0lkÖ˚ret0m tÜrk˙e ders0 (6, 7, 8. siniflar) Ö ......2 tÜrk˙e ders0 Ö˚ret0m programi (6, 7,...

T.C.MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı

İLKÖĞRETİM TÜRKÇE DERSİ(6, 7, 8. SINIFLAR)

ÖĞRETİM PROGRAMI

ANKARA - 2006

İLKÖĞRETİM TÜRKÇE DERSİ (6, 7, 8. SINIFLAR) ÖĞRETİMPROGRAMININ HAZIRLANMASINDA GÖREV ALANLAR

Prof. Dr. Ramazan KAPLAN Genel KoordinatörProf. Dr. İsa ÖZKAN Komisyon BaşkanıHatice DEMİRBAŞ Program Geliştirme UzmanıSemra BAYRAKTAR Türkçe ÖğretmeniFunda DERİN Türkçe ÖğretmeniNihal ÇALIŞKAN Türkçe ÖğretmeniAliye USLU ÜSTTEN Türkçe ÖğretmeniŞahru PİLTEN Türkçe ÖğretmeniBetül KORKMAZ Türkçe ÖğretmeniTuba KORKMAZ Türkçe ÖğretmeniÜnal ZAL Türkçe ÖğretmeniRuhi İNAN Türkçe ÖğretmeniMustafa KURT Türk Dili Okutmanıİsmail KARAKAYA Ölçme ve Değerlendirme Uzmanı

“Türk dili; Türk milletinin kalbidir, zihnidir.”

Mustafa Kemal ATATÜRK

Bu program; sevgi, fikir ve ses bayrağımız olan güzel Türkçemizi sonsuza kadar yaşatacak öğretmen ve öğrencilerimize

ithaf edilmiştir.

İÇİNDEKİLERSayfa

TÜRK MİLLÎ EĞİTİMİNİN GENEL AMAÇLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

1. GİRİŞ 2

1.1. Programdaki Temel Yaklaşım . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31.2. Programın Yapısı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

1.2.1. Genel Amaçlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41.2.2. Temel Beceriler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... 51.2.3. Temel Dil Becerileri ve Dil Bilgisi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

1.2.3.1 Dinleme/İzleme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51.2.3.2 Konuşma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61.2.3.3 Okuma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61.2.3.4 Yazma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71.2.3.5 Dil Bilgisi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

1.2.4. Kazanımlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81.2.5. Etkinlikler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81.2.6. Açıklamalar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81.2.7. Ara Disiplinler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81.2.8. Atatürkçülük. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

1.3. Öğrenme ve Öğretme Süreci. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91.4. Hazırlanacak Kitapların Forma Sayıları ………………………………………… 101.5. Temel Dil Becerileri ve Dil Bilgisi Oranı………………………………………. 101.6. Programda Kullanılan Sembolleri Açıklayıcı Tablo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

2. 6, 7 ve 8. SINIF KAZANIMLAR -ETKİNLİK ÖRNEKLERİ -AÇIKLAMALAR 123. PROGRAMLA İLGİLİ AÇIKLAMALAR VE EKLER

3.1. Atatürkçülük. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513.2. Türkçe Dersi Öğretim Programı Kazanımları ile Eşleşen Ara Disiplin Alan

Kazanımları Tablosu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

3.3. Programın Uygulanmasında Öğretmenin Rolü. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553.4. Okuma Metinlerinde Bulunması Gereken Özellikler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 563.5. Dinlenecek/İzlenecek Materyallerin İçeriğinde Bulunması Gereken Özellikler . . 573.6. 6, 7 ve 8. Sınıflarda Yer Verilmesi Gereken Türler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 573.7. Temalar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... 583.8. Yöntem ve Teknikler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 613.9. Etkinlik Örnekleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... 723.10. Okuma Gelişim Dosyası. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... 2043.11 Ölçme ve Değerlendirme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2133.12. Ders İşlenişi ile İlgili Açıklamalar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2443.13. Ders İşleniş Örneği. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2473.14. Sözlük. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2853.15. Kaynakça. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288

1

TÜRK MİLLÎ EĞİTİMİNİN GENEL AMAÇLARI

1739 Sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’na göre Türk Millî Eğitiminin Genel

Amaçları:

1. Genel Amaçlar

Madde 2.

Türk Millî Eğitiminin genel amacı, Türk milletinin bütün fertlerini;

1. Atatürk inkılâp ve ilkelerine ve Anayasada ifadesini bulan Atatürk

milliyetçiliğine bağlı; Türk milletinin millî, ahlâkî, insanî, manevî ve kültürel

değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve

daima yüceltmeye çalışan; insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel

ilkelere dayanan demokratik; lâik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye

Cumhuriyeti’ne karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış hâline

getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek;

2. Beden, zihin, ahlâk, ruh ve duygu bakımlarından dengeli ve sağlıklı şekilde

gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya

görüşüne sahip, insan haklarına saygılı, kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma

karşı sorumluluk duyan; yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek;

3. İlgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek, gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve

birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların,

kendilerini mutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek

sahibi olmalarını sağlamak;

Böylece, bir yandan Türk vatandaşlarının ve Türk toplumunun refah ve

mutluluğunu artırmak; öte yandan millî birlik ve bütünlük içinde iktisadî, sosyal ve

kültürel kalkınmayı desteklemek ve hızlandırmak ve nihayet Türk milletini çağdaş

uygarlığın yapıcı, yaratıcı seçkin bir ortağı yapmaktır.

2

TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI

(6, 7, 8. Sınıflar)

1. GİRİŞ

Dil, insanlar arasında iletişimi sağlayan ve bütün öğrenme faaliyetlerinde anahtar roloynayan doğal bir araçtır. Dil edinimi ve eğitimi belli bir süreç içinde gelişir. Bireylerinöğrenmeye ve öğrendiklerini birleştirmeye olan doğal eğilimi, uygun yöntem ve tekniklerkullanıldığında geliştirilebilir. İnsanın kendisini ve çevresindeki olayları anlamaya çalışırkenkurduğu düşünce dünyası, kavramlar ve kavramlar arasındaki ilişkilerle biçimlenir. İnsan,kavramların bir dil bütünlüğü içinde kazandıkları değerlerle birlikte sosyalleşir ve dilyardımıyla öğrenme, öğrendiklerini uygulama, yorumlama gibi birtakım düşünme ve ifadeetme faaliyetlerinde bulunur. Türkçe öğrenimi, anlama, yorumlama, iletişim kurmabecerilerinin gelişmesine yönelik olan dinleme/izleme, konuşma, okuma, yazma öğrenmealanları ile dil bilgisinden oluşur. Sözü geçen öğrenme alanları birbiriyle etkileşim hâlindeolduğundan bir bütünlük içinde ele alınmalıdır.

Dil öğretiminin temel hedefi, öğrencilerin, dilin farklı bağlamlarda aldığı görünümlerikavramaları, dil aracılığıyla kendilerini ifade edebilmeleri, değişik bilgi kaynaklarına ulaşarakduygu, düşünce ve hayal dünyalarını zenginleştirmeleridir.

Sekiz yıllık ilköğretim sürecinde Türkçe öğretiminden beklenen, öğrencinin okuma,dinleme/izleme, konuşma ve yazma becerilerini dilin kurallarına uygun olarak geliştirmesidir.Bir sonraki aşamayı oluşturan ortaöğretim ise Türkçenin imkânları çevresinde, tarihî süreçteoluşan edebî dilin gelişimini, özelliklerini ve ürünlerini öğretmeyi hedefler. Bu açıdanbakıldığında ilköğretimin 6, 7 ve 8. sınıfları bir geçiş dönemi özelliği gösterir. Öğrenci budönemde, 1-5. sınıflarda öğrendiklerini, seviyesine uygun Türk ve dünya edebiyatının seçkinörnekleriyle geliştirir ve kendi anlam dünyasını yapılandırmaya başlar. Bu sebeple 6-8.Sınıflar Türkçe Dersi Öğretim Programı, bu bütünlük ve devamlılık göz önündebulundurularak hazırlanmıştır.

Öğrencilerin edindikleri birikimler üzerine yenilerini inşa etmeleri, karşılaştıklarısorunlara alternatif ve yaratıcı çözümler üretmeleri, bir grup içerisinde beraber çalışma bilinçve cesaretine ulaşmaları, üretme ve tartışma etkinliklerine katılmaları, farklı araştırma yöntemve tekniklerini kullanmaları, olay ve durumları kendi deneyimlerinden hareketle doğru olarakanlamaları, disiplinler arası bir bakış kazanmaları Türkçe Dersi Öğretim Programı’nın temelamaçlarını oluşturmaktadır.

Öğrenme sürecinin başarıya ulaşması için, öğrencilerin biyolojik, psikolojik vezihinsel özelliklerinden kaynaklanan bireysel farklılıklarının dikkate alınması gerekir. TürkçeDersi Öğretim Programı’nda, bireysel farklılık ve ilgilere yönelik olarak öğretim sürecindehedeflenen kazanımlara ulaşmak amacıyla çeşitli etkinlik ve çalışmalar yer almaktadır. Buetkinliklerle öğrencilerin, Türkçeyle ilgili becerileri zevkli bir öğrenme ortamındakazanmaları amaçlanmaktadır.

Öğrenmeyle ilgili yapılan araştırma ve gözlemlerde, uygulamayla edinilen bilgi vebecerilerin daha kalıcı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu durum dil öğretiminde daha somutolarak gözlenebilir. Bütün öğrenme etkinliklerinde olduğu gibi Türkçe dersinde de öğrenciyietkin hâle getirmek, öğretim sürecinde öğretmeni rehber kılmak çağdaş eğitimin geldiğiönemli bir noktadır. Öğretmen, bu süreç içinde öğrencileri deneyerek öğrenmeye, muhakeme

3

gücünü geliştirmeye ve iş birliğine özendirmeli; öğrencinin birikim, düzey ve ilgilerinidikkate alan, öğrenme etkinliklerine isteyerek katıldığı bir ortam sağlamalıdır.

1.1. Programdaki Temel YaklaşımTürkçe Dersi Öğretim Programı’nda öğrencilerin kazanımlar ve etkinlikler yoluyla

dinleme/izleme, konuşma, okuma, yazma becerilerini geliştirmeleri, dilimizin imkân vezenginliklerinin farkına vararak Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanmalarıhedeflenmektedir. Böylece öğrenciler, dil sevgisi ve bilinci kazanarak öğrenme sürecindedaha verimli olacak, kendilerini hayata ve geleceğe hazırlayacak birikimi edineceklerdir.

Türkçe Dersi Öğretim Programı’yla dinlediklerini, izlediklerini ve okuduklarınıanlayan; duygu, düşünce ve hayallerini anlatan; eleştirel ve yaratıcı düşünen, sorumluluküstlenen, girişimci, çevresiyle uyumlu, olay, durum ve bilgileri kendi birikimlerindenhareketle araştırma, sorgulama, eleştirme ve yorumlamayı alışkanlık hâline getiren, estetikzevk kazanmış ve millî değerlere duyarlı bireyler yetiştirilmesi amaçlanmıştır.

Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda, kazanılan beceri ve bilgilerin daha verimli vekalıcı olmasını sağlamak için çeşitli etkinliklere yer verilmiştir.

Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda yaklaşım olarak, öğrenme sürecinde öğrencininbirikim ve deneyimlerinden hareketle sorunlara çözümler üretmesini, öğrenme- öğretmeetkinliklerinde öğrencinin gelişim düzeyinin dikkate alınmasını, dolayısıyla değerlendirmedeöğretim sürecindeki gelişimin de önemli olduğu benimsenmiştir. Bu yaklaşımın temel hedefi,öğrencinin öğretmen rehberliğinde; etkili iletişim kurması, grup çalışmalarına katılması,öğrendiklerini aşamalı bir biçimde inşa etmesidir. Türkçe öğretiminin daha verimli olabilmesiiçin, öğrencinin derse etkin olarak katılmasının sağlanması, motivasyonunun sürekli olarakdesteklenmesi gerekir.

1.2. Programın YapısıTürkçe Dersi Öğretim Programı, “genel amaçlar, temel beceriler, öğrenme alanları ile

dil bilgisi ve bu öğrenme alanlarına yönelik belirlenmiş kazanımlar, etkinlik örnekleri ileaçıklamalar”dan oluşmaktadır.

4

1.2.1. Genel Amaçlar

Türkçe Dersi Öğretim Programı ile Türk Millî Eğitiminin genel amaçları ve temel

ilkelerine uygun olarak öğrencilerin;

1. Dilimizin, millî birlik ve bütünlüğümüzün temel unsurlarından biri olduğunu

benimsemeleri,

2. Duygu, düşünce ve hayallerini sözlü ve yazılı olarak etkili ve anlaşılır biçimde ifade

etmeleri,

3. Türkçeyi, konuşma ve yazma kurallarına uygun olarak bilinçli, doğru ve özenli

kullanmaları,

4. Anlama, sıralama, ilişki kurma, sınıflama, sorgulama, eleştirme, tahmin etme, analiz-

sentez yapma, yorumlama ve değerlendirme becerilerini geliştirmeleri,

5. Seviyesine uygun eserleri okuma; bilim, kültür ve sanat etkinliklerini seçme, dinleme,

izleme alışkanlığı ve zevki kazanmaları,

6. Okuduğu, dinlediği ve izlediğinden hareketle, söz varlığını zenginleştirerek dil zevki

ve bilincine ulaşmaları; duygu, düşünce ve hayal dünyalarını geliştirmeleri,

7. Yapıcı, yaratıcı, akılcı, eleştirel ve doğru düşünme yollarını öğrenmeleri, bunları bir

alışkanlık hâline getirmeleri,

8. Bilgiye ulaşmada kitle iletişim araçlarından yararlanmaları, bu araçlardan gelen

mesajlara karşı eleştirel bakış açısı kazanmaları ve seçici olmaları,

9. Türk ve dünya kültür ve sanatına ait eserler aracılığıyla millî ve evrensel değerleri

tanımaları,

10. Hoşgörülü, insan haklarına saygılı, yurt ve dünya sorunlarına duyarlı olmaları ve

çözümler üretmeleri,

11. Millî, manevî ve ahlâkî değerlere önem vermeleri ve bu değerlerle ilgili duygu ve

düşüncelerini güçlendirmeleri amaçlanmaktadır.

5

1.2.2. Temel BecerilerTemel beceriler, öğrencilerin dil becerilerindeki gelişimleriyle bağlantılı, yatay olarak

bir yılın sonunda, dikey olarak da sekizinci sınıfın sonunda kazanacakları ve hayat boyukullanacakları temel becerilerdir. Türkçe Öğretim Programı içerdiği kazanımlarla bu temelbecerilerin gelişmesini sağlayacaktır. Programla ulaşılması beklenen temel beceriler şunlardır:

Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma

Eleştirel düşünme

Yaratıcı düşünme

İletişim kurma

Problem çözme

Araştırma

Karar verme

Bilgi teknolojilerini kullanma

Girişimcilik

1.2.3. Öğrenme AlanlarıTürkçe Dersi Öğretim Programı, “okuma, dinleme/izleme, konuşma, yazma öğrenme

alanları ile dil bilgisinden oluşmaktadır. Bu öğrenme alanları hem kendi içlerinde hem debirbirleriyle bir bütünlük içerisinde ele alınmış ve ilişkilendirilmiştir.

1.2.3.1. Dinleme/İzlemeDinleme/izleme, iletişim kurmanın ve öğrenmenin temel yollarından biri olup verilen

iletiyi doğru bir şekilde anlama, yorumlama ve değerlendirme becerisidir. Görsel ve işitselaraçların hayatın her alanında giderek yaygınlaşması ve bu araçların eğitimde kullanılmasıetkili bir dinleme/izleme eğitimini gerekli kılmaktadır. Bu becerinin geliştirilmesiyle,öğrencilerden dinlediklerini/izlediklerini sıralama, sınıflama, sorgulama, ilişkilendirme,eleştirme ve bunlarla ilgili çıkarımlarda bulunma gibi üst becerileri gerçekleştirmesibeklenmektedir.

Programda dinleme/izleme öğrenme alanı; öğrencilerin iyi bir dinleyici/izleyiciolabilmesine yönelik olarak hazırlanmış düzeye uygun kazanımlar ile bu kazanımları hayatageçirmeye yönelik etkinliklerden oluşmaktadır. Programın bu bölümü “dinleme/izlemekurallarını uygulama, anlama ve çözümleme, değerlendirme, söz varlığını zenginleştirme,etkili dinleme/izleme alışkanlığı kazanma” amaçlarından oluşmaktadır. Öğrencilerindüzeylerine yönelik olarak hazırlanan kazanımların, uygun etkinliklerle desteklenerekuygulanması, öğrencilerin etkili iletişim kurmalarını ve toplum hayatına aktif birerdinleyici/izleyici olarak katılmalarını sağlayacaktır. Aşamalı bir süreç izleyen bu sıralamanıntakip edilmesi, dinleme/izleme etkinliklerinin amacına ulaşmasını, öğrencinin toplumhayatına aktif bir dinleyici/izleyici olarak katılmasını sağlayacak, öğrencilerin iletişim kurmayeteneklerini geliştirecektir.

Dinleme/izleme sürecinin amacına ulaşabilmesi için yapılan tüm dinleme/izlemeetkinliklerinin değerlendirilmesi gereklidir. Bu amaçla programda, öğrencilerin kullanacağıdeğerlendirme ölçütleri ile yapılan etkinlikleri değerlendirmeye yönelik formlar yeralmaktadır. Bu formların kullanılması dinleme/izleme sürecini verimli kılacak ve öğretmenenesnel bir değerlendirme imkânı sağlayacaktır.

6

1.2.3.2. KonuşmaKonuşma; bireyin sosyal hayatında iletişim kurmasını, bilgi ve birikimlerini

paylaşmasını, duygu, düşünce, hayal ve gözlemlerini ifade etmesini sağlayan en etkili araçtır.Programda, konuşma becerisinin geliştirilmesiyle; öğrencilerin Türkçenin estetik zevkinevararak ve zengin söz varlığından faydalanarak kendilerini doğru ve rahat ifade edebilmeleri,sosyal hayatta karşılaşacakları sorunları konuşarak çözebilmeleri, yorumlayıpdeğerlendirebilmeleri amaçlanmaktadır. Bu amaçlarla programdaki konuşma etkinlikörneklerinde; birikimlerden, çeşitli görsel ve işitsel materyallerden yararlanma, düşüncelerinimantık akışı ve bütünlük içinde sunma, karşılaştırma yapma, sebep-sonuç ilişkisi kurma,sınıflandırma, değerlendirme, özetleme gibi anlamayı ve zihinsel becerileri geliştiriciçalışmalara yer verilmiştir.

Türkçe Öğretim Programı’nda, konuşma öğrenme alanına yönelik olarak “konuşmakurallarını uygulama, sesini ve beden dilini etkili kullanma, hazırlıklı konuşmalar yapma,kendi konuşmasını değerlendirme, kendini sözlü olarak ifade etme alışkanlığı kazanma”amaçlarına yönelik kazanımlara yer verilmiştir.

Konuşma öğrenme alanı, öğrencilerin çevreleriyle iletişim kurmaları, iş birliğiyapmaları, ortak karar vermeleri ve karşılaştıkları sorunları çözmeleri açısından da önemlidir.Bu nedenle öğretmenin konuşma etkinliklerinde öğrencilerin her birinin ayrı ayrı sözalmalarını sağlayarak, onları bu çalışmalara katması gerekmektedir. Hayatın her alanındadoğru, güzel, etkili konuşan ve konuşulanları doğru anlayıp yorumlayan bireylerinyetiştirilmesi, onların diğer dil becerilerinde de başarılı olmalarına bağlıdır. Bu nedenlekonuşma öğrenme alanının okuma, yazma ve dinleme/izleme öğrenme alanlarıyladesteklenmesi gerekmektedir.

Konuşma öğrenme alanını değerlendirme aşamasında, öncelikle öğrencilerinkendilerini veya birbirlerini değerlendirmeleri, hedeflenen kazanımların daha da kalıcıolmasını sağlayacak, öğrencilerin konuşmayla ilgili yeteneklerini geliştirecektir.

1.2.3.3. OkumaOkuma, ses organları ve göz yoluyla algılanan işaret ve sembollerin beyin tarafından

yorumlanarak değerlendirilmesi ve anlamlandırılması sürecidir. Okuma becerisi, öğrencininfarklı kaynaklara ulaşarak yeni bilgi, olay, durum ve deneyimlerle karşılaşmasını sağlar.Dolayısıyla bu beceri; öğrenme, araştırma, yorumlama, tartışma, eleştirel düşünmeyi sağlayanbir süreci de içine alır. Programda okuma öğrenme alanıyla, öğrencilerin günlük hayatlarındakarşılaştıkları yazılı metinleri doğru, akıcı bir biçimde ve uygun yöntemleri kullanarakokuyabilmeleri, okuduklarını değerlendirip eleştirel bir bakış açıcısıyla yorumlayabilmeleri veokumayı bir alışkanlık hâline getirebilmeleri amaçlanmıştır.

Programda, okuma becerisini geliştirmek amacıyla çeşitli etkinliklere yer verilmiştir.Etkinliklerde kullanılacak metinlerin, Türkçeyi bütün zenginlikleriyle ve doğru bir şekildeyansıtması ayrı bir önem taşımaktadır. Bu nedenle derslerde işlenecek metinlerin taşımasıgereken özellikler programda belirtilmiştir. Programda yer alan okuma öğrenme alanında;okuma kuralları, okunan metinlerin anlaşılması ve çözümlenmesi, anlamlandırılması, okunanmetinlerin değerlendirilmesi ve okumanın bir alışkanlık hâline dönüştürülmesine yönelikolarak çeşitli kazanım ve etkinliklere yer verilmiştir. Bununla birlikle, söz varlığınızenginleştirmeye ve araştırmaya yönelik olarak verilen başlıklar, bütün dil becerilerinikapsayan bir önem arz etmektedir.

7

Okuma becerisinin hayatın bütün aşamalarına yayılan bir alışkanlık hâline getirilmesiamacıyla hazırlanan etkinlik örnekleri ve formları, hem okuma sürecinin değerlendirilmesinehem de öğrencilerin dil gelişimini izlemeye yardımcı olacaktır.

1.2.3.4. YazmaYazılı anlatım, bireyin kendini doğru ve amacına uygun olarak ifade etmesinde ve

iletişim kurmasında en etkili araçlardan biridir. Türkçe Öğretim Programı’nda yazmabecerisinin geliştirilmesiyle; öğrencilerin duygu, düşünce, hayal, tasarı ve izlenimlerini dilinimkânlarından yararlanarak ve yazılı anlatım kurallarına uygun şekilde anlatmaları, yazmayıkendini ifade etmede bir alışkanlığa dönüştürmeleri ve yazma yeteneği olanların bubecerilerini geliştirmeleri amaçlanmaktadır. Uzun bir süreç isteyen yazma becerisininkazanılması ve istenen amaçlara ulaşılması, ancak çeşitli ve özendirici yazma uygulamalarıylamümkün olur.

Yazma becerisinin bilgi, birikim ve dili etkili kullanmayı gerektirdiği göz önünealınarak bu sürecin dinleme/izleme, konuşma, okuma ve dil bilgisi etkinlikleriyle dedesteklenmesi gerekmektedir. Hikâye, roman, şiir gibi türlerde ürün vermek, bireysel yetenekve yaratıcılık gerektirse de öğrencilerin duygu, düşünce, hayal ve izlenimlerini doğru, açık,anlaşılır ve yazma kurallarına uygun şekilde anlatmaları yazma tekniğine uygun bilgi vebeceriler kazandırılarak sağlanabilir. Bu düşünceden hareketle programda yazmayla ilgiliolarak yazma kurallarını uygulama, planlı yazma, farklı türlerde metinler yazma, kendiyazdıklarını değerlendirme, kendini yazılı olarak ifade etme alışkanlığı kazanma, yazım venoktalama kurallarını kavrama ve uygulama” ile ilgili amaçlara yönelik kazanımlar yeralmaktadır. Öğretmen, farklı yöntemlere uygun etkinliklerle yazmayı öğrenciler açısındanzevkli hâle getirerek yazma alışkanlığı kazanmalarına yardımcı olmalı, öğrencilerin hangitürlerde yazmaya yetenekli olduğunu belirleyerek onları başarılı olduğu türlerde yazmayayönlendirmelidir.

Yazma çalışmalarının istenen amaçlara ulaşabilmesi, yapılan etkinliklerindeğerlendirilmesiyle mümkündür. Programda, öğrencinin kendi yazdıklarını değerlendirmeölçütlerine yer verilerek yalnızca öğretmenin değil, öğrencinin kendisinin ve arkadaşlarının dabu sürece katılması amaçlanmıştır. Bu tutum öğrencilerin eleştirme, değerlendirme veyorumlama becerilerinin geliştirilmesine de yardımcı olacaktır.

Bitişik eğik yazı öğretimi, ilk okuma yazma öğretimiyle birlikte başlayıp ilk sınıflardakazandırılacağından 6, 7 ve 8. sınıflarda bitişik eğik yazı için bir zaman dilimiayrılmayacaktır. Ancak öğrencilerin bütün derslerde, bitişik eğik yazıyı işlek ve güzelkullanmalarına özen göstermeleri sağlanmalıdır.

1.2.3.5. Dil BilgisiDil bilgisi; bir dilin dinleme/izleme, konuşma, okuma, yazma öğrenme alanlarını

destekleyen kurallar bütünüdür. Öğrenci açısından Türkçenin yapısını oluşturan ve işleyişkurallarını tanımlayan bilgilere sahip olmak oldukça önemlidir ancak daha da önemli olan bukuralların konuşma, yazma, dinlemeyle ilgili dil etkinliklerinde uygulanmasıdır. Dolayısıyladil bilgisi öğretimi kuramsal bilgilere değil, uygulamaya dayanmalıdır. Bu amaçla dilbilgilerinin öğretiminde, kuralların verilmesinin yanında, bu kuralların kelime, cümle vemetin düzeyindeki uygulamaları amaçlanmıştır.

Programda, Türkçenin kurallarıyla ilgili kazanımlar, öğrencilerin düzeylerine uygunolarak ve aşamalı bir biçimde verilmiştir. Dil bilgisinde kolaydan zora ilerleyen bir sıraizlenmiş olup konuların birbiriyle olan ilişkileri gözetilmiştir. Türkçeyle ilgili kural ve

8

bilgilerin örneklerden hareket edilerek verilmesi daha doğru olacaktır. Derslerde konularlailgili farklı uygulama örneklerinin yer aldığı çalışma kâğıtlarının kullanılması ve konularıngörsel materyallerle desteklenmesi öğrenimi kolaylaştıracaktır. Ayrıca dil bilgisi konularınınanlama olan katkısına özellikle dikkat edilmesi, konuların birer beceriye dönüşmesineyardımcı olacaktır. Bu bağlamda konuların konuşma ve yazma becerileriyle ilişkilendirilmesigerekmektedir.

Dil bilgisiyle ilgili kazanımların değerlendirilmesinde, kuralların metin veya cümlebütünlüğü ve bağlamı içerisinde ele alınması, diğer becerileri desteklemesi açısından oldukçaönemlidir.

1.2.4. KazanımlarKazanımlar; öğretim sürecinde öğrencilerin edinecekleri bilgi, beceri ve alışkanlıkları

kapsamaktadır. Öğrencilerin öğrenme alanlarında gelişme sağlamaları, bu kazanımlarınedinilmesine bağlıdır. Dil bilgisi ve yazım ve noktalama ile ilgili kazanımlar, öğrencileringelişim düzeyine göre altıncı sınıftan sekizinci sınıfa doğru aşamalı olarak verilmiştir.Öğrenme alanlarına yönelik kazanımların sıralanmasında bu yaklaşım gözetilmemiştir.

1.2.5. EtkinliklerTürkçe Dersi Öğretim Programı’nda yer alan kazanımların hayata geçirilmesi ve

hedeflenen bilgi, beceri, tutum ve alışkanlıkların kazandırılması için çeşitli etkinlikörneklerine yer verilmiştir. Bu etkinlikler birer öneri niteliğindedir ve birden çok beceriyeyönelik olabilir. Öğretmen, bu etkinlikleri olduğu gibi veya çeşitli değişiklikler yaparakuygulayabilir, aynı zamanda bir ders saatinde birden fazla etkinliğe yer verilebilir. Yenietkinlikler hazırlanır ve uygulanırken bunların hangi kazanımlara yönelik olduğuna dikkatedilmeli, ayrıca öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçları da göz önünde bulundurulmalıdır. Programdayer alan etkinliklerden sınıf-okul içi etkinlikler ,, okul dışı etkinlikler sembolükullanılarak belirtilmiştir. Verilen etkinlikler öğrenci seviyesine uyarlanarak farklı sınıflardauygulanabilir. Programdaki etkinlikler, uygulamada öğretmene yardımcı olmak amacıylahazırlanmıştır; bu program doğrultusunda hazırlanacak ders kitaplarında farklı etkinliklere yerverilmelidir.

Programdaki etkinlikler, öğrenci merkezli ve öğrenme sürecinde öğrencinin etkin birrol üstlenmesini sağlayacak şekilde hazırlanmıştır. Öğrencilerin birbirleriyle veöğretmenleriyle sürekli iletişim içinde olmaları ve etkinliklerin her aşamasında katılımcıolarak yer almaları programın uygulanması açısından önemlidir. Yapılan etkinliğin veyabenzerinin öğrenciler tarafından planlanıp uygulanması gerekmektedir.

1.2.6. AçıklamalarÖnemli görülen noktalar “[!]” uyarı sembolü kullanılarak belirtilmiştir. Ölçme ve

değerlendirme ise “” sembolü ile gösterilmiştir. Türkçenin diğer derslerle ilişkilendirilmesi,temalara göre zümre öğretmenlerince yapılmalıdır. Başında sembol olmayan açıklamalarkazanımların içeriğine yöneliktir.

1.2.7. Ara disiplinlerSağlık Kültürü, Girişimcilik, İnsan Hakları ve Vatandaşlık, Kariyer Bilinci Geliştirme,

Özel Eğitim, Rehberlik ve Psikolojik Danışma, Spor Kültürü ve Olimpik Eğitim, AfettenKorunma ve Güvenli Yaşam alanlarından oluşur. Programda yer alan ara disiplinkazanımlarının Türkçe dersinde işlenecek tema/metinlerle ilişkilendirilmesi esastır.

9

1.2.8. AtatürkçülükHer sınıfta Atatürçülükle ilgili zorunlu bir temaya yer verilmesi planlanmıştır. Atatürk

teması, programda yer alan Atatürkçülükle ilgili konular kapsamında ilgili olduğu belirli günve haftalarda işlenmek üzere ele alınacaktır.

1.3. Öğrenme ve Öğretme SüreciTürkçe Dersi Öğretim Programı, öğrencinin birikim, beceri ve gelişimlerini göz

önünde bulunduran ve öğrenciyi merkeze alan bir yaklaşımla hazırlanmış olup, bütünkazanım ve etkinlikler bu açıdan ele alınmıştır. Bu nedenle programda, öğrenme etkinlikleribir bütünlük içinde değerlendirilmiş, öğrencinin katılımını gerektiren uygulamalara yerverilmiştir. Bu uygulamalar; bireysel farklılıklara duyarlı, bağımsız veya grup içindeöğrenmeyi özendiren, öğretim etkinliklerini okul dışına da taşıyan bir nitelik göstermektedir.

Program, öğrencilere Türkçeyle ilgili bilgi ve becerileri kazandırmanın yanında,onların yeni bilgi ve çözümler üretmeyi alışkanlık hâline getirmelerini de amaçlamaktadır. Bunedenle öğrenciler bütün öğretim etkinliklerine etkin olarak katılmakta, öğretmen ise bu süreçiçinde öğrenciyi yönlendiren, ona yardımcı olan ve kendini geliştirmesinde yol gösteren birrehber konumundadır. Bu çerçevede;

Öğrenciler, karşılaştıkları sorunlara bireysel veya grup olarak yaratıcı çözümler üretir,bu bilgi ve deneyimlerini geliştirerek sosyal çevreleriyle paylaşır.

Öğrenciler, bağımsız olarak öğrenmeyi, çeşitli araştırma teknikleriyle bilgiyeulaşmayı, değerlendirmeyi, sorgulamayı ve yorumlamayı hayatının bütün safhalarındabir alışkanlık hâline getirir.

Öğretmen, öğrenme sürecinde öğrencilerin karşılaştığı zorluklarda onlara yardımcıolur ve yapıcı eleştirilerle onları yönlendirir.

Öğretmen, öğrenme sürecinin her aşamasında öğrencilerin ürünlerini dikkate alır veonları destekler.

Öğretmen, öğrencilerin öğrenme etkinlikleri içindeki gelişimlerini izler, değerlendirir,onları kendilerini değerlendirmeye özendirir.

Dil becerileri bir bütünlük ve devamlılık gösterdiğinden, öğretmen öğrencilerinaileleriyle iş birliği içinde olmalı, okul dışında da bu becerilerin geliştirilmesinisağlayıcı etkinlikler düzenlemelidir.

Öğrenme-öğretme sürecinde, öğrencilerin etkinliklere istekle katılmaları, ilgi vedikkatlerini canlı tutmaları, kendilerini tarafsız gözle değerlendirebilmeleri ancaköğrendiklerini hayata aktarabilmeleriyle mümkün olacaktır. Bu nedenle bütün öğretimsüreçlerinin hayata dönük olması amaçlanmış, değerlendirmede tutum ve davranışlardakigelişmeler de dikkate alınmıştır.

10

İLKÖĞRETİM TÜRKÇE DERSİ (6, 7, 8. SINIFLAR) ÖĞRETİM PROGRAMINA GÖREHAZIRLANACAK KİTAPLARIN FORMA SAYILARI

DERS KİTABI ÖĞRENCİ ÇALIŞMAKİTABI

ÖĞRETMENKILAVUZ KİTABI

SINIFLAR

MetinSayısı

KitapBoyutu

FormaSayısı

KitapBoyutu

FormaSayısı

KitapBoyutu

FormaSayısı

6. SINIF En az 18 19,5x27,5 7-9 19,5x27,5 10–12 SERBEST SERBEST



13

PROGRAMDA KULLANILAN SEMBOLLERİ AÇIKLAYICI TABLO

ÖĞRENME ALANIİ: OKUMA

KAZANIMLAR ETKİNLİK ÖRNEKLERİ AÇIKLAMALAR

Kazanımlar Sınıf-okul içi etkinlik

Okul dışı etkinlik

[!] Uyarı

Ölçme ve değerlendirme

Sınıf-okul içi etkinlik Okul dışı etkinlik [!] Uyarı Ölçme ve değerlendirme

Öğrenme süreci içerisinde planlanmış vedüzenlenmiş yaşantılarla öğrencidegörülmesi beklenen bilgi, beceri, tutumve değerlerdir.

Eğitim- öğretim sürecini ve sonucunu izleyereksorunları zamanında tespit etme ve gidermeişidir.

İşlenecek konuların sınırlarını, dikkat edilmesigereken noktaları gösterir.

İlgili etkinliklerden (yaratıcı drama,grup çalışması, çalışma kâğıdıdoldurma, mektup yazma, filmizleme vb.) sınıf içindeuygulanabilecekleri gösterir.

İlgili etkinliklerin ev, kütüphane,konuyla ilgili kurum, kuruluş vb.yerlerde yapılabileceğini gösterir.

11

12

KAZANIMLAR

ETKİNLİK ÖRNEKLERİ

AÇIKLAMALAR


13

6, 7, 8. SINIFLAR

ÖĞRENME ALANI: DİNLEME/İZLEME

AMAÇ VE KAZANIMLAR ETKİNLİK ÖRNEKLERİ AÇIKLAMALAR

1. Dinleme/izleme kurallarını uygulama1. Konuşmacının sözünü kesmeden sabır ve

saygıyla dinler.

2. Başkalarını rahatsız etmeden dinler/izler.

3. Dinlenenle ilgili soru sormak, görüşbildirmek için uygun zamanda söz alır.

4. Dinleme/izleme yöntem ve tekniklerinikullanır.

Grup tartışması: Öğrenciler gruplara ayrılır. Her grup birsorun (yaşanılan bölgedeki çevre kirliliğine çözüm aramak,batmakta olan şirketlerini kurtarmak, bireysel başarılarınıarttırmak vb. ) belirleyerek tartışır. Tartışma sırasında grup üye-leri dinlediklerinden hareketle konuşmalarını yaparlar. (bk.Kılavuz) “Sabır Küpüm Çatlamaz!”: Öğretmen öğrencilerden birtartışma konusu belirlemelerini ister. Öğrenciler, belirlediklerikonuyla ilgili bir hafta boyunca araştırma yaparak konuya hazır-lanır. Tartışma yapılmadan önce izleyicilerin arasından üç kişilikbir grup oluşturulur (Bu grup gizlice seçilmeli ve seçilenlerdışında kimsenin haberi olmamalıdır.). Bu grubun görevi tar-tışma sırasında konuşmacıların heyecanını artıracak,dinleyicilerin dikkatini dağıtacak davranışlarda bulunmaktır.Tartışma sırasında bu üç kişilik grubun yaptıklarına en güzelyaklaşımda bulunan tartışma grubu başarılı sayılır.

“Kendini İzleme”: Öğrencilerin dinleme sürecindeki görün-tüleri kamerayla kaydedilir ve kendilerine izletilir.

“Çalar Saat”: Öğrenciler deney ve kontrol grubu olarakikiye ayrılır. Gruplardan biri dinlerken, diğer grup arkadaşlarınıgözlemler. Gözlenen öğrencilerin dinleme sırasındaki tutumlarıile ilgili notlar alınır. Gruplar 10 dakikalık süre sonunda saatinçalmasıyla rol değiştirir. Dinleme sonrası alınan notlarpaylaşılır.

[!] 1. 4. Her dinleme/izleme etkinliğibelirli bir yöntem ve tekniğe göreyapılmalı, her etkinliğin farklı biryöntemle yapılmasına özengösterilmelidir.

Dinleme/izleme kurallarınıuygulamayla ilgili kazanımlarındeğerlendirilmesinde; performans de-ğerlendirme formları, süreç gelişimdosyaları, öz değerlendirme formları,gözlem formları kullanılabilir.


14



2. Dinleneni/izleneni anlama ve çözümleme1. Dinlenenin/izlenenin bağlamından hareketle kelime

ve kelime gruplarının anlamlarını çıkarır.

2. Dinlediklerindeki/izlediklerindeki anahtar kelimelerifark eder.

3. Dinlediklerinin/izlediklerinin konusunu belirler.

4. Dinlediklerinin/izlediklerinin ana fikrini/anaduygusunu belirler.

5. Dinlediklerindeki/izlediklerindeki yardımcıfikirleri/duyguları belirler.

6. Dinlediklerindeki/izlediklerindeki olay, yer, zaman,şahıs, varlık kadrosu ve bunlarla ilgili unsurlarıbelirler.

7. Dinlediklerinde/izlediklerinde sebep-sonuçilişkilerini belirler.

8. Dinlediklerinde/izlediklerinde amaç-sonuç ilişkilerinibelirler.

9. Dinlediklerindeki/izlediklerindeki örtülü anlamlarıbulur.

10. Dinlediklerini/izlediklerini kronolojik sıra ve mantıkakışı içinde özetler.

11. Dinlediklerine/izlediklerine ilişkin sorular oluşturur.

12. Dinlediklerine/izlediklerine ilişkin sorulara cevapverir.

13. Dinlediklerinde/izlediklerinde yer alan öznel venesnel yargıları ayırt eder.

Eşleştirme: Dinlenende/izlenende geçen kelimeler eş,yakın ya da zıt anlamlısıyla eşleştirilir (1. kazanım).

“Beğendim, çünkü...”: Dinlenilenlerin/izlenilenlerinbeğenilme sebebinin açıklandığı bir çizelge hazırlanır.(bk. Kılavuz) Soru bankası oluşturma: Dinlenenle/izlenenle ilgilisorular hazırlanır. Hazırlanan sorular bir kutuda toplanır.Kurada seçilen soru nitelikli bulunursa, hazırlayan ve ce-vaplayan alkışlanır. Bunlar arasından seçilenlercevaplandırılır (11. kazanım).

Film İzliyoruz: Kazanımlara yönelik olarak hazırlanançalışma kâğıtları izlenen çizgi filmden/ filmden/animas-yondan hareketle doldurulur. İzlenenlerden yola çıkılarakgrup içinde kısa konuşmalar yapılır. (bk. Kılavuz)

Sorulara yönelik dinleme: Dinleneceklere/iz-leneceklere yönelik olarak hazırlanan sorular, dahaönceden oluşturulan gruplara dağıtılır. Dinleme, sorularacevap aramaya yönelik olarak yapılır (12. kazanım).

“Ben olsaydım... ”: Öğrenciler, kahraman veya konuş-macının yerine geçerek onların duygu ve düşüncelerinikendi bakış açılarıyla ifade eder (15. kazanım).

Balık kılçığı oluşturma: Belirlenen bir sorun, çizilenbir balık kılçığı şeklinin başına yazılır. Her bir alt sorunbalığın bir kılçığıymış gibi yerleştirilir. Böylece ana soru-nun ortaya çıkmasına sebep olan alt sorunlar belirlenereksoruna çözüm önerilerinde bulunulur (16. kazanım).

[!] Dinleneni/izleneni anlama veçözümlemeye yönelik kazanımlarıngerçekleştirilmesindedinleme/izleme materyallerinden(kaset, CD vb.) hareket edilir.

2.1. Öğrenciler tahminlerinindoğruluğunu kontrol etmekamacıyla sözlük kullanmayayönlendirilir. Öğretmen tarafındansunulan örneklerin yanındaöğrencilerin anlamını bilmediğikelime ve kelime gruplarıyla ilgiliçalışmalara da yer verilir.Örneklerden hareketle öğrencilerin“gerçek, mecaz, anlam ile terimanlamı”nı kavramaları sağlanır.

2.2. Dinlenenlerde/izlenenlerdeçağrışıma açık, konununanlaşılmasına yardımcı olan vehatırlamayı kolaylaştıran kelimeleredikkat edilir.

2.4. Ana fikir/ana duygubulunurken öğrencilerindüşüncelerini serbestçe ve kendineözgü bir şekilde ifade etmelerineimkân verilir.

2.9. Cümlede doğrudan söylenmeyenancak cümlenin anlamındançıkarılabilecek diğer yargılar bulunur.Örneğin Mehmet Akif Ersoy’un


15

14. Dinlediklerine/izlediklerine ilişkin karşılaştırmalaryapar.

15. Kendisini şahıs ve varlık kadrosunun yerine koyarakolayları, duygu, düşünce ve hayalleri yorumlar.

16. Dinlediklerinde/izlediklerinde ortaya konan sorunlarafarklı çözümler üretir.

17. İpuçlarından hareketle dinlediklerine/izlediklerineyönelik tahminlerde bulunur.

18. Dinlediklerinin/izlediklerinin öncesi ve/veyasonrasına ait kurgular yapar.

19. Dinlediklerinin/izlediklerinin başlığı/adı ile içeriğiarasındaki ilişkiyi ortaya koyar.

20. Dinlediği/izlediği metne farklı başlıklar bulur.

21. Görsel/işitsel unsurlarla dinledikleri/izledikleriarasında ilgi kurar.

22. Şiir dilinin farklılığını ayırt eder.

23. Şiirin kendisinde uyandırdığı duyguları ifade eder.

24. Dinlediklerini/izlediklerini kendi hayatı ve günlükhayatla karşılaştırır.

25. Dinlediği/izlediği kişi, konu ya da metnin yazarı/şairihakkında bilgi edinir.

“Sıra Sende”: Dinleme/izleme süreci yarıda kesilerekdinlenenin/izlenenin devamı tahmin edilir (18. kazanım).

Diyalog tamamlama: Dinlenen metinle paralel olarakverilen çalışma kâğıdındaki boş bırakılan yerler uygunkonuşma cümleleriyle tamamlanır (17. kazanım).

“Kafdağı’na Yolculuk” : Bir masal dinlenerekçalışma kâğıtları doldurulur. Masalın sonu değiştirilerekyeniden kurgulanır (18. kazanım). (bk. Kılavuz)

“Duyguyu Tahmin Et!”: Bir cümle farklı sestonlarında kaydedilerek öğrencilerden hangi duyguyuyansıttığını bulmaları istenir. (bk. Kılavuz)

“Allah bir daha bu millete İstiklalMarşı yazdırmasın!” ifadesinden “Birdaha milletimiz bağımsızlık savaşıvermek zorunda kalmasın, aynı zorgünler yaşanmasın.” yargılarınaulaşılabilir.

2. 13. Konuşmacının görüşlerini vekişisel yorumlarını yansıttığıcümleler ile genel geçer doğrularıifade eden cümleler ayırt edilir.

Dinleneni/izleneni anlama veçözümleme ile ilgili kazanımlarındeğerlendirilmesinde; açık uçlu, kı-sa cevaplı, doldurmalı sorular;çalışma kâğıtları, proje de-ğerlendirme formları, performansdeğerlendirme formları, kavramharitası, standart testler, süreçgelişim dosyaları, eşleştirme test-leri, öz değerlendirme formları,gözlem formları kullanılabilir.


16



3. Dinlediklerini/izlediklerini değerlendirme1. Dinlediklerini/izlediklerini dil ve anlatım yönünden

değerlendirir.2. Dinlediklerini/izlediklerini içerik yönünden

değerlendirir.3. Dinlediği/izlediği kişiyi sesini ve beden dilini etkili

kullanma yönünden değerlendirir.

“Bir de Bana Sor”: Öğretmenle birliktedinlenenleri değerlendirme ölçütleri belirlenir.Sınıfta bir metin okunur. Dinlenen bu metinleilgili olarak bir öğrenci röportaj yapmagörevini üstlenir. Sınıfta bir mikrofonladolaşarak dinlenenlerle ilgili ölçütlere dayalıolarak öğrencilerin görüşlerini sorar.Öğrenciler görüşlerini söyledikten sonrasınıftaki diğer öğrencilerden bu görüşe katılıpkatılmadıklarını belirtmeleri istenir.

3. 1. Dil ve anlatım açısından değerlendirmeçalışmaları etkinlikler aracılığıyla yapılır.Metnin dil ve anlatım yönündendeğerlendirilmesinde uygulanacak etkinlikler,dinlenende/izlenende öne çıkan anlatımözellikleri doğrultusunda yapılmalıdır. Buamaçla düzenlenecek etkinlikler ile öğrencininmetni “Açık, anlaşılır, sade bir dil kullanılmış;anlatım etkileyici ve sürükleyici.” gibibasmakalıp ifadelerle değerlendirmesinin önünegeçilmelidir.

Dinlediklerini/izlediklerini değerlendirmeyleilgili kazanımların değerlendirilmesinde; açıkuçlu, kısa cevaplı, doldurmalı sorular; çalışmakâğıtları, performans değerlendirme formları,kavram haritası, standart testler, eşleştirme test-leri, gözlem formları kullanılabilir.


17



4. Söz varlığını zenginleştirme1. Kelimeler arasındaki anlam ilişkilerini

kavrayarak birbiriyle anlamca ilişkilikelimelere örnek verir.

2. Aynı kavram alanına giren kelimeleri, anlamfarklılıklarını dikkate alarak kullanır.

3. Tekerleme, sayışmaca, bilmece veyanıltmacaları ezberler/kullanır.

4. Şiir, türkü, şarkı türlerinde metinler ezberler.

5. Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen kelime,deyim ve atasözlerini cümle içinde kullanır.

6. Dinlediklerinden/izlediklerinden hareketle yeniöğrendiği kelimelerden sözlük oluşturur.

Gruplama: Öğrencilere “sandal, gemi, feribot, sal”gibi aynı kavram alanına giren kelimeler verilir. Bukelimelerin ortak ve birbirinden farklı yönlerinibelirleyerek kelimeleri tanımlamaları istenir (2.kazanım).

Derleme: Tekerleme, sayışmaca, bilmece veyanıltmaca gibi sözlü kültür ürünleri derlenir.Öğrencilerden derledikleri tekerleme, sayışmaca,bilmece ve yanıltmacalardan bazılarını ezberleyereksınıfta arkadaşlarıyla paylaşmaları istenir (3. kazanım).

“Çin Seddi”: Ortaya iki paralel çizgi çizilerekhayalî bir Çin Seddi oluşturulur. Bir muhafız seçilir.Muhafızın görevi belirsiz sesler çıkararak tekerlemeninsöylenmesini engellemektir. Beşer kişilik iki grubaayrılan öğrencilerden ezberlediği tekerlemeyisöyleyenler muhafızı geçerek Çin Seddi’ni aşar (3.kazanım).

“Yenilerini Ekledim”: Öğrenciler gruplara ayrılır.Her gruba dinleyerek ezberlemeleri için şiir, mâni veyatekerleme türlerinden biri verilir. Her gruptan biröğrenci, seçilen şiiri arkadaşlarına belirlenen süreiçerisinde tekrarlayarak okur. Verilen sürede hangi grupezberlerse ödüllendirilir (3 ve 4. kazanım).

“Sözlük Oluşturuyorum”: İsim veya fiillerden söz-lük oluşturulur (6. kazanım). (bk. Kılavuz)

4. 1. Eş anlamlılık, yakın anlamlılık,karşıt anlamlılık, eş seslilik ilişkileriüzerinde durulur. 7. sınıfta fiil çekimi ileilişkilendirilerek olumsuz anlamın zıtanlam olmadığı vurgulanır.

4. 2. Metin işlenişi sırasında yalnızdinlenenlerde/izlenenlerde geçenkelimelere değil, kelimenin kavramalanına giren diğer kelimelere dedeğinilir. Örneğin; metinde yat kelimesigeçiyorsa “gemi, tekne, kotra, sandal,yelkenli” gibi kelimelere de değinilerekaynı kavram alanına giren bu kelimelerarasındaki anlam farklılıkları da verilir.

[!] Söz varlığını zenginleştirmeçalışmalarında Türkçe sözlük, atasözlerive deyimler sözlüğü, terimler sözlüğü,ansiklopedik sözlük vb. den yararlanılır.

Söz varlığını zenginleştirme ile ilgilikazanımların değerlendirilmesinde; açıkuçlu, kısa cevaplı, doldurmalı sorular;çalışma kâğıtları, performans değerlendir-me formları, kavram haritası, süreç geli-şim dosyaları, eşleştirme testleri, öz de-ğerlendirme formları, gözlem formlarıkullanılabilir.


18



5. Etkili dinleme/izleme alışkanlığı kazanma1. Yaşına ve seviyesine uygun sanat ve bilim

etkinliklerine dinleyici/izleyici olarak katılır.

2. Şiir, hikâye, masal dinletilerine katılır.

3. Çok yönlü iletişim araçlarındaki yayınlardan ilgi,istek ve ihtiyaçlarına uygun olanlarını takip eder.

4. Kaset, CD, film vb. kaynaklardan kişisel arşivoluşturur.

Gezi: Sanat ve bilim etkinlikleri için gezidüzenlenir (1. kazanım).

“Ben Bilinçli Bir İzleyiciyim”: Öğrencilerdenbir hafta boyunca televizyondan izledikleri ya daradyodan dinledikleri programların listesiniçıkarmaları ve bu programları izleme sebepleriniaçıklamaları istenir. Aynı programı dinleyen/izleyenöğrencilere sırasıyla söz hakkı verilir (3. kazanım).

[!] Okul dışında dinlenerek/izlenerekkazanılan bilgiler sınıfta paylaşılır.Öğrencilerin okul dışı dinleme/izlemeetkinlikleri düzenli aralıklarla takip edilir.

Etkili dinleme/izleme alışkınlığınıkazanmayla ilgili kazanımlarındeğerlendirilmesinde; açık uçlu, kısacevaplı sorular; proje değerlendirmeformları, performans değerlendirme form-ları, süreç gelişim dosyaları, özdeğerlendirme formları, gözlem formlarıkullanılabilir.


19

6, 7, 8. SINIFLAR

ÖĞRENME ALANI: KONUŞMA


1. Konuşma kurallarını uygulama1. Konuşmaya uygun ifadelerle başlar.

2. Konuşma sırasında uygun hitap ifadeleri kullanır.

3. Bulunduğu ortama uygun bir konuşma tutumugeliştirir.

4. Standart Türkçe ile konuşur.

5. Türkçenin kurallarına uygun cümleler kurar.

6. Yabancı dillerden alınmış, dilimize henüzyerleşmemiş kelimelerin yerine Türkçelerinikullanır.

7. Karşısındakinin algılamakta zorluk çekmeyeceğibir hızda ve akıcı biçimde konuşur.

8. Konuşmasında nezaket kurallarını uyar.

9. Olayları ve bilgileri sıraya koyarak anlatır.

10. Konuşmasında sebep-sonuç ilişkileri kurar.

11. Konuşmasında amaç-sonuç ilişkileri kurar.

12. Tekrara düşmeden konuşur.

13. Konuşmayı uygun ifadelerle bitirir.

Günün sözü/haftanın sözü: Temayla/konuylailgili bir özdeyiş, günün veya haftanın sözü olarakseçilir. Sınıf panosuna veya tahtaya yazılarakdüşündürdükleri hakkında konuşulur.

Yerine geçme: Öğretmen tarafından olaya dayalıbir konu seçilerek sınıfta anlatılır. Öğrenciler “Benolsaydım...” düşüncesinden hareketle olayı kendinegöre yeniden yorumlar. “Bizimkiler”: Öğrenciler gruplara ayrılır. Hergrup, farklı ortamlarda yapılan konuşmalardan (pazaragiden bir ailenin satıcılarla yaptığı konuşmalar, ailefertleri arasında geçen konuşmalar veya arkadaşlarıylagittikleri bir gezi sırasında yaptıkları konuşmalar)birini seçerek yazıya geçirir. Yazılanlardan hareketlegünlük konuşma örnekleri sınıf ortamındacanlandırılır. En güzel canlandırma yapan grupödüllendirilir. (bk. Kılavuz)

Diyalog kurma: Sınıf iki gruba ayrılır. Her birgrup farklı ortamda (tanışma, kutlama) yapılan birkonuşma metni hazırlar. Gruptan iki öğrenci nezaketifadeleri içeren diyaloğu canlandırır. (8. kazanım).

“Bizim Usta’nın Mutfağından”: Geleneksel biryemeğin yapılışı anlatılır (9. kazanım). (bk. Kılavuz)

1. 1. “Merhaba, günaydın, afedersiniz,hoş geldiniz” vb. iletişimi başlatmak içinkullanılan ifadeler üzerinde durulur.

1. 4. Standart Türkçe: Türkçenintoplumda saygınlık uyandıran, konuşmadilindeki farklılıkları ortadan kaldıran,yazımı Türk Dil Kurumu tarafındanbelirlenmiş, yazılan ve konuşulan idealbiçimidir.

[!] Kısaltmalarda Türk alfabesindekiharflerin okunuşuna uyulur.1. 13. “Teşekkür ederim, görüşmeküzere” vb. ifadeler üzerinde durulur.

Konuşma kurallarını uygulamayla ilgilikazanımların değerlendirilmesinde; açıkuçlu, kısa cevaplı, doldurmalı sorular;çalışma kâğıtları, proje değerlendirmeformları, performans değerlendirmeformları, süreç gelişim dosyaları, de-ğerlendirme anketleri, eşleştirme testleri,öz değerlendirme formları, gözlemformları kullanılabilir.


20



2. Sesini ve beden dilini etkilikullanma

1. Konuşurken nefesini ayarlar.

2. İşitilebilir bir sesle konuşur.

3. Kelimeleri doğru telaffuz eder.

4. Konuşurken gereksiz seslerçıkarmaktan kaçınır.

5. Uygun yerlerde vurgu, tonlamave duraklama yapar.

6. Yapmacıktan, taklit ve özentidenuzak bir sesle konuşur.

7. Sözleriyle jest ve mimiklerininuyumuna dikkat eder.

8. Canlandırmalarda, sesini varlıkve kahramanları çağrıştıracakşekilde kullanır.

9. Dinleyicilerle göz teması kurar.

Canlandırma: Pandomima yapılır, kukla oynatılır, Hacivat ve Karagöz oy-natılır/canlandırılır. “Arkası Yarın”: Bir tiyatro oyunu belirlenir ve bölümlere ayrılır. Her gün bir bölüm,okulda bulunan ses sistemi kullanılarak yayınlanır. “Resimlerle Efsane”: Öğrenciler gruplara ayrılır. Her grupta bazı öğrenciler hikâye

anlatıcılığı, bazıları da resimleme görevlerini üstlenirler. Hikâye anlatıcıları, seçtiklerihikâye veya efsaneyi bölümlere ayırarak aralarında paylaşırlar. Resimleme göreviniüstlenen öğrenciler, o döneme ait el sanatlarını araştırarak önemli olayları resimlerle an-latırlar. Dönemi yansıtan kıyafet ve müzik de kullanılabilir. Her grup, anlatacaklarıhikâye veya efsane ile ilgili ön bilgilerin yer aldığı bir davetiye hazırlar. Sınıfarkadaşlarına ve ailelerine hazırladıkları programı sunarlar. (bk. Kılavuz) “Duygulu İfadeler”: Bir cümle farklı duygu tonlarıyla söylenir. “Gören Ben, Oynayan Ben”: İşlenen konuyla/temayla ilgili kavramlar, oluşturulangruplara ders dışında hazırlanmak üzere dağıtılır. Gerekli araştırmalar yapıldıktan sonrasenaryolar oluşturularak sınıfta canlandırılır. “Ah Bir Bakan Olsam!”: Bir okul açılışında konuşma yapmak üzere öğrencilerdenbirkaçı Millî Eğitim Bakanı rolünü üstlenir. Öğrenciler, bakan rolü alan öğrenci sayısıkadar gruplara ayrılır. Bu gruplar, bakanın ekibi olarak belirledikleri herhangi bir konudakonuşma metni hazırlarlar. Bakan rolünü ve konuşmasını en güzel yapan öğrenci veekibi ödüllendirilir. “Türkülerin Dilinden”: Öğrencilerden yörelerinde söylenen bir türkünün hikâyesiniaraştırmaları istenir. Türkünün hikâyesi sınıfta canlandırılarak anlatılır. “Bana Bir Masal Anlat”: Masal anlatma yarışması düzenlenir. (bk. Kılavuz) “Meddah Sınıfta”: Öğrencilerden biri tarihî bir olayı veya beğendiği bir hikâyeyiseçer. Öğrenci konuya ve canlandırdığı şahıs veya varlığın özelliğine uygun bir üslûplahikâyeyi anlatır. “Tarihî Buluşma”: Tarihteki bir şahsiyet ile günümüzdeki bir ünlünün herhangi birkonu hakkında sohbet etmelerini sağlamak amacıyla iki öğrenci belirlenir. Belirlenenöğrenciler bu iki ünlüyü konuştururlar.

“Maymun Gözünü Açtı”: Deyim ve atasözlerinin hikâyesi araştırılarak sınıftaanlatılır. Anlatımlar içeriğe uygun resimler yapılarak desteklenir. (bk. Kılavuz)

Sesini ve beden dilinietkili kullanmayla ilgilikazanımlarındeğerlendirilmesinde özdeğerlendirme formları,gözlem formlarıkullanılabilir.


21



3. Hazırlıklı konuşmalar yapma1. Konuşma konusu hakkında araştırma

yapar.2. Konuşma metni hazırlar.3. Konuşmasını bir ana fikir etrafında planlar.4. Ana fikri yardımcı fikirlerle destekler.5. Konunun özelliğine uygun düşünceyi

geliştirme yollarını kullanır.6. Atasözü, deyim ve söz sanatlarını uygun

durumlarda kullanarak anlatımını zengin-leştirir.

7. Konuşmasını sunarken görsel, işitselmateryalleri ve farklı iletişim araçlarınıkullanır.

8. Konuşma öncesinde konuyla ilgiliaçıklamalar yapar.

9. Konuşma sırasında sorulan sorulara açık,yeterli ve doğru cevaplar verir.

10. Konuşmasında dikkati dağıtacak ayrıntılaragirmekten kaçınır.

11. Konuşmasını belirlenen sürede ve teşekkürcümleleriyle sona erdirir.

12. Konuşma yöntem ve tekniklerini kullanır.

“Ben Bir Rehberim”: Yaşanılan bölgenin tarihî mekânlarına veyadoğal güzelliği olan yerlerine gezi düzenlenir. Öğrencilerden biri veyabirkaçı rehber olarak görevlendirilir. Görevli öğrenciler tanıtacaklarımekânlarla ilgili yeterli bilgi toplarlar. Gezi sırasında arkadaşlarına reh-berlik yaparak mekânı tanıtırlar (1. kazanım). (bk. Kılavuz)

“Zaman Tüneli”: Tarihteki veya günümüzdeki ünlüler ile hayalî birsohbet yapmak amacıyla iki öğrenci seçilir. Ünlülerin konuşacakları ko-nuların güncel olmasına özen gösterilir. Yapılacak bu sohbetle ilgilikonuşma metni hazırlanır. Seçilen iki öğrenci bu sohbeti canlandırır.

“Dil Yâresi”: Türkçenin doğru, güzel ve etkili kullanımına yönelikolarak açık oturum düzenlenir. Bir grup öğrenci konuyu tartışırken diğeröğrenciler tarafından hazırlanan sorular konuşmacılara yöneltilir. (bk.Kılavuz) Röportaj yapma: Herhangi bir meslek mensubuyla röportaj yapılır.

Münazara: Öğrenciler gruplara ayrılır. Gruplar, kura ile belirlenenkonulara hazırlanarak tartışırlar. (bk. Kılavuz)

Çapraz sorgu: Bir konu seçilir. Üç kişilik gruplara ayrılanöğrencilerden ikisi konu ile ilgili sorular sorarken üçüncü öğrencisoruları cevaplandırır. (bk. Kılavuz)

3.5.Tanımlama, betimleme,örnekleme, karşılaştırma, tanıkgösterme, benzetme ve sayısalverilerden yararlanılarak anafikir desteklenir.3.8.Konunun geçmişi, konuşmasırasında nelere değinileceğidinleyicilere açıklanır.[!] 3. 12. Her konuşma etkinliğibelirli bir yöntem ve tekniğegöre yapılmalı, her etkinliğinfarklı bir yöntemle yapılmasınaözen gösterilmelidir. Hazırlıklı konuşmayapmayla ilgili kazanımlarındeğerlendirilmesinde; açık uçlu,kısa cevaplı, doldurmalısorular; çalışma kâğıtları, projedeğerlendirme formları,performans değerlendirmeformları, süreç gelişimdosyaları, değerlendirme anket-leri, eşleştirme testleri, özdeğerlendirme formları, gözlemformları kullanılabilir.


22



4. Kendi konuşmasını değerlendirme1. Konuşmasını içerik yönünden

değerlendirir.

