G i =G =G i =i <)#&& &. )#&& &.i )#&& i &.i &. )#&& &.i &. 2 )#&& 2 &. 2 &. )#&& &. 2 &. > )#&& >2>2 )#&& 2>2 + )#&& + &. + &. )#&& &. + &. <)#&& <><> )#&& ><>)&#& )#&& )&#& )#&&Q)&#& Q )#&&Q )#&& )&#& )#&&Q )#&&= )&#&= )&#& )&#&a )&#& = )&#& b )&#& )&#&a )&#& b )&#&a )&#&)&es&R& )&#&)&es&R& )&#&=)&es&R& = )&#&= )&#&)&es&R& )&#&= )&#& )&#&a )&#&)&es&R& )&#&a )&#&= )&es&R& =P )&es&R& PQ)&es&R& QPQP )&es&R& PQP' ( )&es&R&( )&es&R& )&es&R&)* )&es&R& )&es&R& + )&es&R& )&es&R& , )&es&R& )&es&R&)* )&es&R& , )&es&R&)* )&es&R& )&es&R& * )&es&R& )&es&R& , )&es&R& * )&es&R& , )&es&R& ' )&es&R& ' )&es&R& )&es&R& - )&es&R& )&es&R& * )&es&R& - )&es&R& * )&es&R&.& )&es&R&.& )&es&R&(.& ( )&es&R&( )&es&R&.& )&es&R&( )&es&R&

!"#$)%=PQPQP )&1 +2 ;c2c2/&#&1'/&#&1' ;I/&#&1I/&#&1 tu"&7tu"&7t +A& 7u"&7A&7u"&7 ;vA&7vA&7 +wvwv 9MwMw&R@3 x@x@&1@&1@x&1x@x@&1@x@ +I&)"&5&1I&)"&5&1 +I&)"&5+ EF&.G iF&.iF&. 'G 'G 2 9G 9G >2>2 =G =G yG yG >y> &#&. ;&#&. ;&#&.(&#&.(&#&.1 +2 ;c2c2 '/e$&#&.G ie$&#&.ie$&#&. zG zG {*{*{ ,@,@*,*%"* ',e$&#&.,e$&#&.%"*,%"*&J!$*|&J!$*|&J!$* ;} +c&%1V+&%1V+c&%1Vc

@ ;@ ;@~@~@ '`~`~ 3� 'I�I� &€3 &€3 '&€'I&€I ;I&€I&€ "1&€ "1&€ =I&#&"1I&#&"1 =P 9QPQP '/&R.C&R.C&R.* =- &R.- &R.*-*7 'Å7Å7 'Å' ‚Å‚Åƒ‚ƒ‚ /)&@'/)&@' ;/)&@ ;/)&@~/)&@~/)&@ 'c~c~)1 +I&"1 +2 ;c*c*c +,*,* &#&@,&#&@, ;&#&@ ;&#&@?&#&@?&#&@]&#&@]&#&@?]?&#&@?&#&@]&#&@?&#&@ +]+]„ +c„c„ =\Dj&.'Dj&.' G dDj&.dDj&.D 'IDID /&%1V'/&%1V'&%)")*GH&%)")*H&%)")* &#&eXG &#&eXGH&#&eXH /&#&1'/&#&1' 'a…a…a†‡†‡† &)"&.‡&)"&.‡ G d&)"&.d&)"&.D 'IDID '/@ ;@ ;@ ' H E†E†H EHFR& & @ FR& & @? FR& & ?@?@ FR& & @?@/1ˆ FR& & /1ˆ?/1ˆ? FR& & ?/1ˆ? '/1ˆ' FR& & '/1ˆ' ' FR& & '/1 '̂/1ˆ FR& & /1 '̂/1ˆ< FR& & </1ˆ</1ˆ FR& & /1ˆ</1ˆ &$* FR& & &$*HFR& & H&$*H&$* FR& & &$*H&$*

