งานนำเสนอ powerpoint€¦ · ppt file · web view · 2015-09-14njnj....
TRANSCRIPT
NJNJ
การพยาบาลผปวยโรคหลอดเลอด
สมองในชมชน
ณฐยาภรณ เปลยนเนยม กลมงานเวชกรรมสงคม โรง
พยาบาลพจตร
ผลของ STROKE
STROKE
ปจจยเสยง
เสยชวต
ความผดปกตMuscle
weakness, ataxia ,loss of sensation,etc
เกดโรคซำ'า( สมองเสอม vascular
dementia)
ความพการInability
to walk,feed,etc
วตถประสงคการเยยมบาน(Home Care)1. ใหผปวย/ครอบครวพฒนาความรความสามารถใน การดแล2. ใหการดแลอยางตอเนอง • ประเมนการปฏบตตามแผนการรกษา • สภาพบานและสงแวดลอม • ปองกนเกดภาวะแทรกซอนและกลบเปนซำ'า3. ใหการฟ' นฟสมรรถภาพดานรางกายและจตใจ
การประเมนระดบความสามารถผปวย CVA • ประเมนความสามารถในการทำากจวตร
ประจำาวนข'น พ'นฐาน (activities of daily living; ADLs)
• ประเมนกจวตรประจำาวนทผปวยสามารถทำาได และ ประเมนวา ผปวยตองการความชวยเหลอมากนอยเพยงใด “ดชนบารเทล เอ.ด.แอล ” (Barthel ADL index)
การประเมน Barthel ADL Index1. Feeding (การรบประทานอาหาร)2. Grooming (การลางหนา หวผม แปรงฟน โกนหนวด)3. Transfers (การลกจากทนอนไปเกาอ')4. Toilet use (การใชหองนำ'า)5. Mobility (การเคลอนทภายในหองหรอบาน)6. Dressing (การสวมเส'อผา)7. Stairs (การข'นบนได 1 ช'น) 8. Bathing (การอาบนำ'า)9. Bowels (การกล'นอจจาระ)10. Bladder (การกล'นปสสาวะ)
การแปลผล Barthel ADL Index คะแนนเตม 20 คะแนน• 0 - 4 = Total dependence ชวยเหลอตวเองไมไดเลย ตองพงพาผอนท'งหมด• 5 - 8 = Severe
dependence ชวยเหลอตวเองแทบไมได ตองพงพาผอนอยางมาก• 9 - 11 = Moderate
dependence ชวยเหลอตวเองไดปานกลาง ตองพงพาผอนบาง• >12 = Mild dependence ชวยเหลอตวเองได
การเลอกผปวย CVA ดแลตอเนองทบาน
• ระดบความสามารถการปฏบตกจวตรประจำาวน (Barthel ADL) ≤ 12
• มอปกรณทางการแพทยตดตวเมอกลบบาน เชน ผปวยเจาะคอ สายใหอาหาร คาสายสวนปสสาวะ
• การดแลพยาบาลทบาน เชน ฉดยา ทำาแผล
• ปญหาจตใจ สงคมและเศรษฐกจ
การดแลตอเนองทบานคร'งท 1 (1 week)
• การประเมนสภาพรางกาย : ดานอารมณและจตใจ การรสกตว สญญาณชพ อาการแสดงทางระบบประสาท การปฏบตกจวตร ประจำาวน (ใช Barthel ADL)การกลนอาหาร ความแขงแรงของ กลามเน'อ
• การประเมนสภาพบาน/สงแวดลอมและของใชตางๆ
• วางแผนรวมกบทมสหวชาชพ ใหผปวยและญาตมสวนรวมในการ วางแผน สอน สาธต ทบทวน สนบสนนการดแลตนเอง
• การสงเกตอาการผดปกต การมาพบแพทยตามนด แนะนำาแหลงเมอ เกดภาวะฉกเฉน (หนวยแพทยฉกเฉน 1669)
• ใหคำาปรกษาและใหกำาลงใจ • นดหมายการเยยมคร'งตอไป
• I Impairment• N Nutrition• H Home
environment• O Other people• M Medications• E Examination• S Safety• S Spiritual health• S Services
INHOMESSS
1 .ความสามารถในการเคลอนไหว