2. Konuşmasını dil ve anlatım yönündendeğerlendirir.

3. Konuşmasını sunum tekniği yönündendeğerlendirir.

4. Konuşmasını, sesini ve beden dilinikullanma yönünden değerlendirir.

Kendi konuşmasınıdeğerlendirmeyle ilgilikazanımların de-ğerlendirilmesinde; açık uçlu,kısa cevaplı sorular; performansdeğerlendirme formları, süreçgelişim dosyaları, de-ğerlendirme anketleri, öz de-ğerlendirme formları, gözlemformları kullanılabilir.


23



5. Kendini sözlü olarak ifadeetme alışkanlığı kazanma

1. Duygu, düşünce, hayal,izlenim ve deneyimlerinisözlü olarak ifade eder.

2. Anlamadıklarını ve merakettiklerini sorar.

3. Sorunlarına konuşarakçözüm arar.

4. Yeni öğrendiği kelime,kavram, atasözü vedeyimleri kullanır.

“Hayallerim ve Ben”: Hayallerini gerçekleştiren bir kişinin hayatı araştırılarakanlatılır. Öğrencilerden kendi hayallerini anlatmaları istenir (1. kazanım).

“Bir Kuş Olsaydım!”: Öğrenciler kendilerini bir kuş olarak hayal ederler.Nereye ve kimin yanına gitmek istediklerini sebepleriyle anlatırlar (1. kazanım).

Rüya anlatma: Rüyalar hakkında konuşulur (1. kazanım).

“Hakkımı Arıyorum!”: Öğrenciler, aralarında rol dağılımı yaparak hakkınıaramayla ilgili bir olayı canlandırırlar (3. kazanım). (bk. Kılavuz)

Diyalog kurma:- Beslenmek istenen bir hayvan konusunda anne ve babanın ikna edilmesi için birdiyalog yazılır ve sınıfta canlandırılır.- Gitmek istenilen bir yer hakkında anne ve babanın ikna edilmesi için bir diyalogyazılır ve sınıfta canlandırılır.- Edinilmek istenen meslek hakkında anne ve babanın ikna edilmesi için bir diyalogyazılır ve sınıfta canlandırılır.

“Güzel Bir Gün”: Öğretmen, yaşadığı güzel ve kötü bir günü sınıfla paylaşır.Öğrencilerden kendi tecrübelerini anlatmalarını ister. İkili liste yapılır. Birine yaşa-nılan kötü günün olayları, diğerine de bunu güzel bir güne dönüştürmek için neleryapılması gerektiği yazılır (3. kazanım). (bk. Kılavuz)

“Beni Affeder misin?”: Öğrencilere “Sizi üzen, inciten, öfkelendiren davranışlarnelerdir?” sorusu yöneltilerek böyle durumlarda nasıl tepki gösterilmesi gerektiğitartışılır (3. kazanım). (bk. Kılavuz).

“Çözüm Yolları”: Öğrencilere bir metin okutulur. Okunan metindekikahramanın yerine geçilerek karşılaşılan sorunlara çözüm üretilir. (bk. Kılavuz)

“Ben Olsaydım…” kalıp ifadesinden yola çıkılarak duygu ve düşünceler yazılır.(bk. Kılavuz)

[!] Öğrencilerin duygu vedüşüncelerini serbestçe ifadeedebilmeleri için uygun ortamoluşturulur.

[!] Öz güven ve cesaretten yoksunolan öğrencilere konuşmaetkinliklerinde özellikle görevverilir. Konuşmaları sırasında buöğrenciler cesaretlendirilir.Konuşma hataları uygun birzamanda ve uygun bir dillebelirtilir.5. 4. Öğrencilerin kendilerinizengin bir söz varlığı kullanarakifade etmeleri üzerinde durulur. Kendini sözlü olarak ifadeetmeyle ilgili kazanımlarındeğerlendirilmesinde; açık uçlu,kısa cevaplı sorular; çalışma kâ-ğıtları, proje değerlendirmeformları, performansdeğerlendirme formları, süreçgelişim dosyaları, değerlendirmeanketleri, öz değerlendirme form-ları, gözlem formlarıkullanılabilir.


24

6, 7, 8. SINIFLAR

ÖĞRENME ALANI: OKUMA

AMAÇ VEKAZANIMLAR

ETKİNLİK ÖRNEKLERİ AÇIKLAMALAR

1. Okuma kurallarınıuygulama

1. Sesini ve beden dilinietkili kullanır.

2. Akıcı biçimde okur.

3. Kelimeleri doğrutelaffuz eder.

4. Sözün ezgisine dikkatederek okur.

5. Okuma yöntem vetekniklerini kullanır.

“Ana Haber Bülteni” : Bir konu belirlenir ve belirlenen konu hakkındaöğrencilerden bir haber metni oluşturmaları istenir. Hazırlanan haber metnitelevizyon hâline getirilmiş karton kutunun arkasından bir öğrenciye okutulur.Diğer öğrencilerden okuyan öğrencinin telaffuzuna, nefesini ayarlamasına venoktalama işaretlerine dikkat ederek okumasına puan vermeleri istenir. “Beni Dinler misin?”: Öğrenciler tarafından seslendirilen hikâye, fıkra,şiir, tekerleme, anı, bilmece, atasözü veya özlü sözlerden oluşan bir kaset dol-durulur. Kasete bir isim bulunur. Kaset kapağı tasarlanır. Reklam afişi hazırla-narak satışa sunulur. (bk. Kılavuz) “Şiir Bahçesinden”: Öğrenciler sevdikleri şiirleri seçerek kendi aralarındaokuma yarışması düzenlerler. Sınıf içerisinden beş kişilik bir jüri belirlenir.Jüri, elindeki değerlendirme kartlarına göre şiirini en iyi okuyan öğrenciyibelirler. (bk. Kılavuz) “Sözün Ezgisi”: Şiir, içeriğine uygun sözsüz bir müzik eşliğinde okunur. Yarışma: Öğretmen tarafından bir haber metni seçilir. Farklı öğrencilere bumetin verilir. Metni en akıcı şekilde okuyan öğrenci ödüllendirilir. “Tekerleme Söyleyelim”: Bu etkinlik farklı şekillerde yapılabilir:- Öğrenciler gruplara ayrılır. Bir tekerleme verilerek gruptaki her öğrencitarafından sırayla okunur.- Tekerlemeler, gruplara ayrılan öğrencilere liste hâlinde dağıtılır. Her grubun,verilen tekerlemeyi hatasız okuyan öğrencisi/öğrencileri kendi grubutarafından belirlenir ve bunlardan yeni gruplar oluşturularak verilen listedekitekerlemeleri okumaları istenir. Grup oluşturma işlemi, tekerlemeyi en iyi oku-yan öğrenci belirlenene kadar devam eder ve bu öğrenci ödüllendirilir.

[!] Metin öğrenciler tarafından okunmadanönce, öğretmen örnek okuma yapabilir. Örnekokuma, metnin niteliğine ve seçilen yönteminözelliğine göre metnin bütününe yönelikolarak yapılabileceği gibi belli bölümeyönelik olarak da yapılabilir. Örnekokumadan hareketle telaffuzu zor olankelimeler; vurgu ve tonlama gerektirencümlelerin okunuşuyla ilgili alıştırmalaryaptırılır.[!] Sesli ve sessiz okumada hata yapanöğrencilere geribildirimde bulunulur. Gerekligörülen öğrenciler ses terapistlerineyönlendirilir.1. 1. Sesini mekâna ve dinleyiciye göreayarlamanın, nefesi kontrol etmenin önemivurgulanır.1. 2. Akıcı biçimde okumada noktalamaişaretlerinin işlevine dikkat çekilir.[!] 1. 4. Gerekli yerlerde vurgu, tonlama,duraklama ve ulama yapılır.[!] Kısaltmalarda Türk alfabesindeki harflerinokunuşuna uyulur. 1. 5. Her okuma etkinliği belirli bir yöntem vetekniğe göre yapılmalı, her etkinliğin farklı biryöntemle yapılmasına özen gösterilmelidir. Okuma kurallarını uygulama ile ilgilikazanımların değerlendirilmesinde; öz de-ğerlendirme formları, gözlem formları, okumagelişim dosyası kullanılabilir.


25



2. Okuduğu metni anlama ve çözümleme1. Metnin bağlamından hareketle kelime

ve kelime gruplarının anlamlarınıçıkarır.

2. Metindeki anahtar kelimeleri belirler.3. Metnin konusunu belirler.4. Metnin ana fikrini/ana duygusunu

belirler.5. Metindeki yardımcı fikirleri/duyguları

belirler.6. Anlatımın kimin ağzından yapıldığını

belirler.7. Olay, yer, zaman, şahıs, varlık

kadrosu ve bunlarla ilgili unsurlarıbelirler.

8. Metindeki sebep-sonuç ilişkilerinifark eder.

9. Metindeki amaç-sonuç ilişkilerini farkeder.

10. Okuduklarındaki örtülü anlamlarıbulur.

11. Okuduklarındaki öznel ve nesnelyargıları ayırt eder.

12. Okuduklarını kendi cümleleriyle,kronolojik sıra ve mantık akışı içindeözetler.

13. Metne ilişkin sorulara cevap verir.14. Metne ilişkin sorular oluşturur.15. Metnin türüyle ilgili özellikleri

kavrar.16. Metnin planını kavrar.17. Metni oluşturan unsurlar arasındaki

“Kelime Harmanı”: Dinlenenlere/izlenenlere yönelik ha-zırlanmış bulmaca çözülür (1. kazanım). (bk. Kılavuz) Kelime listeleme: Fikir veya duygu belirten kelimelerşemaya yerleştirilir (1. kazanım). (bk. Kılavuz) “Karakterler Bir Arada”: Şahıs ve varlıkların karakterözellikleri tablo üzerinde sıralanır (7. kazanım). (bk. Kılavuz) Röportaj: Metindeki şahıs veya varlık kadrosuyla hayalîröportaj yapılır (7. kazanım). (bk. Kılavuz) “Ya Kahramanım Olmasaydı!”: Öğrenciler, okuduklarımetinde geçen şahıs ve varlık kadrosunu kişilik, fizikîgörünüm ve olaya olan etkileri gibi unsurlar yönüylekarşılaştırır. Bu karşılaştırma yapılırken karşılaştırma şemasıkullanılır. Tüm bunlara göre kurgu metinde geçen kahraman-lardan bazıları çıkarılırsa nasıl sonuçlar doğabileceği tartışılır(7. kazanım). (bk. Kılavuz) Hikâye ağacı oluşturma: Hikâyedeki unsurlar vebirbirleriyle olan ilişkileri gösterilir (7. kazanım). Tamamlama: Metinden cümleler seçilerek sebep ve sonuçbildiren ifadelerle tamamlanır (8. kazanım). (bk. Kılavuz) “Kısaca...”: Sınıfta sesli okuma çalışması yapılır.Öğrencilerden okunan metnin ana fikrini ve yardımcıfikirlerini bularak metni özetlemeleri istenir (4, 5, 12.kazanım). (bk. Kılavuz) Film şeridi oluşturma: Kurgusal bir metin verilereköğrencilerden metinde geçen olayları kronolojik bir sırayakoymaları ve bu olayları resimlemeleri istenir. Resimler birfilm şeridi hâlinde sıralanır (12. kazanım). Beni Düzenle: Metin parçalara ayrılır. Karışık olarakverilen bölümler kronolojik sıraya göre düzenlenir.Düzenlenen metin özetlenir (12. kazanım). (bk. Kılavuz) Resimleme: Öğrenciler gruplara ayrılır. Her gruba birmetin verilir. Verilen metinler grup içinde okunur. Her grup-

[!] Okuduğu metni anlama ve çözümlemeyeyönelik kazanımların gerçekleştirilmesindeokuma metinlerinden hareket edilir.2. 1. Öğrenciler tahminlerinin doğruluğunukontrol etmek amacıyla sözlük kullanmayayönlendirilir. Öğretmen tarafından sunulanörneklerin yanında öğrencilerin anlamınıbilmediği kelime ve kelime gruplarıyla ilgiliçalışmalara da yer verilir. Örneklerden hareketleöğrencilerin “gerçek, mecaz, anlam ile terimanlamı”nı kavramaları sağlanır.2. 2. Okunanlarda çağrışıma açık, konununanlaşılmasına yardımcı olan ve hatırlamayı ko-laylaştıran kelimelere dikkat edilir.2. 4. Ana fikir/ana duygu bulunurkenöğrencilerin düşüncelerini serbestçe ve kendineözgü bir şekilde ifade etmelerine imkânverilmelidir.2. 6. Metindeki anlatımın kaçıncı şahsın (1. yada 3. şahsın) ağzından yapıldığı tespit edilir,anlatıcının özelliklerine ve olayla ilişkisine dik-kat çekilir.2.10. Cümlede doğrudan söylenmeyen ancakcümlenin anlamından çıkarılabilecek diğeryargılar bulunur. Örneğin Mehmet AkifErsoy’un “Allah bir daha bu millete İstiklalMarşı yazdırmasın!” ifadesinden “Bir dahamilletimiz bağımsızlık savaşı vermek zorundakalmasın, aynı zor günler yaşanmasın.”yargılarına ulaşılabilir.2. 15. Bir tema boyunca işlenecek okumametinlerinin türü farklı olmalıdır. Öğrenciler,türün özelliklerini en iyi temsil eden metinleraracılığıyla tür hakkında genel olarak


26

geçiş ve bağlantıları fark eder.18. Metindeki söz sanatlarının anlatıma

olan katkısını fark eder.19. Metinde yararlanılan düşünceyi

geliştirme yollarının işlevleriniaçıklar.

20. Metne ilişkin karşılaştırmalar yapar.21. Kendisini şahıs ve varlık kadrosunun

yerine koyarak olayları, duygu,düşünce ve hayalleri yorumlar.

22. Metinde ortaya konan sorunlara farklıçözümler üretir.

23. Metindeki ipuçlarından hareketlemetne yönelik tahminlerde bulunur.

24. Metnin öncesi ve/veya sonrasına aitkurgular yapar.

25. Şiir dilinin farklılığını ayırt eder.26. Şiirin kendisinde uyandırdığı

duyguları ifade eder.27. Okuduklarını kendi hayatı ve günlük

hayatla karşılaştırır.28. Metinle ilgili görsel ögeleri yorumlar.29. Metnin başlığı ile içeriği arasındaki

ilişkiyi ortaya koyar.30. Okuduğu metne farklı başlıklar bulur.31. Metnin yazarı veya şairi hakkında

bilgi edinir.

tan bir kişi metni özetler. Daha sonra grup üyeleri bir kâğıdıüç bölüme ayırarak metnin giriş, gelişme, sonuç bölümleriniresimlendirir ve metindeki uygun cümleleri resme yerleştirir.Yapılan resimler, grup üyeleri arasında değiştirilir (12.kazanım). (bk. Kılavuz) “Canlanan Hikâyeler”: Öğrencilerden biri beğendiği birhikâyeyi seçer. Kendisini hikâyedeki şahıs veya varlıkkadrosundan birinin yerine koyar. Hikâyenin konusuna vecanlandırdığı şahıs veya varlığın özelliğine uygun kostüm gi-yerek sınıf ortamında kendi bakış açısından hikâyeyi anlatır(21. kazanım). “Benim Kahramanım”: Her gruptan bir öğrenci seçilerekokunan metindeki bir kişi belirler. Öğrenciye birtakım sorularyöneltilirken yardımcı olması için öğretmen sorulara öncekendisinin belirlediği bir kahraman aracılığıyla cevap verir(21. kazanım). (bk. Kılavuz) Çözüm üretme: Metinde ortaya konan sorunlara “Ben ol-saydım...” ifadesiyle çözüm aranır (22. kazanım). (bk.Kılavuz) Tamamlama: Yarıda kesilen fıkra veya hikâye tamamlanır(23. kazanım). “Farkını Bul! ”: Öğrencilere farklı şiir ve düz yazımetinleri dinletilir. Bu metinler söyleyiş ve ahenk unsurlarıyönünden farklılıkları belirtilerek karşılaştırılır. Karşılaştırmasonunda şiirin özellikleri belirlenir (25. kazanım). “Şifre Çözücü”: İçinde bilinen bir eser adının saklandığıbir metin yazılır. Eser adının şifreli olmasına dikkat edilir.Daha sonra şifreyi çözmek için bazı ipuçları verilir. Öğrencilerbu ipuçlarından yola çıkarak metinde geçen eser adını bulurlar(29. kazanım). (bk. Kılavuz) “Ne Çıkarsa...”: Konu ile ilgili cümleler kartlara yazılarakkutuya atılır. Her grup bir kart çeker. Çekilen kartta yazılanlargrup üyeleri arasında tartışılır. (bk. Kılavuz)

bilgilendirilir. Metinde kullanılan anlatımbiçimleriyle düşünceyi geliştirme yollarınıntürle ilgisi vurgulanır.2. 17. Okuma sürecinde karşılaşılan, olay ve dü-şüncelerin yönünü değiştiren “ne var ki, hâlbuki,fakat, ama, ancak, oysa, öte yandan, bir de negöreyim, … ise” vb. kelime, kelime grubu veifadelerin kullanım özelliklerine dikkat çekilir.[!] 2. 18. Metinde geçen mecaz, benzetme,kişileştirme, konuşturma ve abartma sanatlarınadikkat çekilir.2. 25. Şiirde ses akışını sağlayan kafiye, redifgibi ahenk unsurları fark edilir. Kafiye ve redifterimleri kullanılmaz, bunların çeşitlerinedeğinilmez. Şiirin duygu, düşünce ve hayalleriifade eden derin bir anlatım olduğu kavranır.Kendi anlamları dışında kullanılarak şiirdeçağrışımlara yol açan kelimeler belirlenir. 2. 31. Yazarın/şairin hayatı ve yaşadığıdönemin şartları çeşitli etkinlik (drama,canlandırma) ve görsel materyallerle (film, çizgiroman, resim vb.) öğrenci seviyesine uygunolarak işlenir. Yazarla/şairle yapılan röportajveya anketlerden de yararlanılır. Okuduğu metni anlama ve çözümleme ileilgili kazanımların değerlendirilmesinde; açıkuçlu, kısa cevaplı, doldurmalı sorular; çalışmakâğıtları, proje değerlendirme formları, perfor-mans değerlendirme formları, kavram haritası,standart testler, öz değerlendirme formları, göz-lem formları, okuma gelişim dosyasıkullanılabilir.


27



3. Okuduğu metni değerlendirme1. Metni dil ve anlatım yönünden değerlendirir.

2. Metni içerik yönünden değerlendirir.

“Okuduklarımı Değerlendiriyorum”: Öğrencilergruplara ayrılır. Birinci gruptan metindeki cümle vecümlelerdeki kelime sayılarını belirlemeleri, ikincigruptan metinde kullanılan sıfatları tespit ederekbunları anlam özelliklerini dikkate alarakgruplandırmaları, üçüncü gruptan ise metindekimecazlı kullanımları bulmaları istenir. Sonuçlartartışılarak metnin dil ve anlatımı hakkında genel biryargıya ulaşılır (1. kazanım).

3. 1. Dil ve anlatım açısından değerlendirmeçalışmaları etkinlikler aracılığıyla yapılır.Metnin dil ve anlatımınındeğerlendirilmesinde uygulanacak etkinlikler,yazarın anlatımında öne çıkan özelliklerdoğrultusunda düzenlenmelidir. Söz gelimiyazar uzun ya da kısa cümleleri belirginbiçimde kullanıyorsa cümle uzunluğunayönelik bir etkinlik düzenlenebilecekken,bunun bir anlatım özelliği olarak karşımızaçıkmadığı metinlerde cümlelerin uzunlukaçısından değerlendirilmesi istenmemelidir.Bu tür etkinlikler ile öğrencinin metni “Açık,anlaşılır, sade bir dil kullanılmış; anlatımetkileyici ve sürükleyici.” gibi basmakalıpifadelerle değerlendirmesinin önünegeçilmelidir.

Okuduğu metni değerlendirme ile ilgili ka-zanımların değerlendirilmesinde; açık uçlu,kısa cevaplı sorular, çalışma kâğıtları, projedeğerlendirme formları, standart testler, özdeğerlendirme formları, gözlem formları, oku-ma gelişim dosyaları kullanılabilir.


28


AMAÇ VEKAZANIMLAR


4.Söz varlığınızenginleştirme1. Kelimeler arasındaki

anlam ilişkilerinikavrayarak birbiriyleanlamca ilişkilikelimelere örnekverir.

2. Aynı kavram alanınagiren kelimeleri,anlam farklılıklarınıdikkate alarakkullanır.

3. Okuduğu metindegeçen kelime, deyimve atasözlerini cümleiçinde kullanır.

4. Okuduklarındanhareketle öğrendiğikelimelerden sözlükoluşturur.

Anlamını yazma: Cümlelerdeki kelimelerin altına, hangi anlamlarıyla kullanıldığı yazılır (1.kazanım). Farklı olanı bulma: Temel/mecaz/terim anlamlarında kullanılan/kullanılmayan kelimeler arasındafarklı olan bulunur (1. kazanım). Eşleştirme: Kelimeler, eş/zıt/yakın anlamlılarıyla eşleştirilir (1. kazanım). Şema oluşturma: Kelimelerin eş/zıt/yakın anlamlılarıyla ilgili listeler, şemalar düzenlenir (1.kazanım). “Sihirli Kareler”: Okunan metinden hareketle hazırlanan bulmacalar çözülür (1. kazanım). (bk.Kılavuz) Farkları bulma: Eş sesli kelimelerle ilgili metinler (şiir, mâni, atasözü vb.) okunur, kelimelerinanlam farkları söylenir (1. kazanım). “Çengel Bulmaca”: Hazırlanan bulmacada numaralandırılmış karelerdeki harfler birleştirilerekatasözü veya deyim bulunur (1. kazanım). (bk. Kılavuz) “Ben Hazırladım, Sen Çöz”: Kelime ve kavramlar belirlenerek bunları içeren değişik bulmacalarhazırlanır (1. kazanım). Gruplama: Öğrencilere “sandalye, tabure, oturak, koltuk, kanepe” gibi aynı kavram alanına girenkelimeler verilir. Bu kelimelerin ortak ve birbirinden farklı yönlerini belirleyerek kelimeleritanımlamaları istenir (2. kazanım). Eşleştirme: Atasözleri ve deyimler uygun tutumlarla/davranışlarla eşleştirilir (3. kazanım). (bk.Kılavuz) “Canlan Biraz”: Metinde geçen deyim ve atasözleri değiştirilerek gerçek anlamlarıyla cümleiçinde kullanılır. Öğrencilerden bu deyim ve atasözlerini bulmaları istenir (3. kazanım). (bk. Kılavuz) Gruplandırma: Atasözleri ve deyimler anlam özelliklerine göre gruplandırılır (3. kazanım). “Düzenimi Kaybettim Yardım Eder misin?”: Öğrenilen kelimelerin harflerinin yerlerideğiştirilerek öğrencilerden bu kelimeleri bulmaları ve cümle içinde kullanmaları istenir (3. kazanım).(bk. Kılavuz) “Atasözlerimiz Canlandı”: Metinde geçen bir deyim veya atasözüyle ilgili oyun hazırlanır (3.kazanım).

“Kelime Küpü”: Öğrenciler gruplara ayrılarak her gruba bir kelime küpü verilir. Metinde ilk kezkarşılaşılan kelimeler, küpün farklı yüzlerine yazılır. Her kelimeye farklı puanlar verilir. Küp sıraylaatılarak öğrencilerden gelen kelimelerle ilgili birbirinden farklı cümleler oluşturmaları istenir.Arkadaşıyla aynı cümleyi kuran ve belirlenen sürede cümleleri söyleyemeyen öğrenci oyundan çekilir.Oyun sonunda en çok puan alan öğrenci birinci olur (3. kazanım). (bk. Kılavuz)

4.1.Eş anlamlılık, yakın anlamlılık,karşıt anlamlılık, eş seslilik ilişkileriüzerinde durulur. Kazanım elealınırken bütüncül bakış açısıylayaklaşılarak bir örnekten hareketlediğer anlam ilişkilerine de farklımetin parçalarıyla değinilebilir. 7.sınıfta fiil çekimiyle ilişkilendirilerekolumsuz anlamın zıt anlam olmadığıvurgulanır.4.2. Metin işlenişi sırasında yalnızdinlenenlerde geçen kelimelere değil,kelimenin kavram alanına giren diğerkelimelere de değinilir. Örneğin;metinde yat kelimesi geçiyorsa“gemi, tekne, kotra, sandal, yelkenli”gibi kelimelere de değinilerek aynıkavram alanına giren bu kelimelerarasındaki anlam farklılıkları daverilir.[!] Söz varlığını zenginleştirmeçalışmalarında Türkçe sözlük,atasözleri ve deyimler sözlüğü,terimler sözlüğü, ansiklopedik sözlükvb. den yararlanılır. Söz varlığını zenginleştirme ileilgili kazanımlarındeğerlendirilmesinde; açık uçlu, kısacevaplı sorular, çalışma kâğıtları,proje değerlendirme formları,standart testler, öz değerlendirmeformları, gözlem formları, okumagelişim dosyaları kullanılabilir.


29



5. Okuma alışkanlığıkazanma

1. Okuma planı yapar.

2. Farklı türlerde metinlerokur.

3. Süreli yayınları takip eder.

4. Okuduğu kitaplardankitaplık oluşturur.

5. Kitaplık, kütüphane, kitapfuarı ve kitap evlerindenfaydalanır.

6. Okudukları ile ilgili duyguve düşünceleriniarkadaşlarıyla paylaşır.

7. Şiir ezberler, şiir dinletileridüzenler, ezberlediğişiirleri uygun ortamlardaokur.

8. Ailesi ile okuma saatleridüzenler.

9. Beğendiği kısa yazılarıezberler.

Kitap sergisi: Sınıfta veya okulda konuya, yazara, türe göre kitap sergileridüzenlenir (2. kazanım). Arşiv oluşturma: Gazete ve dergi kupürü biriktirilir veya belirli konularda gazeteve dergilerde yayımlanan yazılar toplanır (3. kazanım). Yorumlama: Herhangi bir fotoğraf, resim, gazete ve dergilerdeki insanların yüzifadeleri veya düzeye uygun bir karikatür hakkında konuşulur (3. kazanım). Gezi: Kütüphanelere gezi düzenlenir (5. kazanım). Haftanın hikâyesi: Öğrenciler tarafından okunan hikâyeler belirli aralıklarla sınıfortamında paylaşılır. Okuduğu hikâyeyi en güzel şekilde anlatan öğrenci belirlenereködüllendirilir (6. kazanım). (bk. Kılavuz) “Haftanın Ödüllü Kitabı”: Okunan kitaplar tanıtılır, en iyi tanıtılan kitaphaftanın kitabı olarak seçilir. Kitabı tanıtan öğrenci ödüllendirilir (6. kazanım). Pano düzenleme: Öğrencilerin sınıf veya okul panolarına seçtikleri metinlerlekatılmaları sağlanır (6. kazanım). Soru sorma: Aynı kitap bütün öğrenciler tarafından okunur. Öğrencilerden birikitabı tanıtırken diğerleri tarafından kitapla ilgili sorular sorulur (6. kazanım). Şiir dinletisi: Bir şairin şiirlerinden oluşan dinleti düzenlenir. Belli bir konudafarklı şairlerin şiirlerinden oluşan bir dinleti düzenlenir (7. kazanım). Pano okuma: Pano okuma yönergesi hazırlanarak öğrencilerden yönergeye uy-gun okuma yapmaları istenir. (bk. Kılavuz) “Kitap Torbası”: Birkaç torba hazırlanarak numaralandırılır. Öncedengruplandırılan kitapların adları kâğıtlara yazılarak torbaya konur. Öğrenciler herhafta bu torbalardan bir kitap seçerek okurlar. Okuma sürecine aileler de dinleyiciveya okuyucu olarak katılabilirler (2, 8. kazanım). (bk. Kılavuz) “Hafızam Beni Yanıltmadı”: Öğretmen sınıfa güzel düz yazılardan oluşan birseçki getirir. Öğrenciler beğendiği bir metni birkaç gün içinde ezberler. İkişerligruplara ayrılan öğrenciler ezberledikleri metni kullanarak bir diyalog oluştururlar.Oluşturulan bu diyaloğu arkadaşlarına sunarlar. Bu çalışmayı en iyi yapan grup ödül-lendirilir (9. kazanım).

5. 1, 2. Öğrenciler, “İlköğretimOkulları İçin 100 Eser”i okumayayönlendirilir. Hangi sınıfta hangieserlerin okutulacağı Türkçe ve sınıföğretmenlerinin ortak kararıylabelirlenir.

5. 5. Sınıf kitaplıkları kitap teminedilerek zenginleştirilir.

5. 6. Okunanlarla ilgili duygu vedüşüncelerin paylaşılması, beğenilenşiirlerin ve düz yazıların kaynaktanveya ezbere okunması için uygun ortamhazırlanır.

[!] Her öğrenci için okuma gelişimdosyası düzenlenir. Okuma gelişimdosyası; öğretmen ve öğrenci değer-lendirme formlarını, öğrencinin yıl bo-yunca yaptığı okuma etkinlikleriyleilgili çalışma kâğıtlarını ve kitapraporlarını içerir. Değerlendirmelerdönem sonlarında yapılır.

Okuma alışkanlığı kazanma ile ilgilikazanımların değerlendirilmesinde;açık uçlu, kısa cevaplı sorular; projedeğerlendirme formları, performans de-ğerlendirme formları, öz değerlendirmeformları, gözlem formları, okumagelişim dosyaları kullanılabilir.


30

6, 7, 8. SINIFLAR

ÖĞRENME ALANI: YAZMA


1. Yazma kurallarını uygulama1. Kâğıt ve sayfa düzenine dikkat eder.

2. Düzgün, okunaklı ve işlek “bitişik eğikyazı”yla yazar.

3. Elektronik ortamdaki yazışmalarda biçim ileilgili kurallara uyar.

4. Standart Türkçe ile yazar.


6. Yabancı dillerden alınmış, dilimize henüzyerleşmemiş kelimelerin yerine Türkçelerinikullanır.

7. Olayları ve bilgileri sıraya koyarak anlatır.

8. Yazısında sebep-sonuç ilişkileri kurar.

9. Yazısında amaç-sonuç ilişkileri kurar.

10. Tekrara düşmeden yazar.

11. Yazım ve noktalama kurallarına uyar.

Düzenleme: Sınıfa biçim açısından farklıözellikler taşıyan elektronik mektup, mektup vedilekçe örnekleri getirilir. Bunlardan hareketlekâğıt ve sayfa düzeni ile biçim özellikleri üzerindedurulur (1. kazanım).

Güzel Türkçem: Kullanılan yabancı kelime-lerin listesi yapılarak bunlar Türkçe karşılıklarıylaeşleştirilir (6. kazanım). (bk. Kılavuz)

“Çizgiler Ne Söyler?”: Düzeye uygun birresim verilerek resimleri yorumlama çalışmasıyapılır. Öğrencilerden yazma çalışması sırasındayazma kurallarına uymaları istenir. (bk. Kılavuz)

İnceleme: Yazma çalışmaları sırasındametinlere ya da kitaba düzen vermek amacıylaokunan kitaplar ve basılı materyaller incelenir.

[!] Yazma kurallarının uygulanmasında Türk Dil Ku-rumu Yazım Kılavuzu’nun son basımı esas alınır.

1. 1. Çizgisiz kâğıt kullanılır. Kâğıdın yalnızca önyüzüne yazılır. Kâğıdın kenarlarında, paragraflar,satırlar ve kelimeler arasında uygun boşluk bırakılır.

1. 2. Okunaklılık: Her harfin karakteristik özelliğineuygun olarak ve başka bir harfi çağrıştırmayacak şe-kilde yazılmasıdır.İşleklik: Yazının hem okunaklı hem de hızlı ve rahatyazılabilmesidir.

1. 4. Standart Türkçe: Türkçenin toplumda saygınlıkuyandıran, konuşma dilindeki farklılıkları ortadankaldıran, imlâsı Türk Dil Kurumu tarafındanbelirlenmiş, yazılan ve konuşulan ideal biçimidir.

[!]Türk alfabesindeki harflerin okunuşuna uygunolarak kısaltmalara ek getirilir. Yazma kurallarını uygulamayla ilgilikazanımların değerlendirilmesinde; çalışma kâ-ğıtları, süreç gelişim dosyaları, öz değerlendirmeformları, gözlem formları kullanılabilir.


31



2. Planlı yazma1. Yazma konusu hakkında araştırma

yapar.2. Yazacaklarının taslağını oluşturur.3. Yazısını bir ana fikir etrafında

planlar.4. Yazısının ana fikrini yardımcı

fikirlerle destekler.5. Konunun özelliğine uygun

düşünceyi geliştirme yollarınıkullanır.

6. Atasözü, deyim ve söz sanatlarınıuygun durumlarda kullanarakanlatımını zenginleştirir.

7. Yazdığı metni görsel materyallerledestekler.

8. Yazısına konunun ve türünözelliğine uygun bir giriş yapar.

9. Yazıyı etkileyici ifadelerle sonucabağlar.

10. Yazıya, konuyla ilgili kısa vedikkat çekici bir başlık bulur.

11. Dipnot, kaynakça, özet, içindekilervb. kısımları uygun şekildedüzenler.

12. Yazma yöntem ve tekniklerinikullanır.

Soru hazırlama: Konuyu açıklığa kavuşturmak için yazıda cevabı verilecek sorularhazırlanır (1. kazanım). Serbest kürsü: Öğrencilerin olaylara farklı açılardan bakabilmelerini sağlamak

amacıyla yazma öncesinde, konu hakkında sınıf içi tartışma yapılır (1. kazanım). Beyin fırtınası: Konuyla ilgili düşünceler, hiçbir sınırlamaya tâbi tutulmadan not edilir,alınan notlardan hareketle yazılır (2. kazanım). Zihin haritası oluşturma: Konunun ana başlığı veya konuyu çağrıştıracak bir simge

veya kavram kâğıdın ortasına yazılır. Anahtar kelimeler saat yönünde eklenir. Gerekligörülen başlıkların yanına, o başlığı en güzel şekilde ifade edecek sembol, resim, şekil vb.çizilir. Temel başlıkları destekleyici alt başlıklar yazılır. Temel ve alt başlıklar gözden geçi-rilerek birbirleriyle ilişkili olanlar farklı renkte kalemle çizilir (2. kazanım). “Pilavdan Dönenin Kaşığı Kırılsın”: Her öğrenci, velisi ile belirledikleri konularauyacaklarına dair bir anlaşma imzalar. Her iki tarafa verilmek üzere iki nüsha hazırlanır.Anlaşma, taraflar tarafından imzalanır. (bk. Kılavuz) “Projem”: Öğrencilere farklı konular verilerek birini seçmeleri istenir. Her öğrenciseçtiği konuyla ilgili bir proje hazırlar. Öğrenciler yazdıklarını afiş, poster, resim, grafikveya bilgisayardan yararlanarak sunar. (bk. Kılavuz) “Yaşayan Zaman” Öğrenciler yaşadıkları çevrede meydana gelen, ilgi çekici ve önemliolayların listesini yaparlar. Listede yer alan olaylar arasından bazıları seçilerek zamançizelgesine yerleştirilir. Her olay ait olduğu döneme yazılarak resimlenir ve kâğıtlarbirleştirilerek sınıf duvarına asılır. Her öğrenci, seçtiği bir dönemde yaşayan gerçek veyahayalî bir şahsın yerine geçerek hikâyesini anlatır. Örneğin, bir öğrenci valiyi temsilediyorsa o dönemde yaşanan bir olayı ve bununla ilgili yaptıklarını anlatır. Öğrenciler odönemi yansıtan kıyafetleri giyerek olayı canlandırmaya çalışırlar. (bk. Kılavuz) “Ben Bir Seyyahım” Gezip görülen yerleri anlatan yazılar bir araya getirilerek “... ninSeyahatnamesi” adı verilen bir kitap oluşturulur. “Atatürk’ü Tanıyorum”: Atatürk’ün hayatını anlatan bir zaman çizelgesi hazırlanır.Öğrencilerin yazdıkları, kronolojik sıraya konularak kitap hâline getirilir ve sınıfkitaplığına yerleştirilir. (bk. Kılavuz) “Sınıf Gazetesi”: Çıkarılacak sınıf gazetesi için gönüllü öğrenciler seçilerek görevdağılımı yapılır. Hazırlanan gazete sınıftaki panoya herkesin okuyabileceği şekilde asılır.(bk. Kılavuz)

2. 2. Yazılacaklarınbölümleri, başlık ve altbaşlıkları belirlenir.2. 5. Tanımlama, betimleme,örnekleme, karşılaştırma,tanık gösterme, benzetmeve sayısal verilerdenyararlanılarak ana fikirdesteklenir.[!] 2. 12. Her yazma etkinliğibelirli bir yöntem vetekniğe göre yapılmalı, heretkinliğin farklı biryöntemle yapılmasına özengösterilmelidir. Planlı yazma ile ilgilikazanımların de-ğerlendirilmesinde; çalışmakâğıtları, süreç gelişim dos-yaları, öz değerlendirmeformları, gözlem formlarıkullanılabilir.


32


AMAÇ VEKAZANIMLAR


3. Farklı türlerdemetinler yazma

1. Olay yazılarıyazar.

2. Düşünce yazılarıyazar.

3. Bildirme yazılarıyazar.

4. Şiir yazar.

Hikâye yazma: Farklı hikâyelerden tek bir hikâye oluşturulur. Farklı olasılıklar düşünülerek “Eğer... olsay-dı/olmasaydı, ne olurdu?” sorularına cevap veren bir hikâye yazılır. Yazılan hikâye canlandırılır (1. kazanım). “Perde Açılıyor”: Belirlenen konuda tiyatro metni yazılır veya bir hikâye metni tiyatro metninedönüştürülür ve sahnelenir (1. kazanım). Masal yazma: Okunan veya dinlenen/ izlenen bir masal kahramanının hayal edilen yeni bir macerasıyazılır. Değişik masal kahramanları tek bir masalda buluşturulur veya masal kahramanının maceralarıgünümüze uyarlanarak yazılır (1. kazanım). Senaryolaştırma: Bir Nasrettin Hoca fıkrası senaryolaştırılır (1. kazanım). “Yuvarlak Masa Yazarlığı”: Öğrenciler gruplara ayrılır. Her gruba farklı bir cümle verilir. Verilen cüm-leler hikâyelerin giriş cümlesi olarak kullanılır. Öğrencilere 2 dakika süre verilir. Öğrenciler bu süreninsonunda, cümleleri bitmemiş bile olsa yazmayı bırakırlar. Her öğrenci kâğıdını sağındaki arkadaşına verir. Birsonraki öğrencinin yazma süresi artırılır. Son turda metinler, ilk yazan öğrenciye döner ve o öğrenci hikâyetamamlanmamışsa hikâyeyi sonlandırır. Her grup yazdıkları hikâyeler arasından en beğendiklerini seçereksınıfla paylaşır (1. kazanım). (bk. Kılavuz) Diyalog yazma: Okunan masal, hikâye, fıkra veya anı diyaloğa dönüştürülür (1. kazanım). “Gündem Oluşturma:”: Güncel bir konuyla ilgili görüş ve düşünceler yazılır (2. kazanım). (bk. Kılavuz) “Bir Elin Nesi Var İki Elin Sesi Var”: “Bir elin nesi var, iki elin sesi var.” atasözü tahtaya yazılır.Öğrencilere ne anlama geldiği sorulur. Öğrenciler, atasözünde anlatılana benzer bir durumla karşılaşıpkarşılaşmadıkları hakkında konuşurlar. Sınıf iki gruba ayrılarak bildikleri atasözlerini yazarlar. Yazdıklarıatasözlerinden birini seçerek 3-5 paragraflık bir metin oluştururlar (2. kazanım). (bk. Kılavuz) “Denemeler”: Öğrencilere bir konu verilir. Bu konuyla ilgili çağrışım yapan kelimeler listelenir. Bukelimelerden birbiriyle ilişkili olanlar eşleştirilir. Konuyla ilgili bilgiler gözden geçirilir. Öğrenciler,yazdıklarının taslağını yanlarındaki arkadaşlarına okutarak görüşlerini alırlar. Gerekli düzeltmeleri yaparak ya-zılarına son hâlini verirler (2. kazanım). (bk. Kılavuz) “Renklerin Dünyası”: Her öğrenci bir renk adını alarak en güzel rengin kendisi olduğu konusunda iknaedici yazı yazar (2. kazanım). “Kulağıma Küpe Olsun!”: Bir metnin ana fikrinden hareket edilerek öğüt verici bir yazı yazılır (2.kazanım). “Aynadaki İzler”: Öğrenciler, kendilerinin 20 yıl sonraki hâlleri ve fizikî görünümleri hakkında düşünceve hayallerini anlattıkları geleceğe yönelik bir mektup yazarlar (2. kazanım). “Adım Adım Dergicilik”: Okul gazete veya dergisi için yazılar yazılır. (bk. Kılavuz) “Yangın Var!”: Bir yerde yangın çıktığı haberi alınır. Öğrenciler; muhabiri, itfaiye şefini, yaralıyı, olayatanık olan birini canlandırır. Muhabir, olayla ilgisi olanlarla görüşerek notlar alır. Mümkün olduğu kadar çokbilgi edinilerek alınan notlardan haber metni oluşturulur (3. kazanım).

[!] 3. 1. Hikâye, masal, anıve tiyatro türlerindemetinler yazılır.

[!] Öğrencilerin yazdıklarımetinler (olaya dayalıyazılar, düşünce yazıları,bildirme yazılarındanmektup) en az 150kelimeden oluşmalıdır.

[!] 3. 1. Hikâye ve romangibi türlerin gerçeklerdenhareketle yazılmış olsalarbile, olay ve durumlarıdeğiştirerek aktardığı farkedilir.

[!] 3. 1. Günlük dilde vemasallarda kullanılan ka-lıplaşmış ifadelerdenyararlanılır.

[!] Mecaz, benzetme,kişileştirme, konuşturmave abartma sanatlarındanyararlanılır.

[!] 3.2. 6. sınıfta deneme,7. sınıfta deneme vesöyleşi, 8. deneme,söyleşi ve makale türündemetinler yazılır. Adıgeçen türler, belirtilensınıflarda zorunlu olupdiğer sınıflarda da isteğe


33

Slogan bulma: Öğrencilerden bir ürünü veya etkinliği tanıtmak için kısa, etkili cümleler kurmaları istenir.Bulunan sloganlar sınıf panosuna asılır (3. kazanım). “Onu Tanıyorum”: Her öğrenci veya grup, Yunus Emre’nin hayatından bir dönem seçer ve o dönemleilgili araştırma yapar. Kendisini o dönemde yaşayan veya hayalî bir şahsın yerine koyarak Yunus Emre’yitanıtan bir yazı yazar. Öğrencilerin yazdıkları kronolojik sıraya konularak kitap hâline getirilir ve sınıfkitaplığına yerleştirilir (3. kazanım). (bk. Kılavuz) “Ben Bir Organizatörüm”: Öğrenciler, bir şiir dinletisi düzenler. Hazırlanan afişler okulun çeşitli yerlerineasılır. Okul yöneticileri, öğretmen ve diğer öğrencilere davetiye hazırlanır. Dinleti sonunda şiir metinleritutanakla öğretmene teslim edilir (3. kazanım). Tutanak tutma: Eğitsel kol faaliyetlerinin tutanağı tutulur (3. kazanım). “Şirket Kuruyorum”: Öğrenciler sanal bir şirket kurarlar. Bir grup öğrenci şirketin yönetim kadrosunuoluşturur, diğer öğrenciler ekte öz geçmişlerini sundukları bir dilekçe ile şirkete iş başvurusunda bulunurlar. İşbaşvurusu kabul edilenler ile şirket yönetimi arasında anlaşma metni imzalanır (3. kazanım). (bk. Kılavuz) Sergi: Düzenlenen sergiye yönelik duyuru metni, davetiye ve katılım belgesi hazırlanır. Yapılan çalışmalardönem sonunda sergilenir (3. kazanım). (bk. Kılavuz) “Toplantı Var”: Öğretmen öğrencilerden, hayvanların dilinden, kendi haklarını elde etmek ve uygulamakiçin bir yasa oluşturmalarını ister. Bu yasaya hangi maddelerin girmesini isteyebilecekleri sorularak hay-vanların ağzından dile getirdikleri maddelerin yer aldığı bir yazı yazmaları istenir (3. kazanım). “Sana Özel”: Öğrencilerden kendilerine bir kutlama konusu belirleyerek arkadaşlarına davetiye yazmalarıveya kendilerini öğretmenlerinin yerine koyarak başarılı bir öğrencisi için ailesine tebrik kartı hazırlamalarıistenir (3. kazanım). “Duyarlı Veli”: Öğrencilerden birinden veli rolü üstlenmesi istenir. Veli rolündeki öğrenci çocuğununöğretmeninden, okuma alışkanlığını kazanmasına destek istediğini belirten bir mektup alır. Çocuğu için neleryapılabileceğini düşünerek öğretmene bir cevap mektubu yazar (3. kazanım). “Herkesin Bir Hikâyesi Var”: Yakın çevre veya aileden birinin biyografisi yazılır (3. kazanım). Dönüşüm kutusu: Öğrenciler üç veya dört gruba ayrılır. Her gruba farklı bir nesne verilerek bu nesneyiasıl kullanımından farklı işlevde kullanmaları istenir. Nesneyi yeni işlevine göre tanıtan bir reklam metnihazırlanır (3. kazanım). “Şair Gibiyim”: Somut kelimelerden ve imajlardan oluşan iki liste hazırlanır. Hazırlanan listelerdekikelimelerden karşılıklı olarak seçme yapılarak imaj oluşturulur. Oluşturulan imajlar kullanılarak bir şiir yazılır.Yazdıkları şiiri müzik eşliğinde sınıfta okumaları sağlanır (4. kazanım). (bk. Kılavuz) “Çağrışımlar ve Duygular”: Verilen kavramın çağrıştırdığı duyguyu yansıtan bir şiir yazılır. Yazılanşiirler öğrencilerin kendilerinin bulduğu bir ritimle söylenir (4. kazanım). (bk. Kılavuz) “İlk Harflerine Baksana”: Akrostiş oluşturacak şekilde şiir yazılır (4. kazanım). “Resimlerin Ezgisi”: Öğrencilere bir resim gösterilir. Resimle ilgili sorulara cevap vermeleri istenir.Resimden hareketle şiir yazdırılır (4. kazanım). (bk. Kılavuz)

bağlı olarak ele alınabilir.

[!] 3.3. 6. sınıfta mektup,dilekçe ve haber yazısı; 7.sınıfta tutanak ve tanıtmayazıları; 8. sınıftabiyografi, otobiyografi verapor yazılır. Adı geçentürler, belirtilen sınıflardazorunlu olup diğersınıflarda da isteğe bağlıolarak ele alınabilir.

Farklı türlerde metinyazmayla ilgilikazanımların değer-lendirilmesinde; çalışmakâğıtları, proje değerlen-dirme formları,performans değerlendirmeformları, yazılı anlatımdeğerlendirme ölçeği,süreç gelişim dosyaları,öz değerlendirme formu,gözlem formlarıkullanılabilir.


34



4. Kendi yazdıklarını değerlendirme1. Yazdıklarını biçim ve içerik

yönünden değerlendirir.

2. Yazdıklarını dil ve anlatım yönündendeğerlendirir.

3. Yazdıklarını yazım ve noktalamakurallarına uygunluk yönündendeğerlendirir.

Yazdıklarını değerlendirmeyle ilgilikazanımların değerlendirilmesinde; açıkuçlu, kısa cevaplı sorular; çalışma kâ-ğıtları, proje değerlendirme formları, per-formans değerlendirme formları, süreçgelişim dosyaları, değerlendirme anket-leri, eşleştirme testleri, öz değerlendirmeformları, gözlem formları kullanılabilir.


35


AMAÇ VEKAZANIMLAR


5. Kendini yazılı olarakifade etme alışkanlığıkazanma

1. Duygu, düşünce, hayal,izlenim vedeneyimlerini yazarakifade eder.

2. Yeni öğrendiği kelime,kavram, atasözü vedeyimleri kullanır.

3. İlgi alanına göre yazar.4. Şiir defteri tutar.5. Günlük tutar.6. Beğendiği sözleri,

metinleri ve şiirleriderler.

7. Okul dergisi vegazetesi için yazılarhazırlar.

8. Yazdıklarınıbaşkalarıyla paylaşırve onlarındeğerlendirmelerinidikkate alır.

9. Yazdıklarından arşivoluşturur.

10. Yazma yarışmalarınakatılır.

“Ben Büyüyünce…”: Hayal edilen mesleğe yönelik tasarılar yazılır (1. kazanım). “Zamanla Değişir Her Şey”: Öğrencilerden iki dakika içinde “değişim” kelimesinin çağrıştırdıklarınıyazmaları istenir. Kelimenin çağrışımları tahtaya yazılır. Geçen yıl yaşanan sosyal değişimler liste hâlinegetirilir. Öğrencilerden bunlardan kendilerini en çok etkileyen değişimi seçmeleri istenir. Öğrencileryazılarını müzik, resim veya dansla destekleyebilirler. Birkaç öğrenci yazılarını aileleriyle paylaşmak üzeregörevlendirilir. Daha sonra bu ailelerden sınıfa gelerek ilk gençlik yıllarına ait tecrübelerini paylaşmalarıistenir. Öğrencilerin yazıları okul panosunda veya dergisinde yayımlanır (1. kazanım). (bk. Kılavuz) “Müziğin Gölgesindeki Yazılar”: İki ayrı grup oluşturulur. Bu iki grup için iki ayrı mekân seçilir (Buetkinlik iki farklı Türkçe öğretmeni tarafından aynı anda yaptırılabilir.) ve öğrenciler bu mekânlarayerleştirilir. Gruplara aynı yazma konusu verilir ve aynı anda yazmaya başlamaları sağlanır. Burada dikkatedilmesi gereken nokta yazma çalışması süresince gruplara iki farklı müzik (hüzünlü-neşeli gibi)dinletmektir. Yazma çalışması bitiminde aynı konuda iki farklı bakış açısı çıkacağından öğrencilerin bufarkı anlamaları sağlanır. Her grup kendi içinde en güzel yazıyı seçerek diğer gruplarla paylaşır (1.kazanım). “Geçmişe Yolculuk”: Seçilen bir anı ile ilgili zihin haritası oluşturulur. Hatırlananlar resimlenir ve buresimlere uygun diyaloglar konuşma baloncuklarına yerleştirilir (1. kazanım). (bk. Kılavuz) “Dilek Kutusu”: Sınıfta veya okulda dilek kutusu oluşturularak derslerin işlenişine ya da etkinliklereyönelik düşünce, istek ve eleştiriler yazılır (1. kazanım). “Gezip Gördüklerim”: Tarihî ve turistik yerlere düzenlenen gezilerde notlar alınarak izlenimler yazılır(1. kazanım) (bk. Kılavuz) “Eğer”: Öğrencilerden kişilikleri üzerinde etkili olan bir çevreyi seçmeleri istenir. Burada yaşamanınolumlu ve olumsuz yanları yazılı olarak ifade edilir (1. kazanım). (bk. Kılavuz) “Bizim Köşemiz”: Okul/sınıf panosu/gazetesi/dergisinde sorunlar ve çözümler köşesi oluşturulur.Tespit edilen sorunlar (sıra olma, okulun çevre düzenlemesi, ulaşım, sınıf ve okul başkanlarının seçimi veçalışmaları, teneffüslerdeki gürültünün önlenmesi vb.) ve çözüm önerileri yazılır. Beğenilen yazılararasından seçme yapılarak panoya asılır (8. kazanım). “Balon Doldurma”: Öğrenciler gruplara ayrılarak her gruba üzerinde karikatürler bulunan çalışmakâğıdı dağıtılır. Her grup kendine düşen karikatürdeki boşlukları doldurur. (bk. Kılavuz) “Kışı Hatırla”: Öğrencilere bir kış resmi gösterilerek “Kışı Hatırlayalım” adlı bir kitap hazırlayacaklarısöylenir. Kitabın kışla ilgili resimlerden ve kış hatıralarından oluşacağı belirtilir. Kitabın hazırlanma süresialtı ay olacağı için öğrenciler yaşadıkları son kışa ait güzel anılarını da kitaplarına eklerler. (bk. Kılavuz) “Sınıf Gazetesi”: Çıkarılacak sınıf gazetesi için gönüllü öğrenciler seçilerek görev dağılımı yapılır. Hazırlanangazete sınıftaki panoya herkesin okuyabileceği şekilde asılır.

5.2.Öğrencilerin kendilerinizengin bir söz varlığıkullanarak ifade etmeleriüzerinde durulur.[!] 5. 4, 5. Öğrenciler şiirdefteri ve günlük tutmalarıkonusunda özendirilir. Şiirdefteri, öğrencilerin kendiyazdıkları ve beğendiklerişiirlerden oluşur. Öğrencilerher gün günlüktutulabilecekleri gibi yalnızcaetkilendikleri olaylarhakkındaki duygu vedüşüncelerini de yazabilirler.Yazma alışkanlığıkazanmayla ilgili kazanımlarındeğerlendirilmesinde; çalışmakâğıtları, proje değerlendirmeformları, performansdeğerlendirme formları, süreçgelişim dosyaları, de-ğerlendirme anketleri, eş-leştirme testleri, öz de-ğerlendirme formları, gözlemformları kullanılabilir.


36

ÖĞRENME ALANI: YAZMA 6. sınıf

AMAÇ VEKAZANIMLAR


6. Yazım ve noktalamakurallarını uygulama

1. Yazım kurallarınıkavrayarak uygular.

2. Noktalama işaretleriniişlevlerine uygun olarakkullanır.

“Geldiğimde Sen Yoktun”:Her öğrenciden verilen kelime-deki bir sesi temsil etmesiistenir. Ek olan sesi temsil edenöğrenci kelimeye yaklaşırkenikinci ünlüyü temsil edenöğrenci yere çöker. (1. kazanım)(bk. Kılavuz)

“Boya! Boya!”: Öğrencilereünsüzlerin özellikleri kavratılır.Buradan hareketle çalışmakâğıdında yumuşak ünsüzleriboyayarak gizli resme ulaşmalarıistenir. Daha sonra ünsüzbenzeşmesi ve yumuşamasınauğrayan kelimelerin yazımıylailgili kurallar verilir (1.kazanım). (bk. Kılavuz)

“Macera Peşinde”:Öğrenciler birer noktalamaişareti belirler, onu birkahramanın yerine koyarakmaceralarını hikâye şeklindeyazar (2. kazanım). (bk.Kılavuz)

“Noktalama İşaretleriGörevde”: Sınıftaki tümöğrencilere, “nokta, kesmeişareti, tırnak, konuşma çizgisi,ünlem, iki nokta, kısa çizgi”yitemsil görevi verilir. Öğretmenbir metin okur. Noktalama

[!] 1. Bu sınıfta ele alınacak yazım kuralları şunlardır: Kalınlık-incelik uyumu, ünsüz benzeşmesi ve ünlü düşmesine uğrayan kelimelerin, yazımı karıştırılan kelimelerin

(hiçbir, hiçbir şey, herhangi bir, her şey vd.), soru eki mi’nin, bağlaç olan de ve ki’nin, kısaltmalar ve kısaltmalaragetirilen eklerin yazımı

Sayıların yazımı Sayılar metin içinde yazıyla yazılır. Birden fazla kelimeden oluşan sayılar ayrı yazılır. Romen rakamları ancak yüzyıllarda, hükümdar adlarında, tarihlerde ayların yazılışında, kitap ve dergi ciltlerinde ve

kitapların asıl bölümlerinden önceki sayfaların numaralandırılmasında kullanılabilir. Sıra sayıları yazıyla ve rakamla gösterilebilir. Rakamla gösterilmesi durumunda ya rakamdan sonra bir nokta konur

ya da rakamdan sonra kesme işareti konularak derece gösteren ek yazılır. Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir.

Büyük harflerin kullanımı Dizeler genellikle büyük harfle başlar. Özel adlar büyük harfle başlar. Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle başlar.

[!]Birleşik kelimelerin yazımına okuma, yazma, dil bilgisi etkinliklerinde yeri geldikçe değinilir.[!] Ses olaylarına dayalı yazım kuralları verilirken ilgili ses olayları da açıklanır.[!] Yazım kuralları verilirken okunuşla ilgili hususlara da değinilir.

[!] 2. Bu sınıfta ele alınacak noktalama işaretleri şunlardır:Nokta (.) Sayılardan sonra sıra bildirmek için konur. Bir yazının maddelerini gösteren rakam veya harflerden sonra konur. Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur. Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.

Virgül (,) Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına konur. Tırnak içinde olmayan aktarma cümlelerinden sonra konur. Konuşma çizgisinden önce konur. Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul veya teşvik bildiren hayır, yok, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur,

hayhay, başüstüne, öyle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur. Bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime ve kelime gruplarıyla yapı ve anlam bakımından bağlantısı olmadığını

göstermek ve anlam karışıklığını önlemek için kullanılır. Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur.

Noktalı virgül (;) Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur.


37

işaretinin olduğu yerde, buişaretlerin temsilcilerinin ayağakalkması için duraklar (2.kazanım).

Dil bilgisinde noktalamaişaretleri: Eklerin yazımında,fiil kök ve gövdeleriningösteriminde kısa çizgininkullanımına dikkat çekilir (2.kazanım).

İki nokta (:) Edebi eserlerdeki karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişinin adından sonra konur.

Üç nokta (…) Sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun hayal dünyasına bırakıldığını göstermek veya ifadeye güç

katmak için konur. Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur. Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik bırakılan cevaplarda kullanılır.

Kısa çizgi (-) Dil bilgisinde ekleri ayırmak için konur. Fiil kök ve gövdelerini göstermek için kullanılır. Eklerin başına konur.

Eğik çizgi (/) Yan yana yazılması gereken durumlarda mısraların arasına konur. Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına ve semt ile şehir arasına konur. Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur. Dil bilgisinde eklerin farklı biçimlerini göstermek için kullanılır.

Tırnak işareti (“ ”) Özel olarak belirtilmek istenen sözler tırnak içine alınır. Cümle içerisinde kitapların ve yazıların adları ve başlıkları tırnak içine alınır.

Yay ayraç ( ( ) ) Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak ve göstermek için kullanılır. Alıntıların aktarıldığı eseri veya yazarı göstermek için kullanılır Bir yazının maddelerini gösteren sayı ve harflerden sonra kapama ayracı konur.

Kesme işareti (’) Özel adlara getirien iyelik, durum ve bildirme eklerinden sonra konur. Kişi adlarından sonra gelen saygı sözlerine gelen ekleri ayırmak için kullanılır. Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur. Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur.

[!] Noktalama işaretlerinin işlevleri ve yazım kuralları verilirken TDK Yazım Kılavuzu’nun son basımı esas alınır.[!] Noktalama işaretlerinin İlköğretim 1-5. sınıflarda ele alınan işlevleri hatırlatılır.[!] Yazım ve noktalama kuralları ile ilgili kazanımlar okuma, yazma, dil bilgisine yönelik çalışmalar sırasında ilişkiliolduğu konularla birlikte verilebileceği gibi bağımsız etkinlikler aracılığıyla da verilebilir.[!] Öğrencilere, yazımını bilmedikleri kelimeler için Yazım Kılavuzu’na başvurmaları, sınıf içi çalışmalarda, özellikleyazılı anlatım etkinliklerinde yanlarında Yazım Kılavuzu bulundurmaları önerilir.

Yazım ve noktalama kuralları ile ilgili kazanımların değerlendirilmesinde; çalışma kâğıtları, proje değerlendirmeformları, standart testler, süreç gelişim dosyaları, eşleştirme testleri, öz değerlendirme formları, gözlem formlarıkullanılabilir.


38


AMAÇ VEKAZANIMLAR



1. Yazım kurallarınıkavrayarak uygular.


“Yerimi Kaybettim, Bulurmusun?”: Noktalama işaretleri kullanı-lmamış bir metne uygun noktalamaişaretleri konur.

“İşimi Kaybetmek İstemiyorum”:Hayalî bir yayınevi kurulur. Buyayınevinin elemanları noktalamaişaretleridir. Öğrencilerden kendileri içinbir noktalama işareti belirlemeleri istenir.Yayınevinin düştüğü zor durumdan kurtu-labilmesi için bir noktalama işaretininişten çıkarılması gerekmektedir.Öğrenciler kendilerinin iştençıkarılmaması konusunda yayıneviyöneticisini ikna etmeye çalışırlar.

[!] 1. Bu sınıfta ele alınacak yazım kuralları şunlardır:Yazımı karıştırılan kelimelerin (hiçbir, hiçbir şey, herhangi bir, her şey vd.) yazımıSayıların yazımı Notayı niteleyen sayılar ayrı yazılır. Oyun adlarını niteleyen sayılar bitişik yazılır.

Büyük harflerin kullanımı Levhalar ve açıklama yazıları büyük harfle başlar. Kitap, bildiri, makale vb.nde ana başlıkta bulunan kelimelerin ise yalnızca ilk

harfleri büyük olarak yazılır. Kitap, dergi vb.nde bulunan resim, çizelge, tablo vb.nin altında yer alan açıklayıcı

yazılar büyük harfle başlar.

[!]Birleşik kelimelerin yazımına okuma, yazma, dil bilgisi etkinliklerinde yeri geldikçedeğinilir.

2. Bu sınıfta ele alınacak noktalama işaretleri şunlardır:Nokta (.) Bibliyografik künyelerin sonuna konur.

Virgül (,) Bibliyografik künyelerde yazar, eser, basımevi vb. maddelerden sonra konur.

İki nokta (:) Genel Ağ adreslerinde kullanılır.

Üç nokta (…) Kaba sayıldığından veya bir başka sebepten ötürü açıklanmak istenmeyen kelime ve

bölümlerin yerine konur. Alıntılarda; başta, ortada veya sonda alınmayan kelime ve bölümlerin yerine konur.

Soru işareti (?) Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için

kullanılır.Ünlem işareti (!) Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra

ayraç içinde ünlem işareti kullanılır.


39

Kısa çizgi (-) Kelimeler arasına “–den… -a, ve, ila, arasında” anlamlarını vermek için kullanılır.

Eğik çizgi (/) Genel Ağ adreslerinde kullanılır.

Yay ayraç (( )) Alıntılarda, başta, ortada ve sonda alınmayan kelime ve bölümlerin yerine konulan

üç nokta, yay ayraç içine alınabilir. Bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırmak için kullanılan ünlem

işareti yay ayraç içine alınır. Bir bilginin şüpheyle karşılandığını veya kesin olmadığını göstermek için kullanılan

soru işareti yay ayraç içine alınır.Köşeli ayraç ([ ]) Ayraç içinde ayraç kullanılması gereken durumlarda yay ayraçtan önce kullanılır.

Kesme işareti (’) Şiirde seslerin ölçü dolayısıyla düştüğünü göstermek için kullanılır.

[!] Noktalama işaretlerinin işlevleri ve yazım kuralları verilirken TDK YazımKılavuzu’nun son basımı esas alınır.