!$)* '-*-* 1 '‰1‰1 J$* ',*,* "1 =1 =12121 'Š= Š=2Š2 " # 7Å7Å7 +-Å-Å )"‹ŒçŒçŒ "1 ;2121 >2>2 +<><> J51 =1 =12Q2Q2 #$ #†Ž†Ž† 9QŽQŽ )" 1B1B1 =P‹ ;P;P`P`P è'‚ 9ê'ê'‚ê‚ 5* p,*,* =PQPQP ) @Œ@Œ

'T+T+TUTUTD 9M*DM*D +‚M*‚M* +œ‚œ‚ &ù1+ &ù1+œ&ù1œ 9̂&ù1ˆ&ù1 '<ˆ<ˆ &#&%")#D ;&#&%")#D ;&#&%")#D2ž2ž2 )& 9šŸšŸš 1 '1 '1 c1 c1 &#&!]c&#&!]c — p¡—¡— /)&#&D'/)&#&D' 'ITIT/)&#&DI/)&#&D&R=PQPQP )&1 ;2¢2¢2 ;£¢£¢ 3 4£4£ &J +“* ',“*,“* =PQPQP #$&R& &.C.C.&DV$& R .&DV$& R .# =PQPQP 0& 9:"19:"19 =:"1 =:"12 '‘= ‘=2‘2 G’‘’‘ & 7 3G 3G 8& =PQPQP )& +“* ',“*,“* &.=”& .”&. Q#$9:":": 1 =1 =12121 'Š2Š2 "p<D 9M1DM1D 9M19 +I& !DM1I& !DM1 ;IDI& !DIDI& !D '2><><2>2R&&#&51• ;&#&51• ;&#&51•–&#&51•–&#&51• )& 9—˜—˜— $&0 R&$&0 R&

W

1 +I1I1 1B1B1

!"!"! #"#"$% &$&$' ()!)!+(+( ,-,-,

&7 I!"#$& &D&7 I!"#$& &D3 I13 I18 I!"#$& &D8 I!"#$& &D&78&7 I!"#$& &D&7 I!"#$& &D8 I!"#$& &D&7 I!"#$& &D

es =s =sasas =baba Q)#&. ;#&. ;#&.(#&.(#&.1I)$&#&%]1I)$&#&%]1 'I)$&#&%]' ;I)$&#&%];I)$&#&%]„G 4„4„ $1 ;I& =N* 9ON*ON* J%#1Ž1Ž1 +¤Ž¤Ž '¥Ž¥Ž 3 4 J. +”.”. �¦e¦e�¦�"1 'I&.§I&.§I&. 1‡&)"&5)* +,1‡&)"&5)*,1‡&)"&5)* *,*, '-*-*.C.C. &!*C&!*C L&!*L&!* +‰L‰L &¨)"‰&¨)"‰ EF© ;© ;©ª)

JDVDVD $!*L!*L!* +‰L‰L¬&.' (&.(&.)* +,)*,)* *,*, '-*-* &5*GH&5*H&5* 1 'I*1I*1 GHI*HI* &%1VH&%1VHDI")$&1B&DI")$&1B&D 'I")$&1B&' = ; ;-- sksks &#&1Vk&#&1Vk /1'/1' ;2/12/1 'c2c2 &0&7 9̂&0&7ˆ&0&7 ;<ˆ<ˆ "&fD'"&fD'"&fD2 =w2w2 ;̂ ®ˆ®ˆ 'I®I® &!$*|&!$*|&!$* ;} +c&¨)D3̄ «&¨)D3̄ « p« p&¨)D3̄ p« p« ;«&¨)D3̄ « ;«¥&¨)D3̄ ¥«¥«&¨)D3̄ «¥« ¬&¨)D3̄ ¬¥¬¥&¨)D3̄ ¥¬¥+&¨)D3̄+c&¨)D3̄cR& &

