หนวยท 15

แนวคดพนฐานและกระบวนการด าเนนคดทางอาญากบผด ารงต าแหนงทางการเมอง

อาจารย ดร.ประพนธ ทรพยแสง ชอ อาจารย ดร.ประพนธ ทรพยแสง วฒ นบ. (เกยรตนยมดมาก) นบท. ศศม. (รฐศาสตร) นตศาสตรดษฎบณฑตยกตตมศกด ต าแหนง ผพพากษาอาวโสในศาลฎกา (อดตประธานแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง) หนวยทเขยน หนวยท 15

2

หนวยท 15 แนวคดและกระบวนการด าเนนคดอาญากบผด ารงต าแหนงทางการเมอง เคาโครงเนอหา ตอนท 15.1 แนวคดพนฐานของการด าเนนคดอาญากบผด ารงต าแหนงทางการเมอง 15.1.1 ระบบการตรวจสอบผด ารงต าแหนงทางการเมอง 15.1.2 การด าเนนคดอาญากบผด ารงต าแหนงทางการเมอง 15.1.3 การด าเนนคดอาญากบผด ารงต าแหนงทางการเมองในตางประเทศ ตอนท 15.2 องคกรในการด าเนนคดอาญากบผด ารงต าแหนงทางการเมอง 15.2.1 คณะกรรมการ ป.ป.ช. 15.2.2 อยการสงสด 15.2.3 คณะกรรมการผไตสวนทท าหนาทเชนเดยวกบคณะกรรมการ ป.ป.ช. 15.2.4 ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ตอนท 15.3 การด าเนนคดอาญากบผด ารงต าแหนงทางการเมองโดยคณะกรรมการ ป.ป.ช. 15.3.1 บคคลทจะถกด าเนนคด 15.3.2 ประเภทคด 15.3.3 ขนตอนการไตสวนขอเทจจรงเพอด าเนนคดของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ตอน 15.4 การพจารณาชขาดตดสนคด 15.4.1 การด าเนนกระบวนพจารณาใชระบบไตสวน 15.4.2 การฟองคด 15.4.3 การพจารณาคด 15.4.4 การชขาดตดสนคด 15.4.5 การบงคบคด ตอนท 15.5 การด าเนนคดกรณพเศษ 15.5.1 การรองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดน 15.5.2 การด าเนนคดกรณจงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสน หรอแสดงเทจหรอปกปดขอเทจจรง 15.5.3 การด าเนนคดกบคณะกรรมการ ป.ป.ช. ตอนท 15.6 การอทธรณ 15.6.1 สทธในการอทธรณ 15.6.2 หลกเกณฑ วการยนอทธรณ

3

แนวคด 1. ผด ารงต าแหนงทางการเมองทกระท าผดตอต าแหนงหนาทหรอทจรตตอหนาทตามกฎหมายอาญามกจะรอดพนจากการถกด าเนนคดอาญา เนองจากเปนผมอทธพลทางการเมอง จงควรจะมการตรวจสอบการใชอ านาจรฐดวยองคกรพเศษ และมวธพจารณาเปนพเศษแตกตางจากคดอาญาทวไป 2. องคกรทมบทบาทในการตรวจสอบการใชอ านาจรฐของผด ารงต าแหนงทางการเมองทส าคญคอ คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (ป.ป.ช. ) หรอคณะกรรมการทท าหนาทเชนเดยวกบคณะกรรมการ ป.ป.ช. อยการสงสด และศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง 3. วธการด าเนนคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองกอนฟองศาล โดยคณะกรรมการ ป.ป.ช. ใชระบบไตสวนแทนการสอบสวน และสงเรองใหอยการสงสดฟองคด 4. การพจารณาชขาดคดในชนศาลใชระบบไตสวน การพพากษาคดท าโดยองคคณะผพพากษาศาลฎกา 9 คน ซงท าความเหนเปนหนงสอและแถลงดวยวาจา และมค าพพากษาหรอค าสง 5. กฎหมายก าหนดใหด าเนนคดแกผด ารงต าแหนงทางการเมอง 1. ใหทรพยสนตกเปนของแผนดนกรณมทรพยสนเพมขนผดปกต และกรณร ารวยผดปกต 2. กรณจงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสน และเอกสารประกอบ หรอแสดงเทจหรอปกปดขอเทจจรง 3. การด าเนนคดกบคณะกรรมการ ป.ป.ช. 6. ค าพพากษาศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองใหเปนทสด แตอาจอทธรณไดในขอเทจจรงกรณทมพยานหลกฐานใหมซงอาจท าใหขอเทจจรงเปลยนแปลงไปในสาระส าคญ วตถประสงค เมอศกษาหนวยท 15 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายและวเคราะหถงแนวทางในการตรวจสอบการใชอ านาจรฐของผด ารงต าแหนงทางการเมองได 2. อธบายและวเคราะหถงผท าหนาทตรวจสอบการใชอ านาจรฐของคณะกรรมการ ป.ป.ช. และศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองได 3. อธบายและวเคราะหถงวธการด าเนนคดของผด ารงต าแหนงทางการเมองในชนคณะกรรมการ ป.ป.ช. แทนการสอบสวนปกตได 4. อธบายและวเคราะหถงวธพจารณาคดอาญาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ตลอดจนการท าค าพพากษาหรอค าสงได 5. อธบายและวเคราะหถงการด าเนนคดกรณพเศษแกผด ารงต าแหนงทางการเมอง เพอใหทรพยสนตกเปนของแผนดน หรอกรณจงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสน หนสน และเอกสารประกอบ หรอแสดงเทจหรอปกปดขอเทจจรงได และการด าเนนคดกบคณะกรรมการ ป.ป.ช. ได 6. อธบายและวเคราะหถงการอทธรณค าพพากษาหรอค าสงของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองได

4

บทน า

กระบวนการด าเนนคดอาญากบผด ารงต าแหนงทางการเมองแตกตางจากกระบวนการยตธรรมตามปกตหลายประการ ทงบคคลทจะถกด าเนนคด ซงไดแก นายกรฐมนตร รฐมนตร สมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอขาราชการการเมองอน ขอหาเฉพาะกระท าความผดตอต าแหนงหนาทราชการ ตามประมวลกฎหมายอาญา หรอกระท าความผดตอต าแหนงหนาทหรอทจรตตอหนาทตามกฎหมายอน องคกรผด าเนนคดอาญาขนตนแทนพนกงานสอบสวนกคอ คณะกรรมการ ป.ป.ช. ซงใชระบบไตสวนหาขอเทจจรง ไมใชการสอบสวน ผฟองคด กคออยการสงสดไมใชพนกงานอยการทวไป ศาลทรบฟองกคอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองเทานน มองคคณะพจารณาพพากษาประกอบดวยผพพากษาศาลฎกาหรอผพพากษาอาวโสซงเคยด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาศาลฎกาทไดรบเลอกจากทประชมใหญ 9 คน ดวยวธการลงคะแนนลบ เลอกเปนรายคด วธพจารณาใชระบบไตสวน ผพพากษาแตละคนตองท าความเหนเปนหนงสอ ค าพพากษาใหประกาศในราชกจจานเบกษา เมอตดสนแลวคดยอมเปนทสด ผตองค าพพากษาอาจอทธรณตอทประชมใหญศาลฎกาไดเมอมพยานหลกฐานใหม ซงอาจท าใหขอเทจจรงเปลยนแปลงไปในสาระส าคญ กฎหมายทเกยวของ คอ 1. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 2. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 3. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของ ผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2542 4. ขอก าหนดเกยวกบการด าเนนคดของศาลฎกาแผนกคดอาญาของ ผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2543 5. ระเบยบคณะกรรมการ ป.ป.ช. และระเบยบทประชมใหญศาลฎกา และตอไปภายหนาทจะตองมกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยผไตสวนอสระ ซงปจจบนยงไมออกมา นอกจากน กรณทไมมบทกฎหมายดงกลาววาไวโดยตรงกจะตองน าบทบญญตทวไปของ ป.ว.อ. และ ป.ว.พ. มาใช จงไดน าเอาบทกฎหมายเกยวของมากลาวไวในภาคผนวก โดยเฉพาะบทกฎหมายทเกยวกบการพจารณาคดในศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองเทานน เพอจะไดศกษาดไดสะดวกและเขาใจดยงขน

นยามศพทเฉพาะ 1. รฐธรรมนญฉบบปจจบน หมายถง รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 2. รฐธรรมนญฉบบป 2540 หมายถง รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 3. คณะกรรมการ ป.ป.ช. หมายถง คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต 4. พ.ร.บ. การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ หมายถง พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542

5

5. พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ หมายถง พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2542 6. องคคณะผพพากษา หมายถง องคคณะของผพพากษาศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง 7. ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ หมายถง ขอก าหนดเกยวกบการด าเนนคดของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2543 8. คดหมายเลขแดงท อม. หมายถง ค าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง หมายเลขแดงท อม. ...../....

6

ตอนท 15.1 แนวคดพนฐานของการด าเนนคดอาญากบผด ารงต าแหนงทางการเมอง โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 15.1 แลวจงศกษาเนอหาสาระ พรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรอง เรองท 15.1.1 ระบบการตรวจสอบผด ารงต าแหนงทางการเมอง เรองท 15.1.2 การด าเนนคดอาญากบผด ารงต าแหนงทางการเมอง เรองท 15.1.3 การด าเนนคดอาญากบผด ารงต าแหนงทางการเมองในตางประเทศ

แนวคด 1. การด าเนนคดอาญากบผด ารงต าแหนงทางการเมองเปนการตรวจสอบการใชอ านาจรฐตามรฐธรรมนญ 2. การด าเนนคดกบผด ารงต าแหนงทางการเมองโดยการใหมคณะกรรมการ ป.ป.ช. และศาลฎกาแผนคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมบทบาทในการตรวจสอบการใชอ านาจรฐ 3. การตรวจสอบการใชอ านาจรฐ นอกจากรฐสภาแลว บางประเทศใชองคกรศาล ซงอาจเปนศาลทวไป หรอศาลพเศษ บางประเทศใชระบบผสม

วตถประสงค

เมอศกษาตอนท 15.1 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายและวเคราะหระบบการตรวจสอบผด ารงต าแหนงทางการเมองได 2. อธบายและวเคราะหการด าเนนคดกบผด ารงต าแหนงทางการเมองได 3. อธบายและวเคราะหการด าเนนคดกบผด ารงต าแหนงทางการเมองของตางประเทศได

7

เรองท 15.1.1

ระบบการตรวจสอบผด ารงต าแหนงทางการเมอง

รฐธรรมนญฉบบป 2540 ไดบญญตถงกลไกการตรวจสอบการใชอ านาจรฐ แตกตางจากรฐธรรมนญฉบบทผานมาเปนอนมาก โดยเฉพาะอยางยงการสรางระบบตรวจสอบการใชอ านาจรฐ การจดตงองคกรอสระทมความเชยวชาญเฉพาะดานมาตรวจสอบการทจรตของผด ารงต าแหนงระดบสงในการใชอ านาจรฐ คอคณะกรรมการ ป.ป.ช. และศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง แตตอมาเมอมการลมลางรฐธรรมนญฉบบป 2540 ไดจดท ารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 (ฉบบปจจบน) กไดแกไขปรบปรงในเรองการตรวจสอบการใชอ านาจรฐใหมความครอบคลมและครบถวนขนโดยแกไขขอบกพรอง ตลอดจนเพมอ านาจหนาทของคณะกรรมการ ป.ป.ช. และศาลฎกามากขน เพอใหการตรวจสอบการใชอ านาจรฐมความสมบรณและมประสทธภาพมากขน ตามรฐธรรมนญฉบบปจจบน บญญตไวในหมวด 12 การตรวจสอบการใชอ านาจรฐไว 4 สวน คอ สวนท 1 การแสดงบญชรายการทรพยสนและหนสน (มาตรา 259-มาตรา 264) สวนท 2 การกระท าทเปนการขดกนแหงผลประโยชน (มาตรา 265-มาตรา 269) สวนท 3 การถอดถอนจากต าแหนง (มาตรา 270-มาตรา 274) สวนท 4 การด าเนนคดอาญากบผด ารงต าแหนงทางการเมอง (มาตรา 275-มาตรา 278) ทงนเพอปองกนการใชอ านาจทไมถกตอง โปรงใส และชอบธรรม ทงกอนและหลงเขารบต าแหนงทางการเมอง สวนท 1 การแสดงบญชรายการทรพยสนและหนสน (มาตรา 259-มาตรา 264) กเพอความโปรงใสและตดปญหาการทจรตคอรรปชนของผด ารงต าแหนงทางการเมอง สวนนแตเดมคณะกรรมการ ป.ป.ช. ตองไตสวนและสงเรองใหศาลรฐธรรมนญชขาด หามผนนด ารงต าแหนงทางการเมองเปนเวลา 5 ป สวนการด าเนนคดตองฟองรองตอศาลชนตนเพอลงโทษทางอาญา แตปจจบนใหด าเนนคดทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองทงหมด สวนท 2 การกระท าทเปนการขดกนแหงผลประโยชน (มาตรา 265-มาตรา 269) เพอตดปญหาทผด ารงต าแหนงทางการเมองใชอ านาจในกรณทผลประโยชนของตนเอง หรอพรรคพวกญาตพนองขดกบผลประโยชนของรฐ

8

สวนท 3 การถอดถอนจากต าแหนง (มาตรา 270-มาตรา 274) เพอใหควบคมการใชอ านาจรฐกรณทไมมหลกฐานพสจนไดชดวามการกระท าผด เพยงแตผด ารงต าแหนงระดบสงมพฤตการณสอวาไดกระท าผดกอาจถกถอดถอนได โดยเปนอ านาจของวฒสภาทจะถอดถอนผนนออกจากต าแหนงได แตกรณเมอไดความชดแจงกอาจด าเนนคดยงศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองไดดวย สวนท 4 การด าเนนคดอาญากบผด ารงต าแหนงทางการเมอง (มาตรา 275-มาตรา 278) เพอใหกระบวนการตรวจสอบการทจรตของผด ารงต าแหนงทางการเมองไดผลจรงจง เพราะแตเดมการด าเนนคดกบผด ารงต าแหนงทางการเมองใชกระบวนการเชนเดยวกบบคคลทวไปจงไมไดผล เนองจากผด ารงต าแหนงทางการเมองมอทธพลสง ในการด าเนนคดจะมคณะกรรมการ ป.ป.ช. เปนผไตสวนหาขอเทจจรง แลวสงใหอยการสงสดเพอฟองคดตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองเปนผตดสนตอไป

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 15.1.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 15.1.1 ในแนวการศกษาหนวยท 15 ตอนท 15.1 เรองท 15.1.1

9

เรองท 15.1.2 การด าเนนคดอาญากบผด ารงต าแหนงทางการเมอง เนองจากประเทศไทยประสบปญหาเกยวกบการทจรตและประพฤตมชอบของนกการเมองและขาราชการระดบสงเพมมากขน เพราะนกการเมองเปนผมอทธพลสามารถหลกเลยงการตรวจสอบได การทจรตท าใหการเมองกลายเปนเรองของธรกจและประโยชนสวนตวเหนอประโยชนสวนรวม โดยนกการเมองจ านวนไมนอยเขามาแสวงหาอ านาจทางการเมองเพอแสวงหาประโยชนของตน แตกระบวนการยตธรรมในการด าเนนคดกบผด ารงต าแหนงทางการเมองททจรตและประพฤตมชอบ แตเดมนนลาชาและไมมประสทธภาพเพยงพอเพราะไมมใครกลามาเปนพยาน เจาหนาทของรฐไมกลาจบกม การสอบสวนกถกแทรกแซง จงขาดพยานหลกฐาน พนกงานอยการจงสงไมฟอง แมฟองคดแลวในทสดศาลกพพากษายกฟอง มรฐมนตรทถกลงโทษเพยงคดเดยว (ฎ. 498/2510) หลงจากนนกไมม ผดกบของตางประเทศ การตรวจสอบทางการเมองเดมมแตการอภปรายไมไววางใจเทานน ซงรฐบาลกมเสยงขางมาก ไมมการพสจนความถกผดทางกฎหมาย รฐธรรมนญฉบบป 2540 จงก าหนดใหมคณะกรรมการ ป.ป.ช. ท าหนาทไตสวนขอเทจจรง ในกรณทมผกลาวหาวาผด ารงต าแหนงทางการเมอง อนไดแก นายกรฐมนตร รฐมนตร สมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชวฒสภา หรอขาราชการการเมองอน รวมทงผทไมไดด ารงต าแหนงทางการเมอง แตไดเปนตวการ ผใช หรอสนบสนนผด ารงต าแหนงทางการเมองดงกลาวกระท าความผดตอต าแหนงหนาทราชการ หรอทจรตตอหนาท หรอร ารวยผดปกต เพอพจารณาสงเรองใหอยการสงสดฟองรองด าเนนคดอาญาหรอรองขอใหทรพยสนของบคคลดงกลาวตกเปนของแผนดน แลวแตกรณ โดยท าหนาทแทนพนกงานสอบสวนในระบบสอบสวนเดม และเพอใหการด าเนนคดตอผด ารงต าแหนงทางการเมองในชนศาลเปนไปดวยความรวดเรวและเทยงธรรมมากกวาเดม รฐธรรมนญฉบบป 2540 จงก าหนดใหมแผนกคดอาญาของผ ด ารงต าแหนงทางการเมองขนในศาลฎกาเพอพจารณาพพากษาคดดงกลาว โดยผพพากษาศาลฎกาจ านวน 9 คน ทไดรบเลอกดวยวธลงคะแนนลบจากทประชมใหญ เปนรายคดเปนองคคณะผพพากษาและจะตองออกนงพจารณาคดเชนเดยวกบผพพากษาในศาลชนตน โดยตองยดส านวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. เปนหลกในการพจารณา และอาจไตสวนหาขอเทจจรงและพยานหลกฐานเพมเตมไดตามทเหนสมควร ตองท าหนาทในการถามพยานเองเปนหลกแลวจงจะใหโจทกจ าเลยถามเพมเตมตอไป ส าหรบขอบเขตอ านาจหนาทและวธพจารณาคดอาญาของศาลนนจะตองเปนไปตามทก าหนดไวในกฎหมายประกอบรฐธรรมนญ ดงนน รฐสภาจงไดตรา พ.ร.บ. ประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2542 ขนมา ซงมผลใชบงคบเมอวนท 15 กนยายน 2542 ในมาตรา 8 ของ พ.ร.บ. ฉบบนไดบญญตใหมแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองในศาลฎกาขน และไดด าเนนคดกบผด ารงต าแหนงทางการเมองหลายลกษณะคด เมอมการปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข เมอวนท 19 กนยายน 2549 ไดมประกาศคณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนม

10

พระมหากษตรยทรงเปนประมข ฉบบท 3 ก าหนดใหรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 สนสดลง แตกใหศาลทงหลายนอกจากศาลรฐธรรมนญคงมอ านาจในการพจารณาพพากษาคดตอไป ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองจงไมไดยกเลกไปดวย ตอมากไดมประกาศคณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ฉบบท 19 เรอง ใหพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญบางฉบบมผลใชบงคบตอไปคอ พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 และพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2542 เพอใหการด าเนนการเกยวกบการปองกนและปราบปรามการทจรตเปนไปอยางตอเนอง ซงตอมากไดมการแกไขเพมเตมพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญทงสองฉบบเพอใหเกดความสมบรณยงขน การด าเนนคดอาญากบผด ารงต าแหนงทางการเมองคงด าเนนตอไป และเมอประกาศใชรฐธรรมนญไดบญญตใหการตรวจสอบการใชอ านาจรฐในสวนท 1 ซงเดมเปนอ านาจของศาลรฐธรรมนญมาอยในอ านาจของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองดวย1 ใหสทธผเสยหายรองขอตอทประชมใหญตงผไตสวนอสระ2 เพมตวผกระท าผดทเปนผใหสนบน3 ใหผพพากษาอาวโสในศาลฎกามสทธไดรบเลอกเปนองคคณะผพพากษาดวยไมเกน 3 คน4 และใหมการอทธรณตอทประชมใหญศาลฎกาได5

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 15.1.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 15.1.2 ในแนวการศกษาหนวยท 15 ตอนท 15.1 เรองท 15.1.2

11

เรองท 15.1.3 การด าเนนคดอาญากบผด ารงต าแหนงทางการเมองในตางประเทศ การตรวจสอบการใชอ านาจรฐของผด ารงต าแหนงทางการเมองในตางประเทศมทงการตรวจสอบโดยองคกรรฐสภา บางประเทศกใชองคกรศาล บางประเทศกใชระบบผสม 1. การตรวจสอบโดยองคกรรฐสภา ประเทศองกฤษเปนตนก าเนดของระบบอมพชเมนต (Impeachment) คอกระบวนการกลาวหาบคคลทใชอ านาจไปในทางทจรตประพฤตมชอบหรอกระท าการขดตอผลประโยชนของประเทศชาต การทรยศตอประเทศชาต และการรบสนบน โดยรฐสภาองกฤษมอ านาจบงคบใช และไดมการปฏบตสบทอดกนมาจนเปนธรรมเนยมปฏบตทเกยวกบสภาขนนาง สภาสามญ ทตองปฏบตตาม 1. รฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 259-มาตรา 264 2. รฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 275 วรรคส วรรคหา มาตรา 246 3. รฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 275 วรรคสอง 4. รฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 219 วรรคส 5. รฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 278 วรรคสาม และวรรคส รฐธรรมนญแหงสหรฐอเมรกาบญญตไว ดงน มาตรา 2 ขอ 4 ประธานาธบด รองประธานาธบด และเจาหนาทพลเรอนอนของสหรฐฯ อาจถกถอดถอนออกจากต าแหนงโดยกระบวนการถอดถอนผด ารงต าแหนง ดวยขอหาวาเปนกบฏ รบสนบน กระท าผดในความผดอาญารายแรงหรอความผดในอาญาไมรายแรง รฐธรรมนญก าหนดใหประธานาธบด รองประธานาธบด และเจาหนาทอนของสหรฐอเมรกา อาจถกเสนอใหมการถอดถอนออกจากต าแหนงโดยสภาผแทนราษฎร และลงมตถอดถอนโดยวฒสภาได ในขอกลาวหาวา เปนกบฏ รบสนบน กระท าผดในความผดอาญารายแรงหรอความผดในอาญาไมรายแรง ตามประวตศาสตรสหรฐอเมรกามประธานาธบดเพยง 3 คนเทานนทถกรเรมกระบวนการในการถอดถอนออกจากต าแหนง ไดแก ประธานาธบด Andrew Johnson ประธานาธบด Richard Nixon และประธานาธบด William Jefferson Clinton แตยงไมปรากฏวามประธานาธบดคนใดถกถอดถอนจากต าแหนงได6

สวนกระบวนการถอดถอน รฐธรรมนญแหงสหรฐอเมรกา มาตรา 1 ขอ 3 บญญตวา

12

วฒสภาแตเพยงผเดยวทมอ านาจในการพจารณาถอดถอนผด ารงต าแหนง เมอวฒสภาจะด าเนนการดงกลาว สมาชกวฒสภาจะตองตงอยบนค าสาบานและปฏญาณตน กรณประธานาธบดแหงสหรฐฯ ถกพจารณาถอดถอน ประธานศาลฎกาจะท าหนาทเปนประธานในการพจารณา และบคคลใดจะถกถอดถอนออกจากต าแหนงจะตองมเสยงลงมตใหถอดถอนดวยคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสามของจ านวนสมาชกวฒสภาทเขาประชม มตในการถอดถอนผด ารงต าแหนงจะก าหนดสภาพบงคบมากไปกวาการถอดถอนบคคลนนออกจากต าแหนง และตองหามไมใหด ารงต าแหนงอนมเกยรตทอาศยความเชอถอหรอทมลาภสกการะไมได แตยอมไมหมายความวาผทถกมตใหถอดถอนดงกลาวจะพนจากการถกฟองรองด าเนนคด การพพากษา และลงโทษตามกฎหมาย ในกระบวนการถอดถอนผด ารงต าแหนง (Impeachment) ทเรมตนเมอสภาผแทนราษฎรไดมมตใหด าเนนกระบวนการถอดถอนผด ารงต าแหนงใดโดยมตเสยงขางมาก โดยต าแหนงทจะถกถอดถอนนน ไดแก ประธานาธบด รองประธานาธบด และเจาหนาทอน เชน ผพพากษาศาลในระดบรฐฯ เปนตน โดยวฒสภาจะเปนองคกรทมอ านาจในการรบเรองทสงมาจากสภาผแทนราษฎร โดยวฒสภาจะท าหนาทในการพจารณาถอดถอน (trail) และลงมตตดสน (decision) วาสมควรถอดถอนหรอไม ทงน หากเปนกรณทมการพจารณาถอดถอนต าแหนงประธานาธบด ประธานศาลฎกาแหงสหรฐอเมรกาจะเขามาท าหนาทเปนประธานในการพจารณาเรองถอดถอนน ทงน เพราะรองประธานาธบดอยในสถานะทมสวนไดเสยทางออม เพราะหากประธานาธบดถกถอดถอน รองประธานาธบดกจะกาวเขาไปด ารงต าแหนงประธานาธบดแทน7 ในกระบวนการพจารณาถอดถอนผด ารงต าแหนงน เปรยบไดราวกบวาสภาผแทนราษฎรท าหนาทเปนอยการทท าหนาทในการกลาวหา แลววฒสภาท าหนาทเปนลกขนทจะพจารณาขอเทจจรงแลวลงมตวาสมควรถอดถอนหรอไมถอดถอน โดยมตทจะใหมการถอดถอนผด ารงต าแหนงไดตองอาศยเสยง 2 ใน 3 ของจ านวนสมาชกวฒสภาทเขาประชม ผลของการมมตใหถอดถอนออกจากต าแหนงคอ ผนนตองพนจากต าแหนงและวฒสภาอาจมมตใหตองหามไมใหด ารงต าแหนงเจาหนาทอนใดอก แตการถอดถอนหาไดยกเวนความรบผดอนๆ ตามกฎหมายไม กลาวคอ แมบคคลใดจะถกลงมตใหถอดถอนแลว หากกระท าของบคคลนนตองดวยลกษณะของกฎหมายในเรองใด บคคลนนกอาจถกด าเนนการกลาวหาฟองคด ด าเนนคด และตดสน เหมอนดงเชนคดทวไป ทงน ไมถอวาเปนการขดตอหลกการทหามด าเนนคดอาญาสองครงส าหรบการกระท าความผดครงเดยว (Double Jeopardy) ทรองรบไวในรฐธรรมนญแกไขเพมเตม ฉบบท 5 เพราะการถอดถอนบคคลออกจากต าแหนงไมใชกระบวนการทางอาญา ในกระบวนการพจารณาเรองถอดถอนของวฒสภานน ปกตจะมการพจารณาโดยคณะกรรมาธการทวฒสภาตงขน แลวเสนอเรองใหวฒสภาพจารณาลงมต ซงประเดนนไดรบการโตแยงวากระท าโดยไมถกตองตามรฐธรรมนญ เพราะรฐธรรมนญก าหนดใหการถอดถอนตองกระท าโดยวฒสภาไมใชคณะกรรมาธการ อยางไรกด ศาลฎกาไมรบวนจฉยประเดนน เพราะเหนวาเปนเรองทอยในอ านาจของวฒสภา8

13

นอกจากน มอกหลายประเทศทน าแบบนมาใช เชน อารเจนตนา บราซล อนเดย ฟลปปนส 2. การพจารณาความผดโดยศาล ส าหรบศาลทเขามาพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองในตางประเทศนน มทงการด าเนนการโดยศาลทจดตงขนใหม และศาลยตธรรมอยางกรณคดอาญาทวไป 2.1 พจารณาโดยศาลฎกาหรอศาลรฐธรรมนญซงเปนศาลเดยวทถงทสด เชน เนเธอรแลนด กรซ เบลเยยม ใชศาลสงในการตดสน สวนในเยอรมน ออสเตรเลย อตาล ศาลรฐธรรมนญตดสน 2.2 พจารณาโดยศาลยตธรรมโดยด าเนนกระบวนการพจารณาตามขนตอนแบบคดทวไป คอสอบสวนและฟองรองตอศาลชนตน ศาลอทธรณ และศาลฎกา เชน เกาหล ญปน 3. การพจารณาความผดโดยรฐสภา และศาลพเศษทตงขนโดยเฉพาะ เชน ฝรงเศส โดยเปนประเทศแรกทใชระบบศาลพเศษในการพจารณาคดผด ารงต าแหนงทางการเมอง ซงในมาตรา 67-68 แหงรฐธรรมนญฝรงเศสทไดมการแกไขเพมเตมแลวเมอเดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2550 ไดแยกศาลส าหรบพจารณาคดผด ารงต าแหนงทางการเมองออกเปน 2 ประเภท กลาวคอ 3.1 ศาลยตธรรมชนสง (La Haute Cour de Justice) ส าหรบพจารณาคดทประธานาธบดถกกลาวหา “กรณละเลยตอหนาท ซงแสดงใหเหนวาเกดผลกระทบตอการปฏบตงานในหนาทของประธานาธบด (en cas de manquement de ses devoirs manifestement incompatible avec I’exercice de son mandate)” ซงเปลยนแปลงจากเดมทก าหนดขอกลาวหาไววา กรณกระท าการอนเปนการทรยศตอประเทศชาตอยางรายแรง ซงเปนขอหาทไมไดระบถงลกษณะของโทษทจะไดรบ และยงมไดมบทนยามทแนนอนทงในรฐธรรมนญ ตวบทกฎหมาย ค าวนจฉย หรอค าพพากษาใดๆ ท าใหการด าเนนคดกบประธานาธบดในขอหาดงกลาวกระท าไดยาก 3.2 ศาลยตธรรมแหงสาธารณรฐ (La Cour de Justice de la Republique ) ส าหรบพจารณาคดทรฐมนตร (รวมทงนายกรฐมนตร) ถกกลาวหาวาไดมการกระท าความผดอาญาทเกดจากการปฏบตหนาท ซงไดรบการก าหนดใหเปนความผดอกฤษโทษหรอมชฌมโทษในเวลาทไดกระท าการดงกลาว ตามรฐธรรมนญฝรงเศสมาตรา 68-1 ถง 3 และกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยศาลยตธรรมแหงสาธารณรฐ ฉบบลงวนท 23 พฤศจกายน ค.ศ. 1993 กลาวถงรายละเอยดเรองน โดยกระบวนการในศาลยตธรรมแหงสาธารณรฐนจะแบงเปน 3 ขนตอน 3.2.1 ขนตอนการกลาวหาโดยรฐสภา9 ผมอ านาจกลาวหารฐมนตรเพอใหมการด าเนนคด ไดแก ก. ผเสยหาย ซงรองทกขตอคณะกรรมการพจารณาขอกลาวหา ข. อยการประจ าศาลฎกา ซงมอ านาจขอความเหนชอบจากคณะกรรมการพจารณาขอกลาวหาเพอน าคดขนสศาลยตธรรมแหงสาธารณรฐไดโดยไมตองมผกลาวหา ตอมาคณะกรรมการพจารณาขอกลาวหามอ านาจหนาทกลนกรองวาขอกลาวหามมลหรอไม และมตคณะกรรมการพจารณาขอ

14

กลาวหาเปนทสด ไมอาจอทธรณฎกาได หากคณะกรรมการพจารณาขอกลาวหามมตวามมลจงจะสงเรองไปยงคณะกรรมการไตสวนขอเทจจรงตอไป 3.2.2 ขนตอนการไตสวนขอเทจจรง คณะกรรมการไตสวนประกอบดวยผพพากษาศาลฎกา 3 ทาน โดยมวาระด ารงต าแหนง 3 ป มหนาทคนหาความจรง ค าสงของคณะกรรมการไตสวนไมเปนทสดเพราะยงอทธรณไปยงศาลฎกาได 3.2.3 ขนตอนพจารณาพพากษาคด เมอคณะกรรมการไตสวนเหนวามมล อยการประจ าศาลฎกาจะด าเนนการฟองรองรฐมนตรตอศาลยตธรรมแหงสาธารณรฐตอไป องคคณะผพพากษาประกอบดวยผพพากษาจ านวน 15 ทาน มาจากผพพากษาศาลฎกา 3 ทาน สมาชกสภาผแทนราษฎร 6 ทาน และสมาชกวฒสภา 6 ทาน โดยประธานศาลยตธรรมแหงสาธารณรฐจะเลอกผพพากษาศาลฎกา (นอกจากน ยงมองคคณะส ารองดวย) ซงไดรบเลอกลวงหนาโดยไมตองรอใหมคดเกดขนกอน องคคณะทงสองคณะดงกลาวจะมวาระด ารงต าแหนง 3 ป การด าเนนคด เมออยการประจ าศาลฎกายนค าฟองแลว การด าเนนคดจะด าเนนไปโดยประธานศาลยตธรรมชนสงจะก าหนดวนเรมการพจารณาคด และแจงใหรฐมนตรทตกเปนจ าเลยมาศาล หากรฐมนตรทตกเปนจ าเลยไมมาอาจมการพจารณาคดลบหลงได เมอเสรจการพจารณา ศาลจะมค าพพากษาโดยใชการลงคะแนนลบโดยเปนไปตามเสยงขางมาก เมอศาลยตธรรมแหงสาธารณรฐมค าพพากษาแลว อาจมการอทธรณในปญหาขอกฎหมายไปยงศาลฎกาได ซงศาลฎกาจะตองพจารณาโดยทประชมใหญตามหลกเกณฑและเงอนไขในประมวลกฎหมายพจารณาความอาญา แตทงนตองตดสนชขาดภายใน 3 เดอน ประเทศทมศาลสงหรอศาลฎกาเปนศาลทมเขตอ านาจในการพจารณาคดประเภทนเชนเดยวกนกบประเทศไทย เชน เบลเยยม และเนเธอแลนด ศาลฎกาเบลเยยม (Cour de cassation) โดยทประชมใหญจะท าหนาทพจารณาคดกบผด ารงต าแหนงทางการเมอง ซงไดแก นายกรฐมนตร และรฐมนตร สวนเนเธอแลนด ศาลทมเขตอ านาจในการพจารณาคดคอศาลสง (Cour Supreme) และบคคลทถกด าเนนคดคอ รฐมนตร รฐมนตรชวย และสมาชกทง 2 สภา และผลการตดสนคดของเนเธอแลนดนไมสามารถอทธรณได สวนในขนตอนรายละเอยดเรององคคณะ ขนตอนการด าเนนคด และฐานความผด มความแตกตางกนไปในแตละประเทศ นอกจากน ระบบศาลยตธรรมแหงสาธารณรฐของฝรงเศสทด าเนนการตรวจสอบรฐมนตร ซงรวมถงนายกรฐมนตรดวยนน ยงคลายคลงกบศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ในประเทศไทยอกดวย หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 15.1.3 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 15.1.3 ในแนวการศกษาหนวยท 15 ตอนท 15.1 เรองท 15.1.3

15

16

ตอนท 15.2 องคกรในการด าเนนคดอาญากบผด ารงต าแหนงทางการเมอง โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 15.2 แลวจงศกษาเนอหาสาระ พรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรอง

เรองท 15.2.1 คณะกรรมการ ป.ป.ช. เรองท 15.2.2 อยการสงสด เรองท 15.2.3 คณะกรรมการไตสวนทท าหนาทเชนเดยวกบคณะกรรมการ ป.ป.ช. เรองท 15.2.4 ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง

แนวคด 1. คณะกรรมการ ป.ป.ช. เปนองคกรอสระประกอบดวยกรรมการ 9 คน ซงมคณสมบตพเศษ ท าหนาทไตสวนขอเทจจรงและสรปส านวน พรอมทงท าความเหนเกยวกบการด าเนนคดของผด ารงต าแหนงทางการเมองสงใหอยการสงสดเพอฟองคดตอไป 2. อยการสงสด ท าหนาทเปนผรบส านวนการไตสวนจากคณะกรรมการ ป.ป.ช. เพอฟองรองและด าเนนคดตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองตอไป 3. คณะกรรมการไตสวนท าหนาทเชนเดยวกบคณะกรรมการ ป.ป.ช. คอผไตสวนอสระ ซง ทประชมใหญศาลฎกาแตงตง ท าหนาทแทนคณะกรรมการ ป.ป.ช. กรณผเสยหายยนค ารองตอทประชมใหญศาลฎกาวาคณะกรรมการ ป.ป.ช. ไมด าเนนการไตสวน ด าเนนการลาชาเกนเกนสมควร หรอด าเนนการไตสวนแลวเหนวาไมมมลความผดตามขอกลาวหา นอกจากน กมคณะกรรมการไตสวนท าหนาทเชนเดยวกบคณะกรรมการ ป.ป.ช. กรณมการด าเนนคดตอกรรมการ ป.ป.ช. รวมทงคณะกรรมการอนทมกฎหมายบญญตใหท าหนาทเชนเดยวกบคณะกรรมการ ป.ป.ช. อกดวย เชน คณะกรรมการตรวจสอบการกระท าทกอใหเกดความเสยหายแกรฐ (คตส.) 4. ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ท าหนาทพจารณาคดตามระบบไตสวนโดยยดส านวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. เปนหลก การพพากษาคดถอเสยงขางมาก

17

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 15.2 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายและวเคราะหถงองคประกอบ อ านาจหนาทของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ได 2. อธบายและวเคราะหถงอ านาจหนาทของอยการสงสดในการฟองรองและด าเนนคดตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองได 3. อธบายและวเคราะหถงอ านาจหนาทของคณะกรรมการไตสวนทท าหนาทเชนเดยวกบคณะกรรมการ ป.ป.ช. คอผไตสวนอสระ และคณะกรรมการไตสวนหรอคณะกรรมการไตสวนซงจดตงตามกฎหมายพเศษ ซงท าหนาทเชนเดยวกบคณะกรรมการ ป.ป.ช. ได 4. อธบายและวเคราะหถงอ านาจหนาทของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองได

18

เรองท 15.2.1 คณะกรรมการ ป.ป.ช. 1. แนวคดเกยวกบการควบคมตรวจสอบการใชอ านาจรฐ แนวคดเกยวกบการควบคมตรวจสอบการใชอ านาจรฐมาจากหลกการทส าคญ เชน 1.1 หลกนตรฐ คอรฐตองคมครองสทธและเสรภาพของประชาชน โดยก าหนดขอบเขตการใชอ านาจของรฐขององคกรตางๆ ไวเพอมใหมการใชอ านาจตามอ าเภอใจจนกระทบตอสทธและเสรภาพของประชาชน การใชอ านาจขององคกรทใชอ านาจรฐตองด าเนนไปอยางมขนตอนทเปนระบบ และเปนเครองมอขององคกรส าหรบสรางความชอบธรรมในการใชอ านาจ โดยจะตองเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทกฎหมายก าหนดและถกตองตามรฐธรรมนญ 1.2 หลกการแบงแยกอ านาจ ตามทฤษฎของมองเตสกเออ (Montesguieu chasles) (1689-1755) นกทฤษฎทางการการเมองชาวฝรงเศส ทเปนเจาของแนวคดการแบงแยกอ านาจและการตรวจสอบซงกนและกน10 ซงถอวาภายใตหลกการแบงแยกอ านาจนตบญญต บรหาร และตลาการ ตองสามารถควบคม ตรวจสอบ ยบย งซงกนและกนได จงไมใชการแบงแยกอ านาจเดดขาด แตเปนการแบงแยกอ านาจในลกษณะของการแบงแยกหนาท โดยมไดมงเนนวาอ านาจชนดใดเปนขององคกรใด แตควรจดกลไกอ านาจรฐใหมการคานกนและสมดลกนมากกวา เพอดลยภาพในการด าเนนงานของรฐ 2. การควบคมและตรวจสอบการใชอ านาจรฐโดยองคกรอสระตามรฐธรรมนญ การควบคมและตรวจสอบการใชอ านาจรฐมหลายวธ นอกจากการควบคมฝายบรหารในระบบรฐสภา หรอกลไกภายในของฝายบรหารเองแลว ยงอาจควบคมโดยองคกรทางการเมองดวยกนคอ องคกรอสระตามรฐธรรมนญ องคกรอสระดงกลาวเปนอสระจากรฐบาล โดยมอ านาจหนาทตางๆ ตามรฐธรรมนญ ไมอยในบงคบบญชาหรอในก ากบดแลของรฐบาล มอ านาจหนาทควบคมตรวจสอบการใชอ านาจของเจาหนาทของรฐทกขนตอนของการปฏบต ตงแตการเขาสต าแหนงไปจนกระทงภายหลงการใชอ านาจในต าแหนงหนาทนนทมผลตอการบรหารราชการแผนดน เพอใหมความครอบคลมในทกสวนของการใชอ านาจรฐ เชน คณะกรรมการเลอกตง (กกต.) ผตรวจราชการแผนดนของรฐสภา คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต (กสม.) คณะกรรมการ ป.ป.ช. คณะกรรมการตรวจเงนแผนดน เปนตน นอกจากน ประชาชนผมสทธเลอกตงอาจเขาชอกนรองขอใหมการตรวจสอบการใชอ านาจรฐอกดวย 3. การด าเนนคดอาญากบผด ารงต าแหนงทางการเมองโดยคณะกรรมการ ป.ป.ช. องคกรอสระท าหนาทวางระเบยบและควบคมกจกรรมตางๆ ภายในรฐเพอใหเกดดลยภาพระหวางการบรหารงานทมประสทธภาพกบการคมครองสทธและเสรภาพของประชาชน โดยมสถานะเปน

19

อสระไมขนตอสถาบนการเมอง และไมเปนองคกรตลาการ มลกษณะการรวมอ านาจไวในองคกรเดยวคอ อ านาจในการออกระเบยบ อ านาจบงคบการใหเปนไปตามกฎระเบยบทไดวางไว รวมทงการวนจฉยและลงโทษกรณมการฝาฝนกฎระเบยบ ซงองคกรดงกลาวมกก าหนดเปนรปองคคณะ ก าหนดคณสมบตไวเปนพเศษใหเหมาะสมกบอ านาจหนาททองคกรอสระมอย ส าหรบคณะกรรมการ ป.ป.ช. ท าหนาทตรวจสอบการทจรตทางการเมอง นอกเหนอจากการตรวจสอบของรฐสภา ซงองคกรอสระดงกลาวตองสามารถใชอ านาจไดอยางเขมแขงเดดขาด แตตองอยภายใตกรอบของกฎหมาย เพอมใหองคกรอสระใชอ านาจตามอ าเภอใจโดยตองอยภายใตการควบคมตรวจสอบขององคกรทใชอ านาจตลาการคอ ศาลดวย เดมกอนทรฐธรรมนญฉบบป 2540 ใชบงคบ มคณะกรรมการ ป.ป.ป. ตาม พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการทจรตและประพฤตมชอบในวงราชการ พ.ศ. 2518 เปนผมอ านาจหนาทสบสวนสอบสวนขอเทจจรงในกรณทเจาหนาทของรฐถกกลาวหาวาทจรต และประพฤต มชอบในวงราชการ หรอร ารวยผดปกต เมอคณะกรรมการ ป.ป.ป.ชมลความผด และสงเรองใหผบงคบบญชาหรอตนสงกดไปด าเนนการสอบสวนทางวนย หรอสงเรองใหพนกงานสอบสวนด าเนนคดอาญาแลวแตกไมไดผล เมอรฐธรรมนญฉบบป 2540 ใชบงคบจงไดมการตรา พ.ร.บ. ประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 ใชบงคบแทน ซงใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. มอ านาจในการตรวจสอบและไตสวนผด ารงต าแหนงทางการเมอง รวมทงเจาหนาทของรฐ กรณถกกลาวหาวาไดกระท าผดกวางขวางขน โดย 3.1 ก าหนดใหใชระบบไตสวนแทนระบบกลาวหาในการรวบรวมพยานหลกฐานซงเดมเปนอ านาจของพนกงานสอบสวน11

3.2 กรณคณะกรรมการ ป.ป.ช. เหนวามมลความผดทางวนย และสงเรองใหผบงคบบญชาหรอผมอ านาจสงลงโทษตองพจารณาลงโทษทางวนยตามมตของคณะกรรมการ ป.ป.ช. โดยไมตองตงคณะกรรมการสอบสวนทางวนยอก12

3.3 กรณความผดทางอาญา เมอคณะกรรมการ ป.ป.ช. ชมลความผดแลว กจะสงส านวนไตสวนไปยงอยการสงสดเพอฟองคดตอศาลทมเขตอ านาจ โดยพนกงานอยการมอ านาจฟองคดได โดยถอวาส านวนการไตสวนขอเทจจรงของคณะกรรมการ ป.ป.ช. เปนส านวนการสอบสวนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา13

3.4 กรณผด ารงต าแหนงทางการเมอง เมอคณะกรรมการ ป.ป.ช. ไตสวนขอเทจจรงแลว ชมลความผด กจะสงส านวนไตสวนไปยงอยการสงสดเพอฟองคดตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองตอไป โดยศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองตองยดส านวนไตสวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. เปนหลกในการพจารณา14

ตอมาเมอคณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขไดมประกาศ ฉบบท 19 ให พ.ร.บ. ประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการ

20

ทจรต พ.ศ. 2542 มผลใชบงคบตอไป และไดจดท ารฐธรรมนญฉบบปจจบน ใหมคณะกรรมการ ป.ป.ช. และก าหนดเพมใหมคณะกรรมการ ป.ป.ช. ประจ าจงหวด15 ตามท พ.ร.บ. ประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตก าหนด โดยไดมการแกไขเพมเตมกฎหมายดงกลาว แตปจจบนกฎหมายทแกไขเพมเตมดงกลาวยงไมผานการพจารณาของรฐสภาออกใชบงคบ นอกจากน ยงไดแยกเจาหนาทของรฐทต ากวาระดบ 8 (ผอ านวยการกอง หรอเทยบเทา) ลงมาใหคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตในภาครฐ (ป.ป.ท.) ตาม พ.ร.บ. มาตรการของฝายบรหารในปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2551 ด าเนนการไตสวนขอเทจจรงแทนคณะกรรมการ ป.ป.ช. โดยส านกงาน ป.ป.ท. มสวนราชการเปนกรมในสงกดกระทรวงยตธรรม คณะกรรมการ ป.ป.ช. เปนองคกรอสระทมบทบาทส าคญในการตรวจสอบการใชอ านาจรฐของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ทงดานการยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสน การกระท าทเปนการขดกนแหงผลประโยชน การถอดถอนจากต าแหนง และการด าเนนคดอาญากบผด ารงต าแหนงทางการเมอง เพราะเปนองคกรแรกทจะตองด าเนนการไตสวนขอเทจจรงเพอน าคดไปสอยการสงสด เพอใหฟองคดยงศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองตอไป 4. บทบญญตเกยวกบคณะกรรมการ ป.ป.ช. รฐธรรมนญฉบบปจจบนไดบญญตถงคณะกรรมการ ป.ป.ช. ตลอดจนอ านาจหนาทไวอยางกวางขวาง โดยคณะกรรมการ ป.ป.ช. ตองปฏบตตามอ านาจหนาทตามท พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ บญญตไว ซงจะกลาวเฉพาะเรองทส าคญ ดงน 4.1 องคประกอบ คณสมบตและการสรรหาคณะกรรมการ ป.ป.ช. มาตรา 246 คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ประกอบดวยประธานกรรมการคนหนงและกรรมการอนอกแปดคน ซงพระมหากษตรยทรงแตงตงตามค าแนะน าของวฒสภา กรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตตองเปนผซงมความซอสตยสจรตเปนทประจกษและมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามตามมาตรา 205 โดยเคยเปนรฐมนตร กรรมการการเลอกตง ผตรวจการแผนดน กรรมการสทธมนษยชนแหงชาต หรอกรรมการตรวจเงนแผนดน หรอเคยรบราชการในต าแหนงไมต ากวาอธบดหรอผด ารงต าแหนงทางบรหารในหนวยราชการทมอ านาจบรหารเทยบเทาอธบด หรอด ารงต าแหนงไมต ากวาศาสตราจารย ผแทนองคการพฒนาเอกชน หรอผประกอบวชาชพทมองคกรวชาชพตามกฎหมายมาเปนเวลาไมนอยกวาสามสบป ซงองคการพฒนาเอกชนหรอองคกรวชาชพนนใหการรบรองและเสนอชอเขาสกระบวนการสรรหา

21

การสรรหาและการเลอกกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตใหน าบทบญญตมาตรา 204 วรรคสามและวรรคส มาตรา 206 และมาตรา 207 มาใชบงคบโดยอนโลม โดยใหมคณะกรรมการสรรหาจ านวนหาคน ประกอบดวย ประธานศาลฎกา ประธานศาลรฐธรรมนญ ประธานศาลปกครองสงสด ประธานสภาผแทนราษฎร และผน าฝายคานในสภาผแทนราษฎร ใหประธานวฒสภาเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการแตงตงประธานกรรมการและกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ใหมกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตประจ าจงหวด โดยคณสมบต กระบวนการสรรหาและอ านาจหนาทใหเปนไปตามทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต มาตรา 247 กรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตมวาระการด ารงต าแหนงเกาปนบแตวนทพระมหากษตรยทรงแตงตง และใหด ารงต าแหนงไดเพยงวาระเดยว กรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตซงพนจากต าแหนงตามวาระ ตองปฏบตหนาทตอไปจนกวากรรมการซงไดรบแตงตงจะเขารบหนาท การพนจากต าแหนง การสรรหา และการเลอกกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตแทนต าแหนงทวาง ใหน าบทบญญตมาตรา 209 และมาตรา 210 มาใชบงคบโดยอนโลม มาตรา 251 คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตมหนวยธรการของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตทเปนอสระ โดยมเลขาธการคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตเปนผบงคบบญชาขนตรงตอประธานกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต การแตงตงเลขาธการคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตตองไดรบความเหนชอบของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตและวฒสภา ใหมส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตเปนหนวยงานทเปนอสระในการบรหารงานบคคล การงบประมาณ และการด าเนนการอน ทงน ตามทกฎหมายบญญต 4.2 อ านาจหนาทของคณะกรรมการ ป.ป.ช. มาตรา 250 คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตมอ านาจหนาท ดงตอไปน (1) ไตสวนขอเทจจรงและสรปส านวนพรอมทงท าความเหนเกยวกบการถอดถอนออกจากต าแหนงเสนอตอวฒสภาตามมาตรา 272 และมาตรา 279 วรรคสาม

22

(2) ไตสวนขอเทจจรงและสรปส านวนพรอมทงท าความเหนเกยวกบการด าเนนคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองสงไปยงศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองตามมาตรา 275 (3) ไตสวนและวนจฉยวาเจาหนาทของรฐตงแตผบรหารระดบสงหรอขาราชการซงด ารงต าแหนงตงแตผอ านวยการกองหรอเทยบเทาขนไปร ารวยผดปกต กระท าความผดฐานทจรตตอหนาท หรอกระท าความผดตอต าแหนงหนาทราชการ หรอความผดตอต าแหนงหนาทในการยตธรรม รวมทงด าเนนการกบเจาหนาทของรฐหรอขาราชการในระดบต ากวาทรวมกระท าความผดกบผด ารงต าแหนงดงกลาวหรอกบผด ารงต าแหนงทางการเมอง หรอทกระท าความผดในลกษณะทคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตเหนสมควรด าเนนการดวย ทงน ตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต (4) ตรวจสอบความถกตองและความมอยจรง รวมทงความเปลยนแปลงของทรพยสนและหนสนของผด ารงต าแหนงตามมาตรา 259 และมาตรา 264 ตามบญชและเอกสารประกอบทไดยนไว ทงน ตามหลกเกณฑและวธการทคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตก าหนด (5) ก ากบดแลคณธรรมและจรยธรรมของผด ารงต าแหนงทางการเมอง (6) รายงานผลการตรวจสอบและผลการปฏบตหนาทพรอมขอสงเกตตอคณะรฐมนตร สภาผแทนราษฎร และวฒสภา ทกป ทงน ใหประกาศรายงานดงกลาวในราชกจจานเบกษาและเปดเผยตอสาธารณะดวย (7) ด าเนนการอนตามทกฎหมายบญญต ใหน าบทบญญตมาตรา 213 มาใชบงคบกบการปฏบตหนาทของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตดวยโดยอนโลม ประธานกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต และกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตเปนเจาพนกงานในการยตธรรมตามกฎหมาย พ.ร.บ. การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ กไดบญญตไว ดงน มาตรา 19 คณะกรรมการ ป.ป.ช. มอ านาจหนาทดงตอไปน (1) ไตสวนขอเทจจรงและสรปส านวนพรอมทงท าความเหนเสนอตอวฒสภาตามหมวด 5 การถอดถอนออกจากต าแหนง (2) ไตสวนขอเทจจรงและสรปส านวนพรอมทงท าความเหนเพอสงไปยงอยการสงสดเพอฟองคดตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองตามหมวด 6 การด าเนนคดอาญากบผ ด ารงต าแหนงทางการเมองตามมาตรา 308 ของรฐธรรมนญ (3) ไตสวนและวนจฉยวาเจาหนาทของรฐร ารวยผดปกต กระท าความผดฐานทจรตตอหนาท หรอกระท าความผดตอต าแหนงหนาทราชการหรอความผดตอต าแหนงหนาทในการยตธรรม

23

(4) ตรวจสอบความถกตองและความมอยจรงของทรพยสนและหนสนของเจาหนาทของรฐ รวมทงตรวจสอบความเปลยนแปลงของทรพยสนและหนสนของผด ารงต าแหนงทางการเมองตามหมวด 3 การตรวจสอบทรพยสนและหนสน (5) ก าหนดหลกเกณฑเกยวกบการก าหนดต าแหนงและชนหรอระดบของเจาหนาทของรฐทจะตองยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสน (6) ก าหนดหลกเกณฑและวธการยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสนของเจาหนาทของรฐ และการเปดเผยบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสนของผด ารงต าแหนงนายกรฐมนตรและรฐมนตร (7) รายงานผลการตรวจสอบและผลการปฏบตหนาทพรอมขอสงเกตตอคณะรฐมนตร สภาผแทนราษฎร และวฒสภา ทกป และน ารายงานนนออกพมพเผยแพรตอไป (8) เสนอมาตรการ ความเหน หรอขอเสนอแนะตอคณะรฐมนตร รฐสภา ศาล หรอคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน เพอใหมการปรบปรงการปฏบตราชการ หรอวางแผนงานโครงการของสวนราชการ รฐวสาหกจ หรอหนวยงานของรฐ เพอปองกนหรอปราบปรามการทจรตตอหนาท การกระท าความผดตอต าแหนงหนาทราชการ หรอการกระท าความผดตอต าแหนงหนาทในการยตธรรม (9) ด าเนนการสงเรองใหหนวยงานทเกยวของเพอขอใหศาลมค าสงหรอค าพพากษาใหยกเลกหรอเพกถอนสทธหรอเอกสารสทธทเจาหนาทของรฐไดอนมตหรออนญาตใหสทธประโยชน หรอออกเอกสารสทธแกบคคลใดไปโดยมชอบดวยกฎหมายหรอระเบยบของทางราชการอนเปนเหตใหเสยหายแกทางราชการ (10) ด าเนนการเพอปองกนการทจรต และเสรมสรางทศนคตและคานยมเกยวกบความซอสตย รวมทงด าเนนการใหประชาชนหรอกลมบคคลมสวนรวมในการปองกนและปราบปรามการทจรต (11) ใหความเหนชอบในการแตงตงเลขาธการ (12) แตงตงบคคลหรอคณะบคคลเพอปฏบตหนาทตามทไดรบมอบหมาย (13) ด าเนนการอนตามทพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนบญญต หรอกฎหมายอนก าหนดใหเปนอ านาจหนาทของคณะกรรมการ ป.ป.ช. หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 15.2.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 15.2.1 ในแนวการศกษาหนวยท 15 ตอนท 15.2 เรองท 15.2.1

24

เรองท 15.2.2 อยการสงสด องคกรอยการเปนองคกรอสระตามรฐธรรมนญฉบบปจจบน ไมใชหนวยงานทมฐานะเปนกรม สงกดในกระทรวงมหาดไทย หรอสงกดอยในการก ากบดแลของนายกรฐมนตรแบบในอดต โดยรฐธรรมนญฉบบปจจบนบญญตไว ดงน มาตรา 255 พนกงานอยการมอ านาจหนาทตามทบญญตในรฐธรรมนญน และตามกฎหมายวาดวยอ านาจและหนาทของพนกงานอยการและกฎหมายอน พนกงานอยการมอสระในการพจารณาสงคดและการปฏบตหนาทใหเปนไปโดยเทยงธรรม การแตงตงและการใหอยการสงสดพนจากต าแหนงตองเปนไปตามมตของคณะกรรมการอยการ และไดรบความเหนชอบจากวฒสภา ใหประธานวฒสภาเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการแตงตงอยการสงสด องคกรอยการมหนวยธรการทเปนอสระในการบรหารงานบคคล การงบประมาณ และการด าเนนการอน โดยมอยการสงสดเปนผบงคบบญชา ทงน ตามทกฎหมายบญญต พนกงานอยการตองไมเปนกรรมการในรฐวสาหกจหรอกจการอนของรฐในท านองเดยวกน เวนแตจะไดรบอนมตจากคณะกรรมการอยการ ทงตองไมประกอบอาชพหรอวชาชพ หรอกระท ากจการใดอนเปนการกระทบกระเทอนถงการปฏบตหนาท หรอเสอมเสยเกยรตศกดแหงต าแหนงหนาทราชการ และตองไมเปนกรรมการ ผจดการ หรอทปรกษากฎหมาย หรอด ารงต าแหนงอนใดทมลกษณะงานคลายคลงกนนนในหางหนสวนบรษท ใหน าบทบญญตมาตรา 202 มาใชบงคบโดยอนโลม ในการด าเนนคดอาญาทวไป เมอพนกงานสอบสวนไดท าการสอบสวนเสรจสน กจะท าความเหนวาควรสงฟองหรอสงไมฟองไปพรอมกบส านวนยงพนกงานอยการ ซงพนกงานอยการอาจมความเหนสงฟอง หรอสงไมฟอง หรอสงใหสอบสวนเพมเตมได16

1. อ านาจอยการสงสด พนกงานอยการมอ านาจและหนาทตาม พ.ร.บ. อยการ พ.ศ. 2498 มาตรา 11(1) ในคดอาญามอ านาจหนาทตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาและตามกฎหมายอนซงบญญตวาเปนอ านาจหนาทของกรมอยการหรอพนกงานอยการ โดยหลกทวไป พนกงานอยการมอ านาจด าเนนคดไดโดยเฉพาะในศาลทองททพนกงานอยการผนนรบราชการประจ า แตอยการสงสดและรองอยการสงสดมอ านาจด าเนนคดไดทกศาล17

25

อยการสงสดท าหนาทผบงคบบญชาสงสด และในทางคด อยการสงสดจงท าหนาทไตรตรองคดชนทสด18 รวมทงเปนพนกงานสอบสวนคดความผดนอกราชอาณาจกร19 และเปนผสงคดวสามญฆาตกรรมดวย20

2. บทบาทอยการสงสดในการด าเนนคดกบผด ารงต าแหนงทางการเมอง ในการด าเนนคดกบผด ารงต าแหนงทางการเมอง (หรอกรรมการ ป.ป.ช. ) กฎหมายก าหนดใหอยการสงสด หรอคณะกรรมการ ป.ป.ช. เปนผมอ านาจฟองคดตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของ ผ ด ารงต าแหนงทางการเมอง21 ซงแตกตางจากการฟองคดอาญาทวไปทพนกงานอยการ และผเสยหาย ตางกมสทธทจะตองฟองคดตอศาลได22

ส านกงานอยการสงสดไดมค าสงส านกงานอยการสงสดท 92/2553 จดตงส านกงานอยการพเศษฝายคดอาญากบผด ารงต าแหนงทางการเมอง ลงวนท 16 มนาคม 2553 ซงก าหนดอ านาจหนาทของส านกงานรบผดชอบการด าเนนคดทงปวงตามทกฎหมายก าหนดใหเปนอ านาจหนาทของอยการสงสด ซงอยในอ านาจพจารณาพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ส านกงานอยการพเศษฝายคดอาญากบผด ารงต าแหนงทางการเมองดงกลาวอยภายใตการบงคบบญชาโดยตรงของอยการสงสด หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 15.2.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 15.2.2 ในแนวการศกษาหนวยท 15 ตอนท 15.2 เรองท 15.2.2

เรองท 15.2.3 คณะกรรมการผไตสวนทท าหนาทเชนเดยวกบคณะกรรมการ ป.ป.ช. นอกจากคณะกรรมการ ป.ป.ช. จะมอ านาจหนาทดงกลาวมาแลว มบางกรณทกฎหมายก าหนดใหมคณะกรรมการผไตสวนท าหนาทเชนเดยวกบคณะกรรมการ ป.ป.ช. ในบางกรณดวย ซงขอแยกพจารณาดงน 1. ผไตสวนอสระตามรฐธรรมนญ 2. คณะกรรมการไตสวนกรณคณะกรรมการ ป.ป.ช. ถกด าเนนคด 3. คณะกรรมการตามกฎหมายพเศษ 1. ผไตสวนอสระ มขนตามรฐธรรมนญฉบบปจจบน ซงบญญตไว ดงน

26

มาตรา 275 ในกรณทนายกรฐมนตร รฐมนตร สมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอขาราชการการเมองอน ถกกลาวหาวาร ารวยผดปกต กระท าความผดตอต าแหนงหนาทราชการตามประมวลกฎหมายอาญา หรอกระท าความผดตอต าแหนงหนาทหรอทจรตตอหนาทตามกฎหมายอน ใหศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมอ านาจพจารณาพพากษา บทบญญตวรรคหนงใหใชบงคบกบกรณทบคคลดงกลาวหรอบคคลอนเปนตวการ ผใชหรอผสนบสนน รวมทงผให ผขอให หรอรบวาจะใหทรพยสนหรอประโยชนอนใดแกบคคลตามวรรคหนง เพอจงใจใหกระท าการ ไมกระท าการ หรอประวงการกระท าอนมชอบดวยหนาทดวย การยนค ารองตอคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตเพอใหด าเนนการตามมาตรา 250 (2) ใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต ในกรณทผถกกลาวหาตามวรรคหนง เปนผด ารงต าแหนงนายกรฐมนตร รฐมนตร ประธานสภาผแทนราษฎร หรอประธานวฒสภา ผเสยหายจากการกระท าดงกลาวจะยนค ารองตอคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตเพอใหด าเนนการตามมาตรา 250 (2) หรอจะยนค ารองตอทประชมใหญศาลฎกาเพอขอใหตงผไตสวนอสระตามมาตรา 276 กได แตถาผเสยหายไดยนค ารองตอคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตแลว ผเสยหายจะยนค ารองตอทประชมใหญศาลฎกาไดตอเมอคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตไมรบด าเนนการไตสวน ด าเนนการลาชาเกนสมควร หรอด าเนนการไตสวนแลวเหนวาไมมมลความผดตามขอกลาวหา ในกรณทคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตเหนวามเหตอนควรสงสยวามกรณตามวรรคส และคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตมมตใหด าเนนการตามมาตรา 250 (2) ดวยคะแนนเสยงไมนอยกวากงหนงของจ านวนกรรมการทงหมดเทาทมอย ใหคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตด าเนนการตามมาตรา 250 (2) โดยเรว ในกรณน ผเสยหายจะยนค ารองตอทประชมใหญศาลฎกาตามวรรคสมได ใหน าบทบญญตมาตรา 272 วรรคหนง วรรคส และวรรคหา มาใชบงคบโดยอนโลม มาตรา 276 ในกรณททประชมใหญศาลฎกาเหนควรด าเนนการตามค ารองทยนตามมาตรา 275 วรรคส ใหทประชมใหญศาลฎกาพจารณาแตงตงผไตสวนอสระจากผซงมความเปนกลางทางการเมองและมความซอสตยสจรตเปนทประจกษ หรอจะสงเรองใหคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตด าเนนการไตสวนตามมาตรา 250 (2) แทนการแตงตงผไตสวนอสระกได คณสมบต อ านาจหนาท วธการไตสวน และการด าเนนการอนทจ าเปนของผไตสวนอสระใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต เมอผไตสวนอสระไดด าเนนการไตสวนหาขอเทจจรงและสรปส านวนพรอมท าความเหนแลว ถาเหนวาขอกลาวหามมล ใหสงรายงานและเอกสารทมอยพรอมทงความเหนไปยงประธานวฒสภาเพอ

27

ด าเนนการตามมาตรา 273 และสงส านวนและความเหนไปยงอยการสงสดเพอยนฟองคดตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองตอไป และใหน าบทบญญตมาตรา 272 วรรคหา มาใชบงคบโดยอนโลม เหตผลทตงผไตสวนอสระ เพราะเดมเมอผเสยหายยนค ารองตอคณะกรรมการ ป.ป.ช. แลวเรองเงยบหาย คณะกรรมการ ป.ป.ช. ไมยอมด าเนนการเพราะการเมองเขาแทรกแซง ไมมทางทผเสยหายจะด าเนนคดกบบคคลดงกลาวได อกทงยงเปนการถวงดลการใชอ านาจของคณะกรรมการ ป.ป.ช. อกดวย แตในปจจบนยงไมกฎหมายประกอบรฐธรรมนญทก าหนดคณสมบต อ านาจหนาท วธการไตสวน และการด าเนนการอนของผไตสวนอสระออกมา แตมผทมายนค ารองเพอใหทประชมใหญศาลฎกาตงผไตสวนอสระหลายคด ซงทประชมใหญศาลฎกากไดมมตทประชมใหญออกไปแลวเชนกน วาปจจบนยงไมมกฎหมายรองรบใหยกค ารอง (คดหมายเลขแดงท อม. 5/2552) บางเรองกสงเรองใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. ด าเนนการ (คดหมายเลขแดงท อม. 17/2551) บางเรองกใหยกค ารองเนองจากไมเขาขายรฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 275 วรรค 1 -2 (คดหมายเลขแดงท อม. 1/2552) 2. คณะกรรมการไตสวน กรณทมการรองขอใหด าเนนคดตอกรรมการ ป.ป.ช. ทถกกลาวหาวาร ารวยผดปกต กระท าผดฐานทจรตตอหนาท หรอกระท าความผดตอต าแหนงหนาทราชการทประธานวฒสภาสงมา23 องคคณะผพพากษาทไดรบเลอกจากทประชมใหญ 9 คน จะตองแตงตงบคคลไมนอยกวา 5 คน เปนคณะกรรมการไตสวน ท าหนาทไตสวนขอเทจจรงและท าความเหนเกยวกบการด าเนนคดตามค ารองขอ ในการด าเนนการของคณะกรรมการไตสวน ใหคณะกรรมการไตสวนมอ านาจหนาทเชนเดยวกบคณะกรรมการ ป.ป.ช. ตาม พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ โดยอนโลม24

กรรมการ ป.ป.ช. เคยถกด าเนนคดคอ กรณทคณะกรรมการ ป.ป.ช. ถกกลาวหาวาขนเงนเดอนตวเอง ไดมการตงคณะกรรมการไตสวนขน คณะกรรมการไตสวนลงมตวาขอกลาวหาไมมมล 4 : 3 แตเมอองคคณะพจารณาแลวชขาดดวยมต 9 : 0 วาขอกลาวหามมล ไดสงเรองใหอยการสงสดฟองคด ในทสดศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองพพากษาวาคณะกรรมการ ป.ป.ช. กระท าความผดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 157, 83 ประกอบ พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ มาตรา 125 (คดหมายเลขแดงท อม.1/2548 ระหวางอยการสงสด โจทก พลต ารวจเอกวฑฒชย ศรรตนวฑฒ กบพวก จ าเลย) มกรณทประธานวฒสภาสงมาอกเรองหนง แตองคคณะผพพากษาวนจฉยวาเนอหาตามค ารองขอใหด าเนนคดยงฟงไมไดวาการกระท าของผถกกลาวหาทงเกามมลความผดทางอาญาตามขอกลาวหา คดจงไมจ าเปนตองแตงตงคณะกรรมการไตสวนตาม พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 37 ยกค ารอง (คดหมายเลขแดงท อม. 8/2552)

28

3. คณะกรรมการตามกฎหมายพเศษ บางกรณมการตงคณะกรรมการไตสวนใหท าหนาทเชนเดยวกบคณะกรรมการ ป.ป.ช. เชน ประกาศของคณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ฉบบท 30 ก าหนดใหมคณะกรรมการตรวจสอบการกระท าทกอใหเกดความเสยหายแกรฐขน ใหมอ านาจตาม พ.ร.บ. ประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 โดยใหคณะกรรมการตรวจสอบใชอ านาจของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ดวย “ขอ 9 ในกรณทคณะกรรมการตรวจสอบมมตวาผด ารงต าแหนงทางการเมองหรอบคคลใดกระท าความผดตอต าแหนงหนาทหรอทจรตตอหนาท หรอร ารวยผดปกต ใหสงรายงาน เอกสารหลกฐาน พรอมทงความเหนไปยงอยการสงสด เพอใหอยการสงสดด าเนนการตอไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 และพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2542 โดยใหถอมตของคณะกรรมการตรวจสอบเปนมตของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ในกรณทอยการสงสดมความเหนแตกตาง แตคณะกรรมการตรวจสอบมความเหนยนยนความเหนเดม ใหคณะกรรมการตรวจสอบมอ านาจด าเนนการใหมการยนค ารองตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง หรอศาลทมเขตอ านาจพจารณาพพากษาคด แลวแตกรณ” ดงน คณะกรรมการตรวจสอบการกระท าทกอใหเกดความเสยหายแกรฐ (คตส.) ดงกลาวจงเปนองคกรในการด าเนนคดอาญากบผด ารงต าแหนงทางการเมองดวย ซงผทถก คตส. ด าเนนคดดงกลาวไดตอสคดเสมอมาวาประกาศคณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ฉบบท 30 ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ซงปญหาขอนอยในอ านาจพจารณาพพากษาของศาลรฐธรรมนญ ซงศาลรฐธรรมนญ กไดวนจฉยไวแลวในค าวนจฉยท 5/2551 วาประกาศฉบบดงกลาวไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ซงตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 216 วรรคหา บญญตใหค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหเปนเดดขาด มผลผกพนรฐสภา คณะรฐมนตร ศาล และองคกรอนของรฐ ดงนน ประกาศคณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ฉบบท 30 จงไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 และคณะกรรมการ คตส. มอ านาจไตสวนและด าเนนคด โดยใชอ านาจของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ได (คดหมายเลขแดงท อม. 1/2550 ระหวางอยการสงสด โจทก พนต ารวจโททกษณ ชนวตร กบพวก จ าเลย และคดหมายเลขแดงท อม. 10/2552 ระหวางคณะกรรมการ ป.ป.ช. ผเขาเปนคความแทน โจทก พนต ารวจโททกษณ ชนวตร กบพวก จ าเลย) ดงนน หากมการปฏวต รฐประหารอก กอาจมการตงคณะกรรมการท านองนขนมาอกกได

29

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 15.2.3 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 15.2.3 ในแนวการศกษาหนวยท 15 ตอนท 15.2 เรองท 15.2.3