[!] Noktalama işaretlerinin daha önceki sınıflarda ele alınan işlevleri hatırlatılır.

[!]Yazım ve noktalama kuralları ile ilgili kazanımlar okuma, yazma, dil bilgisineyönelik çalışmalar sırasında ilişkili olduğu konularla birlikte verilebileceği gibibağımsız etkinlikler aracılığıyla da verilebilir.

[!] Öğrencilere, yazımını bilmedikleri kelimeler için Yazım Kılavuzu’na başvurmaları,sınıf içi çalışmalarda, özellikle yazılı anlatım etkinliklerinde yanlarında YazımKılavuzu bulundurmaları önerilir.

Yazım ve noktalama kuralları ile ilgili kazanımların değerlendirilmesinde; çalışmakâğıtları, proje değerlendirme formları, standart testler, süreç gelişim dosyaları, eş-leştirme testleri, öz değerlendirme formları, gözlem formları kullanılabilir.


40


AMAÇ VEKAZANIMLAR



1. Yazım kurallarını kavrayarakuygular.


Boşluk doldurma: Noktalamaişaretleri kullanılmamış bir metneuygun noktalama işaretleri konur (2.kazanım).

[!] 2. Bu sınıfta ele alınacak noktalama işaretleri şunlardır:Virgül Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur. Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur. Cümlede özel olarak vurgulanması gereken ögelerden sonra konur. Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan ögeleri belirtmek için konur. Cümle içinde ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için konur.Noktalı virgül Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.Kısa çizgi Ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için kullanılır.

[!] Noktalama işaretlerinin işlevleri ve yazım kuralları verilirken TDK YazımKılavuzu’nun son basımı esas alınır.

[!] Noktalama işaretlerinin daha önceki sınıflarda ele alınan işlevleri hatırlatılır.

[!] Bu sınıfta özellikle pekiştirmeye yönelik çalışmalara ağırlık verilmelidir.

[!] Yazım ve noktalama kuralları ile ilgili kazanımlar okuma, yazma, dil bilgisineyönelik çalışmalar sırasında ilişkili olduğu konularla birlikte verilebileceği gibibağımsız etkinlikler aracılığıyla da verilebilir.

[!] Öğrencilere, yazımını bilmedikleri kelimeler için Yazım Kılavuzu’nabaşvurmaları, sınıf içi çalışmalarda, özellikle yazılı anlatım etkinliklerindeyanlarında Yazım Kılavuzu bulundurmaları önerilir.

Yazım ve noktalama kuralları ile ilgili kazanımların değerlendirilmesinde;çalışma kâğıtları, proje değerlendirme formları, standart testler, süreç gelişimdosyaları, eşleştirme testleri, öz değerlendirme formları, gözlem formlarıkullanılabilir.


41

6. SINIFLAR

DİL BİLGİSİ

AMAÇ VEKAZANIMLAR


1. Kelimenin yapıözellikleriyle ilgili bilgive kuralları kavramave uygulama1. Kök ve eki kavrar.2. İsim kökü ile fiil

kökünü ayırt eder.3. Yapım eki ile çekim

ekini ayırt eder.4. Gövdeyi kavrar.5. Yapım eklerinin

işlevlerini vekelimeyekazandırdığı anlamözelliklerini kavrar.

6. Birleşik kelimeyikavrar.

7. Basit, türemiş vebirleşik kelimeleriayırt eder.

“Mıknatıs”: Kelime kökleri ve ekler kartlarayazılarak öğrencilere dağıtılır. Öğretmenin okuduğumetinde geçen kelime kartını elinde bulunduranöğrenci ayağa kalkar. Öğrenciler ellerindeki ekkartlarına bakarlar. Bu kelimeye uygun olan eklerielinde bulunduran öğrenciler, kökü taşıyan öğrencininyanına giderek yeni kelimeler oluştururlar. Oluşturulanyeni kelimeler yüksek sesle söylenir (1. kazanım ). “Çiçekçi”: Çiftçiden pazarda satmak üzereürünlerini iki çuvala yerleştirmesi istenir. Öğrencilerverilen metindeki isim ve fiilleri ayırarak çuvallarayerleştirir (2. kazanım ). (bk. Kılavuz) Farklı olanı bulma: Altı çizili eklerden farklı olanı(çekim eki/yapım eki) bulunur (3. kazanım ). “Ekleri de Birbirine Ekleyelim”: Yapım eki almışbir kelimeye farklı ekler getirilerek yeni kelimelertüretilir (4. kazanım ). Tamamlama: Cümleyi oluşturan kelimelerdekiboşluklar uygun yapım ekleriyle tamamlanır (5.kazanım ). Birleştirme: Verilen farklı kelimeler eşleştirilerekuygun yöntemlerle birleştirilir (6. kazanım ). Gruplandırma: Okunan herhangi bir kitaptanbelirlenen yirmişer kelime (basit, bileşik ve türemiş)öğrencilerin kendi çizdikleri resimlerin içerisineyazılır. Bu çalışmalardan beğenilenler sınıf veya okulpanolarında sergilenir (7. kazanım ). (bk. Kılavuz) “Kelime Bankası”: Bir grup öğrencinin görevaldığı hayali bir banka kurulur. Öğrencilerden biriseçtiği kelimeleri hesabına yatırır. Karşılığında yenikelimeler alır. (bk. Kılavuz)

[!] Bütün dil bilgisi çalışmalarında, öğrencilerin edindikleri bilgileri, okudukları vedinlediklerini anlamlandırmada kullanmalarına; konuşurken ve yazarkenuygulamalarına ağırlık verilir.[!] Kelimede yapı özellikleriyle ilgili kazanımların verilişinde ilgili oldukları yazımkurallarına değinilir.1. 1. Türkçenin sondan eklemeli bir dil olduğu vurgulanır.1. 2. Fiil köklerinin “-mek/-mak” eki ile okunması gerektiği, fiilin “-mek/-mak” ekialmış biçimine mastar adı verildiği, mastarın fiilin adı olduğu belirtilir.1. 2. Hem isim hem de fiil olan köklere örnek verilerek bunların kök çeşidinin aldıklarıekler aracılığıyla belirlenebileceği kavratılır.1. 3. Çekim eklerinin çeşitlerine ilgili oldukları konulara gelindiğinde değinilir.1. 3. Ekler arasındaki hiyerarşik ilişkiye dikkat çekilir. Bu durum, yapım ekleri kelimetüretirken çekim eklerinin var olan kelimeyi kelime grubu ya da cümle içindekullanılmaya elverişli hâle getirmesi, yani ona son şeklini vermesiyle açıklanır.1. 5. Yapım eklerinin işlevleri kavratılırken isimden isim yapma ekleri, isimden fiilyapma ekleri, fiilden fiil yapma ekleri, fiilden isim yapma ekleri ayrımına gidilir.Eklerin sesçe farklı biçimlerinin farklı birer ek olmadığı, aynı ekin çeşitleri olduğukavratılır. Bu amaçla ilgili ses olaylarına değinilir. Fiilden fiil yapma eklerinin işlevlerive anlam özellikleri üzerinde ayrıntılı olarak fiil çatısı konusunda durulur. Buradaeklerin kelimeye kazandırdığı anlam özelliklerine ağırlık verilir.1. 6. Birleşik kelimelerin anlam özelliklerine dikkat çekilir. Birleşik kelimelerinkuruluş özellikleri konusuna girilmez.1. 7. Tarihî nedenlerle kök ve ek arasındaki anlam ilişkisinin kaybolduğu türemişkelimeler basit kelime olarak ele alınır.[!] Türemiş ve birleşik kelimelere mümkün olduğunca çok örnek verilerek öğrencilerinsöz varlığının zenginleşmesi sağlanır. Hangi kelimelere öncelik verilmesi gerektiğikonusunda Türk Dil Kurumu tarafından yayımlanan “Yazılı Türkçenin Kelime SıklığıSözlüğü”nden yararlanılabilir. Kelimenin yapı özellikleriyle ilgili bilgi ve kuralları uygulamaya yönelik

kazanımların değerlendirilmesinde; açık uçlu, kısa cevaplı, doldurmalı sorular; çalışmakâğıtları, standart testler, süreç gelişim dosyaları, eşleştirme testleri, öz değerlendirmeformları, gözlem formları kullanılabilir.


42

DİL BİLGİSİ 6. sınıf

AMAÇ VE KAZANIMLAR ETKİNLİK ÖRNEKLERİ AÇIKLAMALAR2. Kelime türleriyle ilgili bilgi vekuralları kavrama ve uygulama

1. İsimlerin cümledekiişlevlerini kavrar, isimleriişlevlerine uygun olarakkullanır.

2. Zamirlerin cümledekiişlevlerini fark eder, zamirleriişlevlerine uygun olarakkullanır.

3. Hâl eklerinin işlevlerinikavrar.

4. İyelik eklerinin işlevlerinikavrar.

5. İsim tamlamalarının kuruluşve anlam özelliklerini kavrar.

6. Sıfatların cümledekiişlevlerini fark eder, sıfatlarıişlevlerine uygun olarakkullanır.

7. Sıfat tamlamalarının kuruluşve anlam özelliklerini kavrar.

8. Edat, bağlaç, ünlemlerinişlevlerini ve cümleyekazandırdıkları anlamözelliklerini kavrar; bukelimeleri işlevlerine uygunolarak kullanır.

9. Kelimeleri cümlede farklıgörevlerde kullanır.

Listeleme: Özel isimler, cins ve topluluk isimleriyle ilgilikelime listeleri yapılır (1. kazanım). Yerine koyma: Zamirlerin yerine karşıladıkları isimleryazılır (2. kazanım). Şema oluşturma: Hâl ekleriyle ilgili şemalar düzenlenir(3. kazanım). “Ne Hâldeyim?”: Cümlelerdeki boşluklar uygun hâlekleriyle tamamlanır (3. kazanım). (bk. Kılavuz) Boşluk doldurma: Cümlelerdeki boşluklar uygun iyelikekleriyle tamamlanır (4. kazanım). Eşleştirme: Hazırlanan kelime tablolarından birbiriyleilişkili olan kelimeler eşleştirilir, uygun eklerle tamlamalarkurulur (5. kazanım ). Tamamlama: Cümleyi oluşturan kelimelerde bırakılanboşluklar uygun tamlama ekleriyle doldurulur (5. kazanım).(bk. Kılavuz) “Nereye?”: Verilen boşluklara uygun sıfatlar yazılır (6.kazanım). (bk. Kılavuz) Dönüştürme: Cümlelerdeki sıfatlar değiştirilerek zamiredönüştürülür (2, 6. kazanım ). (bk. Kılavuz) Tasvir etme: Bir yerin/kişinin tasviri yazılır, anlatımdakullanılan sıfatların altı çizilir (7. kazanım). Birleştirme: Çeşitli isim ve sıfatlarla, iç içe geçmiştamlamalar kurulur (5, 7. kazanım ). Şema oluşturma: Hem edat hem de bağlaç olarakkullanılan kelimeler şemayla ifade edilir (8. kazanım). Cümle tamamlama: “Hâlbuki, ne var ki, böylece, oysa,bu nedenle, bundan dolayı, ama, fakat, yalnız, sadece...”edatları kullanılarak cümleler tamamlanır (8. kazanım). Boşluk doldurma: Cümlelerdeki boşluklar uygun edatve bağlaçlarla doldurulur (8. kazanım). Eşleştirme: Ünlemlerle, ifade ettikleri duygularlaeşleştirilir (8. kazanım).

2. 1. Özel isim, cins ismi; teklik, çokluk, topluluk ismi; somut isim,soyut isim konuları ele alınır. Çokluk eki ve işlevlerine değinilir. Özelisimlerin yazımına yönelik kurallarla gerekli ilişkilendirme yapılır.2. 2. Düzeye uygun metinlerden hareketle zamirlerin hangi kelimenin,ifadenin yerine kullanıldığını belirlemeye yönelik çalışmalara ağırlıkverilir. Zamirlerin bütün çeşitleri örneklendirilir, bunlardaki anlamözelliklerine değinilir.2. 3. İsmin hâlleriyle fiiller arasındaki ilişkiye dikkat çekilir. Hâleklerinin eklendikleri kelimeye kazandırdığı farklı anlam özelliklerineağırlık verilir.2. 3, 2. 4. Örneklerden hareketle 3. teklik kişi iyelik eki ile belirtmehâli ekinin kullanımı kavratılır.2. 3, 2. 4. Kelime ile eklerin, ek ile ekin birleşmesinde ortaya çıkanyardımcı ünsüzlerin işlevi kavratılır.2. 5. İsim tamlamalarında belirtili ve belirtisiz tamlama çeşitlerinedeğinilir. Zincirleme isim tamlamasının ayrı bir tamlama çeşidiolmadığı, belirtili ve belirtisiz isim tamlamalarının iç içe girmesiyleoluştuğuna dikkat çekilir. İsim tamlamalarının anlam özelliklerineağırlık verilir.2. 6. Sıfatların bütün çeşitleri örneklendirilir, bunlardaki anlamözelliklerine değinilir.2. 5, 2. 7. Öğrencilerin cümle ya da metin içinde isim ve sıfattamlamalarını, bunların iç içe girmiş biçimlerini bir bütün olarakalgılamasına yönelik çalışmalara ağırlık verilir.2. 9. Aynı kelimenin farklı görevlerde kullanıldığı cümle örneklerdenhareket edilir. Örnekler 6. sınıfta ele alınan kelime türleriylesınırlandırılır. Kelime türleriyle ilgili bilgi ve kuralları kavrama/uygulamayayönelik kazanımların değerlendirilmesinde; açık uçlu, kısa cevaplı,doldurmalı sorular; çalışma kâğıtları, standart testler, süreç gelişimdosyaları, eşleştirme testleri, öz değerlendirme formları, gözlem form-ları kullanabilir.


43

7. SINIFLAR

DİL BİLGİSİ


1. Kelime türleriyle ilgili bilgi vekuralları kavrama ve uygulama1. Fiillerin anlam özelliklerini

kavrar.2. Kip ve çekimli fiili kavrar.3. Bildirme kipleriyle dilek

kiplerini ayırt eder.4. Bildirme kiplerinin kullanım

özelliklerini kavrar.5. Dilek kiplerinin kullanım

özelliklerini kavrar.6. Fiillerin olumlu, olumsuz,

soru ve olumsuz soruçekimleriyle ilgiliuygulamalar yapar.

7. Zarfların cümledeki işlevlerinifark eder, zarfları işlevlerineuygun olarak kullanır.

8. Kelimeleri cümlede farklıgörevlerde kullanır.

“Ne Zaman?”: Zaman ifa-deleri dikkate alınarak cümleleruygun zaman ekleriyletamamlanır (4. kazanım).

“Anlam Avcısı”: Genişzamanın farklı kullanımlarınailişkin örnek verilereköğrencilerden bu kullanımlardakianlam özelliklerini belirlemeleriistenir (4. kazanım ).

Altını çizme: Olaya dayalı birmetinde kullanılan zarfların altıçizilir, türü yazılır (7. kazanım ).

“Ben Neyim?”: Öğrencilerefarklı cümleler verilir.Cümlelerdeki kelimelerin hangigörevde kullanıldığı altlarınayazılır (8. kazanım ).

[!] Bütün dil bilgisi çalışmalarında, öğrencilerin edindikleri bilgileri, okudukları vedinlediklerini anlamlandırmada kullanmalarına; konuşurken ve yazarken uygulamalarınaağırlık verilir.1. 1. İş, oluş, durum filleri örneklendirilir.1. 2. Kipin mastar durumundaki fiili biçimlendirmesindeki rolü ile çekimli fiilin cümlekuruluşundaki işlevi vurgulanır. Buradan hareketle yüklem kavramına girilir.1. 3. Bildirme kiplerinin fiili zaman açısından biçimlendirdiği, dilek kiplerinin ise fiilefarklı anlam özellikleri kazandırdığı vurgulanır.1. 4. Geçmiş zaman (duyulan geçmiş zaman, görülen geçmiş zaman), şimdiki zaman,gelecek zaman, geniş zaman ele alınır. Haber kiplerinin temel işlevlerine (Ör.: “-di” ekiyleyapılan geçmiş zamanın fiilin gerçekleştiğini görme veya kesin olarak bilme, genişzamanın alışkanlıkları, bilimsel anlamda kabul görmüş gerçekleri ifade etme gibi) ağırlıkverilir. Bu zamanların hangi eklerle ifade edildiğine değinilir. İlk örnekler, 3. teklik kişi ileçekimlenmiş fiillerden seçilir. Daha sonra diğer kişilere ve kişi eklerine değinilir. Çekimlifiillerin kişisinin cümle kuruluşundaki işlevi vurgulanır. Buradan hareketle özne kavramınagirilir. Şimdiki zaman ekinin ünlü daralmasına neden olduğu, “ye-, de” fillerinin “-ecek”ekinden önce ünlü daralmasına uğradığı örneklerden hareketle kavratılır.1. 5. Gereklilik, istek, şart, emir kipleri ele alınır. Dilek kiplerinin temel işlevlerine (Ör.:Şart kipinin fiilin gerçekleşmesini isteme ve şarta bağlama anlamı gibi) ağırlık verilir. Şartkipi için dilek-şart kipi adlandırması kullanılmaz. Bu kiplerin hangi eklerle ifade edildiğinedeğinilir. İlk örnekler, emir kipi için 2. teklik kişi, diğerleri için 3. teklik kişi ileçekimlenmiş fiillerden seçilir.1. 7. Zarfların bütün çeşitleri örneklendirilir, bunlardaki anlam özelliklerine değinilir.1. 8. Aynı kelimenin farklı görevlerde kullanıldığı cümle örneklerden hareket edilir.Örnekler 6 ve 7. sınıfta ele alınan kelime türlerinden seçilir. Kelime türleriyle ilgili bilgi ve kuralları kavrama/uygulamaya yönelik kazanımların de-ğerlendirilmesinde; açık uçlu, kısa cevaplı, doldurmalı sorular; çalışma kâğıtları, standarttestler, süreç gelişim dosyaları, eşleştirme testleri, öz değerlendirme formları, gözlem form-ları kullanılabilir.


44



2. Fiillerin yapı özellikleriyleilgili bilgi ve kuralları kavramave uygulama

1. Basit, türemiş ve birleşikfiillerin kuruluş ve anlamözelliklerini kavrar.

2. Farklı yapı özelliklerindefiilleri anlam özelliklerinidikkate alarak kullanır.

Gruplandırma: Farklı kuruluş özelliklerinesahip birleşik fiillerin bulunduğu bir metinverilerek öğrencilerden birleşik fiilleri yapıözelliklerine göre gruplandırmaları istenir.

Eşleştirme: Kurallı birleşik fiil örnekleriylebunların ifade ettikleri “yeterlik, tezlik, sürerlik,yaklaşma” anlamları eşleştirilir.

Birleşik Fiiller: Öğrencilerden çalışmakâğıdındaki fiilleri yapılarına göregruplandırmaları istenir.

2. 1. Türemiş fiillerde kök ile gövde arasındaki anlam ilişkilerinedikkat çekilir. Birleşik fiillerin kuruluş özelliklerine değinilir.Kurallı birleşik fiillerin anlam özellikleri vurgulanır.

Fiillerin yapı özellikleriyle ilgili bilgi ve kuralları uygulamayayönelik kazanımların değerlendirilmesinde; açık uçlu, kısa cevaplı,doldurmalı sorular; çalışma kâğıtları, standart testler, süreç gelişimdosyaları, eşleştirme testleri, öz değerlendirme formları, gözlemformları kullanılabilir.


45



3. Fiil kiplerinde zaman ve anlamkaymasıyla ilgili bilgi ve kurallarıkavrama ve uygulama

1. Cümlede zaman kavramınıbelirleyen/destekleyen zarflarıfark eder.

2. Fiil kiplerinde zaman ve anlamkaymasının nasıl gerçekleştiğinikavrar.

3. Fiil kiplerini farklı zaman veanlamları ifade edecek şekildekullanır.

Eşleştirme: Türkçede cümlenin ifade ettiğizamanları belirleyen zarfların şeması yapılır,uygun zamanlarla eşleştirilir (1. kazanım).

“Ben Her Gün...”: Zaman ve anlamkaymasına uğramış fiil kipleri, günlükkonuşma kalıplarıyla örneklendirilir (2.kazanım).

2. “İşlev ve Kullanım”: Zaman/kip ekleri-nin hangi zamanı ifade ettiği fiillerin altınayazılır. Tahtaya şimdiki zaman ekinin gelecekzaman, geçmiş zaman ve geniş zamanıkarşıladığı cümleler yazılır. Önce kipeklerinden hareketle fiilin zamanı, sonra dazaman bildiren ifadelerden ve diğeripuçlarından hareketle cümlenin zamanıbulunur. Şimdiki zamanın geçmiş zamanıkarşılamak üzere kullanıldığı örneklerdehikâye etmenin ön plana çıktığı vurgulanaraköğrencilerden diğer kullanım özelliklerinibulmaları istenir.

3. 2. Fiil kiplerinde zaman ve anlam kaymalarının bir anlatımbozukluğu olmadığı, tersine Türkçenin bir zenginliği olduğu ör-neklerden hareketle açıklanır.

3. 2. Zaman ve anlam kaymasına uğramış fiil kiplerinin işlevleri vekullanım özellikleri vurgulanır.

Fiil kiplerinde zaman ve anlam kaymasıyla ilgili bilgi ve kurallarıkavrama/uygulamaya yönelik kazanımların değerlendirilmesinde;açık uçlu, kısa cevaplı, doldurmalı sorular; çalışma kâğıtları, stan-dart testler, süreç gelişim dosyaları, eşleştirme testleri, öz değerlen-dirme formları, gözlem formları kullanılır.


46



4. Ek fiille ilgili bilgi ve kuralları kavramave uygulama

1. İsim türünden kelimelerin kip ve kişiaçısından biçimlenerek çekimlenebildiğinikavrar.

2. İsimlerin kip eki almasında ek fiilinrolünü kavrar.

3. İsimlerin ek fiil aracılığıyla hangi kiplerdeçekimlenebildiğini kavrar.

4. Ek fiili işlevine uygun olarak kullanır.

“Hangisi?”: Bir metinde geçen bütünisimlerin altı çizilir. Bunlardan kip ve kişianlamı taşıyanlar yuvarlak içine alınır (1.kazanım).

Ayırt etme: Ek fiille çekimlenmişisimlerin taşıdığı kip ve kişi özelliklerikavratılır (2. kazanım).

Gruplandırma: Cümlelerde ek fiilleçekimlenmiş olan isimler, kiplerine göregruplandırılır (3. kazanım).

4. 1. Ek fiille çekimlenmiş kelimelerin cümle kuruluşundakiişlevi vurgulanır.

4. 3. Geçmiş zaman, geniş zaman ve şart kipi ele alınır.

Ek fiille ilgili bilgi ve kuralları uygulamaya yönelik ka-zanımların değerlendirilmesinde; açık uçlu, kısa cevaplı, dol-durmalı sorular; çalışma kâğıtları, standart testler, süreçgelişim dosyaları, eşleştirme testleri, öz değerlendirmeformları, gözlem formları kullanılabilir.


47



5. Zaman ve kip çekimlerindekibirleşik yapıların özellikleriyle ilgilibilgi ve kuralları kavrama veuygulama

1. Zaman ve kip çekimlerindekibirleşik yapıların oluşumunda ekfiilin işlevini kavrar.

2. Zaman ve kip çekimlerindekibirleşik yapıların işlevlerini vekullanım özelliklerini kavrar.

3. Zaman ve kip çekimlerindekibirleşik yapıları özelliklerineuygun biçimde kullanır.

Tamamlama: Yarım bırakılmış cümleler uy-gun birleşik zamanlar kullanılarak tamamlanır.

“Ek Fiil Nerede?”: Birleşik çekimlifiillerdeki ek fiil fark edilir.

[!] Zaman ve kip çekimlerindeki birleşik yapılarınadlandırılmasında işlevden hareket edilir; geniş zamanınhikâyesi, şimdiki zamanın rivayeti gibi adlandırmalarkullanılmaz.

5. 1, 5. 2. Zaman ve kip çekimlerindeki birleşik yapılarda fiilinzamanını ek fiilden sonra gelen zaman ve kip ekinin belirlediğivurgulanır.

5. 2. Zaman ve kip çekimlerindeki birleşik yapıların işlevlerininfiile zamanın yanı sıra farklı anlam özellikleri kazandırmakolduğu vurgulanır.

5. 2. Zaman ve kip çekimlerindeki birleşik yapıların kullanımsırasında kazandıkları anlam özelliklerine (Ör.: “ecek+ti”birleşik yapısının “geçmiş zamanda gerçekleşmemiş niyet”bildirdiği ya da “-r+di” yapısının “terk edilmiş bir alışkanlık”bildirdiği gibi.) ağırlık verilir.

Fiillerin birleşik zamanlı çekimleriyle ilgili bilgi vekurallarım uygulanmasına yönelik kazanımların değerlen-dirilmesinde; açık uçlu, kısa cevaplı, doldurmalı sorular; çalışmakâğıtları, standart testler, süreç gelişim dosyaları, eşleştirme test-leri, öz değerlendirme formları, gözlem formları kullanılabilir.


48

8. SINIFLAR

DİL BİLGİSİ


1. Fiilimsiler ile ilgili bilgi ve kurallarıkavrama ve uygulama

1. Fiilimsiyle, fiil ve isim soylukelimeler arasındaki farkları kavrar.

2. Fiilimsilerin işlevlerini ve kullanımözelliklerini kavrar.

3. Fiilimsileri özelliklerine uygunbiçimde kullanır.

4. Cümlede, fiilimsiye bağlı kelime veyakelime gruplarını bulur.

“Tamamla ve Birleştir”: Cümlelerdeki boşluklaruygun fiilimsi ekleriyle tamamlanır. (bk. Kılavuz)

“Doğru mu Yanlış mı?” Verilen cümlelerdekifiilimsiler bulunur. ( (bk. Kılavuz)

“Birleştirelim”: Fiilimsiler kullanılarak iki veya dahafazla cümleyi birleştirme çalışmaları yapılır. (bk.Kılavuz) “Dolaylı Anlat”: Verilen cümleler fiilimsi eklerikullanılarak dolaylı anlatım cümlesine dönüştürülür. (bk.Kılavuz)

“Benim Görevim”: Verilen cümlelerdeki kelimelerinkalıcı isim mi, fiilimsi mi olduğu belirlenir. (bk. Kılavuz)

“Ben Bu Cümlede...”: Fiilimsilerin cümlelere kattığıanlamlar cümlelerin yanına yazılır.

Yarışma: Fiilimsi ekleri kullanılarak en doğru ve enuzun cümleyi yazma yarışması düzenlenir.

“Beni Farket”: Verilen kelimelerin aldıkları eklerinadları yazılır. (bk. Kılavuz)

“Değiştir”: Verilen cümlelerdeki sıfat fiiller isimyapılır. (bk. Kılavuz)

[!] Bütün dil bilgisi çalışmalarında, öğrencilerinedindikleri bilgileri, okudukları ve dinlediklerinianlamlandırmada kullanmalarına; konuşurken veyazarken uygulamalarına ağırlık verilir.

1. 4. Öğrencilerin cümle ya da metin içindefiilimsi ile buna bağlı kelime ya da kelimegruplarını bir bütün olarak algılamasına yönelikçalışmalara ağırlık verilir.

Fiilimsiler ile ilgili bilgi ve kurallarıuygulamaya yönelik kazanımlarındeğerlendirilmesinde; açık uçlu, kısa cevaplı, dol-durmalı sorular; çalışma kâğıtları, standart testler,süreç gelişim dosyaları, eşleştirme testleri, öz de-ğerlendirme formları, gözlem formlarıkullanılabilir.


49

8. SINIF

DİL BİLGİSİ


2. Cümleyle ilgili bilgi vekuralları kavrama ve uygulama1. Cümlenin temel ögelerini ve

özelliklerini kavrar.2. Cümlenin yardımcı ögelerini

ve özelliklerini kavrar.3. Cümlede vurgulanmak

istenen ifadeyi belirler.4. Cümledeki fiillerin çatı

özelliklerini kavrar.5. İsim ve fiil cümlelerini,

anlam ve kullanımözelliklerine uygun biçimdekullanır.

6. Kurallı ve devrik cümleleri,anlam ve kullanımözelliklerine uygun biçimdekullanır.

7. Cümlelerin yapı özelliklerinikavrar.

8. Kalıplaşmış cümle yapılarınınkuruluş ve kullanımözelliklerini kavrar.

9. Cümlenin ifade ettiği anlamözelliklerini kavrar.

10. Cümleler arasındaki anlamilişkilerini kavrar.

11. Cümleye hâkim olan duyguyufark eder.

“Gökkuşağı”: Cümlenin ögeleri değişikrenklerle çizilir (1, 2. kazanım). “Ben Bir Ögeyim”: Bir cümle verilerek ögeleribulunur. Her ögeye karşılık olarak bir öğrenciseçilir. Seçilen her öğrenci cümlede kendi görevinianlatır. Cümle, ögelerin yerleri değiştirilerekokunur (1, 2. kazanım). “Biz Bir Cümleyiz”: Cümlenin ögelerinibulmaya yönelik hazırlanan kartlarla grupçalışması yapılır (1, 2. kazanım). (bk. Kılavuz) “Yerlerini değiştirelim”: Cümledeki kelimeve kelime gruplarının yeri değiştirilerek vurgununnereye kaydığı belirlenir (3. kazanım). Sınıflandırma: Günlük hayatta kullanılankalıplaşmış cümle yapılarının hangi durumlardakullanıldığını belirler (3. kazanım). Dönüştürme: Geçişsiz fiiller uygun eklerlegeçişli yapılır (4. kazanım).Tamamlama: Cümleyi oluşturan kelimelerdekiboşluklar uygun çatı ekleriyle tamamlanır (4.kazanım).Gruplandırma: Çeşitli metinlerdeki cümleleryükleminin türüne göre gruplandırılır (5.kazanım). Gruplandırma: Metinlerdeki cümleler yapıözelliklerine göre gruplandırılır (7. kazanım). Altını çizme: Cümleye hâkim olan duyguyubelirleyen kelimelerin altı çizilir (11. kazanım).

2. 1. Çekimli fiil ve çekimli fiillerde kişi konusuna gönderme yapılarakyüklem ve öznenin özellikleri kavratılır. Yüklemi belirtilmemiş olan(eksiltili) cümlelerin anlatımda kazandığı özelliklere değinilir.2. 2. Yardımcı ögeler nesne (belirtili ve belirtisiz), yer tamlayıcısı, zarftamlayıcısı olarak ele alınır. Belirtisiz nesnenin yüklemden hemen öncekullanıldığına dikkat çekilir.2. 1, 2. 2. Cümlede yer alan “ara söz”ler ile bunların ilgili olduğu ögelervurgulanır. Cümlenin herhangi bir ögesinin açıklaması olmayan ara sözlerörneklendirilir.2.1, 2.2. Cümleyi ögelerine ayırma çalışmaları yapılır. Bu sırada kelimegruplarının bölünmemesine dikkat edilir.2. 4. Özneye göre etken ve edilgen, nesneye göre geçişli ve geçişsiz çatıözelliklerinden söz edilir. Fiilden fiil yapma ekleri ile ilişkilendirilir.2. 7. Cümleler arasında öge/ek ortaklığı; bağlaç, noktalama işareti ve anlamcazıtlık ya da paralellik oluşturan kelimelerin kullanımı gibi ilişkilere dayalıbağlantı şekillerine ve içinde fiilimsi bulunan cümlelerin yapı özelliklerinedikkat çekilir.2. 8. Kalıplaşmış cümle yapılarında belli kuruluş ve kullanım özellikleritaşıyan “Ne kadar erken kalkarsan o kadar iyi olur.”, “Şu sokak senin busokak benim... Gez babam gez. ” gibi cümleler ele alınır. Öğrencininkalıplaşmış cümle yapılarını kullanmasına yönelik çalışmalara ağırlık verilir.2. 9. Olumlu, olumsuz cümleler ile varsayım, ihtimal, karşılaştırma, öneri,onaylama, değerlendirme, tanımlama, beklenti, kararsızlık vb. anlamözellikleri ele alınır.2. 10. Yakın/uzak anlamlılık, sebep-sonuç, amaç-sonuç vb. anlam ilişkileriele alınır.2. 11. Üzülme, şaşırma, beğenme, özlem, pişmanlık vb. duygular ele alınır. Cümleyle ilgili bilgi ve kuralları uygulamaya yönelik kazanımlarındeğerlendirilmesinde; açık uçlu, kısa cevaplı, doldurmalı sorular; çalışma kâ-ğıtları, standart testler, süreç gelişim dosyaları, eşleştirme testleri, öz değer-lendirme formları, gözlem formları kullanılabilir.


50



3. Anlatım bozukluklarını belirleme vedüzeltme

1. Cümlede anlatım bozukluğunaneden olan kullanımları belirler.

2. Anlatım bozuklarını düzeltir.

Araştırma: Basın yayın organlarındarastlanan, anlatım bozukluğu olan cümleler notedilir, sınıfta düzeltilir.

“Doğrusu”: Yanlış anlamda kullanılan keli-melerin yerine doğrusu yazılır.

“Neredeyim?”: Kelimelerin cümlede yanlışyerde kullanılmasından kaynaklanan hatalar, ke-limeler uygun yerlere getirilerek düzeltilir.

[!] Öğrencinin 8. sınıfa kadar öğrendiği dil ve anlatımkurallarının temelini teşkil ettiği anlatım bozuklukları üzerindedurulur.

Anlatım bozukluklarını belirleme ve giderme ile ilgilikazanımların değerlendirilmesinde; açık uçlu, kısa cevaplı,doldurmalı sorular; çalışma kâğıtları, standart testler, süreçgelişim dosyaları, eşleştirme testleri, öz değerlendirmeformları, gözlem formları kullanılabilir.

51

TÜRKÇE

SINIF ATATÜRKÇÜLÜKLE İLGİLİ KONULAR VE AÇIKLAMALAR DERS İLE İLGİLİAÇIKLAMALAR

6

1. Atatürk’ün hayatı ile ilgili olaylarAÇIKLAMA: Atatürk’ün hayatını konu alan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek Atatürk’ün çocuklukdöneminde içinde bulunduğu toplumun sosyal ve kültürel durumu açıklanacaktır.

2. Atatürk’ün fikir hayatıAÇIKLAMA: Atatürk’ün fikir hayatını konu alan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek metinin ana fikri;aklın, bilimin, okumanın ve araştırmanın Atatürk’ün fikir hayatındaki önemi açıklanacaktır.

3. Atatürk’le ilgili anılarAÇIKLAMA: Atatürk’le ilgili bir anı okunarak/dinlenerek/izlenerek anıda geçen olaylar anlatılacak ve biranının ana fikri açıklanacaktır.

4. Atatürk’ün kişiliği ve özellikleriAÇIKLAMA: Atatürk’ün kişiliğini ve özelliklerini konu alan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek metninana fikri açıklanacak ve bu metinde Atatürk’ün vatanını ve milletini çok sevdiğini anlatan bölüm bulunacaktır. Metinden hareketle Atatürk’ün Türk milletinde gördüğü temel özelliklerin neler olduğunu açıklanacaktır.5. Atatürk’ün müzik ve halk biliminin geliştirilmesine verdiği önemAÇIKLAMA: Atatürk’ün müzik ve halk biliminin geliştirilmesine verdiği önemi anlatan bir metinokunarak/dinlenerek/izlenerek Atatürk’ün Türk müziğinin geliştirilmesi için yaptığı çalışmalar örneklerleaçıklanacaktır.

6. Vatandaşlık görevleriAÇIKLAMA: Vatandaşlık görevleri ile ilgili bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek anlatılacak; metindegeçen vatandaşlık görevlerinin neler olduğu ve vatandaşlık görevlerini isteyerek yapmanın neden gerekli olduğuaçıklanacaktır. Atatürk’ün vatandaşlık görevlerine verdiği önem açıklanarak Cumhuriyet yönetiminin vatandaşlıkgörevlerini yeniden düzenlediği belirtilecektir.

7. Atatürk’ün millî tarihimize verdiği önemAÇIKLAMA: Türk tarihinin zenginliğini anlatan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek anlatılacak; Türklertarafından kurulmuş olan devletlerden metinde geçenlerin adları belirtilecektir.

Türk milletinin insanlığa yaptığı hizmetlere, metinden hareketle örnekler verilecek; Atatürk’ün zengin Türktarihinin araştırılmasına önem verdiği örneklerle açıklanacaktır.

Atatürkçülük konuları, zorunlutema kapsamında ele alınacak; butemaya yönelik metinler, yıl içindeilgili gün ve haftalardaişlenecektir.

Türkçe dersi için belirlenenAtatürkçülük konularının metindenhareketle verilmesi esastır, ancakkonulara ilişkin açıklamalarıngerçekleştirilmesinde bilgi notu,özdeyiş soru vb.den yararlanılabilir.

Atatürkçülük konuları metindenhareket edilmesi ve uygun yönteminkullanılması şartıyla konuşma veyazma çalışmalarında daişlenebilecektir.

● 2. konu, 1. konuyla bağlantılı olarakele alınacak, Atatürk’ün fikirhayatının oluşmasında içindebulunduğu sosyal ortamın etkilerinedeğinilecektir.

● 4. konunun verilişinde

“Onuncu Yıl Nutku”ndan dayararlanılacaktır.

52

TÜRKÇE

SINIF ATATÜRKÇÜLÜKLE İLGİLİ KONULAR VE AÇIKLAMALAR DERS İLE İLGİLİAÇIKLAMALAR

7

1. Atatürk’ün fikir hayatıAÇIKLAMA: Atatürk’ün fikir hayatını konu alan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek Atatürk’ün fikir hayatını oluşturan en önemlietkenlerden birinin kültürümüz olduğu fark ettirilecektir. Atatürk’ün tarih bilgisinin ve sevgisinin neden onun fikir hayatını oluşturan önemli etkenlerden biri olduğu açıklanacak; Atatürkilkelerinin, onun düşüncelerinin pek çoğunu kapsadığı açıklanacaktır.2. Atatürk’ün kişiliği ve özellikleriAÇIKLAMA: Atatürk’ün kişiliğini ve özelliklerini konu alan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek metnin ana fikri ve Atatürk’ünsanata verdiği önemi anlatan paragraf açıklanacaktır. Atatürk’ün sanata ve sanatçıya verdiği önemi belirten sözlerinden örnekler verilecek; metinden hareketle Atatürk’ün insan sevgisinianlatan bölüm açıklanacak ve sanatın barışa olan etkileri belirtilecektir.3. Atatürk’ün “Hayatta en hakiki mürşit ilimdir.” özdeyişi

AÇIKLAMA: Atatürk’ün “Hayatta en hakiki mürşit ilimdir.” özdeyişini konu alan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek metnin anafikri açıklanacaktır. Akıl ve bilim arasındaki ilişki belirtilerek bilimin insan hayatındaki yeri açıklanacaktır.4. Atatürk’ün millî ahlâk konusundaki görüşleri

AÇIKLAMA: Atatürk’ün millî ahlâk konusundaki görüşleri ile ilgili bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek millî ahlâk ve millî birlikarasındaki ilişki açıklanacaktır.

5. Atatürk’ün millî kültüre verdiği önemAÇIKLAMA: Atatürk’ün millî kültürün korunması ve geliştirilmesi için yaptığı çalışmaları konu alan bir metinokunarak/dinlenerek/izlenerek Atatürk’ün millî kültür konusundaki görüşlerinden örnekler verilecektir. Millî kültürümüzün yaygınlaştırılması konusunda bize düşen görevlerin neler olduğu açıklanacaktır.6. Atatürk’ün Türk diline verdiği önemAÇIKLAMA: Atatürk’ün Türk diline verdiği önemi konu alan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek metnin ana fikri açıklanacak;Türkçenin yaşayan ve zengin bir dil olduğu nedenleri ile belirtilecektir. Millî kültür ile dil arasındaki ilişki anlatılarak Atatürk’ün Türk dilini geliştirme konusunda yaptığı çalışmalar açıklanacaktır.7. Atatürk’ün Türk tiyatrosuna verdiği önem

AÇIKLAMA: Atatürk’ün Türk tiyatrosuna verdiği önemi konu alan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek metnin ana fikri açıklanacak;Atatürk’ün çağdaş Türk tiyatrosunu geliştirmek için yaptığı çalışmalar ve sanatçılara verdiği önem açıklanacaktır.

8

1. Atatürk’ün eserleriAÇIKLAMA: Atatürk’ün eserlerini konu alan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek Atatürk’ün en büyük eserinin neden Türkiye

Cumhuriyeti olduğu ve çeşitli alanlarda yapılan inkılâpların Atatürk’ün eseri olduğu açıklanacaktır.2. Atatürk’ün yazdığı eserler

AÇIKLAMA: Atatürk’ün yazdığı eserlerin adları belirtilecek; Atatürk’ün Nutuk (Söylev) adlı eserinin hangi olayları konu aldığı veNutuk (Söylev)’un Atatürk tarafından hangi yılda okunduğu açıklanacaktır.

3. Atatürk ile ilgili anılarAÇIKLAMA: Atatürk ile ilgili bir anı okunarak/dinlenerek/izlenerek anıda geçen olaylar anlatılacak ve anının ana fikri açıklanacaktır.

53

TÜRKÇE

SINIF ATATÜRKÇÜLÜKLE İLGİLİ KONULAR VE AÇIKLAMALARDERS İLE

İLGİLİAÇIKLAMALAR

8

4. Atatürk’ün kişiliği ve özellikleriAÇIKLAMA: Atatürk’ün kişiliğini ve özelliklerini konu alan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek Atatürk’ün ideallerinin neler olduğu açıklanacaktır. Atatürk’ün ideallerini gerçekleştirmek için gösterdiği sabırlı ve disiplinli çalışmaya örnek verilerek Atatürk’ün milletine gerçekleri açıkça anlattığıbelirtilecektir. Atatürk’ün yaptığı çalışmalarda gösterdiği kararlılık örnekler verilerek anlatılacak; Atatürk’ün birleştirici ve bütünleştirici bir insan olduğu örneklerleaçıklanacaktır.5. Atatürk’ün insan sevgisi ve evrensellik konularındaki görüşleri

AÇIKLAMA: Atatürk’ün insan sevgisi ve evrensellik konularındaki görüşlerini açıklayan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek metnin ana fikriaçıklanacaktır. Atatürk’ün insan sevgisi, evrensellik, millet sevgisi ve yurt sevgisi ile ilgili konulardaki görüşlerine örnekler verilecektir.6. Atatürk’ün akılcılık ve bilime verdiği önemAÇIKLAMA: Atatürk’ün akılcılık ve bilime verdiği önemi konu alan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek metnin ana fikri açıklanacaktır. Akılcı ve bilimsel davranışın önemi belirtilecek; akılcılığın gerçekçilik ve yapıcılıkla olan ilişkisi açıklanacaktır. Millî birlik ve beraberliğin sağlanmasında akılcılığın önemi açıklanacak; akılcılığın sorumlulukla olan ilişkisi belirtilecektir. Bilimin insan hayatındaki yeri ve önemi açıklanacaktır. “Hayatta en hakiki mürşit ilimdir.” sözü açıklanacak; Atatürk’ün akılcılık ve bilim konusundaki görüşlerinden örnekler verilecektir.7. Atatürk’ün millî eğitim konusundaki görüşleriAÇIKLAMA: Atatürk’ün millî eğitim konusundaki görüşleri ile ilgili bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek eğitimin neden millî ve çağdaş olmasıgerektiği açıklanacaktır.Öğretim birliğinin sağlanmasının neden gerekli olduğu belirtilecek; karma eğitim anlayışının ne olduğu ve eğitimin yaygınlaştırılmasının neden gerekli olduğuaçıklanacaktır.8. Atatürk’ün, Türkiye Cumhuriyeti’ni Türk gençliğine emanet etmesiAÇIKLAMA: Atatürk’ün “Gençliğe Hitabesi” okunarak/dinlenerek/izlenerek Atatürk’ün “Gençliğe Hitabesi”nde belirtilen Türk gençliğinin görevlerininneler olduğu açıklanacaktır.9. Atatürk’ün Türk dili ve edebiyatına verdiği önemAÇIKLAMA: Türk dili ve edebiyatının önemini anlatan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek anlatılacaktır. Türkçenin özellikleri, Atatürk’ün Türk dili ve edebiyatına neden önem verdiği açıklanacaktır. Atatürk’ün Türk dilinin araştırılması ve gelişmesi için Türk Dil Kurumunun kurulmasını sağladığı belirtilecektir.10. Türkiye’nin dünya üzerindeki yerinin önemiAÇIKLAMA: Türkiye’nin dünya üzerindeki yerinin önemini konu alan bir metin okunarak/dinlenerek/izlenerek metinden hareketle; Türkiye’nin hangi bölgede yer aldığı, Akdeniz ve Karadeniz’i birbirine bağlayan boğazların önemi, Türkiye’nin hangi kıtalar arasında bir köprü oluşturduğu, Karadeniz’e kıyısı olan ülkelerin diğer denizlere açılmasında Türkiye’nin konumunun önemi, Türkiye’nin dünya için önem taşıyan petrol kaynaklarına sahip ülkelere komşu olduğu, Türkiye’nin hangi uygarlıkların kesiştiği yerde olduğunu, Türkiye’nin içinde bulunduğu bölgede güçlü bir devlet olduğu, Türkiye’nin genç ve dinamik bir nüfusa sahip olduğu belirtilip açıklanacaktır.

● 1. konununverilişinde“Onuncu YılNutku”ndan dayararlanılacaktır.

● Bu amaç vekazanımlardaNutuk (Söylev)temelalınacaktır.

● YukarıdakiAtatürkçülük ileilgili amaç vekazanımlarzorunlu temakapsamındaişlenecektir.

54

TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMINDA YER ALAN ARA DİSİPLİN ALAN KAZANIMLARI

SINIFLARAfetten Korunma ve Güvenli Yaşam Kazanımları

7. Sınıf 15. Heyelan sırasında kapalı ve açık alanlarda yapılması gerekenleri nedenleriyle açıklar.Girişimcilik Kazanımları

6. Sınıf 8. Başkalarıyla iletişim kurma ve geliştirmede sözlü ve sözsüz anlatım becerilerini kullanır.7. Sınıf 9. İçinde bulunduğu durumu her yönüyle değerlendirir ve fikirlerini belirtir.

İnsan Hakları ve Vatandaşlık Kazanımları6. Sınıf 6. Yakın çevresindeki ortak miras ürünleri hakkında bilgi toplar.

6. Sınıf 12.Düşünce ve ifade özgürlüğünün önemini fark eder.7. Sınıf 11. Hakların ihlâl edildiği durumlar karşısında yetkili kurumlara başvurmanın bir vatandaşlık görevi olduğunu belirtir.8. Sınıf 17. Hakları ihlâl edilenlere karşı yardımcı olmanın insanî bir davranış olduğunu belirtir.

Kariyer Bilinci Geliştirme Kazanımları6. Sınıf 3. Kendi değerlerini örneklerle ifade eder.8. Sınıf 16. Liderlerin davranışlarının ve aldığı kararların başkalarının yaşamını nasıl etkilediğini açıklar.

Özel Eğitim Kazanımları6. Sınıf 1. Olumsuz tutum ve davranışlarla başa çıkabilme becerisi geliştirir.

Rehberlik ve Psikolojik Danışma Kazanımları6. Sınıf 5. Etkili problem çözme yollarını açıklar.8. Sınıf 15. Verdiği kararın sorumluluğunu üstlenir.

Sağlık Kültürü Kazanımları

6. Sınıf 10. Duygu ve düşüncelerini paylaşma biçimlerini açıklar.

Spor Kültürü ve Olimpik Eğitim Kazanımları

7. Sınıf 6. Türk sporcularının olimpiyatlardaki başarılarının nedenlerini açıklar.

Yukarıda yer alan ara disiplin kazanımları, işlenecek tema/metinlerle ilişkilendirilerek ele alınır.

55

PROGRAMIN UYGULANMASINDA ÖĞRETMENİN ROLÜ

Öğretmen;

Öğrenci merkezli etkinliklere yer verir. Belirleyeceği etkinliklerin uygulanmasındaöğrenciyi etkin kılar. Etkinlikleri değerlendirmek üzere çalışma kâğıtları hazırlar.

Öğrencileri ile yapıcı iletişim kurar. Öğrencilerin yazılı ve sözlü ifadelerinden hareketle rehberlik servisi ile iş birliği

yapar. Öğrencilerin seviyelerine uygun kitaplardan oluşan bir liste düzenler ve listeyi

günceller. Dersine girdiği öğrenci grubunun gösterdiği gelişim ile ilgili bilgi edinir. Öğrencilerin Türkçe dersinde başarılı olabilmesi için onlarla birlikte bir çalışma

planı hazırlar, öğrencileri plana uyma konusunda okul içinde ve dışında takip eder. Okuduğu kitaplardan kişisel ve kültürel gelişimi sağlayıcı nitelikte olanları

tanıtmak, diğer öğretmen ve velilerle paylaşmak amacıyla sunum yapar. Okul içerisinde öğrencilerin iletişimlerinde, Türkçenin doğru, güzel ve etkili

kullanılmasını takip eder.

Aile ile İş BirliğiDilin dört temel becerisi olan dinleme/izleme, konuşma, okuma ve yazmanın

geliştirilmesinde, okuldaki öğrenme ve öğretme etkinliklerinin yanında, ailenin bu konudabilinçli olarak hareket etmesi de önemlidir. Bu nedenle öğretmen, aile ile iş birliği yaparakdilin güzel ve bilinçli kullanılması amacıyla aileyi yönlendirmeli ve birlikte hareket etmek içingerekli önerilerde bulunmalıdır.

Öğretmen;

Evde izlenen televizyon programlarında seçici olunması konusunda aileyiyönlendirir, önerilerde bulunur.

Seslerin söylenişi ile ilgili bozukluk olup olmadığı konusunda -öncelikle rehberlikve araştırma merkezlerinden yararlanarak- öğrencilere artikülasyon testi yapılmasına rehberlikeder ve artikülasyon çeşidi, hatalı seslerin sayısı ve hatalı sesin başta , sonda ya da ortada mıolduğu hakkında bilgi alır.

Okulda yapılan her türlü etkinliğe ilgi göstermeleri, çocuklarına hediye alırkenkitapları da tercih etmeleri konusunda aileleri yönlendirir.

Öğrencilerin ödevlerine ve çalışmalarına nasıl yardımcı olacakları konusundaailelere bilgi vererek birlikte hazırlanan çalışma planının uygulanmasını sağlar.

Çocuğa öz güven kazanma ve kendini ifade etme konusunda fırsat vermeleri içinaileleri yönlendirir. Çeşitli sorularla çocuğun konuşmasının sağlanabileceğini; ayrıca sorusormak veya herhangi bir konuda konuşmak istediğinde, onu dinlemek için mutlaka zamanayrılması gerektiğini, bütün bunların dil becerilerinin gelişmesine katkıda bulunacağınıvurgular.

Çocukların kitap okumayı alışkanlık hâline getirmeleri için öncelikle ailebüyüklerinin kitap okuyarak çocuklarına örnek olmaları, birlikte kitap okuma saatleridüzenlemeleri, kütüphanelere gitmeleri ve evde kitaplık oluşturmalarının önemini belirtir.

Ailelere, beklentilerine yönelik olarak, öğrencilerin dil becerilerinin gelişmesi ileilgili durum değerlendirme anketi uygular. Elde ettiği veriler doğrultusunda çözümönerilerinde bulunur.

56

OKUMA METİNLERİNDE BULUNMASI GEREKEN ÖZELLİKLER1. Metinler, Türk Millî Eğitiminin genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olmalıdır.2. Metinlerde millî, kültürel ve ahlâkî değerlere, milletimizin bölünmez bütünlüğüne aykırı

unsurlar yer almamalıdır.3. Metinlerde ayrımcılığa yol açacak bölücü, yıkıcı ve ideolojik ifadeler yer almamalıdır.4. Metinlerde öğrencilerin sosyal, zihinsel, psikolojik gelişimini olumsuz yönde etkileyebi-

lecek cinsellik, karamsarlık, şiddet vb. ögeler yer almamalıdır.5. Metinlerde insan hak ve özgürlüklerine, demokratik değerlere aykırı ögeler yer

almamalıdır.6. Metinler, dersin amaçları ile kazanımlarını gerçekleştirecek nitelikte olmalıdır.7. Metinler kitapların yanı sıra, dergi, gazete, ansiklopedi, ansiklopedik sözlük, resmî İnternet

siteleri ile basılı materyallerin çevrim içi sunumlarından seçilebilir. Aynı kaynaktan ikidenfazla metin alınmamalıdır.

8. Metinler, öğrencilerin ilgi alanlarına ve seviyesine uygun olmalıdır.9. Metinler, işlenecek süreye uygun uzunlukta olmalıdır.10. Metinler, Türkçenin anlatım zenginliklerini ve güzelliklerini yansıtan eserlerden

seçilmelidir.11. Metinler; dil, anlatım ve içerik açısından türünün güzel örneklerinden seçilmelidir.12. Şiir türündeki metinler öğrenci seviyesine uygun, şiir dilinin özelliklerini yansıtan, söz

varlığını zenginleştiren, türünün güzel örneklerinden seçilmelidir.13. Metinlerde tutarlılık ve bütünlük olmalıdır.14. Dünya edebiyatından seçilen metinlerin çevirilerinde, Türkçenin doğru, güzel ve etkili

kullanılmış olmasına özen gösterilmelidir.15. Metinler, öğrencilerin dil zevkini ve bilincini geliştirecek, hayal dünyalarını

zenginleştirecek nitelikte olmalıdır.16. Metinler, öğrenciye eleştirel bir bakış açısı kazandıracak özellikler taşımalıdır.17. Metinler, öğrencinin kişisel gelişimine katkıda bulunacak ve onlara estetik bir duyarlılık

kazandıracak nitelikte olmalıdır.18. Metinler, öğrencilerin duygu ve düşünce dünyasını zenginleştirmek amacına yönelik olarak

farklı yazar ve şairlerden seçilmelidir.19. Metinler, yazar ve şairlerin yalnızca edebî yönlerini ön plana çıkarmalıdır.20. Metinler, öğrenciye okuma sevgisi ve alışkanlığı kazandıracak nitelikte olmalıdır.21. Yıl boyunca işlenecek okuma metinlerinin 1/2’si bütün hâlinde alınmalıdır. Şiirlerin bütün

hâlinde alınması esastır. Şiir dışında bütün hâlinde alınan metinlerde eğitsel yönden uygunolmayan ifadeler varsa -metnin bütünlüğünü bozmamak kaydıyla en fazla bir cümle,cümlelerin bütünlüğünü bozmamak kaydıyla en fazla beş kelime- çıkarılmalıdır.

22. Yıl boyunca işlenecek okuma metinlerinin 1/3’ünde metnin özünü ve anlam bütünlüğünübozmamak kaydıyla kısaltma ya da düzenlemeye gidilebilir. Düzenleme sırasında metnecümle ya da paragraf düzeyinde ekleme yapılamaz.

23. Her metin, öğrencinin söz varlığını zenginleştirecek yeni öğrenilecek söz ve söz gruplarınayer vermeli; ancak bu oran metni oluşturan kelimelerin yüzde beşini geçmemelidir.

24. Yıl içinde -dinleme metinleri de dâhil olmak üzere- bir yazardan ikiden fazla metinişlenmemelidir.

25. Tek yazarlı ya da birden çok yazarlı ders kitaplarında yazarlar tarafından yazılan ya dahazırlanan metin sayısı ikiyi geçmemelidir.

26. Ders kitabındaki metinler, içeriğe uygun çeşitli görsel materyaller (fotoğraf, resim, afiş,grafik, karikatür, çizgi film kahramanları vb.) in yanı sıra atasözü, özdeyiş, duvar yazısıveya sloganlarla desteklenebilir.

27. Ders kitabında temaları destekleyen serbest okuma metinlerine yer verilebilir.

57

28. Romandan, tiyatro metninden, biyografik ve otobiyografik eserlerden alınan bölüm kendiiçinde bütünlük taşımalıdır.

DİNLENECEK/İZLENECEK MATERYALLERİN İÇERİĞİNDE BULUNMASIGEREKEN ÖZELLİKLER

1. Türk Millî Eğitiminin genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olmalıdır.

2. Millî, kültürel ve ahlâkî değerlere, milletimizin bölünmez bütünlüğüne aykırı unsurlar yeralmamalıdır.

3. Siyasî kutuplaşmalara ve ayrımcılığa yol açacak bölücü, yıkıcı ve ideolojik ifadeler yeralmamalıdır.

4. Öğrencilerin sosyal, zihinsel, psikolojik gelişimini olumsuz yönde etkileyebilecek cinsellik,karamsarlık, şiddet vb. ögeler yer almamalıdır.

5. İnsan hak ve özgürlüklerine, insanî değerlere aykırı ögeler yer almamalıdır.

6. Dersin amaçları ile kazanımlarını gerçekleştirecek nitelikte olmalıdır.

7. Öğrencilerin ilgi alanlarına ve seviyesine uygun olmalıdır.

8. İşlenecek süreye uygun uzunlukta olmalıdır.

9. Türkçenin anlatım zenginliklerini ve güzelliklerini yansıtmalıdır.

10. Dinleme metinlerinde, metnin özünü ve anlam bütünlüğünü bozmamak kaydıyla kısaltmaya da düzenlemeye gidilebilir. Düzenleme sırasında metne cümle ya da paragraf düzeyindeekleme yapılamaz.

11. Aynı temada birden fazla dinleme/izleme materyaline yer verilecekse bunları türleri farklıolmalıdır.

12. Öğrencilerin dil zevkini ve bilincini geliştirecek, hayal dünyalarını zenginleştireceknitelikte olmalıdır.

13. Öğrencinin kişisel gelişimine katkıda bulunacak ve onlara estetik bir duyarlılıkkazandıracak nitelikte olmalıdır.

6, 7 ve 8. SINIFLARDA YER VERİLMESİ GEREKEN TÜRLER

6. Sınıfta; şiir, hikâye, anı, masal, fabl, deneme, tiyatro, mektup

7. Sınıfta; şiir, hikâye, anı, deneme, tiyatro, sohbet (söyleşi), gezi yazısı, biyografi

8. Sınıfta; şiir, hikâye, anı, makale, roman, deneme, sohbet (söyleşi), eleştiri, destan

türlerinde metinlere mutlaka yer verilmelidir. Bu türler dışındaki türlerde de metinlere yer verilerek

öğrencilerin farklı türden metinlerle karşılaşması sağlanmalıdır.

Ders kitaplarında işlenişi verilen 4 metin dışında 2 ek metne yer verilmelidir. Bu

metinler, öğretmenin isteğine bağlı olarak ve etkinlikleri öğretmen tarafından düzenlenerek

58

işlenebilecektir. Temada verilen diğer metinlerle aynı türde olabilecek bu metinlerin türü

birbirinden farklı olmalıdır.

Her temada iki olaya, bir düşünceye dayalı metne yer verilmelidir. Altı temadan en az

dördünde şiir türünde metin yer almalıdır.

TEMALARANA TEMA ALT TEMALAR

İnsan sevgisiAile sevgisi

Vatan sevgisiMillet SevgisiBayrak sevgisi

Sevgi

Dil sevgisiGeleneksel sanatlarımız

Türk büyükleriTürk müziği

ZanaatlarSeyirlik oyunlar

SporOyunlar

Millî Kültür

BayramlarMedeniyet

Birey ve toplumYardımlaşma

Komşuluk ilişkileriKüreselleşmeDayanışma

Dostluk

Toplum Hayatı

KonukseverlikOkuma sevgisi

Okuma alışkanlığıKitaplar

Süreli yayınlar

Okuma Kültürü

Kütüphanelerİnsanlarla iletişim

Uluslararası iletişimKültürel iletişim

Bilgi iletişimiAile iletişimi

Öğrenci öğretmen iletişimiDiğer canlılarla iletişim

Kitle iletişim araçları

İletişim

İletişim becerileri

59

Bireysel haklarİnsan haklarıEğitim hakkıÇocuk haklarıHasta hakları

Hakkını savunma

Hak ve Özgürlükler

ÖzgürlüklerKendini tanımaKendine saygıKişilik tipleri

EmpatiSorumluluk

Sosyal gelişimOlumlu düşünme

Meslek seçimiKarar verme

BaşarıGirişimcilik

Kişisel Gelişim

Öz eleştiriİletişim araçları

BilgisayarBuluşlar

Bilim ve Teknoloji

Teknoloji ve hayatAlışkanlık ve insan

İyi alışkanlıklarKötü alışkanlıklarSağlıklı yaşama

Alışkanlıklar

Spor OdamızEvimiz

SınıfımızOkulumuz

ŞehirlerÜlkeler

Zaman planlamasıGeçmiş, şimdi, gelecek

Zaman ve Mekân

ÇevremizUmut

MutlulukHeyecanKorkuKaygı

ÜzüntüYalnızlıkDuygular

Özlem

60

SitemVeda

KıskançlıkBağışlama

Takdir etmeBeğenme

MizahMevsimler

İklimDoğa olayları

CanlılarDoğadaki fiziksel değişiklikler

Doğal afetlerden korunmaÇevrenin korunması

ManzaralarKar

YağmurYıldızlarRenkler

GezegenlerDünya

Doğa ve Evren

Yeryüzü ve uzaySinemaTiyatroResimMüzik

FotoğrafMimarîHeykel

Güzel Sanatlar

DansRüya, düş, hayalOyun ve eğlenceHarfler ve sayılar

Estetik zevkGüzellikZıtlıklar

Kavramlar ve Çağrışımlar

Önce, şimdi, sonra

1. Her temada farklı türlerden en az üç okuma, bir dinleme/izleme metnine/materyaline yerverilir. Dinleme metinleri öğretmen kılavuz kitabında yer almalıdır.

2. Seçilen konu veya temanın farklı yönlerinin ele alındığı metinler işlenir.

3. Dinleme/izleme metni, okuma metinlerinde ele alınan alt temalardan biriyle bağlantılıolabilir.

4. Her sınıfta biri zorunlu Atatürk teması olmak üzere 6 ana tema ele alınır.

61

5. 6. sınıfta “Sevgi”, 7. sınıfta “Millî Kültür”, 8. sınıfta “Toplum Hayatı” zorunlu anatemalardır. Zorunlu temalar diğer sınıflarda da işlenebilir.

6. Ana temalar altında belirtilen alt temalar zenginleştirilebilir.

7. Temalara içeriği yansıtmak kaydıyla programda belirtilen adlar dışında özgün adlarverilebilir.

62

YÖNTEM VE TEKNİKLERDİNLEME/İZLEME

KATILIMLI DİNLEMEAmaç: Dinleme sürecinde zihinde oluşan soruların konuşmacıya iletilerek

dinlenilenlerin daha iyi kavranmasıdır. Dinlenilenlerin ve soruların konuşmacıya yansıtılarakkarşısındakine dinlediğini hissettirme, konuşmacının rahatlamasını ve iletişimin amacınaulaşmasını da sağlar.