.C.C. &1C&1C =I&1I&1@ ;@ ;@?@?@ '/*?/*? –/*–/* 1 ;2121 +c2c2 &J@+&J@+c&J@c ;&J@ ;&J@~&J@~&J@ 'c~c~)* =-.-.)*-)*&R.C.C. &$* ',&$*,&$* &%*,&%*, O&%*O&%* &7+A&)"&1B&.&7A&)"&1B&.&7+A&)"&1B&.+ 'A&)"&1B&.'A&)"&1B&.”A&)"&1B&.”A&)"&1B&. = `'°`°` *–*–* EF& +P4P4P1±–&#& +“* ',“*,“* +“1 =“1 =“12“12“1 34242 &7²³&7²³&7² &© ;&© ;&©ª&©ª&©)D'2 'c2c2)* ',.,.)*,)*&R.=”.”. '‘”‘” G ´ 9G 9G M´M´ &#& 9š'®š®š ;I®I® T;T; ' oToT EF& ']µ]µ] "& #& /)"& T'/)"& T' p/)"& T p/)"& TU/)"& TU/)"& T +“1 =“1 =“12“12“1 34242·& %1VJ& = & %1VJ& =P & %1VJ& P¶ & %1VJ& ¶P¶P & %1VJ& P¶P ; & %1VJ& ;b & %1VJ& b + & %1VJ& +̀ & %1VJ& `·& %1VJ& ·`·` & %1VJ& `·`¸0& /)& "1'/)& "1' 9M]/)& "1M]/)& "1 ¹ & %1VJ&¹ & %1VJ&M]¹M]=PQPQP 1V '/"DI)& #& 1V/"DI)& #& 1V/"D 'I)& #& 1V'& R&TGº & R&Tº & R&T )& R&T )& R&T


41

!! "# $%!&'()*!!& "+,-).& /0 1&$2 34!! 56-7) )

id-1337049756 pdfMachine by Broadgun Software - a great PDF writer! - a great PDF creator! - http://www.pdfmachine.com http://www.broadgun.com

& #& T ‹3 ‹3 ‹» '3 '3 a3 =3 haha & J†‹& J†‹& J†B& J†B& J† t1I& 11I& 11 =I& 1= +I& )"& !"#$&©I& 1I& )"& !"#$&©I& 1 +I& )"& !"#$&©+ ;I& )"& !"#$&©;I& )"& !"#$&©ªI& )"& !"#$&©ªI& )"& !"#$&©)& .3 d)& .d)& .X1 p‰& #& .X1‰& #& .X1 p‰& #& .p +‰& #& . +‰& #& .(‰& #& .(‰& #& .)$1 9M& #& .' (M& #& .(M& #& .)* +,)*,)* &%#],&%#], ;&%#];&%#]„'c„c„J@ ;J@ ;J@~J@~J@ '`~`~ 3 4& !)]4& !)]4 ¼³¼³¼ =\];\];\]„è„è„ +-& #& T-& #& T&&. ; &&. ; &&.( &&.( &&.1 &&.1 &&. '1 '1K* &&. K* &&.1K*1 &&.1 &&. K* &&.1 &&. 3L &&. L &&. K*LK* &&. K* &&. L &&. K* &&. 93 93 M &&. & 7 &&. + &&. + &&. &&. A&&. &&. & 7 &&. A&&. & 7 &&.D ;2Q2Q2 "&@ ;"&@ ;"&@~"&@~"&@ ¬~¬~ )* ',)*,)*&R.G d &R.d &R. ' &R.] &R. &R.d &R.] &R.d &R. &R. ; &R. &R.] &R. ; &R.] &R. „ &R. „ &R. 34 &R. 4 &R.G 4G „4„ &R. „ &R. 4 &R. „ &R. 1 &R. 1 &R. p &R. p &R. I&#&% &R. I&#&% &R. 1I&#&%1 &R. 1 &R. I&#&% &R. 1 &R. &R. p &R. I&#&% &R. p &R. ' &R. ] &R. &R. I&#&% &R. ] &R. I&#&% &R. &R. ; &R. &R. ] &R. ; &R. ] &R. „ &R. „ &R. ¢ &R. ¢ &R. „¢„ &R. „ &R. ¢ &R. „ &R. =™¢™¢.d.d.D3̄ 1 pI&#&.D3̄ 1I&#&.D3̄ 1 pI&#&.p G iI&#&.iI&#&. =G =G 2Q= Q=2Q2 )" EF&JJ&. ; J&. ; J&.( J&.( J&.1 J&.1 J&. + J&. + J&. J&. 2 J&. J&. ; J&. J&. c J&. J&. 2 J&. c J&. 2 J&. /&1 J&. /&1 J&. '/&1' + J&. + J&. I&)"&1B J&. I&)"&1B J&. /&1I&)"&1B/&1 J&. /&1 J&. I&)"&1B J&. /&1 J&.&#&!)]¼³¼³¼ &.½&.½&. ¾)&!*3L)&!*L)&!* 93 93 MTMTM pT pTUTUT &51¿p&51¿pU&51¿U +¡&51¿¡&51¿ &%1V

