ΣΠΑΡΤΗΣΠΑΡΤΗ

ΣΠΑΡΤΗ

Η Σπάρτη (Η Σπάρτη (ΣπάρταΣπάρτα στη Δωρική διάλεκτο, στη Δωρική διάλεκτο, ΣπάρτηΣπάρτη στην Αττική διάλεκτο) ήταν πόλη-κράτος στην στην Αττική διάλεκτο) ήταν πόλη-κράτος στην Αρχαία Ελλάδα που ήταν χτισμένη στις όχθες του Αρχαία Ελλάδα που ήταν χτισμένη στις όχθες του ποταμού Ευρώτα στη Λακωνία στο νότιο ανατολικό ποταμού Ευρώτα στη Λακωνία στο νότιο ανατολικό μέρος της Πελοποννήσου. Έχει μείνει γνωστή στην μέρος της Πελοποννήσου. Έχει μείνει γνωστή στην παγκόσμια ιστορία για τη στρατιωτική δύναμή της, παγκόσμια ιστορία για τη στρατιωτική δύναμή της, την πειθαρχία της, τον ηρωισμό της και το μεγάλο την πειθαρχία της, τον ηρωισμό της και το μεγάλο αριθμό των δούλων της. αριθμό των δούλων της.

Η στρατιωτική δύναμη της Σπάρτης οφειλόταν στο Η στρατιωτική δύναμη της Σπάρτης οφειλόταν στο σύστημά της Αγωγής που είχε επιβάλει η νομοθεσία σύστημά της Αγωγής που είχε επιβάλει η νομοθεσία

του Λυκούργου, κάτι που ήταν μοναδικό στην Αρχαία του Λυκούργου, κάτι που ήταν μοναδικό στην Αρχαία Ελλάδα. Η ιστορική περίοδος της Σπάρτης αρχίζει Ελλάδα. Η ιστορική περίοδος της Σπάρτης αρχίζει

μετά την Κάθοδο των Δωριέων γύρω στο 1100 π.Χ., μετά την Κάθοδο των Δωριέων γύρω στο 1100 π.Χ., (αν και η αρχαιολογία υποστηρίζει ότι η κάθοδος των (αν και η αρχαιολογία υποστηρίζει ότι η κάθοδος των

Δωριέων έγινε αργότερα) και τελειώνει κατά τη Δωριέων έγινε αργότερα) και τελειώνει κατά τη διάρκεια της Ρωμαιοκρατίας, αν και υπάρχουν σαφείς διάρκεια της Ρωμαιοκρατίας, αν και υπάρχουν σαφείς

ενδείξεις για την επίδραση του Μυκηναϊκού ενδείξεις για την επίδραση του Μυκηναϊκού Πολιτισμού στην περιοχή πολύ πριν την άφιξη των Πολιτισμού στην περιοχή πολύ πριν την άφιξη των Δωριέων, πράγμα που θεωρείται η προϊστορία της Δωριέων, πράγμα που θεωρείται η προϊστορία της

Αρχαίας Σπάρτης.Αρχαίας Σπάρτης.

Κατά τη διάρκεια της Κλασσικής Αρχαιότητας η Κατά τη διάρκεια της Κλασσικής Αρχαιότητας η Σπάρτη ήταν μία από τις δύο πιο ισχυρές πόλεις-Σπάρτη ήταν μία από τις δύο πιο ισχυρές πόλεις-κράτη στην Αρχαία Ελλάδα, μαζί με την Αθήνα. Η κράτη στην Αρχαία Ελλάδα, μαζί με την Αθήνα. Η

Σπάρτη άρχισε να αναδύεται ως πολιτικο-στρατιωτική Σπάρτη άρχισε να αναδύεται ως πολιτικο-στρατιωτική δύναμη στην Ελλάδα κατά την αρχή της Αρχαϊκής δύναμη στην Ελλάδα κατά την αρχή της Αρχαϊκής Εποχής μετά το τέλος των σκοτεινών χρόνων της Εποχής μετά το τέλος των σκοτεινών χρόνων της

Γεωμετρικής Εποχής και έφτασε στην απόλυτη ακμή Γεωμετρικής Εποχής και έφτασε στην απόλυτη ακμή της μετά τη νίκη της στον Πελοποννησιακό Πόλεμο της μετά τη νίκη της στον Πελοποννησιακό Πόλεμο

επί της Αθήνας και των συμμάχων της, όταν και επί της Αθήνας και των συμμάχων της, όταν και πέτυχε να επιβάλει την ηγεμονία και την επιρροή της πέτυχε να επιβάλει την ηγεμονία και την επιρροή της στο μεγαλύτερο μέρος του αρχαιοελληνικού κόσμου.στο μεγαλύτερο μέρος του αρχαιοελληνικού κόσμου.