Uygulama: Dinleme sırasında başka bir işle uğraşmamak ve konuşmacı ile göz temasıkurmak gereklidir. Konuşmacıdan anlatılanlara açıklık getirmesini istemek, konuşmacınınsözlerini ve duygularını geri yansıtmak, fikir ve duygularını özetlemek bu uygulamadayapılacaklardandır.

Uygun yerlerde konuşmacının sözleri özetlenmeli veya söylenmek istenen geribildirimle verilmelidir.

Dinleyici, konuyu daha iyi anlamak, istekte bulunmak veya karmaşık bir problemeçözüm sunmak amacıyla da konuşmacıya sorular sorabilir. Böyle durumlarda not alınarak veyaaraya girilerek “Söylediklerinizi tam olarak anlayamadım. Daha açık söyler misiniz? ”gibiaçıklama soruları sorulabilir.

KATILIMSIZ DİNLEME/İZLEMEAmaç: Dinleme/izleme sürecinde öğrencilerin dinledikleri üzerinde düşünmelerini

sağlayarak zihinsel faaliyetlerini etkin kılmaktır.

Uygulama: Dinlenilen metnin bir süreçten mi bahsettiği, yoksa bir açıklama mıgetirdiği belirlenir. Metnin türüne ve metinden elde etmek istenilenlere uygun olarak zihinde“Kim, ne, nereye, ne zaman, nasıl?” gibi sorulara cevap bulmaları için öğrenciler yönlendirilir.

NOT ALARAK DİNLEME/İZLEMEAmaç: Dinlenenlerin/izlenenlerin daha kolay anlaşılmasını ve hatırlanmasını

sağlamaktır.

Uygulama: Öğrencilerden dinleme/izleme amaçlarına göre notlar almaları istenir. Notalınırken dikkat etmeleri gereken noktalar (ana fikrin, önemli ifadelerin, güzel sözlerin notalınması; özgün ifadelerin kullanılması vb.) hatırlatılır. Öğrencilere not alabilecekleri çalışmakâğıtları verilir.

KENDİNİ KONUŞANIN YERİNE KOYARAK DİNLEME/İZLEME (EMPATİKURMA)

Amaç: Dinleyicinin kendisini konuşmacının yerine koyarak onun neler hissettiğini,sözlerinin hangi deneyimleri yansıttığını, kendini ve dünyayı nasıl algıladığını anlamaktır.

Uygulama: Öğrencilerden konuşmacının veya dinlediklerindeki/izlediklerindeki varlıkve şahıslardan birinin yerine kendilerini koyarak olayları, duygu ve düşünceleri anlamalarıistenir. Bu yöntemle yapılan dinleme/izleme diğer kişi ile aynı fikri paylaşma anlamına gelmez.Bir süre için kendi duygu ve düşüncelerinden sıyrılarak olaylara ve durumlara karşısındakininbakış açısıyla bakmayı ve onu anlamayı gerektirir. Öğrenci, kendini karşısındakinin yerinekoyarken o kişiyi iyi-kötü, onun duygu ve düşüncelerini de doğru-yanlış olarakdeğerlendirmekten kaçınmalıdır; çünkü ön yargılı yaklaşım karşımızdakini anlamamızıengeller.

63

YARATICI DİNLEME/İZLEMEAmaç: Öğrencilerin dinlediklerini/izlediklerini yorumlaması ve bunlardan yeni fikirler

üretmesidir.

Uygulama: Bu yöntem iki şekilde uygulanabilir:

1.Katılımsız dinleme/izleme yapılarak konuşmacının sözlerinden yeni düşünce vehayaller üretilir.

2.Katılımlı dinleme/izleme yapılarak konuşmacının sözlerinden üretilen düşünce vehayaller ifade edilir. Konuşmacının daha rahat ve yaratıcı düşünmesini sağlamak içinyönlendirici sorular sorulur veya cesaret verici sözler söylenir.

SEÇİCİ DİNLEME/ İZLEMEAmaç: Dinlenenlerin/izlenenlerin içinden ilgi ve ihtiyaca yönelik olanların seçilerek

dinlenmesi/izlenmesidir.

Uygulama: Seçici dinleme/izleme aşağıdaki şekillerde uygulanabilir:

1. Önceden hazırlanmış sorular dağıtılarak öğrencilerden bunların cevaplarını bulmayayönelik olarak dinlemeleri/izlemeleri istenir.

2. Dinleme/izleme amacına veya ilgi alanına yönelik olarakdinlenenlerden/izlenenlerden bir veya birkaç bölüm/ konu seçilerek yalnızca bukısımlar dikkatle dinlenir/izlenir.

Örneğin; hazırlanan bir karşılıklı konuşmada (öğretmen-öğrenci, doktor-hasta,satıcı-müşteri vb.) tarafların birbirlerinin konuşmalarından seçme yapmaları vebunları sınıfta değerlendirmeleri istenir.

ELEŞTİREL DİNLEME/ İZLEMEAmaç: Öğrencilere dinledikleri/izledikleri hakkında soru sorma alışkanlığı

kazandırarak konu hakkında düşünmelerini; konuyu olumlu ve olumsuz yanlarıyla, tarafsız birbakış açısıyla değerlendirmelerini sağlayarak kendi doğrularını buldurmaktır.

Uygulama: Sunulan bilginin konuşmacının kişisel duygu ve düşüncelerini mi yansıttığı,yoksa bilimsel verilere ve gözlemlere mi dayandığı hızlı bir şekilde analiz edilmelidir. Bununiçin öğrencilerin konuya yönelik olarak aşağıdaki soruları sorma becerisini kazanmış olmalarıgerekmektedir.

1. Konuşmacının amacı nedir?2. Konuşmacı konuyla ilgili yeterli bilgi ve birikime sahip mi?3. Verilen bilgiler güncel ve geçerli midir?4. Konu tarafsız bir bakış açısıyla mı ele alınıyor? Eleştiriler doğru mu?5. Alternatif çözüm önerileri sunuluyor mu?6. Çözüm önerileri bilimsel mi?

64

KONUŞMAİKNA ETMEAmaç: Bir konu hakkındaki fikirlerin dinleyiciler tarafından kabul edilmesini ve

benimsenmesini sağlamaktır.

Uygulama: İkna etme yönteminde, fikirleri destekleyen kaynaklara, güvenilir delillere,sayısal verilere yer vermek; sesini ve beden dilini etkili kullanmak önemlidir. Bu yönteminsınıf ortamında uygulanmasında seçilen öğrenciler ya da gruplar konu hakkında farklı fikirlerisavunarak karşısındakileri savundukları fikirler konusunda ikna etmeye çalışırlar. Bu yöntemuygulanmadan önce kaynaklara ulaşmaları ve delilleri toplamaları için öğrencilere süreverilmelidir.

ELEŞTİREL KONUŞMAAmaç: Belirli bir konuyu olumlu ve olumsuz yanlarıyla ve tarafsız bir bakış açısıyla

değerlendirerek yorum yapma, fikir ve çözüm üretme becerilerini geliştirmektir.

Uygulama: Konuşmacı, seçip sınırlandırmış olduğu konu ile ilgili konuşmasını hiçbireksik kalmayacak şekilde dinleyicilerin bilgisine sunar. Beğeni ve tepkilerini tarafsız vebilimsel verilere dayanarak ortaya koyar ve alternatif çözüm önerileri teklif eder.

KATILIMLI KONUŞMAAmaç: Dinleyicileri konuşma sürecine katarak konunun anlaşılmasını kolaylaştırmak

ve konuya farklı bakış açıları getirmektir.

Uygulama: Dinleyicileri konuşma sürecine katmak amacıyla konuşma yer yer kesintiyeuğratılarak dinleyicilerin duygu, düşünce ve sorularını iletmeleri sağlanır. Bu amaçla konununilgi çekici yönleri üzerinde durulmalı, sorular sorularak dinleyicinin konu üzerindedüşünmeleri sağlanmalıdır.

TARTIŞMAAmaç: Öğrencilerin bir konu üzerinde olumlu veya olumsuz fikirler yürüterek

benimsedikleri fikirleri savunma becerisini geliştirmektir.

Uygulama: Tartışılacak konu öğrenciler tarafından seçilir ve konuyla ilgili gereklikaynaklar taranarak elde edilen bilgi ve görüşler düzenlenir. Seçilen konu, düşündürücü vetartışmaya uygun nitelikte olmalı, belirli bir sürede ele alınmalıdır. Sınıfta herkesindüşündüğünü söyleyebileceği serbest bir ortam oluşturulmalıdır. Oluşturulan jüri tarafsızolmalıdır.

Öğretmen sınıfça seçilecek bir başkan yönetiminde tartışmayı başlatır.

Başkan;

1. Tartışılan konunun nitelik ve sınırlarını dinleyicilere iyice açıklamalı,2. Tartışma sürecinde konu dışına çıkılmadan, tartışanların düşüncelerini rahatlıkla

söyleyebilecekleri bir ortam oluşturmalı,3. Belirlenen yönteme uygun olarak ortaya çıkan fikirleri oylamaya sunmalı ve rapor

hazırlatmalı,4. Yerine göre tartışmaya katılmalı, soru sormalı, zaman zaman konuşulanların özetini

yapmalı.5. Uzun konuşanlara ve konunun dışına çıkanlara uyarılarda bulunmalı,6. Kendi duygu ve düşüncelerini belirtmekten kaçınmalı; tartışan grupların fikirlerine

önderlik ederek tarafsız kalmalıdır.

65

Tartışmacı;1. Tartışma sırasında konuşmacının sözünü kesmemeli,2. Konu dışına çıkmamalı,3. Verdiği örnekler, fikirleri destekleyecek nitelikte olmalı,4. Tartışmanın, bir amaç değil, gerçeği bulmak için bir araç olduğunu akıldan

çıkarmamalı, karşılıklı saygı ve hoşgörü içerisinde olmasına özen göstermelidir.

KENDİSİNİ KARŞISINDAKİNİN YERİNE KOYARAK KONUŞMA (EMPATİKURMA)

Amaç: Konuşmada, karşısındakinin değer yargılarını, duygu ve düşüncelerinianladığını hissettirerek etkili bir iletişim kurmaktır.

Uygulama: Bir sorunu çözmek, doğruyu aramak veya karşısındakinin sevinçlerine vesıkıntılarına ortak olmak gibi olumlu iletişim becerilerini geliştirmek için konuşma ortamıoluşturulur. Her hafta bir konu belirlenerek karşısındakini anlama etkinliği yaptırılır.

GÜDÜMLÜ KONUŞMAAmaç: Öğrencilerin bir konu hakkındaki bilgilerini, duygularını ve düşüncelerini etkili

bir şekilde anlatma becerilerini geliştirmektir.

Uygulama: Öğretmen tarafından belli bir konu seçilerek sınıfın gündemine alınır. Konuhakkında öğrenciler bilgilendirilir. Sınıfta konuyla ilgili beyin fırtınası yapılır. Birkaç öğrenciseçilerek konu hakkındaki duygu, düşünce ve hayallerini iki dakika içinde ifade etmelerisağlanır.

KELİME VE KAVRAM HAVUZUNDAN SEÇEREK KONUŞMAAmaç: Öğrencilerin öğrendikleri kelime, kavram, atasözü ve deyimleri anlatımlarında

kullanmalarını sağlayarak söz varlıklarını ve ifade güçlerini zenginleştirmektir.

Uygulama: Öğretmen tarafından kelime ve kavramların yer aldığı bir havuzoluşturulur. Öğrenciler konuşma konularına bağlı olarak bu havuzdan seçtikleri kelime vekavramları kullanarak bir konuşma yaparlar.

SERBEST KONUŞMAAmaç: Öğrencilerin herhangi bir konudaki duygu, düşünce ve hayallerini sözlü olarak

ifade güçlerini geliştirmektir.

Uygulama: Öğrenciler seçtikleri konu hakkındaki duygu, düşünce ve hayallerinianlatırlar. Öğrencilere kendilerini ifade etme fırsatı vermek için haftalık ders saatinin bir kısmıserbest konuşmaya ayrılmalıdır.

YARATICI KONUŞMAAmaç: Öğrencilerin konuşma yeteneklerini ve yaratıcılıklarını geliştirmektir.

Uygulama: Öğrencilere bir konu verilir. Her öğrenci bir önceki arkadaşının konuylailgili söylediklerinden hareketle konuşarak konuya farklı bir bakış açısı getirir.

HAFIZADA TUTMA TEKNİĞİAmaç: Konuşmanın kesintiye uğratılmadan kurallarına uygun olarak yapılmasını

sağlamaktır.

Uygulama: Konuşmanın içeriği düşünce sıralamasına göre düzenlenir. Cümlelerdüşünce gruplarına göre sınıflandırılır ve oluşturulan kelime listeleri bir kâğıda yazılır. Hayalgücü, benzetme, abartma, mizah vb. den yararlanılarak seçilen kelimelerle küçük bir hikâyeoluşturulur.

66

OKUMASESSİZ OKUMAAmaç: Öğrencilerin akıcı ve hızlı okumalarını sağlamaktır. Sessiz okuma, göz

hareketleri ve beyinde meydana gelen okuma sürecine dayanmaktadır. Sesli ve sessiz okumaarasındaki en önemli fark, sesli okumanın sadece anlamayı değil, anlatmayı da kapsamasıdır.

Uygulama: Sessiz okuma, her gün veya haftada bir defa uygulanabilir. Öğrenciler,sınıfta okunacak olan herhangi bir metni veya kendi istedikleri bir kitabı öğretmenin belirlediğibir sürede okurlar. Bütün sınıf sessiz okuma sürecine katılırken, öğretmen de sessiz okuyaraköğrencilere örnek olur. Bu süreçte öğrencilerin başkalarını rahatsız etmeden okumalarınadikkat edilir.

Sessiz okuma sürecinin sonunda, sınıfça veya grup içinde metinle ilgili tartışmalaryapılır. “Bu kitabı neden seçtiniz?”, “Kitapta ilginizi çeken noktalar nelerdir?”, “Bu kitabıarkadaşlarınıza tavsiye etmenizin sebebi nedir?” gibi sorular sorularak öğrencilerin kitapla ilgiligörüşleri alınır.

Öğrenciler, metinde ilgilerini çeken veya anlamadıkları bölümleri, metni okurken nelerhissettiklerini yazılı veya sözlü olarak ifade ederler.

SESLİ OKUMAAmaç: Öğrencilerin okunan metinde geçen kelimelerin nasıl telâffuz edildiğini ve hangi

bağlamda kullanıldığını anlamalarını sağlamaktır. Sesli okuma, öğrencilerin okuma seviyesinibelirlemeye yardımcı olurken, dinleyenlerin zihinsel faaliyetlerinin gelişmesine de katkı sağlar.Öğrencilerin düzgün konuşma yeteneğini geliştirir. Sesli ve güzel okuma, dinleyicilerin konuyailgi duymasını sağlar ve okuma zevki uyandırır.

Uygulama: Sesli okuma farklı şekillerde yapılabilir. Birinci yol, öğretmenin açık veanlaşılır bir biçimde, herkesin duyacağı bir ses tonuyla örnek okuma yaptıktan sonra,öğrencilere metni kavramaya yönelik sorular sorması ve etkinlikler yaptırmasıdır. İkinci yol,öğretmenin örnek okumasından sonra bir öğrencinin sesli okumasıdır. Üçüncü yol ise, yineöğretmenin örnek okumasından sonra öğrencilerin gruplara ayrılarak her gruptan bir öğrenciveya grubun tamamının sesli olarak okumasıdır. Sesli okumanın en önemli şartı, kelimeleridoğru telâffuz etmek, okuma zevki uyandırmak ve konuşur gibi okumaktır. Sesli okumada hızlıokumaktan çok, uygun yerlerde duraklama yapmak önemlidir. Ses tonu, metindeki duygu vedüşüncelere bağlı olarak ayarlanmalıdır. Okunan metin dikkatle dinlenmeli, okuma sürecikesintiye uğratılmamalı, düzeltmeler ve açıklamalar okumanın sonuna bırakılmalı, aynı parçasebepsiz yere tekrar okutulmamalıdır.

GÖZ ATARAK OKUMAAmaç: Konunun ayrıntılara girilmeden, ana hatlarıyla kavranmasıdır.Uygulama: Metnin içeriğini anlamak ve istenen bilgiye ulaşmak için önce metnin

başlığına bakılır; uzunluğu ve biçimi incelenerek metin şekil bakımından değerlendirilir.Metnin konusunu anlamak için gözler hızla metin üzerinde gezdirilir. Zihinde oluşan sorularıncevabı olabilecek cümleler bütün olarak okunur. Böylece ayrıntılar atlanarak ana fikre ulaşılmışolur. Öğretmen, verilen metnin ana fikrinin bulunması için belirli bir süre verir. Bu süresonunda öğrencilerin verdikleri cevaplar tartışılır ve ana fikir söylenir.

67

ÖZETLEYEREK OKUMAAmaç: Konunun ana hatlarının kavranmasını sağlamaktır.

Uygulama: Metni okumaya başlamadan önce, tahtaya “Metinde geçen şahıs vevarlıklar kimlerdir?”, “Olaylar nerede ve ne zaman geçmektedir?”, “Metnin giriş ve sonuçbölümlerinde ne tür değişiklikler olmuştur?” gibi sorular yazılır. Öğrencilerden metni dinlerkenveya okurken bu soruların cevaplarını bulmaya çalışmaları istenir. Okuma süreci zaman zamankesintiye uğratılarak öğrencilere okunan bölümün özetini çıkarmaları için süre verilir. Okumabittikten sonra, her bölümün özetini bir veya iki cümle ile yeniden ifade etmeleri ve bucümleleri birleştirerek tek bir paragrafa dönüştürmeleri istenir. Metin ikinci kez okunur veöğrenciler gerekli düzeltmeleri yaparlar.

NOT ALARAK OKUMAAmaç: Öğrencileri okuma sürecinde etkin kılmak, onların önemli bilgi, düşünce ve

olayları hatırlamalarını sağlamaktır.

Uygulama: Sesli ve sessiz okuma sırasında öğrencilerden, okuma amaçlarına göre notalmaları istenir. Bunun için öğrencilere farklı çalışma kâğıtları verilebilir. Sesli okumaöncesinde öğrencilere, metnin türü ve konusu hakkında bilgi verilerek not alma sırasında dikkatetmeleri gereken noktalara değinilir. Öğretmen, önemli cümleleri veya bölümleri ikinci kezokuyarak öğrencilerin dikkatini çeker. Okuma sonunda öğrencilerin aldıkları notlardeğerlendirilir.

Sessiz okuma sırasında öğrenciler, kartlara veya kâğıtlara önemli gördükleri yerleri notederler.

İŞARETLEYEREK OKUMA YÖNTEMİAmaç: Konuyu anlamaya yardımcı olacak anahtar kelime ve kavramlar ile önemli

görülen yerlerin belirlenmesidir.

Uygulama: Not alma yönteminden farklı olarak öğrenciler, önemli gördükleri yerlerimetin üzerinde işaretler. Öğrenciler altını çizdikleri veya çeşitli işaretlerle belirledikleribölümleri, kendi cümleleriyle ifade ederek anlamlı bir metin oluştururlar. Böylece, metin anahatlarıyla kavranmış olur.

TAHMİN EDEREK OKUMAAmaç: Öğrencileri okuma sürecinde etkin kılmak için metinde geçen duygu, düşünce

ve olaylarla ilgili merak uyandırmaktır.

Uygulama: Öğrencilere, metinde geçen bazı kelime ve ifadelerin metnin devamıhakkında fikir verebileceği açıklanır. Tahmin ederek okuma çeşitli yollarla yapılabilir:

1. Metnin verilen kısmı öğrenciler tarafından okunur. Öğretmen, öğrencilerden“metinde gelişen ve gelişebilecek olayları” iki ayrı sütuna listelemelerini ister.Metnin kalan bölümü öğretmen tarafından okunduktan sonra metindeki olaylarınnasıl sonuçlandığı ayrı bir sütuna yazılır. Bunun için öğrencilere her bölümle ilgilidüşüncelerini yazmaları için üç sütundan oluşan çalışma kâğıdı verilir.

2. Öğretmen metnin bir kısmını sesli okur. Öğrencilerde merak uyandıran ifadeler vebunlarla ilgili sorular tahtaya yazılır. Metnin devamında soruların cevaplarıbulundukça üstleri çizilir.

68

3. Öğretmen, öğrencilerden metni okumaya başlamadan önce, metnin başlığı ve görselunsurlardan hareketle metnin içeriğine yönelik tahminlerde bulunmalarını ister.Sesli okuma sırasında duraklamalar yaparak “Sizce bundan sonra ne olabilir?”,“Metnin devamında olayların tahmin ettiğiniz gibi gelişmesinin sebebi nedir?” gibisorularla öğrencinin dikkatini metne yoğunlaştırır.

SORU SORARAK OKUMAAmaç: Okuma öncesinde ve sürecinde öğrencilere sorular hazırlatılarak metin üzerinde

düşünmelerini ve metni anlamalarını sağlamaktır.

Uygulama: Bu yöntemin uygulanması iki şekilde gerçekleştirilir:

1. Metin sesli veya sessiz okunduktan sonra öğrenciler, okuma sürecinde zihinlerindeoluşan soruları yazarlar. Gruplara ayrılarak bu sorulara cevap ararlar. Her gruptanveya sınıftan bir öğrenci, bir arkadaşına soru sorar.

2. Öğrenciler metni okumadan önce ve okuma sırasında, metnin başlığı ve görselunsurlarıyla ilgili zihinlerinde oluşan soruları tahtaya yazarlar. Cevaplandırılansoruların üstleri çizilir.

SÖZ KOROSUAmaç: Öğrencilerin okuma ve birlikte çalışma becerilerinin geliştirilmesidir.

Uygulama: Bir şiir veya düz yazı bölümlere ayrılarak bir grup öğrenci tarafındanbirlikte okunur. Öğrenciler gruplara ayrılır. Metnin, öğretmen tarafından okunarak anlaşılmasısağlanır. Söz korosu dört şekilde yapılır:

1. Hep birlikte okuma: Metnin tamamı, sınıf veya bir grup tarafından okunur.

2. Grup olarak okuma: Metin bölümlere ayrılarak her grup bir bölümü okur.

3. Karşılıklı okuma: Öğrenciler iki gruba ayrılarak metnin belirlenmiş bölümlerindenbirini bir grup, diğer bölümlerini de ikinci grup okur.

4. Nakaratlı metinleri okuma: Öğrenciler gruplara ayrılarak her bölümü bir grup veyabütün gruplar birlikte okur.

Metin okunurken şahıs ve varlık kadrosu, karakter özelliklerini yansıtacak şekildeseslendirilir.

OKUMA TİYATROSUAmaç: Öğrencilerin metnin yapısını, dilini ve metinde yer alan şahıs ve varlık

kadrosunun özelliklerini anlamalarını sağlamaktır.

Uygulama: Metin okunduktan sonra diyaloglara dönüştürülerek tiyatro metni hâlinegetirilir. Metnin içeriğiyle ilgili değişiklik yapılmaz, konuşma cümlelerinden ve olaylardanhareketle diyaloglar oluşturulur. Her öğrenci okuyacağı bölüme hazırlanır. Aynı zamandametnin kavranması sağlanmalıdır. Öğrenciler, okudukları bölümde vermeleri gereken duyguyu,metnin bağlamından hareketle açıklayabilmelidir.

EZBERLEMEAmaç: Öğrencilerin hafızalarını güçlendirmek, kültürel ve edebî değere sahip

metinlerdeki cümle yapılarını ve söz varlığını kavrayarak Türkçeyi doğru, güzel ve etkilikullanmalarını sağlamaktır.

69

Uygulama: Öğrencilerin seviyelerine, ilgi ve ihtiyaçlarına yönelik olarak belirlenenmetinler (şiirler, kısa düz yazılar, güzel sözler vb.), belirli bir süre içinde öğrenciler tarafındanezberlenir. Ezberlenen metinler, sınıf içi veya sınıf dışı etkinliklerde sunulur. Böylelikleöğrencilerin söz varlığı zenginleşir, Türkçeyi kurallarına uygun kullanma becerileri ve özgüvenleri gelişir.

METİNLERLE İLİŞKİLENDİRMEAmaç: Öğrencilerin, okudukları metinle diğer metinler arasında ilişki kurmasını

sağlayarak düşünme becerilerini geliştirmektir.

Uygulama: Metin okunduktan sonra öğrencilere, daha önce okudukları diğer metinlerlene gibi benzerliklerinin olduğu sorulur. Metinler arasında yer, zaman, şahıs ve varlık kadrosu,konu, düşünce ve olay bakımlarından ilişki kurmaları istenir. “Bu kitabın konusu ile daha önceokuduğumuz ‘.....’ adlı kitabın konusu arasında nasıl bir ilişki vardır?”, “Bu iki kitap arasındaşahıs ve varlık kadrosu yönlerinden nasıl benzerlikler bulunmaktadır?” gibi sorularlaöğrencilere yol gösterilir.

TARTIŞARAK OKUMAAmaç: Öğrencilerin, metinde işlenen konuyla ilgili bilgi, duygu ve düşüncelerini

başkalarıyla paylaşmalarını ve onların bilgi ve görüşlerinden yararlanarak farklı bakış açılarıkazanmalarını sağlamaktır.

Uygulama: Bu yöntem, metin bölümlere ayrılarak uygulanabileceği gibi metninbütününe yönelik olarak da uygulanabilir. Tartışma sınıfça veya küçük gruplar hâlindeyapılabilir.Tartışma sonunda varılan ortak düşünceler not edilerek metin hâlinde sunulur. Bütünöğrencilerin tartışmaya katılması ve birbirlerinin düşüncelerine saygı duyması sağlanır.

ELEŞTİREL OKUMAAmaç: Öğrencilere okudukları hakkında soru sorma alışkanlığı kazandırarak konu

hakkında düşünmelerini sağlamak; konuyu olumlu ve olumsuz yanlarıyla ve tarafsız bir bakışaçısıyla değerlendirerek kendi doğrularını buldurmaktır.

Uygulama: Metin okunurken öğrenciler, katılıp katılmadıkları yerleri belirler vezihinlerinde oluşan sorulara cevap ararlar. Duygu, düşünce ve olaylar arasında neden-sonuçilişkisi kurmaya çalışırlar. Kişisel deneyimlerinden hareketle okuduklarını anlamlandırırlar.

70

YAZMANOT ALMAAmaç: Öğrencilerin okunan veya dinlenilenlerin önemli noktalarını seçebilmesini, bilgi

ve düşüncelerini sınıflandırabilmesini ve sistemli çalışma becerisini kazanmalarını sağlayarakzaman kaybını önlemektir.

Uygulama: Not almanın öncelikli işlevinin hatırlatmak olduğu, ayrıntılara girilmemesigerektiği, dinlenilen veya okunulanın olduğu gibi değil de özgün ifadelerle yazılması gerektiğikonusunda bilgi verilir. Herhangi bir konuya yönelik bir metin okutulur veya dinletilir.Öğrencilerden okurken veya dinlerken/izlerken önemli noktaları not almaları istenir.

ÖZET ÇIKARMAAmaç: Öğrencilerin anladıklarını kısa ve öz bir şekilde anlatma becerilerini geliştirmek,

onlara bilinçli ve düzenli çalışma alışkanlığı kazandırmaktır.

Uygulama: Sınıf ortamında okunan veya dinlenen/izlenen bir konu öncelikle öğretmentarafından özetlenir. Özet çıkarılırken dikkat edilmesi gereken hususlar konusunda (eserin iyiceanlaşılmış olması, süslü ifadelere, tekrarlara yer vermemesi, ana fikri kapsayacak şekildebütünlük içermesi, kişisel görüş ve düşüncelere yer verilmemesi, öğrencilerin kendiifadelerinden oluşması) öğrenciler bilgilendirilir. Öğretmenin rehberliğinde sınıf ortamındayapılan birkaç özet çalışması sonrasında öğrencilere çeşitli metinler verilerek özet çıkarmalarıistenir.

BOŞLUK DOLDURMAAmaç: Öğrencilerin okuduklarını, dinlediklerini/izlediklerini anlamaları ve

anladıklarını, konunun/metnin bağlamına uygun olarak anlatma becerilerini geliştirmektir.

Uygulama: Öğrencilerin okuduklarına, dinlediklerine/izlediklerine yönelik olarakhazırlanan metinler, cümleler hâlinde boşluklar bırakılarak öğrencilere dağıtılır. Öğrencilerboşlukları metnin bağlamına uygun ifadelerle doldurur.

KELİME VE KAVRAM HAVUZUNDAN SEÇEREK YAZMAAmaç: Öğrencilerin öğrendikleri kelime, kavram, atasözü ve deyimleri anlatımlarında

kullanmalarını sağlayarak kalıcı kılmak ve böylece söz varlıklarını zenginleştirmektir.

Uygulama: Öğretmen tarafından kelime, kavram, atasözü ve deyimlerden oluşan birhavuz oluşturulur. Bunlar kâğıda ya da tahtaya yazılarak öğrencilere verilir. Öğrencilerbelirledikleri yazma konusuna veya yazacaklarının ana fikrine bağlı olarak bu kelime, kavramatasözü ve deyimlerden uygun olanlarını seçerek yazılarında kullanırlar.

SERBEST YAZMAAmaç: Öğrencilerin herhangi bir konudaki duygu, düşünce ve hayallerini yazmalarını

sağlayarak ifade güçlerini ve yazılı anlatım yeteneklerini geliştirmektir.Uygulama: Öğrenciler bir konu seçerler ve seçtikleri konu hakkındaki duygu, düşünce

ve hayallerini tür (şiir, hikâye, tiyatro, masal vb.) sınırlaması olmadan yazarlar. Serbest yazmaçalışmalarının sınıfta uygulanma zorunluluğu yoktur. Öğrenciler okul dışında yazdıklarını daöğretmen ve arkadaşlarıyla paylaşabilirler.

71

KONTROLLÜ YAZMAAmaç: Kelimelerin, cümle yapıları ve ifade kalıplarının Türkçenin kurallarına uygun

şekilde yazılmasıdır.

Uygulama: Kelime, cümle ve paragraf düzeyinde yapılan kontrollü yazma çalışmaları,öğrencilerin seviyeleri dikkate alınarak cümle ve paragraf düzeyinde ele alınmıştır. Dil bilgisiçalışmalarını da pekiştirmeye yönelik olan bu yöntem farklı şekillerde uygulanabilir.

1. Öğrencilere örnek bir metin verilir. Öğrenciler metinde geçen anahtar kelimeleri dekullanarak yeni bir metin oluştururlar.

2. Bir paragrafı oluşturan cümlelerin yerleri değiştirilir. Öğrenciler, duygu vedüşüncenin akışına göre cümleleri mantıklı bir sıraya koyarak paragrafı yenidenoluştururlar.

3. Belirli bir konuda öğretmen veya öğrenciler tarafından hazırlanan sorulara verilencevaplar bütünlük içinde ele alınarak birkaç paragraflık metin oluşturulur.Öğrenciler, metni hemen yazabilecekleri gibi konu hakkında araştırma yapıp yeterlibilgi sahibi olduktan sonra da yazabilirler.

GÜDÜMLÜ YAZMAAmaç: Öğrencilerin bir konu hakkındaki bilgilerini, duygularını ve düşüncelerini etkili

bir şekilde anlatma becerilerini geliştirmektir.

Uygulama: Öğretmen tarafından belli bir konu hakkında öğrenciler bilgilendirilir.Konu çeşitli yönleriyle sınıf ortamında tartışılıp değerlendirilir. Öğrenciler konu hakkındaedindikleri bilgiler ışığında duygu ve düşüncelerini yazılı olarak ifade ederler.

YARATICI YAZMAAmaç: Öğrencilerin yazma yeteneklerini ve yaratıcılıklarını geliştirmektir.

Uygulama: Bu yöntemde konuyu ve yazılı anlatım türünü öğretmen verebileceği gibiöğrenciler de istedikleri konuyu seçerek yazma çalışması yapabilirler. Daha çok hikâye, şiir veroman türlerinde kullanılan yaratıcı yazma çalışmalarında, belirlenen konu boş, beyaz birkâğıdın ortasına yazılır. Çağrışım yoluyla bilinç altında olan konuyla ilgili her şey, o konuetrafındaki boş kısımlara yazılır. Bilinç altından çıkan kelimeler alt alta sıralanır ve kelimelerarasında bağlantı kurulur. Herhangi bir noktaya gelindiğinde konunun hangi yönde elealınacağına karar verilir. Öğrenciler yaşadıklarından, düşündüklerinden ve hayal ettiklerindenhareketle yazarlar.

METİN TAMAMLAMAAmaç: Öğrencilerin okuduklarından hareketle duygu, düşünce ve hayal dünyalarını

zenginleştirmek, onları etkin duruma getirerek yorum yapma ve fikir yürütme becerilerinigeliştirmektir.

Uygulama: Öğrencilere olay veya düşünce ağırlıklı herhangi bir metnin bölümlerindenbirkaçı verilir. Öğrencilerden, okuduklarından hareketle duygu, düşünce veya olaylarıngelişimine yönelik fikirlerini yazmaları istenir. Metin tamamlamada esas, duygu, düşünce veolayların metnin genel anlamına ve mantıksal bütünlüğüne bağlı kalınarak tamamlanmasıdır.

72

TAHMİNDE BULUNMAAmaç: Öğrencilerin okuduklarından hareketle duygu, düşünce ve hayal dünyalarını

zenginleştirmek, onları etkin duruma getirerek yorum yapma ve fikir yürütme becerilerinigeliştirmektir.

Uygulama: Metin tamamlamaya yakın olan bu yöntem, metnin yalnızca gelişimine vesonucuna değil, metnin öncesine yönelik tahminleri de içerir. Bu yöntemle öğrenciler, yalnızcaokuduklarının değil, dinlediklerinin ve izlediklerinin öncesi, başlangıcı, gelişimi ve sonucunayönelik tahminlerde bulunarak yazma çalışmaları yaparlar.

BİR METNİ KENDİ KELİMELERİYLE YENİDEN OLUŞTURMAAmaç: Öğrencilerin kendilerine özgü ifade şekillerini ve üslûplarını geliştirmektir.

Uygulama: Öğrencilere düşünceye veya olaya dayalı bir metin verilerekokutulur/dinletilir. Metindeki düşünce ve olayları kavrayan öğrenciler “Ben olsaydım nasılyazardım?” düşüncesinden hareketle metni kendi ifadeleriyle yeniden kurgularlar.

BİR METİNDEN HAREKETLE YENİ BİR METİN OLUŞTURMAAmaç: Öğrencilerin hangi türde yazmaya yatkın olduklarını belirleyerek

yaratıcılıklarını o yönde geliştirmektir.

Uygulama: Öğrencilere herhangi bir türde (hikâye, şiir, gazete haberi, fıkra, denemevb.) bir metin verilerek okutulur/dinletilir. Öğrenciler okudukları metinden hareketle, metindeele alınan duygu, düşünce, hayal veya olayları geliştirerek ve yaratıcılıklarını kullanarak farklıbir türde metin oluştururlar.

DUYULARDAN HAREKETLE YAZMAAmaç: Öğrencilerin algılama güçlerini ve dikkatlerini geliştirmektir.

Uygulama: Duyuların birini veya birkaçını harekete geçirecek etkinlikler yapılır.Örneğin, öğrencilere müzik dinletilerek kendilerinde uyandırdığı duygu ve düşünceleriyazmaları istenir. Sınıfa getirilen veya öğrencilerden birinin çizmiş olduğu resim hakkındakonuşulur. Daha sonra öğrencilerden resimle ilgili duygu, düşünce, hayal veya izlenimleriniyazmaları istenir.

GRUP OLARAK YAZMAAmaç: Öğrencilerin çevreleriyle iletişim kurmalarını, iş birliği yapmalarını ve

birbirleriyle etkileşimde bulunarak grup bilinci kazanmalarını sağlamak, böylece kişiselgelişimlerine yardımcı olmaktır.

Uygulama: Sınıf küçük gruplara ayrılarak her gruba farklı yazma konuları verilir. Grupüyeleri konunun belli bir yönünü ele alarak yazar. Gruplar konu hakkında yazdıklarınımantıksal düzen, dil ve anlatım yönünden birleştirerek tek bir metin hâline getirirler.

ELEŞTİREL YAZMAAmaç: Öğrencilerin olay ve durumlara tarafsız bakma, yorum yapma, fikir ve çözüm

üretme becerilerini geliştirmektir.Uygulama: Herhangi bir olay, durum ve düşünce, sınıfın gündemine alınarak tartışılır.

Öğrenciler, konu hakkındaki düşüncelerini olumlu olumsuz yönleriyle ve tarafsız biryaklaşımla anlatırlar.

Not: Yöntemlere yönelik uygulamalar örnek niteliğindedir, farklı uygulamalar dayapılabilir.

72

DİNLEME/İZLEMEETKİNLİKLERİ

73

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 20 dakikaTEMEL BECERİLER : Eleştirel düşünme, yaratıcı düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : DinlemeAMAÇ : Dinleneni/izleneni anlama ve çözümlemeMATERYALLER : Kaset, CD, çalışma kâğıdı

1. Öğrencilere hikâye, masal veya film dinletilir/izletilir.

2. Dinlenilenlerin/izlenilenlerin beğenilme sebebinin açıklandığı bir çalışma kâğıdı

hazırlanır.

3. Öğrenciler bu çalışma kâğıdını doldurarak düşüncelerini belirtirler.

Not: Not alarak dinleme/izleme yöntemi kullanılır.

1. Dinleme/izleme becerisi gözlem formu kullanılır.

2. Çalışma kâğıdı kullanılır.

BEĞENDİM, ÇÜNKÜ…

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

74

HİKÂYE/MASAL DİNLEME VEYA FİLM İZLEME ÇALIŞMA KÂĞIDI

ADI

Beğendim, çünkü;

Beğenmedim, çünkü;

Kahraman

Olay

Mekân

Şahıs kadrosundan biri(özellikleri) Şahıs kadrosundan biri

(özellikleri)

Diğer mekânlar

Zaman

75

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 30 dakikaTEMEL BECERİLER :Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; eleştirel düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : Dinleme/izleme, konuşmaAMAÇ : Dinleneni/izleneni anlama ve çözümleme

Konuşma kurallarını uygulamaMATERYALLER : Çalışma kâğıdı, CD, video

1. Öğrencilere bir çizgi film/ film / animasyon izletilir.

2. Kazanımlara yönelik olarak hazırlanan çalışma kâğıtları izlenenden hareketledoldurulur.

3. İzlenenlerden yola çıkılarak grup içinde kısa konuşmalar yapılır.

Not: Katılımsız dinleme yöntemi kullanılır.

Çalışma kâğıdı kullanılır.

FİLM İZLİYORUZ

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

76

ÇALIŞMA KÂĞIDI

Bu filmi izlemeden önceki düşüncelerim Bu filmi izledikten sonraki düşüncelerim

DEĞERLENDİRME

1).....................................................................................................................2).....................................................................................................................3).....................................................................................................................4).....................................................................................................................5).....................................................................................................................6).....................................................................................................................7).....................................................................................................................8).....................................................................................................................9)....................................................................................................................................

1).....................................................................2).....................................................................3).....................................................................4)............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

1).....................................................................2).....................................................................3).....................................................................4)................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

77

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 40 dakikaTEMEL BECERİLER : Eleştirel düşünme, yaratıcı düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : Dinleme/izlemeAMAÇ : Dinleneni/izleneni anlama ve çözümlemeMATERYALLER : Dinleme metni, kaset veya CD, çalışma kâğıtları

Aşağıdaki metin kaset veya CD’ye kaydedilerek öğrencilere dinletilir.

AÇ GÖZLÜ KEDİBir zamanlar yoksul mu yoksul bir nine yaşardı.Miskin bir kedisi vardı.Kendisi yemek için doğru dürüst bir şey bulamayan nine, kedisine artıkları

veriyordu.Ciğer, et, ekmek, işkembe gibi yiyecekleri kedi rüyasında bile göremezdi.Bazen bir fare yakalıyor, kendisini şanslı görüyordu.Günler böyle geçip giderken bizim miskin kedi iyice zayıflamış, çelimsizleşmişti.

Bir gün evin damına çıktı. Baktı, orada iri yapılı semiz mi semiz bir kedi var. Doğrusuonu kendisinin yanında bir kaplan gibi gördü zayıf kedi, hayıflandı. “Niçin ben böylegüçsüz, bakımsızım, sen böyle şişman, semizsin?” diye...

Semiz kedi:- Sen de her gün padişahın sarayında bulunursan türlü türlü yemekler yersin, benim

gibi olursun dedi.Güçsüz kedinin aklına yattı bu.Her gün miskin miskin oturuyordu. Yoksul ninenin evinde ne vardı ki? Ne yiyecek

ne içecek...Semiz kediye:- Ne zaman gidersen haber ver birlikte gidelim, dedi.Semiz kedi bunu kabul etti.Güçsüz kedi, akşam olduğunda durumu nineye anlattı. Nine:- Vah vah, dedi. Çok üzüldüm. Hırs insana zarar verir, şimdi sen bunu

düşünemiyorsun.Kedi, nineye gülüp geçti. Ertesi gün yiyeceği türlü yiyecekleri düşünüyordu.Sabah oldu. Semiz kedi pencereden “Miyav miyav!” diye seslendi. Zayıf kedi de

çıktı, birlikte saraya gittiler. Fakat sarayda durum hiç de tekin değildi. Padişah yüzlercekedinin miyavlamasından bıkmış usanmıştı. Adamlarına “Bundan sonra gelecek yabancıkedileri öldürün.” diye emir vermişti. Bunun için özel olarak okçular hazırlatılmıştı.

Semiz kedi ile ninenin kedisi iştahla yemek artıklarına saldırdılar. Bunun üzerineokçular harekete geçti. Bizim zavallı kedi tam midesinden bir ok yedi.

KAFDAĞI’NA YOLCULUK

SÜREÇ

78

Anne çaylak bu hikâyeyi şahine anlattıktan sonra:- Bu hikâyeyi sana ders alasın diye anlattım. Sen de elindeki ile yetinmezsen sonun

ninenin kedisi gibi olur.Şahin yavrusu anne çaylağın anlattığı hikâyeyi ilgiyle dinledi. Çaylak kendisini çok

seviyordu. Şefkatliydi. Üzerine titriyordu. Hikâyede anlatılanları kendisini sevdiği içinörnek olarak vermişti.

Mutluluk sadece yiyip içmek değildir. Gerçek mutluluk erişilmesi güç şeyleri eldeetmekle olur.

“Aç Gözlü Kedi”, Kelile ve Dimne, Beydaba

1. Metinden hareketle hazırlanan çalışma kâğıtları doldurulur. (15 dakika)

2. Doldurulan çalışma kâğıtlarını değiştirerek birbirlerinin çalışmalarını görmeleri

sağlanır. (5 dakika)

3. Masalın sonunu kendilerine göre değiştirmeleri istenir. Gruplar oluşturularak

buldukları sonuçları birbirlerine anlatmaları sağlanır. (15 dakika)


1. Dinleme/izleme becerisi gözlem formu kullanılır.

2. Çalışma kâğıtları doldurulur.

DEĞERLENDİRME

79

miski

ÇALIŞMA KÂĞIDI 1Masalda geçen şahıs ve varlıkların adlarını ve özelliklerini aşağıdaki

kutulara yazınız.

Miskin kedi Semiz kedi

nine

Ana fikir:

Masala değişik bir sonuçyazar mısın?

Biz kimiz?Aşağıdakikutucuklarayazınız.

80

ÇALIŞMA KÂĞIDI 2

1. “Rüyasında görememek”deyiminin bu masalda kedininhangi durumunu anlatmak içinkullanıldığını yazar mısın?....................................................................................................................................................................................................

2. Miskin kedi hangi hayvana özendi, işaretler misin?

3. Miskin kedi yoksul ninenin yanından ayrılıp nereye gider?

81

Padişah okçulara niçin yabancı kedileri öldürme emri verir?................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Şimdi de sen bundan sonra Miskin kedinin başına neler geleceğini aşağıya yazar mısın?

82

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : Ders yılı süresinceTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanmaTEMEL DİL BECERİSİ : Dinleme/izleme, okuma, dil bilgisiAMAÇ : Söz varlığını zenginleştirme

Kelimelerin ve kelime gruplarının anlam özellikleri ile ilgili bilgi vekuralları uygulama

MATERYALLER : Defter

1. Dinlenenlerden/izlenenlerden hareketle öğrenilen kelimeler not edilir.

2. Bu kelimelerden isim ve fiil olanlar gruplandırılarak sözlük oluşturulur.



SÖZLÜK OLUŞTURUYORUM

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

83

ÇALIŞMA KÂĞIDI

Kelimeleri alfabetik sıraya koyarak sözlüğe yazınız.

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

.................... ....................

84

DERS : TürkçeSINIF : 7YAKLAŞIK SÜRE : 15 dakikaTEMEL DİL BECERİSİ : Yaratıcı düşünmeÖĞRENME ALANI : DinlemeAMAÇ : Dinleneni/izleneni anlama ve çözümlemeMATERYALLER : kaset, teyp

Öğretmen tarafından basit bir cümle teybe beş defa kaydedilir. Her defasında yeni

bir duyguyu yansıtmak için ses tonu değiştirilir. Öğrencilerin, değişik tonlamalarla söylenen

cümlelerdeki duyguları belirtmeleri istenir. Öğrenciye doğru olarak tespit ettiği her duygu

için bir puan verilir. Yeni bir cümle farklı ses tonlarıyla değişik duygular yansıtılmaya

çalışılarak öğrencilere okutulur. Başarılı öğrencilere puan verilir.

Açık uçlu sorular sorulur.

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

DUYGUYU TAHMİ ET

85

DERS : TürkçeSINIF : 8YAKLAŞIK SÜRE : 40 dakikaTEMEL DİL BECERİSİ : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; eleştirel düşünme,

iletişim kurma, girişimcilikÖĞRENME ALANI : DinlemeAMAÇ : Dinleme kurallarını uygulama

1. Öğrenciler üç gruba ayrılır.

2. Gruplar;

Yaşadıkları çevredeki en önemli sorunu belirleme,

Batmakta olan şirketlerini kurtarma,

Bireysel başarılarını arttırma

konularından birini veya başka bir konu belirleyebilir.

3. Her gruba, sınıf önünde, grup üyelerinin kendi aralarında tartışmaları için onar

dakika süre tanınır.

Not: Katılımsız dinleme yöntemi kullanılır.

Grup değerlendirme formu kullanılır.

GRUP TARTIŞMASI

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

86

KONUŞMA ETKİNLİKLERİ

87

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 30 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; yaratıcı düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : konuşmaAMAÇ : Konuşma kurallarını uygulamaMATERYALLER : Çalışma kâğıdı

Öğrenciler gruplara ayrılır.

Her grup farklı ortamlarda yapılan konuşmalardan (pazara giden bir ailenin satıcılarla

yaptığı konuşmalar, aile fertleri arasında geçen konuşmalar ve arkadaşlarıyla gittikleri

bir gezi sırasında yaptıkları konuşmalar vb.) birini seçerek yazıya geçirir.

Yazılanlardan hareketle günlük konuşma örnekleri sınıf ortamında canlandırılır.

En güzel canlandırmayı yapan grup ödüllendirilir.

Not: Yaratıcı konuşma yöntemi kullanılır.

1. Grup değerlendirme formu kullanılır.


BİZİMKİLER

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

88

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : Her öğrenci için 5 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; araştırmaTEMEL DİL BECERİSİ : KonuşmaAMAÇ : Konuşma kurallarını uygulamaMATERYALLER : Çalışma kâğıdı, fotoğraf

Bu etkinlik iki şekilde yapılabilir:1. Öğrencilerden geleneksel bir yemeğin tarifini araştımaları istenir.2. Yemeğin yapılış sürecini doğru anlatmaları beklenir.3. Öğrenciler anlatımlarını resim vb. görsel unsurlarla desteklerler.

Etkinliğin ikinci uygulanışı:1. Geleneksel bir yemeğin tarifi , yapılış sırası değiştirilerek verilir.2. Öğrencilerden bu tarifi sıraya koyarak anlatmaları istenir.3. Öğrenciler anlatımlarını resim vb. görsel unsurlarla desteklerler.

Örnek:Yemek adı: MenemenSüre: 10 dakikaMalzemeler3 adet yumurta1 adet soğan3 adet domates2 adet sivri biberBir çay kaşığı tuzYarım çay bardağı yağ

http://www.kultur.gov.trHAZIRLANIŞI4)Tavaya yağı döküp kızdırınız. 2)Daha sonra soğanları ve biberleri ince ince, küp şeklinde kesipkavurunuz. 1)Domatesleri kare şeklinde kesip ekleyiniz. 3)Kısık ateşte 5 dakika pişirip yumurtalarıda ekleyiniz. 5) 2 dakika daha piştikten sonra servis yapabilirsiniz.

Not: Güdümlü konuşma yöntemi kullanılır.

Konuşma becerisi gözlem formu kullanılır.

BİZİM USTANIN MUTFAĞINDAN

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

http://www.kultur.gov.tr

89

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 15 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; araştırma, kişisel ve

sosyal değerlere önem vermeTEMEL DİL BECERİSİ : KonuşmaAMAÇ : Sesini ve beden dilini etkili kullanmaMATERYALLER : Deyim hikâyeleri

Maymun Gözünü AçtıAdamın birisinin maymunu varmış. Gündüzleri bu maymunu çarşıya götürür, bir yerlere gitmesi gerektiğinde dükkânına bekçi olarak bırakırmış. Bir gün maymun dükkânı beklerken açıkgöz bir hırsız gelmiş, maymunun karşısına geçip esnemeye ve uyuklamaya başlamış. Taklitçi maymun da esnerken esnerken uyumuş. Hırsız, çekmecedeki paraları ve yükte hafif, pahada

ağır ne bulduysa alıp kaçmış.

Dükkân sahibi döndüğünde durumu anlayınca maymunu bir güzel hırpalamış. Hayvanın canı iyice yandığından bu acıyı unutmamış. Birkaç gün sonra aynı hırsız yine gelmiş. Maymunun karşısına geçip esnerken ve onu uyutmaya çalışırken maymun sağ elinin işaret parmağıyla sağ gözünün

alt kapağını aşağı doğru çekerek: “ Pişşşt!” yapmış. Bu hareketi gören hırsız, hayretten donakalmış ve kendi kendine:“Maymun gözünü açtı artık uyutamayacağım. Bana

burada ekmek yok.” diyerek çekip gitmiş.

Gündüzalp Sevim,Deyimler ve Öyküleri, Zafer Yayınları, İstanbul, 2004.

Öğrencilerin her birine farklı deyimler verilerek deyimin hikâyesini araştırmalarıistenir. Yukarıdakine benzer şekilde deyim hikâyeleri bulunarak sınıfta anlatılır. Deyimin neanlamda kullanıldığı tartışılır. Not: Güdümlü konuşma yöntemi kullanılır.


MAYMUN GÖZÜNÜ AÇTI

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

90

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 80 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; araştırma yapmaTEMEL DİL BECERİSİ : KonuşmaAMAÇ : Hazırlıklı konuşmalar yapmaMATERYALLER : Ansiklopedi

Ürgüp-Göreme (Nevşehir) Çorum Samsunhttp://www.kulturturizm.gov.tr http://www.kulturturizm.gov.tr http://www.kulturturizm.gov.tr

1. Yaşanılan bölgenin tarihî mekânlarına ve doğal güzellikleri olan yerlerine gezi düzenlenir.2. Öğrencilerden biri veya birkaçı rehber olarak görevlendirilir.3. Görevli öğrenciler tanıtacakları mekânlarla ilgili yeterli bilgi toplarlar.4. Gezi sırasında arkadaşlarına rehberlik ederek mekânı tanıtırlar.

Kırıkkale Erzurumhttp://www.kulturturizm.gov.tr http://www.kulturturizm.gov.tr



BEN BİR REHBERİM

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

http://www.kulturturizm.gov.tr





91

GEZİ ÖNCESİ HAZIRLIK

1. Gidilecek yerin seçilme nedeni :

2. Gidilecek yerle ilgili tarihî bilgi :

3. Gezeceğiniz yerin tarihimiz açısından önemi :

4. Gidilecek yerde yaşamış olan ünlü şahsiyetlerle ilgili bilgi :

5. Gidilecek yerin coğrafi özellikleri ile ilgili bilgi :

92

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : Her grup için 5 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; yaratıcı düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : KonuşmaAMAÇ : Hazırlıklı konuşmalar yapma

1. Öğrenciler üçer kişilik gruplara ayrılır. Her grupta cevap vermek üzere bir, soru sormak üzereiki öğrenci belirlenir.

2. Grup sayısınca konu belirlenir.3. Grupların hangi sırayla tahtaya çıkacağı kur’ayla belirlenir.4. Birinci öğrenci, cevap vermek üzere belirlenen öğrenciye konuyla ilgili sorusunu sorar.5. İkinci öğrenci, birinci öğrencinin sorduğu soruya verilen cevaba dayanarak bir soru sorar.6. Birinci öğrenci, ikinci öğrencinin sorduğu soruya verilen cevaba göre sorusunu sorar.7. Soru sorma ve cevaplama beş dakikalık süre bitene kadar devam eder.

Konu: Kitap okuma alışkanlığı1. Öğrenci: Her gün okur musun? Cevap veren öğrenci: Evet2. Öğrenci: Öyleyse, dün hangi kitabı okudun?

Cevap veren öğrenci: Ömer Seyfettin’in “Yalnız Efe” adlı kitabını okudum.1. Öğrenci: Okuduğun kitapta en çok beğendiğin bölümü anlatır mısın?

☺ (Birinci öğrenci) ☺ (İkinci öğrenci)

(Cevap veren öğrenci) ☺Not: Yaratıcı konuşma yöntemi kullanılır.

1. Grup değerlendirme formu kullanılır. 2. Konuşma becerisi gözlem formu kullanılır.

ÇAPRAZ SORGU

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

93

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 15 dakikaTEMEL BECERİLER : İletişim kurma, yaratıcı düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : KonuşmaAMAÇ : Kendini sözlü olarak ifade etme alışkanlığı kazanmaNot: “Olumsuz tutum ve davranışlarla başa çıkabilme becerisi geliştirir.” Özel Eğitim ara

disiplin kazanımı ile ilişkilendirilir.

Öğretmen,″ Herkes, günlük hayatında çeşitli ortamlarda kendisini üzen, inciten,öfkelendiren bazı tutum ve davranışlarla karşılaşabilir. Bu tip tutum ve davranışlara herkesingösterdiği tepki de birbirinden farklı olabilir. Bu tepkilerin bazıları olumlu bazıları ise olumsuzolabilir. Şimdi biraz düşünelim. Evde, okulda, otobüste, yolda, oyun oynarken bizi üzen,inciten, öfkelendiren davranışlar nelerdir?″ diyerek öğrencilere düşünme süresi verir.Öğrencilerden gelen ″otobüse binerken sıraya riayet edilmemesi, bir arkadaşının kendisindenizin almadan eşyasını kullanması, hazırladığı ödevin kardeşi tarafından yırtılması″ gibidavranış örneklerini tahtaya yazar.

Öğretmen, öğrencilere, bu davranış örneklerinden ″ bir arkadaşının kendisinden izinalmadan eşyasını kullanması”na nasıl tepki göstereceklerini sorar. Öğrencilerden gelen;küsmek, kavga etmek, ağlamak, öğretmene şikâyet etmek, arkadaşını bu konuda sözlü olarakuyarmak, onunla aynı davranışta bulunmak gibi olumlu veya olumsuz bir tepkiyi o davranışınkarşısına yazar. Daha sonra, birçoğu uygun olmayan bu tepkilerin her biri öğrencilere analizettirilerek sonuçları hakkında konuşulur. Bu davranış şekillerinden hangilerinin çözümolabileceği,hangilerinin ise yeni sorunlara yol açabileceği sınıfça tartışılır.Bu davranışlardanen uygun olan ″arkadaşının sözlü olarak uyarılması″ tepkisi ele alınarak bunun olumlu yanlarıortaya konulur. Günlük hayatta karşılaşabileceğimiz olumsuz tutum ve davranışlara karşıbizim doğru ve olumlu tepkiler vermeyi öğrenmemizin toplum içindeki diğer insanlarla dahaiyi iletişim kurmamızı ve kendimizi mutlu ve başarılı hissetmemizi sağlayacağı vurgulanarakdersin işlenişi tamamlanır.


Olumsuz tutum ve davranışlarla başa çıkabilme becerisi geliştirebiliyor mu?

BENİ AFFEDER MİSİN?

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

94

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 30 dakikaTEMEL BECERİLER : Problem çözmeTEMEL DİL BECERİSİ: KonuşmaAMAÇ : Kendini sözlü olarak ifade etme alışkanlığı kazanmaNot : “Etkili problem çözme yollarını açıklar.” Rehberlik ve Psikolojik Danışma ara disiplin

kazanımı ile ilişkilendirilir.

1. Öğretmen tarafından macera ve olay örgüsünün yoğun olduğu bir metin

belirlenerek, öğrencilere okutulur.

2. Her öğrencinin kendini metindeki kahramanlardan birinin yerine koyması ve

kahramanın yaşadığı problemi belirleyip yazması istenir.

3. Öğrencilerden, yaşanan probleme ilişkin alternatif çözüm yolları bulmaları

istenir.

4. Buldukları çözümlerden en iyisini belirlemeleri ve gönüllü olanların çözüm

önerilerini sınıfla paylaşmaları sağlanır.

5. Öğretmen, aynı sorunla ilgili farklı çözüm yolları üretilmişse, bir sorunun farklı

çözüm yolları olabileceğini vurgular.

Etkili problem çözme yollarını biliyor mu?

ÇÖZÜM YOLLARI

SÜREÇ

DEĞERLENDİRMEDEĞERLENDİRME

95

DERS : TürkçeSINIF : 7YAKLAŞIK SÜRE : 40 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; yaratıcı düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ: KonuşmaAMAÇ : Sesini ve beden dilini etkili kullanmaMATERYALLER : Resim

1. Öğretmen, bildikleri bir masalı hatırlamaları veya kendilerinin bir masal oluşturmaları

için öğrencilere on dakika hazırlık süresi verir. Bu süre içerisinde öğretmen bir anekdot

anlatabilir, çeşitli resimler gösterebilir.

2. Öğrenciler gruplara ayrılır.

3. Gruptaki öğrencilerin hangi sırayla söz alacağı belirlenir.

4. Öğretmenin başla işaretiyle ilk öğrenci bildiği veya zihninde oluşturduğu bir masalı

anlatmaya başlar.

5. Öğretmenin işaretiyle diğer öğrenciler sırayla söz alarak masala kaldığı yerden devam

eder. Tüm gruplar etkinliği aynı anda yapar.

6. Gruplardan ortaya çıkan masallar birer kâğıda yazılır.

Not : Yaratıcı konuşma yöntemi kullanılır.

1. Grup değerlendirme formu kullanılır. 2. Konuşma becerisi gözlem formu kullanılır.

BANA BİR MASAL ANLAT

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

96

DERS : TürkçeSINIF : 7YAKLAŞIK SÜRE : 40 dakikaTEMEL BECERİLER : Eleştirel düşünme, problem çözmeTEMEL DİL BECERİSİ: Konuşma

AMAÇ : Kendini sözlü olarak ifade etme alışkanlığı kazanmaNot: “Duygu ve düşüncelerini paylaşma biçimlerini açıklar.” Sağlık Kültürü ara disiplin kazanımı ileilişkilendirilir.

Öğrencilere aşağıda verilen örnek durumlar okunur. İstedikleri örneği seçmeleri, böylebir durumda duygu ve düşüncelerini en iyi nasıl ifade edebileceklerini belirleyerek birkonuşma metni yazmaları istenir.

Öğrencilerin hazırladıkları metinden yararlanarak sınıfta konuşma yapmaları sağlanır.

Sonuçta, aynı duruma ilişkin duygu ve düşüncelerin bazen benzer, bazen de farklışekillerde yansıtılabildiği, önemli olanın düşüncelerin karşı tarafa açık ve net bir şekildeyansıtılabilmesi ve paylaşılabilmesi olduğu açıklanır.

Örnek:

Bir arkadaşınız okullar arasında yapılan bir spor yarışmasında birinci gelir ve madalyakazanır. Arkadaşınızın bu başarısından gurur duydunuz ve onu kutlamak istiyorsunuz.Arkadaşınıza ve elde ettiği bu başarıya ilişkin duygu ve düşüncelerinizi ona nasıl ifadeedersiniz?

Büyükannenizin çok hastalandığını ve sizi görmek istediğini öğrendiniz. Uzunzamandır onu görmediğinizi düşündünüz ve biraz da suçluluk duygusu hissettiniz.Büyükannenize karşı gerçek düşüncelerinizi ve onu ne kadar çok sevdiğinizi göstermekistiyorsunuz. Nasıl bir yol bulurdunuz?

Not: Serbast konuşma yöntemi kullanılır.

Duygu ve düşüncelerini paylaşma biçimlerini açıklayabiliyor mu?

BEN OLSAYDIM

SÜREÇ

DEĞERLENDİRMEDEĞERLENDİRME

97

DERS : TürkçeSINIF : 8YAKLAŞIK SÜRE : 40 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanmaTEMEL DİL BECERİSİ : KonuşmaAMAÇ : Sesini ve beden dilini etkili kullanmaMATERYALLER : Halk hikâye ve efsaneleri, el sanatlarından örnekler


2. Her grupta, bazı öğrenciler hikâye anlatıcılığı bazıları da resimleme görevlerini

üstlenirler.

3. Hikâye anlatıcıları, seçtikleri hikâye veya efsaneyi bölümlere ayırarak aralarında

paylaşırlar.

4. Resimleme görevini üstlenen öğrenciler, o döneme ait el sanatlarını araştırarak önemli

olayları resimlerle anlatırlar. O döneme ait kıyafet ve müzik de kullanılabilir.

5. Yapılan çalışmalar düzenlenen sergide tanıtılır. Her grup, anlatacakları hikâye veya

efsane ile ilgili ön bilgilerin yer aldığı bir davetiye hazırlayarak sergiye katılanlara

dağıtır.

6. Hikâye anlatıcıları, dönemi yansıtan kıyafetler giyerek hikâye veya efsaneyi anlatır.

Not : Güdümlü konuşma yöntemi kullanılır.

1. Konuşma becerisi gözlem formu kullanılır.2. Grup değerlendirme formu kullanılır.

RESİMLERLE EFSANE

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

98

DERS : TürkçeSINIF : 8YAKLAŞIK SÜRE : 40 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; yaratıcı düşünme,

eleştirel düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : KonuşmaAMAÇ : Hazırlıklı konuşmalar yapmaMATERYALLER : Çalışma kâğıdı, gazete, dergi

1. Türkçenin doğru, güzel ve etkili kullanımıyla ilgili bir açık oturum düzenlenir.

2. Sınıftan beş öğrenci seçilir.

3. Öğrencilerden biri yönetici olurken, diğerleri konuşmacı olarak görev alırlar.

