PHẠM VĂN SƠNCác nhà quân sử kim cổ Đông Tây đều ghi nhận đặc tính của binh pháp là quỷ trá kỳ xảo, tức là chiến pháp bao hàm ý nghĩa quyền mưu, chủ trương dùng tất cả mọi thủ đoạn để đi tới chiến thắng. Theo trên, người ta không thấy làm lạ nếu đôi bên giao tranh có những lối "công kỳ vô bị xuất kỳ bất ý" để bên này khai thác những sơ hở về một phương diện nào của bên kia. Liên hệ ít nhiều đến nguyên tắc chỉ đạo chiến tranh này mà đã được nhắc đến trong thiên Quân tranh của Tôn Tử, Lý Tế Xuyên trong sách "Việt điện u linh tập" cũng đưa ra nguyên tắc: Tọa đãi địch chí bất như tiên phát dĩ ách kỳ phong (ngồi chờ giặc đến không bằng đem quân đánh trước để chận mũi nhọn của địch).

Cộng Sản Bắc Việt (CSBV) và công cụ của họ là Mặt Trận Dân Tộc Giải Phóng Miền Nam (MTDTGPMN) đã xuất toàn lực đánh lén Việt Nam Cộng Hòa (VNCH) vào những ngày đầu Tết Mậu Thân trong năm 1968 trên khắp lãnh thổ Miền Nam khi họ đột ngột không giữ lời đề nghị ngưng chiến do chính họ đưa ra. Cộng Sản Bắc Việt cũng đã không nghĩ gì đến 3 ngày Tết Nguyên Đán, ngày truyền thống của dân tộc, những ngày đầm ấm nhất của xứ sở mỗi năm, hay sự yên vui của đồng bào để xum họp và cúng bái tổ tiên, một tập tục thiêng liêng từ ngàn xưa. Tuy mưu mô đã khéo, thuật xảo sắp đã hay, tiếng súng của Cộng Sản chỉ tạo được lợi thế bất ngờ trong vỏn vẹn ít tiếng đồng hồ ở thủ đô Saigon và một số thị trấn của Việt Nam Cộng Hòa. Tính chung, Cộng Sản đã thảm bại vì Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa đã phản ứng rất mau lẹ. Và ngược lại điều tai hại cho họ là đã đụng đầu với sự lạnh nhạt của đồng bào Miền Nam khắp nơi.

Kết quả của hai đợt tấn công đại quy mô với những cố gắng to lớn, từ đầu tháng Giêng đến cuối tháng 5 năm 1968 trên khắp chiến trường từ Quảng Trị tới Cà Mau là Việt Cộng (VC) đã bị đẩy vào chỗ chết ngót 60,000 cán binh, bị cầm tù 10,000, ra đầu hàng ngót 6,000 và mất trên 17,000 vũ khí. Trong khi đó, số tổn thất của VNCH về mọi thứ không tới 1 phần 10 những con số của Việt Cộng.

Trong cuộc "tổng nổi dậy" năm 1968 này, Cộng Sản đã phá hủy 50,000 căn nhà của dân, đem chết chóc đến cho 14,000 đồng bào đủ cả già trẻ gái trai và "vô sản hóa" 70,000 người đa số là dân lao động. Ngoài ra điều dã man chưa từng thấy trong lịch sử loài người

là họ đã xua những lực lượng gồm 7 phần 10 con nít vào lò lửa chiến tranh và mở những cuộc pháo kích bừa bãi vào những khu gia cư nghèo khó, đông đúc không có lấy một cơ quan quân sự, để trả thù sự bất cộng tác của dân chúng. Cộng Sản dám làm tất cả, dùng bất cứ phương tiện gì dù có tàn ác nhất nếu để đạt đến mục tiêu, tức chiến thắng cho họ.

Trận Tổng Công Kích Đợt 1 của Việt Cộng đã xảy ra trong những ngày đầu năm Mậu Thân 1968. Để che dấu âm mưu này và để đánh lạc hướng, chiều ngày 20 tháng 1 năm 1968 nghĩa là trước cuộc tổng tấn công 10 ngày, sau những loạt trọng pháo mở màn, bộ đội Bắc Việt đã tấn công mạnh mẽ vào Khe Sanh.

Khe Sanh là một căn cứ chiến lược chặn ngang đường xâm nhập của quân Cộng Sản Bắc Việt vào Vùng I Chiến Thuật của VNCH. Căn cứ này nằm ở ngã ba biên giới Bắc Việt, Lào, và Nam Việt Nam, cách thượng lưu sông Bến Hải không xa và cách Cồn Tiên, nơi xảy ra trận đánh lớn vào giữa năm 1967 vào khoảng 30 km. Căn cứ Khe Sanh nằm trong một lòng chảo chung quanh núi cao vây bọc dài 2 km ngang 1 km. Nơi này có khoảng 6,000 Thủy Quân Lục Chiến (TQLC) Hoa Kỳ trú đóng. Trong căn cứ có một phi trường làm đường liên lạc tiếp tế và vài tiền đồn quanh vùng là các ngọn đồi 881, 861, 558, và 950. Ở xa hơn về phía đông có căn cứ Carrol. Và cách đó không xa có tiền đồn là Làng Vei do một tiểu đoàn Dân Sự Chiến Đấu với sự giúp đỡ của cố vấn Hoa Kỳ trấn giữ.

Cuộc tấn công mở màn vào Khe Sanh đã khiến ngay từ lúc đầu khiến 20 binh sĩ TQLC Hoa Kỳ tử thương và 109 bị thương. Thoạt đầu quân Bắc Việt oanh kích dữ dội bằng trọng pháo và hỏa tiễn vào trại TQLC Hoa Kỳ tại căn cứ Carrol. Sau đó bộ đội Cộng Sản tấn công hai ngọn đồi 881 và 861. Các đơn vị của Trung Đoàn 26/3 (đọc là "Trung Đoàn 26 thuộc Sư Đoàn 3") TQLC Hoa Kỳ đã chiến đấu dữ dội với các đơn vị thuộc sư đoàn 325 CSBV xuất hiện bao vây vùng thung lũng Khe Sanh. Dường như quân chính quy Bắc Việt đã dồn chừng 3 sư đoàn ở vùng phi quân sự và biên giới Lào để gián tiếp yểm trợ cho chiến trường Khe Sanh. Trước tình hình này, lệnh hưu chiến trong dịp Tết Nguyên Đán Mậu Thân trước định 48 giờ được lịnh rút xuống còn 36 tiếng, nghĩa là lệnh hưu chiến chỉ còn giá trị từ 18 giờ ngày 29 tháng 1/1968 đến 06 giờ ngày 31 tháng 1/1968.

Biện pháp phòng thủ hai tỉnh Thừa Thiên và Quảng Trị của miền Nam Việt Nam được đặt ra và ước lượng rằng quân số Việt-Mỹ lên đến 50,000 người để phòng ngừa một cuộc đánh úp vào hai tỉnh này. Sư Đoàn Nhảy Dù của VNCH được lệnh tăng cường vùng hỏa tuyến với quân số một chiến đoàn. Một số các đơn vị chủ lực Hoa Kỳ như Sư Đoàn 1 Không Vận cũng được đưa ra Vùng 1 Chiến Thuật để giúp VNCH phòng chống lại sự xâm nhập của CSBV.

Nhưng trước Tết, Sư Đoàn Nhảy Dù mới gởi ra vùng hỏa tuyến chỉ được các Tiểu Đoàn 2 và 9. Mãi tới ngày mồng 2 Tết, Bộ Chỉ Huy Chiến Đoàn 1 với Tiểu Đoàn 7 mới được không vận ra Huế. Sư Đoàn 1 Không Vận cũng từ An Khê kịp ra đóng ở một khu vực cách xa thành phố Huế. Các lực lượng này chỉ là những lực lượng trừ bị cho chiến trường Khe Sanh nên chỉ nằm đợi tại chỗ, không tham gia vào những hoạt động khác.

Các chiến lược và chiến thuật gia cho rằng Việt Cộng chỉ có khả năng mở những trận quy mô dựa vào những căn cứ xuất phát tại các vùng biên giới nhưng sẽ thất bại. Với những sự phối trí quân lực như trên thì chắc hẳn địch chẳng có thể làm gì nên chuyện theo đà tiến triển của tình hình. Còn tại nội địa các nhà quân sự ước tính rằng địch quân chỉ có khả năng mở những cuộc tấn công ở cấp liên tiểu đoàn nhằm gây tiếng vang. Việt Cộng chỉ có thể đánh trong một thời gian chớp nhoáng nếu họ không muốn bị tiêu diệt. Người ta cảm thấy lạc quan đối với tình hình quân sự chung trên toàn quốc qua các trận đánh đã xảy ra ở Cồn Tiên, Dakto, Lộc Ninh và Phước Quả vào năm 1967 mà chiến thắng cuối cùng đã nghiêng về phía Việt Nam Cộng Hòa cùng các lực lượng đồng minh.

Tuy nhiên, những người am hiểu thời cuộc lại cảm thấy lo ngại. Vấn đề xây dựng nông thôn không tiến triển. Các vùng nông thôn phần lớn nằm trong sự khống chế của Việt Cộng. Các cơ sở hạ tầng của Việt cộng vẫn còn nguyên vẹn và dường như còn phát triển mạnh tới những vùng làng mạc phụ cận và ngoại ô của các thành phố và đô thị, bằng chứng là những vụ ám sát và khủng bố được gia tăng nhằm vào các viên chức xã, ấp,

phường, khóm ở các vùng này trong những tháng về cuối năm 1967. Lợi dụng những vụ ám sát đê hèn này thường ít được dư luận chú ý đến, bằng một cách âm thầm và lặng lẽ, Việt Cộng đã len lỏi về đóng quân một cách bí mật ở gần các mục tiêu dân sự và quân sự ở miền Nam Việt Nam.

Một sự an ninh giả tạo đã được diễn ra tạo nên những sự dễ dãi hoạt động và di chuyển cho các phần tử Việt Cộng. Vào những ngày giáp Tết, ngoài một Khe Sanh sôi động, tình hình chung trên toàn quốc hoàn toàn yên tĩnh. Các đơn vị binh sĩ được hưởng phép nghĩ Tết dễ dàng, trực gác theo như thông thường. Thủ Tướng Nguyễn Văn Lộc cho dân chúng tùy theo an ninh từng địa phương được phép đốt pháo trong 4 ngày Tết, từ ngày 30 đến hết ngày mồng 3. Nhưng tiếng pháo đã bất chấp luật lệ bắt đầu nổ rải rác trong đô thành Saigon Chợ Lớn từ 20 tháng Chạp nghĩa là trước cả ngày tiễn Ông Táo lên chầu trời. Nghĩa là dân chúng thản nhiên với thời cuộc sửa soạn đón Xuân và vui Xuân.

Ngày Tết đến, người dân thành thị đã đón mừng Xuân Mậu Thân 1968 với tiếng pháo liên hồi. Tết Mậu Thân là Tết nhiều pháo nổ hơn mọi Tết khác rất nhiều. Giới giàu có, giới mại bản đốt những tràng pháo năm bảy thước và đốt rất nhiều. Giới ít tiền cũng tranh hơi cố gắng bỏ tiền đốt một vài tràng pháo đón Xuân lấy hên.

Đột nhiên xen lẫn tiếng pháo mừng Xuân, tiếng súng Việt Cộng bùng nổ. Hậu phương đang thanh bình, trong giây phút biến thành tiền tuyến. Lợi dụng việc bỏ giới nghiêm và lệnh hưu chiến do chính họ long trọng ưng thuận, Việt Cộng đã mở cuộc tổng công kích trên toàn thể miền Nam tự do để đánh vào các lực lượng của quân đội VNCH trong giờ phút uy linh đón mừng Xuân mới.

Đêm 30 Tết, tức ngày 29 tháng 1/1968, Việt Cộng đồng loạt tấn công vào 5 thị xã thuộc Vùng 2 Chiến Thuật:

Thị xã Qui Nhơn lúc 4 giờ 10. Thị xã Kontum lúc 2 giờ 00. Thị xã Pleiku lúc 4 giờ 40. Thị xã Darlac lúc 1 giờ 30. Thị xã Nha Trang lúc 0 giờ 30.

Đồng thời, Việt Cộng pháo kích và đột nhập vào Tổng Hành Dinh Quân Đoàn 1 lúc 3 giờ 40 sáng.

Cũng trong đêm này, Việt Cộng đột kích vào Chi Khu Hội An, pháo kích vào thị xã Quảng Trị, phi trường Đà Nẵng, phi trường Non Nước về phía Nam Đà Nẵng khoảng 4 km và pháo kích tấn công nhiều đồn bót lẻ tẻ trên toàn quốc. Cả 5 thị xã kể trên và Tổng Hành Dinh Quân Đoàn 1 đều bị Việt Cộng lọt vào. Tuy nhiên tại Qui Nhơn, Nha Trang và Pleiku áp lực Việt Cộng đã được giải tán nhanh chóng. Tổng hành dinh Quân Đoàn 1 cũng đẩy lùi địch quân trong vài giờ đồng hồ. Các lực lượng Việt Cộng tại các thị xã Ban Mê Thuột và Kontum cũng bị đẩy lui ngay. Tuy nhiên, tại hai thị xã này, Việt Cộng đã bám sát và tạo áp lực mạnh quanh vùng. Sau nhiều ngày chiến đấu, quân đội VNCH mới hoàn toàn làm chủ tình hình.

Đêm mồng 1 Tết, tức 24 giờ sau các cuộc tấn công vào các tỉnh lỵ miền Cao nguyên và miền Trung, Việt Cộng mở các cuộc tấn công vào đô thành Saigon - Chợ Lớn và các tỉnh lỵ miền Nam. Khi xảy ra vụ trận tấn công đêm giao thừa, chính quyền trung ương VNCH đã thông báo ngay cho các địa phương biết để kịp phòng bị. Vào sáng mồng 1 Tết, Đài phát thanh quốc gia Saigon tố cáo Việt Cộng vi phạm trắng trợn việc hưu chiến trong dịp Tết và ban bố bãi bỏ lệnh này.

Một sự an ninh giả tạo đã được diễn ra tạo nên những sự dễ dãi hoạt động và di chuyển cho các phần tử Việt Cộng. Vào những ngày giáp Tết, ngoài một Khe Sanh sôi động, tình hình chung trên toàn quốc hoàn toàn yên tĩnh. Các đơn vị binh sĩ được hưởng phép nghĩ Tết dễ dàng, trực gác theo như thông thường. Thủ Tướng Nguyễn Văn Lộc cho dân chúng tùy theo an ninh từng địa phương được phép đốt pháo trong 4 ngày Tết, từ ngày 30 đến hết ngày mồng 3.

Đột nhiên xen lẫn tiếng pháo mừng Xuân, tiếng súng Việt Cộng bùng nổ. Hậu phương đang thanh bình, trong giây phút biến thành tiền tuyến. Lợi dụng việc bỏ giới nghiêm và lệnh hưu chiến do chính họ long trọng ưng thuận, Việt Cộng đã mở cuộc tổng công kích trên toàn thể miền Nam tự do để đánh vào các lực lượng của quân đội VNCH trong giờ

phút uy linh đón mừng Xuân mới.

Dân chúng Miền Nam đang say sưa trong cái Tết dân tộc, nên ít người biết đến vụ vi phạm lịnh hưu chiến của Việt Cộng. Tại các tỉnh nhỏ, nhà cầm quyền đã dễ dàng hơn, trong việc kêu gọi quân nhân nghỉ phép trở lại trại để gia tăng việc phòng thủ. Tại thủ đô Saigon, chiều tối ngày mồng 1, các giới chức quân sự theo dõi tình hình và ban lệnh cho các cơ quan và đơn vị đề phòng. Nhưng lệnh này quá cấp bách khiến việc kêu gọi những quân nhân nghỉ phép không thể nào thi hành được.

Nhưng việc gì đến đã đến. Một cuộc tổng công kích của Việt Cộng trên toàn lãnh thổ VNCH đã quả thật sự xảy ra. Việt Cộng đã đánh vào các đơn vị VNCH trong lúc họ không chuẩn bị, hoặc chỉ vừa mới kịp đề phòng do những trận đánh đầu tiên xảy ra. Tính theo kế hoạch tổng công kích, Việt Cộng đã đồng loạt mở các cuộc tấn công và đột kích vào hầu hết các tỉnh lỵ và thị trấn trong thời gian như sau:

Tại Vùng 1 Chiến Thuật :

Huế bị tấn công đêm mồng 1 rạng mồng 2 Tết lúc 02 giờ Quảng Trị bị tấn công đêm mồng 1 rạng mồng 2 Tết lúc 04 giờ Quảng Tín bị tấn công đêm mồng 1 rạng mồng 2 Tết lúc 04 giờ Quảng Ngãi bị tấn công đêm mồng 1 rạng mồng 2 Tết lúc 04 giờ

Tại Vùng 2 Chiến Thuật:

Bình Thuận bị tấn công đêm mồng 1 rạng mồng 2 Tết lúc 3 giờ 25 Tuyên Đức bị tấn công đêm mồng 2 rạng mồng 3 Tết lúc 02 giờ

Tại Vùng 3 Chiến Thuật:

Thủ đô Saigon - Chợ Lớn - Gia Định bị tấn công đêm mồng 1 rạng mồng 2 Tết lúc 02 giờ.

Bình Dương bị tấn công đêm mồng 2 rạng mồng 3 lúc 04g25 Bộ Tư Lệnh Sư Đoàn 25 Bộ Binh bị tấn công lúc 08g30 sáng mồng 2 Tết Biên Hoà bị tấn công đêm mồng 2 rạng mồng 3 lúc 03 giờ Long Khánh bị tấn công đêm mồng 4 rạng mồng 5 Tế lúc 01 giờ

Tại Vùng 4 Chiến Thuật:

Phong Dinh bị tấn công đêm mồng 1 rạng mồng 2 Tết lúc 03 giờ Vĩnh Long bị tấn công đêm mồng 1 rạng mồng 2 lúc 03g30 Kiến Hoà bị tấn công đêm mồng 2 rạng mồng 3 lúc 03 giờ Định Tường bị tấn công đêm mồng 2 rạng mồng 3 lúc 04 giờ Kiên Giang bị tấn công đêm mồng 2 rạng mồng 3 lúc 02g40 Vĩnh Bình bị tấn công đêm mồng 2 rạng mồng 3 lúc 4g15 Kiến Tường bị tấn công đêm mồng 4 rạng mồng 5 lúc 04g15 Bộ Tư Lệnh Biệt Khu 44 bị tấn công đêm mồng 6 rạng mồng 7 lúc 1g25 Gò Công bị tấn công đêm mồng 7 rạng mồng 8 âm lịch lúc 2g35 Bạc Liêu bị tấn công đêm 12 rạng 13 âm lịch, tức ngày 10/2/68

Như vậy trong 44 tỉnh lỵ, Việt Cộng đã tấn công vào 28 nơi. Cuộc tấn công của Việt cộng kể ra cũng khá linh hoạt, tuy không diễn ra trong một lúc nhưng khoảng cách của các trận đánh ở các tỉnh lỵ không quá rời rạc.

Tính ra như vậy đêm 30 Tết, Việt Cộng mở được 5 cuộc tấn công vào các tỉnh Cao Nguyên và miền Trung. Đêm mồng 1 Tết, Việt Cộng mở được 8 cuộc tấn công vào các tỉnh lỵ và thị xã trong đó có đô thành Saigon - Chợ Lớn - Gia Định.

Với 8 cuộc tấn công này trong đó có 4 thành phố Huế, Quảng Trị, Quảng Tín và Quảng Ngãi thuộc Vùng 1 Chiến Thuật, thành phố Phan Thiết thuộc vùng 2 Chiến thuật và 2 thành phố Cần Thơ, Vĩnh Long thuộc Vùng 4 Chiến Thuật. Người ta nhận thấy rằng trong 2 ngày liên tiếp tất cả các tỉnh lỵ thộc Vùng 1 Chiến Thuật đều bị đánh. Các tỉnh lỵ thuộc vùng 2 Chiến Thuật cũng bị đánh gần hết. Riêng Vùng 4 Chiến Thuật mới bị chóm đánh vào 2 tỉnh Cần Thơ và Vĩnh Long.

Đêm mồng 3 Tết, Việt Cộng lại đánh vào 8 tỉnh lỵ khác gồm 5 thành phố Kiến Hòa, Định Tường, Gò Công, Kiên Giang, Vĩnh Bình thuộc vùng 4 Chiến Thuật, 2 thành phố Bình

Dương, Biên Hòa thuộc Vùng 3 Chiến Thuật, và thành phố Tuyên Đức thuộc Vùng 2 Chiến Thuật.

Qua ngày mồng 3 Tết, tức ngày 1 tháng 2/1968, hoạt động của Việt Cộng trên toàn quốc có phần suy giảm tuy họ vẫn bám sát được vào một vài thành phố như Saigon, Huế, Ban Mê Thuột, Kontum, Mỹ Tho và Vĩnh Long. Còn tại các nơi, các phần tử Việt Cộng thất tán trong các khu dân cư và đang bị tiêu diệt.

Ngày mồng 4 Tết, Việt Cộng mở một cuộc tấn công yếu ớt vào thị xã Kiến Tường và một cuộc tấn công khác vào các đơn vị trú phòng tại Long Khánh nhưng đều bị đẩy lui ngay.

Ngày mồng 5 Tết, hoạt động của Việt Cộng tại các vùng Chiến thuật suy giảm rõ rệt. Riêng tại Huế địch vẫn còn chiếm đóng và hoạt động mạnh. Tại thủ đô Siagon, các phần tử Việt Cộng trà trộn trong khu dân cư đang bị thanh toán lần lần.

Ngày mồng 5 và 6 Tết, Việt Cộng còn mở những cuộc tấn công muộn vào tỉnh lỵ Gò Công, Bộ Tư Lệnh Biệt Khu 44, nhưng không gây được sự thiệt hại nào đáng kể.

Ngày mồng 8 âm lịch, tức ngày 6 tháng 2 năm 1968, tỉnh Thừa Thiên vẫn được đáng chú ý hơn cả, tiếp đến là đô thành Saigon - Chợ Lớn và Phong Dinh. Tại Phong Dinh trận chiến đã diễn ra trong 2 đợt: đợt đầu kéo dài trên một tuần lễ và đợt thứ 2 vào đêm 14 rạng ngày 15 tháng 2/1968. Tại các nơi khác, Việt Cộng tiếp tục duy trì các cuộc pháo kích và khuấy rối đặc biệt là Vùng 1 và Vùng 4 Chiến Thuật.

Ngày 7 tháng 2/1968, Việt Cộng lần đầu tiên xử dụng chiến xa xuất phát từ biên giới Lào, vượt quốc lộ 9 tấn công căn cứ Làng Vei gần Khe Sanh khiến trại này bị thất thủ vào lúc 18 giờ 40. Quân đồn trú chỉ còn 72 người rút lui về Khe Sanh, số còn lại 316 người coi như chết và mất tích. Trong khi đó, Thủy Quân Lục Chiến Hoa Kỳ tại Huế đã tái chiếm một phần lớn khu vực hữu ngạn sông Hương. Việt Cộng phải rút ra cố thủ tại vùng ngoại ô.

Sáng ngày 10 tháng 2/1968, Việt Cộng đột nhập thị xã Bạc Liêu đốt trên 1,000 căn nhà của dân chúng. Tại Huế, Việt Cộng còn duy trì áp lực tại vùng Cửa Hữu và khu vực Bắc cầu Bạch Hổ. Các thị xã và thị trấn khác đều được giải tỏa. Tại đô thành Saigon - Chợ Lớn, quân đội VNCH tiếp tục mở các cuộc lục soát trong nội thành và hành quân tảo thanh vùng ven độ. Các lực lượng Việt Cộng lần lượt rút ra xa đô thành.

Tình hình Khe Sanh cũng yên tĩnh sau vụ thất thủ Làng Vei.

Ngoài 28 tỉnh lỵ và thị trấn bị Việt Cộng tấn công, 18 tỉnh lỵ còn lại trừ một vài nơi yên tĩnh, hoàn toàn đều bị pháo kích và bắn quấy rối. Tình hình liệt kê theo từng tỉnh lỵ được ghi nhận như sau:

Ninh Thuận: hoàn toàn yên tĩnh.

Phú Yên: thành phố yên tĩnh, Việt Cộng tấn công một vài đồn bót quanh tỉnh.

Phú Bổn: hoàn toàn yên tĩnh.

Lâm Đồng: thành phố yên tĩnh, Việt Cộng bắn quấy rối vào khu MACV ở Quận Di Linh ngày 9 tháng 2/1968.

Tây Ninh: pháo kích tỉnh lỵ ngày 6 tháng 2/1968.

Long An: pháo kích tỉnh lỵ ngày 10 tháng 2/1968.

Hậu Nghĩa: pháo kích một vài địa điểm trong tỉnh.

Bình Long: hoàn toàn yên tĩnh.

Phước Tuy: hoàn toàn yên tĩnh.

Phước Long: pháo kích ngày 7 tháng 2/1968.

Kiến Phong: pháo kích thị trấn Cao Lãnh ngày 2 tháng 2/1968.

Ba Xuyên: pháo kích phi trường Sóc Trăng và bắn quấy rối tỉnh lỵ.

Sa Đéc: pháo kích ngày 10 tháng 8/1968.

Châu Đốc: pháo kích tỉnh lỵ ngày 31 tháng 1/1968 và nhiều nơi khác.

An Xuyên: pháo kích và bắn quấy rối tỉnh lỵ ngày 31 tháng 1/1968, 6 tháng 2/1968.

Chương Thiện: hoàn toàn yên tĩnh.

An Giang: hoàn toàn yên tĩnh.

Quảng Đức: hoàn toàn yên tĩnh.

Bình Tuy: hoàn toàn yên tĩnh.

So với những thành phố bị tấn công, những tỉnh lỵ này đều là những thị trấn nhỏ kém phần quan trọng Việt Cộng đã trừ ra không đánh. Có lẽ họ cho rằng nếu làm chủ tình hình những thành phố quan trọng khác thì những nơi này sẽ bất chiến tự nhiên thành. Do đó, họ lấy hết lực lượng địa phương của các tỉnh trên phối hợp với chủ lực quân dồn đánh vào những tỉnh lỵ được chọn làm mục tiêu. Hơn nữa, hầu hết các đồn bót quận lỵ đều không bị đánh cũng vì họ dồn toàn thể nỗ lực vào việc đánh chiếm các thành phố. Họ coi các đồn bót quận lỵ là những mục tiêu phụ. Nếu chiếm được trọn vẹn các mục tiêu chính là thành phố, những mục tiêu phụ này đương nhiên bị cô lập và bị thanh toán.

Cuộc tổng công kích của Việt Cộng kéo dài non hơn 2 tuần lễ và được coi như chấm dứt. Vì các hoạt động của họ cứ mỗi ngày một suy giảm do các cuộc hành quân phản công của quân đội Việt Nam Cộng Hòa và do chính họ tự rút các lực lượng bị hao tổn nặng nề ra để nghỉ ngơi và để bổ sung chỉnh đốn lại. Nhưng vào tối thứ Bảy ngày 17 tháng 2/1968 rạng ngày Chủ Nhật, Việt Cộng lại tập trung lực lượng cố gắng mở một trận tổng công kích mới. Đợt tấn công này cũng rải rác ở nhiều điểm và đồng khởi cùng một lúc như đợt tấn công vào dịp Tết Mậu Thân. Nhưng không nghiêm trọng và kéo dài bằng đợt trước.

Việt Cộng có khả năng quy tụ quân ở quanh các thành phố nhưng cuộc tấn công hôm 18 tháng 2/1968 phần lớn chỉ là pháo kích. Cuộc pháo kích nhằm vào 47 thị trấn cùng các cơ sở của quân đội đồng minh. Như vậy khác với lần trước, lần này Việt Cộng hướng đánh vào các cơ quan của quân đội đồng minh không như lần trước chỉ riêng vào quân đội Việt Nam Cộng Hòa. Sau các vụ pháo kích, có một vài vụ tấn công bằng bộ đội. Đó là các vụ tấn công vào vùng cầu Bình Lợi, Thủ Đức, vùng Tân An, Bắc Gò vấp, Định Tường, Kiến Hòa, Châu Đốc và quan trọng hơn hết là cuộc tấn công vào tỉnh lỵ Phan Thiết.

Cuộc pháo kích đáng chú ý nhất là vụ vào thủ đô Saigon. các cơ sở bị pháo kích gồm căn cứ Tân Sơn Nhất xảy ra hồi 1 giờ 10 sáng, sau đó lúc 1 giờ 20 vào Phái Bộ Viện Trợ Hoa Kỳ ở Việt Nam tại phi trường Tân Sơn Nhất, Nha Cảnh Sát Đô Thành trên đường Trần Hưng Đạo, đài radar Phú Lâm.

Ngày 25 tháng 2/1968, lúc 2 giờ 25, Việt Cộng pháo kích và đột nhập vào quân y viện tỉnh lỵ An Xuyên. Nhưng quân đội Việt Nam Cộng Hòa đã giải tỏa áp lực lúc 4 giờ sáng. Cũng trong những ngày này, một lực lượng Việt Cộng đông đảo muốn tái đột nhập đô thành Saigon, Chợ Lớn, Gia Định gây áp lực tại vùng Hóc Môn thuộc Tây bắc thủ đô và vùng Phú Thọ Hòa ở phía Tây. Nhưng áp lực họ tạo ra đối với thủ đô không có gì là nguy hiểm. Cùng ngày 25 tháng 2/1968, quân đội Việt Nam Cộng Hòa đã làm chủ tình hình tại Huế sau 26 ngày binh biến.

Để hỗ trợ cho vụ tổng công kích, Bắc Việt đã xâm nhập vũ khí, đạn dược một cách ồ ạt và táo bạo vào Miền Nam bằng cả đường biển. Bằng cớ là ngày 29 tháng 2/1968, ngay trong một lúc khoảng từ 1 giờ đến 3 giờ, Hải Quân Việt-Mỹ đã chặn bắt được 3 tàu bọc sắt chở súng của Việt Cộng từ Bắc Việt vào. Ba chiếc tàu sắt này, một bị bắt gặp tại cửa Đức Phổ, Quảng Ngãi, một tại cửa Bồ Đề thuộc tỉnh An Xuyên và một tại Đầm Văn thuộc tỉnh Khánh Hòa.

Khi cả 3 chiếc tàu bị chặn xét, họ đã nổ súng chống trả. Hai chiếc ở ngoài khơi Quảng Ngãi và An Xuyên bị bắn chìm tại chỗ. Chiếc ở ngoài khơi Nha Trang bị săn đuổi đã chạy đâm vào bờ phát nổ. Tại chiếc tàu bị bắn chìm ở Đức Phổ, quân đội Việt Nam Cộng Hòa tịch thu được 645 súng trường, 45 tiểu liên, 12 trung liên và 1 đại liên. Trên chiếc tàu bị hạ tại Nha Trang, quân đội tịch thu 40 B-40, 28 AK-50 và nhiều thùng âu dược của Trung Cộng và Đông Đức. Trên tàu để lại 11 xác chết. Kế đến ngày 1 tháng 3/1968, lực lượng Hải Quân Việt-Mỹ đánh chìm 2 ghe và bắt một chiếc khác nguyên vẹn. Cả 3 ghe này đều chở đầy vũ khí và đạn được.

Tại Saigon, lực lượng Cảnh Sát Dã Chiến bố trí tại nhiều địa điểm then chốt với nhiệm vụ giữ gìn trật tự và ngăn chận những phần tử đặc công Việt Cộng di chuyển trong thủ đô

(hình ảnh: special collection).

Vào tối ngày 5 tháng 3/1968, Việt Cộng lại mở cuộc tấn công mới vào nhiều thành thị và các cơ sở của quân đội Việt Nam Cộng Hòa. Đây là cuộc tấn công thứ ba có tính cách đồng loạt kể từ cuộc tấn công đầu tiên ngày Tết. Trong lần này, vùng Hậu Giang bị tấn công nhiều nhất. Cuộc tấn công nặng nhất là vào tỉnh lỵ Quản Long (tức tỉnh Cà Mau). Trong ngày này, lần đầu tiên Việt Cộng pháo kích vào phi trường Cam Ranh làm hư hại nhẹ đường bay. Các cuộc tấn công về sau này đều không có hiệu lực. Việt Cộng cốt đánh

để duy trì tiếng vang đối với quốc tế và làm sáo trộn cuộc sống bình thường của dân chúng Miền Nam Việt Nam.

Để đáp ứng chiến trường Khe Sanh có thể trở nên nghiêm trọng, ngày 6 tháng 3/1968 Đại Tướng Westmoreland, Tư Lệnh Lực Lượng Hoa Kỳ tại Việt Nam, đã lập một Bộ Chỉ Huy tại Vùng 1 Chiến Thuật nhằm trợ giúp vào việc chỉ huy và điều khiển các đơn vị Mỹ tại vùng giới tuyến. Bộ chỉ huy này do Tướng Cushman làm tư lệnh và được gọi là Quân Đoàn Lâm Thời tại Việt Nam.

Tại thủ đô Saigon cũng như các tỉnh, chính quyền quốc gia đã dần dần tái lập được sinh hoạt bình thường. Vật giá sinh hoạt nhân ngày biến cố gia tăng không rút xuống được. Người dân thời loạn cũng quen với thực tại và chấp nhận thời cuộc. Dù sao đối với cuộc tổng công kích đầu Xuân Mậu Thân, người dân đã chưa vội bàn đến quân đội VNCH và Việt Cộng ai thắng ai bại. Một điều hiển nhiên là một gánh nặng xã hội đã đè nặng lên vai chính quyền miền Nam Việt Nam với một số lượng người khổng lồ không nhà cửa chịu cảnh bơ vơ thiếu thốn đủ thứ.

Cũng kể từ thượng tuần tháng 3/1968, quân đội Việt Nam Cộng Hòa và đồng minh đã làm chủ chiến trường, liên tiếp mở ra các cuộc hành quân tảo thanh. Một cuộc hành quân đại quy mô được tổ chức ngày 11 tháng 3/1968 để nối tiếp cho chiến dịch Trần Hưng Đạo được đặt ra cấp bách tại thủ đô vào dịp Tết. Cuộc hành quân này được đặt tên là "Quyết Thắng." Khoảng 50,000 binh sĩ thuộc các đơn vị của 6 sư đoàn và 2 chiến đoàn đã tham dự cuộc hành quân này tại năm tỉnh quanh thủ đô. Đó là các tỉnh Gia Định, Long An, Biên Hòa, Bình Dương và Hậu Nghĩa.

Phía Việt Nam Cộng Hòa, tham dự cuộc hành quân gồm có các đơn vị thuộc Sư Đoàn 5 và Sư Đoàn 25 Bộ Binh, một chiến đoàn Nhảy Dù, một chiến đoàn Thủy Quân Lục Chiến, một đơn vị Biệt Động Quân và một số Cảnh Sát. Về phía Hoa Kỳ có các đơn vị thuộc Sư Đoàn 9 và Sư Đoàn 25. Kết quả của chiến dịch này không lấy gì làm tốt đẹp vì chủ lực của Việt Cộng đã lẩn trốn để tránh né các cuộc chạm súng.

Xa hơn nữa một chiến dịch thứ hai có tính cách đại qui mô được mở ra tại vùng Hậu Giang là chiến dịch "Trương Công Định." Thêm vào đó, tại vùng giới tuyến các cuộc hành quân Lam Sơn 192, 193 và mang số kế tiếp được liên tiếp khai diễn tại Cao Nguyên, mở cuộc hành quân MacArthur với sự hợp tác giữa Sư Đoàn 4 Bộ Binh Hoa Kỳ và các lực lượng thuộc Khu 23 Chiến thuật. Tại các tỉnh Quảng Nam và Quảng Tín có cuộc hành quân Wallowa Wheeler. Tại tỉnh Quảng Ngãi có cuộc hành quân Musoatine, v.v... Đây là những cuộc hành quân có tính cách thông thường.

Về phía Việt Cộng, từ đầu Xuân Mậu Thân qua các đợt tấn công lực lượng của họ bị thiệt hại lớn lao, nhưng nhờ có một nguồn nhân lực dồi dào từ ngoài Bắc vào để bổ sung nên khả năng tham chiến của họ vẫn giữ được một cách khả quan trên khắp các mặt trận.