30

เรองท 15.2.4 ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง รฐธรรมนญฉบบป 2540 บญญตใหมศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองขนเปนครงแรก ใหมอ านาจในการพจารณาคดอาญาและรองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดนของ ผ ด ารงต าแหนงทางการเมอง และกรรมการ ป.ป.ช. 25 แตเมอใชรฐธรรมนญฉบบปจจบนไดเพมอ านาจใหด าเนนคดอาญากรณจงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสน และมค าสงหามมใหด ารงต าแหนงในทางการเมองเปนเวลา 5 ป รวมทงใหทรพยสนทเพมขนผดปกตตกเปนของแผนดนดวย26

ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองจงมลกษณะพเศษทวา ศาลนแมเปนเพยงแผนกหนงของศาลฎกา ซงเปนศาลสงสดของศาลยตธรรมกตาม แตกเปนศาลทมลกษณะพเศษแตกตางไปจากศาลอน ซงมอ านาจพจารณาพพากษาคดเฉพาะเรองและเฉพาะผกระท าความผดบางคนเทานน 1. ลกษณะส าคญ ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมลกษณะส าคญ ดงน 1.1 มฐานะเปนศาลยตธรรม โดยเปนแผนกหนงในศาลฎกา จดตงศาลโดยรฐธรรมนญ ไมใชโดยพระราชบญญต จงเปนศาลกงการเมอง 1.2 องคคณะผพพากษาก าหนดไวเปนพเศษ โดยตองเปนผพพากษาในศาลฎกาซงด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาศาลฎกาหรอผพพากษาอาวโสซงเคยด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาในศาลฎกาจ านวนเกาคน อนแตกตางไปจากทก าหนดในพระธรรมนญศาลยตธรรม 1.3 องคคณะผพพากษาจะตองไดมาจากการเลอกโดยทประชมใหญศาลฎกาดวยวธลงคะแนนลบ โดยเลอกเปนรายคด กลาวคอ เมอมการยนฟองคดตอศาลแลว 1.4 มวธพจารณาคดเปนพเศษแตกตางจากวธพจารณาคดอาญาทวไป ตาม พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ และขอก าหนดและระเบยบของทประชมใหญ 1.5 ผเสยหายไมมอ านาจฟองคดตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองดวยตนเอง 1.6 ผฟองคดคออยการสงสด หรอคณะกรรมการ ป.ป.ช. หรอคณะกรรมการทใชอ านาจเหมอนคณะกรรมการ ป.ป.ช. 1.7 การเรมคดทศาลฎกามใชเรมทศาลชนตน 1.8 ส านวนทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองน ามาใชวนจฉยนน ยดส านวนการไตสวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. เปนหลก และอาจไตสวนหาขอเทจจรงและพยานหลกฐานไดตามทเหนสมควร

31

1.9 ค าพพากษาจดท าดวยวธการพเศษ โดยผพพากษาองคคณะทกคนตองท าความเหนเปนหนงสอ และแถลงดวยวาจากอนการลงมต ค าพพากษาอานแลวใหประกาศในราชกจจานเบกษา ความเหนในการวนจฉยประกาศหนาศาล 1.10 บนทกค าพยานดวยวธการบนทกภาพและเสยง 2. ผพพากษาประจ าแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง27

ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองจดตงขนเปนแผนกหนงในศาลฎกา ดงนน ในระหวางทยงไมมการยนฟองคดตอศาลจงยงไมมองคคณะเพอท าหนาทพจารณาคด แตตองมผ พพากษาประจ าแผนกปฏบตงานทจ าเปนบางอยางดวย เชน การออกหมายจบ หรอหมายขง การออกค าสงใดๆ ซงไมใชเปนไปในทางวนจฉยชขาดขอพพาทแหงคดส าหรบคดใดคดหนง เปนตน ประธานศาลฎกาจะตองตงผพพากษาศาลฎกาประจ าแผนกไมนอยกวา 3 คน เพอทจะมอ านาจออกค าสงใดๆ ซงไมใชเปนไปในทางวนจฉยชขาดขอพพาทแหงคดได28 3. องคคณะผพพากษา 3.1 คณสมบตของผพพากษาทเปนองคคณะ จะตองเปนผพพากษาในศาลฎกาซงด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาศาลฎกา รวมตลอดถงผพพากษาอาวโสในศาลฎกาดวย ซงมสทธไดรบเลอกไมเกน 3 คน29

3.2 จ านวนผพพากษาทเปนองคคณะ กฎหมายก าหนดไว 9 คน แตกตางจากทก าหนดไวส าหรบการพจารณาคดอนๆ ในชนศาลฎกา 3.3 ระยะเวลาในการเลอกองคคณะ กฎหมายบญญตใหเลอกองคคณะผพพากษา “เปนรายคด” ซงจะมการเลอกเมอมการยนฟองคดแลวเทานน จะเลอกไวลวงหนาไมไดและตองเลอกโดยเรว แตตองไมเกน 14 วนนบแตวนยนฟองคดตอศาล30

3.4 วธการเลอกองคคณะ กฎหมายก าหนดใหเลอกโดยทประชมใหญศาลฎกาโดยใชวธลงคะแนนลบ ผพพากษาทประสงคจะขอถอนตวจะตองแถลงถงเหตผลตางๆ ทจะขอถอนตวตอทประชมใหญศาลฎกากอนการลงคะแนน และจะมผลตอเมอทประชมใหญศาลฎกามมตอนญาตใหมการถอนตวได ผพพากษาทไดรบการเลอกเปนองคคณะ ไดแก ผพพากษาทไดรบคะแนนสงสดเรยงล าดบไปจนครบจ านวน 9 คน ในกรณมผไดรบคะแนนเทากนในล าดบใดทจะเปนเหตใหมผไดรบการเลอกเกนกวาองคคณะคอ จ านวน 9 คน กฎหมายก าหนดใหประธานศาลฎกาเปนผจบสลากระหวางผทไดคะแนนเทากนวาใครจะเปนผไดรบการคดเลอก31

32

เมอไดเลอกองคคณะผพพากษาแลว ประธานศาลฎกาจะตองประกาศรายชอองคคณะผพพากษาไวทศาลฎกาภายในก าหนด 5 วนนบแตวนประชมใหญ เพอใหคความไดทราบ และมโอกาสคดคานผพพากษาได32

3.5 การคดคานผพพากษาทเปนองคคณะ กฎหมายเปดโอกาสใหคความสามารถคดคานผพพากษาได เหตทจะคดคานผพพากษานนใหอนโลมตามบทบญญตวาดวยการคดคาน ผพพากษาตาม ป.ว.พ. มาตรา 11 คความทประสงคจะคดคานผพพากษาทไดรบเลอกเปนองคคณะ จะตองยนค ารองตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองกอนเรมการไตสวนพยานหลกฐาน เวนแตผคดคานจะแสดงเหตผลอนไมสามารถคดคานไดกอนหนานน แตแมจะคดคานภายหลงองคคณะ33 อาจเหนวาไมมเหตจะคดคานได (คดหมายเลขแดงท อม. 1/2546 ระหวางอยการสงสด โจทก นายรกเกยรต สขธนะ จ าเลย) เมอมการคดคานผพพากษาทเปนองคคณะผใดแลว ใหเปนหนาทขององคคณะผพพากษาทพจารณาคดนนพจารณาค ารองคดคานนน โดยท าการไตสวนตามทเหนสมควร แลวใหมค าสงยอมรบการคดคาน หรอยกค าคดคาน และค าสงขององคคณะไมวาในทางใดถอเปนทสด34

ในกรณยกค าคดคาน ผพพากษาทถกคดคานกท าหนาทไดตอไป แตในกรณยอมรบค าคดคาน ผพพากษานนตองถอนตวไป และจะตองด าเนนการเลอกผพพากษาแทนทตามวธการทก าหนดไวใหมดวย 3.6 การพนจากหนาทของผพพากษาทเปนองคคณะ35 กฎหมายก าหนดไว 3 กรณ คอ 1) เมอผพพากษาทเปนองคคณะนนพนจากการเปนขาราชการตลาการ 2) เมอผพพากษาทเปนองคคณะนนไดรบพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหไปด ารงต าแหนงทศาลอน 3) เมอผพพากษาทเปนองคคณะนนถอนตวเนองจากการคดคานผพพากษา และองคคณะผพพากษามค าสงยอมรบค าคดคาน มปญหาวาผพพากษาทไดรบเลอกเปนองคคณะแลว แตไมมผคดคานจะขอถอนตวเองไดหรอไม และตองขอตอใคร ปญหานเกดขนแลว เดมผพพากษาทจะถอนตวกมกจะอางวาเจบปวยกะทนหน ไมอาจพจารณาคดตามทนดไวได ประธานศาลฎกาจงไดเรยกประชมใหญและเลอกองคคณะ ผพพากษาคนใหมแทน ตอมามผพพากษาทเปนองคคณะประสงคจะขอถอนตวเองเพราะมความไมสบายใจในการพจารณา จงยนค ารองขอถอนตวเองตอประธานศาลฎกา ประธานศาลฎกาไดเรยกประชมใหญพจารณา ทประชมใหญศาลฎกาเหนวาเปนสทธของผพพากษา เมอไดรบเลอกโดยทประชมใหญกอาจไดรบอนมตโดยทประชมใหญใหถอนตวได การจะฝนใจผพพากษาใหตองท าคดจะเกดผลเสยยงกวา เมอมเหตใดเหตหนงท าใหผพพากษาทเปนองคคณะพนหนาท ประธานศาลฎกากจะตองจดใหมการเลอกผพพากษาแทนทตามวธการทก าหนดไวเชนเดยวกบการเลอกองคคณะผพพากษาครงแรก

33

3.7 การปฏบตหนาทของผพพากษาทเปนองคคณะ กฎหมายก าหนดใหศาลด าเนนกระบวนพจารณาไตสวนพยานหลกฐานตอเนองตดตอไปทกวนท าการจนกวาจะเสรจการพจารณา เวนแตจะมเหตสดวสย หรอเหตจ าเปนอนอนมอาจกาวลวงได 36 ทงระหวางการพจารณาพพากษาคดนนหามมใหมค าสงใหผพพากษาผนนไปท างานอนนอกศาลฎกา37 4. ผพพากษาเจาของส านวน กฎหมายก าหนดใหม “ผพพากษาเจาของส านวน” 1 คนดวย38 โดยใหองคคณะผพพากษาเปนผเลอกดวยวธการลงคะแนนลบ39 ผพพากษาเจาของส านวนมอ านาจหนาท40 ดงน 4.1 ด าเนนการตางๆ ตามทองคคณะผพพากษาไดมมต 4.2 ออกค าสงใดๆ ทมไดเปนการวนจฉยชขาดคด แตตองไดรบความเหนชอบจากผพพากษาในองคคณะอกสองคนเสยกอน อาท การสงค ารองตางๆ เชน การอนญาตใหยนบญชระบพยานลาชา เปนตน 4.3 รายงานกรณมเหตสดวสย หรอเหตจ าเปนอนอนมอาจกาวลวงไดทอาจท าใหไมสามารถนงพจารณาครบองคคณะไดตอประธานศาลฎกา 41

4.4 การสงปลอยชวคราว หรอสงคมขงจ าเลย เมอไดรบความเหนชอบจากผพพากษาในองคคณะอกสองคนเสยกอน42 หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 15.2.4 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 15.2.4 ในแนวการศกษาหนวยท 15 ตอนท 15.2 เรองท 15.2.4

34

ตอนท 15.3 การด าเนนคดอาญากบผด ารงต าแหนงทางการเมองโดยคณะกรรมการ ป.ป.ช. โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 15.3 แลวจงศกษาเนอหาสาระ พรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรอง เรองท 15.3.1 บคคลทจะถกด าเนนคด

เรองท 15.3.2 ประเภทคด เรองท 15.3.3 ขนตอนการไตสวนเพอด าเนนคดของคณะกรรมการ ป.ป.ช.

แนวคด 1. คณะกรรมการ ป.ป.ช. ด าเนนคดแกผด ารงต าแหนงทางการเมองเพอฟองรองตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองบางต าแหนงทกฎหมายเหนวาส าคญเทานน 2. คดอาญาบางฐานความผดทเกยวกบต าแหนงหนาทและคดแพงขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดน และคดทจงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสนและเอกสารประกอบตอคณะกรรมการ ป.ป.ช. หรอแสดงเทจหรอปกปดขอเทจจรงเทานนทคณะกรรมการ ป.ป.ช. ด าเนนการได 3. คณะกรรมการ ป.ป.ช. จะท าหนาทไตสวนขอเทจจรงแทนพนกงานสอบสวน โดยตงคณะอนกรรมการท าหนาทไตสวนขอเทจจรงและสรปส านวนสงใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. วนจฉยชมลความผด หากชมลความผดแลวจะสงเรองใหอยการสงสดเพอฟองคดตอไป วตถประสงค

เมอศกษาตอนท 15.3 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายและวเคราะหถงบคคลบางคนเทานนทอยในอ านาจของศาลฎกาแผนกคดอาญา 2. อธบายและวเคราะหไดวาคดบางประเภทเทานนทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมอ านาจพจารณาพพากษาได 3. อธบายและวเคราะหถงการไตสวนขอเทจจรง การชมลความผด ตลอดจนการสงเรองใหอยการสงสดเพอฟองคดได

35

เรองท 15.3.1 บคคลทจะถกด าเนนคด ในการด าเนนคดอาญาทวไป เมอผเสยหายแจงความรองทกขหรอมผกลาวโทษตอเจาพนกงานต ารวจ เจาพนกงานต ารวจกจะตองด าเนนการสบสวน จบกม คมขง และสอบสวนผกระท าความผด และท าความเหนสงพนกงานอยการเพอฟองคดตอศาลชนตนทมเขตอ านาจเหนอคดนน หรอตอศาลอาญา แลวแตกรณ นอกจากน ผเสยหายกมอ านาจฟองคดตอศาลไดอกทางหนงดวย แตส าหรบการด าเนนคดตอผด ารงต าแหนงทางการเมองจะมคณะกรรมการ ป.ป.ช. ท าหนาทไตสวนหาขอเทจจรงแทนพนกงานสอบสวน หลงจากนนคณะกรรมการ ป.ป.ช. กจะสงส านวนไปใหอยการสงสดเพอฟองคด หรอคณะกรรมการ ป.ป.ช. จะฟองคดเองกได โดยฟองยงศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง กรณนผเสยหายไมมสทธฟองคดดวยตนเองแบบคดอาญาทวไป สวนคณะกรรมการทตงขนเปนพเศษโดยอาศยอ านาจของกฎหมาย เชน คณะกรรมการตรวจสอบการกระท าทกอใหเกดความเสยหายแกรฐ (คตส.) หากภายภาคหนามการปฏวตหรอรฐประหารกคงมอ านาจเชนเดยวกบคณะกรรมการ ป.ป.ช. แตถากรณกรรมการ ป.ป.ช. ถกด าเนนคด คณะกรรมการไตสวนทตงขนจะท าหนาทไตสวนแทนคณะกรรมการ ป.ป.ช. แลวสงเรองใหอยการสงสดเพอฟองคดตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองเชนกน ดงนน จะขอกลาวถงการด าเนนคดในขนตอนกอนฟองคด ซงมประเดนส าคญทจะตองพจารณาคอ บคคลทจะถกด าเนนคด อนไดแก 1. ผด ารงต าแหนงทางการเมอง 2. ผรวมกระท าผดกบบคคลผด ารงต าแหนางทางการเมอง 3. กรรมการ ป.ป.ช. 4. ผบรหารทองถนและสมาชกสภาทองถนตามทกฎหมายบญญต 5. เจาหนาทของรฐตามทคณะกรรมการ ป.ป.ช. ก าหนด 1. ผด ารงต าแหนงทางการเมอง บคคลทกฎหมายก าหนดไวโดยตรงใหตกอยในอ านาจของศาลฎกาแผนกคดอาญาของ ผ ด ารงต าแหนงทางการเมองทจะพจารณาพพากษาในคดอาญา ไดแก (1) นายกรฐมนตร (2) รฐมนตร (3) สมาชกสภาผแทนราษฎร

36

(4) สมาชกวฒสภา (5) ขาราชการการเมองอน จะเหนไดวา แม พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ จะไดก าหนดค านยามของค าวา “ผด ารงต าแหนงทางการเมอง” ไว ซงไดแก (1) นายกรฐมนตร (2) รฐมนตร (3) สมาชกสภาผแทนราษฎร (4) สมาชกวฒสภา (5) ขาราชการการเมองอนนอกจาก (1) และ (2) ตามกฎหมายวาดวยระเบยบขาราชการการเมอง (6) ขาราชการรฐสภาฝายการเมองตามกฎหมายวาดวยระเบยบขาราชการฝายรฐสภา (7) ผวาราชการกรงเทพมหานคร รองผวาราชการกรงเทพมหานคร และสมาชกสภากรงเทพมหานคร (8) ผบรหารและสมาชกสภาเทศบาลนคร (9) ผบรหารทองถนและสมาชกสภาทองถนขององคกรปกครองสวนทองถนทมรายไดหรองบประมาณไมต ากวาเกณฑทคณะกรรมการ ป.ป.ช. ก าหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา แตบคคลทจะถกด าเนนคดอาญาในศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองกถกจ ากดไวเฉพาะบคคล 5 ประเภทในขอ 1) ถงขอ 5) ดงกลาวเทานน ส าหรบบคคลประเภทท 5 ทระบวา “ขาราชการการเมองอน” นน พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ กไมไดใหค านยามไวโดยตรง แต พ.ร.บ.ระเบยบขาราชการการเมอง พ.ศ. 2535 ซงไดก าหนดไวในมาตรา 4 วา ไดแกบคคลซงวาราชการในต าแหนงขาราชการการเมอง ดงตอไปน (1) นายกรฐมนตร (2) รองนายกรฐมนตร (3) รฐมนตรวาการกระทรวง (4) รฐมนตรประจ าส านกนายกรฐมนตร (5) รฐมนตรวาการทบวง (6) รฐมนตรชวยวาการกระทรวง (7) รฐมนตรชวยวาการทบวง (8) ทปรกษานายกรฐมนตร (9) ทปรกษารองนายกรฐมนตร

37

(10) ทปรกษารฐมนตร (คดหมายเลขแดงท อม. 1/2544 ระหวางอยการสงสด โจทก นายจราย จรสเสถยร กบพวก จ าเลย) และทปรกษารฐมนตรประจ าส านกนายกรฐมนตร (11) เลขาธการนายกรฐมนตร (12) รองเลขาธการนายกรฐมนตรฝายการเมอง (13) โฆษกประจ าส านกนายกรฐมนตร (14) รองโฆษกประจ าส านกนายกรฐมนตร (15) เลขานการรฐมนตรประจ าส านกนายกรฐมนตร (16) ประจ าส านกเลขาธการนายกรฐมนตร (17) เลขานการรฐมนตรวาการกระทรวง (18) ผชวยเลขานการรฐมนตรวาการทบวง (19) เลขานการรฐมนตรวาการทบวง (20) ผชวยเลขานการรฐมนตรวาการทบวง ดงนน เมอพจารณาประกอบกบบคลทกฎหมายก าหนดแลว ขาราชการการเมองอนในความหมายทแทจรงในทนจงหมายถงขาราชการการเมองตามล าดบท 8-20 โดยบคคลดงกลาวตามขอนเฉพาะมลคดทกลาวหาวาร ารวยผดปกต กระท าความผดตอต าแหนงหนาทราชการตามประมวลกฎหมายอาญา หรอกระท าความผดตอต าแหนงหนาทหรอทจรตตอหนาทตามกฎหมายอน รวมทงคดทรองขอใหทรพยสนเพมขนผดปกตดวย43 2. บคคลอนผรวมกระท าผด ในกรณทมบคคลอนๆ ไดรวมกระท าความผดกบผด ารงต าแหนงทางการเมอง กฎหมายกใหบคคลอนทรวมกระท าความผดดงกลาวตกอยในเขตอ านาจศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองเชนกน ทงน เพอความสะดวก และเพออ านวยความยตธรรมโดยเทาเทยมกน การมสวนรวมในการกระท าความผดกบผด ารงต าแหนงทางการเมอง ไมวาจะรวมในลกษณะใด ดงตอไปน 1. เปนตวการตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 83 2. เปนผใชตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 84 3. เปนผสนบสนนตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 86 4. ผให ผขอให หรอรบวาจะใหทรพยสนหรอประโยชนอนใดแกผด ารงต าแหนงทางการเมอง เพอจงใจใหกระท าการ ไมกระท าการ หรอประวงการกระท าอนมชอบดวยหนาท44 ส าหรบบคคลตามขอ 4 นเพมขนตามรฐธรรมนญฉบบปจจบน เพราะรฐธรรมนญฉบบป 2540 บญญตไวแคบเกนไปไมอาจฟองรองผใหสนบนยงศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองได ตองไปฟองยงศาลอาญาตางหาก

38

ตวอยางของกรณทมบคคลอนรวมกระท าความผด เชน ผด ารงต าแหนงทางการเมอง รวมกบขาราชการประจ าในกระทรวงทจรตตอต าแหนงหนาท ซงในกรณนศาลฎกาแผนกคดอาญาของ ผ ด ารงต าแหนงทางการเมองยอมมอ านาจพจารณาคดอาญาทงตอผด ารงต าแหนงทางการเมองและขาราชการประจ า ซงมใชผด ารงต าแหนงทางการเมองดวย เชน คดหมายเลขแดงท อม. 10/2552 ระหวาง คตส. โดย ป.ป.ช. โจทก พนต ารวจโททกษณ ชนวตร กบพวก รวม 47 คน จ าเลย 3. กรรมการ ป.ป.ช. อาจเปนบคคลเดยวหรอทงคณะ กรณกรรมการ ป.ป.ช. ถกกลาวหาวาร ารวยผดปกต กระท าผดฐานทจรตตอหนาท หรอกระท าความผดตอต าแหนงหนาทราชการตามทประธานวฒสภาสง ค ารองมา (คดหมายเลขแดงท อม. 1/2548 ระหวางอยการสงสด โจทก พลเอกวฑฒชย ศรรตนวฑฒ ท 1 กบพวก จ าเลย) 4. ผบรหารทองถนและสมาชกสภาทองถนตามทกฎหมายบญญต ไดแก (1) ผวาราชการกรงเทพมหานคร รองผวาราชการกรงเทพมหานคร และสมาชกสภากรงเทพมหานคร (2) ผบรหารและสมาชกสภาเทศบาลนคร (3) ผบรหารทองถนและสมาชกสภาทองถนขององคกรปกครองสวนทองถนทมรายได หรองบประมาณทไมต ากวาเกณฑทคณะกรรมการ ป.ป.ช. ก าหนด โดยประกาศในราชกจจานเบกษา45 ในกรณทคณะกรรมการ ป.ป.ช. รองขอใหทรพยสนทเพมขนผดปกตจากทไดยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสนของตน คสมรสหรอบตรทยงไมบรรลนตภาวะตอคณะกรรมการ ป.ป.ช. ตามรฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 262 รวมถงกรณจงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสน หรอแจงเทจหรอปกปดขอเทจจรงตามมาตรา 263 ซงกรณดงกลาวรฐธรรมนญฉบบปจจบนใหศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมอ านาจพจารณาพพากษาดวย 5. เจาหนาทของรฐตามทคณะกรรมการ ป.ป.ช. ก าหนด ตามรฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 264 ซงปจจบนมประกาศคณะกรรมการ ป.ป.ช. รวม 4 ฉบบ ก าหนดใหปลดกระทรวงกลาโหม ประธานกรรมการ รองประธานกรรมการและกรรมการธนาคารแหงประเทศไทย ประธานกรรมการและคณะกรรมการก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย เลขาธการสภาผแทนราษฎร เลขาธการวฒสภา ประธานกรรมการและกรรมการ คตส. กรรมการผชวยรฐมนตรตามระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยคณะกรรมการผชวยรฐมนตร พ.ศ. 2546 และผแทนการคาไทย ตาม

39

ระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยผแทนการคาไทย พ.ศ. 2552 ตองยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสนดวย ขอสงเกต กรณทวฒสภามอ านาจถอดถอนผด ารงต าแหนงนายกรฐมนตร รฐมนตร สมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา ประธานศาลฎกา ประธานศาลรฐธรรมนญ ประธานศาลปกครองสงสด หรออยการสงสด ตลอดจนตลาการศาลรฐธรรมนญ กรรมการเลอกตง ผตรวจการแผนดน กรรมการตรวจเงนแผนดน ผพพากษาระดบรองประธานศาลฎกา รองประธานศาลปกครองสงสด หวหนาส านกตลาการศาลทหาร รองอยการสงสด ผด ารงต าแหนงระดบสงตามทก าหนดใน พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ ซงมพฤตการณร ารวยผดปกต สอไปในทางทจรตตอหนาท สอวากระท าผดตอต าแหนงหนาทราชการ สอวากระท าผดตอต าแหนงหนาทในการยตธรรม สอวาจงใจใชอ านาจหนาทขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญหรอกฎหมาย หรอฝาฝนไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมอยางรายแรง ซงวฒสภามอ านาจถอดถอนออกจากต าแหนง โดยเมอมการยนค ารองใหถอดถอนออกจากต าแหนง (โดยสมาชกสภาผแทนราษฎรไมนอยกวาหนงในสของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร หรอสมาชกวฒสภาไมนอยกวาหนงในสของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของวฒสภา หรอประชาชนผมสทธเลอกตงไมนอยกวา 20,000 คน) ประธานวฒสภาเมอสงเรองใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. ไตสวนแลว เหนวาขอกลาวหามมล นอกจากถอดถอนแลว ยงสงใหอยการสงสดเพอด าเนนการฟองคดตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ตามรฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 270 ประกอบมาตรา 272 เฉพาะกรณบคคลตามรฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 275 ประกอบ พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ มาตรา 66 (คอ นายกรฐมนตร สมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา และขาราชการการเมองอน) เทานน ถาเปนความผดอนทไมใชกรณตามมาตรา 66 เชน ความผดตอต าแหนงหนาทในการยตธรรม ใชอ านาจหนาทขดตอบทบญญตรฐธรรมนญหรอกฎหมาย หรอไมปฏบตตามมาตรฐานจรยธรรม กตองฟองรองด าเนนคดยงศาลชนตน รวมถงบคคลอนนอกจากนายกรฐมนตร รฐมนตร สมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา และขาราชการการเมองดงกลาวขางตน กตองฟองด าเนนคดยงศาลชนตน เพราะมาตรา 66 จ ากดใหบคคลดงกลาวกระท าความผดบางอยางเทานนทอยในเขตอ านาจของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ทงกรณมพฤตการณสอวายงไมมมลความผดทางอาญา วฒสภามอ านาจถอดถอนได แตยงไมสามารถจะน าคดอาญามาฟองยงศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองได เพราะยงไมมมลความผดตามมาตรา 66

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 15.3.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 15.3.1 ในแนวการศกษาหนวยท 15 ตอนท 15.3 เรองท 15.3.1

40

เรองท 15.3.2 ประเภทคด คดทศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ มอ านาจพจารณาพพากษา มดงน 1. คดอาญาฐานกระท าความผดตอต าแหนงหนาทหรอทจรตตอหนาท 2. คดรองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดน 3. คดอาญากรณจงใจไมแจงแสดงบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสน หรอแสดงเทจหรอปกปดขอเทจจรง 1. คดอาญาฐานกระท าความผดตอต าแหนงหนาทหรอทจรตตอหนาท เฉพาะคดผด ารงต าแหนงทางการเมอง คอ นายกรฐมนตร รฐมนตร สมาชกสภาผแทนราษฎร หรอสมาชกวฒสภา หรอขาราชการการเมองอน กระท าโดย 1.1 กระท าผดตอต าแหนงหนาทราชการตาม ป.อ. มาตรา 147-166 ซงทกมาตราขนตนวา ผกระท าเปนเจาพนกงาน ดงน นายกรฐมนตร รฐมนตร หรอขาราชการการเมองอน ยอมอยในฐานะเปนเจาพนกงานตามประมวลกฎหมายอาญา สวนสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาไมไดอยในความหมายของค าวา “เจาพนกงาน” จงไมตองรบผดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 147-166 ยกเวน มาตรา 149 ทบญญตใหสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาเปนเจาพนกงานกรณรบสนบน 1.2 การกระท าความผดต าต าแหนงหนาท หรอทจรตตอหนาทตามกฎหมายอน กฎหมายอนๆ ทก าหนดความผดของบคคลดงกลาว เชน พ.ร.บ. ประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 มาตรา 123 ทวา “เจาหนาทของรฐผใดปฏบตหรอละเวนการปฏบตอยางใดในพฤตการณทอาจท าใหผอนเชอวามต าแหนงหรอหนาท ทงทตนมไดมต าแหนงหรอหนาทนนเพอแสวงหาประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมายส าหรบตนเองหรอผอน ตองระวางโทษจ าคกตงแตหนงปถงสบป หรอปรบตงแตสองพนบาทถงสองหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ” ซงพระราชบญญตดงกลาวไดบญญตค าวา “ทจรตตอหนาท” ไวดงน “ทจรตตอหนาท” หมายความวา ปฏบตหรอละเวนการปฏบตอยางใดในต าแหนงหรอหนาท หรอปฏบตหรอละเวนการปฏบตอยางใดในพฤตการณทอาจท าใหผอนเชอวามต าแหนงหรอหนาททงทตนมไดมต าแหนงหรอหนาทนน หรอใชอ านาจในต าแหนงหรอหนาท ทงน เพอแสวงหาประโยชนทมควรไดโดยชอบส าหรบตนเองหรอผอน (คดหมายเลขแดงท อม. 1/2550 ระหวางอยการสงสด โจทก พนต ารวจโททกษณ ชนวตร ท 1 กบพวก จ าเลย)

41

พ.ร.บ. วาดวยความผดของพนกงานในองคการหรอหนวยงานของรฐ พ.ศ. 2542 มาตรา 11 บญญตวา “ผใดเปนพนกงานปฏบตหรอละเวนการปฏบตหนาทโดยมชอบ เพอใหเกดความเสยหายแกผ หนงผใดหรอปฏบตหรอละเวนการปฏบตหนาทโดยทจรตตองระวางโทษจ าคกตงแตหนงปถงสบปหรอปรบตงแตสองพนบาทถงสองหมนบาทหรอทงจ าทงปรบ” เปนตน (คดหมายเลขแดงท อม. 10/2552 ระหวางคณะกรรมการตรวจสอบการกระท าทกอใหเกดความเสยหายแกรฐ (คตส.) โดยคณะกรรมการ ป.ป.ช. ผเขาเปนคความแทน พนต ารวจโททกษณ ชนวตร กบพวก รวม 47 คน จ าเลย) ส าหรบกรรมการ ป.ป.ช. ผใดถกกลาวหาวาร ารวยผดปกต กระท าความผดฐานทจรตตอหนาท หรอกระท าความผดตอต าแหนงหนาทราชการ อาจถกด าเนนคดโดยคณะกรรมการไตสวนทองคคณะผพพากษาศาลฎกาแผนกคดอาญาตงขน ซงคณะกรรมการไตสวนมอ านาจหนาทเชนเดยวกบคณะกรรมการ ป.ป.ช. 46

2. คดรองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดน คดรองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดน ไดแกกรณตอไปน 2.1 กรณมทรพยเพมขนผดปกต กรณผด ารงต าแหนงทางการเมองพนจากต าแหนงหรอตายมทรพยสนเพมขนผดปกตจากทไดยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสนของตน คสมรส และบตรทยงไมบรรลนตภาวะตอคณะกรรมการ ป.ป.ช. ทเขารบต าแหนง ผด ารงต าแหนงทางการเมอง ในขอนมความหมายวา ผด ารงต าแหนงทางการเมองตามทรฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 259 บญญตวา ผด ารงต าแหนงทางการเมองดงตอไปน มหนาทยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสนของตน คสมรส และบตรทยงไมบรรลนตภาวะตอคณะกรรมการ ป.ป.ช. ทกครงทเขารบต าแหนงหรอพนจากต าแหนง (1) นายกรฐมนตร (2) รฐมนตร (3) สมาชกสภาผแทนราษฎร (4) สมาชกวฒสภา (5) ขาราชการการเมองอน (6) ผบรหารทองถนตามทกฎหมายบญญต โดยกรณเขารบต าแหนง ใหยนภายในสามสบวนนบแตวนเขารบต าแหนง ในกรณทเปนการพนจากต าแหนงใหยนภายในสามสบวนนบแตวนพนจากต าแหนง นอกจากน ตองยนบญชในวนครบ 1 ปนบแตวนพนจากต าแหนงอกครง โดยยนภายใน 30 วนนบแตวนทพนจากต าแหนงมาแลวเปนเวลา 1 ปดวย กรณบคคลดงกลาวตายในระหวางด ารงต าแหนงหรอกอนยนบญชหลงพนจากต าแหนง ใหทายาทหรอผจดการทรพยมรดกยนภายในเกาสบวนนบแตวนทผด ารงต าแหนงตาย47 ในกรณทผด ารงต าแหนงทาง

42

การเมองยนบญชไวแลวพนจากต าแหนงหรอตาย คณะกรรมการ ป.ป.ช. ตรวจสอบความเปลยนแปลงของทรพยสนและหนสนแลวปรากฏวามทรพยสนเพมขนผดปกต คณะกรรมการ ป.ป.ช. กจะสงรายงานผลการตรวจสอบไปยงอยการสงสดเพอด าเนนคดตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองใหทรพยสนทเพมขนผดปกตตกเปนของแผนดนตอไป48

พระราชบญญต ป.ป.ช. ใหความหมายของ “ทรพยสนเพมขนผดปกต” ไวดงน “ทรพยสนเพมขนผดปกต” หมายความวา การททรพยสนหรอหนสนในบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสนทผด ารงต าแหนงทางการเมองไดยนเมอพนจากต าแหนงมการเปลยนแปลงไปจากบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสนทไดยนเมอเขารบต าแหนงในลกษณะททรพยสนเพมขนผดปกตหรอหนสนลดลงผดปกต 2.2 กรณร ารวยผดปกต ค าวา “ร ารวยผดปกต” หมายความวา การมทรพยสนมากผดปกตหรอมทรพยสนเพมมากขนผดปกต หรอการมหนสนลดลงมากผดปกต หรอไดทรพยสนมาโดยไมสมควร สบเนองมาจากการปฏบตตามหนาทหรอใชอ านาจหนาทในต าแหนงหนาท เมอเปรยบเทยบกบค าวา “ทรพยสนเพมขนผดปกตแลว จะเหนไดวา การร ารวยผดปกตไมเกยวกบการแสดงบญชรายการทรพยสนและหนสนอยางไร การรองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดนกรณนเปนคดแพง แตกฎหมายระบใหด าเนนคดทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองในกรณทนายกรฐมนตร รฐมนตร สมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา ขาราชการการเมองอน และคณะกรรมการ ป.ป.ช. ถกกลาวหากระท าความผดดงกลาวตามรฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 275 และ 249 เทานน ไมรวมถงผบรหารทองถนตามมาตรา 259 (6) การททรพยสนเพมขนผดปกตหรอร ารวยผดปกตตองพจารณาขอเทจจรงเปนเรองๆ ไป (คดหมายเลขแดงบท อม. 1/2553) 3. คดจงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสน หรอแสดงเทจหรอปกปดขอเทจจรง คณะกรรมการ ป.ป.ช. เสนอเรองใหศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองวนจฉยตอไป ถาศาลเหนวาผด ารงต าแหนงทางการเมองกระท าผดกพพากษาหามมใหด ารงต าแหนงทางการเมอง หรอด ารงต าแหนงใดในพรรคการเมองเปนเวลา 5 ปนบแตวนทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองวนจฉยดวย49 (คดหมายเลขแดงท อม. 6/2552 ระหวาง ป.ป.ช. ผรอง นางอรพนท มนศลป ผ คดคาน นอกจากนมคดท านองนหลายคด เชน คดหมายเลขแดงท อม. 1/2553 , 3/2552 และ 9/2552)