Γεωγραφικό πλαίσιο

Σύμφωνα με τον ιστορικό Θουκυδίδη, κατά τον 5ο αιώνα π.Χ., το σπαρτιατικό κράτος εκτεινόταν στα δύο πέμπτα της

Πελοποννήσου, περίπου δηλαδή 8.500 km², έκταση τριπλάσια των Αθηνών. Περιελάμβανε δύο κύριες περιοχές,

τις οποίους διαχώριζαν οροσειρές.Η Λακωνία, αν επιθυμούμε να την ορίσουμε αυστηρά,

περιορίζεται στα δυτικά από το όρος Ταΰγετος, ενώ στο νότο και την ανατολή από το Μυρτώο Πέλαγος. Τα σύνορά της

στο βορρά ήταν ευμετάβλητα: το 545 π.Χ. η Σπάρτη, υπό το βασιλιά της Εχέστρατο, κατέκτησε την εύφορη πεδιάδα της

Κυνουρίας, την οποία είχε αποικήσει σύμφωνα με το μύθο ο Κύνουρος, γιος του Περσέα από το Άργος. Έκτοτε τα όρια

της περιοχής περνούν από τα περίχωρα της Θυρέας (κοντά στο σύγχρονο Άστρος), η περιοχή της κόμης του Τυρού και των Πρασιών ήταν τα φυσικά σύνορα και ποτέ δεν χάθηκαν από την Σπάρτη, το νότιο τμήμα του Παρθενίου όρους, την

κοιλάδα του Ευρώτα (περιλαμβάνοντας και τη Σκυρίτιδα) και έπειτα την περιοχή στα πόδια του Χελμού, που ταυτίζεται με

τη Βελμινάτιδα.

Η Μεσσηνία, η οποία κατακτήθηκε κατά τους Η Μεσσηνία, η οποία κατακτήθηκε κατά τους ομώνυμους πολέμους, περικλείεται στα ομώνυμους πολέμους, περικλείεται στα

βόρεια από τον ποταμό Νέδα και τα βόρεια από τον ποταμό Νέδα και τα Αρκαδικά Όρη, στα ανατολικά από το όρος Αρκαδικά Όρη, στα ανατολικά από το όρος Ταΰγετος, στα νότια από τον Μεσσηνιακό Ταΰγετος, στα νότια από τον Μεσσηνιακό

Κόλπο και στα δυτικά από το Ιόνιο Πέλαγος. Κόλπο και στα δυτικά από το Ιόνιο Πέλαγος. Περιλαμβάνει μεγάλους ορεινούς όγκους, Περιλαμβάνει μεγάλους ορεινούς όγκους,

ανάμεσα στους οποίους τα όρη της ανάμεσα στους οποίους τα όρη της Κυπαρισσίας και την Ιθώμη. Στο μέσον Κυπαρισσίας και την Ιθώμη. Στο μέσον βρίσκεται η κοιλάδα της Μεσσηνίας, την βρίσκεται η κοιλάδα της Μεσσηνίας, την

οποία βρέχει ο ποταμός Πάμισος.οποία βρέχει ο ποταμός Πάμισος.Τη Λακωνική Πολιτεία αποτελούσαν αρχικά Τη Λακωνική Πολιτεία αποτελούσαν αρχικά

τέσσερις κώμες με τα ονόματα τέσσερις κώμες με τα ονόματα ΚόνουραΚόνουρα , , ΛίμναιΛίμναι , , ΜεσόαΜεσόα και και ΠιτάναΠιτάνα . Μια πέμπτη, σε . Μια πέμπτη, σε

απόσταση κάποιων χιλιομέτρων, οι απόσταση κάποιων χιλιομέτρων, οι ΑμύκλαιΑμύκλαι , , προστέθηκαν σε μια άγνωστη εποχή.προστέθηκαν σε μια άγνωστη εποχή.