Theo một bản ước tính, lực lượng Cộng Sản tính từ ngày mở cuộc tổng công kích 29 tháng 1/1968 đến ngày 29 tháng 2/1968 được xác nhận trước ngày tổng cộng kích là vào khoảng 323,500 người. Số tổn thất của họ được ước lượng trong thời gian trên là khoảng 45,000 người. Con số tổn thất này được phân loại như sau:

18,600 chết: gồm cán binh thuộc các đơn vị tác chiến

4,000 chết: gồm cán binh thuộc các cơ quan hậu cần

12,400 chết: gồm các thành phần du kích

5,000 chết: gồm các thành phần cán bộ chính trị: 5,000

5,000 chết: gồm các thành phần phụ lực khác

Như thế, chỉ trong vòng một tháng chiến đấu, có 45,000 quân Cộng Sản đã bị tiêu diệt trong các cuộc chiến đấu phản công của các lực lượng Việt Nam Cộng Hòa và Hoa Kỳ.

Trừ số tổn thất từ ngày tổng công kích, quân số còn lại của Việt Cộng --tính cho đến ngày 29 tháng 2/1968 là:

110,600 cán binh tác chiến

33,700 cán bộ tham mưu và chỉ huy hậu cần

62,200 quân du kích (riêng rẻ)

79,000 cán bộ chính trị

Vì vậy, cho đến cuối tháng 2 năm 1968, lực lượng Cộng Sản trong cuộc tổng công kích mùa Xuân này đã còn lại khoảng 283,500 người. Với quân số này, Việt Cộng có đến 97 tiểu đoàn cùng với 18 đại đội trực tiếp tham chiến. Họ được phân chia ra như sau:

Vùng 1 Chiến Thuật: 35 tiểu đoàn Việt Cộng cùng 18 đại đội biệt lập

Vùng 2 Chiến Thuật: 28 tiểu đoàn Việt Cộng

Vùng 3 Chiến Thuật: 15 tiểu đoàn Việt Cộng

Vùng 4 Chiến Thuật: 19 tiểu đoàn Việt Cộng

Trước khi mở cuộc tổng công kích, Việt Cộng đã có chuẩn bị trước. Trong trường hợp không thành công, họ sẽ rút các đơn vị chiến đấu ra ngoài và tiếp tục bao vây lỏng các thị trấn. Trong khi đó, các đơn vị Việt Cộng rút ra được bổ sung và nghỉ ngơi, đồng thời tiếp tục tấn công cục bộ tại một vài thị xã để duy trì áp lực và làm cho quân đội VNCH phải dẫn quân đi khắp nơi để giữ. Và cứ như thế, kể từ thượng tuần tháng 3/1968, Việt Cộng đã áp dụng phương pháp duy trì áp lực này bằng những trận pháo kích thất thường và những trận bộ chiến nhỏ không đáng kể.

KẾ HOẠCHTỔNG CÔNG KÍCH - TỔNG KHỞI NGHĨA

CỦA VIỆT CỘNG

Chiến dịch tổng công kích của Việt Cộng vào dịp Tết Mậu Thân 1968 đã được chuẩn bị khá tỉ mỉ và theo ước tính của phía Việt Cộng thì thế nào cũng thành công. Sự thật cho thấy cuộc tổng công kích đã thất bại. Đó là cũng vì Việt Cộng quá chủ quan trên nhiều phương diện, nhất là về phương diện tin ở sự hưởng ứng của dân chúng Miền Nam.

Bắt nguồn từ mùa Xuân 1967, lúc đó nhà cầm quyền Hà Nội thấy rằng hỏa lực của Hoa Kỳ quá mạnh khiến họ không thể mở được những trận đánh quyết định như hồi thời chống Pháp. Nhà cầm quyền Hà Nội đã phải duyệt lại chiến lược trường kỳ của họ trước tình thế ấy và cho rằng cứ tiếp tục chiến đấu trường kỳ thì kết cục cũng sẽ chẳng đi đến đâu. Đó cũng là quan điểm của một phái đoàn bí mật gồm các chuyên gia quân sự của các nước Bắc Cao Ly (Bắc Hàn), Trung Cộng và Cuba. Phái đoàn này đã đi thăm chiến trường Miền Nam và cho rằng Việt Cộng không thể chịu đựng lâu dài hơn được.

Vì thế, Cục Chính Trị (bộ chính trị) Miền Bắc đã yêu cầu chiến lược trường-kỳ cần phải được sửa đổi. Và Nghị Quyết 13 đã được ban hành với lời kêu gọi đạt đến chiến thắng trong thời gian ngắn nhất. Trong khi ấy, ở chiến trường miền Nam, Đại Tướng Cộng Sản Nguyễn Chí Thanh (Xứ Ủy Nam Bộ, kiêm tư lệnh quân đội Cộng Sản tại Miền Nam) bị thương và chết trong một lần dội bom của pháo đài B-52 Hoa Kỳ. Tháng 7 năm 1967, các giới chức lãnh đạo Cộng Sản ở Hà Nội mở phiên họp. Tướng Cộng Sản Võ Nguyên Giáp được giao trách nhiệm phát họa kế hoạch tổng tấn công trên toàn lãnh thổ miền Nam vào Tết Mậu Thân.

Từ đầu tháng 8 năm 1967, các cán bộ Việt Cộng đã được hướng dẫn về chiến dịch Đông Xuân 1967-68. Tài liệu học tập căn bản cho chiến dịch này được mệnh danh là "Nhận rõ tình hình mới và nhiệm vụ mới," và đã được phổ biến rộng rãi dưới nhiều hình thức khác nhau.

Một bản tài liệu này đã được tìm thấy tại tỉnh Tây Ninh ngày 25 tháng 11/1967 gồm 10 trang chữ in. Ngày ghi trong tài liệu là 1 tháng 9/1967. Bản tài liệu này cũng như các bản tài liệu khác của Việt Cộng đã được in trên giấy báo khổ sách nhỏ và được ngụy trang ngoài bìa thành một cuốn nghiên cứu giáo lý đạo Phật, tên sách là "Tế Độ Chúng Sinh" của Thượng Tọa Thích Minh Tâm, nhà xuất bản Lục Hòa Tăng. Bên trong tài liệu ghi rõ "Tài liệu học tập tình hình mới nhiệm vụ mới" cho các cán bộ sơ cấp, đảng viên và quần chúng cảm tình viên.

Phân tách tài liệu học tập này, người ta nhận thấy có bốn phần dáng kể như sau:

1. Mục tiêu cấp thời của Việt Cộng: dồn mọi nỗ lực đánh bật Mỹ ra khỏi Việt Nam để thành lập một chính phủ liên hiệp trong đó Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam sẽ được đóng vai trò chủ yếu.

2. Các cán bộ và cán binh Việt Cộng phải thực hiện ba nhiệm vụ quan trọng sau đây: a) phá hoại Hoa Kỳ về phương diện quân sự và chính trị, (b) phá hoại Việt Nam Cộng Hòa bằng cách làm tan rã quân đội và làm cho quần chúng không tin tưởng ở chính quyền quốc gia, (c) đẩy mạnh cuộc đấu tranh chính trị bằng cách xúi dục người dân nổi dậy lật đổ chánh phủ.

3. Nhận định về những hoạt động quân sự và chính trị của Việt Nam Cộng Hòa và quân đội đồng minh.

Trong phần này, Việt Cộng đã lập luận rằng những cuộc hành quân truy lùng và tiêu diệt (search and destroy) của Hoa Kỳ và Việt Nam Cộng Hòa đã thất bại. Việt Cộng nhắc đến việc họ đã mở thêm được mặt trận Quảng Trị và Thừa Thiên khiến cho Mỹ bị cầm chân khá nhiều lực lượng ở phía Bắc và do đó Tướng Westmoreland Hoa Kỳ đã không thể đưa thêm quân vào đồng bằng sông Cửu Long mà còn phải về Mỹ để xin thêm quân nữa. Cũng trong phần này, Việt Cộng tự nhận đã thâu được nhiều thắng lợi lớn lao.

4. Nêu ra một số khuyết điểm đã mắc phải: Việt Cộng nhìn nhận đã thiếu sót trong việc phối hợp những cuộc hành quân lớn, số du kích chưa đạt tới mức mong muốn, một số tác chiến Việt Cộng chưa phát triển được hết những khả năng chiến đấu, sự đấu tranh chính trị chưa dủ mạnh để đánh những đòn quyết định, việc tổ chức những đoàn thể theo Việt Cộng chậm chạp và chưa nâng cao được phẩm chất của các cán bộ.

Tuy được Cộng Sản Bắc Việt chuẩn bị kỹ càng, nhưng kế hoạch Tổng Công Kích vào Tết Mậu Thân năm 1968 của Việt Cộng đã chẳng hoàn toàn được giữ kín trong vòng bí mật. Vào cuối năm 1967, các chiến dịch hành quân đã giúp cho quân đội Việt Nam Cộng Hòa và Hoa Kỳ tìm được một số tài liệu của Việt Cộng. Các tài liệu cho biết toàn thể lực lượng Cộng quân ở miền Nam đang ráo riết chuẩn bị cho một cuộc tổng công kích trên toàn quốc.

Hình trên: Các sĩ quan Hoa Kỳ trong một cuộc họp hành quân tại Phan Rang vào tháng 3 năm 1967 (hình ảnh:special collection)

Tài liệu còn nói rõ rằng nếu Hoa Kỳ không chịu rút khỏi Việt Nam, và không chịu nhìn nhận vai trò then chốt của Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam (Cộng Sản) trong một chính phủ liên hiệp, thì Việt Cộng sẽ tiếp tục chiến đấu tới cùng và cho thấy một sự thay đổi lớn lao về chiến lược. Nghĩa là Việt Cộng sẽ gia tăng mức độ chiến tranh để hy vọng đạt chiến thắng quyết định trong thời gian ngắn, khác hẳn với chiến lược trường-kỳ chiến-tranh như vẫn thường được rêu rao trước đây. Chung quy thì tài liệu này chỉ là một đề tài nhận định về thời cuộc với các đường lối hoạt động mới được đề ra để chuẩn bị cho một kế hoạch sắp được mang ra thi hành, những kế hoạch này chưa được tiết lộ.

Kế hoạch của Võ Nguyên Giáp được mang ám số là TCK-TKN (nghĩa là Tổng Công Kích - Tổng Khởi Nghĩa) được soạn thảo vào mùa thu năm 1967. Kế hoạch này đi ngược lại với

chiến lược "trường kỳ kháng chiến nhất định thắng lợi." Chiến lược trường-kỳ kháng-chiến gồm có 3 giai đoạn: giai đoạn phòng ngự, giai đoạn cầm cự, và giai đoạn tổng phản công.

Giai đoạn cầm cự còn được gọi là "giai đoạn gây cơ sở," là thời kỳ còn phôi thai phát khởi chiến tranh du kích, vừa đánh vừa bảo toàn lưc lượng và vừa gây cơ sở. Giai đoạn cầm cự còn được gọi là "giai đoạn giằng co," là thời kỳ chuyển biến từ hình thức du-kích chiến sang du-kích vận-động chiến, công-kiên chiến, giao-thông chiến và quy-mô chiến với sự mở rộng căn cứ chiến địa, cơ sở tổ chức và quân chủng cùng các vùng đất đai chi phối được. Giai đoạn tổng phản công là giai đoạn chót khi mọi mặt đã chín mùi và thuận lợi chuyển đến việc cướp chính quyền phe nghịch.

Theo quy luật của chiến lược trường kỳ, thì giai đoạn trước chưa chín mùi không thể đốt giai đoạn kế tiếp. Nay đứng trước sự tham chiến của quân đội đồng minh quá hùng hậu, Việt Cộng vẫn lúng túng ở giai đoạn phòng ngự mà chưa bước hẳn sang giai đoạn cầm cự được. Nhưng Tướng Cộng Sản Võ Nguyên Giáp vẫn kêu gọi bộ đội Việt Cộng gấp rút đạt tới chiến thắng torng một thời gian ngắn thì ắt hẳn Cộng Sản Bắc Việt đã có một toan tính ra sao.

Tháng 10 năm 1967, Võ Nguyên Giáp, Lê Duẩn và Nguyễn Duy Trinh (Ghi Chú: Trinh sau này bị nhóm Lê Duẩn và Lê Đức Thọ thanh toán qua một chuyến rớt máy bay gần Đà Lạt vào thập niên 1980) ghé Bắc Kinh trên đường đi Mạc Tư Khoa dự lễ kỷ niệm "Cách mạng Bôn Sơ Vích 50 năm." Giáp phác họa chiến lược cho Bắc Kinh biết. Thoạt đầu Bắc Kinh không tán thành nhưng sau nhận giúp đỡ Hà Nội và đề nghị giúp Giáp thêm 100,000 binh sĩ tiếp vận và tài xế và 200,000 nhân viên giữ gìn và bảo trì đường xá, thiết lộ để Giáp có thêm quân chiến đấu gởi vô Miền Nam. Nhưng Hà Nội không nhận sự giúp đỡ nhân lực này ngoại trừ một số rất ít. Bắc Kinh cũng hứa cung cấp hai loại hỏa tiễn mới 107 ly và 240 ly. Còn Liên Sô thì hứa cung cấp xe thiết giáp và các vũ khí khác.

Gần đến Giáng Sinh, tham mưu trưởng quân đội miền Bắc là Trung Tướng Văn Tiến Dũng gởi chỉ thị chiến dịch Đông Xuân 1967-68, cho các chỉ huy trưởng của các đơn vị Việt Cộng. Chỉ thị này mới đề cập tới kế hoạch tổng công kích cách cụ thể.

Tết Dương lịch, Nguyễn Duy Trinh, Bộ Trưởng Ngoại Giao, còn ngỏ ý muốn hòa đàm cốt ý đánh lạc hướng sự chú tâm của Hoa Kỳ trước khi họ khởi sự tấn công vào Tết Âm lịch. Một ít lâu sau đó, Hồ Chí Minh đọc bốn câu thơ chúc Tết trên đài phát thanh Hà Nội hàm ý gửi mật lịnh tổng tấn công. Nguyên văn 4 câu thơ này như sau:

Xuân này hơn hẳn mấy xuân qua Thắng trận tin vui khắp nước nhà Nam Bắc thi đua đánh giặc Mỹ Tiến lên, toàn thắng ắt về ta

Sự thật khi nghe chẳng ai tin và cho rằng những lời thơ này chỉ có tính cách khích lệ và cổ võ cho một chiến thắng mơ ước xa xăm của Việt Cộng. Nhưng sự thật các cán bộ Việt Cộng đã dùng bài thơ này khai triển thành một tập tài liệu học tập rất chu đáo.

Trở lại kế hoạch Tổng Công Kích - Tổng Khởi Nghĩa của Võ Nguyên Giáp, trước cũng như sau ngày tổng công kích của Việt Cộng, nguyên bản vẫn chưa được tiết lộ. Nhưng theo cung từ của tù binh, hồi chánh và các diễn biến của các trận đánh, kế hoạch này cũng đã được bộc lộ một phần nào.

Ám danh "TCK-TKN" có nghĩa là kế hoạch có 2 giai đoạn: giai đoạn 1 là tổng công kích, và giai đoạn 2 là tổng khởi nghĩa. Giai đoạn 1 có nghĩa là nhằm mở một cuộc tổng công kích trên toàn lãnh thổ Miền Nam cùng một lúc vào những mục tiêu quyết định. Giai đoạn 2 có nghĩa là nương đà thắng của cuộc tổng công kích, dùng cán bộ chính trị vận dụng quần chúng nổi dậy cướp chính quyền thành lập một chính thể mới.

Thật ra thì cuộc tổng công kích kết hợp với tổng khởi nghĩa của Việt Cộng vào Tết Mậu Thân năm 1968 đã hoàn toàn thất bại. Nhưng cuộc tổng công kích này cũng đã gây nhiều

ngạc nhiên cho thế giới về khả năng tấn công và những mưu toan của Việt Cộng. Người ta cho rằng khi mở cuộc tấn công này, Việt Cộng đã muốn tạo một tiếng vang to lớn trên quốc tế, gây nên sự kinh hoàng trong quần chúng Miền Nam, và cũng như gây thêm nhiều gánh nặng về xã hội cho chính quyền Việt Nam Cộng Hòa đối với các thiệt hại của dân chúng.

Nhưng, trái với dự đoán trên, một cán bộ cao cấp của Trung Ương Cục Miền Nam bị bắt trên đường đi tới địa điểm hội họp vào trước ngày xảy ra cuộc tổng công kích đã cho biết vì sao mà có trận tổng công kích. Cán bộ này tên là Năm Đông tự là Can đã nói: "Chiến dịch TCK-TKN không phải là một chiến dịch thông thường, không phải là một chiến dịch tạo tiếng vang gây uy thế chính trị mà là một chiến dịch mưu toan chiến thắng quyết định."

Khi quyết định mở một cuộc tổng tấn công trên lãnh thổ miền Nam vào dịp Tết Mậu Thân 1968, Bắc Việt đã có những nhận định sau đây:

Nhận Định Thứ Nhất : Hà Nội tin tưởng người dân Miền Nam đã muốn ngã theo chính quyền Hà Nội cùng đường lối cách mạng của họ. Sự tin tưởng này được nhìn qua các phong trào "nhân dân cứu quốc," phong trào tranh đấu của Phật Giáo tại miền Trung và ở thủ đô Saigon, và các sự phân tán của các đoàn thể tại Miền Nam Việt Nam. Họ cho rằng nhân dân miền Nam ghét Mỹ, chán chiến tranh. Và nếu có một động cơ nào đó thúc đẩy thì người dân Miền Nam sẽ nổi dậy chống Mỹ và lật đổ chính quyền hiện Quốc Gia.

Nhận Định Thứ Hai: Sau cuộc đảo chánh lật đổ chế độ Ngô Đình Diệm, Hà Nội cho rằng chính quyền miền Nam Việt Nam đã hoàn toàn suy yếu. Quân đội Việt Nam Cộng Hòa cũng yếu kém đi và không có khả năng tấn công cũng như phòng thủ.

Nhận Định Thứ Ba: Bắc Việt tin tưởng rằng các lực lượng võ trang của họ vẫn giữ được thế chủ động chiến trường (tại miền Nam) trong các năm 1966-67 và cho rằng nếu mở trận tổng công kích vào đầu năm 1968 thì họ sẽ có hai thời cơ chiến lược và một thời cơ chiến thuật để bảo đảm cho sự tất thắng của họ.

Thời Cơ Chiến Lược 1: Bắc Việt cho rằng cuối năm 1968, Hoa Kỳ có cuộc bầu cử Tổng Thống mà hiện nay (đầu năm 1968) đang diễn ra cuộc vận động tranh cử có các ứng viên như các ông Robert Kennedy và Richard Nixon đang chỉ trích chánh sách chiến tranh của đương kim tổng thống Lyndon Johnson. Ngoài ra, ở Mỹ đang có phong trào chống đối chiến tranh tại Việt Nam và đang lan rộng trên toàn quốc. Bắc Việt dự tính nếu cuộc tổng công kích thành công, và một chính-phủ liên-hiệp được thành lập, thì Tổng Thống Johnson (sắp hết nhiệm kỳ) sẽ gặp khó khăn trong việc tăng viện binh sĩ sang Việt Nam. Vì vậy, có thể Hoa Kỳ sẽ phải chấp nhận một cuộc điều đình có lợi cho chính quyền Cộng Sản Miền Bắc.

Thời Cơ Chiến Lược 2: Dư luận quốc tế đang hướng về Việt Nam và đang chỉ trích vai trò của Hoa Kỳ trong cuộc chiến. Nếu Việt Cộng tạo được chiến thắng lớn lao, họ sẽ gây được tiếng vang và có lẽ sẽ đạt được nhiều sự ủng hộ của quốc tế để chấm dứt cuộc chiến.

Thời Cơ Chiến Thuật: Bắc Việt muốn tạo một sự bất ngờ trong lãnh vực quân sự khi họ mở cuộc tổng tấn công và đánh vào ngày Tết trong khi lệnh hưu chiến (ăn Tết 3 ngày) tại miền Nam đã được ban hành.

Hai chiến xa M-41 của quân đội Việt Nam Cộng Hòa đang di chuyển trên đường phố. Nhiệm vụ của Thiết Giáp là "quét sạch"những công sự chiến đấu cứng cáp của Cộng quân. Sau đó các lực lượng Lục Quân tùng thiết (như hai người lính Biệt Ðộng Quân đi ở bên phải) sẽ tiến vào thanh toán những phần tử địch quân lẻ tẻ ngoan cố. Trong kỳ Mậu Thân 1968, tuy có nhiều thiết giáp đủ loại súng lớn để xử dụng, nhưng chánh phủ Việt Nam Cộng Hòa đã ra lệnh cho quân đội phải hết sức thận trọng để tránh thiệt hại tối đa về tài sản cũng như sanh mạng của thường dân khắp nơi (hình ảnh:special collection).

Với ba điều nhận định trên, chính quyền Miền Bắc tin tưởng chiến dịch tổng tấn công sẽ thành công. Tuy nhiên họ cũng dự liệu đến trường hợp thất bại, và cho rằng lực lượng Việt Cộng tại miền Nam hiện thời đã đứng vững trên 2 "chân" rừng núi và nông thôn. Nếu từ hai chỗ đứng này họ dốc toàn quân đánh vào thành thị, nếu thắng thì ăn to, nhưng nếu không thắng thì lại trở về 2 "chân" cũ là rừng núi và nông thôn, chẳng mất mát gì cả.

Trong kế hoạch tổng tấn công, Việt Cộng dựa vào sự bất ngờ để mong đánh chiếm được các cơ quan quân sự đầu não của Việt Nam Cộng Hòa. Qua sự kết hợp giữa quân sự với chính trị, họ chiếm mau lẹ được các thành phố lớn bằng sự nổi dậy của người dân miền Nam khắp mọi nơi. Trước tình hình này, Việt Cộng cho rằng quân đội Hoa Kỳ và Việt Nam Cộng Hòa có mạnh mẽ đến đâu cũng không dám oanh kích vào dân chúng (khởi nghĩa), nhất là oanh kích vào thủ đô Saigon với dân số đến 3 triệu người.

Như thế dư luận quốc tế sẽ lên án và Hoa Kỳ sẽ đành bó tay. Và khi đã có một chính phủ mới, Việt Cộng tin rằng tất cả các đơn vị của Việt Nam Cộng Hòa có thể sẽ phải đầu hàng. Nếu các đơn vị này không chịu đầu hàng, lúc đó họ sẽ vận dụng quân đến thanh toán dần từng chỗ, hoặc vận dụng thân nhân của các binh sĩ Việt Nam Cộng Hòa phối hợp cùng dân chúng qua sự yểm trợ của các cán binh Cộng Sản (tức cho thân nhân binh sĩ Việt Nam Cộng Hòa và dân đi trước) ồ ạt ùa vào chiếm các vị trí quân sự thì lúc đó các binh sĩ miền Nam sẽ không thể phản ứng được gì cả.

Tại khắp các thành phố và đô thị, Việt Cộng đã tung vào trận đánh rất nhiều cán bộ chính trị để xúc tiến việc thành lập những chính quyền mới. Họ tạo dựng một tổ chức chính trị mới gọi là "Mặt Trận Liên Minh Dân Tộc Dân Chủ và Hòa Bình," một tổ chức tổng hợp các đảng Miền Nam đại diện cho tất cả màu sắc chính trị. Mặt trận này cũng là một loại tổ chức như Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam do Cộng Sản miền Bắc gầy dựng và giật dây. Mặc dầu rằng vào tháng 8 năm 1967, Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam đã đưa ra một bản cương lĩnh mới với mục đích mở rộng nền móng tổ chức mặt trận và để lập một chánh phủ đoàn kết quốc gia ở Miền Nam, nhưng mặt trận này cũng vẫn không thu thập được sự ủng hộ của nhiều người.

Khi cuộc tổng tấn công Tết Mậu Thân xảy ra, Hà Nội tung ra tổ chức Liên Minh Dân Tộc Dân Chủ Và Hòa Bình là có ý thu hút cấp thời ngay được các giới trí thức ở các thành thị vào các liên minh chính trị mới và những liên minh mới này sẽ góp vai trò trong một chính phủ liên hiệp tương lai.

Tại thủ đô Saigon, Mặt Trận Liên Minh Dân Tộc Dân Chủ Và Hòa Bình do luật sư Trịnh Đình Thảo, ông Lâm Văn Tết cùng Thượng Tọa Thích Đôn Hậu cầm đầu. Thành phần này thuộc trong tổ chức trung ương. Còn tại Huế, một tổ chức loại này cũng thật sự ra mặt hoạt động và do giáo sư Lê Văn Hảo cầm đầu. Tổ chức này đã gây ra nhiều xáo trộn chính trị tại thành phố Huế.

KẾ HOẠCH TỔNG CÔNG KÍCH TỔNG KHỞI NGHĨAđược điều động theo từng chặng

Thoạt đầu, từ trước những ngày Tết, Việt Cộng cho xâm nhập vũ khí đạn dược chất nổ vào thành phố và đô thị bằng cách mang tay qua các vùng ven đô ven thị, bằng chuyển vận trên các xe chở hàng hóa qua các cửa ngõ kiểm soát vào trong thành phố. Thường thường Việt Cộng dấu vũ khí đạn dược trong hòm xe, trên chất hàng hóa. Nhất là các xe chở dưa hấu.

Trong dịp Tết, Việt Cộng lọt qua các trạm kiểm soát tài nguyên yên ổn và không có một trường hợp bị bắt nào xảy ra. Chuyên chở vũ khí vào thành phố trên các xe chở hàng đã được nhiều tù binh Việt Cộng xác nhận. Việt Cộng còn cho vũ khí xâm nhập vào thành phố trên các ghe chở cát và khi bốc cát lên bờ, vũ khí được dấu để ngay dưới đống cát.

Các vũ khí đạn dược ngoài sự dấu diếm trong các nhà của cán binh nội thành, phần nhiều được dấu ở các nghĩa địa, như tường hợp ở thủ đô Saigon trong dịp Tết. Việt Cộng dấu trong các quan tài chôn xuống đất và vì là mùa khô nên đạn dược súng ống không bị hư hỏng rỉ sét. Các nghĩa địa được chọn dấu vũ khí sẽ biến thành những địa điểm tập trung và phân phát vũ khí trước khi hành sự.

Mặt khác, các cán bộ nằm vùng trong nội thành đại để như các cán bộ cơ sở tiếp rước, cán bộ cơ sở tiếp trú, cán bộ tiếp tế, cán bộ xây dựng cán bộ kinh tài, cán bộ phụ trách các giới, cán bộ cơ sở liên lạc, cán bộ liên lạc đặc biệt, cán bộ cơ sở rải truyền dơn, cán bộ truyền tin và đặc công, người nào việc ấy đều được học tập để chuẩn bị cho các công tác sắp tới. Việt Cộng cho rằng các trận đánh thành hay bại là do nơi các đặc công mà họ coi là những thành phần cốt cán và ưu tú nhất.

Vào những ngày giáp Tết, Việt Cộng cho nhiều đơn vị cải trang thường dân với đầy đủ giấy tờ hợp lệ, xâm nhập vào nội thành và họ đã lọt vào các thành phố, còn được đưa đi ăn, đi coi hát và được dẫn đến những địa điểm được lựa chọn làm mục tiêu tấn công để quan sát trước khi đánh.

Kế hoạch đánh chiếm các thành phố và đô thị của Việt Cộng đã được hoạch định như sau:

Chọn lựa các mục tiêu quyết định như cứ điểm quan trọng quân sự, cơ quan đầu não hành chánh. Để đánh chiếm các mục tiêu này, Việt Cộng xử dụng các đơn vị đặc công hoặc đã nằm sẵn trong thành phố, hoặc xâm nhập từ ven biển vào. Các đơn vị này võ trang súng B-40, B-41 (súng phóng lựu, thường dùng để chống thiết giáp), cùng súng AK và các chất nổ xung kích vào các mục tiêu một cách bất ngờ để làm chủ tình hình mau chóng.

Cho quân tràn vào các khu đông dân cư nhất gồm các khu dân cư lao động. Phối hợp với các đơn vị quân sự, họ mang theo nhiều cán bộ chính trị để xúi dục dân chúng thành phố nổi dậy, cướp chính quyền lập một tổ chức chính trị mới. Để chuẩn bị cho kế hoạch tổng công kích - tổng khởi nghĩa, vào cuối năm 1967 Hà Nội đã cho xâm nhập vào Miền Nam trên 300 cán bộ trí thức gồm đủ thành phần như giáo sư, giảng sư đại học, kỹ thuật gia điện ảnh, văn nghệ sĩ, kỹ sư, bác sĩ, v.v... Họ được phân chia đều cho các tỉnh để làm nồng cốt cho việc tổ chức một mặt trận chính trị và văn hóa sau ngày tổng công kích thành công.

Để tham dự vào cuộc tổng công kích, Việt Cộng đã huy động lối 97 tiểu đoàn. Những tiểu đoàn này đều mang những danh hiệu đơn vị quen thuộc, nhưng các thành phần binh sĩ đa số gốc tại Bắc Việt mới xâm nhập vào trước trận đánh chừng 2 đến 3 tháng. Có rất nhiều cán binh Việt Cộng còn là con nít dưới 15 tuổi. Không biết Việt Cộng đã nghĩ sao mà đem đám trẻ thơ non dại này vào chiến trận để hủy diệt cuộc đời đầy thanh xuân và hy vọng của các em... Những cán binh này chưa quen trận mạc, thiếu kinh nghiệm chiến trường, ngỡ ngàng trước trận địa là nhà cửa và thành phố. Lý do chính của sự thất bại của Việt Cộng một phần lớn do ở khả năng tác chiến kém cỏi của những cán binh trẻ tuổi này.

Kế hoạch tổng công kích - tổng khởi nghĩa đã được giữ bí mật đến khi trận đánh xảy ra trên toàn quốc. Sự thống nhất chỉ huy của Việt Cộng cũng có phần mạch lạc, phát khởi các trận đánh tại các tỉnh lỵ vào một thời gian không xê xích mấy. Có lẽ Việt Cộng đã lấy mốc đêm giao thừa Tết Mậu Thân năm 1968 để làm chuẩn thời gian phát động chiến dịch tổng tấn công. Ngoài ra, các đơn vị Việt Cộng tham dự trực tiếp các trong trận dánh đã dùng chiến thuật bôn tập để tránh mọi sự tiết lộ trước khi đánh. Trong kế hoạch tổng tấn công này, Việt Cộng đã dự liệu đến phương thức "Nhất Điểm Lưỡng Diện." Họ đã bày ra "diện" bằng những hoạt động cầm chân vào đầu năm 1968 tại Khe Sanh để dồn quân bất ngờ đánh vào "điểm" là các thành phố và thủ đô.

TỔNG KẾT THIỆT HẠI CỦA VIỆT CỘNGTRONG KỲ TỔNG CÔNG KÍCH ÐỢT 1

Dưới đây là những con số ghi các sự thiệt hại quân sự và dân sự trên toàn quốc theo báo cáo của Bộ Tổng Tham Mưu Quân Lực VNCH trong tháng 2 và 3/1968, là thời gian xảy ra các trận đánh trong vụ tổng công kích đầu năm 1968, và tái tấn công ngày 17/2/68 và những vụ kế tiếp đến 31 tháng 3/1968.

VIỆT NAM CỘNG HÒA......................... tháng 2/1968 tháng 3/1968

tử thương 3,501 1,453bị thương 10,678 4,419

mất tích 543 383tổng cộng 14,722 6,255

vũ khí bị mất 1,418 (súng cá nhân), 106 (súng cộng đồng)

741 (súng cá nhân), 741 (súng cộng đồng)

ĐỒNG MINH (Hoa Kỳ, Úc, Nam Triều Tiên, Thái Lan, v.v.). tháng 2/1968 tháng 3/1968tử thương 2,832 1,292bị thương 15,832 3,453mất tích 352 252tổng cộng 19,016 4,997

TỔN THẤT PHI CƠ CỦA VIỆT NAM CỘNG HÒA VÀ ĐỒNG MINH. tháng 2/1968 tháng 3/1968bị tiêu hủy 63 60hư nặng 154 60hư nhẹ 99 116

VIỆT CỘNG......................... tháng 2/1968 tháng 3/1968

tử thương 41,181 17,192tù binh 7,391 2,070tổng cộng 48,572 19,262vũ khí bị tịch thu

9,079 (súng cá nhân), 2,923 (súng cộng đồng)

4,109 (súng cá nhân), 1,328 (súng cộng đồng)

tổng cộng 7,257 2,954

Ngoài ra, con số tổng thất của thường dân tại miền Nam Việt Nam trong đợt tổng công kích đầu tiêng của Việt Cộng (tháng 2 sang đến tháng 3) được ghi nhận như sau: 14,300 người chết, 24,000 người bị thương, 72,000 vô gia cư (nhà cửa bị tiêu tan), 627,000 người tỵ nạn.

Sau thất bại của cuộc tổng tấn công đợt một vào dịp Tết Mậu Thân, Việt Cộng đã mở trận tấn công ngày 17 tháng 2/1968 nhằm hỗ trợ tinh thần cho chiến trường Huế còn đang sôi động lúc bấy giờ. Cuộc tấn công được chú trọng vào thủ đô Saigon, nhưng các lực lượng Việt Cộng chỉ đến vùng ven đô đã bị đánh tan không xâm nhập được vào trong thành phố. Tối ngày 5 tháng 3/1968, Việt Cộng đồng loạt mở một cuộc tấn công khác phần lớn bằng pháo kích trên khắp nơi. Cuộc tấn công này ngắn ngủi và yếu ớt, dường nhi chỉ nhằm gây

tiếng vang. Từ ngày đó đến ngày mở cuộc tổng tấn công đợt 2, Việt Cộng chỉ hoạt động theo mức độ thường lệ.

Chánh quyền Miền Nam tỏ ra thận trọng và tăng gia các biện pháp bố phòng. Lệnh giới nghiêm được ban hành trên toàn cõi Miền Nam tức khắc ngay sau biến động xảy ra. Ngày 28 tháng 2/1968, thủ tướng chính phủ ký sắc lệnh đình chỉ việc giải ngũ mọi loại quân nhân, gọi tái ngũ mọi loại quân nhân khác trở lại quân đội.

Từ đầu tháng Ba dương lịch, tất cả các nam giáo sư, sinh viên từ 18 đến 45 tuổi đều phải tham gia huấn luyện quân sự. Sau 2 tuần lễ huấn luyện quân sự, sinh viên phải mặc đồng phục kaki vàng và ghép thành hàng ngũ. Tại nhiều tỉnh lỵ, các đoàn phòng vệ dân sự được tự động tổ chức theo sang kiến của các tỉnh trưởng. Các công chức phải tham gia phong trào. Phong trào này sau được đổi danh thành phong trào Nhân Dân Tự Vệ.

Các đoàn thể chính trị cùng hoạt động. Ngày 10 tháng 3/1968, Mặt Trận Nhân Dân Cứu Nguy Dân Tộc ra đời và bầu được ban chấp hành trung ương do Thượng Nghị Sĩ Trần Văn Đôn làm chủ tịch. Về phương diện xã hội, để cứu trợ các nạn nhân thời cuộc, Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu trong một thông điệp ban bố ngày 28 tháng 2/1968 đã quyết định mở một cuộc lạc quyên trên toàn quốc trong vòng một tháng. Mỗi một quân nhân sĩ quan và công chức phải góp vào cuộc lạc quyên này một ngày lương toàn vẹn. Ủy ban Cứu trợ Trung ương được giao trách nhiệm cho Phó Tổng Thống Nguyễn Cao Kỳ.

Sau ngày biến động, bộ mặt bình thương của Miền Nam đã thành một bộ mặt chiến tranh phấn khởi. Một điều ghi nhận là dân chúng và binh sĩ lại có vẻ tin tưởng ở sức mạnh của mình khi họ mụckích trước mắt các đơn vị Việt Cộng bị thua, bỏ chạy và Việt Cộng bị chết rất nhiều. Sự phấn khởi của nhân dân được bộc lộ ra nhất là đối với giới thanh niên trước đây trốn tránh quân dịch trở ra trình diện đầu quân vui vẻ. Do đó, trong vòng hơn một tháng, các đơn vị Quân Lực VNCH bị tổn thất trong biến động đầu Xuân đã bổ sung được đầy đủ quân số. Nhiều đơn vị còn có quân số trội hơn trước. Thành phần quân số bổ sung sau dịp Tết gồm những người tái ngũ, những người mới đầu quân và những quân phạm được ân xá trong trường hợp tình nguyện gia nhập quân đội đãi công chuộc tội.