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 15.3.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 15.3.2 ในแนวการศกษาหนวยท 15 ตอนท 15.3 เรองท 15.3.2

43

เรองท 15.3.3 ขนตอนการไตสวนขอเทจจรงเพอด าเนนคดของคณะกรรมการ ป.ป.ช. คณะกรรมการ ป.ป.ช. มอ านาจตรวจสอบขอเทจจรงและรวบรวมพยานหลกฐานกอนทจะมการแจงขอกลาวหาใหผถกกลาวหาทราบ และกระบวนการดงกลาวของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ยงถอวาเปนความลบ ถาเหนวาคดไมมมลกวนจฉยใหขอกลาวหาตกไป หากเหนวาคดมมลความผด คณะกรรมการ ป.ป.ช. กจะไตสวนขอเทจจรงตอไปและจะตองรวบรวมพยานหลกฐานเพมเตม รวมถงการแจงขอกลาวหาใหผถกกลาวหาทราบเพอใหผถกกลาวหาแสดงพยานหลกฐานเพอพสจนความบรสทธของตน หลงจากนน คณะกรรมการ ป.ป.ช. กจะลงมตวาคดมมลจะสงใหอยการสงสดเพอฟองคดตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผ ด ารงต าแหนงทางการเมองตอไป ซงขนตอนตางๆ คลายกบการสอบสวนของพนกงานสอบสวนและการพจารณาคดของศาล กลาวคอ เมอมผเสยหายมารองทกข หรอกลาวโทษตอ ผด ารงต าแหนงทางการเมอง คณะกรรมการ ป.ป.ช. รวามผอยในอ านาจของตนกระท าความผดจะตง คณะอนกรรมการ ป.ป.ช. เพอรวบรวมพยานหลกฐานเบองตนโดยสอบสวนผเกยวของเหมอนพนกงานสอบสวน ถาเหนวามมลพอกจะพจารณาไตสวนพยานหลกฐานตอไป และเสนอใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. วนจฉยชมลความผด ในชนนเทยบไดกบกระบวนพจารณาของศาลชนไตสวนมลฟอง กอนทศาลจะประทบฟองไวพจารณาโดยไตสวนพยานหลกฐานของโจทกฝายเดยว จ าเลยไมมสทธน าพยานมาสบในชนไตสวนมลฟอง50 ซงถาศาลเหนวาคดไมมมลกพพากษายกฟอง (51) หากคดมมลกประทบฟองไวพจารณาตอไป ชนพจารณาศาลกจะออกหมายเรยกใหจ าเลยมายนค าใหการ ใหจ าเลยแสดงพยานหลกฐานเหมอนการพจารณาสบพยานในศาล

ตารางท 15.1 การเปรยบเทยบกระบวนด าเนนคดกรณปกตกบกระบวนการไตสวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. กระบวนการพจารณากรณปกต - รองทกขหรอกลาวโทษตอพนกงานสอบสวน - พนกงานสอบสวนรวบรวมพยานหลกฐาน

ชนตน - คดไมมมลสงไมฟอง - คดมมลสงอยการเพอฟองศาล (ถาผเสยหาย

ฟองเอง ศาลไตสวนมลฟอง คดมมลประทบฟอง โดยศาลออกหมายเรยกจ าเลยยนค าใหการ)

กระบวนการไตสวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. - รองทกขหรอกลาวโทษตอคณะกรรมการ ป.ป.ช. - คณะกรรมการ ป.ป.ช. รวบรวมพยานหลกฐาน

ชนตน - คดไมมลยตการไตสวน - ถาคดมมล คณะกรรมการ ป.ป.ช. ไตสวน

พยานหลกฐานตอไป โดยแจงขอกลาวหาใหผถกกลาวหาน าพยานหลกฐานมาหกลาง

- คณะกรรมการ ป.ป.ช. ไตสวนไมเปดเผย

44

- การพจารณาของศาลท าโดยเปดเผยตอหนาจ าเลย

- พพากษา - อทธรณ - ฎกา

ศาลสงถอส านวนศาลลาง เปนส านวนพจารณาของศาลโดยไมมการสบพยานกนอก แตอาจใหยอนส านวนไปใหศาลลางสบพยานเพมเตมได เมอศาลอทธรณพพากษา คความมสทธอทธรณตอศาลฎกาตอไป

- คณะกรรมการ ป.ป.ช. ชมลความผดสงอยการสงสดเพอฟองคดตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองตอไป

- ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ยดถอส านวนการไตสวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. เปนหลกในการพจารณา แตอาจไตสวนเพมเตมไดเทาทจ าเปน

- อทธรณตอทประชมใหญศาลฎกา ขนตอนกอนการไตสวนขอเทจจรง โดยสรปในชนคณะกรรมการ ป.ป.ช. มดงน 1. การรบเรองรองเรยน โดยผเสยหายหรอผกลาวโทษ52 ส านกงาน ป.ป.ช. ในฐานะเปนหนวยธรการของคณะกรรมการ ป.ป.ช. กจะรบเรองไวพจารณา โดยจดการลงสารบบตามระเบยบงานสารบรรณ หลงจากนนน าเสนอคณะกรรมการ ป.ป.ช. เพอรบหรอไมรบเรองไวพจารณา คณะกรรมการ ป.ป.ช. จะมอบใหเลขาธการเปนผรบผดชอบด าเนนการตรวจสอบขอเทจจรงเบองตนในเรองทกลาวหาวามมลพอจะท าการไตสวนขอเทจจรงตอไปหรอไม เพยงใด โดยสงอนกรรมการพจารณากลนกรองกอน คณะอนกรรมการอาจสอบปากค าผกลาวหาหรอรวบรวมพยานหลกฐานตางๆ ทเกยวกบค ากลาวหาเพอใหไดขอเทจจรงเพยงพอในการน าเสนอตอคณะกรรมการ ป.ป.ช. ถาขอกลาวหามมล คณะกรรมการ ป.ป.ช. กจะมมตรบเรองกลาวหารองเรยนไวพจารณาด าเนนการ โดยสงเรองไปยงส านกงาน ป.ป.ช. เพอตงคณะอนกรรมการไตสวนตอไปตามหลกเกณฑ วธการในการไตสวนขอเทจจรงตามกฎหมายและระเบยบของคณะกรรมการ ป.ป.ช. 53 ถาไมมมลคณะกรรมการ ป.ป.ช. มมตใหขอกลาวหาตกไป โดยถอวากระบวนการดงกลาวเปนการไตสวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. แลว 2. ขนตอนการไตสวนขอเทจจรง เปนกระบวนการตามทกฎหมายบญญต ซงตองท าในรปองคคณะวนจฉยและกระบวนการทางกฎหมาย คลายกบการพจารณาคดในศาล แตเปนการพจารณาลบ ไมอนญาตใหบคคลอนเขาฟงการไตสวน ซงเปนไปตามระเบยบทคณะกรรมการ ป.ป.ช. ก าหนด ซงจะตองแจงค าสงแตงตงคณะอนกรรมการไตสวนใหผถกกลาวหาทราบ เพอใหผถกกลาวหามโอกาสคดคานการท าหนาทของอนกรรมการไตสวน ในการไตสวนตองแจงใหผถกกลาวหาทราบ54 ขอกลาวหาเพอใหผถกกลาวหาชแจงแกขอกลาวหาและน าพยานมาสบใหคณะอนกรรมการไตสวนไดพจารณาเพอพสจนความบรสทธของตนเอง หลงจากไตสวนพยานทกฝายแลวกจะสรปส านวนเสนอใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. พจารณาวนจฉยเพอ

45

ลงมตวาคดมมลหรอไม คณะกรรมการ ป.ป.ช. อาจใหมการไตสวนเพมเตมได หรออาจตงคณะอนกรรมการไตสวนชดใหมท าการไตสวนขอเทจจรงเพมเตมได55

3. ขนตอนการด าเนนคด เมอคณะกรรมการ ป.ป.ช. ไดมมตวนจฉยชมลความผดในเรองทกลาวหาแลว คณะกรรมการ ป.ป.ช. กจะสงส านวนการไตสวนขอเทจจรงประกอบรายงานเอกสารแสดงความเหนไปยงอยการสงสดภายใน 14 วน เพอฟองคดผถกกลาวหายงศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองตอไป56

กระบวนการสงคดของอยการสงสดตามทกฎหมายบญญตไวแตกตางจาก ป.ว.อ. คอ ถาอยการสงสดเหนควรสงฟอง กฟองคดไปภายใน 30 วนนบแตวนรบเรอง หากอยการสงสดเหนวาส านวนมขอไมสมบรณกแจงขอไมสมบรณมายงคณะกรรมการ ป.ป.ช. ซงภายใน 14 วน คณะกรรมการ ป.ป.ช. และอยการสงสดจะตงคณะท างานรวมกนโดยมผแทนฝายละเทากน เพอรวบรวมพยานหลกฐานใหสมบรณเพอฟองคดตอไป57 อยการสงสดจะสงเรองใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. สอบสวนเพมเตมไมได กรณไมอาจหาขอยตเกยวกบการฟองคดไดภายในก าหนด 14 วนนบแตวนตงคณะท างาน คณะกรรมการ ป.ป.ช. มอ านาจยนฟองคดเอง หรอแตงตงทนายความใหฟองคดแทนได58 (คดหมายเลขแดงท อม. 10 /2552 ระหวาง คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (ป.ป.ช. ) ผเขาเปนคความแทน โจทก พนต ารวจโททกษณ ชนวตร กบพวก จ าเลย) ในกรณด าเนนคดกบเจาหนาทของรฐซงมใชผด ารงต าแหนงทางการเมอง กฎหมายก าหนดลกษณะการไตสวนไวเชนเดยวกบการไตสวนเพอด าเนนคดกบผด ารงทางการเมอง แตเมอคณะกรรมการ ป.ป.ช. ชมลความผดแลวตองสงรายงานเอกสารและความเหนไปยงอยการสงสดเพอท าการฟองคดยงศาลชนตนทมเขตอ านาจตอไป ซงอาจเปนศาลอาญา ศาลจงหวด หรอศาลแขวง แลวแตกรณ โดยถอส านวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. เปนส านวนสอบสวนของพนกงานสอบสวน ศาลตองประทบฟองโดยไมตองไตสวนมลฟอง59 และกรณเจาหนาทของรฐท าผดทางวนย คณะกรรมการ ป.ป.ช. เมอชมลความผดแลวกสงความเหนไปยงผบงคบบญชาหรอผมอ านาจแตงตงถอดถอนเพอพจารณาโทษทางวนยผถกกลาวหาตามฐานความผดทคณะกรรมการ ป.ป.ช. ไดชมลความผด โดยไมตองแตงตงคณะกรรมการสอบสวนทางวนยอก และใหถอวารายงานเอกสารและความเหนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. เปนส านวนการสอบสวนทางวนยของคณะกรรมการสอบสวนทางวนย เวนแตผถกกลาวหาบางต าแหนง เชน ขาราชการตลาการ ขาราชการตลาการศาลปกครอง และขาราชการอยการจะตองด าเนนการตามกฎหมายวาดวยการนน60 เมอผบงคบบญชาหรอผ มอ านาจแตงตงถอดถอนไดรบรายงานเอกสารและความเหนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. แลว จะตองพจารณาลงโทษผถกกลาวหาภายใน 30 วนนบแตวนทไดรบเรอง และตองสงส าเนาค าสงลงโทษมาใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. ทราบภายใน 15 วนนบแตวนทไดออกค าสง61 ผบงคบบญชาหรอผมอ านาจแตงตงถอดถอนจะตงคณะกรรมการสอบสวนขนใหมหรอวนจฉยวาผนนไมมความผดไมได รวมทงองคกรทมอ านาจพจารณาอทธรณกไมอาจเปลยนแปลงฐานความผดใหเปนประการอนได เพราะเปนการใชอ านาจหนาทลวงล าหรอ

46

กระทบกระเทอนอ านาจหนาท ทรฐธรรมนญรบรองวาเปนอ านาจหนาทของคณะกรรมการ ป.ป.ช. (ค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญท 2/2546)

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 15.3.3 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 15.3.3 ในแนวการศกษาหนวยท 15 ตอนท 15.3 เรองท 15.3.3

47

ตอนท 15.4 การพจารณาชขาดตดสนคด

โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 15.4 แลวจงศกษาเนอหาสาระ พรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรอง เรองท 15.4.1 การด าเนนกระบวนพจารณาใชระบบไตสวน เรองท 15.4.2 การฟองคด เรองท 15.4.3 การพจารณาคด เรองท 15.4.4 การชขาดตดสนคด เรองท 15.4.5 การบงคบคด

แนวคด 1. การด าเนนกระบวนพจารณาในศาลใชระบบไตสวน โดยศาลมบทบาทหลกในการคนหาความจรง 2. อยการสงสดหรอคณะกรรมการ ป.ป.ช. ตองฟองคดโดยท าเปนหนงสอ มรายการตามทกฎหมายก าหนด โดยไมจ าตองมตวจ าเลยมาศาล 3. การพจารณาคดของศาลมวนทส าคญคอ วนพจารณาครงแรก วนตรวจพยานหลกฐาน และวนไตสวน ซงตองท าโดยเปดเผยตอหนาจ าเลย โดยใชระบบไตสวน 4. การชขาดตดสนคด ผพพากษาทกคนตองท าความเหนเปนหนงสอ แถลงดวยวาจาประกอบ และลงมตดวยเสยงขางมาก 5. ค าพพากษายอมเปนทสด เวนแตมการอทธรณ และยอมบงคบตามค าพพากษาตาม ป.ว.อ. หรอ ป.ว.พ. แลวแตกรณ

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 15.4 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายและวเคราะหถงการด าเนนกระบวนพจารณาในระบบไตสวนได 2. อธบายและวเคราะหถงหลกเกณฑ วธการฟองคดยงศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองได 3. อธบายและวเคราะหถงการพจารณาคดของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองได 4. อธบายและวเคราะหถงการชขาดตดสนคดขององคคณะได 5. อธบายและวเคราะหถงการบงคบตามค าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ได

48

เรองท 15.4.1 การด าเนนกระบวนพจารณาใชระบบไตสวน รฐธรรมนญฉบบปจจบนบญญตไว ดงน มาตรา 277 ในการพจารณาคด ใหศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองยดส านวนของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต หรอของผไตสวนอสระ แลวแตกรณ เปนหลกในการพจารณา และอาจไตสวนหาขอเทจจรงและพยานหลกฐานเพมเตมไดตามทเหนสมควร วธพจารณาคดของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองใหเปนไปตามทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง และใหน าบทบญญตมาตรา 213 มาใชบงคบกบการปฏบตหนาทของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผ ด ารงต าแหนงทางการเมองดวยโดยอนโลม บทบญญตวาดวยความคมกนของสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาตามมาตรา 131 มใหน ามาใชบงคบกบการพจารณาคดของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ กบญญตไวในมาตรา 5 วรรคหนง เชนเดยวกบรฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 277 วรรคหนง ซงแสดงวาวธพจารณาคดอาญาของผ ด ารงต าแหนงทางการเมองเปนแบบไตสวนขอเทจจรง โดยยดส านวนทคณะกรรมการ ป.ป.ช. หรอของผไตสวนอสระเปนหลกในการพจารณา ระบบไตสวน เปนระบบคนหาความจรง เปนเรองของศาลกบจ าเลย โจทกและทนายจ าเลยมหนาทชวยเหลอศาลในการคนหาความจรง ศาลมบทบาทหลกในการแสวงหาความจรงใหไดมากทสด มอ านาจเตมทลงไปลวงลกถงพยานหลกฐานตางๆ ไดเอง ศาลจะซกถามพยานดวยตนเอง แมคความจะมไดน าพยานหลกฐานเขาสส านวนความของศาล ศาลกยอมน ามาได เมอไดความจรงอยางไรกพพากษาตามนน ซงอาจพพากษายกฟองหรอลงโทษโดยไมมการยกประโยชนแหงความสงสยใหจ าเลย ศาลไมเครงครดในกฎกตกาในการรบฟงพยานหลกฐานมากนก ศาลมอ านาจเตมทในการทจะรบฟงพยานหลกฐานทงปวง แมจะฝาฝนตอบทบญญตของกฎหมายไปบาง กระบวนพจารณาในระบบไตสวนเนนบทบาทของศาลในการควบคมกระบวนพจารณาเปนส าคญ โดยศาลไมถกจ ากดเฉพาะขอเทจจรงทคความเสนอตอศาล ศาลเปนผ ก าหนดทศทางการด าเนนกระบวนพจารณา และสามารถยกประเดนเรองเกยวกบความสงบเรยบรอยขนพจารณาเองได กระบวนพจารณาในระบบไตสวนมกพจารณาโดยเอกสารหรอลายลกษณอกษรเปนส าคญ กลาวคอ ระหวางคกรณสวนใหญจะท ากนในรปแบบการท าและแลกเปลยนบนทกตางๆ ในชนรวบรวมขอมลและเอกสารของคด หลกการและสาระส าคญของระบบไตสวน มสาระส าคญ 3 ประการ คอ 1. การด าเนนกระบวนพจารณาเปนอ านาจหนาทหลกของศาล

49

2. คความมหนาทชวยเหลอศาลในการพจารณาคด 3. ขอเทจจรงทน าไปสการพพากษาของศาลไมจ ากดแตเฉพาะทเสนอโดยคความในคดเทานน 1. การด าเนนกระบวนพจารณาเปนอ านาจหนาทหลกของศาล โดยศาลมบทบาทในการซกถามเพอใหไดขอเทจจรงทถกตองครบถวน ศาลมอ านาจรเรมด าเนนกระบวนพจารณาตางๆ ไดดวยตนเอง ไมตองรอใหคความรองขอและยงไมถกจ ากดใหพจารณาเฉพาะขอเทจจรงเทาทมอย และศาลจะเปนผใชดลพนจวาพยานหลกฐานใดนาเชอถอ โดยอาจจะไมจ าเปนตองพจารณาเฉพาะพยานหลกฐานทกฎหมายก าหนดไวกได กระบวนพจารณาแบบนจงขนอยกบความเชอถอของศาลจะเปนส าคญ สรปไดวา บทบาทของศาลม 2 ประการ คอ การไตสวนหาความจรง และควบคมกระบวนพจารณา เพอใหการคนหาความจรงงายขน รวดเรว และปองกนไมใหเกดอปสรรคหรอเกดความผดพลาดอนเกดจากความไมเอาใจใสหรอความไมรของคความ 2. คความมหนาทชวยเหลอศาลในการคนหาความจรงของคด ทงนเพราะ 2.1 ระบบไตสวนเปนการด าเนนคดอาญาโดยรฐ คอรฐเปนผเสยหาย จงมเพยงผไตสวนกบผถกไตสวนเทานน ผไตสวนคอศาล เปนผรบผดชอบในการตรวจสอบความจรงเพยงองคกรเดยว คอเปนทงผฟองและผตดสน ผถกไตสวนเปนกรรมในคด 2.2 คความมไดตอสกนเองโดยศาลท าหนาทเปนกรรมการ แตเปนเรองทคความมหนาทตองชวยศาลในการแสวงหาความจรง คความคอโจทกและจ าเลย จงมไดมผลประโยชนขดแยงกน โดยถอวาศาลเปนพนกงานในการยตธรรมของรฐ ไดรบความไววางใจจากรฐใหมาท าหนาทพจารณาพพากษาคด ซงตองพจารณาดวยความเปนธรรมแทนรฐ มไดมงทจะเอาตวจ าเลยมาลงโทษตามอ าเภอใจ กระบวนการไตสวนจงเปนการหาความจรงโดยมไดเผชญหนากนของคความ 3. ขอเทจจรงทน าไปสการพพากษาของศาลไมจ ากดแตเฉพาะทเสนอโดยคความในคดเทานน การตรวจสอบความจรงในระบบไตสวนเปนการด าเนนคดอาญาโดยรฐ ซงศาลจะใชวธคนควาหาความจรงเอง โดยศาลมใชคนกลางทชขาดคด ซงตองวางเฉย ศาลอาจรบฟงพยานหลกฐานทคความน าเสนอตอศาล รวมทงศาลเรยกมาสบเพมเตมได ซงหลกการขอนมสาระส าคญ คอ 3.1 ตดภาระการพสจน การแพชนะกนในคดจะดกนแตพยานหลกฐานของฝายใดดกวากนเทานน ไมดวาใครมภาระการพสจน ดงนน ศาลสามารถรบฟงขอเทจจรงทไดมา ไมวาจะไดมาโดยการเรยก

50

ส านวนการสอบสวนจากพนกงานอยการเพอประกอบการวนจฉยตาม ป.ว.อ. มาตรา 175 หรอสบพยานเพมเตมไดเองโดยไมมฝายใดรองขอตาม ป.ว.อ. มาตรา 220 3.2 พยานบอกเลารบฟงได สวนระบบกลาวหา การรบฟงพยานบอกเลามไดจ ากด 3.3 ความยตธรรมตามเนอหา ในระบบนไมมการแพชนะกนทเทคนคของกฎหมาย เชน ฟองเคลอบคลม การทากนในศาล ทงศาลไมเครงครดตอวธพจารณามากนก 3.4 ตดการยกประโยชนแหงความสงสยใหจ าเลย ขอนคอ ศาลตองคนหาความจรงใหได ถาไมมพยานเพยงพอกพพากษายกฟองเทานน จะยกประโยชนแหงความสงสยใหจ าเลยตาม ป.ว.อ.มาตรา 227 วรรคสอง ไมได จากบทบญญตของรฐธรรมนญฉบบปจจบนทวาในการพจารณาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองตองยดส านวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. หรอของผไตสวนอสระเปนหลกในการพจารณา และอาจไตสวนหาขอเทจจรงและพยานหลกฐานเพมเตมไดตามทเหนสมควรนน เหนไดวาสงทศาลจะอาศยเปนหลกในการพพากษาคดไมใชค าเบกความของพยานทอยในคอกพยาน แตเปนส านวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. หรอผไตสวนอสระ การไตสวนขององคคณะผพพากษาเปนกระบวนพจารณาคนละอยางกบการสบพยานบคคลในระบบกลาวหา ซงระบบกลาวหานน การสบพยานเปนหวใจของวธพจารณา สวนคดอาญาทด าเนนตอผด ารงต าแหนงทางการเมอง การสบพยานเปนเพยงการไตสวนหาขอเทจจรงและพยานหลกฐานเพมเตมทศาลมอ านาจกระท าไดเทาทเหนสมควรเทานน ซงอยในดลยพนจศาล ศาลจะพพากษาคดโดยอาศยส านวนการไตสวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. หรอผไตสวนอสระเลย โดยไมไตสวนพยานบคคลแมแตปากเดยวกยอมท าได การทรฐธรรมนญบญญตใหยดถอส านวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. เปนหลกในการพจารณาจงตองยดถออยางจรงจง สวนการไตสวนเพอแสวงหาขอเทจจรงและพยานหลกฐานเพมเตมเปนบทยกเวนจากหลก ซงศาลจะใชขอยกเวนนาจะมเหตผลพเศษจรงๆ62

ตามโครงสรางของวธพจารณาทก าหนดไวในรฐธรรมนญ เหนไดวาไดแบงผพพากษาออกเปน 2 ชด โดยใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. ท าหนาทอยางผพพากษาพจารณา และใหศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองเปนผพพากษาท าหนาทชขาดตดสน โดยรฐธรรมนญและ พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ ไดก าหนดวธพจารณาของคณะกรรมการ ป.ป.ช. หลายอยางแบบวธพจารณาของศาล เชน ในการสรรหาและเลอกคณะกรรมการ ป.ป.ช. กระบวนการไตสวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. การหาขอเทจจรงและรวบรวมพยานหลกฐาน การรบฟงค าชแจงของผถกกลาวหา หรอการถามปากค าผถกกลาวหาหรอพยาน การลงมตในการวนจฉยวาคดมมลหรอไม ทงน เพอใหสอดคลองกบหลกการใหการยอมรบนบถอกระบวนการไตสวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ดจเปนกระบวนการของศาลเอง สรปไดวา กฎหมายรฐธรรมนญฉบบปจจบน พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ และ พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ ก าหนดใหกระบวนการชขาดตดสน

51

ของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองเปนระบบไตสวน คอ มคณะกรรมการ ป.ป.ช. หรอผไตสวนอสระกบศาลฝายหนง และจ าเลยอกฝายหนง ดงนน ส านวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. หรอของผไตสวนอสระจงเสมอนเปนส านวนของศาลเอง เหมอนศาลสงยดส านวนของศาลลางเปนส านวนตดสน ไมใชศาลฎกาจะตองมานงรบฟงขอเทจจรงเพอพจารณาพยานหลกฐานใหมอกครง อนง ในชนพจารณาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองจะไมมการไตสวน จะมการไตสวนเพมเตมหากศาลเหนสมควรเทานน สวนวธพจารณาคดของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองทใหน าบทบญญตในมาตรา 213 มาใชบงคบกบการปฏบตหนาทของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองดวยโดยอนโลมนนคอ ศาลมอ านาจเรยกเอกสาร หรอหลกฐานทเกยวของจากบคคลใด หรอเรยกบคคลใดมาใหถอยค า ตลอดจนขอใหพนกงานสอบสวน หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจหรอราชการสวนทองถนด าเนนการใดเพอประโยชนแหงการพจารณาได และมอ านาจแตงตงบคคลหรอคณะบคคลเพอปฏบตตามทมอบหมาย สวนวรรคสาม ของมาตรา 277 แหงรฐธรรมนญฉบบปจจบนนน ไมใหน าบทบญญตวาดวยความคมกนของสมาชกสภาผแทนราษฎร และสมาชกวฒสภา ตามมาตรา131 มาใชกคอวา อาจมการจบ คมขง ฟองรอง และพจารณาในระหวางสมยประชมได โดยไมตองไดรบอนญาตจากสภาทผนนเปนสมาชก

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 15.4.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 15.4.1 ในแนวการศกษาหนวยท 15 ตอนท 15.4 เรองท 15.4.1

52

เรองท 15.4.2 การฟองคด เมอมการฟองคดยงศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง กตองน าวธพจารณาคดอาญาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมาใชในการด าเนนคดแกคความ ตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2542 ขอก าหนดและระเบยบซงออกตามอ านาจของกฎหมาย ดงจะกลาวตอไปน 1. ผมอ านาจฟองคด63 ผมอ านาจฟองคดไดแก 1.1 อยการสงสด กฎหมายก าหนดใหอยการสงสดเปนผมอ านาจฟองคด ซงตางจากการด าเนนคดอาญาทวไปทใหพนกงานอยการฟองคดอาญาได 1.2 คณะกรรมการ ป.ป.ช. 64 อาจฟองคดตอศาลเอง หรอแตงตงทนายใหฟองคดแทนตนได ในกรณทคณะท างานรวมระหวางคณะกรรมการ ป.ป.ช. และอยการสงสดไมอาจหาขอยตในเรองขอไมสมบรณของพยานหลกฐานได นอกจากน กรณทมกฎหมายพเศษใหมคณะกรรมการท าหนาทเหมอนกบคณะกรรมการ ป.ป.ช. คณะกรรมการดงกลาวยอมมอ านาจฟองคดไดดวย เชน คณะกรรมการตรวจสอบการกระท าทกอใหเกดความเสยหายแกรฐ (คตส.) ตามประกาศของคณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ฉบบท 30 เปนตน เหตผลทไมยนยอมใหผเสยหายฟองคดไดเอง เพราะถอวาเปนการด าเนนคดโดยรฐ 2. ระยะเวลาในการฟองคด65

2.1 ในกรณทอยการสงสดเหนดวยกบความเหนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. อยการสงสดตองฟองคดภายใน 30 วนนบแตไดรบเรองจากคณะกรรมการ ป.ป.ช. 2.2 ในกรณอยการสงสดเหนขอไมสมบรณ โดยมการแตงตงคณะท างานรวม 2.2.1 หากมขอยตตรงกน อยการสงสดตองฟองตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองตอไป 2.2.2 หากไมอาจหาขอยตได คณะกรรมการ ป.ป.ช. ตองฟองคดภายใน 14 วนนบแตครบก าหนดการท างานของคณะท างานรวมคอ ภาย 14 วนนบแตตงคณะท างาน ระยะเวลาดงกลาวมใชอายความ ซงหากไมด าเนนการตามกไมมผลท าใหคดอาญาระงบแตประการใด แมจะยนฟองเมอลวงพนระยะเวลาดงกลาวแลวกสามารถท าได ถาไดฟองภายใน

53

ก าหนดอายความ66 หากฟองเมอพนอายความแลวยอมฟองไมไดเพราะคดอาญาระงบไปตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 39 (6) (คดหมายเลขแดงท อม.18-20/2551) 3. แบบค าฟอง67

ตองท าเปนหนงสอมขอความตามทบญญตไวใน ป.ว.อ. มาตรา 158 แลว จะตองมขอความอนๆ อก ดงน 3.1 ตองมขอความเปนการกลาววากระท าการทอยในเขตอ านาจศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ซงไดแก 1) การร ารวยผดปกต 2) การกระท าความผดตอต าแหนงหนาทราชการตามประมวลกฎหมายอาญา 3) การกระท าความผดตอต าแหนงหนาท หรอทจรตตอหนาทตามกฎหมายอน 3.2 ตองระบพฤตการณทกลาวหาวากระท าความผด 3.3 ชชองพยานหลกฐานใหชดเจน พอทจะด าเนนกระบวนพจารณาไตสวนขอเทจจรงตอไปได หมายเหต ในขอ 3.1 ปจจบนคงตองเพมขอความระบถงการจงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสน หรอแสดงเทจหรอปกปดขอเทจจรง หรอการมทรพยสนเพมขนผดปกต ดวย 4. เอกสารประกอบค าฟอง68

โจทกจะตองสงส านวนการไตสวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ตอศาลเพอใชเปนหลกในการพจารณาและรวมไวในส านวน ซงแตกตางจากคดอาญาทวไป ซงพนกงานอยการไมตองสงส านวนการสอบสวนตอศาล และศาลกจะเรยกส านวนการสอบสวนมาประกอบการพจารณาไมไดจนกวาจะสบพยานฝายโจทกเสรจสน69

การฟองคดไมตองเสยคาฤชาธรรมเนยม แมจะเปนการฟองคดแพงเพอขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดนกตาม 70

5. การมตวจ าเลย การฟองคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง แมไมไดตวจ าเลยมากสามารถยนฟองได71 ทงน เพราะหากก าหนดวาตองมตวจ าเลยมาศาล จ าเลยอาจหลบหนไปกอน ท าใหไมอาจฟองได ตางจากในการด าเนนคดอาญาทวไป หากพนกงานอยการเปนโจทก เปนหนาทของพนกงานอยการตองน าตวจ าเลยทจะยนฟองมาศาลดวย หากไมน าตวจ าเลยมาดวยศาลกจะไมประทบฟอง72

กรณไมไดตวจ าเลยมาศาล ใหโจทกระบทอยจรงของจ าเลยมาในค าฟองดวย

54

แตอยางไรกตาม การมตวจ าเลยมาเพอพจารณาคดอาญายอมมความส าคญ กฎหมาย ก าหนดเรองการมตวจ าเลยกอนการฟองคด ดงน73

5.1 เมอจะมการฟองคดอาญากบผด ารงต าแหนงทางการเมองใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. มหนงสอแจงใหผถกกลาวหาใหไปรายงานตวตอบคคลทคณะกรรมการ ป.ป.ช. มอบหมายตามวน และเวลาทก าหนด 5.2 หากผถกกลาวหาไมมารายงานตวตามทก าหนด ใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. แจงพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจจดการใหไดตวผถกกลาวหา ซงไดแก การออกหมายเรยกหรอหมายจบเพอสงใหอยการสงสด หรอคณะกรรมการ ป.ป.ช. แลวแตกรณเพอด าเนนคดตอไป 5.3 หากไดตวมาแลวจะมการควบคมตวผถกกลาวหาไวหรอจะปลอยชวคราวกได โดยใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. หรอบคคลทคณะกรรมการ ป.ป.ช. มอบหมาย หรออยการสงสด แลวแตกรณ เปนผมอ านาจพจารณา โดยอนโลมจากบทบญญตใน ป.ว.อ. หรอ พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ ถาจ าเลยมาศาล ผพพากษาประจ าแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองใน ศาลฎกาเปนผวนจฉยวาจะขงหรอปลอยชวคราว74

6. การเลอกองคคณะผพพากษา75

เมอน าค าฟองมายนยงศาลฎกา ผพพากษาประจ าแผนกกจะรบเรองไว แตยงไมสงวาประทบฟองหรอไม เพราะตองรอใหองคคณะผพพากษามาพจารณาสงรบฟอง ขนตอนตอไปกคอ ประธานแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองรายงานประธานศาลฎกาใหเรยกประชมใหญเพอเลอกองคคณะผพพากษาพจารณาคดนน วนประชมใหญ ผพพากษาศาลฎกา รวมถงผพพากษาอาวโสในศาลฎกา หากประสงคจะขอถอนตวโดยแสดงเหตตอทประชมใหญ เชน เจบปวย เปนพรรคพวก มงานพจารณาคดอน ฯลฯ เมอทประชมใหญศาลฎกาอนมตกถอนตวได หลงจากนนกจะเลอกผพพากษาในศาลฎกาดวยวธการลงคะแนนลบใหได 9 คน ตามล าดบคะแนน โดยอาจมผพพากษาอาวโสในศาลฎกาดวยกไดแตไมเกน 3 คน เหตทใชผ พพากษาถง 9 คน เพอรวมกนคดวนจฉยเพราะเปนคดส าคญ ทงผพพากษาศาลฎกาเปนผทมความร ความช านาญในการฟงขอเทจจรง การใหผพพากษาอาวโสในศาลฎกามสทธเปนองคคณะดวยเพอกนปญหาการขาดแคลนผพพากษาทจะพจารณาคด หากมคดเขามาพรอมกนหลายคด หลงจากนนกประกาศรายชอองคคณะผพพากษาไวเพอใหมผคดคาน องคคณะจะนดประชมครงแรกเพอพจารณาเลอกผพพากษาเจาของส านวน76 และจะพจารณาตรวจค าฟองตาม ป.ว.อ. มาตรา 161 ป.ว.พ. มาตรา 18 เมอเหนวาค าฟองถกตองกจะสงประทบฟองโดยไมตองไตสวนมลฟอง77

55

ศาลจะออกหมายเรยกจ าเลยโดยเจาพนกงานศาลเปนสงพรอมส าเนาค าฟอง ทงน เพอใหจ าเลยเขามาอยในอ านาจศาล ซงส าเนาค าฟองนนคความฝายทยนค าฟองตองท าส าเนามาตามจ านวนผพพากษาทเปนองคคณะและคความฝายตรงขามดวย ในหมายเรยกจะนดคความมาศาลในวนนดพจารณาครงแรก78

จ าเลยอาจมาศาลเพอขอใหปลอยชวคราวกอนวนนดพจารณาครงแรก นอกจากนจ าเลยกอาจตรวจคดส าเนาเอกสารในส านวนการไตสวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ดวยกได

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 15.4.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 15.4.2 ในแนวการศกษาหนวยท 15 ตอนท 15.4 เรองท 15.4.2 เรองท 15.4.3 การพจารณาคด การพจารณาคดของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง มวนพจารณาทส าคญ คอ 1. วนพจารณาคดครงแรก 2. วนตรวจพยานหลกฐาน 3. วนไตสวนพยานหลกฐาน 1. วนพจารณาคดครงแรก79