.C.C. & 7;A1ˆ& 7A1ˆ& 7 ÀA1ˆÀA1ˆ ³À³À&D .&D .' &D2 &D 3 4&D 4&D .&D .4.&D .&D2 &D 4&D2 &D&R\"1¿=\"1¿= ç\"1¿ç\"1¿ &%];&%];&%]„G 4„4„ $1 ;I& #&$1I& #&$1 9:* ',:*,:* ‹Á ',Á,Á & 7,& 7, +A&q& 7A&q& 7+A&q+ =rA&qrA&q 9MrMr * '-*-*7 =v 9=v 9= Qv 9Qv 9 * '-*-* &5D-&5D- ;&5D ;&5DI&5DI&5D TITI ' oToT EF& #&%]'F& #&%]'F& #&%]„¬„¬„ &q;&q;&qr&qr&q 9̂rˆr '®ˆ®ˆ ¯®¯® $&%1V1V&#&7'Â*7Â*7 3LÂ*LÂ* 93 93 M /)&)"&.'/)&)"&.' G d/)&)"&.d/)&)"&.D 'IDID /&J1'/&J1' +2 ;c2c2 '/&T;/&T;/&TU/&TU/&T#1Ã;#1Ã; =-#1Ã-#1Ã‹ +̀ ¤`¤`Ä&%1VÄ&%1VÄ.C.C. &"1C&"1C 9M]¹M]¹M] &J!D¹&J!D¹ '2 ;c2c2 EF&7+A&DF&7A&DF&7 ;2ž2ž2 )&#& =P`P`/1MR& & $/1MR& & $ '/1MR& & '

7²³7²³7² & "1‡D ;IT& "1‡DIT& "1‡D ' oIToIT EF7'Â*7Â*7 3LÂ*LÂ* 93 93 M& %M& %M. ;. ;. + ;/& #& 1VJ1V& . /& #& 1VJ1V& .( /& #& 1VJ1V& (.(. /& #& 1VJ1V& .(.1 /& #& 1VJ1V& 12/& #& 1VJ1V& 2121 /& #& 1VJ1V& 121 c/& #& 1VJ1V& c2c2/& #& 1VJ1V& 2c2 '/& #& 1VJ1V& '7²³7²³7² & 0& šp& 0& šp& 0& š<& 0& š<& 0& š& fp& fp =PQPQP 1B& 1 +I& 71B& 1I& 71B& 1 9̂I& 7ˆI& 7 ;®ˆ®ˆ ˜®˜® ³˜³˜ & 738&& 78&& 7 =PQPQP #)&#& "1Å& %@ ;@ ;@?@?@"#1?"#1? ;2 +c2c2 &$1c&$1c ;I&7+A&)"&#)&1I&7A&)"&#)&1I&7 +‰&#&!1‡&7²A&)"&#)&1‰&#&!1‡&7²A&)"&#)&1 ³‰&#&!1‡&7²³‰&#&!1‡&7² &#&1V")$T3ºR& &


43

دانش های زبانی و ادبینکتۀ اوّل

به اىن جمله ها توجّه نماىید و دربارهٔ آن ها گفت وگو کنید.الف( ــ نرگس آمد.