Một điều ghi nhận khác nữa là các đơn vị Việt Nam Cộng Hòa được thay thế các vũ khí cũ bằng vũ khí mới M-16. Loại súng này là loại tối tân nhất của Hoa Kỳ vào năm 1968. Việc trang bị vũ khí mới đã làm cho các đơn vị tăng thêm hỏa lực, binh sĩ tăng thêm tinh thần chiến đấu.

Ngày 31 tháng 3/1968, Tổng Thống Johnson ra Lệnh cho Không Quân Hoa Kỳ hạn chế oanh tạc Miền Bắc và ngỏ ý hoà đàm với Bắc Việt. Trong khi đó, tại Việt Nam ngày 1 tháng 4/1968 quân đội Mỹ mở một cuộc hành quân giải tỏa Khe Sanh. Cuộc hành quân được giao cho Sư Đoàn 1 KhôngKỵ. Sơ khởi hành quân trực thăng vận chiếm mấy ngọn đồi cao chế ngự Quốc Lộ 9, các đoàn quân chính gồm chiến xa và bộ binh dựa theo quốc lộ này tiến vào Khe Sanh.

HÌNH LỚN: Một toán lính Nhảy Dù Việt Nam Cộng Hòa đang di chuyển vào một khu phố để giữ an ninh và truy nã những phần tử Cộng quân đang ẩn nấp. Trong kỳ Mậu Thân 1968, cán binh Việt Cộng đã đột nhập vào nhiều khu phố để phóng hỏa, giết người, gây náo loạn khắp nơi. HÌNH NHỎ: Các nhân viên An Ninh Quân Ðội Hoa Kỳ đang đứng tản mác trong sân tòa đại sứ. Toán đặc công Việt Cộng đột nhập được vào bên trong đã bị họ tiêu diệt hoàn toàn (hình ảnh:special collection).

Cuộc hành quân chậm chạp không gặp chống cự chống trả mãnh liệt của địch. Lực lượng giải tỏa Việt Mỹ khoảng 20,000 người gồm các binh sĩ thuộc Sư Đoàn 1 Không Vận, Sư Đoàn 3 Thủy Quân Lục Chiến (TQLC) Hoa Kỳ và một chiến đoàn Nhảy Dù Việt Nam Cộng Hòa. Căn cứ Khe Sanh bị quân Bắc Việt bao vây 76 ngày. Đến ngày 5 tháng 4/1968, Khe Sanh được giải tỏa.

Ngày 6 tháng 4/1968, Hoa Kỳ chính thức liên lạc ngoại giao với Bắc Việt để mở hội nghị hòa đàm, và ngày 8 tháng 4/1968 nhận được đáp thư của Bắc Việt chấp nhận. Hai bên tiến đến chỗ tìm một địa điểm hòa đàm mà sự chọn lựa địa điểm đã kéo dài đến gần một

tháng vẫn không giải quyết được. Bắc Việt đề nghị mở hội đàm ở Ba Lan hoặc Cao Miên, Hoa Kỳ ngược lại đòi mở hội đàm tại một trong 10 nước: Tích Lan, Nhật Bản, Pakistan, Nepal, Afghanistan, Mã Lai, Ý, Bỉ, Phần Lan hoặc Úc.

Vào khoảng trước ngày 10 tháng 4/1968, một thượng tá Việt Cộng tên Tám Hà về hồi chánh. Viên thượng tá này tiết lộ là Việt Cộng đang chuẩn bị tấn công thủ đô Saigon, khu Chợ Lớn và Gia Định. Tám Hà cũng cho biết khoảng chừng trên 10,000 cán binh Việt Cộng đang chuẩn bị tấn công thủ đô Saigon vào ngày 22 tháng 4/1968. Nhưng có thể vì lý do nào đó đã chậm lại. Lực lượng tấn công của Việt Cộng gồm 2 trung đoàn thuộc Công Trường (CT) 9, hai trung đoàn thuộc Công Trường 5 và được tăng cường thêm chừng hai trung đoàn địa phương gồm các Trung Đoàn 165 và Trung Đoàn Đồng Tháp.

Để công kích Saigon, Công Trường 9 sẽ đánh từ vùng ven đô Tây-Bắc. Mục tiêu tấn công gồm cả phi trường Tân Sơn Nhất. Trong khi đó Công Trường 5 sẽ tấn công từ phía Tây và phía Nam. Các mục tiêu được chọn lựa và các cứ điểm quân sự, nhà đèn, các nơi tiện nghi công cộng và trọng yếu trong thành phố. Các đơn vị quân đội tại Saigon mới được giải tỏa 50 phần trăm phải cấm trại trở lại 100 phần trăm khi nhận được tin tiết lộ này.

Ngày 28 tháng 4/1968, Sư Đoàn 1 Không Kỵ Hoa Kỳ hành quân trực-thăng vận bất ngờ vào thung lũng A Shau, nơi đặt một căn cứ tiếp vận quan trọng của Bắc Việt. Cuộc hành quân này đã dùng đến hơn 200 phi cơ trực thăng. Sau đó, một chiến đoàn Nhảy Dù Việt Nam Cộng Hòa được gởi ngay đến để tăng cường. Tại thung lũng A Shau, quân Cộng Sản Bắc Việt chống trả yếu ớt. Tuy nhiên súng phòng không địch tác xạ rất hiệu quả làm 30 trực thăng của Hoa Kỳ bị hư hại. Liên quân Việt-Mỹ phá hủy và tịch thu được rất nhiều chiến cụ trong cuộc hành quân này.

Trong khi đó, cuộc dàn xếp chọn một địa điểm nghị hòa vẫn diễn tại Lào giữa Đại Sứ William S. Sullivan của Hoa Kỳ và tổng đại diện Nguyễn Chấn của Bắc Việt. Cuộc tiếp xúc riêng này đã mang đến kết quả là ngày 3 tháng 5/1968, Hoa Kỳ và Bắc Việt công bố chọn Paris làm địa điểm hội nghị sơ bộ.

Cuộc hội họp đầu tiên được ấn định vào ngày 10 tháng 5/1968. Sau đó hai bên công bố thành phần phái đoàn. Phía Hoa Kỳ, ông Harriman trưởng phái đoàn. Ông Cyrus Vance cố vấn đặc biệt cho Tổng Thống Johnson làm phó trưởng phái đoàn. Tướng Andrew Godpaster, phụ tá của tướng Westmoreland ở Việt Nam làm hội viên. Ông Jordan chuyên viên về các vấn đề Việt Nam tại Hội Đồng An Ninh Quốc Gia, kiêm thứ trưởng ngoại giao phụ trách Viễn Đông sự vụ, làm hội viên, v.v...

Phía Bắc Việt, ông Xuân Thủy, Bộ Trưởng Không Giữ Bộ Nào (chức vụ "Bộ Trưởng Không Giữ Bộ Nào" thật sự là một chức vị hoàn toàn có thật trong chánh quyền Cộng Sản Bắc Việt) làm trưởng đoàn, Đại Tá Hà Văn Lâu là đại-sứ trưởng phái đoàn Bắc Việt, Nguyễn Minh Vỹ và Nguyễn Thành Lê là hội viên, v.v...

Trong khi hội nghị chính trị Paris thành hình, chiến cuộc tại Việt Nam vẫn gia tăng mức độ. Mọi người đều nghi và biết như vậy nhưng không hiểu cường độ chiến tranh sẽ gia tăng vào lúc nào và ở những nơi nào.

Ngày 4 tháng 5/1968, một triệu chứng đầu tiên khơi mào cho một cuộc tấn công lớn được phát hiện. Đó là một tiếng nổ rất to do Việt Cộng gây ra ở gần đài vô-tuyến truyền hình tại Saigon. Khoảng 60 kg chất nổ TNT được dấu trên xe taxi. Lúc 13 giờ trưa, chiếc taxi bùng nổ gây tử thương cho 3 người chết và khoảng 30 người khác bị thương. Một căn nhà ở gần đài truyền hình cũng bị sập đổ. Người ta cho rằng tiếng nổ này là một hiệu lệnh của Việt Cộng phát động cho cán binh của họ mở cuôc tấn công vào thủ đô Saigon ngày hôm sau.

Chỉ 24 giờ sau khi tin Hoa Kỳ và Bắc Việt thảo luận họp nhau ở Paris được tung ra là Việt Cộng đã mở cuộc tấn công vào Saigon. Cuộc tấn công này phát xuất lúc 03 giờ 10 chiều ngày 5 tháng 5/1968. Lúc đầu, Việt Cộng bắn những loạt trọng pháo loạn xạ bưà bãi vào thành phố. Sau đó các đơn vị võ trang của họ xuất hiện tại nhiều nơi. Tuy cuộc tấn công

được khai diễn trên toàn quốc bằng hỏa lực pháo kích, nhưng mục đích thật sự là Cộng quân muốn chỉa mũi dùi bộ-chiến vào thủ đô Saigon. Cuộc tấn công của Việt Cộng ngày 5 tháng 5/1968 vào Saigon kéo dài đến ngày 12 tháng 5/1968 mới chấm dứt. Các lực lượng võ trang Việt Cộng chỉ lọt được vào vùng ven đô. Sau đó họ lần lượt bị tiêu diệt và đẩy lui ra khỏi thành phố.

Ngày 25 tháng 5/1968, Việt Cộng lại tiếp tục tấn công thủ đô Saigon. Lần này họ xâm nhập qua Đồng Ông Cộ vào khu vực Ngã Năm Bình Hòa và những khu kế cận. Họ chiếm và cố thủ trong các nhà của thường dân vô tội để chống lại cuộc phản công của quân đội Việt Nam Cộng Hòa. Tại Chợ Lớn, Việt Cộng cũng xâm nhập đượcvào nhiều khu phố thuộc Quận 6. Họ tổ chức chiến đấu ngay trong các khu vực đông dân cư, chiếm mấy nhà kiên cố làm pháo đài. Các trận chiến xảy ra tại những khu vực này vô cùng khốc liệt

CHIẾN LƯỢC VÀ CHIẾN THUẬTCỦA VIỆT CỘNG TRONG CUỘC TẤN CÔNG

ĐỢT HAI VÀO SAIGON

Trong chiến lược tổng tấn công kỳ trước (đợt 1), chính Việt Cộng đã nhận thấy sai lầm khi lực lượng võ trang được trãi rộng ra để tấn công cùng một lúc tại khắp nơi. Chiến lược dùng quân sự trãi-rộng chỉ khi nào quân lực tấn công mạnh hơn đối phương, còn nếu yếu hơn tất nhiên không đủ lực để đánh, sẽ bị thất bại. Việt Cộng hiện nay tại Miền Nam không có yểm trợ không quân, cần phải chọn điểm rồi tập trung lực lượng đông và thay phiên đánh mới mong thắng được. Chọn lựa những mục tiêu chiến lược để hậu thuẫn cho hội nghị Paris chẳng còn mục tiêu nào tốt hơn là các thành phố, và nhất là Saigon vì đánh vào được Saigon sẽ gây những tiếng vang chính trị lớn và làm rối loạn hệ thống lãnh đạo của đối phương.

Chiến thuật của Việt Cộng áp dụng trong kỳ đầu tháng tháng 5 năm 1968 như sau :

- Tránh né tất cả những vị trí đóng quân của Việt Nam Cộng Hòa mà lần trước họ đã tấn đánh.

- Xâm nhập vào các khu dân cư, nhờ đêm tối, và vào những chỗ không có quân án ngữ.

- Khi bám vào nhà cửa tại khu vực xâm nhập, Việt Cộng chấp nhận thiệt hại, đợi quân ta đến đánh và không chịu thối lui.

- Nếu các lực lượng ngăn chặn không kịp thời phản ứng, Việt Cộng sẽ lan tràn ngay sang các khu dân cư khác và tăng viện quân mới đem vào để mở rộng vết dầu loan.

- Áp dụng chiến thuật nội công ngoại kích bằng các toán đặc công gây xáo trộn ngay trong thành phố.

Trong các ngày biến động, các toán Việt Cộng đã vào được các khu Thị Nghè, Bảy Hiền, Minh Phụng, Bình Thới, Bình Tiên và Phạm Thế Hiển, v.v... Các lực lượng Việt Nam Cộng Hòa đã ngăn chận hữu hiệu không cho Việt Cộng lan tràn sang các khu vực khác. Nhưng để đẩy lui hẳn đối phương, quân đội miền Nam đã phải dùng hỏa lực mạnh mẽ của phi pháo và chiến xa mới làm chủ tình hình được.

Đúng ra khi mở mặt trận tại thành thị, Cộng quân chỉ nhằm duy trì một tình trạng bất an nhưng không nhằm thâu những chiến thắng quân sự lớn lao. Họ chỉ dùng những tình hình xáo trộn để phá vỡ nền tảng kin tế và chính trị của chánh phủ Việt Nam Cộng Hòa, đồng

thời tìm cơ hội khuynh đảo chính phủ Quốc Gia. Để thực hiện mặt trận này, Cộng Sản đã dùng du kích chiến nhưng đã chế biến đôi chút để thích nghi với kỹ thuật chiến đấu trong thành phố.

Ngày 12 tháng 5/1968, Việt Cộng bị đánh bật ra. Nhưng tới ngày 25 tháng 5/1968 họ lại xâm nhập vào đô thành tại hai ngã: ở phía Bắc Gia Định và từ phía Nam Chợ Lớn. Việt Cộng áp dụng một chiến lược như kỳ trước là đột nhập khu dân cư và bám sát vào khu này chống đánh các lực lượng giải tỏa. Lần này Việt Cộng đã khai thác được những sơ hở của phòng đai phòng thủ nên các phần tử địch đột nhập vào rồi quân ta mới biết. Trước khi nổ súng, Việt Cộng rãi quân chiếm giữ tất cả những địa điểm then chốt trong khu vực như các tòa nhà lớn, nhà máy, xí nghiệp, các nơi tôn nghiêm. Ngoài ra tại các khu đất trống và gò mả Việt Cộng còn đào các hầm hố chiến đấu.

Hai đặc công Việt Cộng bị hỏa lực của Quân Cảnh Mỹ quét ngã ngay trên bãi cỏ (hình ảnh:special collection).

Khi đã bám vào được các khu vực vừa chiếm, mỗi đêm họ cho tăng viện thêm quân vào. Đoàn quân di chuyển vào theo từng toán nhỏ nhưng những toán này được trang bị hỏa lực rất mạnh. Đây là những cán binh đã được dưỡng quân lâu dài. Trong khi đó, các đơn vị mệt mỏi và bị thiệt hại thì lại được rút ra. Chiến thuật này được gọi là "xa luân chiến" với mục đích tạo một cuộc đánh dài lâu vào thủ đô.

Việt Cộng áp dụng phương pháp du-kích chiến trong thành phố. Bị đánh ở nơi này, họ bèn bỏ chạy sang nơi khác, nhưng vẫn cố bám vào các khu vực đông dân cư và chẳng chịu rút ra. Khi Cộng quân cố thủ tại những vị trí chiến đấu vững chãi, họ cóthể gây cho lực lượng phản công của quân đội Việt Nam Cộng Hòa nhiều thiệt hại. Việt Cộng không tập trung đóng tại một chỗ, mà lại chia quân ra nhiều ổ kháng cự gồm trên dưới một tiểu đội.

Do đó các cuộc hành quân giải tỏa của quân đội Việt Nam Cộng Hòa đã rất khó khăn. Để ngăn cản sự bành trướng của Việt Cộng và tiêu diệt họ ở trong những vị trí chiến đấu kiên cố, quân đội chánh phủ đã phải sử dụng đến phi cơ và chiến xa. Cũng kể từ cuộc tấn công đợt hai vào Saigon, hằng đêm Việt Cộng bắn hàng loạt hỏa tiễn 122 ly và đạn súng cối 82 ly bừa bãi vào các khu phố gây nên một sự chết chóc và sợ hãi trong dân chúng.

Tóm lại, qua các cuộc tấn công của Việt Cộng vào Saigon, có thể nhận định rằng họ đã thay đổi chiến lược một cách rõ rệt. Trong cuộc tổng công kích Tết Mậu Thân đầu tiên, Việt Cộng chỉ nhằm đánh vào các cơ quan quân sự và đưa các cán bộ chính trị vào các thành phố để khuấy động qua các cuộc biểu tình chống chánh phủ.

Đối với cuộc tấn công kỳ hai, ngày 5 tháng 5/1968, Việt Cộng không đánh vào một cứ điểm quân sự nào mà lại xâm nhập Saigon qua các khu dân cư, rồi bám vào các nơi này để chống đánh lại các lực lượng của chánh phủ. Còn đối với các cuộc tấn công ngày 25 tháng 5/1968, Việt Cộng cũng áp dụng phương pháp tác chiến như cuộc tấn công ngày 5 tháng 5/1968, nhưng lần này họ cố tạo ra một cuộc đánh lâu dài với hầm hố và công sự chiến đấu được tổ chức chu đáo và cũng trong lần này họ đã rút tỉa được kinh nghiệm của các kỳ trước để tránh các thiệt hại về quân số.

Trong cuộc tổng công kích Tết Mậu Thân đầu tiên, họ không pháo kích vào Saigon. Nhưng trong cuộc tấn công đợt hai này họ đã pháo kích bừa bãi ngay vào các khu dân cư. Đây là một chiến thuật đê hèn nhằm phá vỡ nền tảng kinh tế, bần cùng hóa thủ đô, để tạo nên một mối kinh hoàng trong lòng người dân.

Nhưng rồi tất cả những âm mưu của Việt Cộng đã đều bị bẻ gãy trước sự suy nhược của họ. Nhiều cán binh mất tinh thần vì con số chết chóc phiá bên họ đã quá cao. Sự việc này làm cho nhiều cán binh trẻ tuổi không chịu nổi. Họ đã buông súng, đã đầu hàng tập thể để mong cứu lấy mạng sống của họ, và cũng như để chạy về hàng ngũ của chánh phủ Quốc Gia.

Việt Cộng tấn công thủ đô Saigon vào lúc 2 giờ khuya mồng một Tết Mậu Thân năm 1968. Trong khi tiếng pháo mừng Xuân vẫn còn nổ lẻ tẻ trên các hè phố đô thành, bỗng xen lẫn vào tiếng súng to nhỏ nổ vang theo từng nhịp. Người dân đô thành quen hưởng cảnh an lạc thái bình không quen phân biệt tiếng nổ, chỉ tưởng là pháo. Cũng có nhiều người biết là tiếng súng nhưng họ cũng chẳng quan tâm vì trong thời loạn ly những tiếng súng nổ đối với họ quá thường tình và họ coi như chẳng có gì quan trọng xảy ra.

Khi trời sáng rõ, người dân đô thành vẫn trong cái sinh hoạt ngày Tết ăn mặc trịnh trọng kéo nhau ra đường để tiếp tục các cuộc hành trình thăm viếng và vui chơi. Nhưng rồi những tin tức về một cuộc tấn công của Việt Cộng được đưa tới. Nhiều người vẫn hoài nghi cho rằng chỉ là một vụ đảo chánh như những vụ đảo chánh khác đã xảy ra qua tiếng súng nổ ở đô thành.

Vào 08 giờ sáng, đài phát thanh Quốc Gia đọc lời ban bổ lệnh giới nghiêm của Phó Tổng Thống. Ông Nguyễn Cao Kỳ thừa hành lệnh của Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu tố cáo các hành vi tấn công của Việt Cộng vi phạm lệnh hưu chiến. Người dân vẫn hoài nghị tại sao Tổng Thống Thiệu không đích thân công bố. Nhưng rồi ở giữa một thủ đô Saigon rộng lớn mà những cái ở đầu tỉnh xảy ra cuối tỉnh không hay, thì bây giờ người ta đều được biết là Việt Cộng quả thực đã tấn công vào đô thành.

Việt Cộng đã lợi dụng sự đi lại tự do suốt đêm và lệnh hưu chiến để xâm nhập vào nhiều nơi trong thủ đô. Đêm mồng Một Tết, họ đã mở nhiều cuộc công kích vào một vài địa điểm quan trọng và đầu não tại trung tâm thành phố:

BỘ TỔNG THAM MƯU QUÂN LỰC VIỆT NAM CỘNG HÒA (VNCH): Tại đây Việt Cộng đánh vào các cổng số 4 và số 5. Riêng tại cổng số 4, họ tràn vào được nhưng bị cầm chân tại chỗ.

DINH ĐỘC LẬP: Việt Cộng định đột nhập do cửa sau phía đường Nguyễn Du nhưng không vào được.

BỘ TƯ LỆNH HẢI QUÂN: Việt Cộng bị hạ toàn bộ khi vừa xông vào cửa. PHI TRƯỜNG TÂN SƠN NHẤT: Việt Cộng bị ngăn chận và bị thiệt hại nặng khi đang

tiến vào cuối phi đạo ở gần khu Bà Quẹo. ĐÀI PHÁT THANH QUỐC GIA (tại đường Phan Đình Phùng): Việt Cộng đột nhập

được vào lầu dưới đài phát thanh. TÒA ĐẠI SỨ PHI LUẬT TÂN (tại đường Phan Thanh Giản): Việt Cộng đột nhập dễ

dàng. Nhưng vị đại sứ người Phi đã kịp thời chạy thoát.

Cũng trong đêm này, tại các khu vùng phụ cận thủ đô, Việt Cộng đã mở các cuộc công kích vào một vài nơi khác:

Trại Cổ Loa và trại Phù Đổng Thiên Vương của Thiết Giáp và một phần trại Cổ Loa của Pháo Binh. Căn Cứ 80 Quân Cụ và Căn Cứ 60 Truyền Tin tại Hạnh Thông Tây: Việt Cộng chỉ bắn quấy phá. Trung Tâm Huấn Luyện Quang Trung tại Hốc Môn: Việt Cộng bị thiệt hại nặng và bị ngăn chặn tại cổng trại.

Vào sáng mồng 2 Tết nhiều cánh quân địch xuất hiện tại đô thành và các vùng phụ cận. Tình hình địch được ghi nhận như sau:

Một cánh quân Việt Cộng xuất hiện tại khu Bà Quẹo. Họ đặt bộ chỉ huy tại hãng dệt Vinatexco để uy hiếp phi trường Tân Sơn Nhất và các khu dân cư tại đây. Một cánh quân Việt Cộng xuất hiện tại khu Gò Vấp. Họ uy hiếp và chiếm một phần trại Cổ Loa của Pháo Binh và toàn trại Phù Đổng của Thiết Giáp. Việt Cộng cũng xâm nhập các khu đông dân cư Gò Vấp, Xóm Mới, rồi lan tràn tới khu Ngã Năm Bình Hòa. Một cánh quân Việt Cộng xuất hiện tại Hàng Xanh để rồi tiến quân về Tiểu Khu Gia Định và uy hiếp khu vực Cầu Xa Lộ. Một cánh quân Việt Cộng xuất phát từ Phú Thọ và lan tràn vào các khu dân cư ở Phú Thọ, Bà Hạt và các khu kế cận. Một cánh quân Việt Cộng còn hoạt động ở xa thủ đô Saigon tại vùng Thủ Đức. Họ tấn công chi khu Thủ Đức trong đêm trước và đang uy hiếp chi khu này. Một cánh quân Việt Cộng sau chót còn hoạt động ở xa thủ đô tại vùng Hốc Môn. Họ chiếm các vùng phụ cận Trung Tâm Huấn Luyện Quang Trung.

Việt Cộng xử dụng các toán đặc công xung kích vào các mục tiêu tại trung tâm thủ đô. Trong khi đó, các lực lượng khác ở bên ngoài đều tiến vào nội thành để hỗ trợ cho các toán xung kích ở bên trong, và đồng thời xâm nhập vào các khu dân cư.

Bốn người lính Việt Nam Cộng Hòa đang kịch chiến với Cộng quân ngay giữa đường phố Saigon. Một người lính xử dụng súng phóng lựu M-79 (ngắn). Ba người lính kia đều mang súng trường M-16. Loại súng này vừa được Hoa Kỳ viện trợ cho Việt Nam Cộng Hòa vào năm 1967. Tuy nhiên, trong kỳ tổng công kích vào Tết Mậu Thân năm 1968, có nhiều lực lượng trong quân đội như Dân Vệ, Ðịa Phương Quân và Nghĩa Quân vẫn còn chưa được trang bị loại súng này (hình ảnh:special collection).

Sở dĩ Việt Cộng thất bại không làm chủ được tình hình vì họ dùng những lực lượng xung kích quá nhỏ để đánh vào những mục tiêu quá lớn. Các lực lượng xung kích nhỏ này không đủ khả năng mở đợt công phá dù xâm nhập được vào bên trong nhưng tiềm lực yếu cho nên họ không thể thọc sâu khai thác chiến quả. Hơn nữa, các lực lượng bên trong và bên ngoài của Việt Cộng vì hoạt động trên một địa bàn quá rộng rãi nên đã không phối hợp và hỗ trợ nhau chặt chẽ được. Tuy các cánh quân của Việt Cộng đã có mặt ở các vùng ven đô nhưng sự hoạt động của họ có vẻ rất rời rạc.

Sáng mồng 2 Tết, các đơn vị Việt Cộng mưu toan đánh úp các cơ quan đầu não của Việt Nam Cộng Hòa đã không thành công trong đêm trước. Việt Cộng không đánh vào bất cứ một cơ quan nào của Hoa Kỳ. Và với các cánh quân nói trên, họ hy vọng ở sự tiếp tay nổi dậy của dân chúng, cố gắng lan tràn vào các khu đông dân cư.

Để ngăn chặn và theo dõi các hoạ động của họ, các phi cơ chiến đấu và quan sát của Việt Nam Cộng Hòa thay nhau bay thường xuyên trên vòm trời thủ đô. Dân chúng thấy Việt Cộng đến và thấy phi cơ uy hiếp trên trời đều lũ lượt dắt díu nhau lánh cư vào trong thành phố.

Ngay trong đêm mồng 2, lực lượng phản công của chánh phủ được tung ra. Hai đại đội của Tiểu Đoàn 1 Nhảy Dù được đưa đến giải tỏa đài phát thanh. Nơi này được quân đội chiếm lại trước 0 giờ 30 sáng. Trong khi đó Tiểu Đoàn 8 Nhảy Dù chia quân làm hai cánh.

Cánh thứ nhất gồm hai đại đội được phái tới giải tỏa cổng số 4 của Bộ Tổng Tham Mưu. Nhưng suốt ngày vẫn không giải quyết xong vì Việt Cộng núp trong khu nhà bằng gạch của Trường Sinh Ngữ Quân Đội và bắn ra dữ dội. Cánh thứ hai với hai đại đội còn lại tới bảo vệ đầu phi đạo Tân Sơn Nhất ở Bà Quẹo và ngăn chận Cộng quân xâm nhập khu hãng dệt Vinatexco.

Vào buổi trưa, toàn bộ Tiểu Đoàn 6 Nhảy Dù được đưa về phi trường Tân Sơn Nhất chờ lệnh. Liên Đoàn 5 Biệt Động Quân (BDQ) với bốn tiểu đoàn (Tiểu Đoàn 30, 33, 34 và 38) đang trấn đóng vòng quanh khu bán nguyệt từ Thủ Đức, Nhà Bè, Bình Chánh đến Hốc Môn. Đêm hôm đó, Liên Đoàn 5 nhận được lệnh phải gửi ngay hai tiểu đoàn Biệt Động Quân về giải cứu thủ đô. Tiểu Đoàn 30 và 38 Biệt Động Quân lập tức ra đi và họ đã tiến vào thành phố trước khi trời sáng. Tiểu Đoàn 30 Biệt Động Quân đến khu vực Hàng Xanh Xa Lộ lúc 4 giờ sáng ngày mồng 2 Tết. Tại đây, các binh sĩ Mũ Nâu này đã chạm súng dữ dội với Việt Cộng. Trong khi đó Tiểu Đoàn 38 Biệt Động Quân xuất phát từ Nhà Bè vào 4 giờ sáng ngày mồng 2 Tết đến giải tỏa khu Phú Thọ, Trần Quốc Toản.

Vào lúc 06 giờ 30 cùng ngày Tiểu Đoàn 4 Thủy Quân Lục Chiến (TQLC) từ Vũng Tàu được không vận về Saigon mặc dù đơn vị này vừa hành quân ở Miền Trung mới về có hai ngày. Song song với Tiểu Đoàn 4 Thủy Quân Lục Chiến, Chiến Đoàn B gồm các Tiểu Đoàn 1 và 2 của Thủy Quân Lục Chiến đang ở Cai Lậy (thuộc tỉnh Định Tường) cũng được không vận về Saigon ngay vào gần chiều tối hôm đó.

Chiều mồng 2 Tết, người ta đã thấy những đám cháy bóc lên ngùn ngụt tại đường Nguyễn Kim gần sân vận động Cộng Hòa. Như vậy có nghĩa là cánh quân Việt Cộng phát xuất từ Phú Thọ Hòa tiến vào trung tâm thành phố đã không gặp trở ngại nào đáng kể. Khi tiến vào, Việt Cộng chỉ bắn quấy rối Chi Cảnh Sát Nguyễn Văn Thoại ở phía Nam trường đua, bắn vào trại Cảnh Sát Dã Chiến ở đường Trần Quốc Toản cùng các doanh trại của Tiểu Đoàn 10 Vận Tải và lực lượng Công Binh ở xung quanh.

Việt Cộng chiếm trường đua Phú Thọ, kiểm soát các khu vực quanh Trường Nữ Quân Nhân tại vườn Cao su cũ. Cánh quân này đã lan tràn vào khu vực đông dân cư ở khoảng đường Bà Hạt loang ra một khu rộng lớn từ chùa Từ Nghiêm đến chùa Ấn Quang có bốn đại lộ bao bọc là Nguyễn Tri Phương, Trần Quốc Toản, Lý Thái Tổ và Minh Mạng.

Đường Nguyễn Kim bị oanh kích vì Việt Cộng xuất hiện rất dông. Đám cháy này từ một điểm nhỏ lan tràn cháy cả một khu phố. Cũng vào buổi chiều mồng 2 Tết, người ta thấy Việt Cộng xuất hiện và đột nhập vào nhà thương Nhi Đồng, bắn vào hậu cứ Tiểu Đoàn 5 Quân Cảnh ở đường Lý Thái Tổ. Người ta còn thấy khoảng một trung đội Việt Cộng xuất hiện tại đường Sư Vạn Hạnh, Lý Thái Tổ và một số ít ẩn núp trong chùa Ấn Quang.

Như vậy người ta thấy rằng Việt Cộng tiến vào khu này là một khu vực đông dân cư lao động và cũng là nơi có chùa Ấn Quang từng phát xuất các đợt xuống đường chống chính phủ nhằm để nhen nhuốm lên một cuộc nổi dậy của nhân dân phát xuất từ đây lan tràn vào đô thị. Người dân đô thành trong ngày hôm ấy theo dõi từng tiếng súng nổ xa gần, từng hoạt động của các máy bay ở trên vòm trời và theo dõi tin tức trên radio.

Đài phát thanh Quốc Gia, khác với thường lệ, chỉ phổ biến những bản nhạc hùng binh, thỉnh thoảng chen vào một vài tin tức sốt dẽo. Vào buổi sáng, đài phát thanh đã truyền lệnh gọi các quân nhân nhập trại. Một vài quân nhân trên đường vào trại đã bị các phần tử Việt Cộng trà trộn trong dân chúng bắn hạ ngay ngoài đường. Tuy nhiên, một số đông quân nhân khác cũng đã vào được trại an toàn. Những quân nhân này đều được đại tướng tham mưu trưởng Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa cấp tưởng lục khen ngợi.

Vào buổi chiều, đài phát thanh loan tin chiến sự tại khu Hàng Xanh cho biết quân đội Việt Nam Cộng Hòa đã gặt hái được một vài thắng lợi. Một tin khác được loan đi vào hồi 17 giờ 00 yêu cầu dân chúng Bà Quẹo tránh xa khỏi hãng dệt Vinatexco, nơi Việt Cộng tập trung và đóng bộ chỉ huy để quân đội sẽ oanh tạc vào đúng 18 giờ 00. Ngoài ra, loa phóng thanh cũng được dùng để kêu gọi toàn bộ lực lượng Việt Cộng trong khu vực này ra đầu hàng. Hãng dệt Vinatexco đã bị oanh tạc thiêu rụi vào giờ ấn định trên. Trước khi oanh

tạc, Tiểu Đoàn 8 Nhảy Dù đã dồn Việt Cộng vào khu vực này. Quyết dịnh oanh tạc được ban ra vì sợ Việt Cộng lợi dụng đêm tối sắp đến để tăng cường thêm quân đánh vào phi trường Tân Sơn Nhất.

Cũng vào gần chiều tối ngày mồng 2 Tết, trực thăng võ trang đến xạ kích vào khu vực Trường Nữ Quân Nhân. Sau đó lực lượng bộ chiến Việt Nam Cộng Hòa đến giải tỏa một khúc đường Nguyễn Văn Thoại chạy ngang khu trường đua do Việt Cộng kiểm soát.

Vào sáng mồng 3 Tết, tám tiểu đoàn tổng trừ bị đã có mặt tại đô thành. Các lực lượng này được phối trí để mở các cuộc phản kích như sau:

Tiểu Đoàn 6 và 8 Nhảy Dù giải tỏa cổng số 4 ở trại Trần Hưng Đạo. Tiểu Đoàn 1 Nhảy Dù bảo vệ đài phát thanh và làm lực lượng trừ bị. Tiểu Đoàn 2 Thủy Quân Lục Chiến đi giải tỏa cổng số 4 trại Trần Hưng Đạo (lúc đầu là trách nhiệm của Thủy Quân Lục Chiến, nhưng sau đó được giao lại cho Nhảy Dù), cổng xe lửa số 2 và số 4 (Gia Định). Tiểu Đoàn 4 Thủy Quân Lục Chiến giải tỏa trại Cổ Loa và Phù Đổng. Tiểu Đoàn 1 Thủy Quân Lục Chiến chận đường rút lui của Việt Cộng tại trại Cổ Loa. Tiểu Đoàn 30 Biệt Động Quân giải tỏa khu Hàng Xanh Xa Lộ. Tiểu Đoàn 38 Biệt Động Quân giải tỏa khu Phú Thọ, Bà Hạt.

Trong ngày này, lực lượng Nhảy Dù đã hoàn tất nhiệm vụ giải tỏa cổng số 4 trại Trần Hưng Đạo ngay trong buổi sáng. Trực thăng võ trang đã phải oanh kích vào khu vực này gây thiệt hại về doanh trại cho Trường Sinh Ngữ Quân Đội, Trường Tổng Quản Trị, Trung Tâm Huấn Cụ và Thính Thị và một vài thiệt hại nhỏ cho các cơ sở khác kế cận. Cũng trong ngày hôm đó, các tiểu đoàn Thủy Quân Lục Chiến chiếm lại được các trại Cổ Loa và Phù Đổng. Cả hai nơi này đều bị Việt Cộng trấn giữ từ hôm xảy ra các trận đánh.

Cũng trong ngày này, tình hình tại Chợ Lớn thêm khẩn trương. Nhiều đơn vị Việt Cộng xuất hiện tại các quận 6, 7 và 8. Sáng mồng 4 Tết, Tiểu Đoàn 2 Thủy Quân Lục Chiến (TQLC) tiến vào Chợ Lớn thay thế Tiểu Đoàn 38 Biệt Động Quân (BDQ) chuyển sang Gia Định. Tiểu Đoàn 33 Biệt Động Quân cũng được gởi tới mặt trận Bình An tại Quận 7 lúc ấy mới khởi phát. Tiểu Đoàn 6 Thủy Quân Lục Chiến đang trú đóng tại Bồng Sơn được lệnh không vận về Saigon trong ngày 2 tháng 2/1968.