กฎหมายก าหนดใหศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง จะตองด าเนนการเมอจ าเลยมาอยตอหนาศาล และศาลเชอวาเปนจ าเลยจรงแลว ดงน 1.1 อานและอธบายฟองใหจ าเลยฟง 1.2 ถามค าใหการของจ าเลยวาไดกระท าผดจรงหรอไม แตจ าเลยจะใหการหรอไมกได ศาลตองบนทกไว 1.3 ก าหนดวนตรวจพยานหลกฐาน โดยศาลตองก าหนดวนตรวจพยานหลกฐานใหโจทกและจ าเลยทราบลวงหนาไมนอยกวา 14 วน กอนทศาลจะด าเนนการพจารณาคดครงแรก ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองตองถามจ าเลยในเรองทนายเสยกอนดวย โดยน า ป.ว.อ. มาตรา 173 มาใชบงคบ ในวนพจารณาคดครงแรก กรณทจ าเลยใหการรบสารภาพตามค าฟองกตองด าเนนการไปตามบทบญญตใน ป.ว.อ. มาตรา 176 (คดหมายเลขแดงท อม. 5/2551, อม. 6/2551 และ อม. 7/2551) แตศาลกมดลยพนจทจะเรยกพยานหลกฐานมาท าการไตสวนตอไปไดจนกวาจะพอใจวาจ าเลยไดกระท าความผดจรง

56

มปญหาวาถาจ าเลยไมมาศาลในวนนดพจารณาครงแรก ศาลจะด าเนนคดตอไปลบหลงจ าเลยไดหรอไม เหนวาแมฟองไมมตวจ าเลย แตการมตวจ าเลยมาศาลในวนพจารณาครงแรกยอมส าคญ เพราะการพจารณาคดในศาลตองท าตอหนาจ าเลยอนเปนหลกสากล ศาลจะลงโทษจ าเลยโดยทไมเคยเหนหนาจ าเลยสกครงไมนาจะถกตอง ดงนน เมอจ าเลยไมมาศาลในวนพจารณาครงแรกศาลยอมจ าหนายคดชวคราวไปกอน เมอไดตวจ าเลยมาจงใหยกคดขนพจารณาตอไป แตหากนดหลงๆ จ าเลยไมมาศาล ศาลยอมพจารณาคดตอไปลบหลงจ าเลยได (คดหมายเลขแดงท อม. 10/2552) 2. วนตรวจพยานหลกฐาน หลงจากวนพจารณาคดครงแรก ศาลตองก าหนดวนตรวจพยานหลกฐานดวย ซงจะตองแจงใหโจทกและจ าเลยทราบลวงหนาไมนอยกวา 14 วนดวย80 ส าหรบพยานหลกฐานทจะน าเขาสการตรวจพยานหลกฐานนน ไมวาจะเปนพยานบคคล เอกสาร หรอวตถ ตองปฏบตดงน ตองยนบญชระบพยาน81

กฎหมายก าหนดใหคความทจะน าพยานเขาสกระบวนการตรวจพยานหลกฐานตองยนบญชระบพยานตอศาล พรอมส าเนาในจ านวนทเพยงพอกอนวนพจารณาตรวจพยานหลกฐานไมนอยกวา 7 วน การไมยนบญชระบพยานตามก าหนดระยะเวลาดงกลาวอาจท าไดโดยไดรบอนญาตจากองคคณะผพพากษา โดยแสดงเหตผลวามเหตสมควรจงไมสามารถทราบถงพยานหลกฐานนน หรอเปนกรณจ าเปนเพอประโยชนแหงความยตธรรม หรอเพอใหโอกาสแกจ าเลยในการตอสคด ส าหรบพยานเอกสาร และพยานวตถนน ใหคความสงพยานหลกฐานดงกลาวใหอกฝายหนงตรวจสอบในวนตรวจพยานหลกฐาน82

หากพยานเอกสารหรอพยานวตถทตองการตรวจอยในความครอบครองของบคคลภายนอก ใหโจทกหรอจ าเลยทประสงคจะอางองยนค ารองขอใหศาลมค าสงเรยกพยานหลกฐานดงกลาวจากผทครอบครองกได โดยคความฝายทจะประสงคจะใหศาลออกค าสงเรยกพยานหลกฐานจากบคคลภายนอก จะตองยนค าขอมาพรอมกบการยนบญชระบพยาน เพอใหไดพยานหลกฐานนนมากอนวนตรวจพยานหลกฐานหรอวนทศาลก าหนด83 ในวนตรวจพยาน คความตองสงเอกสารพยานวตถใหอกฝายหนงตรวจสอบ หลงจากนนโจทกจ าเลยตองแถลงแนวทางการเสนอพยานหลกฐานตอองคคณะผพพากษา84) ซงกคอ ความเกยวของของพยานกบประเดนแหงคด จ านวนพยานทจะน ามาสบ ล าดบการน าสบกอนหลงจ านวนวนนดไตสวน ฯลฯ เปนตน ส าหรบวตถประสงคของการตรวจพยานหลกฐานกคอ เพอใหกระบวนการคนหาความจรงเปนไปอยางมประสทธภาพและเปนธรรม ใหคความยนยอมเปดเผยพยานหลกฐานและรบขอเทจจรงกนมากขน ใหคความเตรยมความพรอมในการเสนอพยานหลกฐานเพอมใหพยานหลกฐานสญหาย หรอถกแกไขเปลยนแปลงลดปญหาการเลอนคด ท าใหการพจารณาเรวยงขน โดยหากจ าเลยมาศาลวนพจารณาคดครงแรก

57

แลวไมมการโตแยงพยานหลกฐานในเรองใดแลวไมตองไตสวนกได หากโตแยงพยานหลกฐานใด หรอเมอศาลเหนเอง องคคณะผพพากษากจะท าการไตสวนพยานหลกฐานตอไป วนตรวจพยานหลกฐานจงเปนวนทส าคญทสด ทางปฏบตศาลจะปฏบตคลายกบวนตรวจพยานหลกฐานตาม ป.ว.อ. มาตรา 173/1 และ 173/2 หากคความฝายใดประสงคจะโตแยงพยานหลกฐานใด ใหคความฝายนนโตแยงไวในวนตรวจพยานหลกฐาน และใหศาลท าการหมายพยานหลกฐานทถกโตแยงนนไวเพอด าเนนการไตสวนพยานหลกฐานนนตอไป85

แตถาคความไมไดโตแยงพยานหลกฐานในวนตรวจพยานหลกฐาน หากจะโตแยงในภายหลง คความฝายนนจะตองยนค าขอโตแยงโดยท าเปนค ารองตอศาลกอนศาลมค าพพากษา โดยตองแสดงเหตอนสมควรทไมอาจโตแยงพยานหลกฐานนนได หากศาลเหนวาเพอประโยชนแหงความยตธรรมกอาจใหมการไตสวนพยานเพมเตมได86

3. วนไตสวนพยานหลกฐาน 3.1 การก าหนดวนเรมไตสวน87 องคคณะผพพากษาตองแจงก าหนดวนเรมไตสวนใหโจทก จ าเลยทราบลวงหนาไมนอยกวา 7 วน 3.2 แนวทางการเสนอพยาน88 การไตสวนพยานหลกฐาน โจทกและจ าเลยตองแถลงแนวทางการเสนอพยานหลกฐานตอองคคณะผพพากษาดวย ทงน เพราะศาลจะไดมแนวทางในการไตสวนหาขอเทจจรง 3.3 การด าเนนกระบวนพจารณาโดยเรว89 กฎหมายก าหนดใหตองด าเนนกระบวนพจารณาไตสวนพยานหลกฐานตอเนองตดตอกนไปทกวนท าการจนกวาจะเสรจการพจารณา เวนแตจะมเหตสดวสย หรอเหตจ าเปนอนอนมอาจกาวลวงได 3.4 การด าเนนกระบวนพจารณาโดยเปดเผย90 กฎหมายก าหนดใหการพจารณาและไตสวนพยานหลกฐานใหกระท าโดยเปดเผย เวนแตมความจ าเปนเพอคมครองประโยชนสาธารณะส าคญ ใหศาลมค าสงใหพจารณาเปนการลบหลงได ในกรณทศาลสงใหมการพจารณาเปนการลบเฉพาะ บคคลเหลานเทานนจะมสทธอยในหองพจารณาได คอ91

1) โจทก 2) จ าเลย และผควบคมตวจ าเลย 3) ทนายความ

58

4) พยานและบคคลทไดรบอนญาตจากศาล 3.5 การด าเนนกระบวนพจารณาตอหนาจ าเลย92 การด าเนนคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมลกษณะทส าคญแตกตางไปจากการด าเนนคดอาญาปกตทวาไมจ าเปนตองด าเนนกระบวนพจารณาตอหนาจ าเลยแตอยางใด ทงน เนองจากวาศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองท าหนาทตรวจสอบขอเทจจรงในคดโดยยดรายงานของคณะกรรมการ ป.ป.ช. เปนหลกในการพจารณา โดยอาจไตสวนหาขอเทจจรงและพยานหลกฐานเพมเตมไดตามทเหนสมควร จงอาจพจารณาลบหลงจ าเลยไดโดยไมตองอาศยเหตตางๆ ตามทก าหนดไวใน ป.ว.อ. มาตรา 172 ทว แตอยางใด 3.6 การถามพยานบคคล93 ในการสบพยานในคดอาญาโดยทวไป คความฝายทอางพยานจะเปนผซกถามพยานของตนกอนแลวคความอกฝายถามคาน และคความฝายทอางพยานถามตงพยานของตน แตการไตสวนพยานบคคล ผพพากษาจะตองมบทบาทเชงรกในการแสวงหาขอเทจจรงดวยตนเอง ไมใชนงฟงคความน าพยานมาสบ กฎหมายจงบญญตใหองคคณะผพพากษาสอบถามพยานบคคลดวยตนเอง ทงน ศาลจะเปนผแจงใหพยานไดทราบประเดนและขอเทจจรงทจะท าการไตสวน แลวจงใหพยานบคคลดงกลาวเบกความในขอนนโดยวธแถลงดวยตนเอง ซงไดแก การเลาเรองใหศาลฟง หรอโดยการตอบต าถามของศาลกได หลงจากศาลถามพยานบคคลแลว จงเปดโอกาสใหคความคอโจทก จ าเลย ถามพยานเพมเตม โดยใหคความฝายทอางพยานเปนผถามกอน แลวใหคความอกฝายถามพยาน หลงจากนนหามมใหคความฝายใดถามพยานอก เวนแตจะไดรบอนญาตจากศาล คความทถามพยานสามารถใชค าถามน ากได94 อนง กอนไตสวนพยานบคคล ศาลกตองด าเนนการใหมการสาบานหรอปฏญาณตนกอนทจะเบกความตาม ป.ว.พ. มาตรา 112 การไตสวนพยานบคคลอาจกระท าโดยระบบการประชมทางจอภาพ (Video Conference) และอาจขอไตสวนพยานไวลวงหนา95

3.7 ส านวนการด าเนนกระบวนพจารณาของศาล ในการด าเนนกระบวนพจารณาคดอาญาทวไป ศาลจะตองบนทกถอยค าส านวนดวยวธการทก าหนด แตการด าเนนคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองนน กฎหมายก าหนดวธการไวเปนพเศษ โดยใชเครองมอบนทกภาพและเสยง และจดบนทกรายงานกระบวนพจารณารวมไวในส านวนดวย96 4. การแถลงปดคด เมอศาลไดไตสวนพยานหลกฐานเสรจสนแลว คความมสทธแถลงปดคดของตนภายในระยะเวลาทศาลก าหนด97 เพอสรปคดของตนตอศาลวาพยานหลกฐานเทาทไตสวนนนเปนประโยชนตอคดของตนอยางไร เพอศาลจะไดมค าพพากษาตอไป

59

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 15.4.3 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 15.4.4 ในแนวการศกษาหนวยท 15 ตอนท 15.4 เรองท 15.4.3

60

เรองท 15.4.4 การชขาดตดสนคด เมอการพจารณาคดเสรจสนลง องคคณะผพพากษาจะตองท าการชงน าหนกพยานหลกฐานทงหลายโดยพจารณาหาความจรงใหได ถาเหนวายงไมพอกอาจไตสวนพยานเพมเตมอกได หากไมไดความจรงกตองพพากษายกฟอง จะวนจฉยวาโจทกไมน าสบใหศาลเหนไมได เพราะศาลเปนผไตสวน ไมใชหนาทโจทกตามระบบกลาวหาทตองหาพยานหลกฐานมาพสจนวาจ าเลยกระท าผด และจะอางวามความสงสยตามสมควรวาจ าเลยไดกระท าความผดหรอไม ใหยกประโยชนแหงความสงสยนนใหจ าเลย ตาม ป.ว.อ. มาตรา 227 วรรคสอง ไมได เพราะนนเปนระบบกลาวหา กฎหมายก าหนดรายละเอยดเกยวกบการชขาดคดไว ดงน 1. การท าความเหนขององคคณะ98

กฎหมายประสงคใหผพพากษาแตละคนท าความเหนของตนเปนลายลกษณอกษรและท าค าแถลงดวยวาจาประกอบ กอนการลงมตเพอมค าพพากษาดวย ผเขยนเหนวากรณนเปนเรองการท าความเหน ผพพากษาทกคนตองมความเหนในทกๆ ประเดน แมตนเองจะเปนฝายขางนอยแตตน เชน ผพพากษาฝายขางนอยเหนวาโจทกไมมอ านาจฟอง แตเสยงสวนใหญเหนวาโจทกมอ านาจฟอง กตองวนจฉยวาจ าเลยท าผดหรอไมตอไป และหากเหนวาเปนความผดกตองรวมลงมตในเรองก าหนดโทษดวย นอกจากน การเขยนความเหนสวนตวไมวาจ าเปนตองเขยนในรปค าพพากษาแบบคดอาญากนาจะไดเพยงแตเขยนความเหนในแตละประเดนเทานน เหตผลทกฎหมายก าหนดใหผพพากษาทกคนตองท าความเหนเปนหนงสอ เพราะผพพากษาตองแสดงเหตผลในการชงน าหนกพยานหลกฐานในขอเทจจรงและวนจฉยขอกฎหมายใหชดเจน ซงสามารถตรวจสอบไดวาผพพากษาคนนนๆ สามารถวนจฉยขอเทจจรงและขอกฎหมายไดสมเหตสมผล ถกตองตามหลกกฎหมายหรอหลกวชาการหรอไม 2. การท าค าพพากษา99 โดยทค าชขาดตองเปนไปตามมตเสยงขางมากขององคคณะผพพากษา การจดท าค าพพากษา หรอค าสงชขาดคดอาจมอบหมายใหผพพากษาคนหนงคนใดในองคคณะผพพากษาเปนผเขยนค าพพากษา หรอค าสงตามมตได 3. ดลยพนจศาลในการลงโทษ

61

ในกรณทองคคณะผพพากษาเชอวาจ าเลยเปนผกระท าผด ศาลยอมมดลยพนจในการลงโทษตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 18 รวมทงรอการลงโทษไดดวย 4. การอานค าพพากษา เมอท าค าพพากษาแลว จะตองอานค าพพากษาตามทกฎหมายก าหนดไว คอ 4.1 ระยะเวลา100 กฎหมายก าหนดใหตองอานค าพพากษาภายใน 7 วนนบแตวนเสรจการพจารณา หากมเหตสมควรจะเลอนการอานไปกอนกได แตตองไมเกน 14 วนนบแตวนเสรจการพจารณา และตองบนทกเหตทตองเลอนการอานออกไปดวย ทงน เวนแตไมอาจไดตวจ าเลยมาศาลในวนอานค าพพากษา 4.2 การอาน101 ค าพพากษาใหอานในศาล โดยเปดเผยตอหนาคความ หากจ าเลยไมอยหรอไมมาฟงค าพพากษาใหศาลเลอนการอานไป และออกหมายจบจ าเลยมาฟงค าพพากษา หากไมไดตวจ าเลยมาภายใน 1 เดอนนบแตวนออกหมายจบ ใหศาลอานค าพพากษาหรอค าสงลบหลงจ าเลยได และใหถอวาจ าเลยไดฟงค าพพากษาหรอสงนนแลว ปญหาวากรณมจ าเลยหลายคน ศาลจะอานค าพพากษาแกจ าเลยทมาโดยไมเลอนคดไดหรอไม ขอนท าไดโดยค าพพากษามผลเฉพาะคนทมาศาลเทานน คนทไมไดมากออกหมายจบ เมอครบ 1 เดอนไมไดตวมากอานค าพพากษาลบหลงจ าเลยคนนน (คดหมายเลขแดงท อม.10/2552 ระหวางอยการสงสด โจทก พนต ารวจโททกษณ ชนวตร กบพวก จ าเลย) 4.3 การเปดเผยค าพพากษาและความเหนของผพพากษาองคคณะ102 ค าพพากษาหรอค าสงทชขาดคดนน กฎหมายยงใหเปดเผยค าพพากษานน โดยน าลงประกาศในราชกจจานเบกษาดวย นอกจากนน เพอใหเกดความโปรงใสยงขน กฎหมายยงก าหนดใหเปดเผยความเหนขององคคณะผพพากษาอกดวย โดยวธการทประธานศาลฎกาก าหนด ซงมขอก าหนดใหปดประกาศหนาศาลฎกา

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 15.4.4 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 15.4.4 ในแนวการศกษาหนวยท 15 ตอนท 15.4 เรองท 15.4.4

62

เรองท 15.4.5 การบงคบคด ในกรณทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมค าพพากษาลงโทษจ าเลย กตองด าเนนใหมการบงคบตามค าพพากษาตอไปตามทก าหนดไวใน ป.ว.อ. เชน การออกหมายจ าคก ในกรณมค าพพากษาใหจ าคกโดยไมรอการลงอาญา เปนตน เมอศาลอานค าพพากษาแลว สามารถบงคบคดไดทนท เพราะค าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองเปนทสด หากไมมการอทธรณอกตอไป103

กรณจ าเลยหลบหนศาลกออกหมายจบ เชน คดหมายเลขแดงท อม.1/2546 ระหวาง อยการสงสด โจทก นายรกเกยรต สขธนะ จ าเลย ซงตอมาจบกมตวได ในคดแพงทขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดนกด าเนนการบงคบคดตาม ป.ว.พ. เชน มการขอใหศาลออกหมายยด อายดทรพยสนของผถกกลาวหา แตวาโจทกผบงคบคดไมตองเสยคาธรรมเนยมศาล มปญหาวา ผถกกลาวหาหรอจ าเลยจะขอทเลาการบงคบในระหวางอทธรณ ตาม ป.ว.พ. ไดหรอไม ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมค าวนจฉยวาเมอศาลพพากษาแลวคดถงทสดแลว แมจะมอทธรณแตศาลยงไมสงรบอทธรณไวพจารณา จงไมอนญาตใหทเลาการบงคบในคดหมายเลขแดงท อม.14/2553 นอกจากน อาจรองขดทรพยได ซงการรองขดทรพยนน หากมการยดทรพยผดไป ผถกโตแยงสทธยอมรองขดทรพยไดตาม ป.ว.พ. มาตรา 288 ในกรณทใหทรพยสนตกเปนของแผนดนนน เจาพนกงานบงคบคดจะสบหาทรพยสนใดๆ ของจ าเลยอกกไดเพอใหไดจ านวนทศาลมค าพพากษา ในชนบงคบคดเปนกรณตอเนองจากการทศาลมค าพพากษาแลว ผพพากษาประจ าแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองสามารถทจะไตสวนและมค าสงได เพราะไมใชการวนจฉยคดหลก ซงตองมองคคณะ 9 คน

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 15.4.5 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 15.4.5 ในแนวการศกษาหนวยท 15 ตอนท 15.4 เรองท 15.4.5

63

ตอนท 15.5 การด าเนนคดกรณพเศษ โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 15.5 แลวจงศกษาเนอหาสาระ พรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรอง

เรองท 15.5.1 การรองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดน เรองท 15.5.2 การด าเนนคดกรณจงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสน หรอแสดงเทจ

หรอปกปดขอเทจจรง เรองท 15.5.3 การด าเนนคดกบคณะกรรมการ ป.ป.ช.

แนวคด 1. การรองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดนม 2 กรณ คอ กรณมทรพยสนเพมขนผดปกตกรณพนจากต าแหนงหรอตาย กบกรณร ารวยผดปกต 2. การด าเนนคดกรณจงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสน หรอแสดงเทจหรอปกปดขอเทจจรง เปนความผดทางอาญาและตองพนจากต าแหนง และตองหามมใหด ารงต าแหนงทางการเมองหรอในพรรคการเมองเปนเวลา 5 ป 3. คณะกรรมการ ป.ป.ช. ทร ารวยผดปกตหรอกระท าความผดฐานทจรตตอหนาท หรอกระท าความผดตอต าแหนงหนาทราชการ กอาจถกฟองรองและด าเนนคดไดเชนกนแตมวธการพเศษจากคดทวไป

วตถประสงค

เมอศกษาตอนท 15.5 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายและวเคราะหถงการด าเนนคดทรองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดนได 2. อธบายและวเคราะหถงการด าเนนคดอาญากรณจงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสนสน หรอแสดงเทจหรอปกปดขอเทจจรงได 3. อธบายและวเคราะหถงการด าเนนคดแกกรรมการ ป.ป.ช. ทถกด าเนนคดตอศาลฎกาแผนก

64

คดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองได

เรองท 15.5.1 การรองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดน การด าเนนคดรองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดน ม 2 กรณ คอ 1. กรณผด ารงต าแหนงทางการเมองมทรพยสนเพมขนผดปกต 2. กรณผด ารงต าแหนงทางการเมองถกกลาวหาวาร ารวยผดปกต 1. กรณผด ารงต าแหนางทางการเมองมทรพยสนเพมขนผดปกต รฐธรรมนญฉบบปจจบนบญญตใหผด ารงต าแหนงทางการเมองบางต าแหนงตองยน “บญชแสดงรายการทรพยสนและหนสน” ตอคณะกรรมการ ป.ป.ช. ทกครงทเขารบต าแหนงหรอพนจากต าแหนง ตามหลกเกณฑทรฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 259-262 และระเบยบคณะกรรมการ ป.ป.ช. ก าหนด ซงไดกลาวมาแลวในเรองท 15.3.2 ขอ 2 ส าหรบกรณทจะรองขอตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ไดแก เมอมการยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสน เพราะเหตทผด ารงต าแหนงดงกลาวพนจากต าแหนงหรอตาย ทงน เพราะเมอมการยนบญชดงกลาว คณะกรรมการ ป.ป.ช. จะด าเนนการตรวจสอบความเปลยนแปลงของทรพยสนและหนสนของผด ารงต าแหนงนน แลวจดท ารายงานผลการตรวจสอบวามความเปลยนแปลงของทรพยสนและหนสนของผด ารงต าแหนงนน แลวจดท ารายงานผลการตรวจสอบวามความเปลยนแปลงในเรองทรพยสนและหนสนอยางไร และตองประกาศในราชกจจานเบกษาดวย104 ดงน กรณทจะพบวาผด ารงต าแหนงทางการเมองผใดม “ทรพยสนเพมขนผดปกต” จะเกดขนเมอมการพนจากต าแหนงหรอตายเทานน เพราะเมอมกรณดงกลาวเกดขนจงจะท าการตรวจสอบบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสนเปรยบเทยบกนระหวางการแจงบญชเมอเขารบต าแหนงและเมอพนจากต าแหนง เมอคณะกรรมการ ป.ป.ช. พบวาผด ารงต าแหนงทางการเมองมทรพยสนเพมขนผดปกต ใหประธานกรรมการ ป.ป.ช. สงเอกสารทมอยท งหมดพรอมทงรายงานผลการตรวจสอบไปยงอยการสงสดเพอด าเนนคดรองขอตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง เพอสงใหทรพยสนทเพมขนผดปกตตกเปนของแผนดนตอไป105 ทงน โดยไมตองมการไตสวนขอเทจจรงแบบกรณทวไป แตทางปฏบตคณะกรรมการ ป.ป.ช. จะไตสวนขอเทจจรงถงทมาทไปแหงทรพยสนทเพมขนอยางผดปกตคราวๆ ซงกถอวาเปนการไตสวนขอเทจจรงเชนกน 2. กรณผด ารงต าแหนงทางการเมองร ารวยผดปกต

65

รฐธรรมนญฉบบปจจบนไดบญญตเรองความร ารวยผดปกตของผด ารงต าแหนงทางการเมองทก าหนดไว อาจถกกลาวหาวาร ารวยผดปกตไดเชนเดยวกบการกลาวหาวากระท าความผดอาญา ดงไดกลาวมาแลวในเรองท 15.3.2 ขอ 2 โดยปกตแลวการร ารวยผดปกตนาจะเปนการกระท าความผดอาญาดวย แตหากไมสามารถน าสบถงความผดอาญาไดกสามารถรองขอใหทรพยสนนนตกเปนของแผนดนได แมวาผถกกลาวหาพนจากต าแหนงหรอพนจากราชการอนเนองมากจากความตาย ใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. มอ านาจด าเนนการไตสวนขอเทจจรงเพอขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดนตอไปได106 ทงน เพราะการรองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดนนไมเกยวของกบคดอาญา แตมงทจะใหทรพยสนทไดมาโดยมชอบตกคนเปนของแผนดนอนเปนคดแพง การรองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดนกรณกลาวหาวาผด ารงต าแหนงทางการเมองร ารวยผดปกต กฎหมายก าหนดวาการกลาวหานนตองท าในขณะทผถกกลาวหาเปนผด ารงต าแหนงทางการเมอง หรอพนจากการเปนผด ารงต าแหนงทางการเมองไมเกน 2 ป107

คณะกรรมการ ป.ป.ช. ตองมการตรวจสอบขอเทจจรงเสยกอนวามเหตทจะยนค ารองขอตามทกฎหมายก าหนดไวหรอไม หลงจากนนท าการไตสวนขอเทจจรงท านองเดยวกบการด าเนนคดอาญา แตคณะกรรมการ ป.ป.ช. ยงมอ านาจยดหรออายดทรพยสนทเกยวของกบการร ารวยผดปกต และมพฤตการณนาเชอวาจะมการโอน ยกยาย แปลงสภาพ หรอซกซอนทรพยสนดงกลาว แตอยางไรกตาม ผถกกลาวหามสทธยนค ารองขอผอนผนเพอขอรบทรพยสนนนไปใชประโยชนระหวางยดหรออายดชวคราวได โดยมหรอไมมประกนหรอหลกประกนกได108 เมอมการยดหรออายดทรพยสนโดยคณะกรรมการ ป.ป.ช. เปนการชวคราวแลวจะตองจดใหมการพสจนเกยวกบทรพยสนโดยเรว โดยใหผถกกลาวหาแสดงพยานหลกฐานวาทรพยสนดงกลาวมไดเกยวของกบการร ารวยผดปกต กรณทสามารถพสจนได กใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. สงคนทรพยสนนนแกผถกกลาวหา กรณทไมสามารถพสจนได กใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. มอ านาจยดหรออายดทรพยสนนนไวตอไป จนกวาคณะกรรมการ ป.ป.ช. จะมมตวาขอกลาวหาวาร ารวยผดปกตไมมมล แตตองไมเกน 1 ปนบแตวนยดหรออายด หรอจนกวาจะมค าพพากษาถงทสดใหยกฟองในคดนน(109)

เมอไดไตสวนขอเทจจรงแลว คณะกรรมการ ป.ป.ช. จะตองมมตดวยวาขอกลาวหามมลหรอไม ซงหากไมมมลกจะสงยตเรอง แตหากเหนวาขอกลาวหานนมมลกจะด าเนนการสงเรองใหอยการสงสดรองขอตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองตอไป110

กฎหมายก าหนดใหการยนค ารองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดนตองด าเนนการภายใน 90 วนนบแตวนทไดรบเรองจากคณะกรรมการ ป.ป.ช. ทงน ไมวาจะเปนกรณอยการสงสด หรอประธานกรรมการ ป.ป.ช. เปนผยนค ารองกตาม111

66

ค ารองเพอใหทรพยสนใดตกเปนของแผนดนตองมรายละเอยดน คอ112 รายละเอยดเกยวกบขอกลาวหา และพฤตการณทแสดงใหเหนวาผถกกลาวหาร ารวยผดปกต หรอมทรพยสนเพมขนผดปกต รายละเอยดเกยวกบทรพยสนทขอใหตกเปนของแผนดน สถานทตง ชอและทอยของผครอบครอง หรอมชอเปนเจาของทรพยสนในขณะทยนค ารองดวย การพจารณาค ารองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดนกรณร ารวยผดปกต เมอไดยนค ารองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดนตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองแลว ตองด าเนนการเชนเดยวกบการฟองคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง แตไมตองเสยคาฤชาธรรมเนยม และใหอนโลมบทบญญตตางๆ ในเรองดงกลาวมาใช(113

ส าหรบการพจารณาค ารองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดนมกรณทตองด าเนนการ คอ การประกาศและสงส าเนาค ารอง ณ สถานทตางๆ114 เพอเปดโอกาสใหผด ารงต าแหนงทางการเมองผถกกลาวหา (วาทรพยสนเพมขนผดปกต หรอร ารวยผดปกต) โตแยง หรอบคคลภายนอกคดคานวาทรพยสนทถกขอใหตกเปนของแผนดนเปนของตนเอง ผคดคานตองท าค าคดคานเปนหนงสอยนตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง หลงจากนนศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองตองสงส าเนาค าคดคานแกผรองและผถกกลาวหาดวย115

ในการไตสวนพยานหลกฐานใหด าเนนการเชนเดยวกบการด าเนนคดอาญา แตกฎหมายก าหนดใหศาลไตสวนพยานหลกฐานของผถกกลาวหาทโตแยง หรอค าคดคานของบคคลภายนอกกอน แลวจงไตสวนพยานหลกฐานของผรอง เวนแตจะเหนสมควรเปนประการอน(116) เพราะในคดรองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดนนนภาระการพสจนตกอยทฝายผถกกลาวหา แตอยางไรกตาม ศาลอาจไตสวนพยานหลกฐานของผรองกอนกได นอกจากนน การไตสวนพยานหลกฐานตางๆ ตลอดจนการมค าสงตามค ารองใหน าบทบญญตทก าหนดในการด าเนนคดอาญามาใชดวย 117 ถาผถกกลาวหาพสจนไดวาทรพยสนทรองขอใหตกเปนของแผนดนมไดเกดจากการร ารวยผดปกต หรอมไดเปนทรพยสนทเพมขนผดปกต ใหศาลสงยกค ารองของอยการสงสดหรอคณะกรรมการ ป.ป.ช. ทงน ดยไมตองวนจฉยค าคดคานของบคคลภายนอก118

การสงใหทรพยสนตกเปนของแผนดน ถาผมภาระการพสจนไมอาจพสจนไดวาทรพยสนทรองขอใหตกเปนของแผนดนมไดเกดจากการร ารวยผดปกต หรอมไดเปนทรพยสนเพมขนผดปกต ใหศาลสงใหทรพยสนนนตกเปนของแผนดน(119) (คดหมายเลขแดงท อม. 1/2553)

ในกรณทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองไดมค าสงใหทรพยสนตกเปนของแผนดนแลว จะตองมการบงคบคดตอไปตาม ป.ว.พ. 120

67

ในกรณทศาลสงใหทรพยสนใดตกเปนของแผนดนเพราะผถกกลาวหาร ารวยผดปกต หรอมทรพยสนเพมขนผดปกต แตไมสามารถบงคบคดเอาแกทรพยสนเหลานนไดทงหมดหรอแตบางสวน กฎหมายบญญตใหสามารถบงคบเอาแกทรพยสนอนของผถกกลาวหาไดภายในอายความ 10 ป แตตองไมเกนมลคาของทรพยสนทศาลสงใหตกเปนของแผนดน(121) เชน ศาลสงใหเงนทไดจากการขายหนและเงนปนผล 46,373,687.70 บาท ตกเปนของแผนดน โดยบงคบเอาจากทรพยสนท คตส. .อายดไว ถาไมพอกเอาจากทรพยสนอน (คดหมายเลขแดงท อม.1/2553 ระหวางอยการสงสด ผรอง พนต ารวจโททกษณ ชนวตร กบพวก ผ ถกกลาวหา)

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 15.5.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 15.5.1 ในแนวการศกษาหนวยท 15 ตอนท 15.5 เรองท 15.5.1

เรองท 15.5.2 การด าเนนคดกรณจงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสน หรอแสดงเทจหรอปกปดขอเทจจรง เดมกรณดงกลาวเปนอ านาจของศาลรฐธรรมนญทเมอวนจฉยวานกการเมองผใดกระท าการดงกลาว นกการเมองผนนตองพนจากต าแหนงในวนทศาลรฐธรรมนญมค าวนจฉย และผนนตองถกหามมใหด ารงต าแหนงทางการเมอง หรอในพรรคการเมองเปนเวลา 5 ปนบแตวนทศาลรฐธรรมนญวนจฉย (ค าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 31/2543 คณะกรรมการ ป.ป.ช. ผรอง พลตรสนน ขจรประศาสตร ผคดคาน) สวนกรณทเปนความผดทางอาญาตาม พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ มาตรา 119 จะตองด าเนนคดอาญาตอศาลอาญา ดงกรณของพลตรสนน ขจรประศาสตร ในอดต แตเมอประกาศใชรฐธรรมนญฉบบปจจบน ผรางเหนวาการวนจฉยวาผด ารงต าแหนงทางการเมองจงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสน หรอแสดงเทจหรอปกปดขอเทจจรงจะตองมการไตสวนพยานหลกฐานในขอเทจจรงใหปรากฏ ซงศาลรฐธรรมนญสวนใหญจะไมมความเชยวชาญเทากบศาลยตธรรม ทงเพอใหการด าเนนคดอาญาตาม พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ เปนไปทางเดยวกนโดยพจารณาคดไปดวยกน รฐธรรมนญฉบบปจจบนจงก าหนดใหเปนอ านาจของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผ ด ารงต าแหนงทางการเมองทจะพจารณาพพากษา ดงน มาตรา 263 ผด ารงต าแหนงทางการเมองผใดจงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสนและเอกสารประกอบตามทก าหนดไวในรฐธรรมนญน หรอจงใจยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสนและเอกสารประกอบดวยขอความอนเปนเทจ หรอปกปดขอเทจจรงทควรแจงใหทราบ ให

68

คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตเสนอเรองใหศาลฎกาแผนกคดอาญาของ ผด ารงต าแหนงทางการเมองวนจฉยตอไป ถาศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองวนจฉยวาผด ารงต าแหนงทางการเมองผใดกระท าความผดตามวรรคหนง ใหผนนพนจากต าแหนงในวนทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผ ด ารงต าแหนงทางการเมองวนจฉย โดยใหน าบทบญญตมาตรา 92 มาใชบงคบโดยอนโลม และผนนตองหามมใหด ารงต าแหนงทางการเมองหรอด ารงต าแหนงใดในพรรคการเมองเปนเวลาหาปนบแตวนทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองวนจฉยดวย มาตรา 264 บทบญญตมาตรา 259 มาตรา 260 มาตรา 261 วรรคสอง และมาตรา 263 วรรคหนง ใหใชบงคบกบเจาหนาทของรฐตามทคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตก าหนดดวยโดยอนโลม คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตอาจเปดเผยบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสนและเอกสารประกอบทมการยนไวแกผมสวนไดเสยได ถาเปนประโยชนในการด าเนนคดหรอการวนจฉยการกระท าความผด ตามทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ มาตรา 119 บญญตวา “เจาหนาทของรฐผใดจงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสนและเอกสารประกอบตอคณะกรรมการ ป.ป.ช. ภายในเวลาทพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญก าหนด หรอจงใจยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสนและเอกสารประกอบดวยขอความอนเปนเทจ หรอปกปดขอเทจจรงทควรแจงใหทราบ ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ” จะเหนไดวา กรณเชนนคณะกรรมการ ป.ป.ช. เปนผยนค ารองตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองโดยตรง ไมผานอยการสงสด การด าเนนกระบวนการพจารณาในชนศาลกด าเนนการแบบเดยวกบการด าเนนคดอาญา แตเปลยนเปนผรองกบผคดคาน กรณผคดคานไมมาในวนนดพจารณานดแรกกจ าหนายคด (คดหมายเลขแดงท อม. 1/2552) กรณไมไดความวาจงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสนและเอกสารประกอบ กมค าสงใหยกค ารอง (คดหมายเลขแดงท อม. 3/2552) กรณฟงไดตามค ารองกพพากษาวาผคดคานเปนผตองหามมใหด ารงต าแหนงทางการเมอง หรอด ารงต าแหนงใดในพรรคการเมองเปนเวลา 5 ปนบแตวนทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองวนจฉย ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 263 วรรคสอง และมความผดตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542 มาตรา 119 ลงโทษตามกฎหมายดงกลาว (คดหมายเลขแดงท อม. 9/2552 ระหวาง ป.ป.ช. ผรอง นายยงยทธ ตยะไพรช ผคดคาน)