ــ آقای مدىر آمد. ب( ــ هوا سرد است.

ــ خواهرم خوشحال است. در مثال های بخش »الف«، »آمد« فعل جمله است و انجام کاری را نشان می دهد. وقتی شما بگوىید »آمد« شنونده می پرسد »چه کسی آمد؟« در واقع کسی ىا چیزی عمل آمدن را انجام می دهد؛ بنابراىن برای تمام شدن معنی جمله، لازم است اىن بخش به فعل اضافه شود. در جملهٔ اول عمل آمدن را نرگس انجام

داده است و در جملهٔ دوم آقای مدىر، کسی است که آمده است.در مثال های بخش »ب« فعل جمله، صفت ىا حالتی را نشان می دهد. وقتی شما بگوىید »سرد است« شنونده می پرسد »چه چیزی سرد است؟« ىا وقتی بگوىید »خوشحال است« شنونده می پرسد »چه

کسی خوشحال است؟« در واقع صفت ىا حالت موردنظر به کسی نسبت داده شده است.به کلمه هاىی که معمولاً در ابتدای جمله می آىند و انجام کاری و ىا داشتن حالتی به آن ها نسبت

داده می شود، نهاد گوىند.

خودارزىابی ـ منظور شاعر از »آسمان مثل ىک تبسّم شد« چیست؟ 1ـ

2ــ به نظر شما، چرا بزرگ ترها از دوره ی نوجوانی و جوانی خود معمولاً با حسرت و آه، ىاد می کنند؟

3ــ »نوجوانى زىباست«؛ چه کنیم تا زىباتر شود؟4ــ ……………………………………………


44

نکتۀ د وموقتى مى گوىیم »بهار« به ىاد چه چیزهاىى مى افتید؟ درخت، گل، شکوفه، جوانه، شکفتن و … از چیزهاىى هستند که به ذهن مى رسند و به صورت ىک مجموعه ىا شبکه با هم مى آىند. به اىن شبکه ها ىا مجموعه ها در ادبیّات فارسى، »مراعات نظیر ىا شبکهٔ معناىی« مى گوىند. مراعات نظیر باعث زىباىى

سخن مى شود. حالا بگوىید »نوجوانى« چه چیزهاىى را به ىاد شما مى آورد؟

مطالعه )2(1ــ براى مطالعه وقت کافى بگذارىم و با علاقه و انگیزهٔ ىاد گرفتن، کتاب بخوانیم.

2ــ ىادمان باشد برخى از مطالب ارزش خواندن ندارند.برخى به ىک بار خواندن مى ارزند و برخى مطالب را باىد چند بار و حتّى همیشه خواند.

3ــ در خواندن به مطالب جدّى و مهم توجّه کنیم.

1ــ با مشورت، دربارهٔ نوجوانى ىک جملهٔ زىبا بیان کنید.2ــ دربارهٔ نیازهاى اساسى ىک نوجوان گفت وگو کنید.

3ــ کتاب مناسبى دربارهٔ نوجوانى به کلاس بیاورىد و بخش هاىى از آن را بخوانید.

1ــ پنج جمله از متن درس زىباىی شکفتن را انتخاب کنید و نهادهای آن را بنوىسید. 2ــ با شبکه های معناىی زىر، ىک جمله بسازىد.

ــ درخت، شاخه، پرنده:ــ آسمان، ستاره، شب:

ــ رشد، نوجوانی، نشاط1ــ کتاب درس فارسی می تواند ىکی از منابع شناخت املای واژگان باشد.

2ــ ىکی از راه های تقوىت املا، پرورش مهارت خوب گوش دادن است.