Khi đến Chợ Lớn, Tiểu Đoàn 2 Thủy Quân Lục Chiến mở ngay cuộc hành quân vào khu vực chùa Ấn Quang. Tiểu Đoàn 6 Thủy Quân Lục Chiến về tới Saigon chiều ngày 2 tháng 2/1968 được nghỉ một đêm. Sáng hôm sau tiểu đoàn này xuống giải vây Chi khu Thủ Đức và các hậu cứ đơn vị Thủy Quân Lục Chiến tại đây.

Tung vào trận tấn công thủ đô Saigon, Việt Cộng đã xử dụng khoảng 15 tiểu đoàn gồm chủ lực quân và địa phương quân, cộng thêm 2 đoàn đặc-công có quân số trên một tiểu đoàn. Đó là chỉ kể những đơn vị dù ít dù nhiều đã tham gia vào trận đánh, không kể đến những đơn vị khác từ Công Trường (sư đoàn) 7 và 9 có thể tăng cường thêm vào.

Danh hiệu của những đơn vị Việt Cộng trực tiếp tham chiến với các mục tiêu tấn kích được ghi nhận trong nội ô đô thành và ở vùng phụ cận như sau:

Một Tiểu Đoàn của Trung Đoàn 271 (thuộc Công Trường 9) tăng cường cho TD/56/U80 đánh vào Trung Tâm Huấn Luyện Quang Trung và vùng phụ cận.

Các Tiểu Đoàn 267 và 269 phối hợp với thành phần của Trung Đoàn 271 đánh vào phi trường Tân Sơn Nhất.

Một tiểu đoàn của Trung Đoàn 273 Công Trường 9 tấn công Chi Khu Thủ Đức. Tiểu Đoàn 1 Củ-Chi, được tăng cường một tiểu đoàn của Trung Đoàn 101 (thuộc

Công Trường 7) và một thành phần của Tiểu Đoàn 2 Cơ Giới R đánh chiếm khu căn cứ tiếp vận Gò Vấp.

Tiểu Đoàn 2 Gò Môn phối hợp với đội đặc công J1/F100 tấn công Bộ Tổng Tham Mưu Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa (VNCH) ở cổng số 4.

Tiểu Đoàn 3 Dĩ An, còn được gọi là "3/165A," tấn công khu vực Hàng Xanh. Tiểu Đoàn 4 Thủ Đức, còn được gọi là "4/165A," tấn công khu xa lộ Saigon. Tiểu Đoàn 6 Bình Tân, còn được gọi là "6/165A," tấn công vùng Phú Thọ - Bà Hạt.

Tiểu Đoàn 508 Long An tấn công vùng Bình Tây. Biệt-Động Đội F100 tấn công vào nhiều mục tiêu khác nhau, gồm đài phát thanh,

cổng số 5 ở Bộ Tổng Tham Mưu, Dinh Độc Lập, Bộ Tư Lệnh Hải Quân, Tòa Đại Sứ Hoa Kỳ, và Tòa Đại sứ Phi Luật Tân.

Quân Lực VNCH kịp thời đưa quân tặng viện vào thủ đô để đối phó. Quân số trực tiếp tham chiến tại thủ đô tính đến ngày 4 tháng 2/1968 đã lên hơn 10 tiểu đoàn, không kể các lực lượng Cảnh Sát đô thành.

Ngày 5 tháng 2/1968, chiến dịch Trần Hưng Đạo được khai sinh do Đại tướng Cao Văn Viên (Tổng Tham Mưu Trưởng Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa) đích thân điều khiển để cấp thời giải tỏa thủ dô và thanh toán địch. Thiếu Tướng Trần Thanh Phong (Tham Mưu Trưởng Liên Quân) làm tham mưu trưởng chiến dịch. Chuẩn Tướng Cao Hảo Hớn là tham mưu phó. Chiến dịch Trần Hưng Đạo bao gồm một địa bàn hoạt động gồm thủ-đô cùng các vùng ven-đô, và cuộc hành quân đại quy mô này đã được chia làm sáu khu vực trách nhiệm (đến ngày 9 tháng 2/1968 thêm một khu vực trách nhiệm khác được giao cho lực lượng Hoa Kỳ phụ trách):

Khu Vực Trách Nhiệm A do Thiếu Tướng Dư Quốc Đống (Tư Lệnh Sư Đoàn Nhảy Dù) chỉ huy. Khu Vực Trách Nhiệm B do Đại Tá Yên (Tư Lệnh Thủy Quân Lục Chiến) chỉ huy. Khu Vực Trách Nhiệm C do Chuẩn Tướng Nguyễn Ngọc Loan (Tổng Giám Đốc Cảnh Sát Quốc Gia) chỉ huy. Khu Vực Trách Nhiệm D do Đại Tá Trần Văn Hai (Chỉ Huy Trưởng Trường BCH/BDQ) chỉ huy. Khu Vực Trách Nhiệm E do Chuẩn Tướng Ngô Dzu chỉ huy. Khu Vực Trách Nhiệm F do lực lượng Hoa Kỳ phụ trách.

Cuộc hành quân tảo thanh Việt Cộng tại Khu A do hai chiến đoàn Nhảy Dù phụ trách. Đó là Chiến Đoàn 2 (với các Tiểu Đoàn 6 và 8) phụ trách khu vực Bà Quẹo, Phú Thọ Hòa, Bà Điểm, và Tân Phú. Chiến Đoàn 3 Nhảy Dù (với Tiểu Đoàn 1 và 3 Nhảy Dù) phụ trách khu vực Cổ Loa, Xóm Mới, và Gò Vấp. Trong khi đó tại Bộ Chỉ Huy Khu A có Tiểu Đoàn Pháo Binh Nhảy Dù và Chi Đoàn 2/10 Thiết vận xa trấn đóng.

Khu B thuộc vùng trách nhiệm của binh chủng Thủy Quân Lục Chiến gồm Chiến Đoàn "B", Tiểu Đoàn Pháo Binh (cũng trực thuộc Thủy Quân Lục Chiến) và Chi Đoàn 1/5 Chiến Xa phụ trách khu vực Gia Định, xa lộ, và Thủ Đức.

Hình chụp các viên chức cảnh sát Quốc Gia đang bố trận phòng thủ ở một góc phố tại Saigon. Trong kỳ Mậu Thân 1968, dưới quyền điều động của Chuẩn Tướng Nguyễn Ngọc Loan, lực lượng cảnh sát đô thành và cảnh sát dã chiến đã mở nhiều cuộc phản công mạnh mẽ, hữu hiệu, để chống lại sự trà trộn và phá hoại của Việt Cộng trong các khu đông đúc dân cư. Sự hiện diện của cảnh sát đã giúp việc tái lập an ninh ở các quận hành chánh 1, 2, 3, 4 và 5 tại Saigon được thêm phần mau chóng. (Hình ảnh: Associated Press/Wide World)

Khu C tương đối yên tỉnh. Trách nhiệm tảo thanh Việt Cộng được trao cho các đơn vị Cảnh Sát đô thành và Cảnh Sát Dã Chiến phụ trách. Cuộc hành quân tại khu này bao gồm các quận hành chánh 1, 2, 3, 4 và 5.

Khu D thuộc vùng trách nhiệm của binh chủng Biệt Động Quân, gồm Liên Đoàn 5 (với 4 tiểu đoàn) được phân chia như sau: Tiểu Đoàn 33 phụ trách khu vực Bình Thới, Cầu Tre. Tiểu Đoàn 38 phụ trách khu vực Minh Phụng. Tiểu Đoàn 41 phụ trách khu vực Phú Định. Tiểu Đoàn 30 phụ trách khu vực Bình Đông. Các đơn vị Biệt Động Quân này phải hoạt động trên địa bàn của các quận hành chánh 6, 7 và 8.

Ngoài các lực lượng trên, Bộ Chỉ Huy Khu D còn có Chi Đoàn 5/1 Thiết Quân Vận, một đại đội Giang Thuyền (hoạt động tại Quận 6) và một đại đội Trinh Sát của Biệt Động Quân.

Tất cả lực lượng Cảnh Sát và quân sự đồn trú trong khu vực A, B, C và D đều đặt dưới quyền chỉ huy của các Bộ Chỉ Huy mỗi khu. Khu E thuộc khu vực trách nhiệm của các quân nhân phục vụ tại Bộ Tổng Tham Mưu Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa. Các quân nhân này ngoài nhiệm vụ tham mưu được tổ chức thành đội ngũ để phụ trách phòng thủ trại Trần Hưng Đạo và bảo vệ các khu vực xung quanh trại này.

Ngoại trừ tiểu đoàn danh-dự liên quân, Đại Đội 1 Quân Cảnh và các chi đội chiến xa M-41, thiết vận xa M-113 với Chi Đội V-100 được tăng cường đều là những thành phần chiến đấu đã có sẵn, tất cả các Phòng, Sở, Tổng cục ở trong trại Trần Hưng Đạo đều phải tham gia vào tổ chức chiến đấu này.

Tiêu chuẩn tổ chức lực lượng trên được hoạch định như sau. Một đại đội gồm 118 người. Mỗi tiểu đoàn có 4 đại đội chiến đấu. Và một ban chỉ huy tiểu đoàn gồm 10 người. Bốn tiểu đoàn bằng một liên đoàn, và Bộ Chỉ Huy của một liên đoàn gồm có 20 sĩ quan. Tổ chức đầy đủ một liên đoàn theo tiêu chuẩn này phải mất một quân số 1,928 người. Quân số này hầu như choán hết quân số làm việc của Bộ Tổng Tham Mưu và buộc tất cả quân nhân các cấp phải đứng trong hàng ngũ mới đủ số trên, chỉ riêng một số sĩ quan cao cấp cùng một số nhân viên cần thiết cấp bách cho công vụ được bài miễn. Trong hàng ngũ chiến đấu phần lớn các sĩ quan cấp thiếu tá đều làm tiểu đội trưởng, còn các sĩ quan ở các cấp Úy (thiếu úy, trung úy, đại úy).. nhiều người chỉ làm đội viên hoặc khinh binh.

Ngày 7 tháng 2/1968, liên đoàn này dược mang trình diện trước Đại Tướng Tổng Tham Mưu Trưởng Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa và cũng là ngày xuất quân. Phiên công tác được ấn định cho cấp tiểu đoàn như sau: một đêm ra ngoài vòng trại, đêm kế nghỉ tại trại, đêm kế tiếp canh gác vòng trong trại, đêm sau đó nghỉ tại trại, và cứ theo thứ tự này luân phiên.

Danh hiệu được đặt cho Liên Đoàn: Liên Đoàn Trần Hưng Đạo.

Danh hiệu được đặt cho 4 tiểu đoàn như sau:

Tiểu Đoàn Lý Thường Kiệt Tiểu Đoàn Lê Lợi Tiểu Đoàn Nguyễn Huệ Tiểu Đoàn Lê Văn Duyệt

Khu F thuộc vùng trách nhiệm của lực lượng Hoa Kỳ gồm khu vực Nam kinh đô và Tây Phú Thọ Hòa được tách ra khỏi Khu D kể từ ngày 9 tháng 2/1968. Trong khuôn khổ chiến dịch Trần Hưng Đạo còn có một lực lượng Hoa Kỳ đóng quân ở vòng ngoài thủ đô.

Hoa Kỳ đã phối trí Tiểu Đoàn 1/27 hoạt động tại khu vực Hốc Môn.

Tiểu Đoàn 2/27 cộng với Đại Đội A/1/4 Kỵ Binh hoạt động tại khu vực Bình Lộc.

Tiểu Đoàn 3/7 cộng với Đại Đội J/60 Cơ Giới và một trung đội thiết vận xa hoạt động tại khu vực Tây và Tây Nam Quận 7.

Tiểu Đoàn 2/327 Hoa Kỳ hoạt động tại khu vực Nhà Bè.

Và một chiến đoàn Hoa Kỳ gồm Tiểu Đoàn 1/18 với Đại Đội A/1/11 Thiết Giáp hoạt dộng tại khu vực Thủ Đức và Giồng Ông Tố.

o O o

Để sơ lược tình hình, kể từ khi khởi hấn các cánh quân Việt Cộng tiến vào thủ đô đã hành động như sau:

Cánh quân Việt Cộng xuất hiện tại Bà Quẹo gồm các Tiểu Đoàn 267, 269 và những thành phần của Tiểu Đoàn 1/271 thuộc Công Trường 9. Các lực lượng địch này xâm nhập một ngã từ vườn thơm Lý Văn Mạnh, một ngã từ Lương Hoa và một ngã từ Hoà Khánh - Hữu Thành, tất cả đều xuất phát từ phía Tây thủ đô. Dường như một lực lượng địch khoảng một đại đội với 100 người đã xâm nhập vào trước. Sau đó Tiểu Đoàn 267 và 269 mới vào tăng viện.

Tại Bà Quẹo, Việt Cộng đặt Bộ Chỉ Huy tại hãng dệt Vinatexco, dùng súng thượng liên phòng không bố trí trên các mái nhà xưởng dệt. Từ Bà Quẹo, Việt Cộng phóng nhiều mũi dùi tiến đánh vào phi trường Tân Sơn Nhất. Nỗ lực chính của họ là nhằm vào hai tiền đồn OF 51-51 và OF 49-50 bên trái xưởng dệt khoảng 1,000 mét. Lựa chọn địa điểm này chứng tỏ Việt Cộng đã nghiên cứu kỹ lưỡng trước khi mở trận đánh với ưu điểm sau đây.

Đó là đoạn đường ngắn nhất mà từ đó họ có thể xâm nhập vào phi đạo và bãi đậu phi cơ. Địa điểm này là một cổng phụ dành cho các nhân viên của hãng RMK ra vào làm việc thường ngày nên có những đường lớn có thể chạy xe tới phi đạo. Nếu xử dụng đường này đánh vào thì Việt Cộng sẽ khỏi phải chọn một con đường nào khác để băng qua các bãi mìn.

Vào khoảng 3 giờ 45 rạng ngày mồng 2 Tết, Đại Đội 1 của Tiểu Đoàn 269 Việt Cộng xung phong vào tiền đồn OF 51-51 và OF 49-50. Bị phản công mạnh, Việt Cộng bèn cắt hàng rào mở một đường nhỏ xuyên qua bãi mìn để đánh xuyên hông cố gấp rút thanh toán hai tiền đồn này. Sau khi nhổ xong hai tiền đồn này, Việt Cộng bắt đầu dồn hàng ngang và di chuyển qua một bãi trống ở cuối phi đạo. Tại đây Việt Cộng nhìn thấy rõ ràng một bãi đậu phi cơ đủ-loại ở cách đó chừng 600 mét. Lúc đó là 5 giờ 20 sáng.

Giữa lúc đó, hai chiến xa M-8 xuất hiện bắn cản đường. Tiếp theo sau là những xe Jeep, Dodge và GMC chở một toán quân hỗn hợp gồm các sĩ quan thuộc Bộ Tư Lệnh Không Đoàn 33 và một đại đội Nhảy Dù đên6 tăng phái. Loạt súng phản công đầu tiên đã chận đứng toán Việt Cộng khi họ chỉ còn các phi đạo khoảng 400 mét. Những cán binh Việt Cộng hốt hoảng tìm chỗ ẩn nấp và bố trí nhưng không kiếm được một điểm tựa nào trong cánh đồng cỏ hoang này.

Hai chiến xa M-8 dần dần tẻ qua hai bên rồi bắn chéo cạnh xe để nhường chính diện cho đơn vị hỗn hợp Không Quân và Nhảy Dù. Quân Việt Cộng đột nhiên bị dồn vào một vi thế bất lợi. Họ tháo lui và chạy vào cố thủ trong các tiền đồn đã chiếm được. Nhưng sau đó các binh sĩ Việt Nam Cộng Hòa đã xung phong và chiếm lại các tiền đồn OF. Trong trận này có 162 Việt Cộng bỏ thây. Một xe ủi đất đã được đem đến để đào một hố rộng để chôn họ.

Trung Tá Lưu Kim Cương, Tư Lệnh Không Đoàn 33 đã đích thân chỉ huy trận phản công. Không may, ông bị trúng đạn ở đùi và đã bị thương ngay từ đầu (sau đó ông tử trận). Nổi bật trong trận đánh là Trung Úy Trần Ngọc Chấn cùng 11 binh sĩ đã xung phong chiếm lại các tiền đồn OF. Thiếu Tá Chiêm, Tham Mưu Trưởng Yếu Khu, bị thương nơi mí mắt. Và Trung Úy Lộc đã ba lần bị thương khi ông thay thế xạ thủ đại liên 20 ly trên xe thiết giáp. Nếu Bộ Tư Lệnh Không Đoàn 33 phản công chậm chừng 10 phút thì có lẽ Việt Cộng đã tràn ngập vào khu vực đậu phi cơ và luôn cả nơi đóng quân của Bộ Tư Lệnh Không Đoàn.

Vào khoảng 5 giờ sáng ngày mùng 2 Tết, hai đại đội Nhảy Dù thuộc Tiểu Đoàn 8 được điều động tới khu vực hãng dệt Vinatexco. Khi đến gần một trạm kiểm soát, cánh quân Nhảy Dù đụng độ mạnh với Cộng quân. Nhưng lúc đó có khu-trục cơ và trực thăng võ trang đến can thiệp nên các vị trí phòng thủ của quân Việt Cộng bị đánh bật. Cũng vào khoảng thời gian này, một đoàn thiết vận xa của Hoa Kỳ từ Củ Chi về Saigon di chuyển ngang qua bị Việt Cộng bắn chận làm cháy hai chiếc. Các thiết vận xa đã phản công ngay vào đồn OF 51-51 khiến Việt Cộng phải rời khỏi khu vực phòng thủ và rút vào khu vực hãng dệt Vinatexco.

Tóm lại, sau khi Việt Cộng thất bại trong trận tấn công vào phi trường Tân Sơn Nhất, họ liền tái tập trung tại hãng dệt Vinatexco để chuẩn bị một cuộc tấn công khác. Nhưng các đơn vị Nhảy Dù đã kịp thời phối hợp với Không Quân để đánh luôn đòn thứ nhì. Họ oanh tạc ngay vào các lực lượng của Việt Cộng tập trung trong hãng dệt làm cho Tiểu Đoàn 267 Việt Cộng bị tổn thất nặng nề. Cộng quân bỏ chạy toán loạn ra khỏi mặt trận Vinatexco. Ngày hôm sau, quân đội Việt Nam Cộng Hòa tái lập trật tự trong khu vực.

Cánh quân Việt Cộng xuất hiện tại Hàng Xanh là Tiểu Đoàn 3 Dĩ An tập trung từ xóm vườn trầu và xóm Giồng Ông Tố thuộc Quận Thủ Đức tiến vào Saigon. Dường như Việt Cộng đã tới đây ngay từ chập tối ngày mồng 1 Tết. Họ ngăn giữ không cho dân chúng chạy ra vì sợ bị lộ và cũng muốn giữ dân lại để lợi dụng tổ chức biểu tình. Vào khoảng 2 giờ khuya, đêm mồng 1 rạng mồng 2, Việt Cộng mới bắt đầu tấn công vào Chi Cảnh Sát Quốc Gia (CSQG) Hàng Xanh. Họ bắn súng nặng vào bức tường ngoài đường gần sụp đỗ, đột nhập vào trong bắn chết vài Cảnh Sát viên, xé giấy tờ vứt lung tung và chiếm giữ nơi này.

Tiểu Đoàn 30 Biệt Động Quân từ vùng Thủ Đức được lệnh điều động về thủ đô và đến ngay ngã tư Hàng Xanh vào lúc trời chưa kịp sáng. Vì không ngờ ngay ở cửa ngõ đô thành lại có Việt Cộng nên khi qua khỏi cầu xa lộ đoàn xe của Tiểu Đoàn 30 Biệt Động Quân mở hết tốc lực tiến vào. Tại đây Việt Cộng đã bố trí sẵn ở các dãy nhà của thường dân trước cửa Cảnh Sát Quốc Gia Hàng Xanh bắn như mưa vào đoàn xe.

Chiếc đi đầu trúng đạn B-40 của Việt Cộng phát hỏa gây tử thương cho hai chiến sĩ Biệt Động Quân và 2 người khác bị thương. Đoàn xe ngừng lại và vội phản ứng rất quen thuộc, bố trí ngay bên lề xa lộ phản kích tức thời. Tiếng súng ngưng trong giây lát rồi một lúc sau bùng nổ trở lại. Việt Cộng từ trên các nhà lầu xung quanh ngã tư Hàng Xanh bắn xuống hai bên lề đường. Đại Úy Xanh, Tiểu Đoàn Trưởng Tiểu Đoàn 30 Biệt Động Quân ra lệnh cho đơn vị thận trọng khi khai hỏa vì khu vực này còn rất đông dân chúng ở bên trong.

Chính có lẽ vì thấy Biệt Động Quân ít xử dụng hỏa lực nên Việt Cộng từ phía trường trung học Nguyễn Duy Khang đã từ từ di chuyển đi nơi khác. Cuộc chạm súng lẻ tẻ kéo dài đến sáng và cũng trong lúc đó các đại đội Biệt Động Quân chia thành 3 cánh để chuẩn bị tiến quân vào các mục tiêu. Vì dân chúng bị Việt Cộng giữ lại nên viên đại úy tiểu đoàn trưởng đã ra lệnh cho các binh sĩ Biệt Động Quân phải kêu gọi dân chúng tìm cách rời khỏi nhà trước 10 giờ sáng để quân đội mở cuộc tấn công vào.

Từ 8 giờ sáng đã có một số dân chúng thoát ra khỏi khu vực địch chiếm nhưng một số lớn ở trong phía Cầu Sơn vẫn bị Việt Cộng cầm chân không thoát ra được. Đến 11 giờ, một cánh quân của Tiểu Đoàn 30 Biệt Động Quân từ bên phía Tân Cảng xa lộ luồn qua các xóm thuộc đường Hùng Vương Thị Nghè tiến về phía đường Nguyễn Duy Khang với mục đích đánh úp đằng sau đường Hàng Xanh. Cuộc khai hỏa bắt đầu quyết liệt.

Hai người linh Biệt Ðộng Quân Việt Nam Cộng Hòa đang xả súng bắng vào những nơi có địch quân ẩn nấp. Biết rõ chánh phủ Việt Nam Cộng Hòa xem trọng tánh mạng thường dân, nên Việt Cộng quyết định lẩn trốn vào các khu đông đúc dân cư. Tuy nhiên, trước khi tiến quân các đơn vị Lục Quân Việt Nam Cộng Hòa đều dùng loa phóng thanh kêu gọi dân chúng bỏ nhà cửa và lánh xa khỏi khu phố để quân đội có thể tiến vào tiêu diệt Cộng quân mà không làm tổn hại đến sanh mạng dân lành.

Trong tấm hình trên, một người lính Mũ Nâu đeo một khẩu M-72 ngang bên hông. Ðây là loại súng cá nhân dùng để chống chiến xa hoặc phá vỡ một công sự chiến đấu kiên cố. Sau này vào năm 1972, trong trận chiến "Mùa Hè Ðỏ Lửa," quân đội Việt Nam Cộng Hòa đã xử dụng loại súng này để tiêu diệt hàng trăm chiến xa Cộng quân trên khắp bốn vùng chiến thuật (hình ảnh:special collection).

Cùng một lúc, một cánh quân khác từ bìa chùa xa lộ mở cuộc tấn công vào các vị trí cố thủ của Việt Cộng trong Chi Cảnh Sát Quốc Gia Hàng Xanh và các nhà kế cận. Để tránh thiệt hại cho dân chúng còn bị kẹt, lực lượng phản công chưa dám đụng đến vũ khí nặng, chỉ vừa bắn tỉa địch vừa tiến từng bước. Do đó, Việt Cộng rút lên các lầu nhà dọc theo đường từ Hàng Xanh đến Cầu Sơn chống trả.

Suốt đêm mồng 2 Tết, các binh sĩ Biệt Động Quân và Việt Cộng kìm súng với nhau tại chỗ. Dưới ánh sáng của hỏa châu được thả suốt đêm, các tiếng súng bắn trả lời nhau để cầm canh. Đêm hôm sau mồng 3 Tết, quân đội chánh phủ cho phi cơ phóng thanh kêu gọi dân chúng lánh cư. Kế đó các phi cơ của Không Quân đến xạ kích vào vị trí địch. Nhân cơ hội Việt Cộng bận rộn đối phó với hỏa lực của quân đội chánh phủ, một số dân chúng còn kẹt lại đã di tản được ra ngã tư xa lộ dưới đạn đạo của đôi bên.

Đến 12 giờ, số dân chúng cư ngụ tại gần ngã tư xa lộ ở dọc theo đường đi Cầu Sơn đã thoát ra được. Lúc đó quân đội Việt Nam Cộng Hòa (VNCH) mới bắt đầu tiến sâu vào các nơi có Việt Cộng.

Vào 14 giờ, quân đội Việt Nam Cộng Hòa có chiến xa M-41 và thiết vận xa M-113 đến yểm trợ cho cuộc tiến quân. Vị sĩ quan đại úy tiểu Đoàn trưởng dẫn đầu một toán Biệt Động Quân nhờ thiết vận xa yểm trợ tiến vào vùng Cầu Sơn. Một thiết vận xa vừa tiến vào chưa đầy 200 mét thì một tiếng nổ dữ dội làm thiết vận xa này phát hỏa, gây tử thương cho 2 chiến sĩ Thiết Giáp và 2 người khác bị thương. Viên đại úy tiểu đoàn trưởng đi sát bên hè phố nên thoát hiểm.

Ngay lúc đó, nơi xuất phát viên đạn B-40 bị lộ mục tiêu nên đã bị thiết vận xa và chiến xa M-41 bắn tới tấp. Một giờ sau, các chiến sĩ Biệt Động Quân đã tìm thấy nơi đây 3 xác Việt Cộng với một khẩu B-40 và một khẩu M-79 cháy xém bên cạnh đống gạch vụn. Mọi người ngưng tại đây. Trong lúc đó, lửa cháy bắt đầu lan tràn khốc liệt suốt từ ngã tư Hàng Xanh đến gần khu chăn nuôi của nhà dòng Taberd.

Vì sợ lửa bén, Việt Cộng ẩn núp trong các tòa nhà lầu và các xóm lao động bắt đầu rút ra các khu lân cận. Không bỏ lỡ dịp may, các chiến xa và binh sĩ Biệt Động Quân rượt theo Việt Cộng bắn tới tấp.

Cuộc chạm súng kéo dài gần 60 tiếng đồng hồ tại khu ngã tư xa lộ đến 19 giờ 00 chiều mồng 3 Tết mới chấm dứt. Ngay chiều hôm ấy, Đại Đội 1 thuộc Tiểu Đoàn 38 Biệt Động Quân tại khu Nguyễn Tri Phương được gởi lên tăng cường thanh toán tàn quân Việt Cộng còn lẩn quất. Trong trận này, kết quả tổn thất được ghi nhận như sau:

Việt Cộng:

85 chết, xác đếm tại chỗ 3 bị bắt sống Vũ khí bị tịch thu gồm 21 súng cá nhân, trong số này có 5 khẩu B-40 và 5 súng

cộng đồng

Việt Nam Cộng Hòa:

12 binh sĩ Biệt Động Quân cùng 2 binh sĩ Thiết Giáp hy sinh 23 binh sĩ Biệt Động Quân cùng 2 binh sĩ Thiết Giáp bị thương Một thiết vận xa M-113 bị bắn cháy.

Trong khu vực này có 10,000 thường dân. Sau biến cố này, khoảng 5,000 người không nhà phải tỵ nạn. Đặc biệt trong lúc hành quân, có đến 5,000 dân chúng bị kẹt trong tay Việt Cộng nhưng được di tản ra chỉ có 2 người chết.

Tại mặt trận Phú Thọ, cánh quân Việt Cộng gồm toàn bộ Tiểu Đoàn 6 Bình Tân tập trung và xuất phát từ vườn thơm Lý Văn Mạnh. Cũng như trên đã nói, cánh quân này không gặp một trở ngại nào đáng kể khi tiến vào.

Tới 03 giờ 30, Việt Cộng đã kiểm soát khu trường đua Phú Thọ. Sau đó, từ phía Đông trường đua và vườn ươm cây họ tấn công vào trại Cảnh Sát Dã Chiến đóng cạnh trường đua. Hệ thống rào kẽm gai của trại này sơ sài nhưng nhờ phía trong có bức tường gạch khá kiên cố và mỗi góc có lô cốt đặt đại liên 30 bắn sát tường nên Việt Cộng không đột

nhập được. Khi Việt Cộng tấn công, Tổng Nha Cảnh Sát liền điều động thám thính xa tới tiếp ứng. Các thiết xa bị ngăn chặn ở phía đường Trần Quốc Toản không tới nơi được. Cuộc cầm cự kéo dài tới sáng, nhưng Việt Cộng cũng không làm gì hơn được.

Tiểu Đoàn 38 Biệt Động Quân nhận lãnh trách nhiệm thanh toán Việt Cộng tại khu này. Vào sáng mồng 2 Tết lúc 6 giờ sáng, tiểu đoàn đã có mặt tại thủ đô và cho đổ quân xuống đường Trần Quốc Toản. Tiểu Đoàn 38 Biệt Động Quân do Đại Úy Cường chỉ huy.

Tiểu đoàn tiến quân về phía chợ Nguyễn Tri Phương và trường đua Phú Thọ. Khi quân tiến tới ngã ba tại góc đường Pétrus Ký và Trần Quốc Toản, vị đại úy tiểu đoàn trưởng ra lệnh binh sĩ phân tán mỏng để xâm nhập phía sau phòng tuyến của địch quân. Trong lúc đó, Việt Cộng im lặng bố trí trên các nhà lầu tại các ngã đường trong các ngõ hẻm.

Khi các binh sĩ Biệt Động Quân xâm nhập và bố trí theo đường Bà Hạt, Ba Bầu, Vĩnh Viễn, Nhật Tảo, một bộ phận nhỏ được lệnh tiến quân dọc theo đường Trần Quốc Toản và Lý Thái Tổ hướng về phía chợ cá (chợ này còn được gọi là "Chợ Cá Trần Quốc Toản," nằm gần trường tiểu học Minh Mạng) và buộc Việt Cộng khai hỏa để lộ mục tiêu.

Quả nhiên, ngay lúc đó Việt Cộng bố trí dọc theo đường Nguyễn Tri Phương và Nguyễn Tiểu La xuất hiện nghênh chiến. Khi họ dồn lực lượng nghênh chiến thì ngay từ sau lưng họ đã bị Biệt Động Quân đánh ngang hông. Quả thật, ngay cuộc chạm súng đầu tiên, Việt Cộng đã bị tổn thất nặng nề khiến họ phải rút lui về phía các đường Triệu Đà, Nguyễn Kim, Nguyễn Lâm và Nguyễn Văn Thoại.

Lợi dụng Việt Cộng đang mãi tác chiến tại đường Nguyễn Tri Phương, Nguyễn Tiểu La, Triệu Đà, viên đại úy tiểu đoàn trưởng đã cho Đại Đội 1 và Trung Đội Thám Báo Biệt Động Quân xâm nhập theo thế cài răng lược vào khu Nguyễn Kim, Nguyễn Lâm và Nguyễn Văn Thoại để nằm trong nội tuyến địch.

Ngoài những khu vực Việt Cộng vừa rút về, họ còn có mặt tại cư xá Lữ Gia đường Lê Đại Hành, Nguyễn Văn Thoại và tại chợ Thiếc. Sau trận đụng độ này, lực lượng hai bên đều tạm ngưng tiếng súng. Dân chúng lũ lượt bồng bế kéo nhau ra khỏi nhà đi lánh cư. Họ sững sốt không ngờ Việt Cộng đã xâm nhập vào được đô thành. Và chính trong lúc tình hình lắng dịu này, cả hai bên đều chuẩn bị một cuộc giao tranh ác liệt.

Khoảng 10 giờ, dân chúng ra khỏi nhà, cùng lúc đó các binh sĩ của Đại Đội 1 và Trung Đội Thám Báo Biệt Động Quân đã xâm nhập được vào sát phòng tuyến của Việt Cộng tại khu Nguyễn Kim, Nguyễn Văn Thoại và Lê Đại Hành. Trong khi đó, các lực lượng đồn trú của Công Binh, Tiểu Đoàn 10 Vận Tải và Cảnh Sát Dã Chiến ở phía tay mặt của trục tiến quân đã yễm trợ hữu hiệu cho Tiểu Đoàn 38 Biệt Động Quân trên đường tấn công địch.

Khu Nguyễn Tri Phương đã ngập trong khói lửa. Tiếng súng cộng đồng và cá nhân nổ rền khắp mọi nơi. Phi cơ trực thăng xuất hiện xạ kích các đám quân Việt Cộng. Đám cháy lớn nhất bắt đầu từ đường Nguyễn Kim. Các toán Việt Cộng bị quân tấn công truy kích chạy tán loạn. Một toán gồm 3 cán binh chạy lạc vào trại Đào Duy Từ và bị bắn hạ. Sau gần một giờ kịch chiến trong các ngõ hẻm khu Nguyễn Tri Phương và đường Nguyễn Văn Thoại, Việt Cộng rút về phía cư xá Lê Đại Hành và khu Lữ Gia ở sát trường đua Phú Thọ.

Sau khi phá hủy một khẩu thượng liên gần vận động trường Cộng Hòa, tịch thu một thượng liên khác trong khu vườn ươm cây Nguyễn Văn Thoại, các binh sĩ Biệt Động Quân còn phát giác được một khẩu đại liên với 2 bánh xe đặt trên sân thượng của tòa lầu 6 tầng Golden Willow số 527 đường Trần Quốc Toản sát cây xăng Esso. Việc chiếm cây súng đại liên trên là một kỳ công của Đại Đội 1 Biệt Động Quân do Trung Úy Ân chỉ huy. Công lao chính là nhờ một toán cảm tử Biệt Động Quân gồm 4 người đã tiến quân vào đánh chiếm vị trí khẩu đại liên. Trong toán này có hai người lính không may đã gục ngã. Hai cảm-tử quân còn sống là Thiếu Úy Phẩm và Binh Nhất Minh.

Viên trung úy đại đội trưởng của Đại Đội 1 Biệt Động Quân cho biết nhờ bám sát Việt Cộng và nắm vững nên tiền quân của ông đã phát giác khẩu đại liên trên đặt ở sân thượng tòa lầu. Với việc đặt khẩu súng này, Việt Cộng dự đoán thế nào khi họ áp đảo khu vực Nguyễn Tri Phương, Nguyễn Văn Thoại, Lê Đại Hành, Lữ Gia và khu vườn cao su cũ Phú Thọ, quân đội Việt Nam Cộng Hòa cũng sẽ tiếp cứu bằng cách trực-thăng vận xuống trường đua Phú Thọ. Nên Việt Cộng đem khẩu đại liên đặt trên sân thượng tòa lầu và phải chuyển vận một cách khó khăn mới mang lên được. Dự định của Việt Cộng là đợi lúc cuộc hành quân trực-thăng vận vừa tới là họ sẽ thanh toán lực lượng tiếp cứu này một cách mau lẹ.

Quả nhiên đúng như Việt Cộng đã dự đoán vào khoảng 18 giờ 00, nghĩa là sau 2 tiếng đồng hồ khi lực lượng Biệt Động Quân đoạt được khẩu đại liên trên, lực lượng tiếp cứu của quân đội đã được trực thăng vận xuống trường đua Phú Thọ với đoàn trực thăng Chinook khổng lồ nối đuôi nhau đáp xuống.

Khi phát giác được khẩu đại liên ở trên thượng lầu, Thiếu Úy Thẩm đã dẫn một bán tiểu-đội di chuyển trong im lặng bò ống máng xâm nhập căn nhà này, vì lúc ấy các cửa sắt

Một khu nhà dân chúng bị đạn pháo kích của Việt Cộng rơi vào làm nát tan thành bình địa (hình ảnh:special collection).

của tòa lầu tầng dưới đều khoá chặt. Nếu phá hay bắn bể khóa sẽ bị Việt Cộng từ trên lầu bắn tỉa hoặc ném lựu đạn xuống. Bởi thế nhóm Biệt Động Quân này phải tìm lối bò ống máng vào trong nhà. Trèo vào bên trong nhà rồi, bán tiểu đội này di chuyển rất mau lẹ vượt các tầng lầu để lên tầng chót. Sau đó họ dùng lựu đạn đánh cận chiến với toán địch quân bảo vệ và xử dụng khẩu đại liên. Vào chiều ngày mồng 2 Tết, Việt Cộng mới chịu rút lui khỏi khu trường đua khi bị cướp mất khẩu đại liên trên.