(Impairments/Immobility)
: ประเมนวาชวยเหลอตนเองไดมากข'นหรอไม เชน นอนพลกตะแคงได นงไดเอง/มคนพยง ยนไดเอง/มคนประคอง เดนไดโดยใชไมคำ'ายน เดนเองได
จดประสงคการดเรองน'เพอประเมนวามการเปลยนแปลงดข'นหรอไม เชน กลามเน'อแขงแรงข'น ขยบขอไดดข'นไมมยดตด ประเมนวาตองใชอปกรณชวยเหลอหรอไม ญาตตองชวยอะไรบาง และประเมนความเสยงทจะทำาใหอนตรายหรอตายได เชน การสดสำาลก แผลกดทบ เปนตน
• จำานวนม'อ/วน:• อาหารประจำา:• ภาวะโภชนาการ:• เหลา/ แอลกอฮอล:• บหร/ยาเสน:• ใครหาอาหารให
2. โภชนาการ (Nutrition)
อาหารทจดใหเหมาะสม กรณใหอาหารทางสายยางดแลความสะอาดในการเตรยม การจดเกบในตเยนไมใหบด ปรมาตรตามทแพทยสง การใหนมตองระวงยอยไมไดอาจมทองเสยใหหยดและใหนำ'าเกลออาจตองใชอาหารป นเอง
• เพอนบาน:• อาณาบรเวณ:• ภายในบาน:
การจดทนอน อากาศทถายเทไดด ไมอบช'น เตยงไมยกสงเกนไปเพราะกรณลงยนได ทางเดนในบานสวางดหรอไม ไมเกะกะ มทยดเกาะเพยงพอ ไมมทางตางระดบมากเกนไป
3.สงแวดลอมทบาน (Home environment)
ผทพการหรออมพาต ทางเดนหรอเขนรถสะดวกหรอไม มทเปนสนเนนหรอไม อปกรณยดจบกนลมมเพยงพอหรอไม ดงน'นการเยยมเพอดบานเรอนเพอปรบใหเหมาะกบผปวยและครอบครว
• Social support:ผทใหความชวยเหลอ อาจเปนคนใน/นอกครอบครว
• Financial support:• Living will: CPR, ET-tube,
medication??• Caregiver: ผดแล• Power of attorney: ผทม
อำานาจตดสนใจแทนผปวยเมอผปวยไมสามารถตดสนใจเองไดแลว
4.สมาชกครอบครว (Other people)
ดแลญาตผปวยวามภาวะเครยดเกนไปหรอไม ตองใหเราชวยอะไรบาง มบคคลอนหรอชมชนทพอจะเขามาชวยเหลอผปวยดวยไดหรอไม
• ยาทแพทยสง : • ยาทแพทยไมไดสง :• อาหารเสรม :• การบรหารยา: ใคร
จดยาให ใครเอายาใหกน กนยงไง
5.ยาและอาหารเสรมสขภาพ (Medication)
การประเมนเรองการใชยาท'งจากรพ./อนามย/ทองท วาเหมาะสม ถกตองหรอไม มภาวะแทรกซอนหรอผลขางเคยงของยาหรอไม การใชยาสมำาเสมอหรอไม ยามเพยงพอจนถงวนนดหรอเปลา
6. การตรวจรางกายทบาน (Examination)• General appearance:
• Vital sign:• HEENT:• LN:• CVS:• RS: • Abdomen: • Extremity:
7. ความปลอดภย (Safety)
• ทกดาน (สงแวดลอม สารเคม ของมคม ยา สตวเล'ยง สภาพรางกาย)
• Ex. ผปวยไมสามารถลกยนเดนเองไดดวยตวเอง แตลกนงบนเตยงพอได ตองมคนชวยพยง และผปวยจะระมดระวงเวลาลกข'นนง
• พ'นหองนำ'าตางระดบ กระเบ'องพ'นลน เสยงตอการหกลม
8.สขภาพดานจตวญญาณ (Spiritual health)
สงคมไทยเราอยกบขนบธรรมเนยมประเพณ และความเชอตางๆ ทมอทธพลตอการดำารงชวตซงอาจมผลตอสขภาพท'งในดานทดและไมดอยดวย เชน การเจบปวยบางอยางชาวบานอาจคดวาเปนเพราะกรรมเกา ไมลวงเกนสงศกดสทธ แตเรากจะรบทราบและรวมหาสาเหตเพอแกไขรวมกน โดยไมไปขดแยงหรอเปลยนแปลงความเชอของเขาทนทแตคอยๆแสดงใหเหนเหตผลแลวคอยๆเปลยนการดำาเนนชวตของเขา