69

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 15.5.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 15.5.2 ในแนวการศกษาหนวยท 15 ตอนท 15.5 เรองท 15.5.2 เรองท 15.5.3 การด าเนนคดกบกรรมการ ป.ป.ช. ดงไดกลาวมาแลววาคณะกรรมการ ป.ป.ช. เปนองคคณะอสระสามารถใชอ านาจไดอยางเขมแขง แตกตองอยในกรอบของกฎหมายเพอปองกนมใหใชอ านาจตามอ าเภอใจ คณะกรรมการ ป.ป.ช. จงตองอยภายใตการควบคมตรวจสอบขององคกรทใชอ านาจตลาการคอศาลดวย เพอเปนการถวงดลอ านาจดงกลาว รฐธรรมนญฉบบปจจบนบญญตถงการด าเนนคดแกกรรมการ ป.ป.ช. ไวดงน มาตรา 249 สมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอสมาชกของทงสองสภา มจ านวนไมนอยกวาหนงในหาของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา มสทธเขาชอรองขอตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองวา กรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ผใดร ารวยผดปกต กระท าความผดฐานทจรตตอหนาท หรอกระท าความผดตอต าแหนงหนาทราชการ ค ารองขอตามวรรคหนงตองระบพฤตการณทกลาวหาวาผด ารงต าแหนงดงกลาวกระท าการตามวรรคหนงเปนขอๆ ใหชดเจน และใหยนตอประธานวฒสภาเมอประธานวฒสภาไดรบค ารองแลวใหสงค ารองดงกลาวไปยงศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองเพอพจารณาพพากษา กรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตผถกกลาวหาจะปฏบตหนาทในระหวางนนมได จนกวาจะมค าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองใหยกค ารองดงกลาว ในกรณทกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตไมอาจปฏบตหนาทไดตามวรรคสาม และมกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตเหลออยนอยกวากงหนงของจ านวนกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตทงหมด ใหประธานศาลฎกาและประธานศาลปกครองสงสดรวมกนแตงตงบคคลซงมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามเชนเดยวกบกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ท าหนาทเปนกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตเปนการชวคราว โดยใหผทไดรบแตงตงอยในต าแหนงไดจนกวากรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตทตนด ารงต าแหนงแทนจะปฏบตหนาทได หรอจนกวาจะมค าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผ ด ารงต าแหนงทางการเมองวาผนนกระท าความผด

70

จากบทบญญตขางตน ขอกลาวหา ม 3 กรณ คอ 1) ร ารวยผดปกต หรอ 2) กระท าผดฐานทจรตตอหนาท หรอ 3) กระท าผดตอหนาทราชการ ซงขอแยกอธบาย ดงน 1. ผรองขอใหด าเนนคด สมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอสมาชกทงสองสภาไมนอยกวาหนงในหาของจ านวนสมาชกทงหมดทมอยของทงสองสภาเขาชอกนรองขอตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง โดยอางเหตแหงการด าเนนคดดงกลาว โดยยนค ารองตอประธานวฒสภา เมอประธานวฒสภาไดรบค ารองแลว ใหสงค ารองไปยงศาลฎกาแผนคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง มปญหาวา ประธานวฒสภาจะใชดลยพนจตรวจสอบดวาค ารองมเหตแหงการด าเนนคดหรอไมกอนไดหรอไม ขอนเหนวาประธานวฒสภาไมนาจะมอ านาจดงกลาว 2. การด าเนนคดในชนศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง เมอไดสงค ารองดงกลาวมาแลว ผพพากษาประจ าแผนกฯ จะยงไมสงวารบค ารองหรอไม แตจะเกษยณสงเพยงวารอไวสงเมอเลอกองคคณะผพพากษาแลว ประธานศาลฎกาตองจดใหมการประชมใหญเลอกองคคณะผพพากษา เมอไดองคคณะผ พพากษาแลว องคคณะพจารณาสงรบค ารองหรอไม โดยองคคณะอาจตรวจค ารองแลวเหนวาพฤตการณตามค ารองยงฟงไมไดวาการกระท าของกรรมการ ป.ป.ช. มมลความผดทางอาญาตามขอกลาวหา จงสงยกค ารองโดยไมตงกรรมการไตสวนกได (คดหมายเลขแดงท อม. 4/2553 และคดหมายเลขแดงท อม.5/2552) ถาองคคณะสงรบค ารองกจะตองตงบคคลไมนอยกวา 5 คนเปนคณะกรรมการไตสวนท าหนาทไตสวนขอเทจจรง และท าความเหนเกยวกบการด าเนนคดตามค ารองขอใหด าเนนคดกบคณะกรรมการ ป.ป.ช. โดยคณะกรรมการไตสวนมอ านาจหนาทเชนเดยวกบคณะกรรมการ ป.ป.ช.122 บคคลทเปนคณะกรรมการไตสวนตองมคณสมบต123 และมลกษณะไมตองหามตามทกฎหมายก าหนด124 เชน มอายไมต ากวา 45 ป ในวนแตงตง และตองมคณสมบตอยางใดอยางหนง เชน รบราชการ หรอเคยรบราชการไมต ากวาระดบ 10 หรอเทยบเทา เปนหรอเคยเปนผสอนกฎหมายในมหาวทยาลยไมนอยกวา 10 ป หรอเปนผมความรเชยวชาญทางดานการเงน การบญช หรอวชาชพอนทเกยวของกบเรองในคด โดยเคยปฏบตงานดานดงกลาวมาแลวไมนอยกวา 10 ป สวนลกษณะตองหามมหลายประการ เชน ไมเปนผมความประพฤตเสอมเสยหรอบกพรองในศลธรรมอนด ไมอยในระหวางเพกถอนสทธเลอกตง ฯลฯ เปนตน กฎหมายใหแจงรายชอคณะกรรมการไตสวนไปยงวฒสภา ทงตดประกาศไวทศาลฎกาดวย(125 เพอใหมการคดคานกรรมการไตสวนท านองคดคานผพพากษา126 เมอไดมการประชมคณะกรรมการไตสวนครงแรก ตองเลอกประธานคณะกรรมการไตสวนกอนแลวจงด าเนนการตอไป127

71

3. การด าเนนการของคณะกรรมการไตสวน คณะกรรมการไตสวนจะท าหนาทเหมอนคณะกรรมการ ป.ป.ช. คอ แจงขอกลาวหาแกกรรมการ ป.ป.ช. เปนหนงสอและมอ านาจสงใหกรรมการ ป.ป.ช. แสดงรายการทรพยสนและหนสนภายในเวลาทก าหนด128 กรรมการ ป.ป.ช. มสทธน าทนายความเขาฟงการชแจงขอกลาวหา หรอใหปากค าตอคณะกรรมการไตสวนได 129 กรรมการ ป.ป.ช. อาจชแจงโดยวาจาหรอแถลงการณดวยวาจาได130 ทงมสทธขอใหคณะกรรมการไตสวนท าการไตสวนพยานของตน131 คณะกรรมการไตสวนตองท าการไตสวนและท าความเหนใหเสรจสนภายในเกาสบวนนบแตวนไดรบแตงตง แตองคคณะผพพากษาอาจขายระยะเวลาใหเทาทจ าเปนได132 4. การท าความเหนของคณะกรรมการไตสวน 133

ในกรณทคณะกรรมการไตสวนมมตวาขอกลาวหาอนเปนคดอาญาตอกรรมการ ป.ป.ช. นนมมลหรอมมตวากรณมมลนาเชอวากรรมการ ป.ป.ช. ร ารวยผดปกต ใหคณะกรรมการไตสวนสงรายงานพรอมทงเอกสารทงหมดทมอยไปยงอยการสงสด เพอด าเนนการฟองคดตอศาล ใหอยการสงสดฟองคดตามความเหนของคณะกรรมการไตสวนภายในสามสบวนนบแตวนไดรบเรองดงกลาว การยนฟองเมอลวงพนระยะเวลายอมกระท าได ถาไดฟองภายในอายความ ในกรณทคณะกรรมการไตสวนเหนวาขอกลาวหาไมมมล134 ใหคณะกรรมการไตสวนสงรายงานพรอมทงเอกสารทงหมดทมอยไปยงองคคณะผพพากษาเพอด าเนนการตอไป หากองคคณะผพพากษาเหนวาพยานหลกฐานทคณะกรรมการไตสวนรวบรวมยงไมเพยงพอทจะมค าสงในเรองน อาจก าหนดใหคณะกรรมการไตสวนรวบรวมพยานหลกฐานเพมเตมภายในระยะเวลาอนสมควรกอนมค าสงกได หากองคคณะผพพากษาเหนวาขอกลาวหาไมมมล ใหพพากษายกค ารองขอ แตหากองคคณะผพพากษาเหนวาขอกลาวหามมล ใหสงเรองไปยงอยการสงสดเพอยนฟองตอศาล 5. การพจารณาชขาดตดสนคด กฎหมายใหน าวธการทด าเนนคดอาญาแกผด ารงต าแหนงทางการเมองมาใชโดยอนโลม135 ในการพจารณาพพากษาใหองคคณะผพพากษาด าเนนการไตสวนหาขอเทจจรง และพยานหลกฐานเพมเตมตามทเหนสมควรเพอพสจนความเปนจรง โดยไมผกมดกบเหตผลหรอพยานหลกฐานทปรากฏในค ารองขอใหด าเนนคด หรอในการไตสวน หรอความเหนของคณะกรรมการไตสวน หรอในการด าเนนคดของอยการสงสด136

72

ตงแตองคคณะมค าสงรบค ารองไวพจารณาเปนตนไป กรรมการ ป.ป.ช. จะปฏบตหนาทไมไดจนกวาจะมค าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองใหยกค ารอง ถาม ป.ป.ช. เหลออยเกนกงหนงกปฏบตหนาทได แตถาไมถงกตองด าเนนการเลอกบคคลมาท าหนาทแทนตามรฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 249 วรรคส อนเปนการแกขอขดของ ซงกรรมการ ป.ป.ช. เคยถกด าเนนคดทงคณะกรณขนเงนเดอนตวเอง โดยอาศยอ านาจตามระเบยบของ พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ มาตรา 5 และ 107 ซงศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองพพากษาวากรรมการ ป.ป.ช. ท ง 9 คนกระท าความผดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 157 (คดหมายเลขแดงท อม. 1/2548) หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 15.3.3 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 15.3.3 ในแนวการศกษาหนวยท 15 ตอนท 15.3 เรองท 15.3.3

ตอนท 15.6 การอทธรณ โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 15.6 แลวจงศกษาเนอหาสาระ พรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรอง

เรองท 15.6.1 สทธในการอทธรณ เรองท 15.6.2 หลกเกณฑ วธการยนอทธรณ

73

แนวคด 1. สทธในการอทธรณยอมเปนสทธของบคคลทตองค าพพากษาใหลงโทษทางอาญาตามหลกสากล และเพอตรวจสอบแกไขความผดพลาดของศาลทพพากษาคด 2. การอทธรณยอมมหลกเกณฑ วธการตามระเบยบทประชมใหญศาลฎกาตางจากการอทธรณคดอาญาทวไป

วตถประสงค

เมอศกษาตอนท 15.6 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายและวเคราะหถงสทธในการอทธรณของผตองค าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองได

2. อธบายและวเคราะหถงหลกเกณฑ วธการ อทธรณค าพพากษาหรอค าสงของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองได

เรองท 15.6.1 สทธในการอทธรณ เดมศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองพพากษาแลวยอมถงทสด จะอทธรณตอไปไมได แตเมอจดท ารฐธรรมนญฉบบปจจบนไดเพมเตมหลกเกณฑใหมโดยบญญตไว ดงน มาตรา 278 วรรคสาม ในกรณทผตองค าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมพยานหลกฐานใหม ซงอาจท าใหขอเทจจรงเปลยนแปลงไปในสาระส าคญ อาจยนอทธรณตอทประชมใหญศาลฎกาภายในสามสบวนนบแตวนทมค าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองได

74

หลกเกณฑการยนอทธรณและการพจารณาวนจฉยของทประชมใหญศาลฎกา ใหเปนไปตามระเบยบทประชมใหญศาลฎกาก าหนด ทงน เปนไปตามหลกเกณฑวา 1. สทธในการอทธรณยอมเปนสทธของบคคลทตองค าพพากษาใหลงโทษในคดอาญา โดยสนธสญญาระหวางประเทศวาสทธพลเมองและสทธทางการเมอง137 ซงเปนสนธสญญาดานสทธมนษยชนทประเทศไทยเปนภาค (International Covenant on Civil and Politiod Right หรอค ายอ ICCPR) Everyone convicted of a chine shall have the right to his conviction and sentence being reviewed by a higher tribunal accesseling to law สทธตามขอนเปนสทธขนต าทผถกกลาวหาในคดอาญาพงม การทรฐธรรมนญฉบบ 2540 มาตรา 311 วรรค 2 ทบญญตใหค าสงและค าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองเปนทสด จงขดตอ ICCPR ดงกลาว 2. การตดสทธในการอทธรณสวนทางกบหลกกระบวนการนตธรรม (Due Process of Law) ซงมงเนนวธพจารณาทคมครองสทธของผตองหาหรอจ าเลย 3. การตดสทธในการอทธรณเปนวธการของศาลทหารเฉพาะในเวลาไมปกต และศาลอาญาศกซงเปนศาลทตงขนเปนพเศษ เมอหนวยทหารหรอเรอรบอยในยทธบรเวณ 4. การตดสทธในการอทธรณแกบคคลบางกลมยอมสวนทางกบขอหามการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตามรฐธรรมนญ ดงนน เมอรางรฐธรรมนญฉบบปจจบนจงไดเพมสทธในการอทธรณไว โดยผรางไดก าหนดใหทประชมใหญศาลฎกา ซงประกอบดวยผพพากษาศาลฎกาทกคนเปนผพจารณาทบทวนแกไข แตกยงมปญหาทนาคดวาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองในศาลฎกา และทประชมใหญศาลฎกาตางกเปนองคกรศาลฎกาเชนกน มสถานะทางกฎหมายเปนศาลสงสดของประเทศ การทบทวนโดยทประชมใหญศาลฎกาเปนองคกรทวนจฉยทสงกวาศาลฎกาหรอไม

เรองท 15.6.2 หลกเกณฑ วธการการยนอทธรณ หลกเกณฑและวธการยนอทธรณ มดงน 1. ผตองค าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองเทานนทอทธรณได 2. อทธรณเฉพาะกรณทมพยานหลกฐานใหม ซงอาจท าใหขอเทจจรงเปลยนแปลงไปในสาระส าคญ

75

3. อทธรณตอทประชมใหญศาลฎกาภายใน 30 วนนบแตวนมค าพพากษา 4. การการด าเนนการใหเปนไปตามระเบยบทประชมใหญศาลฎกาก าหนด 1. ผตองค าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองเทานนทอทธรณได ขอนไมไดหมายถงเฉพาะคดอาญาเทานน แมคดแพงกรณทผนนถกกลาวหาวาร ารวยผดปกต อนเปนคดแพงตามรฐธรรมนญฉบบปจจบน กยอมมสทธอทธรณไดดวย รวมทงกรณผบรหารทองถน หรอสมาชกสภาทองถนขององคกรสวนทองถน ซงคณะกรรมการ ป.ป.ช. ประกาศก าหนดใหเปนผ ด ารงต าแหนงทางการเมองมทรพยสนเพมขนผดปกต และมค าขอใหทรพยสนทเพมขนผดปกต ตกเปนของแผนดน ตามรฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 262 และ พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ มาตรา 83 หรอคดผทถกด าเนนคดฐานจงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสน หรอแสดงเทจหรอปกปดขอเทจจรง ตามรฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 263 ดวย และเปนทเหนไดวากรณทศาลยกฟองโจทกจะอทธรณไมได นอกจากน ผตองค าพพากษาจะยนอทธรณดวยตนเองโดยเซนชอในอทธรณเทานน หรอทนายความจะลงชอแทนไดหรอไมกเคยมปญหาโตเถยงกน แตทประชมใหญศาลฎกาลงมตวาผยนอาจเปนทนายความซงท าหนาทแทนตวความกได แมตวความจะไปอยตางประเทศกตาม (คดหมายเลขแดงท อม. 2/2550 ระหวางอยการสงสด โจทก นายวฒนา อศวเหม จ าเลย) 2. อทธรณเฉพาะกรณมพยานหลกฐานใหม ซงอาจท าใหขอเทจจรงเปลยนแปลงไปในสาระส าคญ ค าวา “พยานหลกฐานใหม” ตามระเบยบทประชมใหญศาลฎกาใหความหมายวา พยานหลกฐานทยงไมเคยปรากฏอยในส านวนคดทผตองค าพพากษาไดยนอทธรณตามระเบยบน แตทงนพยานหลกฐานใหมยอมไมรวมถงการกลบค าใหการของพยานในคด ซงจะเหนไดวาพยานหลกฐานใหมซงจะเปนเหตในการอทธรณนนแทบจะไมมเลย เพราะแมแตพยานทเคยอางองไวในบญชระบพยาน แตองคคณะผพพากษาไมอนญาตน ามาไตสวน หรอมไดหยบยกขนวนจฉย กไมใชพยานหลกฐานใหม เพราะเปนพยานหลกฐานทปรากฏอยในส านวนคณะกรรมการ ป.ป.ช. แลว พยานหลกฐานทไมปรากฏอยในส านวนคณะกรรมการ ป.ป.ช. แตเกยวของกบประเดนในคดทรหรอมเหตอนควรรถงความมอยขณะถกด าเนนคดกมใชพยานหลกฐานใหม เอกสารทท าขนภายหลงมค าพพากษาแลวเพอรบรองหรอยนยนขอเทจจรงใด ไมใชพยานหลกฐานใหม เขาใจวา ผรางน าหลกเกณฑท านองเรองการรอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม ตาม พ.ร.บ.รอฟนคดอาญาขนพจารณาใหม พ.ศ. 2526 มาใชกบหลกเกณฑในการอทธรณค าพพากษา โดย พ.ร.บ.ดงกลาวบญญตไว ดงน

76

มาตรา 5 คดใดทมค าพพากษาถงทสด ใหบคคลใดตองรบโทษอาญาในคดนนแลว อาจมการรองขอใหรอฟนคดขนพจารณาพพากษาใหม เมอปรากฏวา (1) พยานบคคลซงศาลไดอาศยเปนหลกเกณฑในการพพากษาคดอนถงทสดนน ไดม ค าพพากษาถงทสดในภายหลงแสดงวาค าเบกความของพยานนนเปนเทจ หรอไมถกตองตรงกบความจรง (2) พยานหลกฐานอนนอกจากพยานบคคลตาม (1) ซงศาลไดอาศยหลกในการพจารณาพพากษาคดอนถงทสดนน ในภายหลงแสดงวาเปนพยานหลกฐานปลอม หรอเปนเทจ หรอไมถกตองตรงกบความจรง หรอ (3) มพยานหลกฐานใหมอนเปนเทจและส าคญแกคด ซงถาไดน ามาสบในคดอนถงทสดนน จะแสดงวาบคคลตองรบโทษทางอาญาโดยค าพพากษาถงทสดนนไมไดกระท าความผด ซงหลกเกณฑในการอทธรณคดกบหลกเกณฑในการรอฟนคดขนพจารณาใหม แตกตางกนอยางมากหลายประการ เชน การอทธรณ - เฉพาะผตองค าพพากษาของศาลฎกาแผนก

คดอาญาฯ เทานน ซงอาจเปนทงคดแพงและอาญา

- คดยงอยระหวาง 30 วนนบแตวนมค าพพากษา - ไมจ าตองถกลงโทษ

การรอฟนฯ เฉพาะจ าเลยตองโทษทางคดอาญาทวไป

- ศาลคดเดมมค าพพากษาอนถงทสดแลว - มการลงโทษทางอาญาแลว

นอกจากนน การอทธรณโดยทวไปอาจอทธรณคดคานค าพพากษาของศาลทงในขอเทจจรง และขอกฎหมาย เพราะศาลอาจฟงขอเทจจรงคลาดเคลอน หรอใชดลยพนจลงโทษไมเหมาะสม หรอวนจฉยขอกฎหมายคลาดเคลอนไป แตการอทธรณในคดของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองอทธรณไดเฉพาะขอเทจจรงเทานน ทงเปนขอเทจจรงทเกยวกบการวนจฉยความผดไมใชดลยพนจการลงโทษ ซงผเขยนเหนวาจ ากดสทธในการอทธรณมากไป พยานหลกฐานใหมตองท าใหขอเทจจรงเปลยนแปลงไปในสาระส าคญ ซงตามระเบยบทประชมใหญศาลฎกา ขอ 4 ก าหนดเงอนไขวา นอกจากจะเปนพยานหลกฐานส าคญแลว ผตองค าพพากษาตองไมร หรอไมมเหตอนควรรวาพยานหลกฐานนนมอยและจะตองน ามาแสดงเพอประโยชนของตน ทงหากรบฟงพยานหลกฐานใหมนนแลวจะท าใหศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองพพากษายกฟองหรอยกค ารองได ซงกมขอทนาคดวา พยานหลกฐานใหมนนใหยกฟองในบางขอหา หรอยกค ารองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดนบางรายการ จะถอเปนพยานหลกฐานใหมหรอไม

77

นอกจากน พยานหลกฐานนนเปนพยานส าคญหรอไมกด พยานหลกฐานนนมอยในส านวนหรอไมกด พยานหลกฐานนนผตองค าพพากษาไมรหรอมเหตอนควรรวาพยานหลกฐานนนมอยและจะตองน ามาแสดงกด พยานหลกฐานนนจะเปนประโยชนหรอไมกด ลวนแตเปนขนตอนทแทบจะจ ากดสทธในการอทธรณทงสน ทางปฏบตแทบจะไมมกรณอทธรณไดเลย เหมอนเขยนสทธในการอทธรณอยางเสยมได 3. การอทธรณตอทประชมใหญศาลฎกาภายในก าหนด 30 วนนบแตวนมค าพพากษา ขอนท าใหเกดมปญหาวาผตองค าพพากษาจะขอขยายเวลาอทธรณออกไปตาม ป.ว.พ. ไดหรอไม ซงมความเหนตางกนคอ ความเหนท 1 เหนวาขอขยายเวลาไดตาม ป.ว.พ. แมการขอขยายเวลานนไมมผลถงค าวนจฉยทถงทสดแลวตามรฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 278 วรรคสอง เวนแตกรณตามวรรคสาม เมอทประชมใหญศาลฎกามค าสงใหรบอทธรณ ความเหนท 2 เหนวาไมอาจขยายไดเพราะเปนระยะเวลาทก าหนดไวในรฐธรรมนญ จงไมอาจน า ป.ว.พ.มาใช ในปจจบนนกกฎหมายสวนใหญมความเหนตามความเหนท 2 4. การด าเนนการใหเปนไปตามระเบยบทประชมใหญศาลฎกาก าหนด การด าเนนการใหเปนไปตามระเบยบทประชมใหญศาลฎกา ซงกลาวถงผมสทธอทธรณ เหตทจะอทธรณ ระยะเวลาอทธรณ การแกอทธรณ การสงส านวนใหทประชมใหญศาลฎกาพจารณาอทธรณ การด าเนนการของทประชมใหญศาลฎกา องคคณะผพจารณาอทธรณ อ านาจหนาทขององคคณะพจารณาอทธรณมตทประชมใหญ องคคณะไตสวน การท าค าพพากษาหรอค าสงตามมตทประชมใหญ การออกหมายหรอค าสง การสงค าพพากษาประกาศในราชกจจานเบกษา โดยมรายละเอยดดงน ระเบยบทประชมใหญศาลฎกา วาดวยหลกเกณฑการอทธรณค าพพากษาศาลฎกาแผนกคดอาญา ของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ในกรณมพยานหลกฐานใหมซงอาจท าใหขอเทจจรงเปลยนแปลงไป ในสาระส าคญ พ.ศ. 2551 โดยทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 278 วรรคสาม บญญตใหผตองค าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองอาจยนอทธรณตอทประชมใหญศาลฎกาภายในสามสบวนนบแตวนทมค าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทาง

78

การเมอง ในกรณทผตองค าพพากษามพยานหลกฐานใหมซงอาจท าใหขอเทจจรงเปลยนแปลงไปในสาระส าคญ และใหทประชมใหญศาลฎกาออกระเบยบเพอก าหนดหลกเกณฑในการพจารณาเรองดงกลาว อาศยอ านาจตามมาตรา 278 วรรคส ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ทประชมใหญศาลฎกาใหออกระเบยบก าหนดหลกเกณฑการอทธรณค าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ในกรณมพยานหลกฐานใหมซงอาจท าใหขอเทจจรงเปลยนแปลงไปในสาระส าคญ ดงตอไปน ขอ 1 ระเบยบนเรยกวา “ระเบยบทประชมใหญศาลฎกาวาดวยหลกเกณฑการอทธรณ ค าพพากษาศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ในกรณมพยานหลกฐานใหมซงอาจท าใหขอเทจจรงเปลยนแปลงไปในสาระส าคญ พ.ศ. 2551” ขอ 2 ระเบยบนใหใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษา เปนตนไป ขอ 3 ในระเบยบน อทธรณ หมายความวา อทธรณของผตองค าพพากษาศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองทไดยนตอทประชมใหญศาลฎกา ผพพากษา หมายความวา ผพพากษาในศาลฎกาซงด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาศาลฎกาหรอผพพากษาอาวโสในศาลฎกา ผตองค าพพากษา หมายความวา ผตองค าพพากษาหรอค าสงของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองใหรบโทษในทางอาญา ใหทรพยสนตกเปนของแผนดน ใหพนจากต าแหนง หรอตองหามมใหด ารงต าแหนงตามรฐธรรมนญ พยานหลกฐานใหม หมายความวา พยานหลกฐานทยงไมเคยปรากฏอยในส านวนคดท ผ ตองค าพพากษาไดยนอทธรณตามระเบยบน แตทงน พยานหลกฐานใหมยอมไมรวมถงการกลบค าใหการของพยานในคด ขอ 4 พยานหลกฐานใหมทจะยกขนอทธรณตอทประชมใหญศาลฎกานนจะตองเปนพยานหลกฐานทส าคญ และผตองค าพพากษาไมรหรอไมมเหตอนควรรวาพยานหลกฐานดงกลาวมอยและจะตองน ามาแสดงเพอประโยชนของตน ทงหากรบฟงพยานหลกฐานใหมเชนวานนแลวจะท าใหศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองพพากษายกฟองหรอยกค ารองได ขอ 5 ในกรณทมพยานหลกฐานใหม ผตองค าพพากษาอาจยนอทธรณตอทประชมใหญศาลฎกาไดภายในสามสบวนนบแตวนทมค าพพากษาหรอค าสงของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ขอ 6 การอทธรณตามระเบยบนใหยนตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองพรอมดวยส าเนา โดยอทธรณจะตองท าเปนหนงสอใชถอยค าสภาพ และอยางนอยตองมรายละเอยด ดงตอไปน (1) รายละเอยดโดยชดแจงเกยวกบพยานหลกฐานใหม

79

(2) สาเหตทไมอาจน าพยานหลกฐานใหมมาแสดงตอศาลในชนพจารณา (3) เหตผลทท าใหเชอไดวาหากรบฟงพยานหลกฐานใหมเชนวาน นแลวจะท าใหขอเทจจรงใดเปลยนแปลงไปในสาระส าคญ (4) ลายมอชอของผอทธรณ ผเรยง ผเขยนหรอพมพอทธรณ ขอ 7 เมอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองไดรบอทธรณแลว ใหสงส าเนาอทธรณใหแกโจทกหรอผรองทราบเพอใหแกอทธรณภายในสบหาวนนบแตวนทไดรบส าเนาอทธรณ ถาไดรบค าแกอทธรณหรอพนก าหนดดงกลาวแลวแตไมมค าแกอทธรณกใหรวบรวมถอยค าส านวนสงทประชมใหญศาลฎกาตอไป ใหน าความในขอ 6 มาใชแกการท าค าแกอทธรณโดยอนโลม ขอ 8 ใหทประชมใหญศาลฎกาเลอกผพพากษาหาคนเปนองคคณะท าหนาทพจารณาอทธรณทไดยนตอทประชมใหญศาลฎกาตามระเบยบน แตทงน องคคณะผพพากษาดงกลาวจะตองไมเปนหรอเคยเปนองคคณะในการพจารณาพพากษาคดทอทธรณ ใหองคคณะทไดรบเลอกตามวรรคหนงตกลงกนวาจะใหผพพากษาคนใดในองคคณะท าหนาทเปนเจาของส านวน ถาผพพากษาคนใดในองคคณะพจารณาอทธรณทไดรบมอบหมายไมอาจปฏบตหนาทไดดวยเหตสดวสยหรอเหตจ าเปนอนไมอาจกาวลวงไดตามพระธรรมนญศาลยตธรรม ใหทประชมใหญศาลฎกาเลอกผพพากษาคนอนท าหนาทแทนตอไป ใหองคคณะผพพากษาเลอกผชวยผพพากษาศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองหนงคนท าหนาทเปนเลขานการองคคณะพจารณาอทธรณ ขอ 9 องคคณะพจารณาอทธรณมหนาทท าบนทกความเหนสรปส านวนเสนอตอทประชมใหญศาลฎกา วาอทธรณของผตองค าพพากษาเปนอทธรณทชอบดวยระเบยบนทจะรบไวพจารณาหรอไม กรณทเปนการจ าเปน องคคณะพจารณาอทธรณอาจไตสวนใหไดความจรงอยางหนงอยางใดในเรองทเกยวกบอทธรณของผตองค าพพากษาเสยกอนกได ในกรณทมการไตสวนใหแจงวนนดไตสวนใหผตองค าพพากษา และโจทกหรอผรองทราบลวงหนากอนวนนดไมนอยกวาสบหาวน ขอ 10 เมอองคคณะพจารณาอทธรณไดท าบนทกความเหนสรปส านวนเสรจเรยบรอยแลว ใหเสนอทประชมใหญศาลฎกาเพอจดใหมการลงมตวาจะรบอทธรณไวพจารณาหรอไม ถาทประชมใหญศาลฎกามมตวาเปนอทธรณทชอบกใหรบอทธรณไวพจารณา ขอ 11 เมอทประชมใหญศาลฎกามมตใหรบอทธรณไวพจารณาแลว ใหองคคณะพจารณาอทธรณตามขอ 8 ท าหนาทเปนองคคณะไตสวนรวบรวมขอเทจจรงเสนอตอทประชมใหญศาลฎกาเพอพจารณาและวนจฉย

80

ถาเหนวาเพอประโยชนแหงความยตธรรมจ าเปนทจะตองน าพยานหลกฐานอนอนเกยวกบประเดนในคดมาไตสวนเพมเตม ใหองคคณะไตสวนท าการไตสวนพยานหลกฐาน ซงอาจรวมทงการทจะเรยกพยานทไตสวนมาแลวมาไตสวนใหมดวยโดยไมตองมฝายใดรองขอ เมอองคคณะไตสวนไดรวบรวมขอเทจจรงแลวใหสงใหทประชมใหญศาลฎกาพจารณาลวงหนากอนวนลงมตไมนอยกวาสบหาวน ใหน าความในขอ 8 ขอ 9 และขอ 10 มาใชบงคบกบการด าเนนการขององคคณะผพพากษาตามขอนโดยอนโลม ขอ 12 ผพพากษาซงเปนหรอเคยเปนองคคณะในการพจารณาพพากษาคดทผต องค าพพากษาไดยนอทธรณตอทประชมใหญศาลฎกาไมมสทธออกเสยงลงคะแนนในทประชมใหญศาลฎกาในเรองทเกยวกบอทธรณของผตองค าพพากษาตามระเบยบน ขอ 13 ในวนลงมตทประชมใหญศาลฎกา ใหผตองค าพพากษาพรอมทงโจทกหรอผรองมายงศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ในกรณผอทธรณเปนผตองค าพพากษาใหไดรบโทษทางอาญา เมอทประชมใหญศาลฎกาไดลงมตแลวใหแจงผลของการลงมตใหผตองค าพพากษาและโจทกทราบในวนเดยวกนกบทไดมมต ถาเปนความผดของโจทกทไมมา หากเหนเปนการสมควร ทประชมใหญศาลฎกาจะลงมตโดยโจทกไมอยกได ในกรณทผตองค าพพากษาไมอยโดยไมมเหตสงสยวาหลบหนหรอจงใจไมมาฟง กใหทประชมใหญเลอนการประชมไปจนกวาผตองค าพพากษาจะมาศาล แตถามเหตสงสยวาผตองค าพพากษาหลบหนหรอจงใจไมมาฟง ใหศาลออกหมายจบผตองค าพพากษา และเมอไดออกหมายจบแลวยงไมไดตวผตองค าพพากษาภายในหนงเดอนนบแตวนออกหมายจบ กใหทประชมใหญศาลฎกาลงมตไปได และถอวาผตองค าพพากษาไดทราบมตทประชมใหญศาลฎกาแลว มตทประชมใหญศาลฎกาใหมผลเทากบเปนการพพากษาหรอออกค าสง โดยใหองคคณะไตสวนเปนผแจงหรออานผลของมตทประชมใหญศาลฎกาใหคความทราบ สวนรายละเอยดของมตทประชมใหญของศาลฎกาใหด าเนนการจดท าเปนค าพพากษาหรอค าสงในภายหลง แตทงน จะตองด าเนนการใหเสรจสนภายในสบหาวนนบแตวนลงมต ในกรณอน ถาคความทกฝายไมมาศาล ในวนลงมตทประชมใหญศาลฎกาจะใหงดการแจงหรออานผลมตทประชมใหญศาลฎกากได ใหผพพากษาประจ าแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองในศาลฎกามอ านาจออกหมายหรอค าสงใดๆ ตามทเหนสมควรเพอบงคบใหเปนไปตามมตทประชมใหญศาลฎกา ขอ 14 ค าพพากษาหรอค าสงตามมตทประชมใหญศาลฎกา ใหองคคณะพจารณาอทธรณหรอองคคณะไตสวนเปนผลงลายมอชอในค าพพากษาหรอค าสง แลวแตกรณ ใหสงค าพพากษาหรอค าสงทท าใหคดถงทสดไปประกาศในราชกจจานเบกษา พรอมทงตดประกาศไวทศาลฎกา

81

ขอ 15 ใหน าขอบงคบการประชมใหญศาลฎกา มาใชบงคบแกการพจารณาอทธรณตามระเบยบนโดยอนโลม ขอ 16 ใหประธานศาลฎกาเปนผรกษาการตามระเบยบน ประกาศ ณ วนท 18 มถนายน พ.ศ. 2551 วรช ลมวชย ประธานศาลฎกา นบแตประกาศใชรฐธรรมนญฉบบปจจบน และมระเบยบทประชมใหญศาลฎกา ปรากฏวาไดมการอทธรณค าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมาแลวหลายเรอง แตทประชมใหญศาลฎกาไมรบอทธรณโดยเหนวาไมใชพยานหลกฐานใหม เชน คดหมายเลขแดงท อม.2/2551 ระหวางอยการสงสด โจทก นายวฒนา อศวเหม จ าเลย เรองความผดตอต าแหนงหนาทราชการ คดหมายเลขแดงท อม.1/2553 ระหวาง อยการสงสด ผรอง พนต ารวจโททกษณ ชนวตร กบพวก ผถกกลาวหา เรองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดน เปนตน หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 15.6.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 15.6.2 ในแนวการศกษาหนวยท 15 ตอนท 15.6 เรองท 15.6.2

82

บรรณานกรม

คดงาม คงตระกล (2546) “ระบบไตสวนในกฎหมายวธพจารณาคดปกครองไทย” วทยานพนธมหาบณฑตย คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร คณต ณ นคร (2542) วธพจารณาความอาญา พมพครงท 5 กรงเทพมหานคร นตธรรม ตน ปรชญฤทธ ศพทรฐศาสตร กรงเทพมหานคร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ประพนธ ทรพยแสง “การคนหาความจรงของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง: แนวทางปญหาสความเปนระบบไตสวนเตมรปแบบ” งานวจยหลกสตรผบรหารกระบวนการยตธรรมระดบสง (บ.ย.ส.) รนท 8 ประพนธ ทรพยแสง (2550) “ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองตามรฐธรรมนญฉบบใหม (พ.ศ. 2550) วารสารกฎหมายสโขทยธรรมาธราช ฉบบท 2 สาขาวชานตศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช 19 ธนวาคม มานตย จมปา พรสนต เลยงบญเลศชย (2552) รฐธรรมนญแหงสหรฐอเมรกา. ค าอธบายเรยงมาตราพรอมค าพพากษาศาลฎกา กรงเทพมหานคร วญญชน แผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองในศาลฎกา (2544) “การด าเนนกระบวนพจารณาในระบบไตสวนของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง” กรงเทพมหานคร แผนกคดอาญาเขตผด ารงต าแหนงทางการเมองในศาลฎกา ศาลฎกา วชย ววตเสว (2544) เอกสารประกอบการสมมนา “ระบบไตสวนของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผ ด ารงต าแหนงทางการเมอง” กรงเทพมหานคร ศาลฎกา สรพงษ อนทรถาวร (2549) “การตรวจสอบการใชอ านาจรฐศกษากรณการไตสวนขอเทจจรงเพอด าเนนคดกบเจาหนาทของรฐตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. 2542” วทยานพนธมหาบณฑตย คณะนตศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง สรศกด ลขสทธวฒนกล (2545) “ค าอธบายการด าเนนคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง” พมพครงท 1 กรงเทพมหานคร วญญชน อดเทพ ถระวฒน “สทธในการอทธรณของผตองค าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง” ในเอกสารวชาการหลกสตรผบรหารกระบวนการยตธรรมระดบสง (บ.ย.ส.) รนท 12

83

ภาคผนวก

84

ภาคผนวก - พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง

พ.ศ. 2542 - ขอก าหนดเกยวกบการด าเนนคดของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง

พ.ศ. 2543

85

พระราชบญญต

ประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญา

ของผด ารงต าแหนงทางการเมอง

พ.ศ. ๒๕๔๒

ภมพลอดลยเดช ป.ร.