Cùng lúc đó, quân đội chánh phủ được trực thăng võ trang yểm trợ xạ kích khu vực gần trường Nữ Quân Nhân ở trên đường Nguyễn Văn Thoại. Việt Cộng hoảng hốt rút về phía nhà thờ hầm và khu Lò Da.

Kiểm điểm kết quả trong khu vực Nguyễn Tri Phương:

98 Việt Cộng chết 2 cán binh bị bắt Vũ khí của Việt Cộng bị tịch thu: một khẩu đại liên, 4 khẩu B-40, một khẩu thượng

liên và 4 súng cộng đồng khác 2 khẩu thượng liên bị phá hủy.

Sau trận này, mặt trận Nguyễn Tri Phương trở lại yên tĩnh. Một số Việt Cộng trà trộn và phân tán ẩn trốn trong các khu nhà của dân chúng, nhưng không có phản ứng gì. Tiểu Đoàn 38 Biệt Động Quân tiếp tục mở cuộc hành quân lục soát tại đây để thanh toán tàn quân Việt Cộng.

Vào chiều ngày mồng 3 Tết, Tiểu Đoàn 38 Biệt Động Quân (BĐQ) biệt phái Đại Đội 1 cho mặt trận Hàng Xanh để hỗ trợ cho Tiểu Đoàn 30 Biệt Động Quân. Vào đêm ngày mồng 3, Việt Cộng lại xâm nhập và Ngã Năm Bình Hòa thuộc tỉnh Gia Định. Sáng ngày mồng 4, Tiểu Đoàn 38 Biệt Động Quân được đưa tới Gia Định để ngăn chận các toán quân Việt Cộng đã tràn vào Ngã Năm Bình Hòa. Đây là những đơn vị Việt Cộng bị quân đội Việt Nam Cộng Hòa dồn từ Gò Vấp chạy sang. Tiểu Đoàn 38 Biệt Động Quân dàn quân tại đường Trương Công Định và Nguyễn Văn Học. Việt Cộng núp trong các khu nhà cửa bắn ra.

Tại Hàng Xanh, tình hình trở lại yên tĩnh, tuy nhiên Tiểu Đoàn 30 Biệt Động Quân vẫn phải ở tại chỗ để lo các công tác giúp đỡ dân chúng tỵ nạn. Vào chiều mồng 4 Tết, chừng một tiểu đoàn Việt Cộng đến tấn ông và uy hiếp cầu Xa Lộ. Tiểu Đoàn 30 Biệt Động Quân được tăng cường một chi đội Thiết vận xa tới giải tỏa.

Nhắc lại mặt trận Gò Vấp thì mặt trận này đã diễn ra từ ngày trận khởi hấn. Cánh quân Việt Cộng tại Gò Vấp là Tiểu Đoàn 1 Củ Chi và một tiểu đoàn của Trung Đoàn 101 thuộc Công trường 7 (công trường: một đại đơn vị Cộng Sản với quân số tương dương một sư đoàn) được tăng cường thêm một thành phần của Tiểu Đoàn 2 Cơ Giới R. Cánh quân này tập trung ở vùng Búng thuộc tỉnh Bình Dương cùng với một cánh quân khác là Tiểu Đoàn 2 Gò Môn được tăng cường thêm đội đặc công J1/F100 di chuyển theo cùng một đường xâm nhập về đô thành.

Khi về gần đến nơi, các lực lượng Việt Cộng này tách làm hai. Cánh quân thứ nhất theo hướng xã An Nhơn đánh vào khu căn cứ tiếp vận Gò Vấp. Cánh quân thứ hai theo đường rầy xe lửa qua xóm thơm đột nhập cổng số 4 Bộ Tổng Tham Mưu.

Cánh quân thứ nhất đánh vào khu tiếp vận Gò Vấp ngay từ loạt súng đầu nổ lúc 4 giờ 30 sáng. Họ đột nhập chiếm trại Phù Đổng, nơi đặt Bộ Chỉ Huy Thiết Giáp và chiếm một phần trại Cổ Loa nơi đặt Bộ Chỉ Huy Pháo Binh. Các quân nhân tại đây một phần kịp thời trốn thoát, một phần khác bị Việt Cộng sát hại.

Việt Cộng còn tấn công vào căn cứ 80 Quân Cụ và căn cứ 60 Truyền Tin nhưng không vào được. Tại căn cứ 80 Quân Cụ, Việt Cộng tấn công nhiều lần vào pháo đài 10 nhưng bị các chiến sĩ Quân Cụ dùng lựu đạn và ba khẩu trung liên bắn đẩy lui. Thiếu Tá Đoàn Dư Khương, chỉ huy trưởng căn cứ, đích thân ra chỉ huy. Khi trèo lên chòi quan sát, Thiếu Tá Khương bị Việt Cộng bắn trúng mặt và ông tử thương tại chỗ.

Cánh quân thứ hai của Việt Cộng mãi tới 7 giờ 05 sáng ngày mồng 2 Tết mới bắt đầu đánh vào cổng số 4 Bộ Tổng Tham Mưu. Việt Cộng lọt được vào cổng nhưng chỉ bám vào khu trường Sinh Ngữ Quân Đội nhưng không tiến sâu vào trong.

"Tiểu Đoàn 38 Biệt Động Quân khi đến mặt trận Ngã Năm Bình Hòa vào khoảng 8 giờ ngày mồng 4 Tết bố trí tại ngã ba Nguyễn Văn Học và Trương Công Định. Khu vực này đông dân cư và rất chật hẹp. Việt Cộng đã lợi dụng núp sẵn trên các căn lầu dùng súng AK-50 bắn xối xả vào các toán tiền phong của Biệt Động Quân. Các thiết vận xa M-113 tiến theo lên yểm trợ cho các chiến sĩ mũ nâu (Biệt Động Quân) đánh vào mục tiêu."

PHẠM VĂN SƠN(Hình ảnh:special collection).

Đến 09 giờ 00, một đơn vị Nhảy Dù đến tăng cường Bộ Tổng Tham Mưu. Lực lượng này với một vài thiết giáp M-41 mở cuộc phản công ở cổng số 4. Việt Cộng nằm trong các công sự phòng thủ có sẵn, nấp theo các nhà cửa và từ các cao ốc tại đường Võ Di Nguy nối dài bắn vào khiến các binh sĩ Việt Nam Cộng Hòa không thể tiến được. Một chiến xa M-41 bị B-40 bắn cháy, một số chiến sĩ Nhảy Dù bị thương. Cả ngày mồng 2 Việt Cộng bám giữ khu cổng số 4.

Sáng ngày mồng 3 Tết, Tiểu Đoàn 2 Thủy Quân Lục Chiến (TQLC) được điều động đến để phối hợp cùng các đại đội Nhảy Dù giải tỏa khu vực này. Nhưng Bộ Tư Lệnh sư đoàn Nhảy Dù xin dành mục tiêu này cho họ thanh toán để tránh tình trạng phối hợp nhiều binh chủng sẽ gây khó khăn cho việc chỉ huy. Bộ Tổng Tham Mưu chấp thuận đề nghị này. Bộ Tư Lịnh sư đoàn Nhảy Dù lập tức điều động Tiểu Đoàn 6 Nhảy Dù đến phối hợp với các đơn vị Nhảy Dù đã hiện diện để thanh toán mục tiêu cổng số 4.

Trước cuộc phản công, các phi cơ trực thăng thay nhau xạ kích khu hành chánh của Đại Đội Tổng Hành Dinh, khu trường Sinh Ngữ Quân Đội, khu trường Tổng Quản Trị. Kế đó các đơn vị Nhảy Dù theo hướng từ cổng số 3 và cổng số 2 tiến lên. Trước hỏa lực mạnh mẽ của Nhảy Dù từ 2 mặt dàn rộng ra bắn vào, Việt Cộng phải mở đường máu rút ra phía rào trốn vào đường Võ Di Nguy. Cuộc hành quân này hoàn tất lúc 10 giờ sáng. Việt Cộng bỏ lại chiến địa 10 xác chết.

Những gia đình quân nhân bị kẹt lại kể chuyện rằng nhiều Việt Cộng chết và bị thương trong ngày mồng 2 đã được bọn họ di tản đi. Sở dĩ Việt Cộng có hỏa lực mạnh mẽ là vì lấy được súng đại liên với đạn của quân trú phòng bố trí trong những công sự chắc chắn. Rồi sau đó xử dụng các vũ khí này để bắn ngược lại các binh sĩ Việt Nam Cộng Hòa khi họ mở trận đánh tái chiếm. Các vũ khí của quân đội chánh phủ để trong kho đều bị cháy, một số nhỏ bị mất.

Vừa thoát khỏi hàng rào, Việt Cộng bị các binh sĩ Thủy Quân Lục Chiến của Tiểu Đoàn 2 bọc theo đường Võ Di Nguy săn đánh. Tiểu Đoàn này đã chiếm cổng số 2, số 4 xe lửa và tiến đến Ngã Năm Chuồng Chó giải tỏa Trung Tâm Tiếp Huyết.

Vào buổi chiều, Tiểu Đoàn 1 Thủy Quân Lục Chiến được trực thăng vận lên khu Gò Vấp để làm một nút chắn không cho Việt Cộng rút về phía Nam. Tiểu Đoàn 4 Thủy Quân Lục Chiến được trực thăng vận tiếp theo lên.

Các trại Phù Đổng và Cổ Loa được chiếm lại vào lúc 18 giờ trong ngàỵ Tại tuyến chận của Tiểu Đoàn 1 Thủy Quân Lục Chiến, Việt Cộng biết bị bao vây nên bằng ba mặt Đông, Tây và Bắc dựa vào các địa điểm trọng yếu và cao ốc họ đã chiếm từ trước mở một cuộc tấn công vào quân đội chánh phủ. Tiểu Ðoàn 1 Thủy Quân Lục Chiến đã đẩy lui địch và gây cho họ nhiều tổn thất quan trọng.

Vào ngày mồng 4, mặt trận Gò Vấp tạm yên, Việt Cộng lại chuyển chiến tranh sang khu vực Ngã Năm Bình Hòa như đã nói ở trên.

Tiểu Đoàn 38 Biệt Động Quân khi đến mặt trận Ngã Năm Bình Hòa vào khoảng 8 giờ ngày mồng 4 Tết bố trí tại ngã ba Nguyễn Văn Học và Trương Công Định. Khu vực này đông dân cư và rất chật hẹp. Việt Cộng đã lợi dụng núp sẵn trên các căn lầu dùng súng AK-50 bắn xối xả vào các toán tiền phong của Biệt Động Quân. Các thiết vận xa M-113 tiến theo lên yểm trợ cho các chiến sĩ mũ nâu (Biệt Động Quân) đánh vào mục tiêu.

Việt Cộng đã chuẩn bị từ trước. Họ ẩn núp trên các mái nhà từ trong các khu xóm đông dân cư của vùng này dùng B-40 thổi vào chiếc thiết vận xa đi đầu nhưng không trúng và phát nổ ngay bên cạnh khiến một binh sĩ Biệt Động Quân tử thương và 2 người khác bị thương.

Điều khó khăn nhất cho Tiểu Đoàn 38 Biệt Động Quân là dân chúng rất đông nên khó điều động và khai hỏa vì sợ làm thiệt mạng dân chúng. Đai úy tiểu đoàn trưởng buộc lòng phải tạm ngưng tiến quân và ban lịnh cho các đơn vị kêu gọi dân chúng ráng lánh cư khỏi nơi có Việt Cộng. Nhưng Việt Cộng bám theo chiến lược đã áp dụng tại mỗi khu phố, cố ngăn cản không cho dân chúng thoát ra.

Trong thời gian này, Việt Cộng lợi dụng lúc quân đội chánh phủ không dám khai hỏa đã rút vào các xóm bên trong của khu phố Phan Văn Trị, Nguyễn Văn Học và Trương Công Định với mưu toan đánh tập hậu vào lực lượng Việt Nam Cộng Hòa.

Lúc đó vào khoảng 10 giờ sáng, vì đã đề phòng từ trước nên ngay trong lúc chuyển hướng Việt Cộng đã bị các chiến sĩ Biệt Động Quân chận đánh trong các ngõ hẻm. Thấy mưu toan thất bại, Việt Cộng vội rút vào một ngôi chùa gần đường Phan Văn Trị, Nguyễn Văn Học và vào nghĩa địa đầu đường Phan Văn Trị cùng các tòa nhà lầu đối diện với cây xăng Esso tại Ngã Năm Bình Hòa.

Biệt Động Quân lại một lần nữa yêu cầu đồng bào nên tìm cách sớm rút khỏi khu vực này và sau đó chừng nửa giờ, các thiết vận xa lại yểm trợ cho lực lượng bộ binh tiến vào.

Khi các binh sĩ Biệt Ðộng quân vừa đến góc ngã ba Trương Công Định, Nguyễn Văn Học, Việt Cộng lại từ trên các căn nhà lầu dùng đại liên quật xuống và dùng cả B-40 thổi vào đoàn chiến xa nhưng vô hiệu. Đáp lễ lại, trên nền trời trực thăng võ trang bắn xuống yểm trợ. Các dãy nhà làu cao nằm xung quanh ngã ba, nhà nào cũng bị Việt Cộng đặt súng từ trước.

Tại đây, ngay trước cửa chùa đầu đường Phan Văn Trị, một Tiểu đội Việt Cộng bị tiêu diệt hoàn toàn cùng với vũ khí. Các toán Việt Cộng khác bỏ chạy về phía nghĩa trang Phan Văn Trị. Ngay trước nghĩa địa này, Việt Cộng đặt vị trí cố thủ trên một căn nhà lầu kiên cố mà trước đây là cư xá của quân đội.

Biệt Động Quân tiếp theo đó dùng lựu đạn và tiểu liên xung phong vào hai ngôi nhà lầu kế cận đối diện với ngôi chùa. Ba cán binh Việt Cộng khác bị hạ trước cửa các ngôi nhà trên.

Giữa lúc này, cây xăng Esso ở Ngã Năm Bình Hòa bốc cháy dữ dội cùng một lúc với hãng sơn Bạch Tuyết. Cũng chính trên căn lầu hãng sơn trước khi bốc cháy, Việt Cộng bắn tỉa vào Biệt Động Quân.

Biệt Động Quân tiếp tục tiến sau những chiếc thiết vận xa về phía đường đi miền Đông, vừa đi khỏi cây xăng 50 mét Việt Cộng lại từ những căn nhà phía trước bắn ra gây thương tích cho 2 chiến sĩ. Thiết vận xa thi nhau nổ súng về phía Việt Cộng ẩn núp, nơi mà dân địa phương gọi là Chuồng Bò.

Sau mấy giờ giao chiến, các binh sĩ Việt Nam Cộng Hòa tịch thu được một khẩu đại liên Tiệp Khắc và mấy vũ khí cá nhân.

Liền sau đó, Biệt Động Quân được chia ra làm nhiều toán xâm nhập các ngõ hẻm lùng địch. Một toán quay lại đường Phan Văn Trị để tìm lối đi bọc phía sau những toán quân đi trước.

Vừa đến cửa một căn phố trệt gần cây xăng Esso, từ trong đám cháy của hãng sơn Bạch Tuyết bốn cán binh Việt Cộng nấp sẵn trên lầu hãng sơn bắn xối xã. Các binh sĩ Biệt Động Quân lập tức phản công kịch liệt. Thì ra nhóm Việt Cộng này núp trên lầu hãng sơn bắn ra với mục đích yểm trợ cho tiểu đội của họ từ bên phía nghĩa địa rút sang trại gia binh Phan Văn Trị và trong lúc t»u đội này rút lui chạy băng qua đường lộ thì Biệt Động Quân phục �sẵn trong đường hẽm bám lấy đuổi theo.

Cuộc săn bắt Việt Cộng cứ thế diễn ra. Sự thật Việt Cộng không có bao nhiêu, nhưng với những khu nhà gỗ, nhà lá ngõ ngách chật hẹp, hơn nữa dân chúng còn bị kẹt rất đông, Biệt Động Quân không dám lợi dụng hỏa lực tấn công mạnh, mặc dù họ biết rõ Việt Cộng khai thác những yếu tố này để bắn lén.

Cũng trong ngày mồng 4 Tết, Tiểu Đoàn 41 Biệt Động Quân được trực thăng vận từ Tuy Hòa về tăng cường cho mặt trận này.

Bước qua ngày thứ hai của cuộc hành quân càn quét, Biệt Động Quân đã loại ra khỏi vòng chiến nhiều Việt Cộng trong khu vực Ngã Năm Bình Hòa kéo dài đến Ngã Ba Cây Thị và mặt trận này trở lại yên tỉnh.

Để thay thế cho Tiểu Đoàn 38 Biệt Động Quân, Tiểu Đoàn 2 Thủy Quân Lục Chiến (TQLC) được điều động đến khu chùa Ấn Quang tảo thanh các toán Việt Cộng lẻ tẻ còn lẩn quẩn trong các khu dân cư. Việt Cộng vẫn bám sát vào các khu này, nổ súng bắn sẻ vào các toán Cọp Biển (cọp biển: tiếng lóng, cũng có nghĩa là "thủy quân lục chiến"). Việt Cộng di chuyển từng tốp nhỏ từ khu phố này sang khu phố khác có cả cán bộ phụ nữ đi theo.

Tại vùng Chợ Lớn, mỗi ngày áp lực của Việt Cộng mỗi gia tăng. Tuy không có những trận đánh lớn xảy ra, nhưng nhiều dấu hiệu chứng tỏ hai tiểu đoàn Việt Cộng là Tiểu Đoàn 508 Long An từ vùng Tân An mới xâm nhập vào thành phố và Tiểu Đoàn 6 Bình Tân vào từ hôm mồng 2 Tết đã phân tán mỏng hoạt động không chịu rút ra dù đã bị một vài tổn thất khá nặng. Cả hai tiểu đoàn này hoạt động mạnh nhất tại các quận 5, 6, 7 và 8.

Các binh sĩ Việt Nam Cộng Hòa đã đối phó lại. Họ chia nhau án ngữ tại khắp cả đường phố và ngõ ngách rình bắn từng tên Việt Cộng một. Một vài đám cháy nhỏ bốc lên trong khu Chợ Lớn. Dân chúng sợ hãi bỏ nhà tản cư đến những nơi an ninh hơn.

Hai Đại Đội 3 và 4 của Tiểu Đoàn 33 Biệt Động Quân đã từ Quận Bình Chánh được điều động đến giải vây áp lực tại vùng nàỵ Sau một chiến dịch kéo dài tám ngày, Biệt Động Quân mới ổn định được vùng trên và hạ khoảng 100 Việt Cộng, bắt sống 8, tịch thu 35 súng cá nhân, 2 súng cộng đồng.

Vào đêm mồng 6 Tết, từng tốp Việt Cộng từ 3 đến 10 người lén lút di chuyển qua các đường hẻm từ Phan Đình Phùng dẫn vào khu vườn Bà Lớn Nguyễn Thiện Thuật. Họ đi tới đâu, dân chúng kinh hoảng đóng cửa chạy trốn tới đó.

Tiểu Ðoàn 38 Biệt Động Quân lại được chỉ định đến giải tỏa khu này. Khi đến nơi, Tiểu Đoàn đặt bộ chỉ huy trên thượng tầng ngôi nhà 5 tầng ở đường Nguyễn Thiện Thuật và dàn quân vây bắt Việt Cộng.

Con hẻm này nằm ở quãng giữa đường Nguyễn Thiện Thuật, lòng hẻm rộng vào độ 3 mét, ngõ bị cụt bởi hai dãy nhà lầu chắn ngang. Dãy nhà lầu này chạy về hai phía, một dẫn ra đường Phan Thanh Giản, một mở vào lòng phố Phan Đình Phùng. Đây là chưa kể những ngách nhỏ thông vào vườn Bà Lớn.

Việt Cộng đặt một ổ kháng cự tại căn nhà hai tầng số 613/23 và từ căn nhà này bắn vào quân đội chánh phủ. Các binh sĩ Việt Nam Cộng Hòa lập tức dạt sang hai bên đường, rồi tựa vào các bức tường nhà. Các toán quân chiếm các cao thế trên các tầng lầu kể cả bộ chỉ huy đặt trên căn lầu 5 tầng đều xối xả nhả đạn để yểm trợ.

Lúc 10 giờ, Tiểu Đoàn 38 Biệt Động Quân đến tăng cường và xiết chặt vòng vây.

Trước khi đánh vào, các binh sĩ Mũ Nâu gọi loa phóng thanh kêu Việt Cộng ra đầu hàng và yêu cầu dân chúng tản cư khỏi chiến địa. Việt Cộng không ra mà lại còn bắn vào những nơi phát thanh. Quân đội chánh phủ dùng trực thăng võ trang xạ kích vào vường Bà Lớn nơi Việt Cộng ẩn nấp trong từ đường gia đình Đỗ Hữu Vi, và đồng thời dàn quân vào bao vây. Việt Cộng dùng B-40 bắn cháy nhà dân để tẩu thoát.

Ngọn lửa bắt đầu cháy lúc 11 giờ 30, bốc cháy từ phía Phan Đình Phùng đổ vào và từ khu vườn Bà Lớn cháy lại. Khi ngọn lửa phát cháy ở khu này, xe chữa lửa đã chạy đến tiếp cứu ngay. Việt Cộng bắn cả vào xe cứu hỏa khiến cho Biệt Động Quân can đảm đến đâu cũng không làm tròn phận sự được.

Giữa lúc đó, Chuẩn Tướng Nguyễn Ngọc Loan mang theo một xe Jeep gắn đại bác không giật 90 lỵ Khẩu đại bác bắn hai quả vào căn lầu đặt bản doanh của Việt Cộng. Bốn cánh binh Việt Cộng bị giết. Sau đó Biệt Động Quân tràn vào các hẻm tiêu diệt thêm tại một căn nhà nhỏ kế cận thêm 3 Việt Cộng khác.

Trong lúc nhà cháy, Việt Cộng tháo chạy về đường Bà Hạt, Sư Vạn Hạnh. Vào 5 giờ chiều có đến 20 xe chữa lửa của Sở Cứu Hỏa Đô Thành tới dập tắt đám cháy. Ước lượng trên 300 nóc nhà bị thiêu rụi. Tổng số Việt Cộng bị chết trong trận này là 10 cán binh và 2 người bị bắt sống.

Ngày mồng 3 Tết, Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu hiệu triệu đồng bào kêu gọi mọi người hãy bình tĩnh tiếp tay với quân đội, ban hành lệnh thiết quân luật trên toàn quốc và tạm thời đóng cửa các nơi giải trí, các trường học, cấm đoán mọi hình thức tụ tập.

Cũng cùng ngày, Đại Tướng Cao văn Viên, Tổng Tham Mưu Trưởng Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa, gởi một nhật lệnh cho toàn quân tố cáo Việt Cộng vi phạm lệnh hưu chiến mà họ đã đề xướng, trình bày tình hình chiến sự tốt đẹp tại các vùng Chiến Tật, khích lệ các chiến sĩ và kêu gọi quân đội bẻ gãy mọi mưu toan của Việt Cộng bằng bất cứ giá nào.

Cũng vào 10 giờ cùng ngày trên, Hội Đồng Nội Các nhóm phiên họp đặc biệt lên án Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam, nhắc nhở đồng bào tuân lệnh thiết quân luật, tái lập chế độ kiểm duyệt báo chí và tuyên bố sẽ áp dụng mọi biện pháp thích nghi để giúp đỡ các nạn nhân chiến cuộc.

Ngày mồng 5 Tết, tức ngày 3 tháng 2/1968, Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu ký sắc lệnh số 644/SL thiết lập tạm thời các ủy ban cứu trợ nhân dân tại Trung Ương cũng như tại các tỉnh. Theo sắc lệnh này Phó Tổng Thống Nguyễn Cao Kỳ được đề cử giữ chức Chủ Tịch Ủy Ban Cứu Trợ Nhân Dân Trung Ương.

Tới ngày 6 tháng 2/1968, Đại tướng Tổng tham mưu trưởng Cao Văn Viên gởi một nhật lệnh cho toàn quân dể tuyên dương công trạng tập thể trước quân đội cho các Quân Ðoàn, Sư Ðoàn Bộ Binh (BB), Nhảy Dù (ND), Biệt Động Quân (BDQ), Thủy Quân Lục Chiến (TQLC), Lực Lượng Ðặc Biệt (LLDB), Liên Ðoàn An Ninh Thủ Ðô, các Trung Ðoàn 42, 51, Hải Quân (HQ), Không Quân (KQ), Thiết Giáp (TG) và tưởng thưởng xứng đáng các chiến sĩ có công.

Tình hình chiến sự tại đô thành vào ngày phát xuất chiến dịch Trần Hưng Đạo như sau :

Trong các khu vực hành quân, Việt Cộng chỉ giao tranh lẻ tẻ ngoại trừ khu D (xem sơ đồ). Tại đây, ngoài các vụ chạm địch tại vùng phía Đông thuộc Chi Cảnh Sát Kiều Công Mười, có nhiều đơn vị Việt Cộng uy hiếp vùng Tây Bắc Quận 6 và Đông Nam Quận 8. Trong đêm 4 tháng 2/1968, Việt Cộng vào chiếm hãng rượu Bình Tây. Tiểu Ðoàn 41 BDQ được điều động đến tái chiếm. Vào ban đêm, Việt Cộng bắn quấy rối Chi Cảnh Sát Nguyễn Văn Tố thuộc Quận 6 và tấn công Chi Cảnh Sát Trần Văn Châu thuộc Quận. Một toán Việt Cộng đột nhập khu giải tỏa hàng hóa thương cảng tại đường Lý Thái Tổ.

Lực lượng Việt Nam Cộng Hòa (VNCH) chạm súng với Việt Cộng tại Chi Cảnh Sát Kiều Công Mười và bắn 6 Việt Cộng chết, tịch thu 5 súng cá nhân. Cảnh Sát đụng độ với Việt Cộng ngay trên đường Phan Đình Phùng, bắn chết một số Việt Cộng và tịch thu một khẩu B-40.

Tại Hạnh Thông Tây, Gò Vấp, lực lượng Nhảy Dù cũng chạm súng lẻ tẻ với Việt Cộng.

Các đơn vị Hoa Kỳ nằm bên ngoài vòng đai thủ đô cũng chạm súng lẻ tẻ với Việt Cộng.

Tình hình chung ngày 5 tháng 2/1968 cho thấy rằng các đơn vị Việt Cộng chủ động đã rút lui ra ngoại ô. Riêng các đơn vị thuộc các cánh cũng như đơn vị đặc công vẫn còn phân tán bám sát vào dân chúng đặc biệt ở những khu lao dộng như khu Bình Đông, Phú Thọ và Gò Vấp.

Trong ngày 6 tháng 2/1968 Việt Cộng đã thực hiện 18 hoạt động, phần nhiều xảy ra trong khu vực giáp ranh các Quận 5, 6, 8 và khu A. Đáng kể có các sự kiện như sau:

Tại khu D, Việt Cộng tấn công vào Chi Cảnh Sát Trần Văn Châu và Quận 8. Cảnh Sát tại bót Trần Văn Châu phải rút ra ngoài mãi sáng hôm sau mới trở lại. Khoảng 200 Việt Cộng uy hiếp các khu vực thuộc đường 46, đường Trương Công Định, đường 39 và khu vực Phú Lâm. Một đơn bị Biệt Ðộng Quân phục kích tại cầu góc đường Tản Đà, Bình Đông, đã bắn chết 6 Việt Cộng xâm nhập vào vùng này hoạt động.

Vào buổi chiều, một số nhà của dân chúng trong khu Trần Hoàng Quân, Minh Mạng, Trần Nhân Tôn bị cháy.

Tại khu C, Việt Cộng chận bắn Đại Ðội 114 Nhảy Dù tại gốc đường Tổng Đốc Phương và Khổng Tử khi đơn vị này đến tăng cường cho khu D.

Trận đáng kể nhất đã xảy ra tại Xóm Mới, Gò Vấp. Vào buổi trưa ngày 6 tháng 2/1968, Chiến Ðoàn 3 Nhảy Dù chạm súng mạnh với một tiểu đoàn Việt Cộng. Điạ điểm xảy ra trận đánh ở một cây số về phía Đông Bắc trại Cổ Loa.

ở đầu trận đánh, Nhảy Dù đưa chi đội chiến xa mới được tăng phái dẫn đầu tiến thẳng vào khu Xóm Mới, đến khu Lạng Sơn và Xóm Dừa liền bị Việt Cộng chận đánh bằng các loại súng nặng như thượng liên, đại liên và B-40 khiến một thiết vận xa M-113 bị bắn cháy và một chiến xa M-41 bị bắn hư.

Tài sản, sanh mạng, hầu như không còn gì may mắn thoát khỏi sự tàn phá của khói lửa chiến tranh. Hình trên: Một ngôi chùa bị Việt Cộng phóng hỏa đốt cháy trong kỳ Mậu Thân 1968 (hình ảnh: special collection).

Lúc này trực thăng đến dùng rocket bắn yểm trợ, vì vậy quân đội chánh phủ lên tinh thần và ồ ạt tiến quân càng lúc càng bám sát đối phương. Việt Cộng vội vàng kéo cờ trắng đầu hàng, các binh sĩ VNCH ngưng nổ súng để đón rước. Việt Cộng lợi dụng lúc quân đội chánh phủ không tiếp tục bắn, họ tháo chạy, nhưng vòng vây quân đội đã xiết chặt. Kết quả trận đánh gồm 120 Việt Cộng chết với 35 vũ khí bị tịch thu, phía quân đội Việt Nam Cộng Hòa có 12 binh sĩ tử thương cùng 42 bị thương.

Vào ngày kế tiếp, Chiến Ðoàn 3 Nhảy Dù tiếp tục chạm địch mạnh tại vùng Thông Tây Hội phía Tây Bắc trại Cổ Loa. Tại đây có 60 Việt Cộng bị bắn hạ, 30 vũ khí đủ loại bị tịch thu.

Vào ngày 7 và 8 tháng 2/1968, Việt Cộng vẫn quấy rối mạnh tại khu D. Nhiều toán Việt Cộng từ cấp trung đội tới cấp đại đội xuất hiện trong khu vực Sư Vạn Hạnh. Việt Cộng đốt một xe Jeep của BDQ tại đường Trần Hoàng Quân gây cho 3 BDQ tử thương, một bị thương và đồng thời họ đốt kho gạo Bình Đông. Sau hai tiếng đồng hồ, xe chữa lửa của chánh phủ mới dập tắt ngọn lửa. Kho gạo này bị thiệt hại 40 phần trăm. Việt Cộng còn đốt nhà máy giấy ở góc đường Hậu Giang - Đồng Tháp.

Ngày 8 tháng 2/1968, Tiểu đoàn 30 BDQ chạm địch mạnh tại vùng phía Nam Kinh Ðôi. Tiểu Ðoàn 6 Thủy Quân Lục Chiến chạm địch tại tại vùng Rạch Chiếc, Tiểu Ðoàn 38 BDQ chạm địch mạnh tại đường Minh Phụng khiến 5 BDQ tử thương, 10 bị thương, và một thiết vận xa bị hư hại nặng.

Trận đánh đã xảy ra như sau. Hồi 13 giờ ngày 8 tháng 2/1968, xuất phát từ đường Lò Siêu, Chợ Lớn, ở sát cạnh trường Quân Báo Cây Mai, Tiểu Ðoàn 38 BDQ chia làm hai cánh quân. Đại 1 và 2 dưới sự chỉ huy của Đại Úy Bàng (tiểu đoàn trưởng) hành quân lục soát trên trục lộ đường Lục Tỉnh đến cầu Phú Lâm.

Cũng giờ đó, cánh quân thứ hai do Trung Úy Nghênh, tiểu đoàn phó chỉ huy gồm hai Đại Ðội 3 và 4, được tăng cường một chi đội thiết quân vận và một toán TQLC/Dân Sự Vụ do Tổng Cục Chiến Tranh Chính Trị biệt phái xuất phát từ góc đường Lò Siêu, Trần Quốc Toản nhằm tạo thành khu tam giác Trần Quốc Toản - Minh Phụng - đường số 46. Chính cánh quân thứ hai này đã chạm địch một cách mãnh liệt.

Mười Ba giờ 30, Đại Ðội 3 do Trung Úy Chinh chỉ huy vừa tới Công trường Duy Linh, đầu đường Minh Phụng, thì nhiều tràng AK-50 cũng như B-40 của Việt Cộng bắn tới tấp. Việt Cộng nấp sau chiếc xe buýt (bus) mà họ đã cướp được của Điện Lực Việt Nam và dùng xe này chắn ngang đường để tác xạ vào các binh sĩ Việt Nam Cộng Hòa.

Hoả lực của Việt Cộng rất mạnh, nhưng vẫn không cầm chân được thành phần xung kích của quân đội chánh phủ. Đại Ðội 3 đã ồ ạt xung phong lên bắn trả vào địch đang ẩn núp ở xe buýt này. Không chịu nổi hỏa lực, Việt Cộng chay tạt vào ngõ hẻm số 235 đường Minh Phụng. Quân đội tiến lên và chiếm được vị trí chiếc xe buýt.

Nhưng liền lúc đó, từ một cao ốc, đại liên Việt Cộng không ngớt quật xuống cánh quân đi đầu. Hai thiết vận xa liền tiến tới yểm trợ. Những quả đạn B-40 của Việt Cộng bắn ra khiến cho các thiết vận xa tạm thờ phải lui lại. Trong lúc đó, dân chúng trong khu phố đổ ra đường chạy về phía quân đội chánh phủ để lánh nạn. Do đó, các binh sĩ Biệt Ðộng Quân phải ngưng tác xạ để cho đồng bào di tản. Tuy nhiên, còn một số dân chúng ở hẻm 46 và Xóm Đất bị Việt Cộng kiềm tỏa không cho họ chạy ra.

Dù vậy, toán Dân Sự Vụ vẫn phóng thanh kêu gọi dân chúng và hướng dẫn họ tìm lối ra. Bất chấp sự kềm chế của Việt Cộng, dân chúng còn sót lại lại ùa ra theo sự hướng dẫn của một số binh sĩ và viên chức Việt Nam Cộng Hòa.

16 giờ, hỏa lực hai bên nổ ròn. Trung Úy Tiểu đoàn phó tung quân đánh trở lạị Trên trời những chiếc trực thăng võ trang bay lượn. Những quả lựu đạn khói màu của quân đội chỉ

điểm giúp cho trực thăng tác xạ chính xác vào các mục tiêu. Một quả đạn B-40 của Việt Cộng phóng ra đã khiến Trung Úy tiểu đoàn phó bị thương trên sóng mũi. Dù vậy, Trung Úy Nghênh chỉ băng tạm vết thương và tiếp tục chỉ huy.

Kế đó, quân đội chánh phủ tiến vào các hẻm đường Minh Phụng.

Không chịu nổi, Việt Cộng rút sâu vào Xóm Đất. Trước khi rút lui, họ đã tạo ra những đám cháy. Ngọn lửa chỉ lan đến hiệu Huỳnh Thuận Phát số 310B đường Minh Phụng thì được Biệt Ðộng Quân dập tắt. Kế đó, dân chúng được lực lượng binh sĩ Việt Nam Cộng Hòa giúp di tản đồ đạc của cải về lánh cư tại trường tiểu học Minh Phụng ở Công trường Duy Linh.

Đến 19 giờ, Biệt Ðộng Quân giải tỏa được khu tam giác trên, giải thoát được một chuẩn úy Quân Cảnh và một binh sĩ bị bắt cóc hồi 8 giờ ngày 8 tháng 2/1968 tại đường Minh Phụng. Sĩ quan này cho biết Việt Cộng có khoảng 30 người trang bị AK-47, B-40 và có cả đại liên.

Cùng vào ngày 8 tháng 2/1968, lực lượng Cảnh Sát phối hợp với Biệt Động Quân chạm địch tại khu vực đường Sư Vạn Hạnh, Trần Hoàng Quân, Trần Nhân Tôn, Minh Mạng. Việt Cộng có 15 chết, 17 bị bắt trong đó có một thượng úy tiểu đoàn phó Tiểu Ðoàn 6 Bình Tân. Quân đội Việt Nam Cộng Hòa tịch thu được 2 khẩu B-40, 15 súng cá nhân, và có 2 người tử thương và 15 bị thương.