4. Konuşmacılar aralarında iş bölümü yaparak Türkçenin günlük hayatta nasıl kullanıldığı

ile ilgili neler söyleyeceklerini; bir hafta boyunca radyo, televizyon, gazete, dergi ve

çevrelerinden araştırırlar. Konuşacaklarını not alırlar.

5. Yönetici konuya kısaca değinir ve konuşmacıları tanıtır.

6. Öğrencilere üçer dakika konuşma süresi tanınır ve her konuşmacı birbirinin

konuşmasından hareketle konuşmasını yapar.

7. Her konuşmacı konuşmasını tamamladıktan sonra sorularını sormaları ve görüşlerini

belirtmeleri için dinleyicilere on dakika süre tanınır.

8. Son olarak yönetici, konuşmaları özetleyerek açık oturumu kapatır.


1. Konuşma becerisi gözlem formu kullanılır.


DİL YÂRESİ

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

99

ÇALIŞMA KÂĞIDI

Belirlenen radyokanalları bir haftaboyunca dinlenir.Türkçenin doğruve yanlışkullanılışınayönelik örneklernot alınır.

Çevredekicadde, sokak, işyeri vb.isimlerdeTürkçenin doğruve yanlışkullanılışınayönelik örneklernot alınır.Bumekânlarınfotoğraflarıçekilir ve açıkoturum sırasındaöğrencileregösterilir.

Belirlenentelevizyonprogramları birhafta süreyleizlenir veTürkçenin doğruve yanlışkullanılışınayönelik örneklernot alınır.

Belirlenengazete vedergiler bir haftaizlenir veTürkçenin doğruve yanlışkullanılışınayönelik örneklernot alınır.Gazete ve dergikupürleri sınıfagetirilir. İyi vekötü örnekleraçık oturumsırasında sınıfagösterilir.

RADYO İSİMLERTELEVİZYON GAZETE/ DERGİ

100

DERS : TürkçeSINIF : 8YAKLAŞIK SÜRE : 40 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma, eleştirel düşünme,

problem çözme, karar vermeTEMEL DİL BECERİSİ : KonuşmaAMAÇ : Kendini sözlü olarak ifade etme alışkanlığı kazanmaMATERYALLER : Uygun kostümlerNot: “Hakları ihlal edilenlere karşı yardımcı olmanın insani bir davranış olduğunu belirtir.”

İnsan Hakları ve Vatandaşlık ara disiplin kazanımıyla ilişkilendirilir.

1. Kırmızı ışıkta durmayan bir araba karşıdan karşıya geçen bir yayaya çarpar.

2. Yaya hafif yaralanır.

3. Yaya, hakkını aramak amacıyla mahkemeye başvurur.

4. “Şoför, yaya, hâkim, savcı, davalı, davacı, tanık, mübaşir, katip” rolleri öğrencilere

dağıtılır ve olay sınıfta canlandırılır.



HAKKIMI ARIYORUM

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

101


problem çözmeTEMEL DİL BECERİSİ : KonuşmaAMAÇ : Kendini sözlü olarak ifade etme alışkanlığı kazanmaMATERYALLER : Kâğıt, kalem

1. Öğretmen, kendisini iyi ve kötü etkileyen bir günü öğrencilere anlatır.

2. Öğrenciler ikişer kişilik gruplara ayrılır, on dakika süre verilir. Öğrenciler, ilk beş

dakikada yaşadıkları iyi bir günü, sonraki beş dakikada da kötü bir günü birbirlerine

anlatırlar.

3. Gruplar beş dakika süreyle kötü günü iyi bir güne dönüştürmek için neler yapılması

gerektiğini içinde tartışırlar.

4. Önce öğretmen kendi kötü bir gününü nasıl iyi bir güne dönüştürdüğünü öğrencilerle

paylaşır.

5. Gruplar görüşlerini birbirleriyle paylaşırlar.


Akran değerlendirme formu kullanılır.

GÜZEL BİR GÜN

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

102

SINIF : 6,7,8YAKLAŞIK SÜRE : 80 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; eleştirel düşünme,

yaratıcı düşünme, problem çözme, karar vermeTEMEL DİL BECERİSİ : KonuşmaAMAÇ : Hazırlıklı konuşmalar yapma

Konuşma kurallarını uygulama

1. İkişer kişilik iki, üç veya dört takım belirlenir.2. Takımların savunacakları ve öne sürecekleri konular kur’a ile belirlenir.3. Konu belirlendikten sonra takımlar 15 dakika hazırlık yapar.4. Her tartışmacı kendine ayrılan 7 dakikalık süre içinde sıra ile konuşur.5. Konuşma sürecinde konuşmacının dışındaki tartışmacılara itiraz hakkı verilir.6. Münazara sonunda juri tartışmacıları performansına göre değerlendirir ve sıralamayı açıklar. Örnek konular: Çok gezen mi çok okuyan mı çok televizyon seyreden mi yoksa çok uzun yaşayan mı dahabilgilidir? Birey toplumdan önemlidir. Gelecekte ne olacağı değil geçmişte ne olduğu önemlidir. Ekonomik kalkınma uğruna çevreden taviz verilebilir. Gençlik, gün geçtikçe kötüye gidiyor.

İnsanlar, daha fazla televizyon seyretmelidir. Gazeteler, her haberi yayımlamalıdır. Doğru, her yerde söylenmelidir. Para, beyinden daha kullanışlıdır. Gelenekler, gelişmenin önünde engeldir. Spor, kitleleri uyutur.

Not: Tartışma yöntemi kullanılır.


MÜNAZARA

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

103

1. GRUPMÜNAZARA DEĞERLENDİRME FORMU (JÜRİ)SINIF:GRUP:KONU:

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

TARTIŞMACILARINİSİMLERİ

süreyi kullanma 10 puan

ikna etme 10 puan

beden dilinikullanma 10 puan

toplam puan 10 puan

1.2.3.4.grup puanı

2. GRUPMÜNAZARA DEĞERLENDİRME FORMU (JÜRİ)SINIF:GRUP:KONU:

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

TARTIŞMACILARINİSİMLERİ

süreyi kullanma 10 puan

ikna etme 10 puan

beden dilinikullanma 10 puan

toplam puan 10 puan

1.2.3.4.grup puanı

Not: Bu değerlendirme formu örnek olarak verilmiştir. Öğretmen kendisi buna benzer başka bir form düzenleyebilir.

104

OKUMAETKİNLİKLERİ

105

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 15 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; eleştirel düşünme,

yaratıcı düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : OkumaAMAÇ : Okuduğu metni anlama ve çözümlemeMATERYALLER : Çalışma kâğıdı

“ O, uzun ve insanın içini eriten zil sesini duyunca oldum olası irkilirim. Sevmedim

zil sesini. Bana sürekli yapılması zorunlu işleri, asık yüzleri hatırlatıyor. Zilin hiç

çalmadığı bir okul düşünün bir kere. Öğrencilerin isteyerek geldikleri bir okul. Yüzleri

gülen öğretmenlerin, saçları okşayan müdürün olduğu bir okul. Böyle okulu kim

istemez!…”

1. Metin, öğrencilere bir defa okutulur.

2. Çalışma kâğıtları dağıtılır.

3. Metinde duyguları ifade eden kelimeler listelenir.

4. Listelenen kelimeler farklı anlamlarda cümle içinde kullanılır.

5. En güzel cümleyi kuran öğrenci ödüllendirilir.

Not: Sessiz okuma yöntemi kullanılır.

1. Okuma becerisi gözlem formu kullanılır.


KELİME LİSTELEME

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

106

ÇALIŞMA KÂĞIDI

Benim cümlem:

Duyguları ifade eden kelimeler

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

107

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 30 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; yaratıcı düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : OkumaAMAÇ : Okuduğu metni anlama ve çözümlemeMATERYALLER : Çalışma kâğıdı

1. Metin okunur.

2. Metindeki olayların ve düşüncelerin yönünü değiştiren ifadeler bulunur.

3. Çalışma kâğıdında bulunan, metinden alınmış ifadelerden yola çıkarak düşüncelerinve olayların yönünü değiştiren kelimeler yoluyla eksik bırakılan yerler doldurulur.

İlk değil bu. Bir sürü mektup alıyorum senden. Güzel kâğıtlara, güzel yazılarlayazılmış oluyor hepsi de...

Son mektubunda annene rastladım birden. Anneni anlatan kısacık bir cümle debuldum içinde. Birlikte güzel bir mısraya benziyordunuz. Fakat annen habiredüzeltiyordu kelimelerinin dağınıklığını.

Bir balkondan söz ediyorsun mektubunun birinde sen. Belki sizin, belkikomşunuzun balkonu, bilemem. Anlatıp duruyorsun balkonda açan tüm çiçekleri: Önceyıldız çiçeği, sardunya, fesleğen, küpe çiçeği. Sonra kasımpatı, açelya, Afrikamenekşesi, aşk merdiveni...

H. Salih ZENGİN Gazoz Kapağı




TAMAMLAMA

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

108

ÇALIŞMA KÂĞIDI

1.Güzel kâğıtlara, güzel yazılarla yazılmış oluyor hepsi de

................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2. Annen habire düzeltiyordu kelimelerinin dağınıklığını

.................................... ..............................................................................................................…

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

..................................................................................................

3. Sonra kasımpatı, açelya, Afrika menekşesi, aşk merdiveni

. ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

AMA

BÖYLECE

OYSA

109

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 30 dakikaTEMEL BECERİLER : Eleştirel düşünme, yaratıcı düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : OkumaAMAÇ : Okuduğu metni anlama ve çözümlemeMATERYALLER : Dergi, makale, gazete veya 500 kelimelik kısa hikâye,

kalem, üç farklı boyutta yapışkan not kâğıtları

1. 5-7 dakika süreyle sesli okuma yapılır.2. Öğrenciler öğretmenin verdiği kâğıdın yalnızca ön yüzüne not alırlar. İlk aşamada

önemli buldukları her şeyi yazarlar.3. Okuma bittikten sonra gönüllü birkaç öğrenci aldığı notu okur. Alınan notlardan

hangilerinin tam olduğuna karar verilir.4. Seçilen bölüm önemli bir yer, isim veya tarih geçtikçe duraklanarak ve tekrar edilerek

okunur.5. Öğrencilere orta boy kâğıtlar dağıtılarak yalnızca önemli yerleri yazmaları istenir.

Bunun için üç dakika süre verilir (Sınıf seviyesine göre bu süre uzatılıp kısaltılabilir.).6. Gönüllü birkaç öğrenci aldığı notu okur.7. Özetin, metnin konusunu ve ana fikrini kapsayacak şekilde yazıldığı açıklanır.8. Son olarak küçük boy kâğıtlar dağıtılır. Öğrencilerden aldıkları notlardan hareketle

özet çıkarmaları istenir.

Not: Not alarak ve özetleyerek okuma yöntemleri kullanılır.

Okuma becerisi gözlem formu kullanılır.

KISACA

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

110

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 15 dakikaTEMEL BECERİLER : Karar verme, problem çözmeTEMEL DİL BECERİSİ : OkumaAMAÇ : Okuduğu metni anlama ve çözümlemeMATERYALLER : Çalışma kâğıdı

1. Sıralaması değiştirilmiş şekilde verilen şiir okunur.

2. Verilen şiirdeki dizeler, çalışma kâğıdında, anlam bütünlüğü oluşturacak şekildesıraya konur.

A. Geyik beni görünce, Düştü büyük sevince.

B. Buldum yerde bir erik, Kaptı bir ala geyik.

C. Doğan yolu şaşırdı, Kafdağı’ndan aşırdı.

Ç. Çocuktum ufacıktım,Top oynadım acıktım.

D. Attı beni bir göle. Gölden çıktım bir çöle.

E. Çölde buldum izini, Koştum tuttum dizini. Ziya GÖKALP


1. Açık uçlu sorular sorulur.


BENİ DÜZENLE

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

111

ÇALIŞMA KÂĞIDI

Sıraladığınız dizeleri aşağıdaki kutucuklara yazınız.

1

2

3

5

4

6

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

112

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 30 dakikaTEMEL BECERİLER : Yaratıcı düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : OkumaAMAÇ : Okuduğu metni anlama ve çözümlemeMATERYALLER : Okuma metinleri, kâğıt, kalem, boya kalemleri


2. Her gruba bir metin verilir.

3. Verilen metinler grup içinde okunur.

4. Her gruptan bir kişi metni özetler.

5. Daha sonra grup üyeleri bir kâğıdı üç bölüme ayırarak metnin giriş, gelişme, sonuç

bölümlerini resimlendirir ve metindeki uygun cümleleri resme yerleştirir.

6. Yapılan resimler, grup üyeleri arasında değiştirilir.

Not: Sesli okuma yöntemi kullanılır.



RESİMLEME

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

113

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 40 dakikaTEMEL BECERİLER : Problem çözme, eleştirel düşünme, yaratıcı düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : OkumaAMAÇ : Okuduğu metni anlama ve çözümlemeMATERYALLER : Çalışma kâğıdı

1. Öğrencilere aşağıdaki metin okutulur.

2. Metinden hareketle masal kahramanının yerine kendilerini koymaları istenerek

metin yeniden kurgulanır.

Bilge ona demiş ki: “Sizin köyün başına, yakın zamanlarda, büyük bir felaket gelecek.

Bu felaketi ancak sen durdurabilirsin.” Ali’nin ödü kopmuş ama Bilge ona: “Korkma!”

demiş “Yalnızca kulak ver dediklerime. Sizin köyün çok yakınından bir dere akar. Sen o

dereyi bilir misin?” Ali, başını sallamış. Bilge: “İşte o derenin suyundan, köylüler

içmemeli.” demiş. “Çünkü o su zehirli. O sudan içen, yakın zamanda aklını yitirecek.

İnsanların o sudan içmelerini önleyebilirsen köyü kurtarırsın.”

Ali, hemen köy kahvesine koşup duyduklarını anlatmış ama köylüler Ali’ye

gülmüşler, hiç mi hiç inanmamışlar dediklerine. Ne derse desin, derenin suyunun zehirli

olduğuna bir türlü inandıramamış köylüyü. Böylece her şey eskisi gibi sürüp gidiyor,

insanlar hiç aldırmadan o sudan kana kana içiyorlarmış. Ali umudu kesince köyü terk edip

uzaklara, çoook uzaklara gitmiş.

Halk Masalı




ÇÖZÜM ÜRETME

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

114

ÇALIŞMA KÂĞIDI

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

BEN OLSAYDIM…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

115


DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 30 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; problem çözmeTEMEL DİL BECERİSİ : Okuma, dinlemeAMAÇ : Söz varlığını zenginleştirmeMATERYALLER : Çalışma kâğıdı

1. Bir kelimenin farklı anlamlarda kullanılmasına yönelik bir metin oluşturulur.

2. Metin, öğrencilere okutulur veya dinletilir.

3. Metinde hangi kelimenin farklı anlamlarda kullanıldığı bulunur.

4. Öğrencilerden bulunan kelimenin geçtiği cümleleri yazmaları istenir.

5. Her bir cümlenin başına bir harf konularak belirlenmiş cümledeki kelimenin anlamı,

oluşturulan karelere doldurulur. Bazı harfler kutulara yazılarak ipucu verilir..

6. Bulmacanın sonunda şifreyi ilk bulan öğrenci ödüllendirilir.


SİHİRLİ KARELER

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

116

ÇALIŞMA KÂĞIDI

Etkinlikteki yönergeye göre aşağıdaki uygulamaları yapınız.

TATLI UYKUHava çok soğuktu. Dışarıda lapa lapa yağan kar, soğuk havanın sevimli yüzüydü

aslında. Eve girer girmez yanan sobanın sıcaklığını yüzümde hissettim. Yemek yemedenönce biraz kıvrılıp uyumak istiyordum. Annemin sesiyle birden irkildim:

- Yemek yiyecek misin? Tam senin sevdiğin gibi acılı kuru fasulye yaptım.- Biraz uyumak istiyorum anne. Daha sonra yerim.

Bütün günün yorgunluğu beynimde uğuldarken tatlı bir uyku sersemliği içinde sobanınyanında kendimden geçmişim. Aradan ne kadar zaman geçti hatırlamıyorum, telefonun acıacı çalmasıyla gözümü açtım. Bir türlü susmak bilmeyen telefonu annemin açmasınıbekledim, ama telefona cevap veren olmadı. Tam telefona cevap vermek için kalkmışkensehpaya takılan ayağımın acısıyla kıvranmaya başladım. O sırada içeri giren annem benigörünce acı bir feryat kopararak hemen yanıma koştu. O an, annemin sıcaklığı banaayağımın acısını ve çalan telefonu unutturdu. Acaba arayan kimdi?

a)..............................................................................................

b)..............................................................................................

c)..............................................................................................

ç).............................................................................................

a.

1 3

b. 5

c. 4

ç.

2

Şifre:

T

B B L

Z

Ğ

Ü N T Ü

117

DERS : TürkçeSINIF : 6. sınıfYAKLAŞIK SÜRE : 15 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanmaTEMEL DİL BECERİSİ : OkumaAMAÇ : Söz varlığını zenginleştirme

Aşağıdaki atasözleri ile uygun tutum ve davranışları eşleştiriniz.

1- Denize düşen yılana sarılır. a) Hâlden anlamama

2- Lâfla peynir gemisi yürümez. b) Bir işi isteksiz yapma

3- Tavşan dağa küsmüş, dağın haberi olmamış. c) Umudunu kaybetmeme

4- Eğilen baş kesilmez. ç) Ölçülü davranma

5- Aç tavuk kendini buğday ambarında sanır. d) Boş yere hayal kurma

6- Ayağını yorganına göre uzat. e) Affetme

7- Gönülsüz yenen aş, ya karın ağrıtır ya baş. f) Boş konuşmaktan kaçınma

8- Gün doğmadan neler doğar. ğ) Umursamama

9- Var ne bilsin, yokun hâlinden. h) Çaresizlik içinde kalma

10- Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur. ı) Açgözlü olma

Aşağıdaki atasözlerini aynı anlama gelenler ile eşleştiriniz.

1- Keskin sirke küpüne zarar. a) Ağaç yaprağıyla gürler.

2- Mum dibine ışık vermez. c) Eden bulur.

3- Ağaç yaş iken eğilir. ç) Demir tavında dövülür.

4- Haydan gelen huya gider. d) Öfkeyle kalkan, zararla oturur.

5- Çalma elin kapısını, çalarlar kapını. e) Üzüm üzüme baka baka kararır.

6- Yalnız taş, duvar olmaz. f) Terzi kendi söküğünü dikemez.

7- Kır atın yanında duran ya huyundan ya suyundan. g) Sel ile gelen yel ile gider.

Öğrencilerin verdiği cevaplar kontrol edilir. Yanlışları sınıf ortamında düzeltilir.

SÜREÇ

EŞLEŞTİRME

DEĞERLENDİRME

118

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 15 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; yaratıcı düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : OkumaAMAÇ : Söz varlığını zenginleştirmeMATERYALLER : Çalışma kâğıdı

1. Bilinen deyim ve atasözleri değiştirilerek gerçek anlamlarıyla cümle içinde

kullanılır.

2. Öğrencilerden verilen bu cümlelerde geçen deyim ve atasözlerini bulmaları istenir.

3. Bulunan deyim ve atasözleri çalışma kâğıdındaki kutucuklara yazılarak bunların

mecaz anlamları ile ilgili birer cümle yazmaları istenir.

Not: Kelime ve kavram havuzundan seçerek yazma yöntemi kullanılır.



SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

CANLAN BİRAZ

119

ÇALIŞMA KÂĞIDI

1. Adamın birinin ocağı sönmüş, oğlunun da şubatı sönmüş.

2. Etekleri tutuşmuştu ki arkadaşı söndürüverdi.

3. Sık sık ameliyat olun ki içiniz açılsın.

4. Her şey üstüne üstüne geliyorsa dikkat et, ters yönde olabilirsin.

5. Burnu havadaydı, gözleri yerde.

CÜMLEDEYİMLER

120

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 15 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanmaTEMEL DİL BECERİSİ : OkumaAMAÇ : Söz varlığını zenginleştirmeMATERYALLER : Kâğıt, kalem, tahta

1. Sınıf 6 veya 7 kişilik gruplara ayrılır.

2. Tema/konu sonlarında öğrenilen kelimeler, harflerinin yerleri değiştirilerek tahtaya

yazılır.

3. Gruplar, bu harflerin oluşturduğu kelimeleri bularak bir kâğıda yazarlar.

4. Bu kelimeleri bağlamına uygun olarak cümle içerisinde kullanırlar. Kelimeleri en

kısa sürede bulan ve cümle içinde kullanan grup birinci olur. Birinci gelen grup

ödüllendirilir.


DÜZENİMİ KAYBETTİM YARDIM EDER MİSİN?

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

121

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 15 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; yaratıcı düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : OkumaAMAÇ : Söz varlığını zenginleştirmeMATERYALLER : Küp

1. Öğrenciler gruplara ayrılarak her gruba bir kelime küpü verilir.

2. Metinde karşılaşılan kelimeler, küpün farklı yüzlerine yazılır. Her kelimeye farklıpuanlar verilir.

3. Küp atılarak öğrencilerden sırayla üste gelen kelimeyle ilgili, birbirinden farklıcümleler oluşturmaları istenir.

4. Aynı cümleyi kuran ve belirlenen sürede cümleleri söyleyemeyen öğrenci oyundanayrılır.

5. Her grup kendi içinde değerlendirme yapar. Her gruptan en çok cümle kuranöğrenci birinci seçilir.

çalı: 20 puanbahtiyar: 20 puanoyun: 15 puansokak: 15 puaneğitim: 30 puan


KELİME KÜPÜ

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

bahtiyar

çalı

oyun

122

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 40 dakikaTEMEL BECERİLER : Eleştirel düşünme, karar vermeTEMEL DİL BECERİSİ : OkumaAMAÇ : Okuma alışkanlığı kazanmaMATERYALLER : Kitap, çalışma kâğıdı

1. Öğrenciler tarafından okunan hikâyeler belirli aralıklarla sınıf ortamında paylaşılır.

2. Hikâyelerden biri “haftanın hikâyesi” seçilir.

3. Seçilen hikâyenin unsurları tartışılır.

Hikâyenin konusu Hikâyenin şahıs ve varlık kadrosu Hikâyenin geçtiği yer Hikâyenin geçtiği zaman Hikâyenin ana fikri

4. Oluşturulan hikâye ağacına, hikâyenin adı ve yazarı yazılır.

5. Çalışma kâğıdı sınıf panosuna asılır.

Not: Soru sorarak okuma yöntemini kullanır.



HAFTANIN HİKÂYESİ

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

123

ÇALIŞMA KÂĞIDI

124


yaratıcı düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : OkumaAMAÇ : Okuma alışkanlığı kazanma

1. Okulda hazırlanan pano ve duvar gazetelerinin okunması için panonun içeriğinden vedüzenlenişinden hareketle öğrencilere bir yönerge hazırlanır.

2. Yönergeye öğrencilerin ilgisini çekecek sorular yazılır, öğrencilere panodaki ilginçyazılar buldurulur.

Yönergede yer alabilecek örnek sorular: Sağdaki sütunda yer alan şiiri bulunuz. Şiirin temasını yazınız. Soldan ikinci sütunda yer alan “...” başlıklı yazıda anlatılan olayı özetleyiniz. Orta sütundaki resme bakınız. Resimdeki kişiyi tanıyor olmalısınız. Kim olduğunu

yazınız.3. Ders zili çaldığında öğrencilerin panonun önünde toplanmaları için önceden sınıfa

haber verilir.4. Ders başladığında öğrenciler gruplara ayrılır.5. Yönergeler öğrencilere dağıtılarak panoyu okumaları ve yönergeyi doldurmaları için

süre verilir.6. Belirlenen süre dolduğunda sınıfa dönülür.7. Sorular cevaplanarak puanlanır.8. En fazla puan alan ödüllendirilir.

Not: Not alarak okuma yöntemi kullanılır.


PANO OKUMA

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

125


yaratıcı düşünmeÖĞRENME ALANI : OkumaAMAÇ : Okuma alışkanlığı kazanmaMATERYALLER : Kâğıt, kalem, torba

1. Birkaç torba hazırlanır. Torbalar numaralandırılır.

2. Türüne, yazarına veya konusuna göre gruplandırılan kitapların adları kartlara

yazılarak torbalara yerleştirilir.

3. Öğrencilerin seçtikleri kitabın adını, konusunu, şahıs ve varlık kadrosunu, olayların

yeri ve zamanını yazabilmeleri için okuma gelişim dosyasında yer alan hikâye/roman

okuma formu dağıtılır.

4. Öğrenciler her hafta bu torbalardan bir kitap seçerek hafta sonunda aileleri ile birlikte

okurlar.

Not: Not alarak okuma yöntemi kullanılır.

Okuma gelişim dosyası kullanılır.

KİTAP TORBASI

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

126

DERS : TürkçeSINIF : 7YAKLAŞIK SÜRE : 40 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanmaTEMEL DİL BECERİSİ : OkumaAMAÇ : Okuma kurallarını uygulamaMATERYALLER : Değerlendirme kartları



1. Öğrenciler sevdikleri şiirleri seçerek kendi aralarında şiir yarışması düzenlerler.

2. Sınıf içerisinden beş kişilik bir jüri belirlenir.

3. Jüri, elindeki değerlendirme kartlarına göre en iyi şiir okuyan öğrenciyi belirler.

4. Jüri üyesi olarak öğretmenler de davet edilebilir.

5. Birinci gelen öğrenciye şiir kitabı hediye edilir.

Not: Ezberleme yöntemi kullanılır.

ŞİİR BAHÇESİNDEN

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

127

DEĞERLENDİRME KARTI

Yarışmacıların

Adları

Ark

adaş

ım iş

itile

bilir

bir

ses t

onuy

la o

kudu

.

Ark

adaş

ım b

ütün

kel

imel

eri d

oğru

tela

ffuz

etti

.

Ark

adaş

ım o

kurk

en d

uygu

ların

ı ses

ine

yans

ıttı.

Ark

adaş

ım o

kurk

en u

ygun

yer

lerd

e vu

rgu,

dur

ak

ve to

nlam

aya

dikk

at e

tti.

Ark

adaş

ım b

eden

dili

ni o

kudu

ğuyl

a uy

umlu

olar

ak k

ulla

ndı.

Ark

adaş

ımın

öz

güve

ni ta

mdı

.

TOPL

AM

PUAN

Jüri üyeleri “evet” yerine , “hayır” yerine işaretini kullanırlar. “Evet” ler 10

puan üzerinden değerlendirilir.

128

DERS : TürkçeSINIF : 7YAKLAŞIK SÜRE : 10 dakikaTEMEL BECERİLER : Eleştirel düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : OkumaAMAÇ : Okuduğu metni anlama ve çözümlemeMATERYALLER : Çalışma kâğıdı

1. Okunan metinde yer alan şahıs ve varlık kadrosu tespit edilir.

2. Tahta veya kâğıt “duygular, düşünceler, hayaller ve davranışlar“ olmak üzere dört

bölüme ayrılır.

3. Şahıs ve varlıkların karakter özellikleri tablo üzerinde sıralanır.

4. Öğrenciler yazdıklarını arkadaşlarıyla paylaşırlar.

5. Öğrenciler kahramanların duygu, düşünce, hayal ve davranışlarını, kendi okudukları

kitabın kahramanlarıyla karşılaştırarak düşüncelerini belirtirler.

6. Yazılanlarla ilgili öğrencilerin düşünceleri alınır.

Not: Metinlerle ilişkilendirme yöntemi kullanılır.



KARAKTERLER BİR ARADA

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

129

ÇALIŞMA KÂĞIDI

DUYGU

DÜŞÜNCE

HAYAL

YORUM

Metinde yer alan şahıs ve varlıkkadrosu şunlardır:

1 . ............................................2. .............................

130


2. Okuma becerisini değerlendirme formu kullanılır.

DERS : TürkçeSINIF : 7YAKLAŞIK SÜRE : 80 dakikaTEMEL BECERİLER : Eleştirel düşünme, yaratıcı düşünmeÖĞRENME ALANI : OkumaAMAÇ : Okuduğu metni anlama ve çözümlemeMATERYALLER : Renkli boya kalemleriKAYNAKLAR :

1. Öğrenciler gruplara ayrılır. Her gruptan bir öğrenci seçilerek okunan metindeki herhangi birkahramanı belirlemesi istenir.

2. Öğretmen tarafından belirlenen kahramanla ilgili öğrenciye sorular sorulur.3. Öğretmen, öğrenciye yardımcı olmak amacıyla kendi seçtiği bir hikâye kahramanı aracılığıyla

sorularını yöneltir. Keloğlan annesiyle oturuyor. Senin kahramanın kimle/kimlerle oturuyor? Keloğlan’ın birçok arkadaşı var. Senin kahramanının arkadaşları kimler? Keloğlan annesini, kız kardeşini ve eşeğini çok seviyor. Senin kahramanın kimleri

seviyor? Şu anda Keloğlan çok mutlu. Senin kahramanının neler hissettiğini söyler misin? Keloğlan’ın kışın yemek için bulgura ihtiyacı var. Senin kahramanının ihtiyaçları

nelerdir? Keloğlan ormanda yalnız kalmaktan korkuyor. Senin kahramanının korktuğu şeyler

var mı? Keloğlan padişahla görüşmek istiyor. Senin kahramanın kimle görüşmek istiyor? Keloğlan bir kulübede oturuyor. Senin kahramanının oturduğu yeri bize tasvir eder

misin? Keloğlan şu anda pazara gidiyor. Senin kahramanının şu anda ne yaptığını söyler

misin? Ben Keloğlan’ın ismini Metin Kıvanç olarak değiştirdim. Sen de kahramanına bir

isim koyar mısın?(Bu etkinlikte öğrencinin hayal gücü sınırlandırılmamalıdır.)

4. Etkinliğin ikinci bölümünde, gruptaki tüm öğrenciler, kendilerini okunan metindekikahramanın yerine koyarak duygularını anlatan birer resim çizerler. Yapılan resimler grupüyeleri arasında değiştirilir. Gruplardan birer öğrenci tüm sınıfa yaptıkları resimlerigöstererek neler ifade ettiğini anlatır.

5. Öğrencilerin yaptıkları resimler sınıf veya okul panosunda sergilenir.

Not: Tartışarak okuma yöntemi kullanılır.

BENİM KAHRAMANIM

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

131

DERS : TürkçeSINIF : 7YAKLAŞIK SÜRE : 10 dakikaTEMEL BECERİLER : Eleştirel düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : OkumaAMAÇ : Okuduğu metni anlama ve çözümlemeMATERYALLER : Kartlar

1. Metinle ilgili kelime ve kavramlardan oluşan cümleler kartlara yazılarak kutuya atılır.

2. Her grup bir kart çeker.

3. Çekilen kartta yazılanlar grup üyeleri arasında tartışılır.

Örnek: YAŞAMAK SEVMEK DEMEKTİR

Sevmeyi öğrendin mi insan kardeşini,Kurtlarla kuşlarla aran nicedir?Boş ambar misali tamtakırsa yazık ömrüneYürek dediğin sevmek içindir.

Bu dünyaya sevmeye geldin.Yaşamak sevmek demektir, inan!Sevgidir dünyamızın direği,Gayrisi yalan.

Kemal OR

(Cumhuriyet Döneminde Türk Şiiri, Ankara, 1990)

1. Grup değerlendirme formu kullanılır.2. Çalışma kâğıdı kullanılır.

NE ÇIKARSA…

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

132

ÇALIŞMA KÂĞIDI

Çiftçi niçin bütün yazboyunca ambarınıdoldurmak için çalışır?

Hayvanları sevmek niçingereklidir?

Sizce bu dünyaya niçingeldik?

Kardeşlik, barış dolu birortama ulaşmamızı nasılsağlar?

Sevgi denince aklınızaneler geliyor?

Hayatınızda nelerinanlamı vardır?

133

DERS : TürkçeSINIF : 7YAKLAŞIK SÜRE : 10 dakikaTEMEL BECERİLER : Yaratıcı düşünme, problem çözmeTEMEL DİL BECERİSİ : OkumaAMAÇ : Söz varlığını zenginleştirme


2. Bir temadan hareketle oluşturulan bulmacada yer alan harf ve heceler kullanılarakanlamlı kelimeler bulunur.

3. En fazla sayıda kelime bulan grup birinci seçilir.

mi ş i r a

k dan ah tür y

o fi la li te

z nü ci ka ni


KELİME HARMANI

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

134

DERS : TürkçeSINIF : 7YAKLAŞIK SÜRE : 15 dakikaTEMEL BECERİLER : Karar vermeTEMEL DİL BECERİSİ : OkumaAMAÇ : Söz varlığını zenginleştirmeMATERYALLER : Bulmaca

1. Hazırlanan bulmacanın ortasına atasözü veya deyimle ilgili bir resim yerleştirilir.

2. Bulmaca çözüldükten sonra numaralandırılmış kutularda yer alan harfler birleştirilerek

atasözü veya deyim bulunur.


SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

ÇENGEL BULMACA

135

ÇENGEL BULMACA

14 4

3

12

1 5

11

9 6

2

7

10

8 13

SOLDAN SAĞA1. Eskiden savaşlarda kullanılan bir silah; çocuğu olan

kadın,anne.2. Kemiklerin iç boşluklarını dolduran yağlı madde; vali

tarafından yönetilen yer; içinden suyun akması için toprağıkazarak yapılan oluk.

3. Aynı atadan gelen kimselerin topluluğu.4. Bir meyve; istasyon, sinema, banka, mağaza ve bazı giriş

kapılarında bilet satılan veya para alınan yer.5. Bir nota, “Kara elmas” da denilen bir yakacak türü, numaranın

kısa yazılışı.6. Hem harf hem de kelime olarak kullanılan bir ses.7. Tahılın tarlaya atıldığından harman oluncaya kadar aldığı

durum.8. Kuzu sesi; dünyanın uydusu.9. Su yosunu; kadınların omuzlarını örtmek için kullandıkları atkı;

ilave.10. Bir şaşma ünlemi; bir topluluk oluşturan bireylerden her biri.11. Para veya değerli eşya muhafaza etmeye yarayan çelik dolap.12. Tenis oynarken kullanılan alet; bir kış sporu

YUKARIDAN AŞAĞI1. Alfabenin dokuzuncu harfi; saçı dökülmüş olan

kimse; bir göz rengi; erken.2. Bir nota.3. Dünya, cihan; sembol.4. Bir soru kelimesi.5. İlkel bir savaş aleti; özel gezinti gemisi.6. Uzaklığı ifade eden bir söz.7. Ad.8. Telefonda söylediğimiz açış sözü; beyaz.9. Bir hece.10. Kırmızı; dünyanın uydusu.11. İnce yapılı, nazik; bir toplantıya katılanların bir

sorunla ilgili birkaç seçenekten birini tercihetmesi, rey.

12. Utanma duygusu; bir işaret zamiri; bir seslenmesözü.

13. Bir malın tür, miktar, fiyat vb. nitelikleri veyakitap, defter vb. şeylerin kime ait olduğunubelirtmek için üzerlerine konulan küçük kâğıt.

1 2 1 2 3 4 1 5 1 14 3 4 36 7 8 9 7 10 11 12 2 1 12 1 8 1 913 8 13 8

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

136


araştırma, girişimcilikTEMEL DİL BECERİSİ : OkumaAMAÇ : Okuma kurallarını uygulamaMATERYALLER : Kaset çalar, karton, resim, fotoğraf

1. Kasete alınacak hikâye, fıkra, şiir, tekerleme, anı, bilmece, atasözü ve özlü sözler

belirlenir.

2. Belrilenen hikâye, fıkra, şiir, tekerleme, anı, bilmece, atasözü ve özlü sözler

kurallarına uygun olarak okunur.

3. Kasete, içeriğine uygun bir isim bulunarak kapak hazırlanır.

4. Kasetin satışını yapmak amacıyla reklam afişi hazırlanır ve satıştan elde edilen

gelirle sınıf/okul kütüphanesine kitap alınır.

Not: Sesli okuma yöntemi kullanılır.

1. Okuma becerisi gözlem formu kullanılır. 2. Çalışma kâğıdı kullanılır.

BENİ DİNLER MİSİN?

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

137

ÇALIŞMA KÂĞIDI

Kasete kaydedeceğiniz hikâye, fıkra, şiir, tekerleme, anı,bilmece, atasözü veya özlü sözleri yazınız.

138

ÇALIŞMA KÂĞIDI

Kasete bir isim bulunuz.

Kasete bulduğunuz ismi buraya yazın.

139

ÇALIŞMA KÂĞIDIKaset kapağı hazırlayınız.

140

ÇALIŞMA KÂĞIDI

Reklam afişini hazırlayınız.

141


eleştirel düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : OkumaAMAÇ : Okuduğu metni anlama ve çözümlemeMATERYALLER : Kâğıt, kalem, tahta

1. Metinde geçen şahıs ve varlıklar tahtaya yazılır.

2. Metindeki şahıs ve varlıkların tasviri yapılır; duygu, düşünce ve davranışları hakkında

konuşulur.

3. Öğrenciler ikili gruplara ayrılır. Bir öğrenci seçilen şahıs veya varlığı, diğer öğrenci

de röportajı yapan kişiyi canlandırır.

4. Her grup verilen sürede röportaj için soru hazırlar.

5. Gruplar hazırladıkları soruları kullanarak sınıfın önünde röportaj yapar.

Diğer bir uygulama biçimi: Her öğrenci bir şahsın veya varlığın yerine geçer,sınıftan gelen sorulara cevap verir.

Not: Eleştirel okuma yöntemi kullanılır.


2. Akran değerlendirme formu kullanılır.

RÖPORTAJ

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

142

DERS : TürkçeSINIF : 8YAKLAŞIK SÜRE : 20 dakikaTEMEL BECERİLER : Eleştirel düşünme, problem çözmeTEMEL DİL BECERİSİ : OkumaAMAÇ : Okuduğu metni anlama ve çözümlemeMATERYALLER : Karşılaştırma şeması

1. Okunan metinde geçen şahıs ve varlık kadrosu kişilik, fiziki görünüm ve olaya olan

etkileri gibi unsurlar yönüyle karşılaştırılır.

2. Karşılaştırma yapılırken şema kullanılır.

3. Kurgu metinde geçen kahramanlardan bazıları çıkarılırsa nasıl sonuçlar doğabilece-

ği tartışılır.


2. Akran değerlendirme formu kullanılır

YA KAHRAMANIM OLMASAYDI!

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

143

ÇALIŞMA KÂĞIDI

1. Kahraman (varlık) 2. Kahraman (varlık) 3. Kahraman (varlık)

1. Fiziksel özellikler

2. Kişilik özellikleri

3. Davranış tarzı







144

DERS : TürkçeSINIF : 8YAKLAŞIK SÜRE : 10 dakikaTEMEL BECERİLER : Yaratıcı düşünme, araştırmaTEMEL DİL BECERİSİ : OkumaAMAÇ : Okuduğu metni anlama ve çözümlemeMATERYALLER : Çalışma kâğıdı

“Bu bir ……a……hikâyesidir. …b….boyu yaşanmış çileler anlatılır cümlelerde.

Yorgun bir günün ardından dudaklarından irili ufaklı birkaç kelime…c…..Tüm

yaşanmışlıklar bir geçmiş …ç…….anılarda.”

1. İpuçlarından hareketle paragrafta gizlenmiş olan eser adını bulunuz.

Yukarıdaki metinde;

a. İlk cümlede,“ asır“ anlamına gelen kelime:………………………………………….

b. İkinci cümlede, 24 saatlik zaman dilimi anlamına gelen kelime:………………...…

c. Üçüncü cümlede, “uza-” fiilinin geniş zaman çekimi:………………………………

ç. Dördüncü cümlede, “olmak” fiilinin geniş zaman çekimi:…………………………..

2. Bulduğunuz eser adını kutucuğa yazınız.

3. Eser ve yazarla ilgili araştırma yapınız.



ŞİFRE ÇÖZÜCÜ

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

145

YAZMAETKİNLİKLERİ

146

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 15 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanmaTEMEL DİL BECERİSİ : YazmaAMAÇ : Yazma kurallarını uygulamaMATERYALLER : Çalışma kâğıdı

1. Öğrencilerin okudukları metinde yer alan yabancı kelimelerin listesi yapılır.2. Belirlenen kelimelerin Türkçe karşılıkları bulunur.3. Daha sonra metin yeniden oluşturulur. Not : Kontrollü yazma yöntemi kullanılır. Örnek Metin: Yeni iş yeri, eskiden çalıştığı fabrikanın hemen yüz metre ilerisindeydi. Ofisboyolarak çalışıyordu. Tüm getir götür işleri ondan soruluyordu. Eksik şeyleri o çek ediyordu. Tüm gün yürümekten yorgun düşmüştü, eve gelip ayakkabılarını çıkardığında şokeoldu. Artık ayakları off olmuştu.

Eşleştirmeli sorular sorulur.

GÜZEL TÜRKÇEM

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

Çek etmek

Şoke olmak

Off olmak

Ofisboy

147

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 10 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanmaTEMEL DİL BECERİSİ : YazmaAMAÇ : Planlı yazma

1. Her öğrenci velisi ile aşağıdaki konulara uyacaklarına dair örnekteki gibi bir anlaşma metnihazırlanarak imzalanır.

2. Anlaşmanın geçerli olacağı süre belirlenir.3. Taraflardan birinin anlaşmayı bozması hâlinde uygulanacak yaptırımlar belirlenir.4. Anlaşma her iki tarafa verilmek üzere iki nüsha hâlinde hazırlanarak taraflarca imzalanır.

Not:Güdümlü yazma yöntemi kullanılır.

Yazılı anlatımı değerlendirme ölçeği kullanılır.

PİLAVDAN DÖNENİN KAŞIĞI KIRILSIN

ÖRNEK:ÖĞRENCİ-VELİ DERS ÇALIŞMA ANLAŞMASI

“......adlı öğrenci ve ......adlı öğrenci velisi arasında başarılı olmak için düzenliders çalışma ile ilgili anlaşma” ........tarihinde imzalanmış ve ..........tarihinde sınıftaduyurularak yürürlüğe girmiştir.1. Bu anlaşma, başarılı olmak isteyen öğrenci ve velisi için bir ders yarıyılı

uygulanacaktır.2. Öğrenci ve velisi, bu anlaşmanın hükümlerine uygun olarak 1. maddede belirtilen

amaca yönelik olarak ders çalışma planı hazırlayacaktır.3. Akşam televizyon izleme alışkanlığı, bu anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihten

itibaren en aza indirilecektir.4. Her iki taraf, anlaşmanın yürürlüğe girişinden itibaren kitap veya gazete okurken

birbirlerini rahatsız edici davranışlarda bulunmayacaktır.5. Öğrenci velisi, her hafta sonu ders çalışma planında yer alan bölümlerin uygulanıp

uygulanmadığını kontrol edecektir.6. Öğrenci, her hafta sonu planda yer alan bölümlerden uygulayamadıklarını,

uygulayamama sebebini de açıklayan bir raporla velisine sunacaktır.7. Taraflar, anlaşmanın işleyişinde ortaya çıkacak sorunları, sınıf öğretmenine

bildirecektir. Anlaşmayı bozan taraf, öğretmenin belirlediği yaptırımıuygulayacaktır.

8. Bu anlaşma iki nüsha olarak hazırlanacaktır.9. Anlaşma hükümleri, başarı seviyelerini artırmak amacıyla, öğrencilerin sosyal,

fiziksel ve ekonomik durumları göz önünde bulundurularak yorumlanmalıdır.

İmza İmza

Öğrenci Öğrenci velisi

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

148

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 40 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; yaratıcı düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : YazmaAMAÇ : Farklı türlerde metinler yazmaMATERYALLER : Kalem, kâğıt, saat

1. Öğrenciler gruplara ayrılır. Her gruba farklı bir cümle verilir.

2. Verilen cümleler, hikâyelerin giriş cümlesi olarak kullanılır. İlk yazan öğrencilere iki

dakika süre verilir. Öğrenciler, bu sürenin sonunda cümleleri bitmemiş bile olsa

yazmayı bırakırlar.

3. Her öğrenci kâğıdını sağındaki arkadaşına verir. Üç dakika içinde herkes arkadaşının

kaldığı yerden devam eder. Süre bittiğinde yazmayı bırakarak kâğıtlar tekrar sağdaki

öğrencilere verilir.

4. Üçüncü yazan öğrenciye dört dakika, dördüncü yazana beş dakika, beşinci yazana altı

dakika süre verilir. Her öğrenci, kendi kâğıdını alana kadar devam edilir. Son turda

metinler, ilk yazan öğrenciye döner ve o öğrenci hikâye tamamlanmamışsa hikâyeyi

tamamlar.

5. Her grup yazdıkları hikâyeler arasından en beğendiklerini seçerek sınıfla paylaşır.

6. Yazılan hikâyeler resimlenerek sınıf veya okul panosunda sergilenir.

Not : Grup olarak yazma yöntemi kullanılır.



YUVARLAK MASA YAZARLIĞI

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

149

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 40 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; eleştirel düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : YazmaAMAÇ : Farklı türlerde metinler yazmaMATERYALLER : Kâğıt, kalem

Öğrencilerin atasözlerini kendi hayatlarıyla ilişkilendirmelerini sağlamak amacıyla;

1. “Bir elin nesi var, iki elin sesi var.” atasözü tahtaya yazılır. Ne anlatmak istediği

öğrencilere sorulur. Atasözünde anlatılana benzer bir durumla karşılaşıp

karşılaşmadıkları hakkında konuşulur. Öğrencilerin verdikleri örnekler tahtaya yazılır.

2. Sınıf iki gruba ayrılarak bildikleri atasözlerini yazmaları istenir. Gruplardan, her

atasözünün karşısına anlatılmak istenenle ilgili yaşantılarından örnekler yazmaları

istenir.

3. Öğrenciler yazdıkları atasözlerinden birini seçerek üç veya beş paragraflık bir yazı

yazarlar.

4. Yazdıklarını resimle de destekleyebilirler.

Not : Grup olarak yazma yöntemi kullanılır.


2. Yazılı anlatımı değerlendirme ölçeği kullanılır.

BİR ELİN NESİ VAR İKİ ELİN SESİ VAR

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

150


eleştirel düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : YazmaAMAÇ : Farklı türlerde metinler yazmaMATERYALLER : Çalışma kâğıdı

1. Öğrencilere bir konu verilir.

2. Bu konuyla ilgili çağrışım yapan kelimeler listelenir.

3. Bu kelimelerden birbiriyle ilişkili olanlar eşleştirilir.

4. Konuyla ilgili bilgiler gözden geçirilir.

5. Oluşturulan taslak, öğrenciler arasında okunarak görüş alışverişinde bulunulur.

6. Gerekli düzeltmeler yapılarak yazılara son şekli verilir.

Not: Yaratıcı yazma yöntemi kullanılır.



DENEMELER

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

151

ÇALIŞMA KÂĞIDI

Konu: Çevre KirliliğiKonuyla ilgili ilk anda akla gelen kelimeler:Ozon tabakası, fabrika, egzoz gazı, çöpler, sigara izmariti, hava kirliliği, görüntükirliliği, gürültü, alternatif enerji kaynakları, eğitim, çevre bilinci, filtre,ağaçlandırma, sokak , pet şişeler, yiyecek artıkları...

Sokak

- pet şişeler- çöpler I- yiyecek artıkları- sigara izmariti

Hava kirliliği Çevre bilinci- ozon tabakası II - eğitim III- fabrikalar - ağaçlandırma- egzoz gazı - filtre

Çevre kirliliğinin sebepleri nelerdir?

Sokakların kirliliğinin sebeplerini açıklayalım.

Çevre kirliliği nasıl önlenebilir?

I

II

IIIHava kirliliğinin sebeplerini açıklayalım.

IV

152

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 25 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; kişisel ve sosyal

değerlere önem vermeTEMEL DİL BECERİSİ : YazmaAMAÇ : Kendini yazılı olarak ifade etme alışkanlığı kazanmaMATERYALLER : Çalışma kâğıdı

1. Seçilen bir anı ile ilgili zihin haritası oluşturulur.

2. Hatırlananlar resimlenir.

3. Bu resimlere uygun diyaloglar konuşma baloncuklarına yerleştirilir.

Not: Boşluk doldurma yöntemi kullanılır.


GEÇMİŞE YOLCULUK

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

153

ÇALIŞMA KÂĞIDI

BEN DE RESİM YAPABİLİRİM!

1. Annem evi kirletirimendişesiyle boyakalemleriyle resimyapmama engel olurdu.

3. Hasta olduğumiçin resim ödevimiyapamadım veöğretmenim beniazarladı.

4. Resim derslerindehiç sesimiçıkarmazdım.Ödevlerimi dearkadaşlarımayaptırırdım.

5. Yeni resimöğretmenim bir kutuboya hediye etti.

2. Öncekiöğretmenimresimlerimi hiçbeğenmezdi.

6. Resim sergimeresim öğretmenimidavet ettim.

1. 2.

3.

4. 5.

6.

154

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 15 dakikaTEMEL BECERİLER : Eleştirel düşünme, yaratıcı düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : YazmaAMAÇ : Kendini yazılı olarak ifade etme alışkanlığı kazanmaMATERYALLER : Çalışma kâğıdı

1. Öğrenciler gruplara ayrılarak her gruba üzerinde karikatürler bulunan çalışma

kâğıdı dağıtılır.

2. Çalışma kâğıdında yer alan karikatürler dikkatle incelenir.

3. Her grup kendine düşen karikatürdeki boşlukları doldurur.

Not: Boşluk doldurma yöntemi kullanılır.


2. Çalışma kâğıtları kullanılır.

BALON DOLDURMA

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

155

ÇALIŞMA KÂĞIDI

Hakkı USLU

156

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 4 ayTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; yaratıcı düşünme,

eleştirel düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : YazmaAMAÇ : Kendini yazılı olarak ifade etme alışkanlığı kazanmaMATERYALLER : Boya kalemi, delikli zımba, kâğıtları tutturmak için yapıştırıcı veya

diğer malzemeler

Öğrencilerin kışla ilgili resim ve farklı türde yazdıkları yazılardan oluşan bir anı

defteri hazırlamalarını sağlamak amacıyla;

1. Öğrencilere bir kış resmi gösterilerek “Kışı Hatırlayalım” adlı bir kitap hazırlamaları

söylenir. Kitabın kışla ilgili resimlerden ve kış hatıralarından oluşacağı belirtilir.

2. Kitabın hazırlanma süresi dört ay olacağı için öğrenciler yaşadıkları son kışa ait güzel

anılarını da kitaplarına eklerler.

3. Hatıralarını, çizdikleri resim veya yazdıkları bir yazıyla desteklerler.

4. “........tarihine kadar açmayın!” uyarısı kitabın kapağına yapıştırılır.

5. Her öğrenci kendi kitabı için kapak tasarlar. Sayfaları zımbayla delerek bir iple birleş-

tirir/yapıştırır.

6. Belirlenen tarihte kitap sınıfa getirilerek yazılar ve resimler hakkında tartışılır.


Proje değerlendirme formu kullanılır.

KIŞI HATIRLA

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

157

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 10 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanmaTEMEL DİL BECERİSİ : YazmaAMAÇ : Yazım ve noktalama kurallarını uygulama

A.1. Her öğrenci kelimedeki bir sesi temsil etmek üzere tahtaya çıkarılır.2. Öğretmen içinde ünlü düşmesinin yer aldığı kelimenin geçtiği bir cümle kurar.3. Ek olan sesi temsil eden öğrenci kelimeye yaklaşırken ikinci ünlüyü temsil eden

öğrenci yere çöker.Örneğin; omuz kelimesinin seslerini temsil eden dört öğrenci yan yana dizilir. İki

öğrenci de “u” ve “a” seslerini temsil etmek üzere görevlendirilir. Öğretmen “Uzunsaçları omzuna dökülüyordu.” dediğinde “u” sesini temsil eden öğrenci “z” nin yanınagelirken, “omuz” daki “u” yu temsil eden öğrenci yere çöker.

B.4. Ünlü düşmesine uğrayabilecek kelimeler gruplara dağıtılır.5. Her öğrenci kendine bir ses seçer.6. Öğretmen kelimeyi söylediğinde o kelimede görevli öğrenciler grubun ortasında yer

alırlar.7. Cümle söylendiğinde düşen ünlüyü temsil eden öğrenci yere çöker.8. Ünlü düşmesine uğramış kelimelerin yazımıyla ilgili kurallar kavratılır.

ÖĞRETMEN BİLGİ NOTUTürkçenin ses özellikleriyle ilgili bilgi ve kurallar öğrencilerin zihninde

somutlaştırılarak verilmelidir. Türkçe dersinde bilgi düzeyinde öğretilen bu konu, bedeneğitimi dersinin ilk beş dakikasında bu dersin öğretmeni tarafından uygulatılarakpekiştirilebilir. Uygulamanın yapılabilmesi için kelimeler, cümleler ve etkinliğinyapılışı beden eğitimi öğretmenine verilebilir.

Ünlü düşmesine uğrayan kelimelerin yazımıyla ilgili kuralları uygulama açısındandeğerlendirilir.

GELDİĞİMDE SEN YOKTUN

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

158

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 15 dakikaTEMEL BECERİLER : Karar vermeTEMEL DİL BECERİSİ : YazmaAMAÇ : Yazım ve noktalama kurallarını uygulamaMATERYALLER : Çalışma kâğıdı

1. Öğrencilere ünsüzlerin özellikleri kavratılır.

ÜNSÜZLER

Sert Yumuşak

p, ç, t, k, f, s, ş, h b, c, d, g, ğ, j, l, m, n, r, v, y, z

2. Bilgiler doğrultusunda çalışma kâğıdında yer alan resme ulaşmaları istenir.

3. Ünsüz yumuşaması ve benzeşmesi olayları kavratılarak bu ses olaylarına uğrayan

kelimelerin yazımıyla ilgili kurallara değinilir.

1. Öğrenciler, ünsüzlerle ilgili bilgileri (sertlik-yumuşaklık, süreklilik-süreksizlik)kavrayıp ses olaylarına uğrayan kelimelerin yazımıyla ilgili kuralları uygulayabilmeaçısından değerlendirilir.

BOYA! BOYA!

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

159

BOYA! BOYA!

Yukarıdaki tabloda yumuşak ünsüzleri boyar mısın? Ortaya çokseveceğin bir hayvan çıkacak. Bu hayvanın adını aşağıya yazar mısın?

f

s

t

k

ş

ç h

p s

h

k

b

ç

t

p

ş

k

h

ç f

c m

n

v

y

z

l

g

d

c

b

r

ğ

m

d

n

y z

c

v

l

g

r

l d

m z

v y c

n d z ğ

c

l

z m

l

l

r

v

v

y

160

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 40 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; yaratıcı düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : YazmaAMAÇ : Yazım ve noktalama kurallarını uygulamaMATERYALLER : Çalışma kâğıdı

1. Her öğrenciye noktalama işaretlerinden oluşan bir çalışma kâğıdı verilir.

2. Öğrenciler çalışma kâğıdında yer alan noktalama işaretlerinden birini seçerler.

3. Seçtikleri noktalama işaretini bir kahraman yerine koyarak işaretin maceralarını

hikâye şeklinde yazarlar.




MACERA PEŞİNDE

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

161

ÇALIŞMA KÂĞIDI

Yukarıdaki noktalama işaretlerinden birini seçerek onun başından geçen olaylarıyazınız.…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………

162

DERS : TürkçeSINIF : 7YAKLAŞIK SÜRE : 80 dakika (araştırma dışında kalan paylaşım süresi)TEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; araştırma, yaratıcı

düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : YazmaAMAÇ : Planlı yazmaMATERYALLER : Resim, fotoğraf, afiş, poster, grafik, bilgisayar, tepegöz...

1. Öğrencilere farklı konular verilerek birini seçmeleri istenir (Sınıf mevcuduna göreöğrenciler gruplara ayrılarak, her grubun farklı bir proje hazırlaması istenebilir.).

2. Öğrencilere proje hazırlama sürecinde neler yapılacağı ve nelere dikkat edileceği belirtilir.

Proje hazırlanırken;

a. Öğrencilerden seçtikleri konuyla ilgili genel bir araştırma yapmaları,

b. Konuyu sınırlandırarak ana ve alt başlıklarını belirlemeleri,

a. Hazırladıkları sorulara cevap bulmaları,

ç. Sorunlara çözüm üretmeleri,

b. Yazacaklarını taslak hâline getirerek ön değerlendirmede bulunmaları istenir.

3. Her öğrenci hazırladığı taslak metni kendisinden istenenlere uygun proje hâline getirir.

4. Öğrenciler yazdıklarını afiş, poster, resim, grafik veya bilgisayardan yararlanarak sunarlar.

2. Sunum yapılırken;

6. Materyallerin konuya uygun olmasına,

7. İlgi çekici olmasına,

8. Metne uygun şekilde yerleştirilmesine dikkat edilir.


PROJEM

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

163


yaratıcı düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : YazmaAMAÇ : Planlı yazmaMATERYALLER : Büyük boy kâğıt, çeşitli kıyafetlerKAYNAKLAR :

1. Öğrenciler, yaşadıkları çevrede meydana gelen ilgi çekici ve önemli olayların listesini

hazırlarlar.

2. Listede yer alan olaylar arasından bazıları seçilerek zaman çizelgesine yerleştirilir.

3. Her olay ait olduğu döneme yazılarak resimlenir ve kâğıtlar birleştirilerek sınıf duvarına

asılır.

4. Her öğrenci, seçtiği dönemde yaşayan gerçek veya hayalî bir şahsın yerine geçerek

hikâyesini anlatır. O dönemi yansıtan kıyafetleri giyerek olayı canlandırmaya çalışır.


Akran değerlendirme formu kullanılır.

YAŞAYAN ZAMAN

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

164

DERS : TürkçeSINIF : 7YAKLAŞIK SÜRE : 40 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; yaratıcı düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : YazmaAMAÇ : Farklı türlerde yazmaMATERYALLER : Resim, fotoğraf, pano

1. Sınıf gruplara ayrılır.

2. Her hafta, sınıfın gündemini oluşturacak bir konu belirlenir.

3. Gruplardan biri, belirlenen gündem maddesine göre bir pano hazırlar.

4. Grup üyeleri bu panoya yazı, resim, derledikleri metin ve fotoğraflarla katılırlar. Çalışmasürecinde her üyenin etkin olması sağlanır.

5. Dergi için iş bölümüne dayalı aşağıdaki görevlendirmeler esas alınır:

Yazı işleri müdürü

Editör

Düzeltmen

Yayın Kurulu




ADIM ADIM DERGİCİLİK

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

165

DERS : TürkçeSINIF : 7YAKLAŞIK SÜRE : 20 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; eleştirel düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : YazmaAMAÇ : Farklı türlerde metinler yazmaMATERYALLER : Resim

1. Öğrencilere bir resim gösterilir.

2. Resimle ilgili sorulara cevap vermeleri istenir.

Örnek sorular;

a. Sizce bu pencere nereye açılıyor?

b. Karşıdaki yuvarlak nesnenin yeni bir dünya olduğunu düşünürsek bu dünyada neleryapmak isterdiniz?

c. Balıklar sizin için ne ifade ediyor?

3. Resimden hareketle öğrencilere şiir yazdırılır.

Not: Duyularından hareketle yazma yöntemi kullanılır.


RESİMLERİN EZGİSİ

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

166

DERS : TürkçeSINIF : 7YAKLAŞIK SÜRE : 80 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; araştırmaTEMEL DİL BECERİSİ : YazmaAMAÇ : Kendini yazılı olarak ifade etmeMATERYALLER : Ansiklopedi, İnternet, çalışma kâğıdı

1. Yaşanılan bölgenin tarihî mekânları ile doğal güzelliklerinin bulunduğu yerlere gezi

düzenlenir.

2. Öğrencilerden gezi öncesi gidecekleri mekânlarla ilgili yeterli bilgi toplamaları istenir.

3. Gezilen bölgenin özelliklerine dikkat çekmek amacıyla gezi sırasında öğrencilere çeşitli

sorular sorulur.

4. Öğrencilerin gezi sırasında gördükleri ve edindikleri izlenimler, daha önce elde ettikleri

bilgilerle birleştirilerek gezilen yerle ilgili değerlendirme yapılır.

Not: Güdümlü yazma yöntemi kullanılır.

1. Yazılı anlatımı değerlendirme ölçeği kullanılır.2. Çalışma kâğıdı kullanılır.

GEZİP GÖRDÜKLERİM

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

167

GEZİÖĞRENCİ ÇALIŞMA KÂĞIDI

GEZİ ÖNCESİ

1. Gideceğiniz yeri niçin tercih ettiniz?2. Gezeceğiniz yerde hangi medeniyetler kurulmuştur?3. Gezeceğiniz yerin tarihimiz açısından önemi nedir?4. Gezeceğiniz yerde yaşamış olan Türk büyükleri kimlerdir?5. Gezilecek yerin bitki örtüsü, iklimi ve coğrafi koşullarının özellikleri nelerdir?

...

GEZİ SIRASINDA

1. Gezdiğiniz yerde dikkatinizi ilk olarak ne çekmiştir?2. Gezi sırasında neler hissettiniz?3. En beğendiğiniz yer neresi? Niçin?

...

GEZİ SONRASINDA

1. Gezdiğiniz yeri yaşadığınız çevre ile karşılaştırdığınızda, ne gibi benzerlik vefarklılıklar gördüğünüzü ifade ediniz.

2. Gezdiğiniz yerle ilgili araştırma yaparken eksik gördüğünüz bilgiler nelerdir? ...

168


yaratıcı düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : YazmaAMAÇ : Kendini yazılı olarak ifade etme alışkanlığı kazanmaMATERYALLER : Dürbün (Kâğıt veya kartondan da yapılabilir.), bir tas veya bir kova

su, suya atılacak bir nesne, boya kalemleri

1. Sınıfa bir dürbün getirilerek öğrencilerin çevreye bakmaları sağlanır. Algılananlarhakkında konuşulur. Farklı açılardan bakmanın insanların hayatında ne gibi değişikliklermeydana getirebileceği tartışılır.

2. Suya atılan nesnenin meydana getirdiği dalgalanma gözlenerek, öğrencilerden dalganınsu yüzeyinde oluşturduğu etkiyi tasvir etmeleri istenir.

3. Çevremizdeki bazı küçük değişikliklerin hayatımızda dalgalanmalara neden olabileceğihakkında konuşulur.

4. Çevrenin kişilik üzerindeki etkisi hakkında beyin fırtınası yapılır. Cinsiyet, yaş, coğrafibölge ve tarihî dönemin etkileri göz önünde bulundurularak tartışmaya yön verilir.