ΜύθοςΜύθος

Ο περιηγητής Παυσανίας παραθέτει πλούσιες πληροφορίες σχετικά με τη μυθολογική προέλευση

πολλών από τα παραπάνω χαρακτηριστικά τοπωνύμια. Σύμφωνα με τη διήγηση των

Σπαρτιατών, πρώτος βασιλιάς της χώρας τους (που τότε δεν αποκαλούταν έτσι) ήταν ο Λέλεγας. Από το όνομά του και οι κάτοικοι ονομάζονταν Λέλεγες. Ο

βασιλιάς απέκτησε δύο παιδιά: το Μύλη και τον Πολυκάονα. Ο δεύτερος νυμφεύτηκε την κόρη του

βασιλιά του Άργους Τρίοπα, την όμορφη Μεσσήνη. Εκείνη, αντιλαμβανόμενη πως ο άνδρας της ως

δευτερότοκος δεν θα αναλάμβανε ποτέ το θρόνο, τον προέτρεψε να εγκαταλείψουν τη χώρα. Περνώντας τα βουνά ανακάλυψαν μια μεγάλη και εύφορη πεδιάδα. Εκεί έχτισαν μια πόλη, τη Μεσσήνη. Ο Πολυκάονας

έγινε βασιλιάς της χώρας εκείνης που ονόμασε επίσης από τη σύζυγό του, Μεσσηνία.

Στη Σπάρτη, τον Λέλεγα διαδέχτηκε ο Μύλης και το Μύλη ο Ευρώτας. Ο ευφυής αυτός βασιλιάς εμπνεύστηκε ένα μεγαλεπήβολο έργο. Την κοιλάδα στην οποία βρισκόταν η χώρα του πλημμύριζε ένας ποταμός σχηματίζοντας μια μεγάλη λίμνη. Με την κατασκευή μιας διώρυγας ο ποταμός περιορίστηκε στην κοίτη του, αφήνοντας ελεύθερη την εύφορη κοιλάδα. Έτσι ο ποταμός πήρε το όνομα του βασιλιά, Ευρώτας. Ο Ευρώτας δεν άφησε αρσενικούς

απογόνους, ωστόσο είχε μια κόρη, τη Σπάρτη. Διάδοχος ορίστηκε ο αρραβωνιαστικός της, ο Λακεδαίμονας. Ο βασιλιάς αυτός έδωσε το όνομά του

στη χώρα του. Για πρωτεύουσά του έχτισε μια πόλη, την οποία ονόμασε Σπάρτη, τιμώντας τη σύζυγό του. Έδωσε δε και στο μεγάλο βουνό που χώριζε

τη χώρα του από τη Μεσσηνία το όνομα της μητέρας του, της Ταϋγέτης. Τέλος, ο γιος του, ο Αμύκλας, άφησε και ο ίδιος το όνομά του στην ιστορία,

χτίζοντας μια πόλη, γνωστή ως Αμύκλαι.

Σημειώνεται πως απόγονοι αυτών των προσώπων ήταν, σύμφωνα πάντα με την προφορική παράδοση,

οι ήρωες του τρωικού κύκλου: Ελένη, Κλυταιμνήστρα, Διόσκουροι και Πηνελόπη.

ΠροϊστορίαΠροϊστορία

Είναι δύσκολο για τους σύγχρονες μελετητές να ανασυνθέσουν την προϊστορία της Αρχαίας Σπάρτης, καθώς οι γραπτές πηγές είναι πολύ απομακρυσμένες χρονικά από τα γεγονότα, τα οποία είχαν ήδη κατά πολύ αλλοιωθεί από την προφορική παράδοση.

Εντούτοις, η αρχαιότερη σίγουρη ένδειξη ανθρώπινης εγκατάστασης στην περιοχή της Σπάρτης είναι η εύρεση

κεραμικών που χρονολογούνται στη Μέση Νεολιθική περίοδο κοντά στο Κουφόβουνο, περίπου δυο χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της

πόλης. Αυτά είναι τα αρχαιότερα ίχνη του αυθεντικού Μυκηναϊκού Σπαρτιατικού πολιτισμού, στον οποίο γίνεται

αναφορά στην Ιλιάν.