• ไมจำาเปนตองเปนการแพทยแผนปจจบน• Ex. เดมผปวยสขภาพแขงแรง มาก ถาเจบปวยเลกนอยจะซ'อ ยาจากรานขายยาใกลบาน
9.การใชบรการดานสขภาพ (Services)
บทบาทหนาทของผดแลและครอบครวใหผปวยทำาดวยตวเองเทาทสามารถทำาได ใหผดแลชวยเหลอกจกรรม เทาทจำาเปนเทาน'น
• การรบประทานอาหาร • การขบถายปสสาวะ • การขบถายอจจาระ • การดแลสขอนามย • การแตงกาย • การนอน
ภาระของผดแล (Caregiver burden)
• ควรมการผลดเปลยนผดแล กรณ ผปวยชวย เหลอตนเองไมไดเลย
• ผดแลอยกบผปวยอยางใกลชด เปนเวลานานทำาใหเกดภาระของ ผดแล (Caregiver burden)
• ถามปญหาในการดแลผปวย ควร ปรกษาทม สขภาพทางโทรศพท
สรปปญหาจากการเยยมบาน• Disease ของผปวย• Ex มโอกาสเกดภาวะแทรกซอน
จากการนอนนานๆ เชน pressure sore, pneumonia, UTI
• ปญหาของครอบครว
การดแลตอเนองทบานคร'งท 2 (2 weeks)
• ใหการพยาบาลการดแลสขภาพทบานเหมอนคร'งท 1
• การสงเกตอาการผดปกต • ประเมนซำ'าสภาพบาน/สงแวดลอม
และอปกรณของใช ตางๆ
• ใหคำาปรกษาและใหกำาลงใจ • นดหมายการเยยมคร'งตอไป
การดแลตอเนองทบานคร'งท 3-4 (3-4 weeks)
• ใหการพยาบาลการดแลสขภาพทบานเหมอนคร'งท 1
• ประเมนถา Barthel ADL ≤ 12 ใหมการเยยมบานตอ ตาม สภาพปญหา
• ถา Barthel ADL > 12 ลงบนทก ยตการใหบรการการดแล สขภาพทบานหรอสงตอไปยงเครอขายหรอสถานบรการ ใกลบาน
• ใหเบอรโทรศพททสามารถใหคำาปรกษาปญหาสขภาพได
ภาวะแทรกซอนของ CVA ทบาน ?
• การตดเช'อ ปอดบวม (Pneumonia) การตดเช'อทางเดนปสสาวะ (UTI)
• การเกดแผลกดทบ • ขอตด • หลอดเลอดดำาทขาอดตน • การเกรงของกลามเน'อ • ปสสาวะลำาบาก • ทองผก • เลอดออกในทางเดน
อาหาร
ภาวะแทรกซอน(Complication)
• พบไดบอยทสด อนตรายทสด ปอดบวม ตดเช'อทางเดนปสสาวะ ตดเช'อทผวหนง
• สาเหตการตดเช'อในกระแสเลอดทำาใหเสยชวต
การตดเช'อ (Infection)
• สาเหตเกดจากการสำาลกอาหาร นำ'าลาย
• อาการ : ไข ไอ หอบหรอหายใจลำาบากการปองกน
• ประเมนการกลนและใหอาหารตาม ความสามารถใน การกลน
• ดดเสมหะใหเพยงพอ • จดทาทางผปวยในขณะใหอาหาร • จดอาหารใหเหมาะสม
ปอดบวม (Pneumonia)
การประเมนการกลน • รสกตวด ทำาตามสงได • หวสง ทรงตวนงได • ไอเสมหะออกไดเอง • ไมมเสยงเสมหะในคอ
หรอปอด ถามให ดดออกกอน
• กลนนำ'าลายเองได • ฝกใหกลนนำ'า ครง ชอน
ชา ดวาไอ สำาลก หรอมเสยงเสมหะในลำาคอหรอไม
• เตรยมอาหารทเหมาะสมกบสภาพของ ผปวยใหเพยงพอครบหม
• สาเหตสำาคญของการตดเช'อในกระแสเลอด
• มกเกดจากการขบถาย การกล'นปสสาวะหรอ ปสสาวะไมออก
• ทำาความสะอาดไมเพยงพอ • การดแลสายสวนปสสาวะไม
ถกวธ ไมสะอาด
การตดเช'อทางเดนปสสาวะ (UTI)
การปองกน• ทำาความสะอาดทกคร'ง
หลงขบถาย ทนท• ควรดแลสายสวน
ปสสาวะใหถกวธและสะอาด
• ตรวจดวาผปวยขบถายตามเวลาไดปกตหรอไม (ส ปรมาณ ขน/ใส)
การตดเช'อทางเดนปสสาวะ (UTI)