کارگروهی



45

3ــ برای هر ىک از واژه های زىر، دو هم خانواده بنوىسید.نظر ← ………، ……… مثل ← ………، ………

جاری ← ………، …………4ــ واژه های زىر را مانند نمونه کامل کنید.

خسته + ی ← خستگیآهسته + ی← زنده + ی ←

شکفته + ی ←1ــ در نوشته از مترادف و مراعات نظیر می توان بهره گرفتم.

2ـــ خوب است در نوشته های خود به وازه های مصوبّ فرهنگستان زبان و ادب فارسی و کاربرد آن توجّه داشته باشید.

5 ــ با هر ىک از واژه های زىر جمله ای بنوىسید.نسیم:

لبخند:6 ــ پیام اصلی شعر »با بهاری که می رسد از راه« را در دو سطر بنوىسید.

7ــ دربارهٔ ضرب المثل »خود را بشناس تا خدا را بشناسی« ىک بند بنوىسید.8 ــ دربارهٔ جملهٔ ناتمام »من ىک نوجوان اىرانی ام که تصمیم دارم …« انشاىی بنوىسید.


46

کَژال

کژال، روناک را بغل زد و راه افتاد. روناک انگشتش را به دهان گذاشته بود و مى مکید. دهکده تازه از خواب بیدار شده بود. کژال مى رفت تا سرى به »عمّه کابوک« بزند. خنکى هواى صبح، سرحال ترََش مى کرد. کژال، لپُ قرمز روناک را بوسید و آرام گاز گرفت. روناک لبخند زد. کژال زىر گلوىش را قلقلک داد. روناک باز خندىد. کژال قنداقهٔ او را محکم به سینه فشرد و گفت: »فداى تو، روُ لهَٔ شیرىنم«.

کژال از کنار هر که مى گذشت، سلام مى داد و با احوال پرسى کوتاهى مى گذشت. چشمه را دور زد

روان خوانی


47

و سنگ ها و رىگ هاى اطراف چشمه، زىر گالش هاى لاستیکى کژال تکان مى خوردند و بیدار مى شدند.کژال، از بلندى تپهّ بالا رفت و بعد، سرازىر شد. نیمهٔ راه بود که خشکش زد. برجا ماند. چیزى از پشت صخره بیرون آمد. کژال اوّ ل خیال کرد که سگ است؛ سگى از سگ هاى آبادى که پى گلهّ بیرون آمده. امّا سگ نبود. صداى زوزه اش، پوست بر تن کژال خراشید. روناک را تنگ به خود فشرد. گرگ

آمادهٔ خیز بود. تن کژال مثل علفى در باد مى لرزىد:م. م، روناکِِ ــ روناکِِ

نگاهى به پشت سر انداخت. نباىد مى ماند. به سمت نوک تپه خیز کرد. تپه قد کشیده بود؛ کژال خیال مى کرد. دوىد و دوىد و فرىاد کشید. شوهرش را به کمک خواست:

ــ هه ژار… هه ژار!هه ژار آن سمت »قُروِه« بود؛ سرِ زمین. دشت صداى کژال را به خودش برگرداند. گرگ دست هاىش پاها توان داشت در به سمت کژال مى جهید. کژال هرچه در تیغهٔ داس در هوا مى چرخاند و را مثل رىخت… دىگر حتّى صداى گرىهٔ روناک را هم نمى شنید. سنگ هاى رىز و درشت، راه را بر کژال سخت

مى کردند. او مى دوىد امّا تپه انگار تیرکى شده بود؛ مستقیم به سوى آسمان.دمى بعد، کژال صداى نفس هاى تلخ گرگ را شنید و گرمى نفسش را پشت سرش حس کرد. گرگ دامن کژال را به دندان گرفت. کژال جیغ کشید، زمین خورد و روناک از دستش افتاد. همان طور که افتاده بود، لگدى به گرگ زد. گرگ دندان هاى تیزش را به کژال نشان داد و حمله ور شد. کژال خودش

را به طرف روناک کشید.ــ روناکِم، روناکِم!