Ο πολιτισμός αυτός φαίνεται πως έπεσε σε παρακμή προς το τέλος της Ο πολιτισμός αυτός φαίνεται πως έπεσε σε παρακμή προς το τέλος της Εποχής του Χαλκού, όταν ελληνικές πολεμικές φυλές Δωριέων από την Εποχής του Χαλκού, όταν ελληνικές πολεμικές φυλές Δωριέων από την

Ήπειρο και τη ΜακεδονίαΉπειρο και τη Μακεδονία κατέβηκαν και εγκαταστάθηκαν στην κατέβηκαν και εγκαταστάθηκαν στην Πελοπόννησο. Οι Δωριείς κατά τα φαινόμενα άρχισαν να επεκτείνουν τα Πελοπόννησο. Οι Δωριείς κατά τα φαινόμενα άρχισαν να επεκτείνουν τα σύνορα της σπαρτιατικής επικράτειας προτού καν ιδρύσουν το δικό τους σύνορα της σπαρτιατικής επικράτειας προτού καν ιδρύσουν το δικό τους κράτος. Πολέμησαν ενάντια στους Δωριείς του Άργους στα ανατολικά και κράτος. Πολέμησαν ενάντια στους Δωριείς του Άργους στα ανατολικά και

νοτιοανατολικά, καθώς και τους Αρκάδες Αχαιούς στα βορειοδυτικά. νοτιοανατολικά, καθώς και τους Αρκάδες Αχαιούς στα βορειοδυτικά. Επίσης υπάρχουν ενδείξεις πως η ίδια η Σπάρτη, εξαιρετικά δυσπρόσιτη Επίσης υπάρχουν ενδείξεις πως η ίδια η Σπάρτη, εξαιρετικά δυσπρόσιτη

εξαιτίας της τοπογραφίας της κοιλάδας του Ταΰγετου, κρίθηκε από την εξαιτίας της τοπογραφίας της κοιλάδας του Ταΰγετου, κρίθηκε από την εποχή εκείνη επαρκώς ασφαλής, γι ’ αυτό και δεν οχυρώθηκε ποτέεποχή εκείνη επαρκώς ασφαλής, γι ’ αυτό και δεν οχυρώθηκε ποτέ ..

Ανάμεσα στον 8ο και 7ο αιώνα π.Χ. οι Σπαρτιάτες γνώρισαν μια Ανάμεσα στον 8ο και 7ο αιώνα π.Χ. οι Σπαρτιάτες γνώρισαν μια περίοδο αναρχίας και εσωτερικών συγκρούσεων, για την οποία περίοδο αναρχίας και εσωτερικών συγκρούσεων, για την οποία

παραθέτουν μαρτυρίες τόσο ο Ηρόδοτος, όσο και ο Θουκυδίδης. Ως παραθέτουν μαρτυρίες τόσο ο Ηρόδοτος, όσο και ο Θουκυδίδης. Ως αποτέλεσμα προχώρησαν σε μια σειρά πολιτικών και κοινωνικών αποτέλεσμα προχώρησαν σε μια σειρά πολιτικών και κοινωνικών

μεταρρυθμίσεων τις οποίες αργότερα απέδωσαν σε έναν ημι-μυθικό μεταρρυθμίσεων τις οποίες αργότερα απέδωσαν σε έναν ημι-μυθικό νομοθέτη, τον Λυκούργο. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις σηματοδοτούν νομοθέτη, τον Λυκούργο. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις σηματοδοτούν

την ανατολή της Κλασικής Σπάρτης.την ανατολή της Κλασικής Σπάρτης.

Κλασική Κλασική ΣπάρτηΣπάρτη

Κατά τΚατά τ ooυς ,Περσικούς Πολέμους η Σπάρτη αναδείχτηκε μεγάλη δύναμη υς ,Περσικούς Πολέμους η Σπάρτη αναδείχτηκε μεγάλη δύναμη τόσο σε τοπικό όσο και σε πανελλήνιο επίπεδο. Κατά τους επόμενους τόσο σε τοπικό όσο και σε πανελλήνιο επίπεδο. Κατά τους επόμενους

αιώνες, η φήμη της στρατιωτικής δύναμης των σπαρτιατών δεν είχε αντάξιά αιώνες, η φήμη της στρατιωτικής δύναμης των σπαρτιατών δεν είχε αντάξιά της. Το 480 π.Χ. μια μικρή δύναμη Σπαρτιατών, Θεσπιέων και Θηβαίων με της. Το 480 π.Χ. μια μικρή δύναμη Σπαρτιατών, Θεσπιέων και Θηβαίων με