Chập tối ngày 8 tháng 2/1968, Việt Cộng còn dùng súng cá nhân bắn quấy rối vào tư dinh Đại sứ Hoa Kỳ. Họ bắn từ hướng nghĩa địa Mạc Đỉnh Chi vào.

Như vậy, các hoạt động của Việt Cộng tại các vùng ven đô giảm sút song áp lực vẫn duy trì trong vùng liên ranh Quận 5 và Quận 6. Các toán Việt Cộng hoạt động tại đô thành áp dụng chiến thuật du kích, bám sát dân chúng để vừa giải quyết vấn đề lương thực vừa thu thập tin tức từ khu này sang khu khác. Khi quân đội chánh phủ hành quân thì họ phân tán mỏng lẫn tránh và tập trung trở lại khi lực lượng chánh phủ lui đi.

Vì áp lực mạnh của Việt Cộng tại khu D nên Bộ Tư Lệnh chiến dịch tăng cường thêm quân, thêm các lực lượng Hoa Kỳ tham dự. Tổ chức khu D được thay đổi như sau :

Các lực lượng Hoa Kỳ gồm một đại đội cơ giới được đặt ở phía Nam Kinh Đôi, Quận 8, thay thế Tiểu Ðoàn 30 BDQ được rút về Quận 7. Tiểu Ðoàn 3/7 Hoa Kỳ được đặt ở khu nghĩa địa Quảng Đông tại Phú Thọ Hòa thay thế Tiểu Ðoàn 33 BDQ cũng được rút về.

Bộ Chỉ Huy Khu D được tăng cường ngày 10 tháng 2/1968, một tiểu đoàn khóa sinh Truyền Tin được đặt tên là Tiểu Ðoàn Trần Nguyên Hãn và ngày kế tiếp thêm một tiểu đoàn khóa sinh Pháo Binh đặt tên là Tiểu Ðoàn An Dương Vương.

Vào ngày 10 tháng 2/1968 để đáp ứng với chiến trường, Bộ Chỉ Huy Khu D phối trí lực lượng lại và đặt ra hai chiến đoàn :

Chiến Ðoàn 1 gồm có các Tiểu Ðoàn 33 và 38 BDQ, Chi Ðoàn Thiết Vận Xa và Tiểu đoàn Trần Nguyên Hãn phụ trách các khu vực Phú Lâm và Tây Bắc Phú Lâm, nghĩa là những khu vực nằm trong địa bàn hoạt động của Quận 6. Chiến đoàn này được đặt nặng về trách vụ chiến thuật nhằm ngăn chận các cuộc tấn công của Việt Cộng từ bên ngoài vào.

Chiến Ðoàn 2 gồm có các Tiểu Ðoàn 41 và 30 BDQ, cùng Tiểu Ðoàn An Dương Vương (sát nhập ngày 11 tháng 2/1968) phụ trách các Quận 7 và Quận 8 với nhiệm vụ chính bảo vệ các kho và xí nghiệp kỹ nghệ tại các khu vực này.

Kể từ ngày 9 tháng 2/1968, Bộ Chỉ Huy Khu D từ trụ sở Quận 6 di chuyển lên đóng tại Trường Cây Mai.

Người ta ghi nhận là từ trước ngày có chiến dịch Trần Hưng Đạo, tại khu D đã có một tiểu đoàn khóa sinh Nhảy Dù gọi là Tiểu Ðoàn Lê Lợi hoạt động. Nhưng kể từ 10 tháng 2/1968, tiểu đoàn này di chuyển khỏi khu D.

Ngoài ra, nằm trong khuôn khổ của chiến dịch Trần Hưng Đạo còn có 2,500 cán bộ Xây Dựng Nông Thôn được đưa từ Vũng Tàu về Saigon ngày 5 tháng 2/1968 bằng tàu thủy để lo phụ trách trung tâm tiếp cư, hướng dẫn và đón tiếp dân chúng nạn nhân chiến cuộc. Tại đô thành do 37 địa điểm tiếp cư với 86,000 người tỵ nạn được để trong các trường học và nhà thờ. Ngày 7 tháng 2/1968, Phó Tổng Thống Nguyễn Cao Kỳ đã đến duyệt các cán bộ này trước khi xuất phát tới các địa điểm trong đô thành.

Hình chụp các binh sĩ Nhảy Dù Việt Nam Cộng Hòa đang xung phong tái chiếm kho đạn 531, ngày 10 tháng 2/1968 (hình ảnh: Khối Quân Sử/Phòng 5, Bộ Tổng Tham Mưu).

Song song với những cố gắng quân sự còn có các hoạt động tại hội trường để hỗ trợ cho công cuộc chống lại Việt Cộng. Lần đầu tiên các nghị sĩ và dân biểu đến dự phiên khoáng đại lưỡng viện Quốc Hội của Việt Nam Cộng Hòa tổ chức sáng ngày 9 tháng 2/1968 tại Hội Trường Diên Hồng.

Ngày 7 tháng 2/1968 trước đó, Thượng Nghị Viện VNCH đã công bố một bản quyết định có 41 chữ ký. Bản quyết nghị này gồm 5 điểm đại ý như sau :

1. Lên án những hành động dã man của Việt Cộng đã lợi dụng lệnh hưu chiến để tấn công các thành phố vào giờ phút thiêng liêng nhất, gây thiệt hại tài sản và sinh mạng của đồng bào và dùng các nơi thờ tự, bịnh viện, trường học làm căn cứ chiến đấu.

2. Đặt ưu tiên vấn đề cứu trợ và bảo vệ đồng bào.

3. Tri ân các chiến sĩ, cán bộ và đồng bào mọi tầng lớp đã đem công lao xương máu, góp phần bảo vệ quốc gia.

4. Hoan nghênh sự đóng góp hữu hiệu của các lực lượng đồng minh.

5. Hoan nghênh phong trào đoàn kết và sự hợp tác giữa dân và chính quyền để tự vệ.

Lập truờng của Hạ Nghị Viện VNCH cũng tương tự nhằm ủng hộ sự chiến đấu chống lại Cộng Sản tới thành công.

Trong đêm 9 tháng 2/1968, Việt Cộng mở cuộc tấn công vào bót Cảnh Sát Nguyễn Văn Quá trên đường Nguyễn Tri Phương. Họ tấn công từ góc đường Hòa Hảo, Nguyễn Tri Phương bằng thượng liên và B-40. Nhưng Việt Cộng đã gặp ổ phục kích phối hợp trên cao ốc góc đường này đánh chận lại. Bị cầm chân ở hướng này, Việt Cộng dùng B-40 từ trong hẻm chùa Vạn Hạnh trước mặt bót Cảnh Sát thổi vào góc trường tiểu học Minh Mạng làm hư một góc trường và cháy một quân xa. Ðể phản công lại, quân đội chánh phủ đã phóng khoảng 100 quả lựu đạn M-79 về các hẻm Việt Cộng đang ẩn nấp. Trong khi đó, Việt Cộng lại dùng đường hẻm từ phía sau chi Cảnh Sát tấn công mạnh vào với hy vọng lấy mặt sau, nhưng thất bại. Sau trận này, Tiểu Ðoàn 33 BDQ hành quân trong khu tam giác Trần Quốc Toản - Minh Phụng - đường 46, tịch thu 8 khẩu AK-47, một súng B-40, 2 súng lục Trung Cộng và hạ 15 cánh binh Việt Cộng.

Đêm 9 rạng ngày 10 tháng 2/1968, sau khi bị các lực lượng Nhảy Dù đẩy lui ra khỏi khu vực Xóm Mới hôm 6 tháng 2/1968, một lực lượng Việt Cộng thuộc thành phần của Trung Ðoàn 101 (thuộc Công Trường 7) xâm nhập trở lại vùng này và mở cuộc tấn công vào kho đạn 531 cùng pháo kích Căn Cứ 30 tiếp tế nhiên liệu. Cuộc tấn công này khiến bên quân đội chánh phủ có 20 bị thương, hai pháo đài sập, một khu tồn trữ đạn 105 ly khoảng 2,000 viên phát nổ và gây cho Việt Cộng 10 tử thương với 9 súng bị tịch thu. Tại căn cứ tiếp tế nhiên liệu, có 6 binh sĩ Việt Nam Cộng Hòa bị thương và hai pháo đài bị bắn sập.

Ngoài ra Việt Cộng còn bắn vào lính gác tại Đài Phát Thanh Quốc Gia. Các toán hoạt động của quân đội có chạm súng với Việt Cộng tại ngã tư Phú Định - Hậu Giang và tại đường 46, Trần Hoàng Quân.

Trong ngày 11-12 tháng 2/1968, hoạt động của Việt Cộng sút giảm hẳn lại tại hai khu vực chính yếu Trần Hoàng Quân, Trần Quốc Toản, Minh Mạng và Xóm Mới sau khi Bộ Chỉ Huy Tiểu Ðoàn 6 Bình Tân và thành phần của Trung Ðoàn 101 của Việt Cộng bị tổn thất nặng vào những ngày trước.

Tại đô thành, Việt Cộng chỉ còn hoạt động lẻ tẻ tại khu vực Trần Hoàng Quân, Minh Phụng, Triệu Đà, Trần Nhân Tôn do các toán võ trang tuyên truyền còn sót lại.

Kiểm điểm lại tình hình bên Việt Cộng, người ta thấy rằng:

Tiểu Đoàn 6 Bình Tân đã rút hẳn ra khỏi khu vực hoạt động tại nội thành. Tại vùng ven đô, lực lượng Việt Cộng ở khu Xóm Mới đã vượt rạch Bến Cát rút về

vùng An Phú Đông. Tiểu Đoàn 3 Dĩ An rút về vùng Bình Đông, tả ngạn sông Saigon. Tiểu Đoàn 4 Thủ Đức đã rút về Long Trường, 8 km về phía Đông Nam Thủ Đức. Tiểu Đoàn 5 Nhà Bè đã rút về Long Điền, 6 km về phía Đông Nam Cầu Nhị Thiên

Đường. Tiểu Đoàn 508 đã rút về vùng Đa Phước, 7 km về phía Tây Nam Quận 7. Tiểu Đoàn 267 và 269 rút về vùng Vĩnh Lộc, 9 km phía Tây Bà Quẹo. Lực lượng còn lại trong đô thành còn khoảng 100 người xuất hiện lẻ tẻ tại các khu

A, D và C. Họ bắn vào toán Giang Đỉnh tuần tiểu tại ngã ba Rạch Lò Gốm, bắn vào toán Quân Y tại đường Minh Phụng và bắn vào Tiểu Đoàn 30 Biệt Động Quân (BDQ) tại phía Bắc Xóm Phú Định, v.v...

Cũng vào ngày 12/2/68, các lực lượng Biệt Động Quân mở một cuộc hành quân tảo thanh ra vùng ven đô Phú Lâm để giải tỏa áp lực Việt Cộng. Cuộc hành quân này die^~n tiến như sau:

Đêm 11 rạng ngày 12 tháng 2/1968, Tiểu Đoàn 38 xuất phát vượt cầu bắc ngang Rạch Cầu Sắt, bắn chết một Việt Cộng và bắt một tên khác. Tiểu đoàn được lệnh tiến quân để phối hợp với Tiểu Đoàn 30 Biệt Động Quân đang chiếm giữ ven sông Rạch Lò Gốm. Từ hướng Tây Nam, hai tiểu đoàn này sẽ lùa Việt Cộng về xóm Hòa Đông và xóm Mỹ Thuận. Tiểu Đoàn 41 Biệt Động Quân trong ngày hôm trước được di chuyển từ khu D về làm trừ bị cho Bộ Tư Lệnh chiến dịch để sáng hôm sau được trực thăng vận án ngữ lực lượng địch tại phía Nam đường Rạch Cát đi Bà Điểm gần mũi tàu Phú Lâm. Cũng kể từ ngày này Tiểu Đoàn 41 Biệt Động Quân di chuyển khỏi khu D.

Kế đó, một chi đội thiết vận xa được tăng cường đến cùng các lực lượng bạn tấn công vào mục tiêu là xóm Hòa Đông, Mỹ Thuận. Kết quả, Tiểu Đoàn 30 Biệt Động Quân tiêu diệt được 26 Việt Cộng và tịch thu 8 súng cá nhân. Trận này tuy không mang lại kết quả lắm nhưng là một trong những trận đánh dấu các cuộc hành quân ra ngoài vùng ven đô.

Một cảnh điêu tàn và đổ nát trên đại lộ Trần Quốc Toản sau cuộc đụng độ dữ dội giữa Tiểu Ðoàn 38 Biệt Ðộng Quân và Việt Cộng, ngày 31 tháng 1/1968 (hình ảnh: special collection).

Trong các cuộc hành quân ngoài ven đô, một trận đánh quan trọng của lực lượng Hoa Kỳ đã diễn ra vào 15 giờ 30 chiều ngày 11 tháng 2/1968. Trận này đã gây cho Việt Cộng 47 chết, 2 bị bắt, bị tịch thu 30 súng AK-47 và 4 khẩu B-40. Bên phía Hoa Kỳ có 6 binh sĩ tử thương và 15 bị thương. Theo tài liệu để lại tại chỗ, lực lượng Việt Cộng này thuộc Bộ Chỉ Huy Tiền Phương của cục "R" (Trung Ương Cục Miền Nam) bao gồm các thành phần tham mưu, chính trị và bảo vệ cho Bộ Chỉ Huy.

Cũng do lực lượng Hoa Kỳ trong một cuộc hành quân tảo thanh ven đô ban đêm, Tiểu Đoàn 4/39 (đọc là "Tiểu Ðoàn 4 thuộc Trung Ðoàn 39) Hoa Kỳ chạm súng với Việt Cộng tại

vùng Hưng Long ở phía Nam khu Bình Điền khiến 154 Việt Cộng chết (do phi cơ oanh kích) và một bị bắt. Người này khai là thuộc Tiểu Đoàn Biệt lập Long An. Về phía lực lượng Hoa Kỳ hoàn toàn vô sự.

Đến đây, người ta thấy cuộc tổng công kích của Việt Cộng vào Saigon đã thất bại. Các lực lượng tham chiến của họ trước đây cố bám vào thủ đô hoạt dộng phá rối đã bị đẩy lui ra ngoài và chịu nhiều thiệt hại nặng. Trong các ngày kế tiếp, tình hình thủ đô coi như hoàn tất. Bộ Tư Lệnh chiến dịch Trần Hưng Đạo do đích thân Đại Tướng Cao Văn Viên chỉ huy được giải tán kể từ ngày 17 tháng 2/1968. một buổi lễ đã dược tổ chức trong dịp này để tưởng thưởng các chiến sĩ hữu công. Chiến dịch này được giao lại cho Trung Tướng Lê Nguyên Khang, Tư Lệnh Quân Ðoàn 3, kiêm Tư Lệnh Vùng 3 Chiến thuật phụ trách.

Các khu vực trách nhiệm ABCDE vẫn được duy trì. Các Bộ chỉ huy những khu vực này vẫn giữ nguyên như cũ, ngoại trừ vài thay đổi về nhân sự như trường hợp Trung Tá Đào Bá Phước, Chiến Ðoàn trưởng Liên Ðoàn 5 Biệt Động Quân nhận lãnh khu D thay thế Đại Tá Trần Văn Hai, chỉ huy trưởng Biệt Động Quân. Riêng khu F trước đây do lực lượng Hoa Kỳ đảm trách này sáp nhập vào khu D và do chỉ huy trưởng khu D phụ trách.

CUỘC TẤN CÔNG CỦA ÐẶC CÔNG VIỆT CỘNGVÀO TÒA ÐẠI SỨ HOA KỲ

Lúc 3 giờ đêm mồng một rạng mồng 2 Tết, một xe Citroen do Nguyễn Văn Mười lái chở 19 đặc công Việt Cộng tiến về phía Tòa Đại Sứ trông ra đường Mạc Đỉnh Chi. Mười dừng xe lại. Cả nhóm đặc công nhảy ra bắn chết 2 nhân viên Quân Cảnh Mỹ. Một đặc công dùng súng Bazoka bắn thủng tường chui vào bên trong. Khi người chỉ huy đã vào lọt trong vườn bèn ra phá ổ khóa cổng ngang gần đó để cho đồng bọn vào. Họ mặc quần đen và xanh, mang băng đỏ ở cánh tay, chạy vào bố trí theo đội hình, mở cuộc tấn công vào Tòa Đại Sứ.

Bên trong Tòa Đại Sứ có 6 dân chính Mỹ chiếm giữ phòng truyền tin ở lầu 4 vừa kịp báo cáo bằng điện thoại là Việt Cộng xâm nhập vào bên trong và ngay sau đó liên lạc với bên ngoài bị cắt đứt. Ở tầng lầu dưới, hai quân nhân Thủy Quân Lục Chiến Mỹ canh gác chạy ra giữ cửa chính. Việt Cộng bắn B-40 vào cửa này khiến một người bị thương nhẹ nơi tay. Nhờ cửa làm bằng một thứ gỗ quá chắc nên qua mấy lần Việt Cộng dùng B-40 bắn vào mà không phá được vào trong.

Chừng 20 phút sau, một toán Quân Cảnh Mỹ tới cứu viện bị hỏa lực Việt Cộng ngăn không thể tiến được. Có 2 Quân Cảnh Mỹ dùng xe lao thẳng vào vùng hỏa lực địch bị bắn hạ. Và cũng từ lúc này Việt Cộng nhờ bóng tối ẩn núp theo các bồn giồng hoa và các cây cột của tòa nhà bắn ra. Để cứu viện kịp thời, quân đội Mỹ phải dùng trực thăng đổ quân xuống nhưng mấy lần định xuống đều bị hoả lực Việt Cộng bắn lên dữ dội không đáp được. Mãi gần đến 9 giờ sáng trực thăng mới an toàn xuống được.

Nhưng trước 7 giờ sáng, vì trực thăng không thể đáp để mang quân tăng viện, nên một toán Quân Cảnh Mỹ đã dùng hỏa lực tấn công ngay hướng cổng chính vào và nhờ có Binh Nhất Paul Healey xung phong vào đầu tiên nên cuộc tấn công đã thành công. Một trận đánh xáp lá cà đã xảy ra tại vườn Tòa Đại Sứ. Cuối cùng một cán binh Việt Cộng chạy vào căn nhà lầu 2 tầng ngay cạnh tòa Đại sứ. Nhà này do Đại Tá hồi hưu George Jacobson, một nhân viên của tòa Đại sứ cư ngụ.

Việt Cộng chiếm tầng dưới, Đại Tá George Jacobson ở lầu trên. Quân Cảnh Mỹ nằm bố trí ở vườn hoa bắn vào, không biết rõ Việt Cộng ở chỗ nào. Sau cùng một nhân viên an ninh hướng dẫn Quân Cảnh đến sát cửa lầu dưới rồi qua cửa sổ bắn vào. Nhân viên này lấy lựu

đạn cay và súng lục tung lên lầu cho Đại Tá Jacobson. Với lựu đạn cay và vũ khí, chính Đại Tá đã tiêu diệt tên Việt Cộng cuối cùng này và chấm dứt trận đánh.

Tổng kết có 19 đặc công Việt Cộng bỏ xác tại chỗ, về phía Hoa Kỳ có 5 người tử thương. Cuộc chiếm khuôn viên Tòa Đại sứ Hoa Kỳ keo dài đúng sáu tiếng đồng hồ.

TẤN CÔNG BỘ TƯ LỆNH HẢI QUÂN VNCH

Lúc 2 giờ 50 mồng 2 Tết, một tiểu đội đặc công Việt Cộng gồm 12 người thuộc đơn vị F/1 định đột nhập Bộ Tư Lệnh Hải Quân VNCH. Tiểu đội này trang bị tiểu liên AK, lựu đạn tay và chất nổ, mặc áo thường dân, mang khăn quàng cổ trắng, băng tay đỏ buộc trên cánh tay trái có dấu hiệu ghi là "liên đoàn an ninh thủ đô." Họ đi trên 2 chiếc xe du lịch. một sơn màu xanh mang bảng VA không số và một sơn màu trắng mang bảng số ED 6473.

Vừa đến nơi, Việt Cộng liền nổ súng bắn lính gác tại đầu cầu Cửu Long, đối diện tượng Đức Trần Hưng Đạọ Chiếc xe VA tiếng sát hàng rào cản, đổ quân xuống rồi bắn xối xả vào. Tại vọng canh đầu đường này có 2 hạ sĩ quan Hải Quân phản ứng lại bằng súng lục. Bộ Tư Lệnh Hải Quân được báo động do tiếng nổ. Các nhân viên ứng chiến của Hải Quân từ lên lầu đã kịp thời bắn xuống yểm trợ. Một đặc công Việt Cộng bị bắn chết ngay ở hàng rào cản. Một tên khác bị bắn ngã khi tới tiếp viện.

Việt Cộng vẫn từ hướng công trường Mê Linh tấn công vào. Tiếng súng 2 bên bắn nhau chát chúa. Khoảng 3 giờ 05, một xe tuần Quân Cảnh từ hướng cầu Thủ Ngữ nghe tiếng súng chạy lại. Quân xa này bị hỏa lực bất ngờ của chiếc xe của Việt Cộng mang số ED 6473 xả súng. Hai quân nhân Mỹ ngồi trên xe bị thương. Chiếc xe của Quân Cảnh Mỹ vì quẹo quá gắt để tránh làn đạn Việt Cộng nên bị lật ngay ở góc công trường.

Việt Cộng vẫn tiếp tục mở cuộc tấn công vào Bộ Tư Lệnh Hải Quân. Một bộ phận đặc công Việt Cộng nằm ở hàng rào cản bắn yểm trợ cho một bộ phận khác mang chất nổ vào cổng chánh của Bộ Tư Lệnh với ý định xâm nhập nội vi của trại. Các nhân viên phòng thủ của Hải Quân từ trên lầu bắn xuống dữ dội. Ba đặc công xung phong vào trước bị bắn gục ngay ở cổng. Những người còn lại bị dồn vào thế kẹt, phải nấp sau hàng thùng chướng ngại vật bắn chống trả. Một vài Việt Cộng ở hàng rào phía sau lên tiếp viện, men theo chân tường tới điếm canh đặt chất nổ. Một tiếng nổ phát ra khiến vách tường của ban canh phòng Đại Ðội Công Vụ Hải Quân bị khoét một lổ hỏng. Hai đặc công Việt Cộng theo lổ hỏng chui vào, nhưng cả hai đều bị quét ngã tại chỗ.

Khoảng 3 giờ 40 khi tiếng súng đã im, toán Thám Báo Bộ Tư Lệnh Hải Quân xuất trại xem xét. Một vài đặc công Việt Cộng còn sót lại chưa kịp chạy đã bị hạ hoặc bị bắt. Như trường hợp một đặc công bị hạ ở bụi cây tại công trường, một người khác bị hạ sau dống gạch của nhà thầu Nguyễn Văn Dần. Một đặc công khác đầu hàng. Còn tên chót vùng chạy, vừa thoát khỏi công trường Mê Linh tới hãng rượu BGI thì bị quân nhân Mỹ đồn trú tại đây bắt. Kết quả: 10 Việt Cộng bị bắn chết, 2 bị bắt sống, 7 AK, một súng lục Trung Cộng và khoảng 100 kg chất nổ plastic bị tịch thu. Bên quân đội VNCH có 2 chiến sĩ hy sinh và 9 người khác bị thương nhẹ.

Thông thường chỉ toán gác dưới cổng là có vũ khí, còn các nhân viên ứng trực không có. Nhưng nhờ có lệnh báo động của Bộ Tổng Tham Mưu lúc 11 giờ khuya, sĩ quan trực nhật mới cấp vũ khí cho các nhân viên. Do đó, khi Việt Cộng đột nhập vào, lực lượng bên trong đã phản ứng kịp thời làm cho Việt Cộng bị tê liệt ngay từ phút đầu. Theo kế hoạch của Việt Cộng thì họ định chiếm Bộ Tư Lệnh Hải Quân chớp nhoáng. Sau đó được quân tăng viện từ bên ngoài vào, họ sẽ chiếm các tàu chiến dọc theo sông Saigon để yểm trợ cho cuộc nổi dậy cướp chính quyền của dân chúng.

TẤN CÔNGTRẠI THIẾT GIÁP PHÙ ÐỔNG

Việt Cộng muốn chiếm trại Thiết Giáp này với ý định chiếm các chiến xa vì họ có mang theo các tài xế chiến xa thuộc Tiểu Đoàn 2 Cơ Giới R để nếu chiếm được chiến xa thì họ sẽ lái xe về đánh Saigon. Trước kia thì trại này có để một số thiết giáp mới nhưng nay thì không có vì đã được bổ sung cho các đơn vị cả rồi. Sở dĩ trại thiết giáp bị thủng dễ dàng vì hệ thống phòng thủ nơi đây sơ sài, bên trong chỉ có Bộ Chỉ Huy Thiết Giáp với khoảng 40 nhân viên vừa cư ngụ tại chỗ vừa phụ trách canh gác.

Việt Cộng đánh ngay vào cổng chính. Khi xâm nhập trại, họ bắt quân nhân và gia đình tập trung và khi rút lui thì họ đã giết sạch. Một vài sĩ quan cao cấp Thiết Giáp bị tàn sát như Trung Tá Nguyễn Tuấn với cả gia đình của ông (ngoại trừ một bé nhỏ 10 tuổi) và Trung Tá Huỳnh Ngọc Diệp.

Vào ngày hôm sau, nhiều người thấy vài Commando Car chạy đi chạy lại ở phía Tổng Y Viện Cộng Hòa. Đó là Thiết Giáp của Chi khu Gò Vấp vừa làm nhiệm vụ án ngữ địch phía ngang Quận Gò Vấp và vừa làm nhiệm vụ tải thương để tránh các làn đạn địch bắn lẻ tẻ.

TẤN CÔNGTRẠI PHÁO BINH CỔ LOA VÀ NỎ THẦN

Tại khu vực pháo binh có trại Cổ Loa và trại Nõ Thần, gồm Bộ Chỉ Huy Pháo Binh, một vài hậu cứ của Tiểu Đoàn 61 Pháo Binh đóng trong trại Nõ Thần. Việt Cộng chỉ thành công xâm nhập một phần khu trại Cổ Loa.

Trại Cổ Loa phòng thủ sơ sài. Tuy được Bộ Tổng Tham Mưu ban lệnh báo động và một vài quân nhân sống ngoài trại biết Việt Cộng xâm nhập và báo cáo nhưng bất chợt Việt Cộng xung phong vào cổng phía Tây Bắc của trại khiến tại đây có một tiểu đội canh gác không thể ngăn chặn được địch đột nhập và chỉ ngăn chặn được khi nhờ các khẩu đại bác 105 ly của Tiểu Đoàn 61 Pháo Binh bắn trực xạ.

Nhiều phần tử địch được chuyên chở bằng xe gắn máy từ Gò Vấp đến tăng cường cho mặt trận. Việt Cộng không vào được nên dùng bích kích pháo bắn vào và đồng thời đột nhập cư xá sĩ quan ở phía Bắc để lùng bắt các quân nhân.

Cả ngày mồng 2 Tết Việt Cộng tạo áp lực nặng nề ở đây và công hảm cả quân lao Gò Vấp. Tuy quân tiếp ứng của chánh phủ chưa lên kịp nhưng Việt Cộng cũng không mở được một cuộc tấn công nào mạnh mẻ để làm chủ tình hình trên toàn thể khu vực này.

Ngày mồng 3 Tết, lực lượng Thủy Quân Lục Chiến (TQLC) thuộc Chiến DÐoàn B đến giải tỏa. Nhiều trận đụng độ rất gay go đã xảy ra nhưng đến buổi chiều, hai Tiểu Đoàn TQLC đã làm chủ được tình thế.

Rạng sáng ngày mồng 4 Tết, Việt Cộng còn từ các hướng Bắc và Đông Bắc mở một cuộc tấn công chót vào căn cứ này của Pháo Binh. Họ đã thành công đột nhập vào một phần

của trại, khiến Pháo Binh của trại Nõ Thần bắn trực xạ một lần nữa mới đẩy lui được Việt Cộng. Trong cuộc tấn công này, 2 khẩu 105 ly bị hư hại. Vào ngày mồng 4 Tết, mặt trận Gò Vấp tạm yên nhưng Việt Cộng lại chuyển hoạt động sang Ngã Năm Bình Hòa (như đã mô tả ở các phần trên).

Cũng kể từ sau biến cuộc này, Bộ chỉ huy Pháo Binh được rút về đặt trong vòng trại Trần Hưng Đạo của Bộ Tổng Tham Mưu.

Một số sĩ quan Pháo Binh bị thiệt mạng trong biến cố: Trung Tá Tô Ngọc Thọ (Pháo Binh Sư Ðoàn 5), Đại Úy Trần Mạnh (Bộ Chỉ Huy Pháo Binh).

TẤN CÔNG ÐÀI PHÁT THANH QUỐC GIA

Các đặc công Việt Cộng ăn mặc giả Cảnh Sát Dã Chiến dường như chiếm đài phát thanh trước nửa đêm. Họ có khoảng trên một tiểu đội. Tuy nhiên họ đã làm chủ được tình hình tại đài phát thanh một cách mau chóng và dễ dàng. Theo thường lệ tại đài phát thanh có một trung đội Cảnh Sát Dã Chiến canh gác nhưng không hiểu là trong ngày Tết này có đầy đủ quân số không. Đơn vị Cảnh Sát Dã Chiến tại đây một phần rút lên trên lầu chống cự còn một phần chạy thất tán.

Đặc công Việt Cộng đã mang chất nổ vào phá nhiều máy móc tại đài. Riêng căn nhà mới làm phía sau dùng làm văn phòng làm việc thì hồ sơ giấy tờ còn nguyên vẹn. Nhân viên đài phát thanh chỉ có một tài xế trực bị bắn chết. Vào 5 giờ sáng lực lượng Nhảy Dù tới phản công và lấy lại đài phát thanh trước 7 giờ sáng. Tất cả 14 Việt Cộng bị bắn hạ tại chỗ. Quân đội chánh phủ tịch thu được một ít vũ khí và chất nổ.

Đài phát thanh tuy bị chiếm nhưng làn sóng truyền thành vẫn được phát đi. Vì đài phát tuyến ở Quán Tre nằm trong vòng bao của Trung Tâm Huấn Luyện Quang Trung vẫn điều hành được.

Khi được biết đài phát thanh chính bị chiếm, Đại Úy Hùng thuộc khối Chiến Tranh Chính Trị Trung Tâm Huấn Luyện Quang Trung trình chỉ huy trưởng là Đại Tá Lê Ngọc Triển dùng ngay băng nhựa ghi nhạc hùng phát thanh ngay. Do đó vào buổi sáng ngày mồng 2 Tết mọi người chỉ nghe thấy nhạc với sự ngắt quảng của những mẫu tin về cuộc biến động do BộTổng Tham Mưu chuyển lên Quán Tre cho phát thanh.

TẤN CÔNG CỔNG SAU DINH ÐỘC LẬP

Việt Cộng không vào được bên trong và bị tiêu diệt ngay tại chỗ. Họ chỉ kịp bắn hai trái B-40 vào đồn canh. Trong trận này, 4 cán binh Việt Cộng bị giết, 2 bị bắt sống. Quân đội Việt Nam Cộng Hòa tịch thu 5 súng AK và một xe chất nổ.

TẤN CÔNG CỔNG SỐ 4 VÀ 5BỘ TỔNG THAM MƯU QUÂN LỰC VNCH

Cổng số 5 dành cho các gia đình sĩ quan cao cấp cư ngụ trong trại đi lại. Vào khoảng 2 giờ đêm ngày mồng một Tết, một vị tướng lãnh vừa đi khuya về. Cổng vừa mở, xe vị Tướng vừa vào. Chỉ một lát sau, một số Việt Cộng nấp sẵn bên con đường nhỏ là đường Trương Quốc Dung ở đối diện với cổng số 5, tấn công sang. Họ đã đi đến nơi này trên một xe hàng từ đường Công Lý rẻ vào đường Trương Quốc Dung và khi đi hết đường này, họ rẻ vào đường Võ Tánh và cho xe dừng lại. Cán binh Việt Cộng ở trên xe nhảy xuống bố trí và mở màn tấn công vào cổng. Dường như trước đó cũng đã có nhiều cán binh Việt Cộng tới khu vực này ở lẩn quất quanh vùng chùa Long Hoa.

Khi toán quân Việt Cộng xung phong lại phía cổng, các phần tử còn lại nấp ở trên bắn yểm trợ cho nhóm kia đột nhập. Tại cổng số 5 lúc ấy, chỉ có 5 quân nhân Việt Nam Cộng Hòa canh gác, trong đó có hai người là Quân Cảnh. Hạ sĩ Thảo ở tại cổng số 5 đã phản ứng rất lẹ. Anh vác cây trung liên Bar bắn ngay vào toán xung phong khiến nhóm này chùn lại không đột nhập qua cổng được.

Ngay lúc đó, một xe Quân Cảnh Mỹ đi tuần tiểu cũng từ đường Trương Quốc Dung tới, thấy xe thường dân kia đang dùng súng bắn vào cổng trại, Quân Cảnh Mỹ trên xe liền phản ứng ngay bắn chết 3 đặc công Việt Cộng trên xe. Các toán Việt Cộng nằm phục sẵn tại chùa Long Hoa nổ súng bắn trả vào xe Quân Cảnh Mỹ. Các quân nhân Mỹ trên xe vừa bị chết vừa bị thương. Do các vụ này mà đặc công Việt Cộng không đột nhập vào cổng được.

Xem ra nhóm đặc công Việt Cộng tham dự vào cuộc tấn công này đều thuộc đơn vị F-100. Họ định tấn công vào cổng để trước hết bắt các tướng lãnh và sĩ quan cao cấp của quân đội Việt Nam Cộng Hòa. Trong kế hoạch đánh chiếm, họ chia quân đánh vào cổng số 4 ở đường Võ Di Nguy và cổng số 2 và số 5 tại đường Võ Tánh. Riêng đối với cổng số 1 nằm vào một khu vực có nhiều cơ quan Việt-Mỹ được canh gác cẩn thận và cổng số 3 vào một khu trong trại thì Việt Cộng không sắp đặt quân để đánh vào.

Tại cổng số 4, một toán đặc công Việt Cộng đã trèo tường vào Trường Sinh ngữ từ sớm, nhưng vì toán quân chính của họ đánh vào khu này đã tới trễ, mãi ngoài 7 giờ sáng mới khai hỏa (hồi 7 giờ 05, Việt Cộng vào cổng số 4 bắn B-40 làm sập lô cốt cổng trong đó có bốn quân nhân canh gác và cả bốn người đều bị tử thương. Toán ứng chiến Đại Đội Tổng Hành dinh nổ súng bắn. Việt Cộng lui lại bố trí tại khu Trường Sinh ngữ Quân Đội. Thiếu Tá Trần Lê Tài, chỉ huy toán ứng chiến, bị thương nhẹ ngay loạt đạn đầu của Việt Cộng, rút toán ứng chiến về án ngữ ngang Trường Tiểu Học Quân Đội ở cách cổng trại 200 mét. Toán quân Việt Cộng đánh vào cổng số 5 lại chẳng may bị thất bại do sự can thiệp ngẫu nhiên của Quân Cảnh Mỹ. Vì bị thất bại ở cổng số 5 nên họ không tấn công vào cổng số 2. Do đó toàn bộ kế hoạch của Việt Cộng tấn công vào Bộ Tổng Tham Mưu bị thất bại.

Vào buổi sáng ngày mồng 2 Tết khi toán quân Việt Cộng từ vườn Thơm đến đột nhập cổng số 4, họ không khai thác lỗ hổng tiến sâu vào vì không bắt được liên lạc với các toán khác. Hơn nữa trời lại sáng rõ gây cho họ nhiều thất lợi.

Tại Bộ Tổng Tham Mưu trong giờ phút ngặt nghèo này chỉ có một Đại Đội ứng chiến thuộc thành phần văn phòng khoảng 80 người và mấy chiến xa. Ngay sau khi Việt Cộng đã thất bại không đột nhập được vào cổng số 5 thì cổng này vẫn không có thêm quân tăng cường, dù những tiếng súng của đôi bên đang nổ.