ترس و درد از که را روناک قنداقهٔ و برداشت خیزى کشید، کژال بازوى به چنگال گرگ جیغ مى کشید، به دندان گرفت.

کژال بر پوست گرگ چنگ کشید و فرىاد زد: »هه ژار… هه ژار! خاکم به سر!« گرگ قنداقه به دهان گرفت و دوىد. کژال به دنبال او زمین را خیش مى کشید، موىه مى کرد و روناک را صدا مى زد.

خم شد و سنگ برداشت.ــ اگر به روناک بخورد!

سنگ را زمین انداخت؛ زار زد و دوىد. صورت خراشید و دوىد. گرگ پارهٔ تنش را مى برد.روناک مثل برّه اى، دست هاىش را در هوا تکان مى داد. گردنش به عقب خم شده بود و صداى

نازک گرىه اش، سنگ هاى بیابان را مى خراشید.


48

کژال به موهاىش چنگ زد، لنگه گالشش از پاىش افتاد. سنگ ها پاىش را کوبیدند. ــ روناک!… روناک! داىه ات بمیره، روُ لهَ «

با و را غلتاند باد صداى کژال ناله و موىه. و بود دشت ىک پارچه صدا شده خود برد. »آزاد« سرِ زمین بود که فرىاد کژال را شنید. هراسان ماند: »صدا از کدام

طرف مى آىد؟«


49

باز هم جیغ. آزاد دوىد. صدا از سمت تپه بود. کسى کمک مى خواست. گام انداخت و دوىد. صدا او را به خود مى خواند. چشم آزاد از دور جسمى را که تند و تند به طرف او مى آمد، دىد

و لحظه اى بعد، گرگ نزدىک آزاد رسیده بود و آن دورتر، کژال پابرهنه و بر سرزنان مى دوىد. وقت فکر کردن نبود. آزاد نباىد مى ماند. دندان بر دندان مى ساىید. گرگ مقابل آزاد بود. قنداقهٔ روناک به دهانش بود. روناک خفه گرىه مى کرد و گرگ

خرناسه مى کشید. آزاد معطلّ نماند. خاک را، سنگ را و تیغ را… دوىد. از زمین جهید و به گرگ رسید. خیز برداشت و حمله ور شد. آزاد باىد گرگ مى شد.

حمله کرد. قنداقهٔ روناک را کشید. تکّه اى از آن در دهان گرگ ماند. آزاد، روناک را به سرعت زمین گذاشت و با گرگ درهم پیچید. کژال رسید. بر سرزنان دوىد و روناک

را بغل زد. به صورت روناک خیره شد.


50

روناک قرمز شده بود امّا هنوز گرىه مى کرد. امیدى به دل کژال دمید. روناک را بر سینه فشرد.گرگ خرناسه مى کشید و دهان باز مى کرد تا آزاد را بدرد. آزاد با سنگ بر سر گرگ کوبید. گرگ چنگ انداخت و سینهٔ او را خراشى عمیق داد. آزاد فرىاد کشید. کژال جیغ مى زد و کمک مى خواست؛

قُروِه امّا از آنها فاصله داشت.کژال قدمى پیش گذاشت تا به آزاد کمک کند، امّا روناک دوباره ترس در دلش انداخت؛ دخترکش سخت ترسیده بود. کژال کارى نمى توانست بکند. گلوىش را با فرىادى بلندتر خراشید. کسى آن طرف ها نبود. دندان هاى تیز گرگ صورت و بازوى آزاد را نشانه کرده بود. آزاد، مجال نمى داد.

دست گرگ را به دندان مى گرفت و مشت بر چشم هاى او مى کوبید. آزاد و گرگ روى سنگ هاى سخت دشت غلتیدند.