ใหไว ณ วนท ๔ กนยายน พ.ศ. ๒๕๔๒

เปนปท ๕๔ ในรชกาลปจจบน

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ให

ประกาศวา

โดยทเปนการสมควรใหมกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผ

ด ารงต าแหนงทางการเมอง

จงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหตราพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญขนไวโดย

ค าแนะน าและยนยอมของรฐสภา ดงตอไปน

มาตรา ๑ พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนเรยกวา “พระราชบญญตประกอบ

รฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. ๒๕๔๒”

86

มาตรา ๒1[๑] พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนใหใชบงคบตงแตวนถดจากวน

ประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป

มาตรา ๓ ในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญน เวนแตขอความจะแสดงไวเปนอยาง

อน

“ศาล” หมายความวา ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง

“คณะกรรมการ ป.ป.ช. ” หมายความวา คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรต

แหงชาต

“ประธาน ป.ป.ช. ” หมายความวา ประธานกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรต

แหงชาต

“กรรมการ ป.ป.ช. ” หมายความวา ประธานหรอกรรมการปองกนและปราบปรามการ

ทจรตแหงชาต

มาตรา ๔ นบแตวนทพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนใชบงคบ หามมใหศาลอนรบ

คดทอยในอ านาจของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองไวพจารณาพพากษา

มาตรา ๕ ในการพจารณาคด ใหศาลยดรายงานของคณะกรรมการ ป.ป.ช. เปนหลกใน

การพจารณาและอาจไตสวนหาขอเทจจรงและพยานหลกฐานเพมเตมไดตามทเหนสมควร

1[๑] ราชกจจานเบกษา เลม ๑๑๖/ตอนท ๘๑ ก/หนา ๑๘/๑๔ กนยายน ๒๕๔๒

87

ในการปฏบตหนาท ศาลมอ านาจเรยกเอกสารหรอหลกฐานทเกยวของจากบคคลใด หรอ

เรยกบคคลใดมาใหถอยค า ตลอดจนขอใหศาลอน พนกงานสอบสวน หนวยราชการ หนวยงานของรฐ

รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน ด าเนนการใดเพอประโยชนแหงการพจารณาได

ศาลมอ านาจแตงตงบคคลหรอคณะบคคลเพอปฏบตหนาทตามทมอบหมาย

เพอใหกระบวนการพจารณาพพากษาคดเปนไปดวยความรวดเรวและเทยงธรรม ใหบคคล

คณะบคคล หรอหนวยงานตามวรรคหนงและวรรคสอง ใหความรวมมอในการด าเนนการใดๆ ตามทศาลขอ

หรอมอบหมาย

มาตรา ๖ ศาลมอ านาจออกหมายอาญาและหมายใดๆ ตามทประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญาและประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงบญญต

มาตรา ๗ ใหประธานศาลฎการกษาการตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญน

หมวด ๑

บททวไป

มาตรา ๘2[๒] ใหมแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองในศาลฎกา

เพอประโยชนในการด าเนนกระบวนพจารณาของศาลตามพระราชบญญตประกอบ

รฐธรรมนญน ใหประธานศาลฎกาแตงตงผพพากษาศาลฎกาหรอผพพากษาอาวโสในศาลฎกาจ านวนตามท

2[๒] มาตรา ๘ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตแกไขเพมเตมพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. ๒๕๔๒ พ.ศ. ๒๕๕๐

88

เหนสมควร เปนผพพากษาประจ าแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองในศาลฎกา เพอปฏบตงาน

ทจ าเปนในระหวางทยงไมมองคคณะผพพากษาตามมาตรา ๑๓ ส าหรบคดใดคดหนง

มาตรา ๙ ศาลมอ านาจพจารณาพพากษาคด ดงตอไปน

(๑) คดทมมลแหงคดเปนการกลาวหาวานายกรฐมนตร รฐมนตร สมาชก สภาผแทนราษฎร

สมาชกวฒสภา หรอขาราชการการเมองอน ร ารวยผดปกต กระท าความผดตอต าแหนงหนาทราชการตาม

ประมวลกฎหมายอาญา หรอกระท าความผดตอต าแหนงหนาท หรอทจรตตอหนาทตามกฎหมายอน

(๒) คดทมมลแหงคดเปนการกลาวหาบคคลตาม (๑) หรอบคคลอนเปนตวการ ผใช หรอ

ผสนบสนนในการกระท าความผดทางอาญาตาม (๑)

(๓) คดซงประธานวฒสภาสงค ารองใหศาลพจารณาพพากษาขอกลาวหาวากรรมการ

ป.ป.ช. ร ารวยผดปกต กระท าความผดฐานทจรตตอหนาท หรอกระท าความผดตอต าแหนงหนาทราชการ

(๔) คดทรองขอใหทรพยสนทเพมขนผดปกตของนายกรฐมนตร รฐมนตร

สมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา ขาราชการการเมองอน หรอผบรหารทองถนและสมาชกสภา

ทองถน ตามทกฎหมายบญญตตกเปนของแผนดน

มาตรา ๑๐ เมอคณะกรรมการ ป.ป.ช. มมตวากรณมมลทจะด าเนนคดตามมาตรา ๙ (๑)

(๒) หรอ (๔) ใหประธาน ป.ป.ช. สงรายงาน เอกสาร และพยานหลกฐาน พรอมทงความเหนไปยงอยการ

สงสดภายในสบสวน เพอใหอยการสงสดยนฟองคดตอศาล

ใหอยการสงสดยนฟองคดภายในสามสบวนนบแตวนไดรบเรองตามวรรคหนง เวนแต

ภายในระยะเวลาดงกลาวอยการสงสดมความเหนวาเรองทสงมานนยงมขอไมสมบรณ และไดแจงขอไม

สมบรณนนไปยงคณะกรรมการ ป.ป.ช.

มาตรา ๑๑ ภายในสบสวนนบแตวนไดรบแจงขอไมสมบรณตามมาตรา ๑๐ ให

คณะกรรมการ ป.ป.ช. และอยการสงสดตงคณะท างานขนคณะหนง โดยมผแทนของแตละฝายจ านวนฝาย

ละเทากนเปนคณะท างาน ใหส านกงานคณะกรรมการ ป.ป.ช. ท าหนาทเปนฝายเลขานการ คณะท างานม

89

อ านาจหนาทพจารณาพยานหลกฐานทไมสมบรณ และรวบรวมพยานหลกฐานใหสมบรณ แลวสงใหอยการ

สงสดเพอฟองคดตอไป

ในกรณทคณะท างานไมอาจหาขอยตเกยวกบการฟองคดไดภายในก าหนดเวลาสบสวนนบ

แตวนตงคณะท างาน ใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. มอ านาจยนฟองคดเองหรอแตงตงทนายความใหฟองคด

แทนได แตตองฟองภายในสบสวนนบแตวนครบก าหนด

มาตรา ๑๒ การยนฟองเมอลวงพนระยะเวลาตามมาตรา ๑๐ และมาตรา ๑๑ ยอมกระท าได

ถาไดฟองภายในอายความ

มาตรา *๑๓3[๓] เมอมการยนฟองคดตอศาล ใหประธานศาลฎกาเรยกประชมใหญศาลฎกา

เลอกผพพากษาในศาลฎกาซงด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาศาลฎกาหรอผพพากษาอาวโสในศาลฎกา

เปนองคคณะผพพากษาเพอพจารณาพพากษาคดดงกลาวโดยเรว แตทงน ตองไมเกนสบสวนนบแตวนยน

ฟองคด

ผพพากษาคนใดประสงคจะขอถอนตวจากการไดรบเลอก ใหแถลงตอทประชมใหญกอน

การลงคะแนน และใหทประชมใหญลงมตวาจะใหมการถอนตวหรอไม มตของทประชมใหญใหเปนทสด

การเลอกองคคณะผพพากษาแตละคดใหใชวธการลงคะแนนลบ ใหผพพากษาทไดรบ

คะแนนสงสดเรยงลงไปตามล าดบจนครบจ านวนเกาคนเปนผไดรบเลอกเปนองคคณะผพพากษาส าหรบคด

นน แตทงน จะมผพพากษาอาวโสในศาลฎกาเปนผไดรบเลอกเปนองคคณะผพพากษาเกนกวาจ านวนสาม

คนไมได ถามผไดรบคะแนนเทากนในล าดบใดอนเปนเหตใหมผไดรบเลอกเกนจ านวนดงกลาว ใหประธาน

ศาลฎกาจบสลากวาผใดเปนผไดรบเลอก

ผพพากษาทไดรบเลอกเปนองคคณะผพพากษามอ านาจหนาทในการพจารณาพพากษาคด

จนกวาจะสนสดอ านาจหนาทตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญน และระหวางการพจารณาพพากษา

คดนน หามมใหมค าสงใหผพพากษาผนนไปท างานทอนนอกศาลฎกา 3[๓] มาตรา ๑๓ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตแกไขเพมเตมพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. ๒๕๔๒ พ.ศ. ๒๕๕๐

90

การเปลยนแปลงสถานะของผพพากษาในศาลฎกาทไดรบเลอกเปนองคคณะผพพากษาไป

เปนผพพากษาอาวโสในศาลฎกา ไมกระทบกระเทอนถงการทผนนจะปฏบตหนาทเปนองคคณะผพพากษา

ตอไป และมใหน าความในวรรคสามมาใชบงคบ

มาตรา ๑๔ ผพพากษาในองคคณะผพพากษายอมพนหนาทในคด เมอ

(๑) พนจากการเปนขาราชการตลาการ

(๒) ไดรบพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหไปด ารงต าแหนงทศาลอน

(๓) ถอนตวเนองจากการคดคานผพพากษา และองคคณะผพพากษามค าสงยอมรบตามค า

คดคานในมาตรา ๑๖

*แกไขเพมเตมพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารง

ต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2542 พ.ศ. 2550

ในกรณทมเหตตามวรรคหนง ใหด าเนนการเลอกผพพากษาแทนทตามวธการในมาตรา

๑๓

มาตรา ๑๕ ในกรณทมเหตสดวสย หรอเหตจ าเปนอนอนมอาจกาวลวงได ทท าใหไม

สามารถนงพจารณาคดครบองคคณะได และองคคณะผพพากษาเหนวาหากเลอนการไตสวนพยานหลกฐาน

ออกไปจะท าใหลาชาและขาดความเทยงธรรม ใหด าเนนการเลอกผพพากษาแทนทตามวธการในมาตรา ๑๓

ในกรณนใหผพพากษาทถกแทนทสนสดอ านาจหนาทในคด

มาตรา ๑๖ หากคความฝายใดประสงคจะคดคานผพพากษาคนใดทไดรบเลอกเปนผ

พพากษาในองคคณะผพพากษาเนองจากมเหตอนจะคดคานผพพากษาได ใหยนค ารองตอศาลกอนเรมการ

ไตสวนพยานหลกฐาน ในการน ใหองคคณะผพพากษาไตสวนตามทเหนสมควรแลวมค าสงยอมรบหรอยก

ค าคดคาน ค าสงนเปนทสด และใหน าบทบญญตวาดวยการคดคานผพพากษาตามประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความแพงมาใชบงคบโดยอนโลม

91

การคดคานผพพากษาจะกระท ามไดหากไดเรมการไตสวนพยานหลกฐานไปแลว เวนแตผ

คดคานจะสามารถแสดงตอศาลไดวามเหตสมควรท าใหไมสามารถคดคานไดกอนนน

มาตรา ๑๗ ใหองคคณะผพพากษาเลอกผพพากษาคนหนงในจ านวนเกาคนเปนผพพากษา

เจาของส านวน

ผพพากษาเจาของส านวนมอ านาจด าเนนการตามมตขององคคณะผพพากษา และเมอไดรบ

ความเหนชอบจากผพพากษาในองคคณะผพพากษาอกสองคน มอ านาจออกค าสงใดๆ ทมไดเปนการวนจฉย

ชขาดคดได

มาตรา ๑๘ ประธานศาลฎกาโดยความเหนชอบของทประชมใหญศาลฎกา มอ านาจออก

ขอก าหนดเกยวกบการด าเนนคดเพอใชแกการปฏบตงานของศาลไดเทาทไมขดหรอแยงตอพระราชบญญต

ประกอบรฐธรรมนญน และเมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได

นอกจากทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญน กระบวนพจารณาในศาลให

เปนไปตามขอก าหนดตามวรรคหนง ในกรณทไมมขอก าหนดดงกลาว ใหน าบทบญญตแหงประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญามาใชบงคบส าหรบคดอาญา และบทบญญตแหงประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความแพงมาใชบงคบส าหรบคดกลาวหาวาร ารวยผดปกตหรอมทรพยสนเพมขนผดปกต โดย

อนโลม

มาตรา ๑๙ ใหศาลด าเนนกระบวนพจารณาไตสวนพยานหลกฐานตอเนองตดตอกนไปทก

วนท าการจนกวาจะเสรจการพจารณา เวนแตจะมเหตสดวสยหรอเหตจ าเปนอนอนมอาจกาวลวงได

มาตรา ๒๐ การท าค าสงทเปนการวนจฉยชขาดหรอการพพากษาคด ใหผพพากษาในองค

คณะผพพากษาทกคนท าความเหนในการวนจฉยคดเปนหนงสอ พรอมทงตองแถลงดวยวาจาตอทประชม

92

กอนการลงมต และใหถอมตตามเสยงขางมาก ในการน องคคณะผพพากษาอาจมอบหมายใหผพพากษาคน

ใดคนหนงในองคคณะผพพากษาเปนผจดท าค าสงหรอค าพพากษาตามมตนนกได

ค าสงทเปนการวนจฉยชขาดคดหรอค าพพากษาของศาลใหเปดเผยโดยประกาศในราช

กจจานเบกษา สวนความเหนในการวนจฉยคดของผพพากษาในองคคณะผพพากษาทกคนใหเปดเผยตาม

วธการทประธานศาลฎกาก าหนด

มาตรา ๒๑ ความเหนในการวนจฉยคดอยางนอยตองประกอบดวย

(๑) ชอคความทกฝาย

(๒) เรองทถกกลาวหา

(๓) ขอกลาวหาและค าใหการ

(๔) ขอเทจจรงทไดจากการพจารณา

(๕) เหตผลในการวนจฉยทงในปญหาขอเทจจรงและขอกฎหมาย

(๖) บทบญญตของกฎหมายทยกขนอางอง

(๗) ค าวนจฉยคด รวมทงการด าเนนการเกยวกบทรพยสนทเกยวของ ถาม

มาตรา ๒๒ เมอมความจ าเปนทจะตองจบกมหรอคมขงผถกกลาวหาหรอจ าเลยเนองจากม

หลกฐานตามสมควรวาผนนนาจะไดกระท าความผดอาญา และมเหตอนควรเชอวาผนนจะหลบหน หรอจะ

ไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน หรอกอเหตอนตรายประการอน คณะกรรมการ ป.ป.ช. คณะกรรมการไตสวน

หรออยการสงสด อาจรองขอตอศาลเพอใหศาลออกหมายจบหรอหมายขงผนนได

ในกรณทมการฟองคดแลวไมวาจะมการคมขงจ าเลยมากอนหรอไม ใหองคคณะผพพากษา

พจารณาถงเหตอนควรคมขงจ าเลย และมค าสงตามทเหนสมควรหรอปลอยชวคราวจ าเลยนนได

93

หมวด ๒

การด าเนนคดอาญา

มาตรา ๒๓ ผมอ านาจฟองคดอาญาตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญน ไดแก

(๑) อยการสงสด

(๒) คณะกรรมการ ป.ป.ช. ในการปฏบตตามมาตรา ๑๑

มาตรา ๒๔ ในการฟองคดอาญาส าหรบการกระท าอนเปนกรรมเดยวผดตอกฎหมายหลาย

บทและบทใดบทหนงอยในอ านาจของศาล ใหศาลรบพจารณาพพากษาขอหาความผดบทอนไวดวย

มาตรา ๒๕ การฟองคดอาญาตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนไมตองไตสวน

มลฟอง

ในวนยนฟองใหโจทกสงส านวนการไตสวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ตอศาลเพอใชเปน

หลกในการพจารณาและรวมไวในส านวน และศาลอาจไตสวนหาขอเทจจรงและพยานหลกฐานเพมเตมได

ตามทเหนสมควร

มาตรา ๒๖ การพจารณาและไตสวนพยานหลกฐานใหกระท าโดยเปดเผย เวนแตมความ

จ าเปนเพอคมครองประโยชนสาธารณะส าคญใหศาลมค าสงใหพจารณาเปนการลบได

94

มาตรา ๒๗ เมอไดมค าสงประทบฟองแลวใหศาลสงส าเนาฟองแกจ าเลย และนดคความมา

ศาลในวนพจารณาครงแรก

นบแตวนทจ าเลยไดรบส าเนาฟองใหจ าเลยมสทธขอตรวจและขอคดส าเนาเอกสารใน

ส านวนการไตสวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช.

ในวนพจารณาครงแรก เมอจ าเลยมาอยตอหนาศาลและศาลเชอวาเปนจ าเลยจรง ใหอาน

และอธบายฟองใหฟง และถามวาไดกระท าผดจรงหรอไม จะใหการตอสอยางไรบาง ค าใหการของจ าเลยให

บนทกไว ถาจ าเลยไมใหการกใหบนทกไว และใหศาลก าหนดวนตรวจพยานหลกฐานโดยใหโจทกและ

จ าเลยทราบลวงหนาไมนอยกวาสบสวน

มาตรา ๒๘ ใหโจทกจ าเลยยนบญชระบพยานตอศาลพรอมส าเนาในจ านวนทเพยงพอกอน

วนพจารณาตรวจพยานหลกฐานไมนอยกวาเจดวน

การยนบญชระบพยานเมอลวงพนระยะเวลาตามวรรคหนงจะกระท าไดตอเมอไดรบ

อนญาตจากองคคณะผพพากษา เมอสามารถแสดงเหตสมควรวาไมสามารถทราบถงพยานหลกฐานนน หรอ

เปนกรณจ าเปนเพอประโยชนแหงความยตธรรม หรอเพอใหโอกาสแกจ าเลยในการตอสคด

มาตรา ๒๙ ในวนตรวจพยานหลกฐาน ใหโจทกจ าเลยสงพยานเอกสารและพยานวตถตอ

ศาลเพอใหอกฝายตรวจสอบ เวนแตองคคณะผพพากษาจะมค าสงเปนอยางอน เนองจากสภาพและความ

จ าเปนแหงพยานหลกฐานนน หลงจากนนใหโจทกจ าเลยแถลงแนวทางการเสนอพยานหลกฐานตอองค

คณะผพพากษา

ในกรณทมไดมการโตแยงพยานหลกฐานใด องคคณะผพพากษาจะมค าสงใหรบฟง

พยานหลกฐานนนโดยไมตองไตสวนกได แตหากมการโตแยงพยานหลกฐานใดหรอเมอศาลเหนเอง ใหองค

คณะผพพากษาด าเนนการไตสวนพยานหลกฐานนนตอไป

95

มาตรา ๓๐ ในกรณทตองมการไตสวน ใหองคคณะผพพากษาก าหนดวนเรมไตสวนโดย

ใหโจทกจ าเลยทราบลวงหนาไมนอยกวาเจดวน

มาตรา ๓๑ ในการไตสวน ใหองคคณะผพพากษาสอบถามพยานบคคลเอง โดยการแจงให

พยานทราบประเดนและขอเทจจรงซงจะท าการไตสวน แลวใหพยานเบกความในขอนนโดยวธแถลงดวย

ตนเองหรอตอบค าถามศาล แลวจงใหโจทกจ าเลยถามเพมเตมตอไป

มาตรา ๓๒ เมอการไตสวนพยานหลกฐานเสรจสน โจทกและจ าเลยมสทธแถลงปดคด

ของตนภายในเวลาทศาลก าหนด แลวใหองคคณะผพพากษามค าพพากษาและใหอานค าพพากษาในศาลโดย

เปดเผยภายในเจดวนนบแตวนเสรจการพจารณา ถามเหตสมควรจะเลอนการอานไปกอนกไดแตตองไมเกน

สบสวนและตองบนทกเหตนนไว เวนแตไมอาจไดตวจ าเลยมาศาลในวนอานค าพพากษา

ในกรณทศาลนดฟงค าพพากษาหรอค าสงตามวรรคหนง แตจ าเลยไมอยหรอไมมาฟงค า

พพากษา ใหศาลเลอนการอานไปและออกหมายจบจ าเลยมาฟงค าพพากษา เมอไดออกหมายจบแลวไมไดตว

จ าเลยมาภายในหนงเดอนนบแตวนออกหมายจบ ใหศาลอานค าพพากษาหรอค าสงลบหลงจ าเลยได และให

ถอวาจ าเลยไดฟงค าพพากษาหรอค าสงนนแลว

หมวด ๓

การด าเนนคดรองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดน

มาตรา ๓๓ ในการพจารณาพพากษาคดรองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดน เพราะเหต

ร ารวยผดปกตหรอมทรพยสนเพมขนผดปกต ใหน าบทบญญตในหมวด ๒ เวนแตมาตรา ๒๔ มาตรา ๒๗

วรรคสาม และมาตรา ๓๒ มาใชบงคบโดยอนโลม

96

มาตรา ๓๔ เมอไดรบค ารองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดน ใหศาลประกาศค ารอง

ดงกลาวในทเปดเผยตามวธการในขอก าหนดตามมาตรา ๑๘

บคคลภายนอกอาจรองคดคานเขามาในคดได แตตองกระท ากอนศาลมค าพพากษา

มาตรา ๓๕ ผใดกลาวอางโตแยงวาทรพยสนทรองขอใหตกเปนของแผนดนมไดเกดจาก

การร ารวยผดปกตกด มไดเปนทรพยสนเพมขนผดปกตกด ผนนมภาระการพสจนตอศาล

ถาผมภาระการพสจนตามวรรคหนงไมอาจพสจนไดวาทรพยสนทรองขอใหตกเปนของ

แผนดนมไดเกดจากการร ารวยผดปกต หรอมไดเปนทรพยสนเพมขนผดปกต ใหศาลสงใหทรพยสนนนตก

เปนของแผนดน

ในกรณทผถกกลาวหาเปนคนวกลจรตไมอยในภาวะท าการพสจนตอศาลได หรอผทกลาว

อางโตแยงเปนทายาทหรอผจดการมรดก ใหศาลค านงถงความสามารถในการพสจนของบคคลดงกลาว และ

พจารณาพพากษาตามทเหนเปนการยตธรรม

หมวด ๔

การด าเนนคดตอกรรมการ ป.ป.ช.

มาตรา ๓๖ ในกรณทประธานวฒสภาสงค ารองขอใหด าเนนคดตอกรรมการ ป.ป.ช. ตาม

มาตรา ๓๐๐ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ใหด าเนนการเลอกองคคณะผพพากษาตามมาตรา ๑๓

97

มาตรา ๓๗ ใหองคคณะผพพากษาแตงตงบคคลจ านวนไมนอยกวาหาคนเปน

คณะกรรมการไตสวน ท าหนาทไตสวนขอเทจจรงและท าความเหนเกยวกบการด าเนนคดตามค ารองขอ

ในการด าเนนการของคณะกรรมการไตสวน ใหคณะกรรมการไตสวนมอ านาจหนาท

เชนเดยวกบคณะกรรมการ ป.ป.ช. ตามกฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปราม

การทจรต โดยอนโลม

มาตรา ๓๘ คณะกรรมการไตสวนใหแตงตงจากขาราชการตลาการระดบไมต ากวาชน ๖

อยางนอยหนงคน และขาราชการอยการระดบไมต ากวาชน ๖ อยางนอยหนงคน และทเหลอใหพจารณา

แตงตงตามความเหมาะสมแกคดจากบคคลผมสญชาตไทยทมอายไมต ากวาสสบหาปในวนแตงตง และตอง

มคณสมบตอยางใดอยางหนง ดงตอไปน

(๑) รบราชการหรอเคยรบราชการในต าแหนงไมต ากวาระดบ ๑๐ หรอเทยบเทา

(๒) เปนหรอเคยเปนผสอนกฎหมายในมหาวทยาลยไมนอยกวาสบป

(๓) เปนผมความรเชยวชาญทางดานการเงน การบญช หรอวชาชพอนทเกยวของกบเรอง

ในคด โดยเคยปฏบตงานดานดงกลาวมาแลวไมนอยกวาสบป

มาตรา ๓๙ กรรมการไตสวนตองไมมลกษณะตองหาม ดงตอไปน

(๑) เปนผมความประพฤตเสอมเสยหรอบกพรองในศลธรรมอนด

(๒) เปนผเคยรบโทษจ าคกโดยค าพพากษาถงทสดใหจ าคก เวนแตเปนโทษส าหรบ

ความผดทไดกระท าโดยประมาท หรอความผดลหโทษ

(๓) เปนคนไรความสามารถ หรอคนเสมอนไรความสามารถ หรอจตฟนเฟอนไม

สมประกอบ

(๔) ตองคมขงอยโดยหมายของศาลหรอโดยค าสงทชอบดวยกฎหมาย

98

(๕) อยในระหวางถกเพกถอนสทธเลอกตง

(๖) เปนบคคลลมละลายซงศาลยงไมสงใหพนจากคด

(๗) เคยถกไลออก ปลดออก หรอใหออกจากราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจ

เพราะทจรตตอหนาท หรอถอวากระท าการทจรตและประพฤตมชอบในวงราชการ

(๘) เคยตองค าพพากษาหรอค าสงของศาลใหทรพยสนตกเปนของแผนดนเพราะร ารวย

ผดปกต หรอมทรพยสนเพมขนผดปกต

มาตรา ๔๐ กรรมการไตสวนจะไดรบคาปวยการ คาพาหนะเดนทาง คาเชาทพก และ

คาตอบแทนอยางอนตามทก าหนดในพระราชกฤษฎกา

มาตรา ๔๑ คณะกรรมการไตสวนมอ านาจสงใหกรรมการ ป.ป.ช. ผถกกลาวหาแสดง

รายการทรพยสนและหนสนของตน คสมรส และบตรทยงไมบรรลนตภาวะ เพอประกอบการไตสวนตาม

รายการ วธการ และภายในระยะเวลาทคณะกรรมการไตสวนก าหนด

ระยะเวลาตามวรรคหนงตองไมนอยกวาสามสบวน แตไมเกนหกสบวน

มาตรา ๔๒ คณะกรรมการไตสวนตองท าการไตสวนและท าความเหนใหเสรจสนภายใน

เกาสบวนนบแตวนไดรบแตงตง แตองคคณะผพพากษาอาจขยายระยะเวลาใหเทาทจ าเปนได

ในกรณทคณะกรรมการไตสวนมมตวาขอกลาวหาอนเปนคดอาญาตอกรรมการ ป.ป.ช.

นนมมล หรอมมตวากรณมมลนาเชอวากรรมการ ป.ป.ช. ร ารวยผดปกต ใหคณะกรรมการไตสวนสง

รายงานพรอมทงเอกสารทงหมดทมอยไปยงอยการสงสดเพอด าเนนการฟองคดตอศาล

ใหอยการสงสดฟองคดตามความเหนของคณะกรรมการไตสวนภายในสามสบวนนบแต

วนไดรบเรองตามวรรคหนง

99

การยนฟองเมอลวงพนระยะเวลาตามวรรคสามยอมกระท าได ถาไดฟองภายในอายความ

ใหน าบทบญญตในหมวด ๒ และหมวด ๓ มาใชบงคบในการด าเนนคดตามหมวดนดวย

โดยอนโลม

มาตรา ๔๓ ในกรณทคณะกรรมการไตสวนเหนวาขอกลาวหาไมมมล ใหคณะกรรมการ

ไตสวนสงรายงานพรอมทงเอกสารทงหมดทมอยไปยงองคคณะผพพากษาเพอด าเนนการตอไป

หากองคคณะผพพากษาเหนวาพยานหลกฐานทคณะกรรมการไตสวนรวบรวมยงไมเพยง

พอทจะมค าสงในเรองน อาจก าหนดใหคณะกรรมการไตสวนรวบรวมพยานหลกฐานเพมเตมภายใน

ระยะเวลาอนสมควรกอนมค าสงกได

หากองคคณะผพพากษาเหนวาขอกลาวหาไมมมลใหพพากษายกค ารองขอ แตหากองค

คณะผพพากษาเหนวาขอกลาวหามมล ใหสงเรองไปยงอยการสงสดเพอยนฟองตอศาล และใหน ามาตรา

๔๒ วรรคสามถงวรรคหามาใชบงคบ โดยอนโลม

มาตรา ๔๔ ในการพจารณาพพากษาใหองคคณะผพพากษาด าเนนการไตสวนหา

ขอเทจจรงและพยานหลกฐานเพมเตมตามทเหนสมควร เพอพสจนความเปนจรงตามค ารองขอใหด าเนนคด

โดยไมผกมดกบเหตผลหรอพยานหลกฐานทปรากฎในค ารองขอใหด าเนนคด หรอในการไตสวนหรอ

ความเหนของคณะกรรมการไตสวน หรอในการด าเนนคดของอยการสงสด

หมวด ๕

การบงคบคด

100

มาตรา ๔๕ การบงคบใหเปนไปตามค าพพากษาหรอค าสงในคดใหเปนไปตามมาตรา ๑๘

ค าพพากษาและค าสงตามวรรคหนงใหเปนทสด

บทเฉพาะกาล

มาตรา ๔๖ คดทอยในอ านาจพจารณาพพากษาของศาลทคางพจารณาอยในศาลอนในวนท

พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนใชบงคบ ใหคงพจารณาพพากษาตอไปจนเสรจ และมใหถอวาเปนคด

ทอยในอ านาจศาลน

ผรบสนองพระบรมราชโองการ

ชวน หลกภย

นายกรฐมนตร

101

หมายเหต: เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญฉบบน คอ โดยทรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทยก าหนดใหมแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองในศาลฎกา และมอ านาจ

พจารณาพพากษาคดทผด ารงต าแหนงทางการเมองและผด ารงต าแหนงอนตามทรฐธรรมนญก าหนดถก

กลาวหาวามทรพยสนเพมขนผดปกต ร ารวยผดปกต กระท าความผดตอต าแหนงหนาทราชการตามประมวล

กฎหมายอาญา หรอกระท าความผดตอต าแหนงหนาท หรอทจรตตอหนาทตามกฎหมายอน รวมทงบคคล

อนทเปนตวการ ผใชหรอผสนบสนนในการกระท าผดทางอาญาดงกลาวดวย ดงนน จะตองด าเนนการจดตง

แผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองในศาลฎกา และก าหนดหลกเกณฑ วธพจารณา ตลอดจน

การบงคบคดในการด าเนนคดดงกลาวเพอใหเปนไปตามบทบญญตในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

จงจ าเปนตองตราพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญน

ประกาศคณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ฉบบท ๑๙

เรอง ใหพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญบางฉบบมผลใชบงคบตอไป4[๔]

ขอ ๒ การยกเลกรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยมใหกระทบกระเทอนการบงคบใช

พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ.