5. Öğrenciler, kişilikleri üzerinde etkisi olan bir çevre seçerler. Bu çevrede yaşamanınolumlu ve olumsuz yönlerini listelerler.

6. Yaşadıkları çevrenin kişilikleri üzerindeki etkilerini anlatan bir yazı yazarlar.

7. Yaşadıkları çevrenin resmini çizerek yazılarına eklerler.

8. İsim verilmeden okunan metinlerin hangi öğrenciye ait olduğu tahmin edilir.

9. Not: Eleştirel yazma yöntemi kullanılır.


EĞER

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

169

DERS : TürkçeSINIF : 8YAKLAŞIK SÜRE : 25 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; yaratıcı düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : YazmaAMAÇ : Yazma kurallarını uygulamaMATERYALLER : Resim, çalışma kâğıdı

1. Öğrencilere gazete, dergi veya İnternetten alınan resim/resimler dağıtılır.

2. Resimler üzerinde düşünmeleri için öğrencilere beş dakika süre verilir.

3. Öğrenciler resimler hakkındaki yorumlarını yazarak okurlar.

4. Öğrencilerin yorumları okunur.

5. Arkadaşlarından farklı yorum getiren öğrencilerin yazıları sınıf panosuna asılır.



ÇİZGİLER NE SÖYLER?

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

ÇALIŞMA KÂĞIDI

Yukarıdaki resimlerin sizde bıraktığı izlenimleri yazınız.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

170

171

DERS : TürkçeSINIF : 8YAKLAŞIK SÜRE : 80 dakika (araştırma dışında kalan paylaşım süresi)TEMEL BECERİLER : Araştırma, yaratıcı düşünme, bilgi teknolojilerini kullanmaTEMEL DİL BECERİSİ : YazmaAMAÇ : Planlı yazmaMATERYALLER : Resim, fotoğraf, Atatürk’le ilgili kitaplar


2. Tüm grupların ortak çalışmasıyla Atatürk’ün hayatını anlatan bir çizelge

oluşturulur. Bu çizelgeye, Atatürk’ün hayatındaki önemli olayların yer ve tarihleri

ile Atatürk’ün o tarihte kaç yaşında olduğu yazılır.

3. Çizelgeye, olayın geçtiği yeri temsil eden bir resim veya fotoğraf yerleştirilir.

4. Her grup, zaman çizelgesinden bir olay seçerek bununla ilgili araştırma yapar.

5. Araştırdıkları dönemde yaşayan ve Atatürk’ün çevresinde bulunan bir şahsiyetin

yerine kendini koyarak onun gözüyle Atatürk’ü tanıtan bir yazı yazarlar.

6. Yazdıklarını görsel/işitsel materyallerden yararlanarak sunarlar.

Not : Yaratıcı yazma yöntemi kullanılır.


ATATÜRK’Ü TANIYORUM

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

172

DERS : TürkçeSINIF : 8YAKLAŞIK SÜRE : 80 dakika (araştırma dışında kalan paylaşım süresi)TEMEL BECERİLER : GirişimcilikTEMEL DİL BECERİSİ: Yazma

AMAÇ : Kendini yazılı olarak ifade etme alışkanlığı kazanma

Not : “Başkalarıyla iletişim kurma ve geliştirmede sözlü ve sözsüz anlatım becerilerinikullanır.” Girişimcilik ara disiplin kazanımıyla ilişkilendirilir.

Çıkarılacak sınıf gazetesi için gönüllü öğrenciler seçilerek görev dağılımı yapılır.Öğrencilerden bir kısmı araştırma ve röportaj yaparken; diğer kısmı da şiir,resim ve karikatürbulma görevini üstlenir. Öğrencilere bir haftalık süre verilir. Öğretmen bu süreçte öğrencilerisürekli takip ederek onlara yardımcı olur. Her öğrenci yaptığı araştırmalar konusunda diğeröğrencileri bilgilendirir. Öğrenciler isterlerse kendi çalışmalarını da (şiir, hikaye vb.) gazeteyealabilirler. Hazırlanan gazete sınıftaki panoya herkesin okuyabileceği şekilde asılır. Öğretmenbaşarılı çalışmalarından dolayı, görev alan öğrencileri tebrik eder. Bütün sınıfa daarkadaşlarının sınıf gazetesi hazırlanması için görev almak istediklerini, bu davranışlarıyla birgirişimcilik örneği sergilediklerini, bunun sonucunda da çok güzel bir sınıf gazetesi çıkararakbaşarıya ulaştıklarını açıklar.


Başkalarıyla iletişim kurma ve geliştirmede sözlü ve sözsüz anlatım becerilerinikullanabiliyor mu?

SINIF GAZETESİ

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

173


yaratıcı düşünme, problem çözmeTEMEL DİL BECERİSİ : YazmaAMAÇ : Farklı türlerde metinler yazmaMATERYALLER : Çalışma kâğıdı

1. Okul, çevre, ülke veya dünya sorunlarıyla ilgili bir konu, sınıfın gündemine alınır.

2. Konu ile ilgili beyin fırtınası yapılır.

3. Konu sınıf ortamında tartışılarak sorular oluşturulur.

4. Öğrenciler, cevaplamak üzere, sorulardan birini seçerler. Bu sorunla ilgili düşünce ve

çözüm önerilerini yazılı olarak ifade ederler.

Not: Kontrollü yazma yöntemi kullanılır.



GÜNDEM OLUŞTURMA

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

174

ÇALIŞMA KÂĞIDI

GÜNDEMİMİZ : TRAFİKTrafik kavramının çağrıştırdıklarını aşağıdaki baloncuklara yazınız.

Baloncuklara yazılan kelimelerden hareketle sorular oluşturunuz. Kelimelerdenbirini seçerek bu sorunla ilgili düşünce ve çözüm önerilerinizi yazınız.1. ………………………………………………………………………………………………...

2. ………………………………………………………………………………………………...

3. ………………………………………………………………………………………………..

4. ……………………………………………………………………………………………….

5. ……………………………………………………………………………………………….

6. ……………………………………………………………………………………………….

175

DERS : TürkçeSINIF : 8YAKLAŞIK SÜRE : 40 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma, araştırmaTEMEL DİL BECERİSİ : YazmaAMAÇ : Farklı türlerde metinler yazmaMATERYALLER : Yunus Emre’nin yaşadığı dönemi yansıtan materyaller

1. Yunus Emre’nin hayatını anlatan bir zaman çizelgesi hazırlanır.

2. Yunus Emre’nin hayatındaki önemli olaylar ve olayların geçtiği mekânlar belirlenir.

3. Her öğrenci veya grup, zaman çizelgesinden bir dönem seçer ve o dönemle ilgili

araştırma yapar.

4. Öğrenciler, kendilerini o dönemde yaşayan gerçek veya hayalî bir şahsın yerine

koyarak Yunus Emre’yi tanıtan bir yazı yazarlar.

5. Öğrencilerin yazdıkları, kronolojik sıraya konularak kitap hâline getirilir ve sınıf

kitaplığına yerleştirilir.


Yazılı anlatımı değerlendirme formu kullanılır.

ONU TANIYORUM

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

176

DERS : TürkçeSINIF : 8YAKLAŞIK SÜRE : 40 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma, iletişim kurma, karar

verme, girişimcilikTEMEL DİL BECERİSİ : YazmaAMAÇ : Farklı türlerde metinler yazmaMATERYALLER : Öz geçmiş, dilekçe, başvuru formu, anlaşma metni

1. Öğrenciler sanal bir şirket kurarlar.

2. Bir grup öğrenci, şirketin yönetim kadrosunu oluşturur.

3. Diğer öğrenciler, ekte öz geçmişlerini sundukları bir dilekçe ile şirkete iş

başvurusunda bulunurlar.

4. İş başvurusu kabul edilen öğrencilerle görüşülür, kabul edilenlerle şirket yönetimi

arasında anlaşma metni imzalanır.

Not: Kontrollü yazma yöntemi kullanılır.


ŞİRKET KURUYORUM

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

177

ÇALIŞMA KÂĞIDIAnlaşma metnini yazınız.

178

SINIF : 8YAKLAŞIK SÜRE : 1 hafta (yazma çalışmaları dışında kalan paylaşım süresi)TEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; yaratıcı düşünme,

araştırmaTEMEL DİL BECERİSİ : YazmaAMAÇ : Faklı türlerde metinler yazmaKAYNAKLAR : Edebiyat Atölyesi( 6, 7, 8. sınıflar), Eğitim Gönüllüleri Vakfı

Okul sonu sergisi için bir plan hazırlanır. Sergi için duyuru metni yazılır. Sergiye şiir,

deneme, öykü, karikatür vb. çalışmalarla katılım olacağı belirtilir. Çalışmaya katkıda

bulunanlar için katılım belgesi hazırlanır. Şiir, öykü, deneme, karikatür köşeleri oluşturularak

çalışmalar gruplara ayrılır.

Sergi günü ve yeri belirlenerek bununla ilgili duyuru hazırlanır. Dönem sonunda açılış

konuşması yapılarak sergi açılır. Açılış sonrası katılım belgeleri katılımcılara dağıtılır.



SERGİ

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

179

DERS : TürkçeSINIF : 8YAKLAŞIK SÜRE : 40 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; yaratıcı düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : YazmaAMAÇ : Farklı türlerde metinler yazmaMATERYALLER : Çalışma kâğıdı

1. Somut kelimelerden ve imajlardan oluşan iki liste hazırlanır.

2. Öğrenciler listeden, şiirlerinde kullanacakları kelime ve imajları seçerler. Hazırlanan

listedeki kelimelerden seçme yapılarak imaj oluşturulur.

3. Kelime ve imajlar kullanılarak şiir yazılır.

4. Yazılan şiirler müzik eşliğinde okunur.

Not: Kelime ve kavram havuzundan seçerek yazma yöntemi kullanılır.


ŞAİR GİBİYİM

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

180

ÇALIŞMA KÂĞIDI

I. GRUP II. GRUP

ÖRNEK

İMAJLAR: Hayat, tatlı rüzgâr, sakin evler

RÜZGÂRGÖNÜLÇİÇEKEVLERHAYAT

AĞAÇBULUTLARBENVARLIK

TATLISIKIALTINKESKİNYÜCEUÇUKSAKİNSAĞLAMÇARESİZ

181

DERS : TürkçeSINIF : 8YAKLAŞIK SÜRE : 40 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma, yaratıcı düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : YazmaAMAÇ : Farklı türlerde metinler yazmaMATERYALLER : Çalışma kâğıdı

1. Hoşgörü kavramının çağrıştırdıklarını dondurma toplarının içine yazınız.

2. Yazdıklarınızdan hangisi sizde en güçlü duyguyu uyandırır?3. Bu duygu ile ilgili aklınıza gelen kelimelerden hareketle bir şiir yazınız.

4. Şiirinize bir başlık bulunuz.

5. Yazdığınız şiiri aşağıdaki özellikler bakımından kontrol ediniz.



ÇAĞRIŞIMLAR VE DUYGULAR

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

Şiirde ana duyguyu verebildim mi? Çarpıcı ifadeler var mı? Ses uyumunu sağlayabildim mi? Anlam ve ahenk yönünden en uygun

kelimeyi seçmiş miyim?

182

ÇALIŞMA KÂĞIDI


183

ÇALIŞMA KÂĞIDI

Şiirinizi buraya yazınız.

184


yaratıcı düşünmeTEMEL DİL BECERİSİ : YazmaAMAÇ : Kendini yazılı olarak ifade etme alışkanlığı kazanmaMATERYALLER : Kâğıt, kalem

1. Öğrencilerden, iki dakika içinde “değişim” kelimesinin çağrıştırdıklarını defterlerineyazmaları istenir.

2. Kelimenin çağrıştırdıkları daha sonra tahtaya yazılır.

3. Öğrencilere, “Değişimi reddedebilir miyiz?, “Yetişkinlerin yaşadığı olumlu veolumsuz değişimler nelerdir?”, “Hayatınızda bir değişiklik olduğunda nehissedersiniz?” gibi açık uçlu sorular sorularak tartışma ortamı oluşturulur.

4. Öğrencilerden bir önceki yıl yaşadıkları sosyal değişimleri liste hâlinde yazmaları vebunlardan kendilerini en çok etkileyeni seçmeleri istenir.

5. Öğrenciler, değişimin ne olduğunu (değişimi tarif eden), hayatlarını nasıl etkilediğinive kendilerinde uyandırdığı duyguları anlatan bir yazı yazarlar. Yazı, kısa hikâye veyaşiir türünde de olabilir.

6. Öğrenciler yazılarını müzik, resim veya dansla destekleyebilirler.

7. Birkaç öğrenci yazılarını aileleri ile paylaşmak üzere görevlendirilir.

8. Ailelerden, sınıfa gelerek ilk gençlik yıllarına ait tecrübelerini paylaşmaları istenir.

9. Öğrencilerin yazıları okul panosunda veya dergisinde yayımlanır.


4. Akran değerlendirme formu kullanılır.5. Yazılı anlatımı değerlendirme ölçeği kullanılır.

ZAMANLA DEĞİŞİR HER ŞEY

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

185

DİL BİLGİSİETKİNLİKLERİ

186

DERS : TürkçeSINIF : 6. sınıfYAKLAŞIK SÜRE : 20 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanmaAMAÇ : Kelimenin yapı özellikleriyle ilgili bilgi ve kuralları kavrama ve

uygulamaMATERYALLER : Çalışma kâğıdı

Bir metin belirlenir. Öğrenciler çiftçi rolünü üstlenir. Çiftçiden pazarda satmak

üzere ürünlerini iki çuvala yerleştirmesi istenir. Öğrenciler iki gruba ayrılır. Birinci grup

metindeki isimleri, ikinci grup fiilleri bulmakla görevlendirilir. Öğrenciler verilen

metindeki isim ve fiilleri ayırarak çuvallara yerleştirir

1. Kelime köklerinin/gövdelerinin türünü (isim/fiil) tespit edebiliyor mu?2. Çalışma kâğıdı kullanılır.

SÜREÇ

ÇİÇEKÇİ

DEĞERLENDİRME

187

ÇALIŞMA KÂĞIDI

Çiçekçi Hasan, bu yılki ürünü çuvallara doldurarak pazarda satacaktır. Aşağıdaki metniokuyarak ona yardımcı olur musun?

BİR ÇİÇEK VARDI

Bir çiçek vardı,Güzel,Kokulu,Büyülü,Yaşıyordu topraktan aldığı gıdayla,Uzuyordu damarlarına giden kanla.Boyu aşınca bulutları,Komşu olunca yıldızlara,Kendini güneşe akraba sandı.Baktı aşağılara,Beslendiği toprağından utandı.Çekti köklerini,Kirden, tozdan, çamurdan kurtardı.Bıraktı kendini rüzgârlara.Yağmurlarda ıslandı,Sonra üşüdü birden,Yaprakları dağıldı.Isınmak istedi,Yaklaştığı güneşten yandı.....

Kâmil Ozay (Yaralı Bahar)

İsim köklerini yazınız. Fiil köklerini yazınız.

188

DERS : TürkçeSINIF : 6. sınıfYAKLAŞIK SÜRE : 10 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; karar vermeAMAÇ : Kelimenin yapı özellikleriyle ilgili bilgi ve kuralları kavrama ve

uygulamaMATERYALLER : Çalışma kâğıdı

1. Öğrencilerin okudukları herhangi bir kitaptan yirmişer kelime (basit, birleşik vetüremiş) belirlenir.

2. Öğrencilerden her kelime grubu için bir resim çizmeleri istenir.3. Karışık hâlde verilen kelimeler resimlerin içerisine yazılır.

BASİT …………… TÜREMİŞ ………….

…………... ………….

…………... ………….

……….….. ………….

……….….. ………….

BİRLEŞİK

…………… …………… …………… .………….. ……………

Beğenilen çalışmalar sınıf veya okul panolarında sergilenir.

Kelimeleri yapılarına göre gruplandırabiliyor mu?

SÜREÇ

GRUPLANDIRMA

DEĞERLENDİRME

DERS : Türkçe SINIF : 6. sınıf YAKLAŞIK SÜRE : 20 dakika TEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; yaratıcı düşünme

AMAÇ : Kelimenin yapı özellikleriyle ilgili bilgi ve kuralları kavrama ve uygulama

MATERYALLER : Kelime listeleri

KELİME BANKASI

1. Kelime birleştirmekle görevli hayalî bir banka kurulur. Bir grup öğrenci bu bankada

görev alır.

2. Bir öğrenci bankaya giderek seçtiği kelimeleri hesabına yatırır:

Örnek;

İÇİ, HANIM, BOĞAZ, BİÇER, GECE, ÇALAR, BİLGİ, DÖVER, ATA, BÖREĞİ,

SÖZÜ, KASET, SAYAR, KABI, KIRIK, AYAK, KALE, KONDU, SU, ELİ.

3. Öğrenci, beş dakika sonra bankaya giderek yeni kelimelerini alır.

4. Bankanın birleştirdiği kelimeler tahtaya yazılarak sınıfla paylaşılır.

Birleşik kelimelerin anlam özelliklerini kavrayabilmiş mi?

DEĞERLENDİRME

SÜREÇ

189

DERS : Türkçe SINIF : 6. sınıf YAKLAŞIK SÜRE : 25 dakika

KONU: : Tamlama ve Hâl Ekleri TEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma AMAÇ : Kelime türleriyle ilgili bilgi ve kuralları kavrama ve uygulama

NE HÂLDEYİM

Aşağıdaki boşluklara önce tamlama eklerini, sonra da gerekli hâl eklerini

getiriniz.

1- Yalancı Çoban......... sözler........... artık hiç kimse inanmıyormuş.

2- O.......... resim.............. bana ver.

3- Oda........... pencere.......... dışarıya bakıyorum.

4- Ayten, seni okul.......kapı............ bekliyorum.

5- Kitaplarını Ayşe............. dolap.............. koyabilirsin.

6- Çocuklar okul........... bahçe............. oynuyorlar.

7- Bu soru............. cevap............ bilmiyorum.

8- Öğretmen.......... soru.......... anlamadım.

9- Misafirler siz.......... oda.............. kalacaklar.

10- Sen............ gözlük.............. yatağın altında buldum.

11- Yazar..... ilk roman.......... hiç beğenmemiştim.

12- Ben........ kalp........... kırdın.

13- Soruya yanlış cevap verdiğimizi öğretmen........ bakışlar......... anladık.

14- Ödevler........ hep.......... yapamadın mı?

15- Derse geç kalan öğrenci, sınıf......... kapı.......... üç kez vurdu.

SÜREÇ

1. Öğretmenin verdiği cevaplar doğrultusunda öğrenciler, birbirlerinin kâğıtlarını değerlendirir.

DEĞERLENDİRME

2. Hâl eklerini işlevlerine uygun kullanabiliyor mu?

190

191

DERS : TürkçeSINIF : 6 sınıfYAKLAŞIK SÜRE : 25 dakikaKONU : İsim TamlamasıTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanmaAMAÇ : Kelime türleriyle ilgili bilgi ve kuralları kavrama ve uygulama

Aşağıdaki boşluklara tamlama ekleri yazarak belirtili isim

tamlamaları yapınız.

1- Ahmet Bey...... oğul......... bizim sınıfta.

2- Onlar..... sokak..... o kadar güzel ki...

3- Dost...... söz..... de gülü de bazen insanı kırar.

4- Eylül..... dört..... okulların açılma günü.

5- Kış.... orta.... geldi işte.

6- “Su....... renk...... var mıdır?” diye sordu öğretmenimiz.

7- Yazar...... kitap.... beklenen ilgiyi gördü.

8- Zonguldak....... kömür........... halk arasında “kara elmas” diye anılır.

9- Anneler....... sabır....... biz çocukları şaşırtacak kadar çoktur.

10- Seksen beşindeki yazar, anılarında “Yaşlılık....... tat..... bir başka.” diyor.

1. Öğrencilerin verdiği cevaplar kontrol edilir. Yanlışları sınıf ortamında düzeltilir.

2. Tamlama eklerini kavrayabildi mi?

SÜREÇ

TAMAMLAMA

DEĞERLENDİRME

192

DERS : TürkçeSINIF : 6. sınıfYAKLAŞIK SÜRE : 15 dakika

KONU : SıfatTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanmaAMAÇ : Kelime türleriyle ilgili bilgi ve kuralları kavrama ve uygulama

Yanda verilen kelimeler hangi boşluklara yazılırsa sıfat görevi üstlenir?

1- ................. günlerim hep burada .............. geçti. güzel

2- ................. düşüncelere saygı gösteren hayata ............. bakar. başka

3- ................. konuşur ve ............ cümlelerle derdini anlatır. kısa

4- ..................... arabalar yanımızdan ..................... geçiyordu. hızlı hızlı

5- Uzun boylu ve .................. adam, bu güzel yerde .............. yaşıyordu yalnız

Öğrencilerin verdiği cevaplar kontrol edilir. Yanlışları sınıf ortamında düzeltilir.

SÜREÇ

NEREYE?

DEĞERLENDİRME

193

DERS : TürkçeSINIF : 6 sınıfYAKLAŞIK SÜRE : 25 dakikaKONU : Zamir - SıfatTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanmaAMAÇ : Kelime türleriyle ilgili bilgi ve kuralları kavrama ve uygulama

Cümlelerdeki sıfatları örnekteki gibi değiştirerek zamire dönüştürünüz.Örnek: Son günlerde okuduğum birçok kitabı okulun kütüphanesinden aldım.Son günlerde okuduğum kitapların birçoğunu okulun kütüphanesinden aldım.

1- Kimi insanlar yeşil alanların korunması konusunda oldukça duyarsız......................................................................................................................2- Okulun bahçesinde toplanan bütün öğrenciler sınıflarına girmeyi bekliyor..............................................................................................................................3- Bir adam karşı caddeden bize doğru geliyordu..................................................................................4- Denizden topladığı birkaç taşı çalışma masasının üzerine bıraktı..............................................................................................................5- Senenin başında işlediğimiz pek çok konuyu tekrar etmemiz gerekli.....................................................................................................................6- Bazı arkadaşlarım benim bu konuda önyargılı olduğumu söylüyor..................................................................................................................7- Hangi geziye katılmayı düşünüyorsun?.....................................................................8- Kaç arkadaş senin bu görüşüne destek verdi?..........................................................................9- Bu küçük şehirde hiçbir sinema açık değilmiş..................................................................................

1. Öğrencilerin verdiği cevaplar kontrol edilir. Yanlışları sınıf ortamında düzeltilir.

2. Zamir ve sıfatları işlevlerine uygun kullanabiliyor mu?

SÜREÇ

DÖNÜŞTÜRME

194

DERS : TürkçeSINIF : 7. sınıfYAKLAŞIK SÜRE : 10 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma; karar vermeAMAÇ : Fiillerin yapı özellikleriyle ilgili bilgi ve kuralları kavrama ve uygulamaMATERYALLER : Çalışma kâğıdı

Çalışma kâğıdı dağıtılarak öğrencilerden buradaki fiilleri yapılarına göregruplandırmaları istenir.

Fiilleri yapılarına göre gruplandırabiliyor mu?

SÜREÇ

BİRLEŞİK FİİLLER

DEĞERLENDİRME

195

ÇALIŞMA KÂĞIDI

görememek

Abayı yakmak

taşlaşmak

gözlemek

Yardım etmek

çözülmek

alınmak

Selam vermek

sormak

bakakalmak

Göze girmek

görmek

sevinmek

Basit Fiiller Birleşik FiillerTüremiş Fiiller

……………………………………

……………………………………

……………………………………

196

DERS : TürkçeSINIF : 8YAKLAŞIK SÜRE : 20 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanmaAMAÇ : Fiilimsilerle ilgili bilgi ve kuralları kavrama ve uygulama

Aşağıdaki boşlukları uygun fiilimsi ekleriyle doldurunuz.Örnek: Büyük şehirlerdeki oyun alanları giderek azalıyor.

İlkbaharda aç........ çiçekler ne kadar güzel!Onu birden karşımda gör......... çok şaşırdım.Sizin benden hiç hoşlan............. zaten biliyordum.Bizim ders çalış............ odada yüksek sesle konuşulmaması gerekir.Onun anlat.............. hikâyeyi dikkatle dinledim.O beni gör............ hemen geriye döndü.Eski mahallemize git............. arkadaşlarıma uğrarım.Okuldan çık…. eve gider……. yolda arkadaşıma rastladım.Her sabah yarım saat yürü........... sağlık için çok faydalıdır.Çocuk annesini gör….. gör….. onun boynuna sarıldı.Dersten sonra eve yürü........ yürü......... gittim.Eve git…… kitaplarımı alacağım.

Aşağıdaki cümleleri uygun fiilimsi ekleriyle birleştirip tek cümle olarak yazınız.Örnek: Ben biliyorum. Ali yarın okula gelmeyecek.Ali’nin [yarın okula gelmeyeceği]ni biliyorum.

Dün biraz rahatsızmış. Bu yüzden okula gelmedi.

...........................................................................................................................................

O, dün bir kazak almış. O kazağı bugün giymiş.

..........................................................................................................................................

Karşıdan uzun boylu, sarı saçlı bir çocuk geliyor. O çocuk benim arkadaşım.

..........................................................................................................................................

Yarın gece televizyonda bir film gösterilecek. Ben o filmi daha önce gördüm.

...........................................................................................................................................

Bazı güller kurutulmuş. O gülleri vazoya koymuş.

...........................................................................................................................................

Fiilimsi eklerini işlevlerine uygun olarak kullanabiliyor mu?

TAMAMLA VE BİRLEŞTİR

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

197


Aşağıdaki ifadelerden doğru olanın yanına (D), yanlış olanın yanına (Y) işareti koyunuz.( ) 1. Fiilimsi ekleri fiil kök veya gövdelerine gelir.( ) 2. Fiilimsilerin olumsuz biçimleri yoktur.( ) 3. Fiilimsiler yardımıyla çok uzun cümleler kurabiliriz.( ) 4. Fiilimsilerden sonra hiçbir ek gelmez.( ) 5. Fiilimsiler her zaman cümlenin ortasında bulunur.( ) 6. Bazı filimsi ekleri biçim olarak zaman ekleriyle benzerlik gösterir.( ) 7. Fiilimsi eki almış bazı kelimeler isim görevinde kullanılır.( ) 8. Fiilimsiler cümle içinde isim, sıfat ve zarf görevlerinde kullanılır.( ) 9. Fiilimsi olan cümlelerde genellikle birden fazla yargı bulunmaktadır.( ) 10. Zarf fiiller, cümleye zaman ve durum anlamı katar.

Aşağıdaki cümlelerde fiilimsilerin altını çizip hangi tür fiilimsi olduklarını yazınız.

“Bazı yazarlar, masalarının başına oturup gerçek dünyayı hatırlamaktan başka bir şey (zarf fiil) (isim fiil)

yapmazlar. Onların yazdıkları birçok kitap aslında gerçek hayatlarımızdaki unutuşlarımızı ele alır.Belki de yazarları unuttuklarımızı bize hatırlattıkları için çok severiz. Bizler kitapları okurken,ister istemez, günlük hayatta yaşanan pek çok şeyi de o kitaplara katarız. Oluşturulan bir romankahramanı ne kadar karmaşık olursa olsun gerçek bir insan gibi olamaz. Ancak hepimiz birkitabın ilk sayfasını açar açmaz oradaki kahramanların gerçek olduğuna inanmaya başlarız. Sonrada içine girdiğimiz bu masal dünyasında doya doya gezeriz. Çok iyi hatırlıyorum, bir zamanlargazetede şöyle bir söz okumuştum: “Hiçbir şey hayat kadar ilgi çekici olamaz; kitaplar hariç…”

Fiilimsi türlerini kavrayabilmiş mi?

DOĞRU MU, YANLIŞ MI?

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

198


Aşağıdaki cümleleri yanlarındaki zarf fiil eklerini kullanarak birleştiriniz.

Örnek: Ben sınava hazırlanıyordum. O sırada arkadaşlarım televizyon seyrediyordu.(-ken)

Ben sınava hazırlanırken arkadaşlarım da televizyon seyrediyordu.

Çevremiz her geçen gün daha da kirleniyor. Bununla birlikte insanların sağlığı dabozuluyor. (-dıkça)

Eski eşyalarımı karıştırıyordum. Tam o sırada çocukluk günlerimi hatırladım.(-ken)

Sabah başlayan yağmur hiç durmuyor, sürekli yağıyordu. (-madan)

Kapının zili çaldı, o zaman çok korktum. (-ınca)

Eve git. Hemen bana telefon et. (-ır ..... -mez)

Eve gideceğim ve çantamı alacağım. (-ıp)

Şemsiyesi yere düşmüştü. Eğildi ve onu yerden aldı. (-arak)

Sen bizim eve geldin. O zamandan beri çok mutluyum. (-alı)

Zarf fiilleri işlevlerine uygun olarak kullanabiliyor mu?

BİRLEŞTİRELİM

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

199


Aşağıdaki cümleleri fiilimsi eklerini kullanarak dolaylı anlatım cümlesinedönüştürünüz.

Örnek: Ayşe, annesine “Benim ödevlerime yardım eder misin?” dedi.Ayşe, annesinden ödevlerine yardım etmesini istedi.

Öğretmen, öğrencilere “Biraz sonra sizlere ilginç bir olay anlatacağım.” dedi.

………………………………………………………………………………….

Ünlü bir tiyatrocumuz “Hayat bir sahnedir.” der.

…………………...……………………………………………………………

Kırlardaki güzel çiçekler “Renklerimiz ne kadar da canlı değil mi?” diye sordu.

……………………………………………………………………………………

Arkadaşıma “Sınavın ne zaman olacağı hakkında hiçbir bilgim yok.” dedim.

…………………………………………………………………………………

Çocuklar hep bir ağızdan bana sordular: “Bütün bu güzel dergiler senin mi? ”

…………………………………………………………………………..

Bir atasözümüz şöyle der: “Yalnız taş, duvar olmaz.”

…………………………………………………………………………..

Fiilimsi eklerini işlevlerine uygun olarak kullanabiliyor mu?

DOLAYLI ANLAT

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

200

DERS : TürkçeSINIF : 8YAKLAŞIK SÜRE : 40 dakikaTEMEL BECERİLER :Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanmaAMAÇ : Fiilimsilerle ilgili bilgi ve kuralları kavrama ve uygulama

Aşağıdaki cümlelerde altı çizili kelimeler isim mi, fiilimsi midir? Niçin?Örnek: Niçin kondun a bülbül / Bahçemdeki asmaya (Bu cümledeki “asma”, fiilimsi

değil isimdir; çünkü bir varlığı karşılıyor. Oysa isim fiiller, eylemlerin adıdır.)

Bu bölgede güzelliğiyle ünlenen birçok çağlayan bulunmaktadır.

Ekmek alması için babasının verdiği parayı düşürmüş.

İş makinelerinin yaygınlaşması kazma, kürek gibi el aletlerinin pabucunu dama attı.

Ateş yakmak isteyen gençlerden birisi çakmak istemek için yanımıza geldi.

Baharın ilk günlerinde çokça yenilen dondurmanın sağlık için bazı sakıncaları olabilir.

Birçok yazar bu şehrin güzelliklerini kitaplarına konu etmiş.

Tarlalarına buğday ekmek isteyen çitçiler yağmurun yağmasını bekliyor.

Besinleri dondurma onları uzun süre saklamak amacıyla kullanılan yaygın bir yöntemdir.

Senin bu konudaki görüşlerine kesinlikle katılmıyorum.

Uzmanlar, avlanmak için denize çıkan balıkçıları görüş mesafesi konusunda uyardı.

Fiilimsiyle isim fiil arasındaki farkları kavrayabilmiş mi?

BENİM GÖREVİM

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

201


Aşağıdaki cümlelerde altı çizili kelimeleri ve aldıkları ekleri inceleyiniz. Eklerinadlarını yazınız.

Örnek: O, dergilerde yazdığı çocuk şiirleriyle tanınmış. (zaman eki)

Tanınmış bir yazarla karşılaştınız mı hiç? (sıfat fiil eki)

Yarın öğleden sonra arkadaşım gelecek.Yarın öğleden sonra gelecek arkadaşımı uzun zamandır görmemiştim.Arkadaşım, geleceğini söylemesine rağmen gelmedi.

Okulumuzun düzenlediği bu önemli toplantıda, öğrencilerin geleceği tartışılacakmış.Tren istasyonunda beklerken tanıştığımız bu adamı hepimiz tanıdık.Bu koskoca şehirde tanıdık bir yüze rastlayamamak benim için çok doğaldı.Çarpık yapılaşmayla bu güzelim yer, benim tanıdığım kasaba olmaktan çıkmıştı.

O, her sabah denize doğru uzanan geniş bir yolda, yavaş adımlarla saatlerce koşar.19 Mayıs törenleri için hazırlanan öğrenciler, koşar adım yürüyorlardı.

Başarıya susamış bir insanın kazanma azmi, hiçbir zaman tükenmez.Zirveye giden yolda tükenmez bir azimle çalışmak gerekir.

Sonbaharın gelmesiyle birlikte ağaçların bütün yaprakları sararmış.Altın gibi sararmış yapraklara basa basa küçük bir dağ yolundan ilerliyoruz.

Fiilimsilerin işlevlerini kavrayabilmiş mi?

BENİ FARK ET!

DEĞERLENDİRME

SÜREÇ

202


Aşağıdaki cümlelerdeki sıfat fiilleri isim yapınız.

Örnek: Yazarın anlattığı hikâyeler kendi çevresinden izler taşıyor.Yazarın anlattıkları kendi çevresinden izler taşıyor.

Kitabın ilk cümlesi şöyleydi: “Uzaklardan gelen insanların anlatacağı şeyler vardır.”

Evimizin penceresinden bahçede top oynayan çocukları seyrediyorum.

Senin yazdığın şiirler bence çok etkileyici.

Annem, yiyeceklerin üzerini her zaman kapalı tutmalıyız, derdi.

Kırlardan topladığımız çiçekleri masanın üzerindeki vazoya koyalım.

Bir atasözümüz “Erken kalkan kişi yol alır.” der.

Karşı kaldırımda yürüyen adam bizim öğretmenimiz değil mi?

Size önerdiğim kaynaklara mutlaka bakın.

Hayatta yaşanan şeyler bazen rastlantı olabilir; ancak romanda anlatılan şeyler tutarlıolmalıdır.

İngilizce öğretmenimiz daha ilk derste “Yabancı dil öğrenmek isteyen bir kişi, öncelikleana dilinin inceliklerini çok iyi bilmelidir.” dedi.

Sıfat fiillerin işlevlerini kavrayabilmiş mi?

DEĞİŞTİR

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

203

DERS : TürkçeSINIF : 8YAKLAŞIK SÜRE : 25 dakikaTEMEL BECERİLER : Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanmaAMAÇ : Cümleyle ilgili bilgi ve kuralları kavrama ve uygulamaMATERYALLER : Kartlar

Bu etkinlik, cümlenin ögelerinin daha iyi kavranması amacına yönelik olarak sınıf ortamında, bir

grup çalışması olarak düzenlenir. Etkinlikte şu aşamalar izlenir:

1. Öğrencilere cümlenin ögeleri ve cümlede vurguyla ilgili temel bilgiler verildikten sonra,

öğretmen ve öğrenciler tarafından aşağıdaki örneğe benzer kartlar hazırlanır. Kartların

öğrenciler tarafından rahatça görülebilmesi için dosya kâğıdı büyüklüğünde olması gerekir.

2. Kartlar her bir sayfaya cümlenin bir ögesi gelecek şekilde kesilir. Kürsüye veya tahtaya davet

edilen öğrenciler tarafından bir düzen içinde tutulur.

3. Öğrencilere “Bu cümleyi nasıl düzenlersek ‘zaman’ kavramı cümlenin en önemli ögesi hâline

gelir?”, “Bu cümlede olayın gerçekleşeceği ‘yer’i vurgulamak istersek cümlede nasıl bir

değişiklik yapmalıyız?”, “Hangi arkadaşlarınız yer değiştirirse zarf tümleci en önemli öge

hâline gelir?” gibi sorularla anlamın/vurgunun nasıl değiştiği öğrencilere görsel olarak

verilmeye çalışılır.

4. Öğrencilerin verdiği cevaplara göre kartların arkası çevrilir ve konu, çeşitli yer

değiştirmelerle pekiştirilir.

5. Bu etkinlikte kullanılacak cümle örnekleri, sınıfın düzeyine uygun olarak kolaylaştırılıp

zorlaştırılabilir.

1Ünlü yazar

2yarın sabah

3kitap fuarında

4son kitabını

5imzalayacakmış.

Kartların ön yüzü

1Özne

(Kim?)

2Zarf tamlayıcısı

(Ne zaman?)

3Yer tamlayıcısı

(Nerede?)

4Belirtili nesne

(Neyi?)

5Yüklem

(Ne yapacak?)

kartların arka yüzleri

Cümlede vurgu ile ilgili kuralları uygulayabiliyor mu?

BİZ BİR CÜMLEYİZ

SÜREÇ

DEĞERLENDİRME

204

OKUMA GELİŞİMDOSYASI

205

OKUMA ALIŞKANLIĞININ KAZANDIRILMASI

Okuma; kelimeleri, cümleleri veya bir yazıyı bütün unsurlarıyla görme, algılama,kavrama ve anlamlandırma etkinliğidir. Okuma etkinlikleriyle öğrencilere, okuduğunu dahahızlı ve doğru anlama, çok yönlü ve yaratıcı düşünme, farklı duygu ve düşüncelere saygılıolma, yapıcı eleştirilerde bulunma gibi beceriler kazandırılabilir.

Öğrenme sürecinde okumanın payı büyüktür. Bütün derslerin okumayı gerektirdiğigöz önünde tutulacak olursa, okuma alışkanlığı ve sevgisi kazanmış bir öğrencinin diğerderslerde de başarılı olacağı açıktır. Öğrencilerin okuma alışkanlığı kazanmasında zekâseviyesi, fiziksel ve psikolojik durumu, toplumsal çevresi, kişisel deneyimi önemli rol oynar.Bu nedenle okuma çalışmalarında öğrencilerin sosyal, ekonomik, kültürel, zihinsel veduygusal durumları göz önünde bulundurulmalıdır.

Her öğrenciye okuma alışkanlığı kazandırılabilir. Bunun için öğretmenin, öğrenciyi,ilgisini çekebilecek türde kitaplar okumaya yönlendirmesi gerekir. Öğretmen, kitapokumaktan hoşlanmayan öğrencileri kısa, resimli ve onların ilgisini çekebilecek kitaplarokumaya teşvik ederken okuma alışkanlığı kazanmış öğrencileri de edebî değer taşıyaneserleri okumaya yönlendirmelidir. Yeri geldiğinde yapılan küçük yardımlar ve özendirmeler,düzenlenen yarışmalarda verilen ödüllerle öğrencilerin okuma zevki ve alışkanlığıkazanmaları sağlanmalıdır.

Öğrencilerin okuma alışkanlıklarının geliştirilmesinde sınıf kitaplıkları da oldukçaönemlidir. Zengin ve düzenli bir sınıf kitaplığı öğrencilerde okuma isteği uyandıracaktır.

Öğretmen, okuma alışkanlığı kazandırmada velilerle iş birliği yaparak öğrencilereevde de okuyabilecekleri kitaplar önermelidir. Bu amaçla da velileri, çocuklarına örnek olacakşekilde kitap okumaları, evde kitap okuma saatleri düzenlemeleri, çocuklarıyla okuduklarıkitapları değerlendirmeleri, çocuğa ait bir kitaplık oluşturmaları; onları ödüllendirmeleri veonlara özel günlerde kitap hediye etmeleri konusunda bilgilendirmelidir.

Yapılan bu çalışmanın verimli olabilmesi için evde okunan kitapların mutlaka sınıftadeğerlendirilmesi gerekir. Evde okunan kitapların sınıf ortamında tartışılması öğretmene,öğrencilerin sınıf dışında okuyup okumadıklarını belirleme imkânı verir.

Öğretmen yalnızca, öğrencilerin okudukları kitapları değerlendirmekle kalmamalı,öğrencilere bir kitabı değerlendirmede dikkat edecekleri noktaları; eserlerin planı, düşünceyapısı ve olumlu/olumsuz yönlerini belirlemeleri konularında yol göstermelidir. Bununyanında öğretmen, öğrencilerle birlikte bir kitap değerlendirerek öğrencilerin okuyacaklarıeserleri kendi başlarına nasıl yorumlayacaklarını ve bu eserlerden nasıl yararlanacaklarınıgöstermelidir. Öğretmen, öğrenciler tarafından doldurulacak okuma gelişim dosyasını dönemsonlarında değerlendirir (öğrencilerin okuma alışkanlığı, okunan kitapların türü, okuma süresivb.).

Okuma gelişim dosyasında;

Öğrencinin kimlik bilgisi,

Öğrencinin seviyesini gösteren bilgi formu,

Öğretmen değerlendirme formları,

Öğrenci değerlendirme formları,

206

Okunan her kitabı tanıtıcı bilgi,

Okunan her kitapla ilgili duygu ve düşünceler yer almalıdır.

6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin okudukları kitapları algılama ve değerlendirme seviyeleriilk beş yıla göre daha üst düzeydedir.

Eğitim öğretim yılının ilk ayı öğrencilerin okuma seviyelerini ve okumakta zorlukçeken öğrencileri belirlemede önemli bir dönemdir. Bu nedenle öğretmen, 1-5. sınıflara aitbilgileri içeren “okuma dosyası”nı inceleyerek öğrencilerin sevdikleri türleri, yazarları veokuma seviyelerini tespit eder.

Öğrencilerin seviyelerini belirlemede sınıf içi etkinlik ve tartışmalar da önemlidir. Butartışmalar ve etkinlikler süresince okuma alışkanlığı kazanmış öğrenciler ve her öğrencininanlama seviyesi belirlenir. Ayrıca öğretmen, öğrencilerin okudukları metni diğer metinlerle vekişisel deneyimleriyle ilişkilendirme becerilerini tespit eder.

Bu amaçla her on beş günde bir;

Okudukları kitapları tanıtmaları için dört ya da beş öğrenciye söz verilir.Öğrenciler neden bu kitabı seçtiklerini, kitabın özetini ve kitap hakkındaki geneldüşüncelerini sınıfla paylaşırlar. Beğendikleri bir bölümü sesli okurlar. Bu tartışmalarsırasında öğretmen her öğrenci için beş altı cümlelik notlar alır.

Kalabalık sınıflarda öğrenciler gruplara ayrılır ve iki hafta aralıkla bir veya ikigrup seçilir. Gruplar okudukları bir kitabı sınıfta tanıtır. Bu sırada grup üyelerinin her biri sözalırken öğretmen de yapılan sunumla ilgili notlar alır.

Grup üyelerinin her biri farklı bir kitap okur ve grup içinde okudukları kitabıtanıtır. Grup üyeleri, değerlendirme formunu doldurarak yapılan sunumu değerlendirir.

Sözlü anlatımda güçlük çeken öğrencilerin kitapla ilgili duygu ve düşüncelerinideğerlendirmede, yazdıkları göz önünde bulundurulmalıdır. Öğrencilerin doldurduklarıdeğerlendirme formları, grup tartışmaları ve öğretmenin rehberliği öğrencilerin kendilerinideğerlendirmelerine ve ileriye yönelik hedeflerini belirlemelerine yardımcı olur.

Öğrencilere her iki dönem başında uygulanan anketler dönem sonlarında aileleregönderilir.

Öğrencilerin okuma seviyelerini tespit etmek amacıyla, onlardan kendilerini okuyucuolarak nasıl gördüklerini anlatan bir yazı yazmaları istenir. Bu öğrenme seyrine bakılarakailelere yıl boyunca bilgi verilir. Öğrenciler bu şekilde her yıl kendileri için okuyacaklarıtemel kitapların listesini yaparak okuma planı oluştururlar.

Öğrencinin yıl içinde okuduğu kitapların isimlerinin yer aldığı liste tutulur. Okumadosyası 8. sınıfın sonunda öğrencilere verilir.

207

KİTAP OKUMA LİSTESİ

Kitabın adı Yazarı Okunduğu tarih

1. ...........................................................................................................................................

2. ...........................................................................................................................................

3. ...........................................................................................................................................

4. ...........................................................................................................................................

5. ...........................................................................................................................................

6. ...........................................................................................................................................

7. ...........................................................................................................................................

8. ...........................................................................................................................................

9. ...........................................................................................................................................

10. ...........................................................................................................................................

11. ...........................................................................................................................................

12. ...........................................................................................................................................

13. ...........................................................................................................................................

14. ...........................................................................................................................................

15. ...........................................................................................................................................

16. ...........................................................................................................................................

17. ...........................................................................................................................................

18. ...........................................................................................................................................

19. ...........................................................................................................................................

20. ...........................................................................................................................................

21. ...........................................................................................................................................

22. ...........................................................................................................................................

23. ...........................................................................................................................................

24. ...........................................................................................................................................

25. ...........................................................................................................................................

26. ...........................................................................................................................................

27. ...........................................................................................................................................

28. ...........................................................................................................................................

29. ...........................................................................................................................................

30. ...........................................................................................................................................

208

KİTAP OKUMA BALONU

Bu kitapta en çokbeğendiğim bölüm.............................................................................................................................................................................................

En sevdiğim kahraman-lar.............................................................................................................................................................................................

Ana fikri belirleme..........................................................................................................................................................................................................

Kitapta beğenmediğimbölüm......................................................................................................................................................................................................................

Kitabı okurkenhissettiklerim.............................................................................................................................................................................................

Ben....yerinde olsaydım.............................................................................................................................................................................................

Kitabı ben yazsaydım.............................................................................................................................................................................................

Kitabı bentamamlasaydım..............................................................................................................................................................................................

209

HİKÂYE /ROMAN OKUMA FORMU

Kişisel Bilgiler

Öğrencinin adı soyadı:Sınıfı :Nu :

Kitapla İlgili Bilgiler

Kitabın adı :Yazarı :Yayınevi, basım yılı ve yeri:Türü :Okumaya başladığım tarih:Okumayı bitirdiğim tarih :Sayfa sayısı :Aynı yazardan okuduğum diğer kitaplar:

Kitapla İlgili Duygu ve Düşünceler

Konusu:

Kahramanlar:

Beni en çok etkileyen kahraman ve özellikleri:

Olayın geçtiği yer:

Olayın geçtiği yerlerden birini kendi cümlelerimle anlatıyorum:

Kitapta anlatılanların gerçekte olup olamayacağı ile ilgili düşüncelerim:

210

Kitaptan çıkardığım sonuç:

En çok sevdiğim bölüm:

Kitaptaki ... bölümü değiştirip şöyle yapardım:

Ben ....yerinde olsaydım...

Kitabı beğendim/beğenmedim, çünkü...

Kitabı ben tamamlasaydım...

Kitapta en çok beğendiğim cümle veya paragraf:

Kitapta geçen bilmediğim kelimeler ve anlamları:

211

DÜŞÜNCEYE DAYALI KİTAP OKUMA FORMU

Kişisel Bilgiler



Kitabın adı :Yazarı :Yayınevi, basım yılı ve yeri:Türü :Okumaya başladığım tarih:Okumayı bitirdiğim tarih :Sayfa sayısı :Aynı yazardan okuduğum diğer kitaplar:

Kitapla İlgili Duygu ve Düşünceler

Konusu:

Kitapta anlatılanları kısaca şöyle ifade edebilirim:

Kitaptan çıkardığım sonuç:

Sevdiğim cümleler :

Kitabın niçin yazıldığı hakkındaki düşüncem:

Kitapta en çok beğendiğim cümle veya paragraf:


Bu kitabı okumakla ne kazandım?:


212

ŞİİR KİTABI OKUMA FORMU

Kişisel Bilgiler



Kitabın adı :Şairi :Yayınevi, basım yılı ve yeri:Okumaya başladığım tarih:Okumayı bitirdiğim tarih :Sayfa sayısı :Tutarı :

Kitapla İlgili Duygu ve DüşüncelerKitaptaki şiirlerde işlenen temalar:

En çok sevdiğim şiirler ve sebebi:

Kitaptan ezberlediğim şiirin adı:


Ben şairin yerinde olsaydım...

Kitabı okurken hissettiklerim:


Kitapta beğendiğim şiir:

213

ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME

214

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEEğitim ve öğretim etkinliklerinin en önemli ögelerinden birisi de değerlendirmedir.

Değerlendirme, eğitim sisteminin belirlenen hedeflere ulaşmasında önemli bir roloynamaktadır. Değerlendirmenin temel amacı sistemin doğru işleyip işlemediğini ortayakoymak ve buna dayanarak sistemdeki eksikliklerin tamamlanmasını ve yanlışlıklarındüzeltilmesini; kısaca sistemin onarılmasını sağlamaktır.

Değerlendirmenin farklı türleri vardır. Bunlar amaca, yapıldığı zamana ve kullanılanölçüte göre sınıflandırılabilir (Atılgan, H., Kan, A. ve Doğan, N. 2006). Bu amaçla, öğretimsürecinin başında girdiler, süreçte öğretim ve öğrenme, sonuçta çıktılar değerlendirilir. Türkçedersinde ölçme ve değerlendirme; farklı amaçlarla, farklı zamanlarda ve farklı ölçme araçlarıkullanılarak yapılabilir. Öğretmenler eğitim öğretimin başlangıcında, sürecinde ve çıkışındaçeşitli ölçme araçlarını kullanabilir ve öğrencilerin kullanmasını da sağlayabilir. Öğrencilerindeğerlendirme sürecine katılmasıyla da ölçülen özellikle ilgili farklı kaynaklardan bilgiedinilmiş olur.

Türkçe Dersinde Ölçme ve DeğerlendirmeTürkçe dersinin öğretim sürecinde ölçme ve değerlendirme uygulamaları üç boyutta ele

alınabilir. Bunlar öğretimin başında, öğretim sürecinde ve sonunda yapılacakdeğerlendirmelerdir. Bunlar aşağıda kısaca açıklanmaya çalışılmıştır.

Öğretim sürecinin başında öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeylerinin veyadurumlarının belirlenmesi, öğretim açısından yararlı olacaktır. Bu amaçla eğitim ve öğretimsüreci başında öğrencilerin derse karşı tutumları, dinleme, konuşma, okuma, yazma dilbecerileri ile dil bilgisindeki durumları belirlenebilir. Öğrencilerin; dinleme, konuşma,okuma, yazma ve dil bilgisi alanlarına ilişkin performansları çeşitli ölçme araçları kullanılarakölçülebilir. Bu belirlemeler için tutum ölçekleri, başarı testleri, gözlem formları, derecelipuanlama anahtarları gibi araçlar kullanılır. Burada yapılacak değerlendirme, öğretim yılısonunda öğrencilerin nereden nereye geldiklerini görebilmemiz açısından önem taşımaktadır.

Öğretim sürecinde değerlendirme iki amaçla yapılır. Bunlar; öğretimindeğerlendirilmesi ve öğrenme eksikliklerinin belirlenmesidir. Bu türde bir değerlendirmeiçin izleme amaçlı testler, öğrenci ürün dosyaları, performans ödevleri vb. araçlar kullanılır.Ayrıca süreç içerisinde öğrenmenin ne ölçüde ve nasıl gerçekleştiğini belirlemek amacıylakontrol listeleri, akran değerlendirme formu, öz değerlendirme formu, gözlem formları vb.kullanılabilir. Öğrenme süreci içinde, öğrencileri daha iyi gözlemlemek, değerlendirmekaçısından yapılan değerlendirme “süreç değerlendirmesi” olarak ifade edilmektedir. Süreçiçerisinde yapılan ölçme ve değerlendirme çalışmalarıyla öğretim sürecine ilişkin geribildirimler alınır ve varsa öğrenme eksiklikleri tamamlanır. Ayrıca bu uygulamalar,öğrencilerin daha iyi öğrenmelerine ve ne öğrendiklerinin farkına varmalarına da yardımcıolmaktadır.

Süreç içerisindeki değerlendirmeye öğretmenin ve öğrencilerin birlikte katılması,herhangi bir durum hakkında bütüncül bir bakış açısını ve çoklu değerlendirmeyi deberaberinde getirir. Çoklu değerlendirme yoluyla sağlanan bütüncül bakış ise öğrencinin,öğrenmenin hangi boyutunda eksiklikleri ya da yanlışlıkları olduğunu belirlemek ve bunlarıgidermek açısından yararlı, güvenilir ve doğru bilgiler sunacak (Kutlu ve Ahioğlu, 2005),öğrenme- öğretme sürecinin daha etkin geçmesine katkı sağlayacaktır.

Amaca ve zamana göre yapılan değerlendirmelerden bir diğeri de çıktıların (başarının)değerlendirilmesidir. Bu değerlendirme de öğrencilerin öğretim süreci sonundaki başarılarınınbelirlenmesi amacıyla yapılır. Öğretim sürecinin sonunda yapılan değerlendirmeler ürün

215

odaklı değerlendirmelerdir. Ürün odaklı değerlendirmelerde genellikle başarı testlerikullanılmaktadır. Türkçe dersinde öğrencilerin bir döneme veya yıla ait genel başarılarınıdeğerlendirmek için çeşitli soru formatlarının kullanıldığı başarı testleri kullanılarak ürünamaçlı değerlendirmeler yapılabilir. Ayrıca başarı testleri yanında öğrenci ürün dosyalarıürün değerlendirme amaçlı olarak kullanılabilir.

Yukarıda da değinilmeye çalışıldığı gibi Türkçe dersinde, hem süreç değerlendirmesihem de ürün değerlendirmesi birlikte yapılmalıdır. Süreç değerlendirmesinde; öğrencilerinsüreç içerisindeki performanslarındaki gelişimleri izlenir. Ürün değerlendirmesinde iseprogramda belirlenen kazanımların öğrenciler tarafından ne ölçüde kazanıldığı, öğrencilerinneler öğrendikleri ölçülür.

Türkçe dersinde uygulanan sistem, çoklu bir değerlendirme sistemidir. Değerlendirmesürecine öğretmen ve öğrenci birlikte katılmaktadır. Değerlendirme sürecinde öğrencibaşarısının değerlendirilmesinde birkaç yöntemin bir arada kullanılması da yararlı olacaktır.Burada öğretmen birden fazla araçla öğrenci başarısı hakkında daha gerçekçideğerlendirmeler yapacaktır.

Şekilde de görüldüğü gibi öğrenci hakkında; öğrencinin kendisi ve akranları, velisi,öğretmeni ve kurumlarca hazırlanan araçlarla bilgi elde edilir. Öğrencilerin belirlenen hedefeulaşıp ulaşmadığının yanı sıra öğrenmenin ne düzeyde gerçekleştiğinin belirlenmesi deönemlidir. Ölçme ve değerlendirme yoluyla elde edilen bilgiler sadece öğreneninkazanımlarını yansıtmakla kalmaz, aynı zamanda öğretimin verimliliği hakkında da bilgiverir. Böylece öğretimin aksayan ve eksik yönlerini tespit etme olanağı elde edilir. Eğitiminaksayan ve eksik yönlerinin belirlenmesi ise geleceğe yönelik hedeflerin belirlenmesi,öğretimin geliştirilmesi için düzenlemelerin yapılabilmesi ve önlemlerin alınabilmesiaçısından önemlidir (Tekin, 1991).

öğrenci

öğretmen

anne baba / velikendisi

testler

akran / grup

216

DEĞERLENDİRME ARAÇ VE YÖNTEMLERİTürkçe dersinde yapılacak ölçme ve değerlendirme çalışmaları; öğrenci başarılarını

belirlemek, öğrenme eksikliklerini tamamlamak amacıyla kullanılacaktır.

Aşağıda Türkçe programı kazanımlarının değerlendirilmesinde öğretmen ve öğrencilertarafından kullanılabilen bazı ölçme araçları ve yöntemleri hakkında kısa bilgiler ile formörnekleri verilmiştir:

1. Kısa Cevaplı MaddelerÖğrencilerin bir konuya ilişkin salt bilgi basamağındaki bilgilerini ölçmek amacıyla

kullanılır. Öğrencilere “Kim?”, “Ne?”, “Ne zaman?” “Neler?” gibi sorular bu amaçlasorularak cevaplar istenebilir. Bu cevaplar cümle tamamlama, tanımlama, kısa açıklamalar yada tablo / grafik ile açıklamalar şeklinde olabilir. Kısa cevaplı maddeleri puanlamak kolaydır.Ancak, daha karmaşık konuları bu maddelerle ölçmek mümkün değildir.

Bu madde türünde sorular çok dikkatli bir şekilde hazırlanmalıdır. Bir sorunundoğrudan yöneltilmesi cümle tamamlamadan daha etkili olacaktır. Bu maddeler için standartbir puanlama anahtarı oluşturulmalıdır. Değerlendirmeler sırasında esnek olunmalıdır.Puanlama anahtarı hazırlanırken üzerinde fazla durulmamış cevaplarla karşılaşılabilir.

Kısa cevaplı sorular iki türlüdür. Birisi soru cümlesi, diğeri eksiltili cümle türündedir.

Kısa cevaplı sorular hazırlanırken aşağıdaki esaslara dikkat edilmelidir: Sorunun ifadesi belirsiz olmamalıdır. Her soru, ölçülmesi planlanan bir kazanımı yoklamalıdır. Sorunun cevabı kesin olmalıdır. Sınavdaki sorular başka sorulara ipucu olmamalıdır. Soru cümlesi, cevaplayıcının tanıdığı bir kaynaktan aynen alınmamalıdır. Bir sorunun ifadesinde, sorunun cevabının bulunmasında işe yarayacak ipuçları

verilmemelidir.

ÖRNEK:

1. Metindeki kahramanların davranışları arasındaki farkı kısaca açıklayınız................................

2. Hikâyedeki kahramanlar, a) ...................., b) ................., c) .....................’dir/dır.

2. Çoktan Seçmeli MaddelerÇoktan seçmeli maddeler, bir soru kökü ve bunu izleyen bir seri olası cevaplardan

oluşur. Bu çeşit bir soruyu cevaplandıracak bir öğrenci, verilen açıklama ve soru köküne göreen uygun veya doğru cevabı seçer. Soru kök, genellikle soru şeklinde ifade edilir. Çoktanseçmeli testler, maddelerin birleşmesinden oluşur. Madde, bir testin puanlanabilen en küçükbirimidir.

Çoktan seçmeli testler, eğitim ve psikolojide çok sık kullanılan ölçme araçlarındandır;çünkü çoktan seçmeli testlerin birçok avantajı vardır. Bu avantajlardan en önemlisi, azzamanda güvenirliği ve kapsam geçerliği yüksek testler hazırlanabilmesidir. Ayrıca bilgiyihatırlama düzeyinin yanı sıra daha karmaşık olan düzeylere kadar, hedef davranışların

217

ölçülmesinde oldukça büyük bir beceriye sahiptir. Çoktan seçmeli testlerin bir diğer avantajıise büyük gruplara rahatlıkla uygulanabilmesidir. Bu testler aynı anda derse ilişkin farklıkonuların ölçümünü sağlar. Nesnel ve güvenilir puanlama sağlar. Puan dağılımı değerlendirenkişi tarafından değil, testle belirlenir.

Çoktan seçmeli test soruları hazırlanırken aşağıdaki esaslara dikkat edilmelidir:

Sorular sınav kapsamına uygun olmalıdır. Kıyıda köşede kalmış bilgilerden kaçınılmalıdır. Cevapları kitaplarda bire bir yer almayan sorular sorulmalıdır. Her bir soru öğrencilerin öğrenmeleri açısından önemli bilgi ve becerileri

yoklamalıdır. Çok ayrıntılı veya çok kapsamlı bilgileri içeren sorulardan kaçınılmalıdır. Her bir soru bir tek kazanıma yönelik olmalıdır. Öğrencinin sorunun cevabının başka bir sorudan bulması engellenmelidir. Cevabı kişiye göre değişen sorulardan kaçınılmalıdır. Tamamlatma yerine soru formatı kullanılmalıdır. Dil bilgisi – yazım kurallarına uyulmalıdır. Mümkün olan en kısa anlatım kullanılmalıdır. Ana fikir seçeneklerde değil, madde kökünde verilmelidir. Olumsuz ifadelerden kaçınılmalıdır. Tek bir doğru seçenek olmalıdır. Doğru cevaplar seçeneklere eşit dağıtılmalıdır. Seçeneklerin mantıksal veya sayısal sıralanmasına dikkat edilmelidir. Seçeneklerin uzunlukları eşit olmalıdır. Seçeneklerde “hiçbiri”, “hepsi” ifadeleri kullanılmamalıdır. Doğru cevaba ipucu verilmemelidir.

ÖRNEK:Gittikçe yalnızlaşıyorsunuz insan kardeşlerim;Ne bir ortak sevinciniz kaldı sizi çoğaltacak,Ne bir dostunuz var acınızı alacak,Unuttunuz nicedir paylaşmanın mutluluğunu.

(Şükrü Erbaş)Bu dörtlükte vurgulanan düşünce aşağıdakilerden hangisidir?A) Yaşamı anlamlı kılan dostluklardır.B) Sorunlar azaldıkça mutluluk artar.C) İnsan tek başına yaşayamaz.D) Birlikte yaşamanın temelinde sevgi vardır.

(OKS 2003)“Ben fikrimi değiştirdim, şimdi eskisi gibi düşünmüyorum.” diyen adam az

görülür. Bugün söyledikleri dün söylediklerine uymayanlar bile: “Ben değişmedim, dünde böyle düşünüyordum, değiştiğimi sananlar beni anlamamış.” derler.

Parçanın ana düşüncesi aşağıdakilerden hangisidir?A) İnsanlar düşüncelerini ifade etmekte çoğu zaman güçlük çekerler.B) İnsanların düşüncelerinde günden güne değişiklikler görülebilir.C) Yaşam şartları değiştikçe insanların düşünceleri de değişir.D) Fikirleri değişse de insanların bunu dile getirmesi zordur.

(OKS 2006)

218

3. Eşleştirme Maddeleri

Eşleştirme maddeleri bir sütundaki soruların diğer sütundaki cevaplarla, bir kavramınilişkili olduğu diğer kavram ya da kavramlarla vb. eşleştirilmesi ile yapılandırılır. Bu maddetürlerinin hazırlanması oldukça kolaydır. Öğrencinin okumak için harcayacağı zamanı azaltır.Etkili ve nesnel bir puanlamaya imkân sağlar. Benzer seçeneklerin iki ya da daha fazlamaddede kullanılabileceği durumlarda tercih edilmektedir. Kavramların, prensiplerinöğrenciler tarafından anlaşılıp anlaşılamadığının ölçülmesinde etkilidir. Genellikle eşitolmayan sayıda madde ve seçenek oluşturulmalıdır. Aksi takdirde öğrenciler tahmin etmeeğilimi göstermekte ve tüm maddelerle seçenekleri birbirleriyle eşleştirmeye çalışmaktadırlar.