نفس داغ و تلخ گرگ، راه نفس را بر آزاد بسته بود. کژال باز شوهرش را فرىاد زد:

»هه ژار… هه ژار!«کارى از دستش نمى آمد. خواست سنگى بردارد و به

گرگ حمله کند امّا روناک آرام نمى گرفت.دست گرگ لحظه اى در دهان آزاد ماند. آزاد دندان ها را به هم فشرد. گرگ زوزه کشید، دست از دهان او درآورد و با چشم هاى خون گرفته اش به او زل زد. کژال بیش تر ترسید.

قدمى عقب رفت. روناک را سخت در بغل گرفت. تمام تنش ترس شده بود.

آزاد غلتید و فرىاد کشید. کژال فکر کرد نباىد بماند.باىد کمک بیاورد. دوىد. پابرهنه به سمت

آبادى دوىد و فرىاد کشید و کمک خواست.گرگ، آزاد را به خاک غلتاند و آزاد سر گرگ را عقب

کشید و او را برگرداند. بازوىش را دور گردنشحلقه کرد. نباىد رها مى کرد. نباىد خسته مى شد.

نباىد مى ترسید و رها مى کرد. خسته نشد و نترسید. هرچه قوّه داشت، به ساق و بازوىش رىخت.


51

سر بر آسمان بلند کرد و فرىاد کشید: »اللهّ… اللهّ!«و گردن گرگ را فشرد. نفس داغ گرگ، دست آزاد را مى سوزاند.

کژال گرىه کنان مى دوىد و گاه گاه سر برمى گرداند و پشت سرش را نگاه مى کرد تا ببیند چه بر سر جوان مردم آمده.

صداى گرگ که لحظه اى خفه شد، آزاد همهٔ توانش رفت، بى حال بر زمین افتاد. کژال که صداىى نشنید، اىستاد. اندوهى به وسعت دشت بر دلش گسترده شد. روى گرداند. آزاد و گرگ را افتاده دىد:

ــ گرگ جوان مردم را درىد!… آه! خاکت بر سر کژال! خاکت بر سر!جیغ زنان و موىه کنان راه رفته را برگشت. دشت را ىک پارچه صداى نفس نفس زدن هاى گرگ و آزاد پر کرده بود. بازوى آزاد حلقه اى تنگ دور گردن گرگ بسته بود. گرگ خواست چنگ بیندازد و گردنش را آزاد کند. امّا تمام وجود آزاد انگار دست هاىش شده بود. گرگ نتوانست گردن برهاند. آزاد فرىاد مى کشید و حلقه را کوچک تر مى کرد. گرگ به خرناسه افتاده بود و خرناسه اش تکّه تکّه مى شد. کمى بعد، دست و پاىش از تقلّا افتاد. آزاد رهاىش نکرد. نفس داغ گرگ ىک باره سرد شد، دست و

پاىش از حرکت ماند. آزاد بر زمین افتاد.کژال صورت مى خراشید و زار مى زد و مى دوىد. آزاد که صداىش را شنید، زمین را کمک گرفت. دست ها را ستون کرد و نفس زنان برخاست. پیراهنش پاره پاره شده بود و از صورت و سینه اش خون مى آمد. کژال به سوىش دوىد. سرپا که دىدش، به هق هق افتاد، آزاد خسته و زخمى، برىده، برىده گفت:

»آرام گیر. خواهرکم! طفلت خوب است؟«روناک گرىه مى کرد. کژال آرام نگرفت. آزاد قدم برداشت. کژال قنداقهٔ سفید روناک را باز کرد

و به آزاد داد تا خون هاىش را پاک کند.طاهره اِ ىبُد

درک و درىافت١ــ به نظر شما کدام ىک از شخصیّت های داستان، اهمیّت بیشتری دارد، چرا؟

٢ــ اگر شما به جای نوىسنده بودىد، داستان را چگونه تمام می کردىد؟


¶ô! - سایت درسیup.g36.ir/download/1128161/nddd.pdf · حرف ،یتدابع زانهش...

Documents