๒๕๔๒ โดยพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทาง

การเมอง พ.ศ. ๒๕๔๒ ยงคงใชบงคบตอไป จนกวาจะมกฎหมายแกไขเพมเตมหรอยกเลก

[แกไขเพมเตมโดยประกาศคณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตย อนม

พระมหากษตรยทรงเปนประมข ฉบบท ๓๑ เรอง การด าเนนการตามอ านาจหนาทของคณะกรรมการ

ปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต]

ประกาศคณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ฉบบท ๓๑

เรอง การด าเนนการตามอ านาจหนาทของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต5[๕]

4[๔] ราชกจจานเบกษา เลม ๑๒๓/ตอนท ๙๘ ก/หนา ๙/๒๔ กนยายน ๒๕๔๙

102

ขอ ๓ กรณผด ารงต าแหนงทางการเมองจงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสนและ

หนสนและเอกสารประกอบตอคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ภายในเวลาท

พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. ๒๕๔๒ ก าหนดให

ด าเนนการตามมาตรา ๓๔ เชนเดยวกบกรณการจงใจยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสนและเอกสาร

ประกอบดวยขอความอนเปนเทจ หรอปกปดขอเทจจรงทควรแจงใหทราบ

ขอ ๔ ในการด าเนนการตรวจสอบความเปลยนแปลงของทรพยสนและหนสนของผด ารง

ต าแหนงทางการเมอง ใหคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตมอ านาจออกค าสงยดหรอ

อายดทรพยสนทเพมขนผดปกตไวชวคราว ทงน ไมตดสทธผด ารงต าแหนงทางการเมองทจะยนค ารองขอ

ผอนผนเพอขอรบทรพยสนนนไปใชประโยชนโดยมหรอไมมประกนหรอหลกประกนกได

เมอมการยดหรออายดทรพยสนชวคราวตามวรรคหนง ใหคณะกรรมการปองกนและ

ปราบปรามการทจรตแหงชาต จดใหมการพสจนเกยวกบทรพยสนโดยเรว ในกรณทผด ารงต าแหนงทาง

การเมองไมสามารถแสดงหลกฐานไดวาทรพยสนทถกยดหรออายดชวคราวมไดเพมขนผดปกต ให

คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต มอ านาจยดหรออายดทรพยสนนนไวตอไป

จนกวาคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต จะมมตวาทรพยสนนนมไดเพมขนผดปกต

ซงตองไมเกนหนงปนบแตวนยดหรออายด หรอจนกวาจะมค าพพากษาถงทสดใหยกค ารอง แตถาสามารถ

พสจนไดกใหคนทรพยสนแกผนน

ขอ ๕ ในการไตสวนขอเทจจรงตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการ

ปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. ๒๕๔๒ คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต

อาจมอบหมายใหพนกงานเจาหนาททไดรบแตงตงด าเนนการไตสวนขอเทจจรง รวบรวมพยานหลกฐาน

และสรปส านวนเสนอคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ทงน ตามหลกเกณฑและ

วธการทคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตก าหนด

5[๕] ราชกจจานเบกษา เลม ๑๒๓/ตอนท ๑๐๕ ก/หนา ๒๓/๓ ตลาคม ๒๕๔๙

103

ขอ ๖ ในกรณทคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตพจารณา

เหนสมควร อาจสงเรองทมการกลาวหาเจาหนาทของรฐ ซงมใชบคคลตามมาตรา ๖๖ วากระท าความผดฐาน

ทจรตตอหนาท กระท าความผดตอต าแหนงหนาทราชการ หรอกระท าความผดตอต าแหนงหนาทในการ

ยตธรรมทอยระหวางด าเนนการ ใหผบงคบบญชาหรอผมอ านาจแตงตงถอดถอน ด าเนนการทางวนยหรอ

ด าเนนการตามอ านาจหนาท แลวแตกรณ หรอสงเรองใหพนกงานสอบสวนด าเนนการตามประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญาตอไปกได

ขอ ๗ การลงมตของทประชมคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ไม

วาเปนมตในการวนจฉยหรอใหความเหนชอบหรอไมใหถอเสยงขางมาก

ขอ ๘ บรรดาบทบญญตใดของพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกน

และปราบปรามการทจรต พ.ศ. ๒๕๔๒ ทขดหรอแยงกบประกาศฉบบนใหใชประกาศฉบบนแทน

พระราชบญญตแกไขเพมเตมพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารง

ต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. ๒๕๔๒ พ.ศ. ๒๕๕๐6[๖]

หมายเหต: เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ โดยทพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ

วาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. ๒๕๔๒ ก าหนดจ านวนองคคณะผ

พพากษาในศาลฎกาซงด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาศาลฎกาเกาคน เพอพจารณาพพากษาคดอาญาของ

ผด ารงต าแหนงทางการเมองแตละคด แตในปจจบนมแนวโนมวาจะมปรมาณคดเขามาสศาลฎกาเพมขน

เปนเหตใหศาลฎกาประสบปญหาภาวะขาดแคลนอตราก าลงผพพากษาทจะเปนองคคณะผพพากษาในการ

พจารณาพพากษาคดอยางมาก ดงนน สมควรก าหนดใหมผพพากษาอาวโสในศาลฎกาตามกฎหมาย วาดวย 6[๖] ราชกจจานเบกษา เลม ๑๒๔/ตอนท ๓๙ ก/หนา ๑/๓ สงหาคม ๒๕๕๐

104

หลกเกณฑการแตงตงและการด ารงต าแหนงผพพากษาอาวโสรวมเปนองคคณะผพพากษาในการพจารณา

พพากษาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองได จงจ าเปนตองตราพระราชบญญตน

105

ขอก าหนด

เกยวกบการด าเนนคดของศาลฎกาแผนกคดอาญา

ของผด ารงต าแหนงทางการเมอง

พ.ศ. ๒๕๔๓

------------

อาศยอ านาจตามความในมาตรา ๑๘ แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธ

พจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. ๒๕๔๒ ประธานศาลฎกาโดยความเหนชอบของท

ประชมใหญศาลฎกา ออกขอก าหนดเกยวกบการด าเนนคดเพอใชบงคบในศาลฎกาแผนกคดอาญาของผ

ด ารงต าแหนงทางการเมอง ดงตอไปน

ขอ ๑ ขอก าหนดนเรยกวา "ขอก าหนดเกยวกบการด าเนนคดของศาลฎกาแผนกคดอาญา

ของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. ๒๕๔๓"

ขอ ๒ ขอก าหนดนใหใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป

หมวด ๑

บททวไป

--------

สวนท ๑

บทเบดเสรจทวไป

-------------

106

ขอ ๓ เพอประโยชนแหงความยตธรรม ศาลอาจมค าสงใหคความทด าเนนกระบวน

พจารณาไมถกตองด าเนนกระบวนพจารณาใหถกตองไดภายในระยะเวลาและเงอนไขทศาลเหนสมควร

ก าหนดเวนแตขอทไมถกตองนนจะเกดจากความจงใจหรอละเลยเพกเฉยของคความฝายนน และท าให

คความอกฝายหนงเสยเปรยบ

สวนท ๒

การเลอกองคคณะผพพากษาและผพพากษาเจาของส านวน

-----------

ขอ ๔ เมอทประชมใหญศาลฎกาเลอกองคคณะผพพากษาตามมาตรา ๑๓ แหง

พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ.

๒๕๔๒ แลว ใหประธานศาลฎกาประกาศรายชอองคคณะผพพากษาไวทศาลฎกาภายในก าหนด ๕ วนนบ

แตวนประชมใหญ เพอใหคความทราบและมโอกาสคดคานผพพากษาคนใดทไดรบเลอกเปนผพพากษาใน

องคคณะผพพากษาคดนน

ขอ ๕ การเลอกผพพากษาเจาของส านวนขององคคณะผพพากษาตามมาตรา ๑๗ แหง

พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ.

๒๕๔๒ ใหท าโดยวธลงคะแนนลบ หากคะแนนเทากนกใหลงคะแนนลบเลอกเฉพาะผทมคะแนนเทากน

จนกวาจะไดผทมคะแนนสงสดแตเพยงผเดยว

ขอ ๖ ใหผพพากษาประจ าแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองในศาลฎกาท

ประธานศาลฎกาแตงตงตามมาตรา ๘ วรรคสอง แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธ

พจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. ๒๕๔๒ อยางนอยสามคนมอ านาจออกค าสงใดๆ

ใหเปนไปตามมาตรา ๘ วรรคสอง ดงกลาว

ขอ ๗ กรณทมเหตใดเหตหนงตามมาตรา ๑๕ แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ

วาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. ๒๕๔๒ ใหผพพากษาเจาของส านวนหรอ

107

องคคณะผพพากษาคนใดคนหนงรายงานใหประธานศาลฎกาทราบโดยเรว

หมวด ๒

การด าเนนคดอาญา

----------

สวนท ๑

การรบฟอง การนงพจารณา

------------

ขอ ๘ ฟองตองท าเปนหนงสอมขอความตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญา มาตรา ๑๕๘ และตองมขอความเปนการกลาวหาเกยวกบเรองการร ารวยผดปกต การกระท า

ความผดตอต าแหนงหนาทราชการตามประมวลกฎหมายอาญา หรอกระท าความผดตอต าแหนงหนาทหรอ

ทจรตตอหนาทตามกฎหมายอน และตองระบพฤตการณทกลาวหาวากระท าความผด พรอมทงชชอง

พยานหลกฐานใหชดเจนพอทจะด าเนนกระบวนพจารณาไตสวนขอเทจจรงตอไปได

หากโจทกน าตวจ าเลยมาศาลในวนฟอง ใหผพพากษาประจ าแผนกคดอาญาของผด ารง

ต าแหนงทางการเมองในศาลฎกาเปนผพจารณาในการขงหรอปลอยตวจ าเลยชวคราว หากไมไดน าตวจ าเลย

มาศาลใหโจทกระบทอยจรงของจ าเลยมาในฟอง

ขอ ๙ ในชนพจารณาถาจ าเลยใหการรบสารภาพตามฟอง ศาลอาจเรยกพยานหลกฐานมา

ท าการไตสวนตอไปไดจนกวาจะพอใจวาจ าเลยไดกระท าความผดจรง

ขอ ๑๐ ศาลมอ านาจพจารณาและไตสวนพยานหลกฐานลบหลงจ าเลยได

ขอ ๑๑ เมอมการพจารณาเปนการลบ บคคลเหลานเทานนมสทธอยในหองพจารณาได คอ

(๑) โจทก

108

(๒) จ าเลยและผควบคมตวจ าเลย

(๓) ทนายความ

(๔) พยานและบคคลทไดรบอนญาตจากศาล

สวนท ๒

การตรวจและไตสวนพยานหลกฐาน

---------

ขอ ๑๒ เพอประโยชนในการตรวจพยานหลกฐาน หากพยานเอกสารหรอพยานวตถใดอย

ในความครอบครองของบคคลภายนอก ใหคความทประสงคจะอางองขอใหศาลมค าสงเรยกพยานหลกฐาน

ดงกลาวมาจากผทครอบครอง โดยยนค าขอตอศาลพรอมกบการยนบญชระบพยาน เพอใหไดพยานหลกฐาน

นนมากอนวนตรวจพยานหลกฐานหรอวนทศาลก าหนด

ขอ ๑๓ ศาลอาจรบฟงขอมลทบนทกโดยเครองคอมพวเตอรหรอเครองประมวลผล โดย

เครองคอมพวเตอรเปนพยานหลกฐานในคดได หาก

(๑) การบนทกขอมลโดยเครองคอมพวเตอรหรอการประมวลผลโดยเครองคอมพวเตอร

เปนการกระท าตามปกตในการประกอบกจการของผใชเครองคอมพวเตอร และ

(๒) การบนทกและการประมวลผลขอมลเกดจากการใชเครองคอมพวเตอรปฏบตงานตาม

ขนตอนการท างานของเครองคอมพวเตอรอยางถกตอง และแมหากมกรณการท างานของเครองคอมพวเตอร

ขดของกไมกระทบถงความถกตองของขอมลนน

การกระท าตามปกตของผใชตาม (๑) และความถกตองของการบนทกและประมวลผล

ขอมลตาม (๒) ตองมค ารบรองของบคคลทเกยวของหรอด าเนนการนน

ขอ ๑๔ คความทประสงคจะเสนอขอมลทบนทกโดยเครองคอมพวเตอรหรอประมวลผล

109

โดยเครองคอมพวเตอรจะตองระบขอมลทประสงคจะอางองในบญชระบพยานทยนตอศาลพรอมกบยนค า

แถลงแสดงความจ านงเชนวานน และค ารบรองของบคคลทเกยวของหรอด าเนนการตามขอ ๑๓ วรรคสอง

กบส าเนาสอทบนทกขอมลนนไวจ านวนทเพยงพอ เวนแต

(๑) สอทบนทกขอมลนนอยในความครอบครองของคความอกฝายหนงหรอของ

บคคลภายนอกใหคความฝายทอางองขอมลยนค าขอโดยท าเปนค ารองตอศาลขออนญาตงดสงค ารบรองตาม

ขอ ๑๓ วรรคสอง และส าเนาสอทบนทกขอมล และขอใหศาลมค าสงเรยกสอทบนทกขอมลนนมาจากผ

ครอบครอง โดยใหคความฝายทอางนนมหนาทตดตามเพอใหไดสอทบนทกขอมลนนมาแสดงตอศาลในวน

ตรวจพยานหลกฐานหรอในวนอนตามทศาลก าหนด

(๒) ถาการท าส าเนาสอทบนทกขอมลนนจะท าใหกระบวนพจารณาลาชา ใหคความฝายท

อางองขอมลยนค าขอโดยท าเปนค ารองตอศาลขออนญาตงดสงส าเนาสอทบนทกขอมล และขอน าสอท

บนทกขอมลนนมาแสดงตอศาลในวนไตสวนหรอวนทศาลก าหนด

ถาคความทประสงคจะอางองขอมลทบนทกขอมลนนมาแสดงตอศาลไดภายในเวลาตาม

วรรคหนง ศาลจะก าหนดใหท าการตรวจขอมลดงกลาว ณ สถานท เวลา และภายในเงอนไขตามทศาล

เหนสมควรแลวแตสภาพขอมลนนกได

ถาคความทประสงคจะอางองขอมลทบนทกโดยเครองคอมพวเตอรหรอประมวลผลโดย

เครองคอมพวเตอรมไดปฏบตใหถกตองตามความในวรรคหนงหรอวรรคสอง หามมใหศาลรบฟงขอมลนน

เปนพยานหลกฐาน แตถาศาลเหนวาเพอประโยชนแหงความยตธรรมจะรบฟงขอมลเชนวานนเปน

พยานหลกฐานประกอบพยานหลกฐานอนดวยกได

ขอ ๑๕ คความฝายทถกอกฝายหนงอางองขอมลทบนทกโดยเครองคอมพวเตอรหรอ

ประมวลผลโดยเครองคอมพวเตอรมาเปนพยานหลกฐานยนตน อาจยนค าแถลงตอศาลกอนการไตสวน

เกยวกบขอมลนนเสรจ คดคานการอางขอมลนน โดยเหตทวาขอมลดงกลาวไมเขาเงอนไขของการรบฟง

ตามขอ ๑๓ หรอสอทบนทกขอมลนนปลอม หรอส าเนาสอทบนทกขอมลนนไมถกตองทงหมด หรอแต

บางสวน เวนแตจะแสดงใหเปนทพอใจแกศาลวามเหตอนสมควรทไมอาจทราบเหตแหงการคดคานไดกอน

เวลาดงกลาว คความฝายนนอาจยนค ารองขออนญาตคดคานการอางขอมลหรอสอหรอส าเนาสอทบนทก

ขอมลเชนวานนตอศาลไมวาเวลาใดๆ กอนพพากษาคด และถาศาลเหนวาคความฝายนนไมอาจยกขอคดคาน

110

ไดกอนหนานนและค ารองนนมเหตผลฟงไดกใหศาลอนญาตตามค ารอง ในกรณทมการคดคานดงวามาน

ใหน ามาตรา ๑๒๖ แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาใชบงคบโดยอนโลม

ถาคความซงประสงคจะคดคานไมคดคานการอางขอมลดงกลาวเสยกอนการไตสวน

เกยวกบขอมลนนเสรจ หรอศาลไมอนญาตใหคดคานในภายหลง หามมใหคความนนคดคานการอางอง

ขอมลนนเปนพยานหลกฐาน แตไมตดอ านาจของศาลในการไตสวนและชขาดในเรองเงอนไขของการรบฟง

ขอมลนนตามขอ ๑๓ หรอในเรองความแทจรงหรอถกตองของสอหรอส าเนาสอทบนทกขอมลเชนวานนใน

เมอศาลเหนสมควรเพอประโยชนแหงความยตธรรม

ขอ ๑๖ ใหน าขอก าหนดขอ ๑๒ ถงขอ ๑๕ มาใชบงคบแกการรบฟงขอมลทบนทกไวใน

หรอไดมาจากไมโครฟลม สออเลกทรอนกส หรอสอทางเทคโนโลยสารสนเทศประเภทอนโดยอนโลม

ขอ ๑๗ ในวนตรวจพยานหลกฐาน หากคความโตแยงพยานหลกฐานใด ใหศาลหมาย

พยานหลกฐานนนไวแลวจดบนทกไวเพอด าเนนการไตสวนพยานหลกฐานนนตอไป หากคความประสงค

จะโตแยงพยานหลกฐานใดในภายหลง คความฝายนนจะตองยนค าขอโดยท าเปนค ารองกอนศาลมค า

พพากษาแสดงถงเหตอนสมควรทไมอาจโตแยงพยานหลกฐานนนไดในวนตรวจสอบพยานหลกฐาน เพอ

ประโยชนแหงความยตธรรม ศาลอาจอนญาตใหมการไตสวนพยานหลกฐานนนเพมเตมได

ขอ ๑๘ ในการไตสวนพยานบคคล ใหศาลแจงใหพยานทราบประเดนและขอเทจจรงทจะ

ท าการไตสวน แลวใหพยานเบกความในขอนนดวยตนเองหรอตอบค าถามศาล แลวจงใหโจทกจ าเลยถาม

พยานเพมเตม โดยใหคความฝายทอางพยานดงกลาวเปนผถามกอน

การถามพยานของคความตามวรรคหนงจะใชค าถามน ากได

หลงจากคความถามพยานตามวรรคหนงแลว หามมใหคความฝายใดถามพยานอก เวนแต

จะไดรบอนญาตจากศาล

ขอ ๑๙ ระหวางการนงพจารณาของศาล ใหบนทกการพจารณาโดยใชเครองมอบนทกเสยง

และเครองมอบนทกภาพและเสยงทกคด นอกจากน ใหศาลจดบนทกรายงานกระบวนพจารณารวมไวใน

ส านวนดวย

เมอคความรองขอและมเหตอนสมควร องคคณะผพพากษาอาจอนญาตใหคดค าเบกความ

111

พยานและรายงานกระบวนพจารณาของศาลไดโดยก าหนดวธการและเงอนไขตามทเหนสมควร

ขอ ๒๐ เมอคความฝายใดฝายหนงหรอทงสองฝายมค าขอ และองคคณะผพพากษา

เหนสมควรเพอประโยชนแหงความยตธรรม องคคณะผพพากษาอาจอนญาตใหท าการไตสวนพยานบคคลท

อยนอกศาลโดยระบบการประชมทางจอภาพ (VIDEO CONFERENCE) ได โดยใหผขอเปนผด าเนนการ

เพอจดใหมการไตสวนโดยระบบดงกลาวและเปนผเสยคาใชจายในการนทงหมด

การไตสวนพยานตามวรรคหนง ใหถอวาพยานเบกความในหองพจารณาของศาล

ขอ ๒๑ ใหคความฝายทยนค าคความหรอบญชระบพยานจดท าส าเนายนตอศาลในจ านวน

ทเพยงพอส าหรบองคคณะผพพากษาและคความทกฝาย

ขอ ๒๒ ถาอยการสงสด หรอคณะกรรมการ ป.ป.ช. รวมทงบคคลใดทจะเกยวของในคด

เกรงวาพยานหลกฐานซงอาจตองอางองในภายหนาจะสญหายหรอยากแกการน ามาไตสวนในภายหลง

บคคลดงกลาวอาจยนค าขอตอศาลโดยท าเปนค ารองใหศาลมค าสงใหไตสวนพยานหลกฐานนนไวทนท

เมอศาลไดรบค าขอเชนวาน ใหศาลหมายเรยกผขอและคความอกฝายหนงหรอ

บคคลภายนอกทเกยวของมายงศาล และใหผพพากษาประจ าแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง

ในศาลฎกาเปนผพจารณาค าขอตามทเหนสมควร หากมค าสงอนญาตตามค าขอดงกลาว ใหมอ านาจไตสวน

พยานโดยใหน าพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทาง

การเมอง พ.ศ. ๒๕๔๒ และขอก าหนดนมาใชบงคบดวยโดยอนโลม

หมวด ๓

การด าเนนคดรองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดน

----------

ขอ ๒๓ ค ารองขอใหศาลสงใหทรพยสนตกเปนของแผนดนนน นอกจากจะตองระบ

รายละเอยดเกยวกบขอกลาวหาและพฤตการณทแสดงใหเหนวาผถกกลาวหาร ารวยผดปกตหรอมทรพยสน

112

เพมขนผดปกตแลว จะตองระบรายละเอยดเกยวกบทรพยสนทขอใหตกเปนของแผนดน สถานทตง ชอและ

ทอยของผครอบครองหรอมชอเปนเจาของกรรมสทธในขณะยนค ารองดวย

ขอ ๒๔ เมอศาลไดรบค ารองขอใหทรพยสนตกเปนของแผนดน ใหประกาศค ารอง

ดงกลาว ณ ทท าการศาลฎกา ศาลจงหวดแหงทองทททรพยสนนนตงอย และประกาศในหนงสอพมพทม

จ าหนายแพรหลายทวไปอยางนอยสามวนตดตอกน นอกจากน หากผครอบครองหรอมชอเปนเจาของ

กรรมสทธทรพยสนดงกลาวมใชผถกกลาวหา ใหสงส าเนาประกาศดงกลาวแกบคคลดงกลาวดวย

ขอ ๒๕ ค าคดคานใหท าเปนหนงสอยนตอศาลโดยระบเหตแหงการคดคานมาโดยละเอยด

และใหศาลสงส าเนาค าคดคานใหแกคความทกฝาย

ขอ ๒๖ ใหองคคณะผพพากษาไตสวนพยานหลกฐานของผถกกลาวหาและค าคดคานของ

บคคลภายนอกถาหากมกอน แลวจงไตสวนพยานหลกฐานของผรอง เวนแตจะเหนสมควรเปนประการอน

ขอ ๒๗ ถาผถกกลาวหาพสจนไดวาทรพยสนทรองขอใหตกเปนของแผนดนมไดเกดจาก

การร ารวยผดปกต หรอมไดเปนทรพยสนทเพมขนผดปกต ใหศาลสงยกค ารองโดยไมตองวนจฉยค าคดคาน

ของบคคลภายนอก

ขอ ๒๘ ใหน าความในหมวด ๒ สวนท ๒ มาใชบงคบในหมวดนดวยโดยอนโลม

หมวด ๔

การด าเนนคดตอกรรมการ ป.ป.ช.

---------

ขอ ๒๙ เมอองคคณะผพพากษาแตงตงกรรมการไตสวนตามมาตรา ๓๗ แหง

พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ.

๒๕๔๒ แลวใหแจงรายชอกรรมการไตสวนไปยงประธานวฒสภาภายใน ๗ วนนบแตวนแตงตง และให

ประกาศรายชอคณะกรรมการไตสวนไวทศาลฎกาดวย

113

ขอ ๓๐ ใหแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองในศาลฎกาแจงรายชอ

คณะกรรมการไตสวนไปยงคณะกรรมการทไดรบการแตงตงทกคน และด าเนนการใหมการประชม

คณะกรรมการไตสวนเพอพจารณาค ารองขอของประธานวฒสภาโดยเรว

ขอ ๓๑ การประชมกรรมการไตสวนครงแรก ใหกรรมการไตสวนลงมตเลอกกรรมการคน

ใดคนหนงเปนประธานกรรมการไตสวนในคดนนๆ หากลงมตแลวมผไดคะแนนเทากน ใหลงมตเฉพาะผท

มคะแนนเทากนจนกวาจะไดผมคะแนนสงสด

ขอ ๓๒ กรรมการไตสวนอาจถกคดคานไดในเหตดงตอไปน

(๑) รเหนเหตการณทเกยวกบเรองทกลาวหามากอน

(๒) มสวนไดเสยในเรองทกลาวหา

(๓) มสาเหตโกรธเคองกบผถกกลาวหา

(๔) เปนคสมรส บพการ ผสบสนดาน หรอพนองรวมบดามารดา หรอรวมบดาหรอมารดา

กบผถกกลาวหา

(๕) มความสมพนธใกลชดในฐานะญาต หรอเปนหนสวน หรอมผลประโยชนรวมกน

หรอขดแยงในทางธรกจกบผถกกลาวหา

การคดคาน ใหยนค ารองคดคานเปนหนงสอระบเหตผลและรายละเอยดทเกยวของตอองค

คณะผพพากษาภายใน ๑๕ วนนบแตวนทประกาศรายชอคณะกรรมการไตสวนตาม ขอ ๒๙

ในกรณทปรากฏวามการแตงตงบคคลตามวรรคหนงเปนกรรมการไตสวน ใหกรรมการผ

นนแจงตอองคคณะผพพากษาโดยเรว ระหวางนนหามมใหกรรมการผนนยงเกยวกบการด าเนนการของ

คณะกรรมการไตสวน

หากองคคณะผพพากษาเหนวากรรมการไตสวนผใดอาจถกคดคานไดในเหตตามวรรค

หนงหรอค ารองคดคานมเหตอนสมควร ใหแตงตงกรรมการไตสวนใหมแทนกรรมการไตสวนผนน แตไมม

ผลกระทบถงการด าเนนการใดๆ ทกรรมการไตสวนผนนไดกระท าไปแลว เวนแตจะเปนการกระท าโดย

ทจรต

114

ขอ ๓๓ ใหคณะกรรมการไตสวนแจงเปนหนงสอใหกรรมการ ป.ป.ช. ผถกกลาว หา

ทราบขอกลาวหา และสงใหกรรมการ ป.ป.ช. ผนนแสดงรายการทรพยสนและหนสนของตนคสมรส และ

บตรทยงไมบรรลนตภาวะตามรายการ วธการ วนและเวลาทคณะกรรมการไตสวนก าหนด

การสงค าสงใหกรรมการ ป.ป.ช. ผถกกลาวหา ใหสงโดยเจาพนกงานศาลหรอสงโดยวธ

อนตามทคณะกรรมการไตสวนก าหนด เพอใหผถกกลาวหาไดรบค าสงหรอถอวาไดรบค าสงตามวธการทได

บญญตไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง

ขอ ๓๔ กรรมการ ป.ป.ช. ผถกกลาวหาตองแสดงรายการทรพยสนและหนสนเปน

หนงสอ และอาจชแจงดวยวาจาโดยการตอบค าถามของคณะกรรมการไตสวน หรอโดยแถลงการณดวยวาจา

กได

กรรมการ ป.ป.ช. ผถกกลาวหามสทธขอใหคณะกรรมการไตสวนท าการไตสวน

พยานหลกฐานทตนเสนอได และคณะกรรมการไตสวนมอ านาจไตสวนพยานหลกฐานดงกลาวไดตามท

เหนสมควร

ขอ ๓๕ กรณกรรมการ ป.ป.ช. ผถกกลาวหาไดรบค าสงหรอถอวาไดรบค าสงตามขอ ๓๓

แลว ไมแสดงรายการทรพยสนและหนสน หรอไมมาใหคณะกรรมการไตสวนด าเนนการไตสวน โดยไมม

เหตอนสมควร คณะกรรมการไตสวนอาจด าเนนการไตสวนพยานหลกฐานอนตอไป หรอยตการไตสวน

แลวลงมตกได

ขอ ๓๖ กรรมการ ป.ป.ช. ผถกกลาวหามสทธน าทนายความเขาฟงในการชแจงขอกลาวหา

หรอการใหปากค าของตนตอคณะกรรมการไตสวนได

การรบฟงค าชแจงของกรรมการ ป.ป.ช. ผถกกลาวหา หรอการสอบปากค ากรรมการ

ป.ป.ช. ผถกกลาวหาหรอพยาน ตองมกรรมการไตสวนอยางนอยหาคนรวมในการด าเนนการ

หามมใหกรรมการไตสวนท าหรอจดใหท าการใดๆ ซงเปนการลอลวงหรอขเขญหรอให

สญญาแกกรรมการ ป.ป.ช. ผถกกลาวหาหรอพยานเพอจงใจใหเขาใหถอยค าใดๆ ในเรองทกลาวหานน

ขอ ๓๗ รายงานการไตสวนขอเทจจรงของคณะกรรมการไตสวนตองประกอบดวย

สาระส าคญ ดงตอไปน

115

(๑) ชอและต าแหนงของผถกกลาวหา

(๒) เรองทถกกลาวหา

(๓) ขอกลาวหาและสรปขอเทจจรงทไดจากการไตสวน

(๔) เหตผลในการวนจฉยทงปญหาขอเทจจรงและขอกฎหมาย

(๕) บทบญญตของกฎหมายทยกขนอางอง

(๖) สรปความเหนเกยวกบเรองทกลาวหา

หมวด ๕

การบงคบคด

------------

ขอ ๓๘ การบงคบคดอาญาใหเปนไปตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา การ

บงคบคดแพงใหเปนไปตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง

ใหผพพากษาประจ าแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองในศาลฎกามอ านาจ

ออกหมายหรอค าสงใดๆ ตามทเหนสมควร เพอบงคบใหเปนไปตามค าพพากษาหรอค าสงของศาล

หมวด ๖

แบบพมพ

-----------

ขอ ๓๙ ใหใชแบบพมพตามทประธานศาลฎกาก าหนด

116

หมวด ๗

คาฤชาธรรมเนยม

-----------

ขอ ๔๐ การด าเนนการทางศาลตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณา

คดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. ๒๕๔๒ ของอยการสงสด และคณะกรรมการ ป.ป.ช. ตาม

มาตรา ๑๑ ใหไดรบยกเวนคาฤชาธรรมเนยมทงปวง

ประกาศ ณ วนท ๒๐ มถนายน พ.ศ. ๒๕๔๓

จเร อ านวยวฒนา

ประธานศาลฎกา

[รก.๒๕๔๓/๖๓ก/๒๓/๓๐ มถนายน ๒๕๔๓]

เชงอรรถ

1รฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 259-มาตรา 264 2รฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 275 วรรคส วรรคหา มาตรา 246 3รฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 275 วรรคสอง 4รฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 219 วรรคส 5รฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 278 วรรคสาม และวรรคส 6มานตย จมปา พรสนต เลยงบญเลศชย รฐธรรมนญแหงสหรฐอเมรกา ค าอธบายเรยงมาตราพรอมค าพพากษาศาลฎกา กรงเทพมหานคร วญญชน 2552

117

7เรองเดยวกน 8สรศกด ลขสทธวฒนกล ค าอธบายการด าเนนคดผด ารงต าแหนงทางการเมอง กรงเทพมหานคร วญญชน 2545 9อดเทพ ถระวฒน “สทธในการอทธรณของผตองค าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง” ในเอกสารวชาการหลกสตรผบรหารกระบวนการยตธรรมระดบสง (บยส.) รนท 12 10ตน ปรชญพฤทธ “ศพทรฐศาสตร” กรงเทพมหานคร ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย 11รฐธรรมนญฉบบป 2540 มาตรา 301 และ พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ มาตรา 43 12พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ มาตรา 92 13พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ มาตรา 97 14รฐธรรมนญฉบบป 2540 มาตรา 332 (2) 15รฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 246 วรรคหา 16ป.ว.อ. มาตรา 140-145 17ป.ว.อ. มาตรา 140-145 18ป.ว.อ. มาตรา 140-145

19ป.ว.อ. มาตรา 140-145 20ป.ว.อ. มาตรา 140-145

21 พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 23 22ป.ว.อ. มาตรา 28 23พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 36 24พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 37 25รฐธรรมนญฉบบป 2540 มาตรา 272 วรรคสอง 26รฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 262-มาตรา 263 27พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 8 28ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 6 29รฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 219 วรรคส พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 13 30พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 13

31พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 13 32ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 4 33พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 16 34พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 16 35พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 14 36พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 19

118

37พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 13 38พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 17 39ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 5 40พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 17 41ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 7

42พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 22 43พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 9 44รฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 275 วรรคสอง 45ประกาศคณะกรรมการ ป.ป.ช. เรอง ก าหนดเกณฑรายไดขององคกรปกครองสวนทองถนเปนผด ารงต าแหนงทางการเมอง (ฉบบท 2) พ.ศ. 2543 ก าหนดใหมหนาทยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสนตอคณะกรรมการ ป.ป.ช. ดงน (1) องคการบรหารสวนต าบลทมรายไดไมต ากวา 50 ลานบาท (2) องคการบรหารสวนจงหวดทมรายไดไมต ากวา 100 ลานบาท

(3) เทศบาลต าบลและเทศบาลเมองรายไดไมต ากวา 200 ลานบาท (4เมองพทยามรายไดไมต ากวา 200 ลานบาท

โดยรายไดดงกลาวหมายถงรายไดรวมเงนอดหนน เงนรวม และเงนกขององคกรปกครองสวนทองถนนนในปงบประมาณทผานมา 46พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 37 47รฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 260 48รฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 262

49รฐธรรมนญฉบบปจจบน มาตรา 263 50ป.ว.อ. มาตรา 165 51ป.ว.อ. มาตรา 167 52พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ มาตรา 66 53พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ มาตรา 69, มาตรา 43 – มาตรา 57 (หมวด 4 การไตสวนขอเทจจรง) 54พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ มาตรา 69, 47 55พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ มาตรา 69, 51 56พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ มาตรา 70, พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 10 57พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 11 58พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 11 วรรคสอง

119

59พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ มาตรา 97 60พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ มาตรา 92 61พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ มาตรา 93 62ประพนธ ทรพยแสง “การคนหาความจรงของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง: แนวทางปญหาสความเปนระบบไตสวนเตมรปแบบ” ใน เอกสารวจยหลกสตรผบรหารกระบวนการยตธรรมระดบสง (บ.ย.ส.) รนท 8 กรงเทพมหานคร วทยาลยการยตธรรม ส านกงานศาลยตธรรม 63พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 23 64พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 11 วรรคสอง 65พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 10 66พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 12 67ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 8 68พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 25 วรรคสอง 69ป.ว.อ. มาตรา 175 70ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 40 71ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 8 72ป.ว.อ. มาตรา 175 73พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ มาตรา 74 74ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 8 วรรคสอง 75พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 13 76พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 17 77พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 25 78พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 27 79พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 27 วรรคสาม 80ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 9 81พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 28 82พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 29 83ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 12 84พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 29 85พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 29 วรรคสอง 86ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 17 87พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 30 88พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 29

120

89พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 19 90พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 26 91ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 11 92ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 10 93พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 31 94ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 18 95ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 19 96ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 20 97พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 32 98พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 20 99พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 20 100พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 32 101พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 32 วรรคสอง 102พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 20 103พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 45 104พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ มาตรา 36 105พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ มาตรา 38 วรรคสอง

106พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ มาตรา 57 วรรคสอง 107พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ มาตรา 75 วรรคสอง 108พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ มาตรา 78 109พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ มาตรา 78 วรรคสอง 110พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ มาตรา 80 (1) 111พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ มาตรา 81 วรรคหนง 112ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 23 113พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 33 114พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 34 และขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 24 115พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 34 และขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 25 116ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 26 117ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 28 118ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 27

121

119พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 35 วรรคสอง 120ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 38

121พ.ร.บ.การปองกนและปราบปรามการทจรตฯ มาตรา 83 122พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 37 123พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 38 124พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 39 125ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 29 126ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 32 127ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 31 128ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 33 129ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 36

130ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 34 131ขอก าหนดของศาลฎกาแผนกคดอาญาฯ ขอ 34 วรรคสอง 132พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 42 วรรคหนง

133พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 42 วรรคสอง –วรรคสาม 134พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 43 135พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 42 วรรคหา 136พ.ร.บ.วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองฯ มาตรา 44 137อดเทพ ถระวฒน สทธในการอทธรณของผตองค าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ในเอกสารวชาการหลกสตรผบรการกระบวนการยตธรรมระดบสง (บ.ย.ส.) รนท 12