Eşleştirme maddeleri “Kim?, Ne?, Nerede?” gibi soruların cevabını oluşturan olgusalbilgilerin ölçülmesinde daha kullanışlıdır. Eşleştirmeli sorular hazırlanırken aşağıdaki esaslaradikkat edilmelidir:

Bir eşleme takımında verilen seçeneklerle eşleştirilmesi istenilenler eşit sayıdaolmamalıdır.

Cevap listesi, bir kelime listesi ise alfabetik; rakam, sayı, tarihten oluşuyorsa büyüklüksırasına göre düzenlenmelidir.

Eşleştirme için iyi bir yönerge yazılmalıdır.

ÖRNEK:

Aşağıdaki kelimeleri uygun açıklamalarla eşleştiriniz.latife Türlü, önemsiz, ufak tefek şeyler.çeki Üzerinde renkli biçimler bulunan pamuklu kumaş.entari İki yüz elli kiloya eşit olan ağırlık ölçüsü.öteberi Şaka.okka Ağırlık ölçüsü.

basma

4. Doğru / Yanlış MaddeleriVerilen bir cümlenin, mevcut bilgilere bağlı olarak doğru mu yanlış mı olduğunun

belirlenmesinin istendiği madde türüdür. Bu tarz maddelerin nasıl yazılacağına ilişkin birçoköneri bulunmaktadır. Bu maddeler, çoğu zaman yanlış cevapların doğru cevaplardan dahagüvenilir olması nedeniyle eleştirilere maruz kalmaktadır. Bu nedenle bu tarz maddelerönerilmemekle birlikte yeri ve zamanı geldiğince ender de olsa kullanılabilir.

ÖRNEK:Bir varmış, bir yokmuş. Allah’ın kulu çokmuş. Zaman zaman içinde, kalbur saman

içinde, cinler cirit oynarken eski hamam içinde, varlıklı bir ailenin güzel bir kızı varmış, dilile tarif edilmez ki edeyim. Anası, babası gözlerini gözlerinden ayırmaz, ellerini sıcaktansoğuğa vurdurmazlarmış.

Metinle ilgili ifadeleri dikkatlice okuyunuz. Eğer ifadenin doğru olduğunainanıyorsanız, ifadenin yanına “D”, yanlış olduğunu düşünüyorsanız “Y” yazınız.1. Metnin türü destandır. ..............

2. Metinin girişinde kullanılan kalıp ifadeler tekerlemedir. ………..

219

5. Açık Uçlu SorularTürkçe dersinde öğrencilerin başarılarını değerlendirmek amacıyla öğretmenler

tarafından klasik sınavlarda yaygın olarak kullanılan bir madde türüdür. Bu sınavlardaöğrencilere duruma göre belirli sayıda (örneğin beş) soru sorulur. Öğrenciden sorularıncevabını düşünüp hatırlaması ve bulduğu cevabı yazılı olarak ifade etmesi beklenir.Sınavlarda açık uçlu sorular öğrencilerin yaratıcı düşünmelerini, yazılı anlatım becerisini, ilgive tutumunu daha ayrıntılı ölçmektedir.

Açık uçlu soruların olumlu yönlerinin yanı sıra bazı sınırlılıkları da bulunmaktadır.Cevaplama işlemi cevaplayıcının, puanlama işlemi ise puanlayıcının çok zamanınıalacağından sorulabilecek soru sayısı sınırlıdır. Cevapları tamamen doğru ya da tamamenyanlış olarak sınıflamak mümkün olmadığından cevapların doğruluk derecesini tayin etmekpuanlayıcıya düşer. Puanlamada puanlayıcı kanaati, puanlama işleminde hataya neden olur.Cevabı yazılı olarak ifade etmek zorunlu olduğundan hız vb. değişkenler de puana karışır.Ayrıca açık uçlu soruların güçlük derecesini tayin etmek de zordur.

Bu sınırlılıkları en aza indirgemek için açık uçlu sorular hazırlanırken aşağıdakiesaslara dikkat edilmelidir:

Sorular sınırlandırılmalı, genel sorular sorulmamalıdır. Sorular açık ve anlaşılır olmalıdır. Sınavdaki sorular birbirinden bağımsız olmalıdır. Sorular mutlaka belli davranışı yoklayan nitelikte olmalı, kitabın belli yerlerinden

aynen alınmış ifadeleri içermemelidir. Uzun ve az sayıda soru yerine kısa ve çok sayıda soru tercih edilmelidir. Sorularda ifade ve yazım hataları olmamalıdır.

ÖRNEK:

Bir millete mensup insanlar, tarihlerini bilmek zorunda mıdır? Açıklayınız.

…………………………………………………………………………………………

Atalarımızın insanlığa birçok hizmette bulunmuş olması size nelerhissettiriyor/düşündürüyor?

…………………………………………………………………………………………

6. GörüşmeGörüşmeler öğrencilerin anladıkları, düşündükleri ve hissettikleri ile ilgili değerli

bilgiler sağlar. Görüşmeler genellikle öğrencilerin ihtiyaçlarını tespit etmek amacıyla yapılır.Resmî görüşmeler, planlı birtakım soruların sıralanması ile yapılır. Resmî olmayangörüşmeler ise ders sırasında öğrenciye sorular sorularak yapılabilir

Sözlü sınavlar öğrenci ve öğretmen arasında sözlü iletişim gerektirir. Konuşmadaakıcılık, kendine güven, tartışma yeteneği vb. niteliklerin değerlendirilmesinde kullanılır.Ancak, güvenilirliği düşüktür ve değerlendirmeler nesnel olmayabilir. Öğrencilerde streseneden olabilir ve bu da unutmaya yol açabilir.

220

7. Tutum Ölçekleri

Tutum, bireylerin belli bir kişiyi, grubu, kurumu veya bir düşünceyi kabul ya dareddetme şeklinde gözlenen, duygusal bir hazır oluşluk hâli veya eğilimdir. Tutum bir bireyeatfedilen bir eğilimdir. Gözlenebilen, ortaya konan davranış değil, davranışa hazırlayıcı bireğilimdir.

Tutumların ölçülmesinde en çok kullanılan yöntem Likert ölçeğidir. Likert tipiölçeklerle, ölçülmek istenen tutumla ilgili çok sayıda olumlu ve olumsuz ifade yazılır. Buifadeler için, “Tamamen katılıyorum”, “Katılıyorum”, “Kararsızım”, “Katılmıyorum” ve“Kesinlikle katılmıyorum” biçiminde tepkide bulunulur. Böylece her cevaplayıcı, ölçektekiher ifadenin kapsadığı tutum objesine katılma / katılmama derecesini bildirmiş olur.

Bir kişinin ölçekten aldığı puan, ölçekte bulunan maddelerden aldığı puanlarıntoplamından oluşur.

Öğrencinin Türkçe dersine ilişkin tutumlarını belirlemek için eğitim öğretim sürecininbaşında, öğretmenin ilk defa girdiği sınıfı tanıması amacıyla tutum ölçekleri uygulanır. Ayrıcasınıfa yeni gelen öğrencilere bireysel olarak da uygulanabilir. Uygulama sonucunda Türkçedersine karşı olumsuz tutuma sahip olan öğrencilere, karşı eğitim öğretim sürecinin ilerleyendönemlerinde, bu tutumlarını gidermeye yönelik tedbirler alınır (EK 6).

Eğitim öğretim süreci içerisinde öğrenci performanslarını değerlendirme ve öğrenmeeksikliklerini belirleme amacıyla yapılan değerlendirmeler için kullanılan klasik ölçmearaçlarından farklı olarak süreç değerlendirilmesinde kullanılan yöntem ve araçlar aşağıdakısaca açıklanmaya çalışılmıştır.

8. Öz değerlendirmeÖğrencilerin kendi çalışmaları hakkında kararlar vermesidir. Öz değerlendirme

uygulamaları ile öğrencilere çalışmaları hakkında dönütler verilmekte, eleştiri yapma becerisikazanmalarına yardımcı olunmaktadır.

Türkçe dersinde, öğrencilerin kendilerini değerlendirmesi amacıyla, çeşitli özdeğerlendirme formları kullanılabilir. Bunlar kontrol listeleri, açık uçlu sorular ve derecelipuanlama anahtarları olabilir. Türkçe dersinde öğrencilerden öz değerlendirme sırasındaistenen; katıldıkları etkinliklere, işlenen metin ve temalara, performans ödevlerine ilişkinkendilerine soru sorarak güçlü ve zayıf yönlerini belirlemeleridir (EK 12; EK 15).

9. Akran değerlendirmeAkran değerlendirmede öğrenciler, akranlarının çalışmaları hakkında çeşitli kararlar

verirler. Süreç değerlendirmesinde kullanılan akran değerlendirme, öğrencilere eleştirel bakışaçısı kazandırmakta ve yapılan herhangi bir çalışmayı ölçütlere göre değerlendirebilmebecerisinin kazanmasında etkili olmaktadır (Noonan B.& Duncn, R., 2005).

Akran değerlendirmesi herhangi bir çalışmanın ardından tek bir öğrenci tarafındanyapılabileceği gibi birçok kişi tarafından aynı anda da yapılabilir (EK 14).

10. GözlemGözlem, tüm bilim dallarında eskiden beri en yaygın olarak kullanılan bir bilgi toplama

tekniğidir. Matematik, fen bilimleri, güzel sanatlardaki performansın değerlendirilmesi gibikonularda kullanılabilmekte, belli amaçlara ulaşmada gerekli becerilerin değerlendirilmesiiçin veriler sağlayabilmektedir (MEB- EARGED, 2003). Bailey, herhangi bir araştırmacının,herhangi bir ortamda oluşan bir davranışa ilişkin ayrıntılı, kapsamlı ve zamana yayılmış birresim elde etmek istemesi hâlinde gözlem yöntemini kullanabileceğini ifade etmektedir (Akt.

221

Yıldırım ve Şimşek, 2003). Türkçe dersinde öğretmenler, öğrenciler hakkında ayrıntılı,kapsamlı ve uzun bir sürece dayalı olarak, doğru ve çabuk bilgiler sağlamak ve öğrencilerinsınıf içi katılımlarını, kazanımları ne derece kazandıkları hakkında bilgiler elde etmekistiyorlarsa doğrudan gözlem yöntemini kullanabilirler.

Türkçe dersinde öğretmen gözlem yöntemini, daha önceden geliştirilen veyakendisinin geliştireceği gözlem formlarını, kontrol listelerini ve dereceli puanlamaanahtarlarını kullanarak uygulayabilir. Bu amaçla örnek olarak gözlem formu, kontrol listesi,dereceli puanlama anahtarları verilmiştir.

Gözlem formları; öğrencilerin ders içerisindeki durumları, gösterdikleriperformansları, çalışma kâğıtlarına verdikleri tepkileri vb. durumlar dikkate alınarakdoldurulabilir. Öğretmen doldurmuş olduğu gözlem formu ile öğrencilerin kazanımları nederece kazandıklarını ve sınıf genelinde kazanımların ne kadarının kazanıldığı görülebilir.Örnek olarak EK 3’te verilen “Okuma Becerisi Gözlem Formu” incelendiğinde A öğrencisikazanımları genel olarak kazandığı, D öğrencisinin ise kazanamadığı görülmektedir.Öğretmen kendi açısından incelediğinde bir daha değinilmesi gereken kazanımlarıgörebilmektedir (EK 1). Ayrıca EK 1 ve 2’de dinleme/izleme ile konuşma becerisi gözlemformlarına da yer verilmiştir.

Kontrol listeleri gözlenecek performansın varlığının evet, var, x… gibi bir işaretveya kelime ile gösterilmesine olanak veren bir araçtır (Turgut, 1997). Kontrol listeleri, birkişinin aynı performansı için birçok defa kullanılabileceği gibi birçok kişi için dekullanılabilir. Kontrol listeleri, herhangi bir konu ya da beceriye ilişkin performansı oluşturanelementlerin ne kadarının öğrenciler tarafından gösterildiğinin belirlenmesi için uygun birtekniktir. Performans düzeyleri ya da ölçütlerin ne derece karşılandığı hakkında bilgivermezler (Akt. Atılgan ve diğerleri, 2006) (EK 5).

Kontrol listeleri Türkçe dersinde, öğrencilerin performanslarını ölçmek amacıyla sınıfiçi ve sınıf dışında her zaman kullanılabilir. Kontrol listelerinin kullanılması kolay olduğu içinöğrencilerin kendilerini ve akranlarını değerlendirmeleri amacıyla da uygulanabilir.

Gözlenecek nitelikte belli bir performans var ise iki kategoride puanlama gerektirenkontrol listelerinin kullanılması uygun olmaz. Bunun yerine dereceli puanlamaanahtarlarının kullanılması daha uygundur (Berberoğlu, 2006).

Dereceli puanlama anahtarları, öğrenenin herhangi bir performansını veyaürünü değerlendirmek amacıyla kullanılan bir puanlama anahtarıdır (Mertler, 2001). Derecelipuanlama anahtarlarında, gözlenen performansın belirlenen her bir düzeyi için tanımlamalaryapılır veya puanlar verilir. Dereceli puanlama anahtarlarının, öğrencilerde gözlemlenecekperformansa veya ürüne göre iki farklı türü, analitik ve bütüncül puanlama anahtarlarıkullanılabilir (EK 4; EK 8).

Dereceli Puanlama Anahtarı Kullanmanın NedenleriDereceli puanlama anahtarları,

Öğretmen ve öğrenci için açık bir kalite tanımı verir.

Öğrenciler dereceli puanlama anahtarı kullandıkça ürünlerinin sorumluluğunu dahafazla duyarlar.

Öğretmenlerin puanlama için harcadıkları zamanın azalmasına katkıda bulunur.

Öğretmenin öğrenci çalışmalarını değerlendirmesini kolaylaştırır.

222

Öğrencilere bir ödevi tamamlarken kendi performanslarını değerlendirebilecekleristandartlar ve ölçütler sağlar.

Ölçeklerde belirlenen ölçütlerin velilere bildirilmesi, çocuklarına yardımcı olmasıkonusunda onlara kolaylık sağlar.

Dereceli Puanlama Anahtarı Geliştirme Aşamaları

Ne amaçla geliştirileceğini belirleyin.

Nelerin değerlendirileceğini açıkça belirleyin.

Yeterlik düzeylerine karar verin.

Ödevin ölçmeye çalıştığı kazanımların, ürünlerin veya becerilerin anahtarınıoluşturun.

Kazanım, ürün veya her bir becerinin yeterlik düzeyi için kısa ölçütler yazın. Buradaönemli olan düzeyler arasında ölçütleri iyi ayırt edebilmektir.

11. Öğrenci Ürün DosyalarıÖğrenci ürün dosyası, öğrencilerin bir veya birkaç alandaki çalışmalarını gösteren bir

çalışma dosyasıdır. Öğrenci ürün dosyası, veli ve öğretmenlerin, öğrencinin gelişiminiizleyebilmesine imkân verir. Sınıf içi etkinliklerin bir araya getirilmesiyle oluşan öğrenci üründosyası, aynı zamanda hem öğretmen hem de öğrenci için bir değerlendirme yöntemidir.

Öğrencilerin dönem veya yıl boyunca yaptıkları çalışmaların belli standartlara göreorganize edilmiş bir koleksiyonu olan öğrenci ürün dosyası, öğrencinin bir veya birden fazlakonu alanında yaptığı çalışmaların sistematik, amaçlı ve anlamlı bir koleksiyonu olaraktanımlanabilir. Kullanım amacına göre içeriği de değişen öğrenci ürün dosyası sergileme,çalışma ve değerlendirme amaçlı kullanılabilir. Değerlendirme amaçlı öğrenci üründosyasında tüm maddeler puanlanır, sıralanır ve değerlendirilir (EK 11; EK 12, 13).

Öğrenci ürün dosyasının amacı nedir?

Öğrencinin öz disiplin ve sorumluluk bilincini geliştirmek ve öğrenciye kendi kendinideğerlendirme becerisi kazandırmak,

Programa bağlı olarak gerçekleştirilen yazılı ve sözlü değerlendirmeler ve standarttestler dışına çıkarak alternatif bir değerlendirme yöntemi geliştirmek,

Öğrencinin gelişimini, kanıtlara dayanarak daha sağlıklı izleyebilmek,

Öğrencinin gelecekteki öğrenme etkinliklerine ışık tutmak,

Öğrencilerin yeteneklerini sergilemek ve ilgi alanlarını geliştirmek,

Öğrencilerin, arkadaşlarının gelişimini izleyip birbirlerine yardımcı olmalarınısağlayarak gelecekte yapacakları ekip çalışmalarına başlangıç oluşturmak,

Öğrencilerin kendi çalışmalarını değerlendirmelerine yardım etmek,

Öğretmene eğitsel kararlar vermede yardımcı olmak,

Aile ile iletişimi sağlamak,

Ürünü ve süreci değerlendirmek için bilgi toplamayı sağlamak,

Programın amaçlarını değerlendirmek için eğitimcilere yardımcı olmak,

Öğrencilerin çalışmalara katılımlarını sağlamak ve bunları değerlendirmektir.

223

Öğrenci ürün dosyasının içeriği nedir?

Öğrencilerin yazmış olduğu ödevler (taslak veya son şekli),

Araştırmalar,

Fotoğraflar, resimler,

Ses kayıtları,

Grup ödevleri ve projeler,

Öğretmen anektotları,

Kelime geliştirme çalışmaları,

Öğrencilerin mektupları,

Öğretmen kontrol listeleri,

Öğrencilerin zorlandıkları ve tekrar yapmak istedikleri ödevler,

Özel ödevlerin içinden seçtikleri örnekler,

Değerlendirme kâğıtları,

Kitap okuma listeleri,

Okuma gelişim dosyalarıdır.

Öğrenci ürün dosyası çalışmalarında öğretmenin rolü nedir?

Öğretmen, öğrenci ürün dosyası çalışması sürecinde öğrencilere rehberlik eder veyardımcı olur.

Öğrenci ürün dosyasının kapsamının ne olacağı konusunda ışık tutar.

Öğrenci ürün dosyasına hangi çalışmaların dâhil edileceği öğrencininsorumluluğundadır, kararları öğretmenle öğrenci birlikte alabilir.

Öğrenci ürün dosyasının değerlendirilmesi öğretmenin sorumluluğundadır; ancakdeğerlendirme ölçütleri baştan belirlenmeli ve bu ölçütler açık ve anlaşılır bir biçimdeöğrenci ve veliye sunulmalıdır.

Öğrenci ürün dosyası çalışmalarında öğrencinin rolü nedir?

Öğrenci ürün dosyası, öğrenciye ait bir çalışma olduğundan, bu çalışmanın en önemliaşamasını, öğrencinin dosyaya hangi çalışmaları dâhil edeceğini saptaması oluşturur.Bu konuda öğretmen yardımcı olacaksa da karar öğrenciye ait olacaktır.

Öğrenci ürün dosyası kapsamına girecek olan çalışmaların belgelenmesi çokönemlidir. Öğrenci yaptığı çalışmayı resimlerle desteklemek gereğini duyabilmelidir.Ölçek listesinin öğrenci tarafından çok iyi kavranması, öğrencinin çalışmalarınısağlıklı değerlendirebilmesi açısından çok önemlidir.

Öğrenci ürün dosyası çalışmalarında velinin rolü nedir?

Öğrenci ürün dosyası çalışmasında velinin rolü çok önemlidir. Veli, öğrenci üründosyasının öğretmen için anlamını, programın ve değerlendirmenin bir parçası olaraknasıl kullanıldığını, öğrenciler için önemini çok iyi kavramalıdır.

224

Öğrenci ürün dosyası hazırlama sürecinde öğretmenin yapacakları nelerdir?

Öğrenci ürün dosyasını hazırlamadan önce, öğretimin genel hedeflerini vekazanımlarını belirleyiniz. Kendinize, bu kazanımlardan hangilerini öğretmekistediğinizi, öğrencilerinize de hangilerini öğrenmek istediklerini sorabilirsiniz.

Öğrenci ürün dosyasını sınıfınıza tanıtınız. Elinizde örnek varsa öğrencilerinizegösteriniz.

Öğrencilerinize öğrenci ürün dosyasının bir değerlendirme aracı olduğunu söyleyiniz.

Öğrenci ürün dosyasında nelerin bulunabileceğini belirtiniz (sınavlar, projeler,değerlendirme ölçekleri, yazılar vb.).

Dosyaya fazla ürün koyarak öğrencilerin cesaretini kırmayınız (başlangıçta 4-5madde).

Her aşamanın nasıl değerlendirileceğini açıklayınız (Öğrencilerinize derecelipuanlama anahtarı hakkında bilgi veriniz.).

Yapılan her çalışmanın değerlendirilmesi ile ilgili dereceli puanlama anahtarı, kontrollistesi veya öz değerlendirme formları vb. araçlar kullanabilirsiniz.

Öğrenci ürün dosyasıyla ilgili öğrencilerinize geri bildirimde bulunabilirsiniz.Örneğin, öğrencilerin yeteneklerinin bir profilini çıkarıp, dosyaya ekleyebilirsiniz.

12. Performans ÖdeviPerformans ödevi; öğrencilerin üst düzey zihinsel becerilerini ölçmek amacıyla

kullanılmaktadır. Performans ödevleri öğrencilerin kazandıkları bilgileri günlük hayatta neölçüde kullanabildiklerini belirlemek amacıyla hazırlanan ödevlerdir. Öğrencinin hayatındakiproblemleri nasıl çözeceğini ve problem çözmek için sahip olduğu bilgi ve becerileri nasılkullanacağını gösterir. Performans ödevleri birkaç günde yapılabileceği gibi birkaç hafta dasürebilir. Bu nedenle öğrencilere, sınav saatleriyle sınırlandırılmaksızın geniş bir zamandiliminde çalışma ve tekrar etme, oluşturulan ölçütlere göre yeterlik derecelerini ortayakoyma imkânı verir. Öğrencilerin gerçek performanslarını ölçmek açısından uygun araçlardır.

Performans ödevleri kimlik bölümü (sınıf düzeyi, tema, beklenen performans),görev, yönerge ve puanlama araçlarından oluşur. Proje ve performans ödevlerinindeğerlendirilmesinde özellikle dereceli puanlama anahtarları kullanılmaktadır (EK 6).

13. Proje ÖdeviProje, öğrencilerin gerçek yaşama benzer işler üzerinde, özgün bir ürün ortaya koymak

amacıyla yaptıkları bağımsız konu araştırmaları ve etkinliklerdir. Öğrenci merkezli olan buyöntemde, öğretmen etkin değildir; sadece öğrenciye rehberlik etme ve değerlendirmegörevini üstlenebilir. Proje türleri şu şekilde sıralanabilir:

Kısa Süreli Projeler: Birkaç saatlik ya da bir-iki haftalık projelerdir.

Uzun Süreli Projeler: Birkaç aylık ya da uzun dönemli projelerdir.

Eylem projeleri: Toplumdaki sorunların çözümüne yönelik projelerdir.

225

Araştırma- İnceleme Projeleri: Belli bir konuda bilgi toplamaya ve toplananbilgileri çözümleyerek sunmaya yönelik projelerdir.

Öğrencilerin ilgilerini çekecek ve çözmeyi amaçladıkları herhangi bir problem projekonusu olabilir (EK 9):

Mektup yazma, rapor yazma, okulda ya da başka bir yerde sergilemek amacıylapiyes yazma,

Okul dergisi çıkarma,

Okulda çalışacak yeni eğitsel kollar kurma,

Belirli konularda bir inceleme raporu hazırlama.

Proje genel hatlarıyla şu aşamalardan oluşabilir:

Amacın Belirlenmesi: Bu aşamada, projede incelenecek olan konular, cevaplanmasıgereken sorular belirlenir. Konu, beyin fırtınası yoluyla sınıfta belirlenebilir ya da öğretmentarafından önerilebilir. Ancak konu öğrencileri açmaza düşürmemeli, sorular da konuyayönelik olup doğrudan sorulmalıdır.

Ölçütlerin Belirlenmesi: Projenin amacına ulaşabilmesi için ölçütler öğretmentarafından belirlenir.

Planlama: Planlama, gerekli malzemenin belirlenmesi (Hangi kaynaklardanyararlanılacağı, kimlerden yardım alınacağı ve projenin tamamlanması için gerekli ihtiyaçlarbelirlenir.); izlenecek yolun belirlenmesi (Proje sırasında yapılacaklar sıralanır. Öncekaynakların okunması, konunun ana hatlarının çıkarılması, uzmanlarla görüşme gibiişlemlerin sırası belirlenir. Bu aşamada projenin nasıl sonuçlanacağını tartışmak tagereklidir.); zamanlama (Tahmini başlama ve bitiş süresi belirlenir. Bu yapılırken yapılacakişlerin tahmini süresi göz önünde bulundurulur.) alt bölümlerinden oluşmaktadır.

Araştırma ve Eylem: İstatistiksel bilgi toplanması, okuma, uzmanlarla görüşme,fotoğraf çekme, elde edilen bilgilerin analizi bu aşamada gerçekleşecektir. Öğretmen buaşamada sorularına cevap vererek öğrencileri yönlendirebilir. Ancak çalışmayı yapmaktantamamen öğrenciler sorumludur.

Proje Sunumu İçin Hazırlık: Projenin nasıl sunulacağı tasarlanır ve sunum uygunkişilerin gözetiminde denenerek geri bildirim alınır.

Ürün ve Sunumu: Çalışmanın sonucu öğrencilerin bulgularını ve projeninaşamalarını göstermelidir. Projenin ürünü bir rapor, sergi, seminer, resim, şiir vb. olabilir.Eğer yeterli zaman varsa sergi uygulaması- öğrencileri motive edici özelliğe sahip olduğuiçin- tercih edilebilir. Bu durumda öğrenci ürününün yanında durarak sorulan sorularıcevaplandırabilir. Eğer zaman kısıtlıysa ürünler sınıfta elden ele dolaştırılarak herkesingörmesi sağlanmalıdır.

Değerlendirme: Proje sırasında başvurulan becerilerin değerlendirilmesine yönelikolmalıdır. Daha önceden belirlenmiş olan ölçütlere göre değerlendirme gerçekleştirilir (EK 9).

Proje çalışmasını yönetmede öğretmene de birtakım görevler düşmektedir:

Öğrencilerin çalışma ve iş bölümüne dair yaptıkları plana uyup uymadıklarınıdenetlemek,

Öğrencilere inceleme ve araştırma yöntemleri önermek,

Öğrencilere, karşılaştıkları güçlüklerin giderilmesinde yardım etmek,

226

Kaynak kitaplardan, öğrenim ve öğretim araç ve gereçlerinden yararlanılmasınayardım etmek,

Varsa öğrenciler arasındaki anlaşmazlıkları gidermek,

Öğrencileri kendi başlarına çalışabilir hale getirmek,

Öğrencilere başarı duygusunu aşılamak ve kendilerine olan güvenlerini artırmaktır.

Proje yöntemi öğrencilerin;

Kendi çevreleri ve dış dünya arasındaki bağlantıları görmelerine,

Toplumdaki farklı insanlarla iletişim kurmalarına,

Kendilerini bir etkinlik için organize etmelerine,

Kendi zamanlarını planlamalarına ve bir plana göre çalışmalarına, kendi bulgularınıtoplum içinde sunmada ve savunmada pratiklik kazanmalarına,

Öğretmenlerinin rehberliğinde kendi öğrenme durumlarını kontrol edebilmelerineyardımcı olur.

Kısacası bu yöntem sayesinde öğrencilerin araştırma, problem çözme, öğrendiklerinikullanma gibi üst düzey düşünme gerektiren beceriler kazanması sağlanacaktır.

Proje yönteminin birtakım zorlukları ve tehlikeleri de vardır. Öğrenci sadece bilişseldüzeydeki etkinlikleri ya da amaca uygun olmayan projeleri seçebilir. Bu yöntem kimi zamanbireyciliğe aşırı vurgu yapabilir. Kimi zaman verilen probleme ilişkin malzemebulunmayabilir. Kimi zamansa öğrenciler tarafından yazılı materyali okuyup özetleme ya daaynen yazma olarak algılanıp uygulanabilir. Ancak bütün bunlara rağmen ezbercilikten uzakbir yöntem olduğu için riskleri en aza indirmeye özen göstererek kullanılabilir.

227

Türkçe dersinde ölçme ve değerlendirme çalışmaları özetlendiğinde;

1. Eğitim ve öğretim sürecinin başlangıcında öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeyleri veya

durumları belirlenmelidir. Ayrıca tema başlangıcında da öğrencilerin temayla ilgili

durumlarını, birikimlerini belirlemek amacıyla ölçme araçları kullanılır.

2. Öğrencilerin Türkçe dersine ilişkin tutumları merak ediliyorsa tutum ölçekleri kullanılarak

ölçülür. Derse karşı olumsuz tutuma sahip öğrencilere yönelik tedbirler alınır.

3. Öğretim süreci içerisinde, özellikle süreç değerlendirme amacıyla kullanılacak ölçme araçları

(performans ödevleri, öğrenci ürün dosyaları, öz değerlendirme ve akran değerlendirme vb. )

sınıflarda ilk defa uygulanıyorsa öğrencilere ve velilere, yararları ve uygulanma süreci gibi

uygulamaya ilişkin durumlar açıklanmalıdır.

4. Öğretimin bütün aşamalarında, performans değerlendirilmesinde karar verme, eleştirel

düşünme becerileri gibi bazı temel becerilerin gelişmesinde etkili olan öz değerlendirme, grup

değerlendirme ve akran değerlendirmelerin yapılması gerekmektedir. Bunun için de öz

değerlendirme formları, grup ve akran değerlendirme formları kullanılır.

5. Metin işleme sürecinde ve iş birliği içerisinde yapılan etkinliklerde öz değerlendirme, akran

değerlendirme ve grup değerlendirme uygulamalarını yapılabilir.

6. Öğretim sürecinde öğrencilerin dinleme, konuşma, okuma, yazma ve dil bilgisi alanlarına

ilişkin durumları sürekli ve sistematik olarak gözlemlenir ve gözlem sonuçları gözlem

formlarına kaydedilir.

7. Türkçe dersinde öğrenci başarılarının ölçülmesinde kullanılan sınavlarda, yukarıda

açıklanan farklı türdeki maddelerin olabildiğince yer alması, ölçülen özelliğin

değerlendirilmesi açısından yararlı olacaktır.

228

EK 1: DİNLEME/İZLEME BECERİSİ GÖZLEM FORMU

Öğrenciadı

Din

lem

e/iz

lem

e ku

ralla

rını

uyg

ulam

a

Kon

uşm

acın

ın s

özün

ü ke

smed

en, s

abır

ve s

aygı

yla

dinl

er.

Baş

kala

rını r

ahat

sız

etm

eden

din

ler/i

zler

.

Din

lene

nle

ilgili

sor

u so

rmak

, gör

üş b

ildirm

ek iç

inuy

gun

zam

anda

söz

alır.

Din

lem

e/iz

lem

e yö

ntem

ve

tekn

ikle

rini k

ulla

nır.

Din

lene

ni/iz

lene

ni a

nlam

a ve

çöz

ümle

me

Din

lene

nin/

izle

neni

n ba

ğlam

ında

n ha

reke

tle k

elim

eve

kel

ime

grup

ların

ın a

nlam

ların

ı çık

arır.

Din

ledi

kler

inin

/izle

dikl

erin

in k

onus

unu

belir

ler.

Din

ledi

kler

inin

/izle

dikl

erin

in a

na fi

krin

i/ana

duyg

usun

u be

lirle

r.

Din

ledi

kler

inde

ki/iz

ledi

kler

inde

ki y

ardı

mcı

fikirl

eri/d

uygu

ları

belir

ler.

Din

ledi

kler

inde

ki/iz

ledi

kler

inde

ki

olay

, ye

r, za

man

,şa

hıs,

varlı

k ka

dros

u ve

bun

larla

ilgi

li un

surla

rı be

lirle

r.

Din

ledi

kler

inde

/izle

dikl

erin

de se

bep-

sonu

çili

şkile

rini b

elirl

er.

Din

ledi

kler

inde

/izle

dikl

erin

de a

maç

-son

uçili

şkile

rini b

elirl

er.

Din

ledi

kler

inde

ki/iz

ledi

kler

inde

ki ö

rtülü

anl

amla

rıbu

lur.

Din

ledi

kler

ini/i

zled

ikle

rini k

rono

lojik

sıra

ve

man

tık a

kışı

için

de ö

zetle

r.

Din

ledi

kler

inde

/izle

dikl

erin

de y

er a

lan

özne

l ve

nesn

el y

argı

ları

ayırt

ede

r.

Ken

disi

ni ş

ahıs

ve

varlı

k ka

dros

unun

yer

ine

koya

rak

olay

ları,

duy

gu, d

üşün

ce v

e ha

yalle

ri yo

rum

lar.

Din

ledi

kler

inde

/izle

dikl

erin

de o

rtaya

kon

anso

runl

ara

fark

lı çö

züm

ler ü

retir

.

Din

ledi

kler

ini/i

zled

ikle

rini

değ

erle

ndir

me

Din

ledi

kler

ini/i

zled

ikle

rini d

il ve

anl

atım

yön

ünde

nde

ğerle

ndiri

r.D

inle

dikl

erin

i/izl

edik

lerin

i içe

rik y

önün

den

değe

rlend

irir.

Din

ledi

ği/iz

ledi

ği k

işiy

i ses

ini v

e be

den

dilin

i etk

iliku

llanm

a yö

nünd

en d

eğer

lend

irir.

ABCÇ

Not: Öğrencinin yukarıda yer alan kazanımları gerçekleştirme düzeyine göre (Evet:3 Kısmen:2 Hayır:1) puan verilir.

229

EK 2: KONUŞMA BECERİSİNİ DEĞERLENDİRME FORMU

Öğrenciadı

Dil

ve a

nlat

ım

İşiti

lebi

lir b

ir se

s ton

uyla

kon

uştu

mu?

Kon

uşm

asın

da st

anda

rt Tü

rkçe

yi k

ulla

ndı m

ı?

Kel

imel

eri d

oğru

tela

ffuz

etti

mi?

Kel

imel

eri a

nlam

ına

ve b

ağla

mın

a uy

gun

kulla

ndı

mı?

Dil

bilg

isi k

ural

ların

a uy

gun

cüm

lele

r kur

du m

u?

Güv

en v

eric

i, aç

ık, a

nlaş

ılır v

e ko

nuya

hâk

im b

irşe

kild

e ko

nuşt

u m

u?

Kon

uşm

asın

da u

ygun

yer

lerd

e vu

rgu,

tonl

ama

vedu

rakl

ama

yapt

ı mı?

Sözl

eriy

le je

st v

e m

imik

leri

birb

irine

uyg

un m

u?

İçer

ik

Kon

uşm

ası k

onuy

a, a

mac

a, tü

r ve

sevi

yeye

uyg

unm

u?

Ola

ylar

ve

bilg

iler s

ıraya

kon

ular

ak a

nlat

ıldı m

ı?

Kon

uşm

a bü

tünl

ük v

e tu

tarlı

lık iç

inde

sürd

ürül

düm

ü?

Kon

uşm

asın

da a

na fi

kir v

e du

yguy

u ya

rdım

cı fi

kir

ve d

uygu

larla

des

tekl

edi m

i?

Kon

uşm

asın

ı dey

im, a

tasö

zü, ö

zdey

iş, a

lıntı

veör

nekl

erle

zen

ginl

eştir

di m

i?

Kon

uşm

asın

ı gün

lük

haya

tla il

işki

lend

irdi m

i?

Sunu

m

Kon

uşm

asın

ı ver

ilen

süre

de ta

mam

laya

bild

i mi?

Kon

uşm

a sı

rası

nda

ölçü

lü v

e ra

hat m

ıydı

?

Kon

uşm

asın

ı sun

arke

n gö

rsel

, işi

tsel

ve

çok

yönl

üile

tişim

ara

çlar

ında

n ye

terin

ce y

arar

land

ı mı?

Kon

uşm

ası b

oyun

ca n

ezak

et k

ural

ların

a uy

du m

u?

Not: Öğrencinin yukarıda yer alan kazanımları gerçekleştirme düzeyine göre (evet:3 kısmen:2 hayır:1) puan verilir.

230

EK 3: OKUMA BECERİSİ GÖZLEM FORMU

Öğrenciadı O

kum

a ku

ralla

rını

uyg

ulam

a

Sesi

ni v

e be

den

dilin

i etk

ili k

ulla

nır.

Akı

cı b

içim

de o

kur.

Kel

imel

eri d

oğru

tela

ffuz

ede

r.

Sözü

n ez

gisi

ne d

ikka

t ede

rek

okur

.

Oku

duğu

met

ni a

nlam

a ve

çöz

ümle

me

Met

nin

bağl

amın

dan

hare

ketle

kel

ime

ve k

elim

egr

upla

rının

anl

amın

ı çık

arır.

Met

nin

konu

sunu

bel

irler

.

Met

nin

ana

fikrin

i/ana

duy

gusu

nu b

elirl

er.

Met

inde

ki y

ardı

mcı

fiki

rleri/

duyg

ular

ı bel

irler

.

Oku

dukl

arın

da y

ardı

mcı

fiki

r ve

duyg

ular

ıbe

lirle

r.M

etni

n pl

anın

ı kav

rar.

Met

inde

ola

y,ye

r,zam

an,şa

hıs,v

arlık

kad

rosu

ve

bunl

arla

ilgi

li un

surla

rı be

lirle

r.M

etin

deki

sebe

p-so

nuç

ilişk

ilerin

i far

k ed

er.

Met

inde

ki a

maç

-son

uç il

işki

lerin

i far

k ed

er.

Oku

dukl

arın

daki

örtü

lü a

nlam

ları

bulu

r.

Oku

dukl

arın

daki

özn

el v

e ne

snel

yar

gıla

rı ay

ırted

er.

Oku

dukl

arın

ı ke

ndi

cüm

lele

riyle

kro

nolo

jik s

ırave

man

tık a

kışı

için

de ö

zetle

r.K

endi

sini

şa

hıs

ve

varlı

k ka

dros

unun

ye

rine

koya

rak

olay

ları,

duy

gu,

düşü

nce

ve h

ayal

leri

yoru

mla

r.M

etni

n ba

şlığ

ı ile

içer

iği a

rası

ndak

i iliş

kiyi

orta

yako

yar.

Met

inde

orta

ya k

onan

sor

umla

ra f

arkl

ı çö

züm

ler

üret

ir.O

kudu

ğu m

etni

değ

erle

ndir

me

Met

ni d

il ve

anl

atım

yön

ünde

n de

ğerle

ndiri

r.

Met

ni iç

erik

yön

ünde

n de

ğerle

ndiri

r.

A 3 3 3 3 3 3 3 3 3 2 2 3 3 3 3 3 3 3 1 3 3B 3 3 2 3 2 2 2 3 2 2 2 2 2 3 3 2 2 2 1 3 3C 3 3 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1 2 2Ç 1 1 2 1 1 2 2 2 1 1 1 1 1 2 2 2 1 1 1 2 2

Not: Öğrencinin yukarıda yer alan kazanımları gerçekleştirme düzeyine göre (Evet:3 Kısmen:2 Hayır:1) puan verilir.

231

EK 4: YAZILI ANLATIMI DEĞERLENDİRME FORMUÖğrencinin;Adı ve soyadı:Sınıfı:

Yazılı anlatımda aranacak özellikler Verilmesigereken puan

Öğretmeninvereceği puan

Kâğıdın kenarlarında, paragraf ve satıraralarında uygun boşluklar bırakılmıştır.

5

Biç

im

Düzgün, okunaklı ve işlek bir yazıkullanılmıştır.

5

Başlık konuyla ilgilidir. 5Konu, mantıksal tutarlılık ve bütünlük içindeanlatılmıştır.

5

Paragraflar arasında uygun geçiş sağlanmıştır. 5Her bir paragrafta tek bir duygu ve düşünceişlenmiştir.

5

Yazıda verilmek istenen ana fikre ulaşılmıştır. 10Ana fikir ve duygu, yardımcı fikir ve duygularladesteklenmiştir.

10

Alıntı, örnek ve benzetmeler yeterli olup içeriğeuygundur.

10

Sonuç ifadesi konuyu bağlayıcı ve etkileyicidir. 5Cümle kuruluşları dil bilgisi kurallarınauygundur.

5

Kelimeler yerinde ve doğru anlamdakullanılmıştır.

5

Cümlede kelime tekrarları yapılmamıştır. 5Konuyla ilgili kaynaklara başvurulmuş veyeterince yararlanılmıştır.

5

Dil

ve A

nlat

ım

Konuyu kendine özgü ifadelerle anlatmıştır. 5Yazıda yazım kurallarına uyulmuştur. 5

Yaz

ım v

eN

okta

lam

a

Noktalama işaretleri doğru yerde kullanılmıştır. 5

NOT: Ölçekte belirtilen puanlama örnek olarak verilmiştir. Öğretmen tarafındandeğiştirilebilir.

232

EK 5: OKUMA BECERİSİ KONTROL LİSTESİ

Öğrencinin Adı: ________________ Öğretmenin Adı:

Sınıf: Gözlem Zaman Aralığı: __/__/200_ ’den __/___/200_’e

Değerli Öğretmenler,

Bu form, öğrencilerin okuma becerilerini değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Bu

formu, belirli bir zaman aralığında, öğrencilerinizin okuma becerilerine ilişkin davranışlarını

gözlemlemede kullanınız. Öğrencilerinizin söz konusu becerileri gerçekleştirip

gerçekleştirmediklerini aşağıdaki ifadelerin karşılarına (√) işareti koyarak belirtiniz.

Gözlenecek Davranışlar

1. Sınıf ve okul kütüphanesinden kitaplar okur. _____

2. Yüz temel eserden seçtiklerini okur. _____

3. Okumuş olduğu bir kitabı başkalarıyla tartışabilir. _____

4. Gazetelerde okumuş olduğu haber ve yazıları anlatır. _____

5. Özel ilgi alanına giren konularda tartışmalara etkin biçimde katılır. _____

6. Okuduğu kitaplardan beğendiği bölümleri arkadaşlarıyla paylaşır. _____

7. Bilmediği bir kelimenin anlamını bulmak için sözlük kullanır. _____

8. Konuyla ilgili daha ayrıntılı bilgi öğrenmede isteklidir. _____

9. Paylaşılan metinler yönelik sorular sorar ve soruları cevaplandırır. _____

10. Sınıfta yüksek sesle okumaya isteklidir. _____

11. Kitap okumaktan hoşlanmaktadır. _____

Yorumlar:

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

233

EK 6: TÜRKÇE DERSİNE YÖNELİK TUTUM ÖLÇEĞİ1

Sevgili Öğrenciler,

Bu ölçek, sizlerin Türkçe dersine yönelik görüşlerinizi almak amacı ile hazırlanmıştır. Hercümleyi dikkatle okuduktan sonra DERECELER sütunundaki seçeneklerden size en yakın olanını(X) ile işaretleyiniz.

DERECELER

Okul :…………………………..Sınıf/Şube :………………..Cinsiyetiniz: ( )Kız ( )Erkek

Türkçe Dersi ile İlgili Görüşler Tam

amen

Kat

ılıyo

rum

.

Kat

ılıyo

rum

.

Kar

arsız

ım.

Kat

ılmıy

orum

.

Hiç

Kat

ılmıy

orum

.

1 Türkçe benim için eğlenceli bir derstir.

2 Türkçe dersinde genellikle çok sıkılırım.

3 Türkçe derslerine daha fazla zaman ayrılmalıdır.

4 Türkçe dersi için, ders dışında çalışma zamanı ayırmaya gerek yoktur.

5 Türkçe dersini dört gözle bekliyorum.

6 Türkçe ile ilgili ödevleri yapmaktan zevk alıyorum.

7 Türkçeyi, diğer derslere göre daha çok severek çalışırım.

8 Türkçe dersinde genellikle huzursuz olurum.

9 Türkçe dersi ile ilgili konuları tartışmaktan mutlu oluyorum.

10 Türkçe bana göre gereksiz bir derstir.

11 Türkçe sınavlarında, diğer derslerin sınavlarına göre daha huzursuz oluyorum.

12 Türkçe dersinin günlük yaşamda önemli bir yeri var.

13 Türkçe dersi hiç olmasa daha iyi olurdu.

14 Türkçe dersi kadar sıkıcı bir ders yoktur.

15 Türkçe derslerindeki okuma parçaları çok can sıkıcıdır.

16 İleride, Türkçe ile ilgili bir bölümde okumak isterim.

17 Televizyon ve radyoda yayımlanan Türkçe konulu programları kaçırmak istemem.

18 Türkçe derslerinde metin inceleme keyif vericidir.

19 Boş zamanlarımın çoğunu Türkçe dersine ayırmak isterim.

20 Türkçe dersi ile ilgili kitap, dergi vb. yayınları takip etmek isterim.

1 Kaynak: EARGED

234

EK 7: PERFORMANS ÖDEVİ

İçerik Alanı

Tema:…………………….

Sınıf Düzeyi

6. Sınıf

Beklenen Performans

Araştırma becerisiYazma becerisiİletişim becerisi

Puanlama Yöntemi

Dereceli PuanlamaAnahtarı0 Bütünsel 0 Analitik

Sevgili Öğrenciler!

Türkçe derslerinde kullanmış olduğumuz metinlerden bazıları ünlü yazarların eserleridir.

Umarım sizler de bu yazarların kimler olduğunu merak ediyorsunuzdur. Sizlerden

kitabımızda bulunan metinlerin yazarlarından istediğiniz bir kişiyi seçerek onunla ilgili

araştırma yapmanız istenmektedir.

Seçmiş olduğunuz yazarla ilgili olarak aşağıdaki soruları cevaplandırabilecek şekilde

araştırmanızı tamamlayınız.

a) Kişisel özellikleri, eğitim durumu nedir?

b) Hayatta nelerle mücadele etmiştir?

c) Ne tür yazılar yazmıştır?

ç) Yazılarında genel olarak nelere değinmiştir?

d) Yazarın yazmış olduğu eserler nelerdir?

Yönerge:

Araştırmaya başlamadan önce plan yapabilirsin.

Seçtiğin yazarla ilgili çeşitli kaynaklardan yararlanabilirsin.

Yazarla mümkünse görüşme yapabilir, onunla iletişime geçip hayatıyla ilgili ayrıntılı

bilgilere ulaşabilirsin.

Araştırma raporunu resim ve fotoğraflarla süsleyebilirsin.

Değerlendirme ve Çalışma Bitirme Tarihi:

Çalışman; içerik, kaynak kullanımı, materyal kullanımı açılarından

değerlendirilecektir.

Çalışmanı ……………….tarihine kadar teslim etmiş olman gerekiyor.

235

EK 8: DERECELİ PUANLAMA ANAHTARI

AÇIKLAMA: Yukarıdaki performans ödevini aşağıdaki ölçütler doğrultusunda

puanlayanız.

Öğrencinin;

Adı soyadı:_____________ Tarih:___/____/200_

Sınıfı: _____________

4

ÇOK BAŞARILI1. Araştırmasını belirlediği plana göre yürütmüştür.2. Araştırılan ödev ile ilgili çarpıcı kanıt ve bilgilere ulaşılmıştır.3. Çok sayıda kaynaktan yararlanılmıştır.4. Yazarla herhangi bir şekilde iletişime geçilmiştir.5. Kullanılan yazılı, görsel ve işitsel materyaller konuya çok uygun ve dikkat

çekicidir.6. Hazırlanan çalışma dikkat çekici, açıklayıcı ve etkileyicidir.7. Rapor herhangi bir yazım, noktalama ve dil hatası içermemektedir.

3

BAŞARILI1. Araştırmasını belirlediği plana göre yürütmeye çalışmıştır.2. Çok sayıda kaynaktan yararlanılmıştır.3. Araştırılan dönemle ilgili kanıt ve bilgilere ulaşılmıştır.4. Yazarla herhangi bir şekilde iletişime geçilmiştir.5. Kullanılan yazılı, görsel ve işitsel materyaller konuya uygun ve dikkat

çekicidir.6. Hazırlanan çalışma dikkat çekici, açıklayıcı ve etkileyicidir.7. Rapor yazım, noktalama ve dil hataları içermektedir.

2

AZ BAŞARILI1. Araştırmasını yürütürken planda bazı sapmalar olmuştur.2. Araştırılan dönemle ilgili yeterince kanıt ve bilgilere ulaşılmamıştır.3. Sınırlı sayıda kaynaktan yararlanılmıştır.4. Çok az sayıda yazılı, görsel ve işitsel materyal kullanılmıştır.5. Yazarla herhangi bir şekilde iletişime geçilmemiştir.6. Hazırlanan çalışma yeterince dikkat çekici, açıklayıcı ve etkileyici değildir.7. Raporda yazım, noktalama ve dil hataları bulunmaktadır.

1

GELİŞTİRİLEBİLİR1. Araştırmasını belirlediği plana göre yürütmemiştir.2. Araştırılan dönemle ilgili kanıt ve bilgilere ulaşılmamıştır.3. Çok az sayıda kaynaktan yararlanılmıştır.4. Yazılı, görsel ve işitsel materyaller kullanılmamıştır.5. Yazarla herhangi bir şekilde iletişime geçilmemiştir.6. Hazırlanan çalışma dikkat çekici, açıklayıcı ve etkileyici değildir.7. Raporda çok sayıda yazım, noktalama ve dil hataları bulunmaktadır.

236

EK 9: PROJE ÖDEVİ

Sevgili Öğrenciler;

Sizden çevre sorunlarının neden kaynaklandığını açıklayan ve bu konuda çözüm

önerileri sunan bir rapor yazmanız beklenmektedir. Raporunuzu yazmadan önce çevre

sorunları ile ilgili bir araştırma yaparak yaşadığınız bölgedeki sorunların neler olduğunu tespit

etmeniz; bu konuda çözüm önerisi üretmek amacıyla anket ve görüşme yoluyla etrafınızdaki

kişilerin bu konudaki görüşlerini almanız; tespitlerinizi ve çözüm önerilerinizi görsel

materyallerle destekleyerek sınıfta rapor olarak sunmanız beklenmektedir.

Bu çalışmayı başarıyla tamamlayabilmeniz için aşağıdaki adımları izlemelisiniz.

1. Verilen konu ile ilgili araştırma yapmalısınız.

2. Çalışmanız için aile bireyleri, kitaplar, gazete haberleri, İnternet vb. kaynaklardan

yararlanabilirsiniz.

3. Araştırmalarınıza dayanarak konu ile ilgili sunacağınız raporda hangi bilgilere yer

vereceğinize karar vermelisiniz.

4. Görüş almak amacıyla yapacağınız anket ve mülakatlarda soracağınız soruları

önceden hazırlamalı ve konunun içeriğine uygunluğunu kontrol etmelisiniz.

5. Anket ve görüşme sonuçlarını ana hatlarıyla özetlemelisiniz.

6. Çalışmalarınız doğrultusunda, sunacağınız raporu hazırlamalısınız.

7. Çalışmalarınız doğrultusunda sınıfta sergileyeceğiniz materyalleri (poster ve bu

posterde yer almasını düşündüğünüz görsel materyaller vb.) hazırlamalısınız.

8. Çalışmanızı rapor olarak .... / .... / 2005 tarihinde teslim etmeli ve sınıfta görsel

materyallerinizi sunmalısınız.

237

EK 10: PROJE DEĞERLENDİRME FORMU

Öğrencinin adı ve soyadı:Projenin adı :Sınıfı :Nu. :

DERECELER

Çokİyi

İyi Orta Zayıf ÇokZayıf

GÖZLENECEKÖĞRENCİ KAZANIMLARI

5 4 3 2 1I. PROJE HAZIRLAMA SÜRECİProjenin amacını belirlemeProjeye uygun çalışma planı yapmaGrup içinde görev dağılımı yapmaİhtiyaçları belirlemeFarklı kaynaklardan bilgi toplamaProjeyi plana göre gerçekleştirmeTOPLAMII. PROJENİN İÇERİĞİTürkçeyi doğru ve etkili kullanmaBilgilerin doğruluğuToplanan bilgilerin analiz edilmesiElde edilen bilgilerden çıkarımda bulunmaToplanan bilgileri düzenlemeYazılı ve görsel unsurların birbiriyle bağlantısınısağlamaEleştirel düşünme becerisini göstermeYaratıcılık yeteneğini kullanmaTOPLAMIII. SUNU YAPMASorulara cevap verebilmeKonuyu dinleyicilerin ilgisini çekecek şekilde sunmaSunuyu hedefe yönelik materyalle desteklemeSesini ve beden dilini kullanmaVerilen sürede sunuyu yapmaSunum sırasında öz güvene sahip olmaSunuya istekli olmaTOPLAMGENEL TOPLAM

Öğretmenin yorumu: ……………………………………………………………………

Not: Proje değerlendirme formu, hem bireysel hem de grup proje çalışmalarınıdeğerlendirmek amacıyla kullanılabilir.

238

EK 11: ÖĞRENCİ ÜRÜN DOSYASI

Öğrencinin adı ve soyadı: Tarih:

ÖĞRENCİ ÜRÜN DOSYASI

İÇİNDEKİLER

Çalışmalarım:

1. ...........................................................................................................................................

2. ...........................................................................................................................................

3. ...........................................................................................................................................

4. ...........................................................................................................................................

5. ...........................................................................................................................................

6. ...........................................................................................................................................

7. ...........................................................................................................................................

8. ...........................................................................................................................................

9. ...........................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

239

EK 12: ÖĞRENCİ ÜRÜN DOSYASINA İLİŞKİN ÖZ DEĞERLENDİRME FORMU*

Öğrencinin adı ve soyadı:............................ Tarih:Çalışmanın adı:...........................................

Neden bu çalışmayı saklıyorum?............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Bu çalışmayı arkadaşlarımla neden paylaşıyorum?............. ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Çalışma sırasında neler öğrendim?................................ ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Bu çalışmayı tekrar yapsaydım şu şekilde yapardım: ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Çalışmamı yaparken beklemediğim nelerle karşılaştım? ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Benim için bu çalışmanın anlamı :.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

*Öğrencilerin, öğrenci ürün dosyasındaki çalışmalarına yönelik yorumları, dahasonraki çalışmalarına ışık tutacak, öz değerlendirme yapmalarına imkân vererek kişiselgelişimlerine katkı sağlayacaktır.

240

EK 13: ÖĞRENCİ ÜRÜN DOSYASI DEĞERLENDİRME FORMU

Öğrencinin adı ve soyadı:

Sınıfı:

Nu.:

Yönerge: Aşağıdaki her bir ölçütün yeterliliğini göz önüne alarak dosyayı

değerlendiriniz.

ÖLÇÜTLER EVET KISMEN HAYIR

Çalışmaların içeriği tamdır.

Farklı türde çalışmalar yer almaktadır.

Çalışmalar amaca uygundur.

Dosya düzenlidir.

Yaratıcı düşüncenin ürünüdür.

Öğrencinin gelişim düzeyini gösterir.

Çalışmalar araştırma ürünüdür.

Görsel materyallerle desteklenmiştir.

Türkçe doğru, güzel ve etkili kullanılmıştır.

YORUMLAR/ÖNERİLER:.......................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

241

EK 14: AKRAN DEĞERLENDİRME FORMU

Bu form, grubunuzdaki arkadaşlarınızla ilgili değerlendirme maddelerini içermektedir.

Seçeneklerden değerlendirmelerinize en uygun olanı işaretleyiniz.

Değerlendiren öğrencinin;

Adı ve soyadı :

Grup nu./adı :

Sınıfı :

Öğretim yılı :

Tarih :

DERECELER

Her

zaman

Bazen Hiçbir

zaman

1. Çalışmalara istekli katılır.

2. Etkinlik öncesi hazırlık yapar.

2. Görevlerini zamanında yerine getirir.

3. Arkadaşlarının görüşlerine saygılıdır.

4. Farklı kaynaklardan bilgi getirip sunar.

5. Arkadaşlarını uyarırken uygun bir dil kullanır.

6. Arkadaşlarının çalışmalarına destek olur.

7. Temiz ve düzenli çalışır.

8. Çalışmalarda Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanır.

242

EK 15: GRUP ÖZ DEĞERLENDİRME FORMU

Grubun adı:Gruptaki öğrencilerin adları:

Açıklama: Aşağıdaki tabloda grubunuzu en iyi şekilde ifade eden seçeneği işaretleyiniz.

DERECELERDEĞERLENDİRİLECEK TUTUM VE

DAVRANIŞLARHer Zaman Bazen Hiçbir

ZamanAraştırma planı yaptık.Görev dağılımı yaptık.Araştırmada çeşitli kaynaklardan yararlandık.Etkinlikleri birlikte hazırladık.Görüşlerimizi rahatlıkla söyledik.Grupta uyum içinde çalıştık.Birbirimizin görüş ve önerilerini dinledik.Grupta birbirimize güvenerek çalıştık.Grupta birbirimizi takdir ettik.Çalışmalarımız sırasında birbirimizicesaretlendirdik.Sorumluluklarımızı yerine getirdik.Çalışmalarımızı etkili bir biçimde sunduk.

Aşağıdaki soruları grubunuza göre cevaplayınız.

1. Çalışmalar sırasında karşılaştığımız en büyük sorun...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2. Sorun nereden kaynaklanıyordu? .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

3. Grubumuzun en iyi olduğu alan ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

4. Grup olarak daha iyi olabilirdik; fakat ...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

243

KAYNAKÇA

Atılgan, H (Editör)., Kan, A. ve Doğan, N, (2006). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, Ankara, Anı

Yayıncılık.

Berberoğlu, G. (2006). Sınıfiçi Performansın Değerlendirme Teknikleri, İstanbul, Morpa Kültür

Yayınları Ltd.Şti.

Kutlu, Ö. ve Ahioğlu, N. (2005). Yükseköğretimde Ders Kazanımlarının ÇokluDeğerlendirilmesi Örneği: Cinsel Sağlık Bilgileri Eğitimi Dersi. Eğitimde İyi

Örnekler Konferansı. Sabancı Üniversitesi, İstanbul.

Noonan B.& Duncn, R.(2005). Peer and Self Assessmentin High Schools. Practical Assessment,

Research & Evaluation. Volume: 10

MEB -EARGED (2003). Öğrenci Merkezli Eğitim Uygulama Modeli. Ankara: Milli Eğitim Basım

Evi.

Tekin, H. (1991). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, Ankara, Yargı Yayınları.

Turgut, F. (1997). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Metotları. Ankara: Tıpkı Basım (10. Basım).

Mertler, C. A. (2001). "Designing scoring rubrics for your classroom." Practical

Assessment, Research & Evaluation, 7(25). Available online:

http://pareonline.net/getvn.asp?

Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2003). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara:

Seçkin Yayıncılık.(3. Basım).

(OKS 2003)(OKS 2006)

http://pareonline.net/getvn.asp

244

DERS İŞLENİŞ ÖRNEĞİ(6, 7, 8. SINIFLAR)

245

DERS İŞLENİŞİ İLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR

Programdaki ders işleniş örneğinin başında yer alan kazanımlar sadece o işlenişeyönelik olarak belirlenmiştir.

Verilen ders işlenişi bir örnektir. Öğretmen, hazırlayacağı metin işlenişlerinde farklıyöntem, teknik ve etkinlikler kullanabilir.

Temanın işleniş süresi; metinlerin özelliği, yapılacak etkinlikler ve bir yıl boyuncaişlenecek tema ve metinlerin sayısı dikkate alınarak belirlenmelidir.

DERS İŞLEME SÜRECİ

1. HAZIRLIKİşleniş sürecinin ilk basamağında, öğrencinin derse, okuma veya dinleme/izleme

etkinliğine hazırlanması, konuyla ilgili birikimlerini harekete geçirmesi, konununanlaşılmasını kolaylaştırıcı bilgiler edinmesi, dikkatini metne yoğunlaştırmasıhedeflenmektedir. Bu amaçla öğretmen, ilgi ve motivasyonu arttırıcı anekdot, fıkra, kısahikâye vb.den yararlanabilir; temayla ya da metinle ilgili görsel unsurlarınyorumlanmasını isteyebilir, müzik dinletebilir, konuyla ilgili beyin fırtınası yaptırarakçağrışımların ifade edilmesini sağlayabilir, kısa filmler izletebilir; canlandırma etkinlikleriyaptırabilir veya benzeri etkinlikler düzenleyebilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta,hazırlık aşamasının işleniş sürecinin diğer basamaklarına göre daha kısa süredegerçekleştirilebilir biçimde planlanmasıdır. Böylelikle konuya güdülenen öğrenci herhangibir kopukluk yaşamadan sürecin diğer basamağına uyum sağlayabilecektir.

2. OKUMA, DİNLEME/İZLEMETürkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu’nda her tema kapsamında en az üç

okuma metni ile bir dinleme/izleme materyaline yer verilmesi öngörülmüştür. Okumametinleri ile dinleme/izleme materyallerinin işlenişinde “metnin belli bir yöntem dâhilindeokunması, dinlenmesi/izlenmesi”, “kelime ve cümle çalışmaları” ile “metni anlama,çözümleme ve yeniden yapılandırma çalışmaları”na yer verilir. Bu çalışmalarda odaknoktası, okuma metni ya da dinleme/izleme materyali olmakla birlikte öğrencinin duyguve düşünce dünyası bununla sınırlandırılmamalı; öğrencinin metin aracılığıyla sözvarlığını zenginleştirmesini, farklı bilgiler edinmesini, metinden hareketle araştırmayapmasını vb. sağlayıcı nitelikte çalışmalara da yer verilmelidir. Bunların yanı sıra sözvarlığını zenginleştirme ile alışkanlık kazanma boyutundaki kazanımların verilişinde,okuma metinleriyle, dinleme/izleme materyalleriyle ya da temayla bağlantılı veyabağımsız okuma ve dinleme/izleme etkinlikleri düzenlenebilir.

3. KONUŞMAHer okuma metni ya da dinleme/izleme materyalinin içeriğinin işlenişinden sonra

metne ya da temaya bağlı bir konuşma etkinliği düzenlenir. Etkinlikler belli bir yöntemdâhilinde yapılmalı, yıl boyunca mümkün olduğunca çeşitli yöntemin kullanılmasına özengösterilmelidir. Kazanımların ilk ele alındığı yerde, kazanımın niteliğine göre öğrenciyegerekli açıklamalar yapılmalı veya bununla ilgili etkinlikler düzenlenmelidir. Kazanımın

246

ele alındığı diğer etkinliklerde öğrenciye hatırlatmalarda bulunulmalıdır. Her öğrencininyıl içinde en az bir kez hazırlıklı bir konuşma yapması, diğer konuşma etkinliklerine demümkün olduğunca çok öğrencinin katılması sağlanmalıdır. Çalışmalar sonrasındaverilecek dönütlerle öğrencinin kendini geliştirmesine katkıda bulunulmalıdır.