• สาเหตการตดเช'อทผวหนง • การกดทบของผวหนง
บรเวณปมกระดก • สะโพก • ตนขา • สนเทา • หลง • ใบห
การเกดแผลกดทบ (Pressure sore)
• ระยะท 1 เปนแผลบรเวณผวหนงช'นนอก
• ระยะท 2 เปนแผลถงช'นเยอบ (Tissue)
• ระยะท 3 เปนแผลถงช'นกลามเน'อ
• ระยะท 4 เปนแผลลกถงบรเวณกระดก
ความรนแรงของแผลกดทบ
• การพลกตว ทก 2 ชวโมง • นอนเตยงลมในกรณทผปวย
พลกตะแคงตวเอง ไมได
• ทำาความสะอาดแผล หลกเลยงการกดทบ บรเวณทมแผล
• ใหอาหารทมโปรตนพอเพยง เพอใหแผล หาย เรวข'น
• ใหรบทำาความสะอาดหลงขบถาย ไมปลอยให นอนจมกองปสสาวะหรออจจาระ
การเกดแผลกดทบ (Pressure sore)
• เกดจากการไมไดเคลอนไหวขอเปน เวลานาน เพราะออนแรง
• เคลอนไหวลำาบาก • เจบเวลาขยบ ปวด บวม
แดง รอน
ขอตด (Joint Stiffness)
• ปองกนโดยชวยผปวยขยบขอในขางทไมมแรง (Passive exercise)
• กรณทอกเสบ • ทานยาแกอกเสบ ยาแก
ปวด • NSIADs, Paracetamol
• ประคบ/แชนำ'าอน คอยขยบขอน'น
ขอตด (Joint Stiffness)
• ไมไดขยบขาขางทออนแรง
• การไหลเวยนของเลอดทขาไมด เกด การอดตนในหลอดเลอดดำา
• ขาบวม กดไมปม ปวด • กอนเลอดหลดไปทปอด
หายใจหอบ เหนอย (Pulmonary Embolism; PE)
หลอดเลอดดำาทขาอดตน (Deep Vein Thrombosis, DVT)
การปองกน • ใหขยบขาขางทออนแรง • สงเกตและวดขนาดขาท'งสองขาง • ฉดยาปองกนการแขงตวของเลอด
หลอดเลอดดำาทขาอดตน (Deep Vein Thrombosis, DVT)
• เกดจากขาดการเชอมโยงของสมองกบเซล ประสาททควบคม การเคลอนไหว
• เคลอนไหวลำาบาก การบดงอของแขนขา ขอตด ปวด
• การรกษา การทำา passive exercise การใหยาลดเกรง การผาตด
การเกรงของกลามเน'อ (Muscle spasm)
• ไมสามารถนงหรอยนถายปกต รวมกบ อาการทาง สมอง
• ตรวจการถายปสสาวะ เชน เวลา ปรมาณ ส ความ ขน/ ใส
• ถาไมสามารถสอสารได ผดแลตองสงเกต และคลำากระเพาะปสสาวะท ทองนอย ถา โตจะตองกระตนให ถาย
ปสสาวะลำาบาก (Dysuria)
• ถาถายปสสาวะเองไมได ตองปรกษาแพทย เพอทานยาหรอใสสายสวนปสสาวะ
• เชดทำาความสะอาดทกคร'งหลงถายปสสาวะ
• ปองกนการตดเช'อทางเดนปสสาวะและเกด แผลกดทบได
ปสสาวะลำาบาก (Dysuria)
• ผปวย CVA เกดทองผกไดงาย
• เนองจากทานอาหารทมเสนใยตำา ทานนำ'านอย
• การยอยไมดจากการเคลอนไหวตวลำาบาก
ทองผก (Constipation)
• การดแลและปองกน • ใหทานอาหารทมกากใยสง เชน ผก
และผลไมทกม'อ • ดมนำ'าวนละ 1.5 – 2 ลตร • กระตนใหขยบตวหรอเดนหลงทาน
อาหาร • ใชยาระบายถาไมไดผล เชน
Senokot, Milk of Magnesia
ทองผก (Constipation)
• ชวงแรกของผปวย CVA ผปวยจะมภาวะเครยด (Stress)
• กรดในกระเพาะอาหารเพมข'น เกดแผลและเลอดออกได
• การทานยา Aspirin เปนเวลานาน เกดแผลในกระเพาะ อาหารได
• ถามอาการปวดเสยดทองหลงทานยา ควรแจงใหแพทย ทราบทนท
เลอดออกในทางเดนอาหาร
• สงเกตวามอจจาระสดำาหรอมเลอดออกหรอไม ถามใหรบ ปรกษาแพทยทนทเพอรกษา