επικεφαλής το βασιλιά Λεωνίδα διεξήγαγε μια θρυλική μάχη μέχρις επικεφαλής το βασιλιά Λεωνίδα διεξήγαγε μια θρυλική μάχη μέχρις έσχατων στις Θερμοπύλες απέναντι στον κολοσσιαίων διαστάσεων έσχατων στις Θερμοπύλες απέναντι στον κολοσσιαίων διαστάσεων

περσικό στρατό, προκαλώντας αναρίθμητες απώλειες προτού τελικά περσικό στρατό, προκαλώντας αναρίθμητες απώλειες προτού τελικά περικυκλωθεί. Η υπεροχή του εξοπλισμού και της στρατιωτικής τέχνης των περικυκλωθεί. Η υπεροχή του εξοπλισμού και της στρατιωτικής τέχνης των οπλιτών της σπαρτιατικής φάλαγγας φάνηκε και πάλι ένα χρόνο αργότερα οπλιτών της σπαρτιατικής φάλαγγας φάνηκε και πάλι ένα χρόνο αργότερα

όταν ο σπαρτιατικός στρατός, αυτή τη φορά σε απαρτία, οδήγησε μια όταν ο σπαρτιατικός στρατός, αυτή τη φορά σε απαρτία, οδήγησε μια συνδυασμένη δύναμη ελληνικών πόλεων κατά των Περσών στις Πλαταιές.συνδυασμένη δύναμη ελληνικών πόλεων κατά των Περσών στις Πλαταιές.

Η αποφασιστική νίκη στη Μάχη των Πλαταιών έδωσε τέλος στους Περσικούς Πολέμους, καθώς και στη φιλοδοξία των Περσών να επεκταθούν σε ευρωπαϊκά εδάφη. Παρόλο που τη μάχη έφερε σε πέρας μια στρατιά από άνδρες από κάθε γωνιά του ελληνικού κόσμου,

τα εύσημα δόθηκαν στη Σπάρτη, η οποία πέραν του ότι πρωταγωνίστησε στις Θερμοπύλες και στις Πλαταιές, ήταν ο de facto αρχηγός της ελληνικής εκστρατείας

Κατά την ύστερη κλασική περίοδο, η Σπάρτη από κοινού με την Αθήνα, τη Θήβα και την Περσική Αυτοκρατορία αποτέλεσαν τις κυριότερες δυνάμεις

που μάχονταν μεταξύ τους για την επικράτηση. Ως αποτέλεσμα του ξεσπάσματος του Πελοποννησιακο Πολέμου η Σπάρτη, παραδοσιακά

πολιτισμός της ξηράς, έγινε ισχυρή ναυτική δύναμη. Στον κολοφώνα της δύναμής της η Σπάρτη υποχρέωσε σε ήττα πολλές από τις σημαντικότερες

ελληνικές πόλεις – κράτη, καταφέρνοντας να επιβληθεί τελικά και του πανίσχυρου αθηναϊκού στόλου. Προς το τέλος του 5ου αιώνα π.Χ., η

Σπάρτη ξεχώριζε ως η δύναμη που είχε νικήσει την Αθήνα και που είχε εισβάλλει στην Περσία, μια περίοδος που είναι γνωστή και ως

«Σπαρτιατική ηγεμονία».

ΠαρακμήΠαρακμή

Η Σπάρτη δεν κατάφερε ποτέ να αναπληρώσει τον αριθμό ενηλίκων ανδρών που έχασε στα Λεύκτρα το 371 π.Χ., και στις επαναστάσεις των ειλώτων που ακολούθησαν. Ωστόσο εξακολούθησε να παραμείνει ισχυρή δύναμη στην περιοχή για δύο αιώνες ακόμη. Ούτε ο Φίλιππος Β', ούτε ο

γιος του Αλέξανδρος, προσπάθησαν καν να κατακτήσουν τη Σπάρτη. Ήταν αρκετά αδύναμη για να αποτελέσει σημαντική απειλή, αλλά οι ικανότητες

του στρατού της παρέμεναν τόσο μεγάλες που οποιαδήποτε απόπειρα εισβολής θα σήμαινε υπερβολικές απώλειες. Ακόμη και κατά την περίοδο

της παρακμής της η Σπάρτη ποτέ δεν έπαψε να ισχυρίζεται πως αποτελούσε τον «υπερασπιστή του ελληνισμού», ούτε έχασε το λακωνικό

της πνεύμα.