Ở ngoài phố, các quân nhân Mỹ ở tư dinh đối diện cổng số 5 và một vài quân nhân gác cổng này bắn lẻ tẻ suốt đêm tới sáng. Còn Việt Cộng ở phía chùa Long Hoa cũng thỉnh thoảng bắn lẻ tẻ sang. Có lẽ họ độ chừng rằng quân ta đã tăng cường bố trí cẩn thận. Họ nghĩ đã mất cơ hội bất ngờ nên không đánh sang. Vào gần sáng, Đại đội Tổng Hành dinh cho một xe Quân Cảnh đi tuần ra bên ngoài chạy từ cổng số 1 xuống gần cổng số 5. Cuộc tuần tiểu này tiến hành vô sự.

Sĩ quan trực cấp tá Bộ Tổng Tham Mưu, Thiếu tá Nguyễn Đăng Chất nhận lịnh của Thiếu Tướng Tham Mưu Trưởng Liên Quân trong đêm điều động toán ứng chiến đối phó. Vị sĩ

quan này bị thương khi thi hành công tác. Mãi đến 09g00 sáng hôm sau, lực lượng Nhảy Dù được gởi đến. Từ lúc đó người ta mới tin là Bộ Tổng Tham Mưu thực sự thoát hiểm.

Người ta kể lại rằng khi Việt Cộng đã nổ súng ngay chính vào Bộ Tổng Tham Mưu, binh sĩ vẫn không tin là Việt Cộng tấn công. Họ cứ cho rằng đó là một cuộc đảo chánh cho nên họ vẫn giữ thái độ thụ động như mấy lần đảo chánh trước. Cũng may là Việt Cộng không tràn vào, nếu họ tràn mạnh vào thì Bộ Tổng Tham Mưu ắt phải chịu những thiệt hại đáng kể.

Quân sĩ bị hại kể cả chết lẫn bị thương thuộc vòng trại của Bộ Tổng Tham Mưu trong vụ biến động này là 23 người.

TẤN CÔNGTRUNG TÂM HUẤN LUYỆN QUANG TRUNG

Đêm mồng 1 rạng mồng 2 Tết, một lực lượng Việt Cộng khoảng 2 tiểu đoàn gồm một tiểu đoàn của Trung Đoàn 271/CT9 (đọc là, "Trung Đoàn 271 thuộc Công Trường 9) và Tiểu Đoàn U56 xâm nhập từ phía Bắc vào vùng Hốc Môn. Vào khoảng 3 giờ khuya, họ xuất hiện trước cổng số 1 giáp ranh trại Châu Văn Tiếp. Trước khi tiến vào cổng trại, họ đã đốt trường học và trụ sở xã Trung Mỹ Tây. Sau đó họ kéo quân tiến vào cổng chính. Các quân nhân canh gác thấy Việt Cộng đi tới thì trưởng trạm kiểm soát liền bắn một phát súng lục xem phản ứng của toán quân này ra sao.

Quả nhiên Việt Cộng nổ súng ngay vào trạm kiểm soát. một khẩu đại liên của Việt Nam Cộng Hòa mới được bố trí trên nóc đồn canh từ 11 giờ đêm nổ súng vào toán Việt Cộng. Vì vào quá gần và bị hỏa lực của đại liên bắn quá rát nên Việt Cộng cuống quít rút xuống bờ mương. Nhưng bờ mương này lại nằm dọc theo hướng súng đại liên nên toàn bộ toán quân đầu của Việt Cộng đều bị hạ. Tổng số chết của Việt Cộng bỏ lại trận là 40 người, 6 bị bắt. Quân đội chánh phủ tịch thu 30 súng đủ loại, có 2 người tử thương và 5 bị thương.

Theo thông thường thì tại mỗi đồn canh chỉ có một bán tiểu đội canh gác. Nhưng vào ban chiều, nhà trường nhận được lệnh báo động của Bộ Tổng Tham Mưu nên đã tăng cường cho mỗi trạm một đại liên với 3 binh sĩ vào khoảng 11 giờ đêm. Vào buổi sáng hôm sau, Trung Tâm Huấn Luyện Quang Trung xử dụng lực lượng cơ hữu hành quân tảo thanh xung quanh trại, tiêu diệt thêm được một số Việt Cộng khác.

CÁC TRẬN ÐÁNH TRONG VÙNG VEN ÐÔSAU CUỘC TỔNG CÔNG KÍCH ÐỢT MỘT

Cuộc tổng công kích của Việt Cộng trong dịp Tết Mậu Thân đã nhắm vào 28 tỉnh lỵ và địa điểm trọng yếu với một quân số khoảng 97 tiểu đoàn gồm đầy đủ thành phần tác chiến, tham mưu, hậu cần, chính trị và du kích đã không thành công. Lực lượng tham chiến của Việt Cộng cầm cự tại các nơi trong ít ngày đều bị đẩy lui ra ngoài, ngoại trừ thành phố Huế nhờ có thời tiết ẩm ướt và mây mù mà họ đã cầm cự được lâu.

Tuy bị đẩy lui, nhưng họ còn tham tiếc một chiến thắng tưởng tượng vì dân chúng không ai theo họ cả mặc dù chính quyền quốc gia Việt Nam Cộng Hòa không phải là một chính quyền hoàn hảo. Do đó, vào tối ngày thứ Bảy ngày 17 tháng 2/1968, họ lại cố gắng tập

trung lực lượng mở một trận tổng công kích mà thường được gọi là cuộc Tổng Công Kích Đợt 2. Đợt tấn công này xảy ra rải rác ở nhiều nơi nhưng cường độ không đáng kể, và chỉ diễn tiến trong một thời gian ngắn.

Người ta thấy Việt Cộng có khả năng quy tụ quân số quanh các thị trấn nhưng dù vậy họ không thể làm hơn được bằng những chiến thắng tại thị trấn. Một điều được ghi nhận là Việt Cộng có khả năng duy trì các cuộc pháo kích nhất là trên chiến trường Miền Nam, nơi đây họ đã mang ra xử dụng một loại hỏa tiển do Liên Xô chế tạo. Đó là hỏa tiển 122 ly với tầm tác xạ tối đa là 11 km và với sức công phá của một khối chất nổ 46 kg.

Hình chụp sáng ngày 31 tháng 1/1968 tại Ðài Phát Thanh Quốc Gia, các binh sĩ Nhảy Dù chuẩn bị xung phong vào tiêu diệt nhóm đặc công Việt Cộng đang ẩn nấp ên trong (hình ảnh: Khối Quân Sử, Phòng 5/Bộ Tổng Tham Mưu).

Đối với thủ đô Saigon, trong đợt Tổng công kích này, Việt Cộng đã mở màn bằng một cuộc pháo kích vào phi trường Tân Sơn Nhất. Cuộc pháo kích xảy ra vào lúc 1 giờ 20. Ngoài phi trường, các quả đạn còn rơi vào Phái Bộ Viện Trợ Hoa Kỳ tại căn cư Tân Sơn Nhất, Nha Cảnh Sát Đô Thành, đài radar Phú Lâm.

Trong đêm, khoảng 100 quả đạn bích kích pháo 82 ly và 37 hỏa tiển 122 ly rơi rải rác vào phi trường. Một quả rơi vào phòng đợi của phi trường đang có 88 binh sĩ Thủy Quân Lục Chiến Hoa Kỳ thuộc lực lượng Tuần Giang Cửu Long đợi chuyến phi cơ lên đường hồi hương. Quả nổ này gây cho 6 người chết và vài chục người bị thương. Đại bản doanh của Tướng Westmoreland đặt trong căn cứ Tân Sơn Nhất bị trúng 6 quả đạn súng cối, nhưng

không gây cho ai chết hoặc bị thương. Không Đoàn 33 Việt Nam Cộng Hòa có một phi cơ C-47 bị hủy và một chiếc khác bị hư. Bốn chiếc máy bay Hoa Kỳ bị hủy và một chiếc khác bị hư. Tổng số tổn thất về nhân viên gồm 7 người chết, 131 bị thương, trong đó có 67 người phải vào nhà thương. Phía bên ngoài, phi đạo chỉ bị hư đôi chút.

Cuộc pháo kích vào khuôn viên Nha Cảnh Sát Đô Thành làm cho 5 cảnh sát thiệt mạng và 40 người bị thương. Việt Cộng bắn vào đây khoảng 20 bích kích pháo 82 ly. Qua đêm hôm sau hồi 10 giờ 10, họ lại pháo kích khu nhà của dân chúng nằm phía sau Nha Thanh Tra Lao Động nơi mà người ta gọi là khu xóm Chùa Phật Ấn.

Ngoài ra, Việt Cộng mở một cuộc tấn công bộ-chiến ngay trong đêm vào vùng cầu Bình Lợi nhằm phá sập cầu này và cầu Xa Lộ, nhưng họ đã bị Thủy Quân Lục Chiến đẩy lui. Trận đánh kéo dài đến 7 giờ 30 sáng ngày 18 tháng 2/1968 mới kết thúc.

Trong đêm 17 rạng 18 tháng 2/1968, Việt Cộng còn mở cuộc tấn công vào Tân Thới Hiệp nằm trên đường Hốc Môn, Xóm Mới. Khu vực này thuộc trách niệm của Chiến Đoàn 2 Nhảy Dù. Chiến đoàn này đang hành quân ngoài vòng đai đô thành ở phía sau phi trường Tân Sơn Nhất thuộc vùng Bà Quẹo, Vinatexco, Trung Tâm Huấn Luyện Quang Trung, Gò Vấp, Chí Hòa và Bảy Hiền. Tiểu Đoàn Quyết Thắng của Việt Cộng thuộc Trung Đoàn Phú Lợi đã đụng độ với Tiểu Đoàn 8 Nhảy Dù ở phía Tây Bắc địa điểm kể trên trong suốt đêm.

Trận đánh xảy ra vào khoảng 0 giờ 30 sáng ngày 18 tháng 2/1968. Mở đầu, Việt Cộng mở những đợt pháo kích vào vị trí trấn giữ của quân đội Việt Nam Cộng Hòa, tiếp sau đó họ xua quân mở những đợt xung phong với những vũ khí nặng như B-40, B-41 vào sát phòng rào của quân chánh phủ. Nhưng lực lượng Nhảy Dù đã chống trả mãnh liệt khiến Việt Cộng không thể tiến lên được. Liền khi ấy quân đội chánh phủ phát giác ngay được mấy ổ trọng pháo đang pháo kích vào phi trường Tân Sơn Nhất đặt cách Bộ Chỉ Huy Tiểu Đoàn 8 Nhảy Dù ở hãng bột ngọt Tân Thới Hiệp không đầy 200 mét. Các binh sĩ Nhảy Dù liền gọi máy bay đến tiêu diệt ngay được.

Tiếp theo, Việt Cộng mở những đợt tấn công khác. Nhưng nhờ có một chi đội thiết vận xa và hoả châu tiếp sáng, quân đội chánh phủ đã đánh bật Việt Cộng khỏi vòng rào và hoàn toàn làm chủ tình hình trong vùng. Kết quả trận đánh này, các binh sĩ Việt Nam Cộng Hòa hạ được 78 Việt Cộng, bắt sống một người, tịch thu một súng cối 60 ly, 2 khẩu trung liên Tiệp Khắc, 13 súng B-40, 2 súng B-41, 13 khẩu AK, một súng Carbine, một súng colt, và một trung liên. Bên quân đội Việt Nam Cộng Hòa có 7 binh sĩ hy sinh, 35 người bị thương và một thiết vận xa trúng đạn.

Vào đêm hôm sau, ngày 18 rạng ngày 19 tháng 2/1968, Việt Cộng (VC) mở trận đánh vào khu vực Phú Lâm. Việt Cộng đã điều động hai tiểu đoàn chính quy để thanh toán Tiểu Đoàn 30 Biệt Động Quân (BDQ) và tiếp theo đó sẽ tái tấn công vào đô thành.

Đó là hai tiểu đoàn chính quy 1 và 6 của Việt Cộng. Tiểu Đoàn 6 tấn công vào Tiểu Đoàn 30 BDQ, còn Tiểu Đoàn 1 Việt Cộng yểm trợ cho Tiểu Đoàn 6. Tiểu đoàn trưởng cũ của Tiểu Đoàn 6 là Năm Xuân và tiểu đoàn phó cũ là Từ Vũ và toàn bộ chỉ huy của tiểu đoàn này đã chết trong cuộc hành quân vào thủ đô Saigòn vào dịp Tết.

Vào lúc 2 giờ 15, Việt Cộng xử dụng súng cối 60 ly, 82 ly và súng phóng lựu B-40 để tạo áp lực cho thành phần xung kích của họ. Những quả đạn súng cối và B-40 thi nhau lao vào vị trí của bộ chỉ huy tiểu đoàn Biệt Động Quân, nhưng nhờ các hầm trú ẩn quá vững chắc nên Việt Cộng không gây được một thiệt hại nào.

Khoảng 10 phút sau, thành phần xung kích của Việt Cộng được tung ra để thanh toán lực lượng chánh phủ, nhưng Việt Cộng không ngờ có tiểu đội thám báo Biệt Động Quân nằm ở tiền đồn chờ họ. Việt Cộng vừa xuất hiện ở bờ ruộng thì đã bị nhóm thám báo kia hạ ngay tại chỗ. Việt Cộng cố bám sát vào bờ ruộng để yểm trợ cho toán xung kích, nhưng họ bị mũi súng đại liên của Biệt Động Quân tiêu diệt toàn bộ. Sau trận dánh, Việt Cộng rút về hướng Ấp 1 Hốc Môn, bỏ lại trận địa 40 xác chết, trong đó có một người tên Chuối, tiểu đoàn phó Tiểu Đoàn 1 Việt Cộng. Đơn vị Biệt Động Quân tịch thu được 6 khẩu B-40, 2

súng thượng liên Trung Cộng, 2 súng cối 60 ly, 36 súng AK, 10 kg thuốc nổ TNT, cùng một tấn đạn được đủ loại.

Trong trận đánh này, phải kể đến tiểu đội thám báo và vai trò đặc biệt của họ. Tiểu đội thám báo có nhiệm vụ làm tiền dồn cho Bộ Chỉ Huy Tiểu Đoàn 30 Biệt Động Quân. Nhờ địa thế khu tiền đồn kiên cố. Ngay từ dầu, tiểu đội thám báo đã giáng cho các toán cán binh Việt Cộng một đòn chí tử. Việt Cộng chưa kịp đặt chân bên bờ rào thì đã bị tiêu diệt bởi những binh sĩ Mũ Nâu đầy kinh nghiệm. Được biết, với một quân số không nhiều mà tiểu đội thám báo BDQ này đã phải chống với một lực lượng đông gấp mấy lần. Việt Cộng đã không kịp lôi những xác đồng đội, kể cả xác của một tiểu đoàn phó. Theo lời khai của một tù binh, Tiểu Đoàn 1 của Việt Cộng là một tiểu đoàn chính quy, nhưng vì tổn thất quá nhiều nên họ đã bố ráp bắt các thanh niên tại các thôn, ấp để buộc những người này làm những con thiêu thân cho họ. Cũng theo lời khai của tù binh, quân số của tiểu đoàn phân nửa là tân binh vừa bổ sung đến. Chính người tù binh Việt Cộng này vừa đến tiểu đoàn chưa được 2 tuần và chỉ được chỉ dẫn cách bắn súng một cách sơ sài rồi bị đẩy đi tác chiến.

Trưa ngày 19 tháng 2/1968, một đơn vị bộ binh cơ giới của Mỹ đã giao tranh với một số Việt Cộng cách Hốc Môn 2 km về phía Nam và cách Saigon 15 km về phía Tây-Bắc. Trận chiến khởi dầu từ trưa và kéo dài đến 18 giờ 45. Đêm 19 tháng 2, các cuộc giao tranh dữ dội lại diễễễn ra ở các vùng xung quanh Tân Sơn Nhất. Việt Cộng tăng viện và tạo áp lực tại phía Bắc Trung Tâm Huấn Luyện Quang Trung. Khuya đêm 19 tháng 2/1968, Việt Cộng dùng súng phóng lựu B-40 bắn sập lô cốt và giật mìn phá hại cây cầu Gò Dưa, cách Quận Trấn Thủ Đức hơn 1 km.

Để tiếp tục tàn phá kinh tế của chánh phủ Việt Nam Cộng Hòa, ngày 20 tháng 2/1968, Việt Cộng pháo kích vào hãng Equipment và chiếm đóng hãng dệt Sicovina tại Thủ Đức. Một trận chiến quan trọng đã xảy ra từ trưa tới tối tại cầu Tre, Tân Thới, Phú Thọ Hòa cách trường đua Phú Thọ lối hơn 3 km về phía Tây-Bắc. Trực thăng, phản lực và đại bác đã yểm

trợ cho Bộ Binh. Việt Cộng dùng cả súng phòng không liên-thanh để chống trả. Vùng này là một trong mấy đường mà Việt Cộng đã dùng dể xâm nhập thủ đô hôm Tết và trong vài ngày vừa qua đã đặt súng cối pháo kích vào thủ đô.

Trận đánh xảy ra tại nghĩa địa Triều Châu vào lúc Tiểu Đoàn 33 Biệt Động Quân vào thay thế cho Tiểu Đoàn 3/7 (đọc là, "Tiểu Đoàn 3 thuộc Trung Đoàn 7") của Hoa Kỳ vừa rút đi trao trả khu F được sáp nhập vào khu D do Biệt Động Quân phụ trách. Dường như Việt Cộng đã bám sát vào lực lượng Mỹ từ lâu nhưng tránh đụng độ, và khi quân đội chánh phủ kéo tới, họ đánh liền. Tiểu Đoàn 33 Biệt Động Quân do Đại Úy Nguyễn Thiệt chỉ huy. Phóng viên chiến trường Việt Tấn Xã đi theo cánh quân của Đại Đội 3 do vị sĩ quan Trung Úy trẻ tuổi Trịnh Thanh Xuân điều khiển đã mô tả đầy đủ chi tiết như sau:

Mười hai giờ 10 trưa ngày 20 tháng 2/1968 tại căn cứ đóng quân sân bắn Bình Thới, Trung Úy Xuân đang sửa soạn ăn cơm. Tất cả đã dọn ra sẵn sàng. Nhưng có tin của Tử Thần (tức Ban Chỉ Huy Tiểu Đoàn) báo khẩn. Việt Cộng tập trung rất đông quanh nghĩa địa Triều Châu. Nhìn trên bản đồ thì Việt Cộng xuất hiện cách sân bắn Bình Thới không quá 200 mét tính theo đường chim bay. Địa điểm ghi có địch nằm trong khu tam giác cạnh Tân Hóa, ngay ngang Ấp Tân Hội cách Cầu Tre lối 1 km và ở gần trại Phú Bình không quá 2 km. Thế là cơm đã dọn ra đầy đủ chỉ còn có việc ăn mà cũng không ăn cho trôi nữa. Lúc ấy tiểu đoàn nhận được lệnh phai cấp tốc xuất trận.

Trung Đội 1 do Trung Sĩ Nhất Trần Xàng, 1 hạ sĩ quan có 30 năm quân vụ, mang 40 binh sĩ tạt qua cánh đồng băng thẳng vào gò mả phía tay mặt. Trung Đội 3 do Trung Sĩ Nhất Tăng Ly bảo vệ ban chỉ huy đại đội đi phía trái cũng nhắm mục tiêu gò mả. Trung Đội 2 do Chuẩn Úy Út và tiểu đội thám báo gồm toàn những chiến sĩ gan lì dánh thọc vào chính diện.

Các binh sĩ Biệt Động Quân vừa rời khỏi Hương Lộ 14, tức đường Phú Thọ nối dài, tạt qua chùa Giác Viên, vừa ló vào gần Nghĩa Địa Triều Châu là chạm địch khai hỏa ào ạt như vũ bão. Trần Xàng ở vào thế giữa đồng trống, đành phải một mất một còn tấn công thẳng vào ổ súng địch. Tuyến bố trí thứ nhất của nhóm xung kích Việt Cộng bị dẩy lui. Toán Trung Đội 1 chỉ kịp nhào xuống giao thông hào của Việt Cộng đã đào sẵn và sâu tới cổ, thế là lại tiếp tục nhã đạn vào từng gò mả, từng nấm mộ. Việt Cộng ngó thấy các binh sĩ Biệt Động Quân, lính Mũ Nâu cũng nhận rạ mặt họ từng người một. Một số mặt áo trắng, đạn đại liên đeo đầy mình, có người mặt áo đen, có người cởi trần trùng trục.

Ngay phút giao tranh mở màn, các binh sĩ Biệt Động Quân nhận định ngay là hỏa lực địch thuộc lực lượng chính quy bởi ngay đợtt súng nổ thứ nhất Việt Cộng đã quật ra chừng 15 phát B-40, cùng nổ đồng loạt với thượng liên, đại liên và AK-50 tưới đạn tới như một trận mưa rào. Thừa thắng, Trung Đội 3 Biệt Động Quân cùng bộ chỉ huy của Đại Đội ào lên chiếm được điểm tựa là một căn nhà có lò bún. Nhưng điểm này lại nằm chiếu tướng đối diện với hai khẩu đại liên hạng nặng của Việt Cộng. Trung Úy Xuân đích thân dùng súng M-79 thổi một loạt lựu đạn để tiêu diệt ổ súng địch.

Có điều lạ là Việt Cộng nằm lì tại chỗ và bắn liên hồi mà không di chuyển. Các binh sĩ Biệt Động Quân đoán là xạ thủ Việt Cộng đã bị xích chân vô súng. Vì khẩu đại liên của Biệt Động Quân nằm ngay trước mũi đại liên địch quân nên hai bên bắn nhau lu bù với khoảng cách không quá 20 mét. Vì nóng lòng muốn khóa họng súng của Việt Cộng, chiến sĩ thám báo Trần Đắc Hiệp đã đứng thẳng lên rồi hướng khẩu M-79 vào căn nhà có bóng Việt Cộng. Đúng lúc đó thì một cán binh Việt Cộng cũng giơ cây AK-50 lên. Hai bên cùng nhìn nhau một giây rồi cùng bóp cò. Nhưng đạn vừa bay vụt ra khỏi nòng súng thì cũng cùng một lúc hai người đều gục ngã. Một bên trúng đạn AK-50 xuyên thủng nón sắt chết ngay lập tức, một bên thì lãnh trọn quả lựu đạn M-79, đồng thời cả ổ súng mai phục tại căn nhà này cũng bị tiêu diệt. Trung Úy Xuân chỉ vừa kịp thét lên "Hiệp! Coi chừng chết!" Chữ "chết" vừa trút thì Trần Đắc Hiệp đã chết ngã ngồi ra phía sau, đầu nghiên vào bờ rào, máu trào ra nhuộm đỏ khắp mình. Quá xót xa, Trung Úy Hiệp hét lớn xung phong, định chạy vào kéo xác Hiệp, nhưng Việt Cộng theo sát cái tử thi này bắn đại liên xối xả cày tung đất quanh chỗ Hiệp gục ngã.

Giữa lúc đó, có một đồng bào phái nam lối 40 tuổi đi tới với một bà già bị kẹt giữa hai phòng tuyến. Ông cho biết tên là Hồ Văn Hai. Khi thấy Việt Cộng bắn quá kỹ, ông Hai bèn la lớn, "Các anh để tui ra, tui mặc "si vin" chắc là đỡễ hơn." Không đợi ai quyết định, ông Hai đã bình thản rút điếu thuốc Bastos đỏ, đốt thuốc rồi ngậm phì phèo, dường như ráng tập trung can đảm để lửng thửng đi tới xác Hiệp giữa những làn đạn Việt Cộng bắn tới không kể quân hay dân. Việt Cộng vừa quật hỏa lực rất mạnh, song ông Hai miệng ngậm thuốc, tay kéo xác, vừa kéo vừa té xấp té ngữa lôi được thi hài Hiệp về tới vị trí Ban Chỉ Huy.

Phía trái, Đại Úy Thiệt, Ban Chỉ Huy Tiểu Đoàn với danh hiệu Tử Thần, đã kêu trong máy, "Đây Tử Thần gọi Hoàng Xà. Anh hãy ngưng lại. Địch nằm giữa. Tôi ở phía trái. Anh ở phía mặt. Hãy lui ra cho 3 con cua vào thanh toán." Trận địa cách nhau trong gang tấc, Việt Cộng chạy lô nhô thấy rõ.

Ba con cua (thiết vận xa) khệnh khạng ào tới, nhưng một loạt đạn phóng lựu bay ra làm một thiết vận xa bốc cháy. Dù trước ngọn lửa nghi ngút, các binh sĩ đ sát Đại Úy Thiệt vẫn nhào lên vừa chống thần hỏa vừa bắn xa vào tuyến Việt cộng. Các chiến sĩ Biệt Động Quân của Tiểu Đoàn 33 leo lên thiết vận xa và dùng ngay hỏa lực sẵn có trên xe, biến thành pháo đài khổng lồ quật tưới vào mặt địch.

Trận địa càng lúc càng quyết liệt. Chiếc thiết vận xa thứ hai xông tới tiếp cứu bị ngay một loạt đạn phóng lựu làm bốc cháy. Lần này Việt Cộng toan nhào ra nhưng các binh sĩ Biệt Động Quân đã nhanh chóng thành thập một tuyến xung kích đánh bằng hơi cay. Bất thần, trận dịa nổi bật một đoàn người đeo mặt nạ hình thù quái đản và vô ra như những hung thần quét ngã các toán Việt Cộng. Hầu hết các binh sĩ Biệt Động Quân này đều được trang bị mặt nạ chống hơi cay. Riêng trong trận này, bên Việt Cộng chết rất nhiều. Trận ác chiến tới giờ này chỉ còn cách nhau có một bờ tường. Đoàn xe thiết giáp quạt ngả từng loạt Việt Cộng khiến họ nằm chết đè lên nhau.

Có phi cơ yểm trợ, lúc đó nhìn đồng hồ là 14 giờ 20. Sau gần 100 phút giao tranh, đoàn trực thăng tới tham chiến. Các dàn đại lên trên trực thăng bắn ào ạt. Việt Cộng và Biệt Động Quân gần như lẫn lộn. Trận ác chiến đã lên tới mức cao vượt bực. Nhưng cũng chính vào lúc này thì phòng không của Việt Cộng quạt trúng một chiếc trực thăng vì chiếc này xà xuống quá thấp. Trên một phi cơ khác, vị sĩ quan tiểu đoàn phó của Tiểu Đoàn 33 Biệt Động Quân quan sát thấy rõ và gọi cho các bạn dưới đất bám chặt sự di động của Việt Cộng.

Vào 16 giờ thì trận cận chiến đánh chiếm từng căn nhà bắt đầu xảy ra trong bầu không khí vô cùng sôi động. Biệt Động Quân và Việt Cộng vật lộn dành giật nhau từng tấc đất. Lúc này xác Việt Cộng được thấy tại chỗ là 211 người, trong đó có ít nhất là 20 phụ nữ. Tới 18 giờ, phi cơ oanh tạc mục tiêu. Việt Cộng di chuyển hỏa lực về hướng lò bún.

Cho tới sáng ngày 21 tháng 2/1968, Tiểu Đoàn 33 Biệt Động Quân đã cầm chân Việt Cộng tại khu vực này trong khi từng loạt đại bác và phi cơ oanh tạc dữ dội vào vị trí Việt Cộng. Tiểu Đoàn 33 Biệt Động Quân đã mất một tiếng rưỡi đồng hồ để tiến qua một cánh ruộng rau muống lối 300 mét và tràn vào chiếm các cao ốc tiếp giáp với phòng tuyến của Việt Cộng.

Sau khi chiếm được các cao ốc sát phòng tuyến Việt Cộng, các binh sĩ Biệt Động Quân chỉ cách địch có một bức tường dày và những người lính Mũ Mâu này phải dùng tới dạn hỏa tiển M-72 và đại bác không giật 57 ly khoét từng lổ nhỏ để chui qua đánh thẳng vào phòng tuyến Việt Cộng. Vào lúc 10 giờ 30 sáng khi pháo binh và phi cơ oanh tạc trên vị trí Việt Cộng, dân chúng trong vùng quanh đó đã trèo lên mái nhà hay gác sân thượng để xem. Nhiều người đã chỉ cho các binh sĩ Biệt Động Quân biết những toán Việt Cộng bỏ vị trí cố thủ chạy trốn sang khu nhà bên cạnh.

Trong suốt 2 giờ đồng hồ khi phi-cơ lăn lộn thả bom và bắn phá các mục tiêu, các Đại Đội 3 và 4 Biệt Động Quân cùng toàn lực lượng của Tiểu Đoàn 33 đã âm thầm đi theo ven bờ ruộng lướt lên sát tuyến địch. Đoàn quân này tiến hành theo hình cánh cung bọc thẳng vô

chánh diện, tiến vô nghĩa địa. Nhiều ngôi mả mới lấp đất vội vả hiện hình khắp đó đây. Nhiều khẩu súng AK-50 nằm rải rác. Trên thiết vận xa M-113 ở ngay đài chỉ huy là xác của Chuẩn Úy Thạch, người sĩ quan Cọp Bay rất trẻ, đã chết cháy một phân nửa thân thể, mà tay vẫn còn níu chặt cò súng. Kế bên là tài xế Võ Đình Chi, ngồi tại phòng lái. Cả hai đã hy sinh dũng cảm sau khi thiết vận xa của họ cày nát nhiều công sự có B-40 của Việt Cộng.

Xác Việt Cộng nhiều không sao đếm xuể. Nhiều hầm hố đào rất công phu bị trúng bom. Có nhiều nấm mồ bị cày nát, bật tung cả nấp quan tài, để lộ những bộ xương của người chết đã lâu năm. Thật là một khung cảnh hoang tàn tan nát. Các chiến sĩ Biệt Động Quân của Tiểu Đoàn 33 lướt qua hố, băng qua tất cả để truy theo dấu chân địch. Trận chiến kéo dài từ 12 giờ ngày 20 tháng 2/1968 đến 14 giờ ngày 21 tháng 2/1968 thì chấm dứt.

Đứng trên một nhà mồ xây cất công phu, Trung Úy Trịnh Thanh Xuân của Đại Đội 3/33 báo cáo những lời chót: "Trong trận này ta thu được rất nhiều mặt nạ của Việt Cộng dùng để phòng ngừa hơi ngạt, lại mặt nạ khá lạ mắt, bằng ni lông và có ống dưỡng khí màu xanh lá cây."

Tổng số Việt Cộng chết tại chỗ và số xác bị vùi chôn trạng đống gạch ngói hoang tàn là 300 người. Tuy nhiên, Việt Cộng vẫn cố gắng xâm nhập cả ở phía Tây-Bắc thủ dô vào ngày 21 tháng 2/1968. Một lực lực lượng Việt Cộng khoảng một tiểu đoàn thuộc Trung Đoàn 272 của Công Trường 9 đã bị Trung Đoàn 3 thuộc Sư Đoàn 25 Hoa Kỳ chận đánh tại xa Vĩnh Lộc, Tân Bình, cách ranh giới Saigon 6 km về phía Tây-Bắc.

Cũng kể từ trung tuần tháng 2/1968, người ta thấy Công Trường 9 Việt Cộng, một đơn vị được coi là thiện chiến nhất xuất hiện tại vùng Hốc Môn. Dường như lực lượng này muốn cố gắng tạo một chiến thắng quân sự để bù đắp vào các sự thiệt hại của họ trong cuộc tổng công kích bị thất bại vừa qua.

Công Trường 9 Việt Cộng toan đem Trung Đoàn 272 của họ xâm nhập theo ngã Vĩnh Lộc nhưng đã bị lực lượng Hoa Kỳ chận đánh khiến Việt Cộng bỏ lại 132 xác chết. Trung Đoàn 273/CT9 tạo áp lực tại vùng Gò Vấp nhưng lại bị lực lượng Nhảy Dù án chặn nên không tạo được cơ hội mở mũi dùi vào thủ đô. Còn Trung Đoàn 271 được bố trí lẩn quất ở vùng Hóc Môn làm lực lượng tăng viện cho các toán quân hoạt động phía trước.

Để đối phó với mối de dọa này, quân đội Việt Nam Cộng Hòa vẫn phải duy trì nhiều đơn vị bộ chiến ở Saigon. Lực lượng này gồm có hai chiến đoàn Nhảy Dù, một liên đoàn Thủy Quân Lục Chiến, một liên đoàn Biệt Động Quân và các đơn vị mới được thành lập bằng những quân nhân Khóa Sinh, Phòng, và Sở để tăng cường cho việc phòng thủ. Trực tiếp tham gia vào các cuộc hành quân đô thành còn có hai lữ đoàn Hoa Kỳ đóng ở ngại ô để mở các cuộc hành quân ở bên ngoài. Lực lượng Hoa Kỳ này do Trung Tướng Keith L. Ware chỉ huy. Bản doanh của họ ở ngay trong vòng thành Bộ Tổng Tham Mưu. Các công tác đào hầm hố và làm công sự chiến dấu bằng bao cát và giăng kẻm gai được xúc tiến nhanh chóng tại các cơ quan quân sự tại thủ đô để chống pháo kích.

Đêm 22 tháng 2/1968, khoảng 10 giờ, quân đội chánh phủ đẩy lui một đợt tấn công của Việt Cộng sau kho xăng Gò Vấp.

Ngày 23 tháng 2/1968, tình hình an ninh tại các khu ven biên tương đối lắng dịu, nhưng vào tảng sáng ngày 24 tháng 2/1968, Việt Cộng lại pháo kích phi trường Tân Sơn Nhất và vùng ven biên phía Bắc thủ đô. Khoảng 20 trái đạn vừa bích-kích pháo 82 ly và hỏa tiểễn 122 ly rót vào khu căn cứ Tân Sơn Nhất gây cho 3 quân nhân tử thương, 17 bị thương, 3 máy bay bị hư hại. Tại đây, Việt Cộng pháo kích hai đợt, mỗi đợt cách nhau 3 phút. Một quả đạn rơi vào vòng thành Bộ Tổng Tham mưu làm 2 binh sĩ bị thương. Một quả đạn khác rơi vào một căn nhà dân tại khu Lăng Cha Cả (nơi vua Gia Long an tán Giám Mục Bá Đa Lộc), làm cho nhà này cháy chỉ còn một đống gạch vụn. Hai gia đình vô tội gồm 11 người trong nhà đều chết. Việt Cộng pháo kích từ vùng phía Nam phi trường vào cũng như mấy lần trước đều phía này.

Sau vụ thất bại đêm 22 tháng 2/1968, Việt Cộng lại cố đánh kho xăng tại xã An Nhơn, Gò Vấp vào đêm 24 rạng ngày 25 tháng 2/1968. Khởi đầu họ mở nhiều đợt pháo kích và tiếp theo xua quân vào để tấn công. Nhưng đã bị lực lượng phòng thủ tại nơi này đánh bật ra.

Tại đô thành, Việt Cộng chỉ gây được vài vụ phá hoại, pháo kích và khủng bố. Việt Cộng phá 2 cây cầu ven đô: cầu Giồng Ông Tố ở 7 km Nam Thủ Đức, cầu Kinh ở 3 km Đông Bắc Gia Định. Việt Cộng pháo kích vào đô thành và tỉnh lỵ Gia Định, vào khu dân cư ở bến Nguyễn Văn Thành, Chợ Lớn, làm 40 căn nhà bị cháy, 3 thường dân bị thiệt mạng. Ở trại định cư Tự Do đường Tân Hoà Đông Chợ Lớn và Biệt Khu Thủ Ðô, Việt Cộng gây những vụ bắn lẻ tẻ khác tới ngày 23 tháng 2/1968, và vào trạm kiểm soát xe lô Gia Định và Tân Cảng Xa Lộ (New Port).

Vào sáng ngày 24 tháng 2/1968, liên quân Việt-Mỹ có thiết giáp, phi cơ yểm trợ tiếp tục tảo thanh địch đang gây áp lực và lẫn quất trong vùng các xã Xuân Thới Sơn, Xuân Thới Thượng và Tân Thới Trung, cách Saigon độ 16 km. Lực lượng này đã chạm súng dữ dội với Việt Cộng vào 12 giờ ngày 25 tháng 2/1968 khi Tiểu Ðoàn 8 Nhảy Dù tiến đến làng Tân Thới Trung cách Saigon 10 km về phía Tây Bắc. Cuộc chiến kéo dài đến chiều. Pháo binh, trực thăng võ trang và oanh tạc cơ đã yểm trợ đắc lực cho bộ binh. Đến 20 giờ vẫn còn những đụng độ nhẹ. Kết quả 20 Việt Cộng bị hạ, 5 bị bắt, 10 vũ khí cá nhân bị tịch thu. Về phía quân đội Việt Nam Cộng Hòa (VNCH) có 2 người tử thương. Lực lượng Việt Cộng trong trận đụng đó gồm khoảng 400 người, và được trang bị cả súng phòng không. Một trực thăng của cố vấn Tiểu Ðoàn Dù bị bắn rơi nhưng không việc gì.

Mặt khác, tại vùng Hốc Môn các Saigon 14 km, Lữ Ðoàn 3 thuộc Sư Ðoàn 25 Bộ Binh Hoa Kỳ chạm súng với Việt Cộng cũng vào buổi sáng 25 tháng 2/1968 và diệt được 32 địch. Sau cuộc đụng độ ngắn ngủi, Việt Cộng đã tháo chạy. Bên Hoa Kỳ có binh sĩ tử thương, 10 bị thương. Hành quân vào vùng thuộc Quận Hốc Môn cách ven đô 5 km về hướng Đông Bắc, ngày một tháng 3/1968, Tiểu Ðoàn 6 Nhảy Dù gồm 2 đại đội 61 và 64 chia làm hai cánh quân tiến đến mục tiêu và trận đánh ác liệt đã xảy ra vào lúc 8 giờ. Lực lượng Việt Cộng là Đại Ðội B2/A7 thuộc Sư Ðoàn Phú Lợi 3. Vào quá trưa, quân đội chánh phủ làm chủ trận địa, hạ sát 72 Việt Cộng tại chỗ, tịch thu 2 thượng liên, 10 súng AK, 2 súng lục Trung Cộng. Phía bên chánh phủ có 5 chiến sĩ tử thương, 7 bị thương. Trong số Việt Cộng chết có Đinh Hữu Chính, đại đội trưởng của Ðại Ðội B2/A7 và Trần Văn Ngự, chính trị viên đại đội.

Cũng kể từ ngày này, liên quân Việt-Mỹ tổ chức nhiều cuộc hành quân giải tỏa các khu vực ngoài đô thành. Tại phía Cầu Bình Lợi, để giải tỏa áp lực địch, một cuộc hành quân gồm có các quân-binh chủng Hoa Kỳ tham chiến đã diễn ra tại khu tam giác gồm Quận Thủ Đức, Quận Lái Thiêu, Quận Dĩ An, trong đó có những trọng điểm là rừng Đồng An, rừng Dâu Trú khu Lò chén, Thuận Giao, mật khu rừng Cò Mị. Bên ngoài khu tam giác này có nhiều đơn vị bộ chiến gồm Thủy Quân Lục Chiến (TQLC) và Biệt Động Quân (BDQ) với sự yểm trợ của thiết giáp, giang đỉnh hợp thành một hàng rào bao quanh. Trong khu này, ước lượng có 4,000 cán binh Việt Cộng gồm những đơn vị chính quy, chủ lực địa phương Việt Cộng đã thất bại trong vụ tấn công vào đô thành và vùng phụ cận Gia Định hôm Tết Mậu Thân và nhất là đơn vị đã đột kích Bình Lợi, Bình Triệu vào ngày 19 tháng 2/1968.

Cuộc hành quân này không đạt được kết quả mong muốn. Dường như Việt Cộng cố né tránh nên không có cuộc chạm súng nào quan trọng ngoài những vụ chạm súng lẻ tẻ chỉ mang đến cho Việt Cộng một vài thiệt hại nhẹ.

Lần thứ 3 sau cuộc tổng công kích, Việt Cộng pháo kích phi trường Tân Sơn Nhất bằng hỏa tiễn 122 ly. Cuộc pháo kích lẻ tẻ kéo dài mãi đến 9 giờ sáng ngày 2 tháng 3/1968. Tổn thất nhân mạng nhẹ. Thiệt hại vật chất không đáng kể. Tại các khu vực thuộc Chơ Lớn, Việt Cộng cũng pháo kích lai rai.

Ngày 7 tháng 3/1968 vào hồi 14 giờ 30 tại Bà Điểm và xã Tân Thới Trung, một cuộc đụng độ khá ác liệt đã xảy ra giữa các đơn vị thuộc Tiểu Ðoàn 8 Nhảy Dù và Việt Cộng. Cuộc tác chiến đã kéo dài suốt 3 tiếng đồng hồ với 4 phản lực cơ thay nhau trợ chiến.

Trong những ngày kế tiếp, nhờ ở các cuộc hành quân ven đô, tình hình chiến sự tại đô thành lắng dịu, không còn có một cuộc tấn công nào bằng bộ binh và những cuộc pháo kích cũng chấm dứt. Kết quả thiêt hại giữa quân đội và Việt Cộng trong tháng 2 và 3/1968 tại Biệt khu Thủ đô như sau :

Việt Nam Cộng Hòa: 323 tử thương, 907 bị thương, 28 vũ khí mất, trong đó có 5 vũ khí cộng đồng.

Việt Cộng: 5,289 tử thương, 415 bi bắt, 1,934 vũ khí bị tịch thu, trong đó gồm 1,544 súng cá nhân và 390 súng cộng đồng.

Thống kê này được trích dẫn trong báo cáo hoạt động hành quân của Bộ Tổng Tham Mưu/Phòng 3 của các tháng 2 và 3 năm 1968.

VÀI NÉT SINH HOẠT CỦA THỦ ÐÔ SAU BIẾN CỐ TẾT MẬU THÂN

Không khí thanh thản biến mất và thay vào đó một nếp sống chiến tranh. Người dân đô thành chỉ đi ra khỏi nhà khi có công việc, không la cà rong chơi như trước. Các sinh hoạt về ban đêm coi như không có. Các tiệm ăn, cửa hàng đều đóng cửa trước 7 giờ tối. Các rạp hát và rạp chiếu bóng đều ngưng hoạt động. Các trường học cũng nghĩ luôn và mãi tới ngày một tháng 4/1968 mới khai giảng lại. Giá sinh hoạt cứ vòn vọt lên cao. Tô phở trước Tết là $30 này là $40 và giữ vững giá này không xuống. Mớ rau muống trước là $8 nay lên $15. Thịt heo có lúc lên tới $900/kg. Giá gạo không tăng.

Các giới doanh thương doanh nghiệp ít nhiều đều bị thiệt hại. Các hoạt động thương mãi bị sút giảm rõ rệt vì sự giao thông trong nước khó khăn và mãi lực tiêu thụ của quần chúng thấp. Sự thấp kém của nền kinh tế này là vì dân chỉ mua hàng tiêu dùng thật cần thiết và thực phẩm mà thôi. Thực ra, trong hoàn cảnh chiến tranh như thế, thì nhiều người đã bị kiệt quệ về tài chánh từ lâu, không đủ tiền ăn hơi đâu mà mua sắm. Không những thế, nền kinh tế tại thủ đô còn bị ảnh hưởng tâm lý, giới doanh thương chẳng còn thiết gì đến khuếch trương, chỉ lo thủ mà chờ thời.

Trước đây, nhiều đoàn thể chống đối lại chính quyền Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu thì nay quay lại ủng hộ ông. Nhiều biện pháp được đưa ra mà không bị chống đối như: thi hành lệnh tổng động viên, ban bố lệnh gọi tái ngũ, thành lập Nhân Dân Tự Vệ, đoàn ngũ hóa sinh viên... Lý do rất dễ hiểu là tuy không hài lòng về chính quyền của Tổng Thống Nguyễn văn Thiệu, nhưng dẫu sao đây là một xã hội tự do. Hơn nữa, qua trận tấn công của Việt Cộng vào Tết Mậu Thân, người ta mới thấy rõ mặt thật rất tàn nhẫn của người Cộng Sản, họ đã gây chết chóc đầy đường.

CÁC TRẬN ÐÁNH TRONG ÐỢT 2

Cuộc tấn công đợt 2 của Việt Cộng vào thủ đô Saigon được chia làm hai giai đoạn: Thời kỳ thứ nhất từ ngày 5 đến 12 tháng 5/1968. Thời kỳ thứ nhì từ ngày 25 tháng 5 đến 18 tháng 6/1968.

Cuộc tấn ông lần này vào thủ đô đã mang một sắc thái khác biệt là Việt Cộng không tấn công vào các cơ quan đầu não mà chỉ xâm nhập vào những khu dân cư để gây nên một cuộc chiến tranh thiệt hại về nhà cửa và tài sản của dân chúng. Chiến thuật mà Việt Cộng áp dụng ở thủ đô có mang một phần nào đặc tính du kích chiến, vì lực lượng của họ không nhiều nhờ bám vào các nhà cửa làm công sự chiến đấu và làm sao kéo dài thời gian chiến đấu để gây càng nhiều thiệt hại vật chất càng tốt.

Cuộc tấn công trong thời kỳ thứ nhất đã nhanh chóng kết thúc vì quân đội Việt Nam Cộng Hòa chấp nhận các thiệt hại về nhà cửa để cố gắng đẩy lui Việt Cộng. Tuy bị đẩy ra nhưng Việt Cộng vẫn tìm dịp để quay trở lại. Và họ đã trở lại được nhờ ở vòng đai phòng thủ của quân đội chánh phủ rộng rãi, có nhiều kẽ hở xâm nhập cũng như ở sự mệt mỏi của các đơn vị VNCH phải luôn luôn chiến đấu không được nghỉ ngơi.

Thời kỳ thứ nhì lâu hơn kỳ trước. Tuy cũng vẫn giữ một lối đánh như trước nhưng Việt Cộng đã rút được nhiều kinh nghiệm chiến đấu trong thành phố. Kỳ này, tuy gây cho đô thành nhiều cảnh đổ phá nhà cửa nhưng ngược lại Việt Cộng đã bị thảm bại mất hai trung đoàn thiện chiến và điều quan trọng nhất là trạng thái tinh thần của các cán binh Việt Cộng sút kém với việc ra đầu hàng tập thể hàng trăm người cùng một lúc.

CUỘC TẤN CÔNG CỦA VIỆT CỘNG TRONG KỲ THỨ NHẤT

Ngày 5/5/68: Tấn công vào Saigon khởi đầu bằng một trận pháo kích với hỏa tiễn 122 ly và bích-kích pháo 82 ly lúc 0 giờ 30 sáng. Những trái đạn đã bắn vào nhiều địa điểm trong đô thành và vùng phụ cận. Một số lớn vào phi trường Tân Sơn Nhất không gây được một sự thiệt hại nào đáng kể. Một trái đạn nổ gần chợ Bến Thành. Một trái đạn nổ làm sập nhà hơi điện trước bịnh viện Phước Thiện và căn nhà số 314 đường Nguyễn Trãi. Mười một (11) quả đạn khác nổ rãi rác ở đường Tự Do, Thống Nhất, Hoàng Diệu, Huỳnh Thúc Kháng, Ngô Đức Kế.

Sau đó Việt Cộng xuất hiện tấn công vào lực lượng Thủy Quân Lục Chiến án ngữ trên trục giao thông xa lộ, tấn công cầu Bình Lợi, tấn công cầu xa lộ, Phan Thanh Giả, tấn công bót Cầu Tre tại vùng Bình Thới. Các cuộc tấn công này xảy ra trong khoảng thời gian từ 03 giờ 30 đến 5 giờ sáng không mang lại cho Việt Cộng thắng lợi cụ thể nào. Nhưng qua các cuộc tấn công này Việt Cộng đã xâm nhập và bám chắc vào các khu vực dân cư tại vùng Thị Nghè, một khu phố thuộc Đa Kao và tại vùng Bình Thới thuộc Chợ Lớn.

Trong khi đó, vào khoảng gần sáng tại nội thành, nhiều phần tử Việt Cộng nổ súng lẻ tẻ và bắc loa tuyên truyền. Đó là những toán cán bộ và đặc công võ trang tuyên tryền của Việt Cộng. Họ đã xuất hiện tại các đường Phó Cơ Điều, Nguyễn Trãi, Trần Quý, Phan Văn Trị, Cô Giang, Đề Thám, Nguyễn Thiện Thuật, Cao Đạt và Trần Bình Trọng. Các toán này vừa hô loa vừa tuyên truyền và rải truyền đơn. Truyền đơn được viết theo danh nghĩa Mặt Trận Liên Minh Các Lực Lượng Dân Tộc Dân Chủ và Hoà Bình (nhóm lãnh tụ gồm Trịnh Đình Thảo, Lâm Văn Tết, Thượng Tọa Thích Đôn Hậu). Có cả thảy 12 loại truyền đơn khác nhau được tung ra. Các truyền đơn này nhằm cổ xúy dân chúng, hướng dẫn cán bộ của họ và có nội dung tương tự như họ đã nắm chắc thành công, chỉ cần kéo quân vào tiếp quản, tổ chức chính trị và khai thác kinh tế.

Đặc biệt nhất có một bản tài liệu dành riêng cho các cán bộ chính trị nội thành cao cấp được gọi là 9 chánh sách ở cấp thành thị mới được giải phóng. Trong đó có 3 điều đầu tiên, họ nêu chính sách tịch thu tài sản của dân chúng và tiếp thu các cơ quan công quyền kể cả các cơ sở của Mỹ. Còn 6 điều kia chỉ là những hứa hẹn đối với dân chúng nhẹ dạ, ngoại kiều cũng như binh sĩ, công chức cán bộ mà họ gọi là biết hối cải và giác ngộ sớm. Ngoài ra, rút kinh nghiệm thất bại nặng nề trong chính sách binh vận và dân vận trong trận tổng công kích Tết Mậu Thân, lần này họ chỉ dẫn các cán binh của họ phải khai thác triệt để binh dân vận để cố gắng lôi cuốn quân cán chính của ta về phe với họ.

HÌNH TRÊN: Thủy Quân Lục Chiến hành đang giao tranh với Việt Cộng ở gần cầu Bình Lợi. HÌNH DƯỚI: 4 người lính Cọp Biển đang bố trí trong chiến tuyến phòng thủ ở khu vực cầu Bình Lợi. Hình chụp ngày 18 tháng 2/1968.

(Hình ảnh: Phòng 3 Bộ Tổng Tham Mưu)

Ngoài các hoạt động trên, một toán Việt Cộng mưu toan đột nhập vào Ty Cảnh Sát Quận 8 nhưng không thành công. Một toán khác xâm nhập vào được Tòa hành chánh Q5 treo cờ và đốt sạch một số hồ sơ. Ngay sáng sớm ngày 5 tháng 5/1968, các lực lượng phản kích của quân đội chánh phủ đã mở các cuộc hành quân thanh toán và ngăn chặn.

Một đơn vị BDQ tiến sang giải tỏa khu vực Bình Thới, khi tới Phú Bình ngang lò da Phú Thọ thì đung độ với Việt Cộng. Vì Việt Cộng bám trong các nhà cửa của dân chúng và dân chúng thì còn bị kẹt trong bàn tay của họ nên trận đánh đã kéo dài suốt ngày mà các binh sĩ Việt Nam Cộng Hòa vẫn không làm chủ được tình thế. Một thảm họa xảy ra cho báo chí xảy ra tại nơi đây khi vào khoảng 9 giờ sáng một xe Jeep chở 4 ký giả ngoại quốc chạy trên đường 52 vào săn tin đã bị Việt Cộng bắt giữ và hạ sát cả 4 nhà báo này. Tổng số những người thiệt mạng là 2 phóng viên của hãng thông tấn Reuter là Ronald B. Laramy và Bruce S. Pigott. Hai người khác là Michael Birch thuộc thông tấn xã Úc và John L. Cantwell, đặc phái viên của tạp chí Time. Ngoài ra Bá Tước Hasso Von Kollenberg thuộc tòa đại sứ Tây Đức cũng bị Việt Cộng chận xe bắn chết tại mặt trận nàỵ

Một lực lượng khác gồm Thủy Quân Lục Chiến phối hợp với Cảnh Sát Dã Chiến (CSDC) cũng đã tới khu Thị Nghè ngay khi trời chưa sáng. Các lực lượng này chỉ ngăn chặn không cho Việt Cộng tràn lan sang những khu dân cư khác. Mặt khác, vì ngõ ngách và khu phố toàn là nhà kiên cố nên các lực lượng này chỉ cố xiết chặt vòng vây và tiến chiếm từng nhà và không thể đẩy Việt Cộng ra trong ngày được. Một điều tai hại cho ngành Cảnh Sát là Chuẩn Tướng Nguyễn Ngọc Loan đến chỉ huy mặt trận này đã bị thương nặng vào buổi

trưa. Riêng những toán Việt Cộng xuất hiện hoạt động ngay trong đô thành đều bị thanh toán và tan rã quá nhanh chóng.

Toán Việt Cộng hoạt động tại đường Đề Thám đột nhập từ khu vực Cầu Kho, cầu Rạch Bân, Bến Chương Dương vàọ Khu vực Đề Thám là khu dân cư đông đúc và nhà cửa lộn xộn nhất thuộc Quận 2 đô thành. Toán Việt Cộng chỉ có khoảng 10 người trang bị súng AK và lựu đạn đang tuyên truyền thì bị cảnh sát Quận 2 xông đến ném lựu đạn. Tiếng nổ làm cho mấy tên này hoảng sợ và nhờ vậy Cảnh Sát đã bắn chết 3 Việt Cộng tại chỗ, trong đó có một phụ nữ, và bắt sống 3 Việt Cộng khác, tịch thu 2 súng AK và 2 súng lục Trung Cộng.

Cũng tại khu trên, một toán Việt Cộng đang tiến vào cầu Rạch Bân thì bị Thiếu Tá Trần Minh Công dẫn một trung đội Cảnh Sát tới. Việt Cộng liền nổ súng khiến Thiếu Tá Công bị thương nhẹ ở cánh tay phải. Nhưng ông đã nhanh tay hạ ngay một tên này và hô quân tiến lên vây một ngôi nhà địch chạy vào. Việt Cộng bắn ra xối xả nhưng không kịp trở tay khiến Cảnh Sát hạ ngay một tên và bắt sống thêm 2 nữ cán bộ. Tại căn nhà này, Cảnh Sát tịch thu được 8 súng AK, 4 súng lục Trung Cộng, một máy phóng thanh, một máy quay roneo.

Cầu Kho là địa điểm thứ 3 thuộc Quận 2 bị Việt Cộng đột nhập vào. Khi lực lượng Cảnh Sát tiến vào, Việt Cộng tấn công rất yếu ớt. Đến khoảng 10 giờ thì mọi cuộc lục soát hoàn tất. Việt Cộng có một cán binh bị chết, 4 bị bắt sống trong đó có 2 nữ cán bộ. Cảnh Sát tịch thu một khẩu AK, một súng M-16 và 2 súng lục Trung Cộng. Các nữ cán bộ này đều khoảng dưới 22 tuổi. Một số có giấy tờ đầy đủ. Mặt trận khu Đề Thám tuy nặng nhưng các chiến sĩ Cảnh Sát đã thanh toán một cách mau lẹ khiến cho khu này trở lại bình thường ngay buổi chiều trong ngày.

Tại Quận 3, một toán Việt Cộng 4 người hoạt động tại đường Nguyên Thiện Thuật cũng bị hạ lẹ làng. Vào lúc 5 giờ sáng, chiếc xe VA251 của Cảnh Sát chạy trên đường thì bị Việt Cộng nấp trong hẻm bắn ra. Lập tức lực lượng Cảnh Sát Dã Chiến Quận 3 đến mở cuộc hành quân tại đây. Tổ đặc công Việt Cộng gồm 4 người đàn ông và một thiếu nữ vội trốn vào một căn nhà tại hẻm 22. Chủ nhà vội đi báo cho cơ quan công quyền rõ. Đến bao vây căn nhà này, lực lượng Cảnh Sát đã hạ tại chỗ 2 Việt Cộng và bắt sống 2 người trong đó có một phụ nữ, tịch thu 2 khẩu AK và 2 súng lục Trung Cộng cùng một ít thuốc nổ. Sau vụ này, khu Bàn Cờ trở lại bình thường.

Tại Xóm Chiếu ở Quận 4, bốn thiếu nữ Việt Cộng chưa kịp hoạt động gì thì đã bị nhân viên an ninh bắt giữ, tịch thu 4 súng lục Trung Cộng.

Tại Quận 5, khoảng 7 giờ sáng, Việt Cộng vẫn chiếm Tòa Hành Chánh. Trung Tá Trụ, Trưởng Ty Cảnh Sát đích thân tới chỉ huy cuộc giải tỏa. Việt Cộng chạy ra bị Cảnh Sát bắn hạ 7 người ngay trước cửa, tịch thu 3 khẩu AK và 3 súng trường. Một toán Việt Cộng khác tại góc đường Trần Quý và Phó Cơ Điều mưu toan đánh vào Ty Cảnh Sát Quận 5 nhưng không ngờ họ lại lọt vào ổ phục kích của Cảnh Sát Dã Chiến khiến 6 Việt Cộng bị hạ và 5 bị bắt sống.

Một binh sĩ Nhảy Dù Việt Nam Cộng Hòa đang giúp đỡ và hướng dẫn dân chúng tản cư. Trên đường phố, xác chết của 3 cán binh Việt Cộng cho thấy mức độ của trận chiến trong đô thành rất ư là khốc liệt. Gác trên thi thể của người cán binh VC nằm bên phải là khẩu súng phóng lựu loại RPG-7 (còn được gọi là B-40 hoặc B-41).

(Hình ảnh: Special Collection)

Tại Quận 6, ngoài vụ đụng độ ở Bình Thới, áp lực Việt Cộng rất mạnh khiến ngay trong buổi sáng dân cư rất nhốn nhác bồng bế nhau đi tản cư. Vào buổi chiều, các Quận 6, 7 và 8 đã có những áp lực rất mạnh của Việt Cộng. Chính tại Quận 8, trong đêm 4 rạng ngày 5 tháng 5/1968, Việt Cộng đã đặt bích kích pháo 82 ly để bắn vào đô thành. Tuy rằng trong ngày 5 tháng 5 chưa có những đụng độ nào chính thức xảy ra tại các quận này nhưng người ta cho rằng nhiều phần tử địch đã xâm nhập lén lút vào được.

Kết quả từ 4 giờ sáng ngày 5 tháng 5/1968 đến 18 giờ chiều, trong 8 quận đô thành lực lượng chánh phủ đã hạ được 32 Việt Cộng, bắt sống 25 và tịch thu 70 vũ khí đủ loại. Về phía Cảnh Sát Dã Chiến có 6 người tử thương.

Ngày 6 tháng 5/1968, Việt Cộng lại mở thêm mặt trận ngã tư Bảy Hiền. một đơn vị Việt Cộng xâm nhập từ hương lộ 14 qua đường Hồ Tấn Đức, Lê Văn Duyệt ngã tư Bảy Hiền vào nghĩa trang quân đội Pháp. Ngay sau đó, một lực lượng Nhảy Dù của Việt Nam Cộng Hòa (VNCH) được điều động từ Biên Hòa về đã thanh toán xong toán Việt Cộng này trong ngày.

Buổi chiều ngày 6 tháng 5/1968 vào lúc 18 giờ, một nhóm đặc công Việt Cộng lại xuất hiện ở cổng xe lửa số 6. Sơ khởi họ bắn chết một quân nhân Hoa Kỳ đi Honda ngang qua. Kế đó, quân đội chánh phủ mở cuộc hành quân thanh toán. Tuy bắn chết chết được 3 Việt Cộng nhưng họ vẫn lẫn lút trong khu xóm dọc đường hỏa xa.

Trong suốt ngày, các trận đánh tại Thị Nghè vẫn tiếp diễn với một mức độ yếu hơn trước. Nhưng trận đánh tại Bình Thới vẫn không có tiến triễn dù quân đội chánh phủ đã dùng

đến không quân oanh kích. Đại Tá Đàm Văn Quý, phụ tá đặc biệt của Chuẩn Tướng Nguyễn Ngọc Loan, đi quan sát khu vực hành quân Minh Phụng ở Phú Lâm bị Việt Cộng bắn tử thương hồi 10 giờ đêm. Ban đêm, Việt Cộng lại pháo kích. Các quả đạn rớt bừa bãi vào đường Nguyễn Cảnh Chân khu gần nhà đèn Chợ Quán, bến xe lô đường Nguyễn Huệ và Nha Cảnh Sát đô thành. Một trái hỏa tiễn 122 ly rơi trúng khách sạn Catinat, đại lộ Nguyễn Huệ.

Ngày 7 tháng 5/1968, Việt Cộng xuất hiện ở Quận 8 tại đường Phạm Thế Hiển. Tình hình tại vùng Bình Thới khẩn trương thêm. Suốt buổi sáng, các lực lượng bộ binh không làm sao tiến vào các khu trên được. Nên buổi chiều từ 15 đến 18 giờ các khu trục và phản lực cơ thi nhau oanh kích vào cả hai khu vực trên, nhất là khu vực Bình Thới. Nhiều đám cháy bốc lên cao, khói tỏa thành những đám mây đen nghịt. Suốt đêm hỏa châu soi sáng các vùng ven đô. Các đám cháy vẫn bừng bừng đến khuya chưa tắt. Dù trong nội thành đang có lệnh giới nghiêm, các đoàn dân chúng ở các khu vực trên lũ lượt già trẻ lớn bé kéo vào đô thành, không thể kiểm soát và ngăn chận được. Các đoàn dân chúng này nằm, ngồi dọc theo các đường phố, tự động tràn vào các nơi công cộng như trường học, nhà thờ, chùa chiền để tạm trú.

Riêng tại khu Thị Nghè, sau khi các binh sĩ Thủy Quân Lục Chiến (TQLC) mở một cuộc hành quân chót vào khu này thì tình hình êm trở lại vào lúc 13 giờ 00. Khu vực ngã tư Bảy Hiền cũng êm trở lại. Sự lưu thông trên các khúc đường chạy ngang qua cũng bình thường.

Ngày 8 tháng 5/1968, tình hình Chợ Lớn trở nên nghiêm trọng hơn. Việt Cộng xâm nhập vào khu vực cầu Bình Tiên. Một số khác xuất hiện ở ngã tư đường Hậu Giang, Minh Phụng và các khu kế cận như khu Bải Sậy, hãng dệt Nam Á, Lò Gốm. một lực lượng Việt Nam Cộng Hòa vào buổi sáng được tăng viện tới khu này mới làm giảm được áp lực Việt Cộng và dồn họ vào khu Lò Gốm. Vào lúc 13 giờ 00 phi cơ trực thăng bắt đầu xạ kích khu này. Tình hình tại Quận 8 cũng rất khẩn trương. Trong buổi chiều, khu trục cơ oanh kích vào một vài địa điểm tại đây.

Ngày 9 tháng 5/1968, một mặt trận mới mở ra ở vùng Khánh Hội. Việt Cộng tập trung quân tại vùng Tân Thuận Đông uy hiếp Quận 4. Dân chúng quận này ùn ùn kéo vào nội thành lánh nạn vào buổi sáng sớm ngày 9 tháng 5. Một mặt trận mới nữa được mở ra tại Tân Thới Hiệp Gò Vấp nhưng lực lượng Việt Cộng bị quân Nhảy Dù chận đánh khiến họ bị thiệt hại nặng và phải bỏ ý định xâm nhập vàp thành phố qua ngã này. Trận này đến ngày 11 tháng 5 mới chấm dứt hẳn.

Lúc bấy giờ mặt trận Chợ Lớn trở nên gây cấn. Tình hình buổi sáng cho thấy ở đây có 3 mặt trận chánh:

Mặt trận Phạm Thế Hiển thuộc Quận 8: Tại vùng này Việt Cộng rất mạnh uy hiếp quân chánh phủ trầm trọng kể từ đêm 8 rạng ngày 9 tháng 5.

Mặt trận Bình Tiên: Tại đây Việt Cộng chiếm hãng rượu Bình Tây. Mặt trận Minh Phụng: Mặt trận này ăn thông qua Xóm Giá, Cầu Tre, Bình Thới. Việt

Cộng chiếm các cao ốc cố thủ.

Cũng vì tình hình khẩn trương này, lần đầu tiên người ta thấy lực lượng Hoa Kỳ tham gia vào cuộc chiến trong thành phố. Các lực lượng Biệt Động Quân VNCH có chiến xa của Sư Đoàn 9 Hoa Kỳ yểm trợ hồi 09 giờ 00 sáng mở một cuộc phản công dữ dội vào khu Minh Phụng. Cùng lúc đó, nhiều trực thăng võ trang xạ kích yểm trợ. Nhiều đám cháy đã bốc lên tại khu vực này tới chiều vẫn chưa tắt. Đêm khuya, vào lối 04 giờ 00 sáng rạng ngày 10 tháng 5/1968, Việt Cộng lại pháo kích vào phi trường Tân Sơn Nhất trên 10 quả đạn hoả tiểễn 122 ly.

Ngày 10 tháng 5/1968, mặt trận Khánh Hội trở nên trầm trọng vào đêm 9 tháng 5. Vào buổi sáng sớm ngày 10 tháng 5, chiến xa Hoa Kỳ và bộ binh tiến vào nằm bố trí 2 bên cầu Tân Thuận. Mặt trận Cầu Chữ Y trở nên căng thẳng vào quá trưa khiến khu trục cơ phải oanh kích liên tục từ 14 giờ 00 mãi đến 18 giờ 00. Tiếng súng nổ suốt đêm với nhiều đám

cháy cao ngất tại khu vực này. Trong khi đó mặt trận Minh Phụng vẫn tiếp diễn suốt ngày rất ác liệt. Một sự kiện cũng được ghi nhận là vào buổi trưa cầu tạm Saigon - Thị Nghè bị sập vì sức nặng của một xe thiết giáp Mỹ đi qua.

Ngày 11 tháng 5/1968, Mặt trận Cầu Chữ Y tiếp diễn sôi nổi suốt ngày. Vào buổi sáng, một lực lượng của Sư Đoàn 9 Hoa Kỳ có chiến xa yểm trợ đã vượt Cầu Chữ Y xung phong vào các phố Phạm Thế Hiển, Âu Dương Lân. Một cuộc ác chiến đã xảy ra tại đây mãi gần tối quân đội đồng minh mới làm chủ được tình thế và giải vây cho một lực lượng bạn bị Việt Cộng vây cố thủ trong trường trung học La San. Cho đến tối, các đám cháy tại vùng này vẫn còn rất cao.

Tại mặt trận Chợ Lớn gồm các khu vực Minh Phụng, đường 46, đường Phú Thọ tình hình tạm yên. Quân đội chánh phủ đã làm chủ được tình thế tại đây. Vào buổi chiều, một lực lượng Biệt Động Quân tiến về Bình Thới miệt Phú Thọ Hòa đã gặp sức chống trả khá mạnh của Việt Cộng. Các binh sĩ Biệt Động Quân gọi khu trục cơ và trực thăng võ trang xạ kích. Kế đó 4 phi tuần phản lực tới dội bom 350 kg. Khi trời tối sẩm dưới ánh hoả châu, lực lượng Biệt Động Quân đã tiến lên và làm chủ được chiến trường Bình Thới vào khoảng 23 giờ đêm.

Ngày 11 tháng 5/1968. Đây là ngày ghi dấu các trận phản công quyết liệt của quân đội Việt Nam Cộng Hòa và Đồng minh. Cũng vào ngày này, Sư Đoàn Sinh Viên Bảo Vệ Thủ đô được thành lập.

Ngày 12 tháng 5/1968. Biệt Động Quân tái lập trọn quyền kiểm soát khu vực Quận 5 và 6 tại Chợ Lớn.

Đến lúc trời sáng, quân đội chánh phủ mở một cuộc hành quân cuối cùng vào vùng Cầu Chữ Y mãi tới trưa các ổ kháng cự cuối cùng của Việt Cộng mới bị thanh toán. Vào buổi chiều trước khi trời tối, Việt Cộng bắn một vài quả đạn bích kích pháo 82 ly rớt xuống hẻm số 340B đường Đỗ Thành Nhân. Ban đêm, Việt Cộng còn đột kích phá hoại được một thành cầu xa lộ gần Saigon.

Kể từ ngày 5 đến 12 tháng 5/1968 những tổn thất nhân mạng được ghi nhận như sau tại Biệt khu thủ đô:

Việt Cộng:

1,629 cán binh bị lực lượng Mỹ hạ, 49 bị bắt 880 cánh binh bị lực lượng VNCH hạ, 172 bị bắt. 405 cán binh bị lực lượng Cảnh Sát hạ. 68 cánh binh bị Địa Phương Quân và Nghĩa Quân hạ, 10 bị bắt

Tổng cộng : 2,982 Việt Cộng bị hạ, 231 bị bắt sống

Việt Nam Cộng Hòa và các lực lượng đồng minh: 67 binh sĩ Mỹ tử thương, 333 bị thương 70 chủ lực quân VNCH tử thương, 303 bị thương 65 binh sĩ Địa Phương Quân và Nghĩa Quân bị tử thương, 306 bị thương

Tổng cộng : 210 binh sĩ tử thương, 979 bị thương.

CÁC TRẬN CHIẾN TRONG ÐỢT 2 (25 tháng 5 đến 18 tháng 6)

Trong thời kỳ này, có hai mặt trận rõ rệt xảy ra, một ở tại phía Bắc thủ đô (khu Gia Định) và một tại phí Nam (vùng Chợ Lớn). Tại phía Bắc Thủ đô, Phân Khu 1 và 5 Việt Cộng đã điều động cả 2 trung đoàn: Đồng Nai và Quyết Thắng. Trung Đoàn Đồng Nai gồm có Tiểu Đoàn K3 và K4, và Trung đoàn Quyết Thắng gồm có Tiểu Đoàn Quyết Thắng 1 và Quyết Thắng 2 cùng một số đặc công phân tán thành từng bộ phận nhỏ.

Trung Đoàn Đồng Nai lặng lẽ xâm nhập qua các kẻ hở của vòng đai phòng thủ vào từ ngày 23 tháng 5/1968, nhưng thực sự tới ngày 25 tháng 5 họ mới phát động trận đánh. Đúng ra, Việt Cộng chưa muốn đánh sớm nhưng vì sự xâm nhập của họ đã bị bại lộ. Khởi sự, Việt Cộng đã từ vùng An Phú Đông xâm nhập vào thành phố Gia Định để đưa bộ chỉ huy nhẹ của Trung Đoàn Đồng Nai với Tiểu Đoàn K3 Phú Lợi vào trước. Toán quân này đã len lõi vào tới khu chùa Tập Thành thuộc Ấp 7. Họ đợi có nhiều cán binh Việt Cộng khác xâm nhập thêm để rồi từ vùng này băng qua cầu tiến tới vùng Bà Chiểu, vượt đường Bùi Hữu Nghĩa qua Ấp 4 xã Bình Hòa, vào đường Trần Nhật Duật để làm đà vọt vào Quận 1 ở Saigon.

Nhưng khi họ đến chùa Tập Thành thì bị quân đội Việt Nam Cộng Hòa phát giác. Liền ngay đó, các lực lượng chánh phủ được điều động đến ngăn chận và mở cuộc hành quân tảo thanh cho nên chiến sự đã chỉ hạn chế trong khu Ấp 7, khu cầu Sơn, cầu Băng Ky, Cây Quéo và Cây Thị.

Mặt trận Cầu Băng Ky trong mấy ngày đầu kết thúc ngay vì Việt Cộng không có bao nhiêu, nên đã bị Thủy Quân Lục Chiến thanh toán lẹ làng. Đó cũng là vì lực lượng chánh của Việt Cộng đã dồn sâu vào bên trong thành phố, còn tại nơi đây họ chỉ có một số ít quân để bảo vệ đường xâm nhập cho các lực lượng chi viện của họ vào.

Trong khi đó, lực lượng Nhảy Dù đã gặp một sức chống trả mảnh liệt của Việt Cộng ở khu chùa Tập Thành. Việt Cộng đã tổ chức hầm hố quyết tử thủ khu vực này. Mãi sau 13 ngày giao tranh ác liệt, tức là vào ngày 5 tháng 6/1968 thì quân đội chánh phủ mới kiểm soát được khu vực chùa Tập Thành.

(còn tiếp)