4. YAZMAHer okuma metni ya da dinleme/izleme materyalinin içeriğinin işlenişi ve konuşma

etkinliğinden sonra metne ya da temaya bağlı bir yazma etkinliği düzenlenir. Etkinliklerbelli bir yöntem dâhilinde yapılmalı, yıl boyunca mümkün olduğunca çeşitli yönteminkullanılmasına özen gösterilmelidir. Kazanımların ilk ele alındığı yerde, kazanımınniteliğine göre öğrenciye gerekli açıklamalar yapılmalı veya bununla ilgili etkinliklerdüzenlenmelidir. Kazanımın ele alındığı diğer etkinliklerde öğrenciye hatırlatmalardabulunulmalıdır. Çalışmalar sonrasında verilecek dönütlerle öğrencinin kendinigeliştirmesine katkıda bulunulmalıdır.

5. DİL BİLGİSİDil bilgisi kazanımlarının verilişinde okuma metinlerinde hareket edilebileceği gibi

bağımsız metinlerden ya da çalışma kâğıtlarından da yararlanılabilir. Bir önceki yıl elealınan dil bilgisi konularına yönelik hatırlatma niteliğinde etkinlikler düzenlenebilir. Dilbilgisi kazanımları Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu’nda verilen sıraya göreele alınmalıdır.

247

SINIF : 6SÜRE : 8 saatDİNLEME METNİ

ORAN: %30 ORAN:%20 ORAN: %20 ORAN:%15DİNLEME/İZLEME KONUŞMA YAZMA DİL BİLGİSİ

1. Dinleme/izleme kurallarını uygulama

2. Başkalarını rahatsız etmeden dinler/izler.

4. Dinleme/izleme yöntem ve tekniklerinikullanır.

1. Konuşma kurallarını uygulama4. Standart Türkçe ile konuşur.5. Türkçenin kurallarına uygun cümlelerkurar.7.Karşısındakinin algılamakta zorlukçekmeyeceği bir hızda ve akıcı biçimdekonuşur.8. Konuşmasında nezaket kurallarına uyar.12. Tekrara düşmeden konuşur.

1. Yazma kurallarını uygulama1. Kâğıt ve sayfa düzenine dikkat eder.

2. Düzgün, okunaklı ve işlek “bitişik eğikyazı”yla yazar.


11.Yazım ve noktalama kurallarına uyar.

2. Kelime türleriyle ilgilibilgi ve kurallarıkavrama/uygulama7. Sıfat tamlamalarının

kuruluş ve anlamözelliklerini kavrar.

2. Dinleneni/izleneni anlama ve çözümleme

1.Dinlenenin/izlenenin bağlamından hareketlekelime ve kelime gruplarının anlamını çıkarır.

6.Dinlerken/izlerken olay, yer, zaman, şahıs,varlık kadrosu ve bunlarla ilgili unsurlarıbelirler.

7.Dinlediklerinde/izlediklerinde sebep-sonuçilişkilerini fark eder.

14. Kendini şahıs ve varlık kadrosunun yerinekoyarak olayları, duygu, düşünce ve hayalleriyorumlar.

19. Dinlediği/izlediği metne farklı başlıklarbulur.

5. Kendini sözlü olarak ifade etmealışkanlığı kazanma

1.Duygu, düşünce, hayal, izlenim vedeneyimlerini sözlü olarak ifade eder.3. Sorunlarına konuşarak çözüm arar.

3. Farklı türlerde metinler yazma3.1. Olay yazıları yazar.

4. Söz varlığını zenginleştirme3. Tekerleme, sayışmaca, bilmece veyanıltmacaları ezberler/kullanır.

4. Kendi yazdıklarını değerlendirme

2. Yazdıklarını dil ve anlatım yönündendeğerlendirir.

248

KARAGÖZ

Hacivat- Bak Karagöz’üm, mübarek ramazan geldi, gidiyor. Önümüz bayram. Cenabı Hakcümlemizi elemsiz kedersiz nice senelere yetiştirsin.

Karagöz- Âmin!

Hacivat- Dedim bu gece Karagöz’üme gideyim, şöyle bir tatlı tatlı konuşayım. Sen isebaşladın abuk sabuk söylemeye.

Karagöz- Bulsam kaparım.

Hacivat- Neyi?

Karagöz- Kavuk, sarık, ne bulursam.

Hacivat- Öyle değil efendim, yani birtakım edepsiz sözlere başladın.

Karagöz- Ne! Ben Edip Bey’le haşlama yemedim.

Hacivat- Canım Karagöz’üm, şimdi latifeyi bırak da dinle. Malum ya önümüz mübarekbayram. Çoluk çocuk başıma toplandılar. Üstümüzde başımızda yok dediler. Hazır elimde beşon kuruş param var iken hemen çarşıya gittim. Hepsinin ayaklarına birer pabuç, üstlerine birerentarilik basma aldım. Aman Karagöz’üm ne sevindiler!

Karagöz- Kimin umurunda, bana ne!

Hacivat- Karagöz’üm öyle mi derler!

Karagöz- Ya ne derler?

Hacivat- Güle güle giysinler derler!

Karagöz- Peki öyle derim.

Hacivat-Eksik olma Karagöz’üm. Malum ya önümüz kış. Hazır param varken doğru oduniskelesine gittim. 500 okka kömür, iki çeki de odun aldım. Eve getirdim.

Karagöz- Güle güle giysinler. Üstlerinde başlarında paralansın.

Hacivat- Aman birader, ben kömür, odun aldım.

Karagöz- İyi ya işte, üstlerinde başlarında paralansın.

Hacivat- Onu öyle demezler Karagöz’üm. Güle güle yakınız. Külü beyaz olsun, karşısındaçoluk çocuk güle güle ısınınız.

Karagöz- Güle güle yakınız, külü beyaz olsun.

249

Hacivat- Eksik olma Karagöz’üm. Geçen kış bizim evin damı akıyordu. Bir usta getirdim.Kiremitleri aktardım. Bazı ufak tefek yerleri de tamir ettirdim. Bir de güzel yağlı boyavurdurdum. Görme, Karagöz’üm, yepyeni bir ev oldu.

Karagöz- Güle güle yansın. Külü beyaz olsun. Alevi gökyüzüne çıksın. Karşısında çolukçocuk güle güle ısınsın.

Hacivat- A birader, sen ne söylüyorsun! Ben evimi tamir ettirdim.

Karagöz- İyi ya işte, güle güle yansın.

Hacivat- Onu öyle demezler. Güle güle oturun, çoluğunuz çocuğunuzla oturun. Allahnazardan saklasın derler.

Karagöz- Güle güle oturun, çoluğunuz çocuğunuzla oturun.

Hacivat- Derken efendim, şöyle bir sokağa çıkayım, iftarlık öte beri alayım dedim. İleride,tam bizim evin köşesinde iki kişi kavga ediyorlar. Yanlarına gittim: “Ayıptır, mübarek gündekavga olur mu? Yapmayın, etmeyin!” dedimse de kim dinler! Öteden zaptiyeler geldiler.Onlarla birlikte beni de kavga ediyor sanarak yakaladılar, doğru hapishaneye attılar.

Karagöz- Güle güle oturun, güle güle oturun.

Hacivat- Karagöz’üm, onu öyle demezler. Esef etme kardeşim, dostun biri çıkarmazsa biriçıkarır diyerek beni teselli edecek yerde gönlümü kırıyorsun.

Karagöz- Esef etme Hacı Cavcav, dostun biri çıkarmazsa biri çıkarır.

Hacivat- Derken Karagöz’üm, benim suçlu olmadığım anlaşıldı, hapishaneden çıkardılar. Evegiderken bizim pideci fırınına uğrayıp bir iki pide alayım dedim. Fırının önünde dururkenpişirici, küreği çekince sapı gözüme değdi, gözümün biri çıktı.

Karagöz- Esef etme Hacı Cavcav, dostun biri çıkarmazsa biri çıkarır.

Hacivat- A birader, benim gözüm çıktı.

Karagöz- Esef etme Hacivat.

Hacivat- Karagöz’üm, onu öyle demezler. Fırıncıya çıkışırlar. Kör müsün? Görmüyormusun? Önünüze, arkanıza bakın, terbiyesiz utanmazlar sizi, derler.

Karagöz- Evet… sizi utanmazlar, arlanmazlar. (Hacivat’a bir tokat atar.)

Hacivat- Aman birader ne yapıyorsun?

Karagöz- Fırıncıyı tokatlıyorum. Önüne ardına baksın.

Hayalî Küçük Ali’denkısaltarak alınmıştır.

250

A. DİNLEYELİM ANLAYALIM

HAZIRLIK

Ulaşılabilen Karagöz ve Hacivat resimleri sınıfın uygun yerlerine asılır.Öğrencilere Karagöz ve Hacivat ile ilgili neler bildikleri sorularak sınıf içi sohbet ortamıoluşturulur. Karagöz ve Hacivat ile ilgili aşağıdaki bilgiler aktarılarak öğrenciler metnindünyasına hazırlanır.

Karagöz, deriden ve mukavvadan biçilip boyanmış şekillerin, arkadan ışık verilip birbeyaz perde üzerine yansıtılarak oynatılan bir hayal oyunudur.

Yazılı kaynaklarda çeşitli adlarla anılan, halkın kısaca “ Karagöz oyunu” dediği butemsil, Anadolu’da ilk defa Bursa’da ortaya konmuştur.

Ulu Cami yapılırken duvarcı olarak çalışan Hacı İvad Kalfa (Hacivat) ile demircilikyapan Karagöz karşılaştılar mı gevezeliğe, şakaya dalıp işi unuturlarmış. Bunların nüktelikonuşmalarını duyan öbür işçiler de işi bırakır onları dinlermiş. İşin geciktiğine inandırılandevrin padişahı onları öldürtmüş. İşçilerin çok üzülüp işi bırakmaları üzerine, padişahyaptığı işin yanlışlığını anlamış. Padişahın görevlendirdiği bir kişi tarafından Karagöz veHacivat bir perdeye yansıtılarak oynatılmaya başlanmış.

DİNLEME VE ANLAMA

Metin bir kez dinletilir. Metin ikinci kez dinletilmeden önce öğrencilerden seçicidinleme/izleme yöntemine uygun olarak, metinde geçen ve günlük hayatta olumlu veolumsuz durumlarda söylenen kalıplaşmış ifadelere dikkat ederek dinlemeleri istenir. Busırada öğrencilerin “başkalarını rahatsız etmeden” dinleyip dinlemedikleri,“dinleme/izleme yöntemini” uygulayıp uygulamadıkları gözlemlenir.

METNİ ANLAMA VE ÇÖZÜMLEME Öğrencilerden verilen kelimeleri, uygun olan açıklamayla eşleştirmeleri istenir

(Çalışma Kâğıdı 1). Öğrencilerden, belirtilen durumlarda söylenebilecek sözlere örnekler vermeleri

istenir (Çalışma Kâğıdı 2).Öğrencilerden Karagöz ve Hacivat’ın kişilik özelliklerini karşılaştırmaları istenir

(Çalışma Kâğıdı 3).Öğrencilere aşağıdaki sorular yöneltilir:1. Karagöz ile Hacivat’ın etkili bir iletişim kuramamalarının nedeni nedir?2. Günlük hayatta çeşitli durumlarda söylenen ifade kalıplarının

çevremizdekilerle iletişim kurmamızdaki önemi nedir?3. Sizce etkili bir iletişim kurabilmek için nelere dikkat etmeliyiz?4. Hacivat’ın yerinde olsaydınız, Karagöz’ün anlayışsızlığı karşısında nasıl bir

tepki gösterirdiniz?5. Dinlediklerinize ilişkin nasıl bir sonuca varıyorsunuz?6. Siz olsaydınız metne nasıl bir başlık verirdiniz?

Tema : İletişimSınıf : 6Süre : 8 ders saati

251

Öğrencilerden aşağıdaki sayışmaca, tekerleme ve yanıltmacaları ezberlemelerive kendi aralarında bir “Kelime Oyunu” düzenleyerek en çok sayışmaca, tekerleme veyanıltmacayı hatasız söyleyen arkadaşlarını belirlemeleri istenir.

Sayışmacalar - Tekerlemeler – Yanıltmacalar

Ben bademe baktım, badem bana baktı; ben bademden bıktım, badem benden bıktı.

Çatalca'da topal çoban çatal yapar, çatal satar. Bilmem parası var mı da çatal sapan yapar,satar; bilmem parası yok mu da çatal sapan yapar, satar.

Kırk küp, kırkının da kulpu kırık küp.

Sizin bacaya konmuş allı ballı kabaklı baykuşa kürkü yırtık kel kör kirpi, öteki dişi kürküyırtık kel kör kirpi. Kürkü yırtık erkek kel kör kirpinin yırtık kürkünü, kürkü yırtık dişi kelkör kirpinin yırtık kürküne, kürkü yırtık dişi kel kör kirpinin yırtık kürkünü, kürkü yırtıkerkek kel kör kirpinin yırtık kürküne eklemişler. Bizim bacaya konmuş allı ballı kabaklıbaykuş demiş ki: "Nasılsın allı ballı kabaklı bay kuş? "

Şu köşe yaz köşesi, şu köşe kış köşesi, ortada su şişesi.

Paşa tası ile beş tas has kayısı hoşafı.

Ocak kıvılcımlandırıcılardan mısın, kapı gıcırdatıcılardan mısın? Ne ocakkıvılcımlandırıcılardanım, ne kapı gıcırdatıcılardanım.

Sizin damda var beş boz başlı beş boz ördek. Bizim damda var beş boz başlı beş bozördek. Sizin damdaki beş boz başlı beş boz ördek bizim damdaki beş boz başlı beş bozördeğe” Siz de bizcileyin beş boz başlı beş boz ördek misiniz?” demiş.

Pazara gidelim,Bir tavuk alalım,

Pazara gidip,Bir tavuk alıp ne yapalım?

Gıt gıdak diyelim.Happur huppur,

Happur, huppur yiyelim.

Eveleme develemeEvvel altı elma yedi

Seren sekiz serçe dokuzTarmanın topu karaA devenin çatı kara

Bir iki tombul tekirCamdan bakar

Başına takarHop hop, altın top

Bir iki üçSöylemesi güç

Sana verdim bir elmaAdını koydum Fatma

Hop hop hopBir büyük altın top

Kuzu kuzu meBin tepeme

Haydi gidelimAyşe teyzeme.

252

B. KONUŞALIM

İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu’nun “Konuşma” becerisi“Konuşma kurallarını uygulama ve kendini sözlü olarak ifade etme alışkanlığı kazanma”amaçlarına bağlı kazanım tablosunda belirtilen kazanımları gerçekleştirmek için verilen “BeniAffeder misin etkinliğini yaptırılır.

DERS : TürkçeSINIF : 6YAKLAŞIK SÜRE : 1 ders saatiTEMEL BECERİLER : İletişim kurma, yaratıcı düşünmeÖĞRENME ALANI : KonuşmaAMAÇ : Kendini sözlü olarak ifade etme alışkanlığı kazanmaNot: “Olumsuz tutum ve davranışlarla başa çıkabilme becerisi geliştirir.” Özel Eğitim ara

disiplin kazanımı ile ilişkilendirilir.

Alternatif bir etkinlik olarak “Karagöz” metnini canlandırma etkinliği de yaptırılabilir.Bu amaçla metnin fotokopisi öğrencilere dağıtılarak ikişerli gruplar oluşturmaları istenir.Öğrencilere hazırlanmaları için bir ders saati süre verilir. Gönüllü öğrenciler metnicanlandırırken diğer öğrencilerden arkadaşlarını “sesini ve beden dilini etkili kullanma”açısından değerlendirmeleri istenir.

Öğrencilere konuşmalarına başlamadan önce kazanım tablosunda verilen kurallarhatırlatılarak bunlara uymaları istenir.

Öğretmen,″ Herkes, günlük hayatında çeşitli ortamlarda kendisini üzen, inciten, öfkelendirenbazı tutum ve davranışlarla karşılaşabilir. Bu tip tutum ve davranışlara herkesin gösterdiği tepki debirbirinden farklı olabilir. Bu tepkilerin bazıları olumlu bazıları ise olumsuz olabilir. Şimdi birazdüşünelim. Evde, okulda, otobüste, yolda, oyun oynarken bizi üzen, inciten, öfkelendirendavranışlar nelerdir?″ diyerek öğrencilere düşünme süresi verir. Öğrencilerden gelen ″otobüsebinerken sıraya riayet edilmemesi, bir arkadaşının kendisinden izin almadan eşyasını kullanması,hazırladığı ödevin kardeşi tarafından yırtılması″ gibi davranış örneklerini tahtaya yazar.

Öğretmen, öğrencilere, bu davranış örneklerinden ″ bir arkadaşının kendisinden izinalmadan eşyasını kullanması”na nasıl tepki göstereceklerini sorar. Öğrencilerden gelen; küsmek,kavga etmek, ağlamak, öğretmene şikâyet etmek, arkadaşını bu konuda sözlü olarak uyarmak,onunla aynı davranışta bulunmak gibi olumlu veya olumsuz bir tepkiyi o davranışın karşısınayazar. Daha sonra, birçoğu uygun olmayan bu tepkilerin her biri öğrencilere analiz ettirilereksonuçları hakkında konuşulur. Bu davranış şekillerinden hangilerinin çözüm olabileceği,hangilerinin ise yeni sorunlara yol açabileceği sınıfça tartışılır.Bu davranışlardan en uygun olan″arkadaşının sözlü olarak uyarılması″ tepkisi ele alınarak bunun olumlu yanları ortaya konulur.Günlük hayatta karşılaşabileceğimiz olumsuz tutum ve davranışlara karşı bizim doğru ve olumlutepkiler vermeyi öğrenmemizin toplum içindeki diğer insanlarla daha iyi iletişim kurmamızı vekendimizi mutlu ve başarılı hissetmemizi sağlayacağı vurgulanarak dersin işlenişi tamamlanır.


SÜREÇ

BENİ AFFEDER MİSİN?

253

C. YAZALIM

“ Karagöz” adlı metinden bir bölüm seçilerek tahtaya yazılır. Öğrencilere metninkarşılıklı konuşmalardan oluştuğunu belirtilerek hangi konuşmayı kimin yaptığının nasılanlaşıldığı sorulur. Öğrencilerin, karakterlerin isimlerinin verildiğini belirtmelerinden sonra,metnin aynı bölümü konuşma çizgisiyle verilir. Öğrencilere “Sizce bu işaretin işlevi nedir?”sorusu yöneltilerek konuşma çizgisiyle ilgili önceki bilgiler hatırlatılır.

İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu’nun “yazma” becerisi “farklıtürlerde metinler yazma” amacına bağlı “Olay yazıları yazar.” kazanımını gerçekleştirmeküzere öğrencilerden farklı ortamlarda yapılan konuşmalardan birini seçerek yazıya geçirmeleriistenir. Bunun için öğrencilerden “yaşanmış veya yaşanması muhtemel bir olayı anlatmaları;serim, düğüm, çözüm bölümlerini belirlemeleri; olayların yerini, zamanını, şahıs ve varlıkkadrosunu belirleyerek bunlar arasında ilgi kurmaları; şahıs ve varlık kadrosununözelliklerini, duygu ve düşüncelerini ifade etmeleri istenir.

Öğrencilere aşağıdaki durumlar örnek olarak verilebilir: Alışverişe giden bir öğrencinin satıcılarla yaptığı konuşmalar Aile bireyleri arasında geçen konuşmalar Arkadaşlarla gidilen bir gezi sırasında yapılan konuşmalar Biriyle tanışma sırasında yapılan konuşmalarÖğrencilerden kahraman sayısına göre gruplar oluşturmaları istenir. Öğrencilere,

kendilerine bir sembol veya işaret belirleyerek konuşmaları belirtmede isim yerine bu sembolveya işareti kullanmaları söylenir. Yazma çalışmaları sırasında öğrencilere kâğıt ve sayfadüzenine dikkat etmeleri, Türkçenin dil bilgisi kurallarına uygun cümleler kurmaları, yazmave noktalama kurallarına uymaları, öğrencilerden yazdıklarını dil ve anlatım yönündendeğerlendirmeleri istenir. Belirlenen öğrencilere yazdıkları metin okutularak en güzel metniyazan grup ödüllendirilir.

Öğrencilerin yazdıkları, “Yazılı Anlatım Dereceli Puanlama Anahtarı" kullanılarakdeğerlendirilir.

Ç. DİL BİLGİSİ

Öğrencilere sıfatlar hatırlatılır (Çalışma Kâğıdı 4). Sıfat tamlamalarını kavratmak amacıyla çalışmalar yaptırılır (Çalışma Kâğıdı 5).

Aşağıdaki resimlerden hareketle öğrencilerden sıfat tamlamaları oluşturmalarıistenir.

254


Aşağıda dinlediğiniz metinde geçen bazı kelimeler verilmiştir. Bu kelimeleri uygunolan açıklamayla eşleştiriniz.

a. latife Türlü, önemsiz, ufak tefek şeyler.

b. çeki Üzerinde renkli biçimler bulunan pamuklu kumaş.

c. entari İki yüz elli kiloya eşit olan ağırlık ölçüsü.

ç. zaptiye Genellikle tek parçadan oluşan kadın giysisi.

d. öteberi Şaka.

e. okka Ağırlık ölçüsü.

f. basma Osmanlı İmparatorluğu’nda toplum güvenliğinisağlamakla görevli askeri polis kuruluşu ve bukuruluştan olan er.


Aşağıdaki durumlarda söylenen kalıplaşmış ifadelere örnekler veriniz.

Çocuğunu uzak bir yere gönderen anne babaya…………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………...

Zor bir işi yapmak zorunda olan kişiye…………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Yeni evlenen bir çifte……………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

Hasta olan bir kişiye……………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………….

255


Aşağıdaki kutucuklara Karagöz ve Hacivat’ın kişilik özelliklerini yazınız.

Hacivat

Karagöz

256

ÇALIŞMA KÂĞIDI 4 Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerin sıfat mı yoksa ad mı olduğunu karşılarına (x)işareti koyarak belirtiniz.

AD SIFAT

a.Tembel çocuk ödevini yapmamış. …………………. ………………….b. Yaşlı insanlara yer veriniz. …………………. ………………….c. Kaçıncı sınıfa gidiyorsun? …………………. ………………….ç. Ağaçlar çiçek açtı bile! …………………. ………………….d. Çocuklar parkta oyun oynuyor. …………………. ………………….e. Her sabah güneş mutlaka doğacaktır. …………………. ………………….f. Küçük adam nasıl bakalım. …………………. ………………….


Aşağıdaki metni okuyunuz. Metinde eğik yazılan tamlamaları gruplandırınız. Butamlamaları tamlayan ve tamlanan açısından karşılaştırarak gruplar arasında ne gibi birfarklılık olduğunu tespit ediniz.

VASİYETEski zamanlarda, atları çok seven ve aynı zamanda akıllı bir adam vardı. Bu adam günün

birinde öldü. Ardında on dokuz cins at bıraktı. Adam vasiyetinde, atlarının yarısının oğluna, dörttebirinin sadaka olarak fakirlere, beşte birinin de uşağına verilmesini istiyordu. Köyün yaşlıları işiniçinden çıkamadılar. 19 atın yarısını adamın oğluna nasıl vereceklerdi? Oğlana 9 at verseler, geriyekalan atı ikiye bölemeyeceklerine göre, bu vasiyeti nasıl yerine getireceklerdi? İki haftadan fazla birzaman bu işin üzerinde düşündüler, ama çıkar bir yol bulamadılar. Sonunda, komşu köyde yaşayanbilgenin yanına gidip ondan yardım istemeye karar verdiler. Bilge, adamlar geldiğinde, atının üzerinde gezintideydi. Onlara nasıl yardım edebileceğini sordu.Onlarda ölen adamın vasiyetini anlattılar: 19 atın yarısını oğluna, dörtte birini fakirlere, beşte birini deuşağa vermeleri gerekiyordu, ama bunu başaramamışlardı. Bilge problemi hemen çözeceğini söyledi.Birlikte köye gittiler. Bilge 19 atı yan yana dizdirdi. Sonra en başa kendi atını getirip sıraya dahil etti.Şimdi atların sayısı 20 olmuştu. Daha sonra, atların yarısı olan 10 atı adamın oğluna verdi, dörtte biriolan beş atı sadaka olarak fakirlere vermek üzere kenara ayırdı. Beşte bir olan dört atı da uşağa verdi.Böylece vasiyet gereği dağıtılması gereken atların sayısı 19’u buluyordu. Geriye kalan yirminci at dazaten kendi atıydı. Bilge, bu bölüştürme işlemini köyün yaşlılarının gıpta ve hayranlık dolu bakışlarının altındayaptıktan sonra oradan uzaklaştı.

1.Grup 2.Grup

İki grup arasındaki tamlama farklılığı………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

257

SINIF : 6SÜRE : 6 ders saati

ORAN: %30 ORAN:%20 ORAN: %20 ORAN:%15OKUMA KONUŞMA YAZMA DİL BİLGİSİ

1.Okuma kurallarını uygulama3. Kelimeleri doğru telaffuz eder.5. Okuma yöntem ve tekniklerini kullanır.

1. Konuşma kurallarını uygulama4. Standart Türkçe ile konuşur.5. Türkçenin kurallarına uygun cümleler kurar.10. Konuşmasında sebep-sonuç ilişkileri kurar.11. Konuşmasında amaç-sonuç ilişkileri kurar.12. Tekrara düşmeden konuşur.

1.Yazma kurallarını uygulama1. Kâğıt ve sayfa düzenine dikkat eder.2. Düzgün, okunaklı ve işlek bitişik eğik yazıylayazar.4. Standart Türkçeyle yazar.7. Olayları ve bilgileri sıraya koyarak anlatır.11. Yazım ve noktalama kurallarına uyar.

2. Kelime türleriyleilgili bilgi vekuralları kavramave uygulama4. İyelik eklerinin

işlevlerinikavrar.

2. Okuduğu metni anlama ve çözümleme1. Metnin bağlamından hareketle kelime ve

kelime gruplarının anlamlarını çıkarır.7. Olay, yer, zaman, şahıs, varlık kadrosu ve

bunlarla ilgili unsurları belirler.8. Metindeki sebep-sonuç ilişkilerini fark

eder.14. Metne ilişkin sorulara cevap verir.

3. Hazırlıklı konuşmalar yapma4. Ana fikri yardımcı fikirlerle destekler.5. Konunun özelliğine uygun düşünceyi

geliştirme yollarını kullanır.

3. Farklı türlerde metinler yazma1. Olay yazıları yazar.

1. 4. Söz varlığını zenginleştirme

2. 1.Kelimeler arasındaki anlam ilişkilerinikavrayarak birbiriyle anlamca ilişkili kelimelereörnek verir.

5. Kendini yazılı olarak ifade etme alışkanlığıkazanma

3. 2. Yeni öğrendiği kelime, kavram, atasözü vedeyimleri kullanır.

4. 8. Yazdıklarını başkalarıyla paylaşır ve onlarındeğerlendirmelerini dikkate alır.

5. Okuma alışkanlığı kazanma

5. 2. Farklı türlerde metinler okur.

6.

258

ALTI KİTAP

Ne kitaplar var! Küçük Prens’iokudunuz mu? Küçük bir gezegeni vardırKüçük Prens’in. İşte, uzayda bir gezegen. Amanasıl küçük! El kadar bir yer. Küçük Prens deküçük elbet. Altın saçlı bir çocuk. Biryanardağı, bir koyunu var, bir de çiçeği. Hersabah yanardağının lavlarını süpürüyor,koyununa ot veriyor, çiçeğini suluyor. Sonrabir gün, aklına esiyor, uzayda yolculuğaçıkıyor. Ayrı ayrı gezegenlerde bir sürü adamarastlıyor. Kürklü, kırmızı giysili bir kral;kendini beğenmiş bir adam; sürekli olaraksayılarla uğraşan, para hesapları yapan birişadamı; bir sokak feneri bekçisi... Bu aradaKüçük Prens’in yolu Dünya’ya düşmez mi?

Kırmızı Balon’a ne dersiniz? Umarım,okumuşsunuzdur o kitabı. Küçük Paskal’ın vebalonunun serüveni anlatılıyor. İyi bir balonkırmızı balon, sahibi nereye giderse, o daoraya gidiyor. Başöğretmen, otobüs biletçisi,sokak çocukları... Kimler yok ki kitapta! Aynızamanda mert bir balon Paskal’ın balonu.Sokak çocukları Paskal’ı döverlerken onuyalnız bırakmıyor. Ama o çocuklardan birininattığı serseri bir taşla patlayıveriyor. Yaniölüyor. Daha sonra bir sürü balon geliyor.

Alis’i tanıyor musunuz? Alis, canım;hani Harikalar Ülkesi’ne gitmişti. Tarla faresineler anlatmıştı ona? Kupa Kraliçesi ne biçimkraliçeydi?

Yoksa bozuşuruz, ha! Bozuşuruz da neolur, demeyin, sizin adınıza ben bir kez dahaokurum o kitabı.

Define Adası’nda bir adam var. Elikesik. O da çengel gibi demirden bir şey takmışkoluna. Korkunç bir adam. Kimseye acımıyor.

Şeyi de okuyun. Güliver’inYolculuklarını. Cüceler ne yapmış? Devler nasılyaratıklarmış?

Ha, bir de Robinson var. Bindiğigemi batınca ıssız bir adaya düşüyor. Nasılbir ada burası? Bir de keçi var. Ben o keçiyiçok sevdim. Nedenini sorarsanız,bilmiyorum.

Bunları söylüyorum ya, aslındaelinize ne geçerse onu okuyun. Ya bir şeygeçmezse...

O zaman da, oturun, bana mektupyazın.

Cemal Süreya, Aritmetik İyi, Kuşlar Pekiyi

259

Tema : Kitaplar Benim Dünyam Sınıf : 6 Süre : 10 ders saati

A.OKUYALIM ANLAYALIM a. Öğretmen, öğrencilerin kütüphaneye veya kitap evlerine giderek ilgilerini çeken

kitapların adlarını yazmalarını ve içlerinden birini seçmelerini ister. Seçilen kitabın adındanve kapağındaki resimlerden hareketle içeriği tahmin ettirilir. Seçilen kitapların okunaraksınıfla paylaşılması sağlanır.

b. Öğretmen, öğrencilerden metnin adına ve metinle ilgili resimlere bakarak metindeneler anlatıldığını tahmin etmelerini ister. Öğretmen;

“Altı Kitap başlığı niçin seçilmiş olabilir? Aşağıdaki resimler hangi kitaplarınkapakları olabilir?” gibi sorularla öğrencileri metne yönlendirir.

Metnin okunmasıa. Öğretmen metni bir kez sesli okur.b. Öğretmen not alma tekniği ile ilgili olarak öğrencilere rehberlik eder.c. Öğretmen metni yer yer kesintiye uğratarak okur ve öğrencilerden not almalarını

ister. ç. Metnin tamamı ya da bir bölümü, öğrencilerin kelimeleri doğru telaffuz etme

becerilerini geliştirmek amacıyla yardımcı bir materyal kullanılarak dinletilir. Metni anlama, çözümleme ve yeniden yapılandırmaya yönelik aşağıdaki çalışmalar

yapılır.Öğrencilerden tuttukları notlardan hareketle metinden anladıklarını belirlenen yerlere

yazmaları istenir (Çalışma Kâğıdı 1).Kelime ve cümlelerin anlamlarına yönelik çalışmalar yapılır (Çalışma Kâğıdı 2 ve 3).Metne yönelik farklı tür ve tiplerde hazırlanmış sorular cevaplanır.a. Küçük Prens’in günlük yaşantısı nasıl geçmektedir?b. Pascal ile Kırmızı Balon arasındaki dostluk için neler söyleyebilirsiniz?c. Yazar “Bozuşuruz.” dediği hâlde kitapları neden yeniden okumak istiyor?

ç. Yazar, çocukların zamanlarını nasıl değerlendirmelerini istiyor?Aşağıdaki cümlelerin metne göre doğru olanlarının başına (D), yanlış olanlarının

başına (Y) yazınız.( ) Kitap okuduğumuzda kahramanları daha iyi tanırız.( ) Yazar artık büyüdüğü için bu kitapları okumuyor.

( ) Yazar zamanımızı okuyarak ve yazarak değerlendirmemizi istiyor. ( ) Yazara göre bu altı kitabı okumamız yeterlidir.

Öğrencilerin hayal güçlerini geliştirmek amacıyla “Benim Kahramanım” etkinliğiuygulanır. (bk. Kılavuz)

Öğrencileri kitap okumaya yönlendirmek amacıyla aşağıdaki kitaplar önerilir.1. Dede Korkut Hikâyeleri2. Keloğlan Masalları3. Nasrettin Hoca Fıkraları4. Mevlana’dan Hikâyeler5. Aşık Veysel’den Şiirler6. Çalıkuşu...

260

C. KONUŞALIM

“Çok okuyan mı çok gezen mi bilir?” konusunda tartışma yapılır. Münazara etkinliğiuygulanır (bk. Kılavuz). Etkinliğin uygulanmasından birkaç gün önce öğrenciler tartışmakonusunda bilgilendirilerek aşağıdaki noktalara dikkat etmeleri istenir.

Öncelikle savunacakları fikri yardımcı fikirlerle geliştirmeleri ve örnekleme, tanıkgösterme, karşılaştırma gibi düşünceyi geliştirme yollarından yararlanarak ana fikridesteklemeleri belirtilir. Düşünceyi geliştirme yolları ile ilgili olarak örneklerden hareketedilerek öğrencilerin ele alınan düşünceyi destekleyen unsurları öncelikle kendilerininsezmesi sağlanır.

İyi bir konuşmanın her şeyden önce dilin etkili kullanımına bağlı olduğunu belirtilereköğrencilerden konuşmaları sırasında; Standart Türkçe ile konuşmaları, Türkçenin kurallarınauygun cümleler kurmaları, sebep-sonuç ve amaç-sonuç ilişkileri kurmaları, tekraradüşmemeleri istenir.

Ç. YAZALIM

Öğrencilerden, Küçük Prens’in Dünya’ya geldiğini ve kendileriyle karşılaştığını hayaletmeleri istenir. Öğrenciler, bir metinden hareketle yeni bir metin oluşturma yönteminikullanarak Küçük Prens’le aralarında geçen konuşmayı yazarlar.

Öğrenciler birbirlerinin yazılarını değerlendirme ölçütlerini kullanarak okuyupdeğerlendirir (Çalışma Kâğıdı 4).

D. DİL BİLGİSİ

Öğrencilerinizden “Perili El” adlı masaldaki altı çizili kelimeleri uygun eklerletamamlamalarını isteyiniz. Buradan hareketle iyelik eklerini kavratınız (Çalışma Kâğıdı 5).Şahıs zamirlerinin tamlayan eki almış biçimlerini tahtaya yazarak öğrencilerinizden uyguneklerle tamamlanan isimlerin bu şahıslardan hangilerine ait olduğunu belirlemelerini isteyiniz.İsmin hangi şahsa ait olduğunu belirten eklere iyelik eki adı verildiğini belirttikten sonraseçeceğiniz isimlerle iyelik çekimi (evim, evi, evi, evimiz, eviniz, evleri, arabam, araban,arabası, arabamız, arabanız, arabaları gibi) yaptırınız. İyelik ekinin şahıslara göre nasıldeğiştiğini ve bu değişimin nedenlerini sorarak kalınlık-incelik uyumu ve yardımcı ünsüzlerleilgili bilgileri hatırlatınız.

261

ÇALIŞMA KÂĞIDI 1Tuttuğunuz notlardan hareketle metinden anladıklarınızı yazınız.

ÇALIŞMA KÂĞIDI 2Aşağıda verilen kelimelerin anlamını tahmin ediniz ve sözlük anlamını da bularak

yazınız.KELİMELER TAHMİN SÖZLÜK

gezegen

lav

fener

serüven

mert

bozuşmak

çengel

ÇALIŞMA KÂĞIDI 3Aşağıdaki kelimeleri aynı anlama gelen ifadelerle eşleştiriniz.

1. küçük a. altın saçlı2. sarışın b. el kadar

3. çok c. yolu düşmek 4. uğramak d. bir sürü

Metinden yararlanarak aşağıdaki cümlelerle aynı anlama gelen cümleler kurunuz.1. Ne kitaplar var!................................................................................................................2. Sizin adınıza ben bir kez daha okurum o kitabı...............................................................3. Bu arada Küçük Prens’in yolu Dünya’ya düşmez mi?....................................................

Küçük Prens………………………………………………………

Kırmızı Balon………………………………………………………

Alis HarikalarÜlkesinde……………………………………………….

Define Adası……………………………………………………….

Güliver’inYolculukları……………………………………

Robinson………………………………………………………

262


Arkadaşlarınızın yazdıklarını aşağıdaki değerlendirme ölçütlerini kullanarakdeğerlendiriniz.

DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİEvet Kısmen Hayır

Kâğıt ve sayfa düzenine dikkat etmiş mi?Düzgün, okunaklı ve işlek bitişik eğik yazıyla yazmış mı?Standart Türkçeyle yazmış mı?Yeni öğrendiği kelime, kavram, atasözü ve deyimleri kullanmış mı?Yazım ve noktalama kurallarına uymuş mu?

ÇALIŞMA KÂĞIDI 5Aşağıdaki metinde verilen noktalı bölümleri uygun eklerle tamamlayınız.

Perili El

Bir varmış, bir yokmuş. Allah’ın kul… çokmuş. Zaman zaman içinde, kalbur samaniçinde, cinler cirit oynarken eski hamam iç…nde, varlıklı bir ailenin güzel bir kızı… varmış,dil ile tarif edilmez ki edeyim. Ana…, baba… gözlerini gözlerinden ayırmaz, elini sıcaktansoğuğa vurdurmazlarmış. Gün gelmiş, anası ile babası ölmüş. Kız üzülmüş, ama elden negelir? Allah sabır versin.

Hayırlı bir kısmet çıkmış, kız gelin olmuş. Talihinden koca… da iyi bir adammış. Gelgelelim, Gül Kız el üstünde büyütüldüğü için ne eller… işe yarıyormuş, ne parmakları…dikişe. Ev, kir toz içinde kalmış. Kocası evin dirliğ… bozulmasın diye hiç ağzını açmaz, buduruma katlanırmış; fakat Gül Kız, işin farkında olduğu için üzülür; Allah’a yalvarırmış:

“Hey Allah’ım, iki elim, on parmağ… var; ama işe güce yaramıyor. Bu gidişle ev…baş…a yıkılacak.” diye söylenirken evin içinde nur yüzlü bir kadın görünmüş.

“A Gül Kız’ım, ne diye gözlerini sele veriyorsun? Yaratan, yaratırken senin deparmağ…a bir hüner vererek yaratmış; ama demir bile paslanır işlemeye işlemeye. Ana…rahmetli, önüne iş verip parmaklar…ı işletseydi ellerin her işe yarardı şimdi. Bereketversin ki sağlığında yetim görse yedirir, yoksul görse giydirirdi. Onların hayrına on perigetirdim sana.

263

SINIF : 7SÜRE : 7 saat

ORAN: %30 ORAN:%20 ORAN: %20 ORAN:%15

OKUMA KONUŞMA YAZMA DİL BİLGİSİ1. Okuma kurallarını uygulama

1. 2. Akıcı biçimde okur.2. 4. Sözün ezgisine dikkat ederek okur.3.

1. Konuşma kurallarını uygulama4. 4. Standart Türkçe ile konuşur.5. 5. Türkçenin kurallarına uygun

cümleler kurar.6. 12. Tekrara düşmeden konuşur.7.

3. Farklı türlerde metinleryazma

3. Şiir yazar.

1. Kelime türleriyle ilgilibilgi ve kurallarıuygulama4. Bildirme kiplerininkullanım özelliklerinikavrar.

2. Okuduğu metni anlama ve çözümleme1. Metnin bağlamından hareketle kelime ve kelime

gruplarının anlamlarını çıkarır.8. Metindeki sebep-sonuç ilişkilerini fark eder.14. Metne ilişkin sorulara cevap verir.19. Metindeki söz sanatlarının anlatıma olan katkısını

fark eder.26. Şiirin kendisinde uyandırdığı duyguları ifade eder.27. Metinle ilgili görsel ögeleri yorumlar.

2. Sesini ve beden dilini etkilikullanma2. İşitilebilir bir sesle konuşur.3. Kelimeleri doğru telaffuz eder.4. Konuşurken gereksiz seslerçıkarmaktan kaçınır.

5. Kendini yazılı olarak ifadeetme alışkanlığı kazanma

4. Şiir defteri tutar.

4. Söz varlığını zenginleştirme1. Kelimeler arasındaki anlam ilişkilerini

kavrayarak birbiriyle anlamca ilişkili kelimelereörnek verir.

264

ANADOLU’DA BAHAR

İlkbaharı geldi Anadolu'nun,Silifke'de çiçek açtı nar şimdi.Her tarafı yeşillendi Bolu'nun,Sultandağı benek benek kar şimdi.

Eğri yollar yaylaların kuşağıÇayır, çimen sevgililer döşeği,Hora teper Sürmene'nin uşağı,Dadaşların oynadığı bar şimdi.

Durgun çayı köpüklendi Daday'ın,Palmiyeler zümrüt tacı Hatay'ın

Çukurova cennetidir bu ayınAydın ili efelere dar şimdi.

Gönül dile gelir kaval sesinde.Boz martılar düğün yapar Mersin'de,Isparta'nın renk renk gül bahçesindeBülbüllerin neşesini gör şimdi.

Cıvıl cıvıl, sessiz duran yuvalar, Kelebekler birbirini kovalar.

Halı gibi nakışlandı ovalar. Bölük bölük sarı, yeşil, mor şimdi.

Aşıklar diyarı Elbistan ili.Olur bu mevsimin bağ-ı İrem'i,Her çeşmenin üç-beş tane güzeli,Her çiçeğin bir arısı var şimdi.

Çıkıp baksan Çamlıca'nın başına, İki kıt'a bir boğazda aşina. Karakoç'um, gel, yorulma boşuna, İstanbul'u tarif etmek zor şimdi.

Abdurrahim KARAKOÇ

265

Tema : “Yurdumu Seviyorum” Sınıf : 7

Süre : 10 ders saati

A. OKUYALIM ANLAYALIM

Öğrencilere çeşitli yörelerden türküler dinletilir. Sınıfa bir haritayla girilir. Metindekiyer adları haritada bulunarak bu yerler üzerine konuşulur.

Öğrencilerden metnin görsellerini yorumlamaları istenir.

Metnin okunması

Şiir öğretmen tarafından örnek olarak okunur. Belirlenen öğrencilere sesli okumayöntemiyle şiir okutulur. Öğrencilerin okumaları akıcılık ve sözün ezgisine uygunlukyönünden sınıfça değerlendirilir. Hataların neden kaynaklandığı tartışılarak şiir okumadanoktalama işaretleri ile vurgu ve tonlamaya uymanın önemi vurgulanır.

Metni anlama, çözümleme ve yeniden yapılandırmaya yönelik olarak aşağıdakiçalışmalar yapılır.

Bilinmeyen kelimelerin anlamları metnin bağlamından hareketle tahmin ettirilir(Çalışma Kâğıdı 1).

Metinde geçen bazı kelimelerin anlamları verilerek eşleştirme çalışması yapılır(Çalışma Kâğıdı 2).

Kelimelerin zıt ve yakın anlamlıları bulunur. Metinden seçilen kelimelerle şiirdeki anaduyguya uygun cümleler yazılır (Çalışma Kâğıdı 3).

“Boz martılar düğün yapar Mersin’de” dizesinden hareketle aynı anlamı veren farklıcümleler yazılır.

Metinde yer alan benzetmeler çözümlenir (Çalışma Kâğıdı 4).

Metni anlamaya yönelik aşağıdaki sorular cevaplanır.

Örnek sorular:1. Şair, şiirde Anadolu ile ilgili hangi duygularını dile getirmiştir?

2. Şiirde Anadolu’nun hangi özellikleri üzerinde durulmaktadır?

3. Şiirde baharın en geç geldiği yer neresidir?

4. Şiirde hangi yörelerin halk oyunlarından söz edilmektedir?

5. Aydın ili niçin efelere dar gelmektedir?

6. Bülbüller neden neşelidir?

7. Şaire göre İstanbul’u tarif etmek neden zordur?

Öğrencilerden şiirin kendilerinde uyandırdığı duyguları sözlü olarak ifade etmeleri istenir.

266

B. KONUŞALIM

Öğrenciler tarafından sınıfa getirilen, Anadolu’nun güzelliklerini yansıtan fotoğraflarsınıf panosuna asılır. Yaratıcı konuşma yöntemi ile her öğrenci bir önceki arkadaşınınkonuşmasından hareketle bir fotoğrafın kendinde uyandırdığı duygu, düşünce ve hayalleriifade eder. Öğrenciler konuşmaları sırasında gözlemlenerek Standart Türkçeyle konuşma,Türkçenin kurallarına uygun cümleler kurma, işitilebilir bir sesle konuşma, kelimeleri doğrutelaffuz etme, konuşurken gereksiz sesler çıkarmaktan kaçınma yönünden değerlendirilir.Öğrenciler bu kazanımlara yönelik düzenlenecek bir formla değerlendirilebilir.

Alternatif bir etkinlik olarak çevredeki doğal ve tarihî güzelliklerin olduğu bir mekânagezi düzenlenerek öğrencilerin gezi sonrasındaki duygu, düşünce ve izlenimlerini sınıflapaylaşması sağlanır. “Gezip Gördüklerim” etkinliği uygulanır (bk. Kılavuz).

C. YAZALIM

Kelime ve kavram havuzundan seçerek yazma yöntemiyle verilen kelimelerdenhareketle şiir yazılır. Yazılan şiirler müzik eşliğinde sınıfta okunur. Tema ile ilgili şiirleraraştırılır. Öğrenci beğendiği şiiri/şiirleri, şiir defterine yazar. (Çalışma Kâğıdı 5)

Ç. DİL BİLGİSİ

6 ve 7. çalışma kâğıdında öğrencilerin dikkatini bildirme kiplerine çekerek fiilköklerine gelen “-di, -miş, -yor, -ecek, -r “ eklerinin fiillerin zamanına yaptığı etkiyi vecümleye eylemin geçmişte, şimdi, gelecekte ve her zaman yapıldığı anlamını kattığınıvurgulayınız.

Öğrencilerinizden metindeki fiilleri ve bu fiillerin hangi zaman ekiyle çekimlenmişolduğunu belirlemelerini isteyiniz.

Çeşitli fiil kökleri belirleyiniz. Öğrencilerinizden belirlediğiniz fiil köklerini haberkiplerinde şahıslara göre çekimlemelerini isteyiniz.

267

ÇALIŞMA KÂĞIDI 1Aşağıdaki kelimelerin anlamlarını sözlükten bularak karşılarına yazınız.

Kelimeler Tahmin Sözlükteki anlamı

bardadaşuşakâşıkdöşek


“İl, hora, kuşak, efe, diyar, aşina” kelimelerini aşağıdaki uygun yerlere yazınız.

................. Yiğit, özellikle Batı Anadolu’da köy yiğidi.

................. Bele sarılan uzun ve enli kumaş.

................. Bildik, tanıdık.

................. Karadeniz bölgesinde birçok kişi tarafından el ele tutuşarak oyunmüziği eşliğinde oynanan bir halk oyunu.

.................. Ülke, memleket.

.................. Ülke, yurt, el.

ÇALIŞMA KÂĞIDI 31. “Durgun çayı köpüklendi.” cümlesinde durgun kelimesinin yerine zıt anlamlısını

bulunuz.

2. “Âşıklar diyarı Elbistan ili.” cümlesinde il kelimesi yerine kullanılabilecek kelimeyiyazınız.

3. Yeni kelimeler ekleyerek aşağıdaki kelimeleri de kapsayan cümleler yazınız.

a. bahar/ yeşil/ bahçe/ kelebek/ çeşme

b. neşe/ arı/ mevsim/ mor/ çimen/ cennet

ÇALIŞMA KÂĞIDI 4Şiirde yer alan benzetmeleri bularak benzetilme nedenlerini açıklayınız.

Benzeyen Kendisine benzetilen Benzetilme nedeni

kuşakÇukurova

halıbağ-ı irem

palmiye

268

ÇALIŞMA KÂĞIDI 5 Işıl ışıl, gece gündüz, serin, deli divane, sarı, yemyeşil, dağ, deniz, halay, türkü

kelimelerinin geçtiği bir şiir yazınız.

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

269


Ali telefonda amcasına şöyle diyordu: “Amcacığım aradığınız için çok teşekkür ederim. Dün yaptığınız sınıf gezisi çokgüzel geçti. Ormanda yürüyüş yaptık, çeşitli oyunlar oynadık ve çok eğlendik. Çokterlediğim için biraz üşümüştüm. Bu nedenle, bugün evde dinleniyorum. Yarın okulatekrar gideceğim. Okuldan dönerken size uğrarım. “

Aşağıdaki tabloda boş bırakılan satırlara Ali’nin yaptığı işlerin zamanını yazınız.

ALİ’NİN YAPTIĞI İŞLER ALİ’NİN YAPTIĞI İŞLERİN ZAMANI

Okul gezisi

Evde dinlenmesi

Okula gitmesi

Aşağıdaki soruları okulda yaptığınız eylemlerden hareketle cevaplayınız.

Dersten önce neler yaptınız?………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Şu anda neler yapıyorsunuz?………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Dersten sonra neler yapacaksınız?…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Okulda her gün neler yapıyorsunuz?..................................................................................................

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

270


Aşağıdaki cümlelerin yüklemlerini uygun zaman ve kişi ekleriyle tamamlayınız.

1. Mustafa Kemal küçük yaşta öksüz kal………..

2. Can rüyasında denizde yüz…………..

3. Çalışmış, sonunda kazan……………

4. Arkadaşım şu an kitap oku………..

5. Yarın hava soğuk ol……………

6. Tatilde Antalya’ya git…………..

7. Para biriktiren sonunda rahat ed…………

8. Polis hırsızı yakala……………

9. Kar yağarsa kayakçılar sev………………

10. Ayşe ile yarın sinemaya git……………..

271

SINIF : 8SÜRE : 10 saat

ORAN: %30 ORAN:%20 ORAN: %20 ORAN:%15OKUMA KONUŞMA YAZMA DİL BİLGİSİ

1. Okuma kurallarını uygulama5. Okuma yöntem ve tekniklerini kullanır.

2. Sesini ve beden dilini etkili kullanma1. Konuşurken nefesini ayarlar.2. İşitilebilir bir sesle konuşur.3. Kelimeleri doğru telaffuz eder.4. Konuşurken gereksiz sesler çıkarmaktan kaçınır.5. Uygun yerlerde vurgu, tonlama ve duraklama

yapar.7. Sözleriyle jest ve mimiklerinin uyumuna dikkat

eder.8. Canlandırmalarda, sesini varlık ve kahramanları

çağrıştıracak şekilde kullanır.

1. Yazma kurallarını uygulama1.Kâğıt ve sayfa düzenine dikkateder.4. Standart Türkçe ile yazar.5.Türkçenin kurallarına uyguncümleler kurar.11.Yazım ve noktalama kurallarınauyar.

1. Fiilimsilerle ilgilibilgi ve kurallarıkavrama veuygulama

2. Fiilimsilerinişlevlerini vekullanımözelliklerini kavrar.

2. Okuduğu metni anlama ve çözümleme1.Metnin bağlamından hareketle kelime ve kelimegruplarının anlamlarını çıkarır.8. Metindeki sebep-sonuç ilişkilerini fark eder.19. Metindeki söz sanatlarının anlatıma olankatkısını fark eder.21. Kendisini şahıs ve varlık kadrosunun yerinekoyarak olayları, duygu, düşünce ve hayalleriyorumlar.24. Metnin öncesi ve/veya sonrasına ait kurgularyapar.27. Metinle ilgili görsel ögeleri yorumlar.

3. Farklı türlerde metinler yazma2. Düşünce yazıları yazar.

3. Okuduğu metni değerlendirme1. Metni dil ve anlatım yönünden

değerlendirir.


2. Noktalama işaretlerini işlevlerineuygun olarak kullanır.

278

Kaynak: Belki Varmış Belki Yokmuş, editör:Ayfer Tunç, YKY, İstanbul 2003.Resimleyen: Levent GÖNENÇ

279

Tema : Toplum Hayatı Sınıf : 8 Süre : 10 ders saati

A.OKUYALIM ANLAYALIM Gazetelerden dayanışmayla ilgili haberler bulunur. Bunlarla ilgili kısa bir yazı

yazılarak sınıf/okul panosuna asılır.

Resim ve başlıktan hareketle metnin içeriğiyle ilgili tahminde bulunulur. İlk resimleson resim karşılaştırılır.

Öğretmen tarafından okuma süresince sözsüz müzik dinletilir.

Metnin okunması

Tartışarak okuma yöntemiyle metin okutulur. Tartışma sınıfça veya küçük gruplarhâlinde yapılabilir. Metnin okuma süreci yer yer kesintiye uğratılarak okunan bölümile ilgili olarak tartışılır. Tartışma sonunda varılan ortak yargılar not edilir. Bütünöğrencilerin tartışmaya katılması ve birbirlerinin düşüncelerine saygı duymasısağlanır.

Metni anlama, çözümleme ve yeniden yapılandırmaya yönelik olarak aşağıdakiçalışmalar yapılır.

Kelime ve cümle çalışmaları yapılır (Çalışma Kâğıdı 1,2).

Metni anlamaya yönelik farklı tür ve tiplerdeki sorular cevaplanır.

Örnek sorular:

1. Meşeler ile akçaağaçlar arazındaki sorun nedir?

2. Akçaağaçlar meşe ile konuşmaya gittiği hâlde savaşın çıkma nedeni nedir?

3. Meşeler “gün ışığını” neden kendi hakları olarak görmektedir?

4. Akçaağaçlar ile meşelerin “kör bir balta”ya yenik düşme nedeni nedir?

Öğrencilere;

Siz, akçaağaçların yerinde olsaydınız nasıl bir çözüm bulurdunuz?

Meşeler, akçaağaçların önerilerini kabul etselerdi ormandaki yaşam nasıl olurdu?

Sorunun kaynağı akçaağaçlar olsaydı, olaylar nasıl gelişirdi?

gibi sorular sorularak öğrencilerin eleştirel ve yaratıcı düşünme becerileri geliştirilir.Öğrencilerden metni dil ve anlatım yönünden değerlendirmeleri istenir.

B. KONUŞALIM

Metin diyaloğa dönüştürülerek “Canlandırma” etkinliği yapılır. Öğrencilerin bir kısmımetni diyaloğa dönüştürürken diğer öğrenciler canlandırmada görev alırlar. Öğrencilercanlandırma etkinliği yaparken diğer öğrencilere “Kazanım Tablosu”nda verilen kazanımlarfotokopi hâlinde dağıtılarak arkadaşlarını “sesini ve beden dilini etkili kullanma” yönündendeğerlendirmeleri istenir.

280

C. YAZALIM

Öğrencilerden metinde virgülün geçtiği yerleri belirleyerek defterlerine listelemeleriistenir. Öğrencilerden bu ifadelerde virgülün hangi işlevlerde kullanıldığını belirlemeleriistenir. Bu yolla virgülün sıralı cümleleri birbirinden ayırmak, cümlede özel olarakvurgulanması gereken ögeleri vurgulamak, cümle içinde ara sözleri ve ara cümleleri ayırmakiçin kullanıldığı kavratılır.

Grup olarak yazma yöntemi kullanılarak “birlik ve dayanışma” konulu düşünce yazısıyazılır. Öğrenciler dört gruba ayrılır (Çalışma Kâğıdı 3). Her gruba, konuyla ilgili anahtarkelime ve atasözleri verilerek metin içinde kullanacakları belirtilir. Gruplar kendi içlerindekelime ve atasözlerini tartışırlar, konuyla ilgili duygu ve düşüncelerini grup olarak yazarlar.Metni gözden geçirerek gerekli düzeltmeleri yaparlar. Metinler okutularak en güzel metniyazan grup ödüllendirilir.

Ç. DİL BİLGİSİAşağıda verilen metinden hareketle fiilimsiler kavratılır. Konuyla ilgili çalışmalar

yapılır (Çalışma Kâğıdı 4).

“Mart başlayalı, kırkını geçmiş nice tanıdıklarım hastalandı. Bazılarının bronşiti,bazılarının romatizması azmış. Baharın hastalıkları saymakla tükenmez ki. Mart güneşiorganizmada çöreklenip yatan bütün yılanları uyandırıyor, toprağın yeniden gençliğekavuştuğu bu mevsimde hava, kuş cıvıltılarıyla beraber insan iniltileri ve hırıltılarıyla dolu.Bahar bir muhasip gibi hayata yeni kavuşturduğu varlıkların sayısını, yaşayanlarıntoplamından durmadan çıkarıyor.”

Ahmet Haşim, Bize Göre

281

ÇALIŞMA KÂĞIDI 11. Aşağıdaki deyimleri gerçek anlamlarının geçtiği cümlelerle eşleştiriniz.

Yüzünü göstermek

Kana kana içmek

Tuzla buz olmak

İki büklüm olmak

Kolu kanadı kırık

Ayakta tutmak

Her kafadan bir ses çıkması

Onu son gördüğümden beri oldukçayaşlanmış, beli bükülmüştü.

Tepsi düşünce bardaklar binlerce parçayabölündü.

Pınar suyundan doyasıya içti.

Günün ilk ışıklarıyla doğanın güzelliğiortaya çıktı.

Kimse kimseyi dinlemiyor, herkes yalnızcakendi fikrini söylüyordu.

Koruyacak, yardım edecek kimsesikalmamıştı.

Gurbette memleketimin hayali beni yaşattı.

2. Metinde yer alan aşağıdaki cümleleri aynı anlama gelen farklı cümlelerle ifade ediniz.

Örnek:

Bir anda tuzla buz olmuştu mutluluğun sırça kaleleri / Mutlulukları birden bire

bozulmuştu.

Güneş her sabah gökyüzünü mutluluğun yedi rengine boyuyordu.

………………………………………………………………………………………….

Her çığlık bir hançer gibi saplanıyordu ormandaki sessizliğe

………………………………………………………………………………………….

Zavallı akçaağacın göğsü körük gibi inip kalkıyor, suratı renkten renge giriyor.

…………………………………………………………………………………………..

Korku çiçeğinin tohumları bir kez düştü mü toprağa bir anda sarıverir ortalığı.

…………………………………………………………………………………………..

Sizce bu anlatım tarzı metne ne kazandırmaktadır?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

282

ÇALIŞMA KÂĞIDI 2Metinde geçen kelimelerle oluşturulan aşağıdaki bulmacayı çözünüz.

BULMACA

Sorular:

1. Ülke, memleket.

2. Duru ve temiz kesme cam.

3. Ateşi canlandırmak için kullanılan ve açılıp kapandıkça içindeki havayı üfleyen araç.

4. Cam, camdan yapılmış.

5. Toprağın kayıp akmasını veya suyun yayılmasını önlemek için yapılan kalın duvar,engel.

6. Havada buğu durumunda iken akşamın ve gecenin serinliği ile yerde veya bitkilerdetoplanan küçük su damlaları.

2

6

4

3

11

5

283


sevgigüç

Birlikten güç doğar.

güvenmutluluk

Yalnız taş duvar olmaz.

yardımneşe

Ağaç yaprağıyla gürler.

saygıhuzur

El elden üstündür.

1. GRUP

4. GRUP3. GRUP

2. GRUP

284


1. Aşağıdaki kelimeleri değiştirerek cümleyi aynı anlamı verecek şekildeyeniden yazınız.

Mart başlayalı, kırkını geçmiş nice tanıdıklarım hastalandı .

Baharın hastalıkları saymakla tükenmez ki.

Toprağın yeniden gençliğe kavuştuğu bu mevsimde hava, kuş cıvıltılarıyla beraberinsan iniltileri ve hırıltılarıyla dolu.

Bahar bir muhasip gibi hayata yeni kavuşturduğu varlıkların sayısını, yaşayanlarıntoplamından durmadan çıkarıyor.

2. Aşağıdaki boşlukları uygun fiilimsi ekleriyle doldurunuz.

Örnek: Büyük şehirlerdeki oyun alanları giderek azalıyor.İlkbaharda aç........ çiçekler ne kadar güzel!

Onu birden karşımda gör......... çok şaşırdım.

Sizin benden hiç hoşlan............. zaten biliyordum.

Bizim ders çalış............ odada yüksek sesle konuşulmaması gerekir.

Onun anlat.............. hikâyeyi dikkatle dinledim.

O beni gör............ hemen geriye döndü.

Eski mahallemize git............. arkadaşlarıma uğrarım.

Okuldan çık…. eve gider……. yolda arkadaşıma rastladım.

Her sabah yarım saat yürü........... sağlık için çok faydalıdır.

Çocuk annesini gör….. gör….. onun boynuna sarıldı.

Dersten sonra eve yürü........ yürü......... gittim.

Eve git…… kitaplarımı alacağım.

3. Aşağıdaki cümleleri uygun fiilimsi ekleriyle birleştirip tek cümle olarakyazınız.

Örnek: Ben biliyorum. Ali yarın okula gelmeyecek.Ali’nin [yarın okula gelmeyeceği]ni biliyorum.

Dün biraz rahatsızmış. Bu yüzden okula gelmedi............................................................................................................................................O, dün bir kazak almış. O kazağı bugün giymiş............................................................................................................................................Karşıdan uzun boylu, sarı saçlı bir çocuk geliyor. O çocuk benim arkadaşım............................................................................................................................................Yarın gece televizyonda bir film gösterilecek. Ben o filmi daha önce gördüm............................................................................................................................................Bazı güller kurutulmuş. O gülleri vazoya koymuş............................................................................................................................................

285

SÖZLÜK

abartma: Anlatımı etkili kılmak amacıyla bir duyguyu, düşünceyi veya olayı olduğundanbüyük ya da küçük gösterme; mübalağa.

ağız: Bir dilin veya lehçenin daha küçük yerleşim bölgelerinde yazı diline oranla birbirindenaz çok ayrılan konuşma biçimleri. Örnek, İstanbul ağzı, Aydın ağzı, Anadolu ve Rumeliağızları vb.ahenk: Uyum. Şiirde/düz yazıda cümle, kelime ve seslerin belli bir düzen içinde verilmesiveya tekrar edilmesiyle ortaya çıkan ses akışı, müzikalite. Şiirde ahenk; ses benzerlikleri,ritim, ölçü vb. unsurlarla sağlanır.

akıcılık: Bir konuşma veya yazının anlam yönünden anlaşılır, söyleniş yönünden hiçbirengele takılmayan bir doğallıkta olması.

ana duygu: Bir edebî metnin geneline yayılan ve temayı besleyen sevinç, mutluluk, üzüntügibi temel duygular.

ana düşünce: Bir yazı veya konuşmada çeşitli yardımcı düşüncelerle desteklenen ve metnintamamında verilmek istenen düşünce; ana fikir.

anahtar kelime: Bir cümlenin veya sözün yansıtmak istediği anlam için en büyük ipucunuveren ana kavram, kelime.

anlatıcı: Bir olayı anlatan, aktaran kişi; olay anlatımına dayalı metinlerde olayları, kişileri,mekânı okura anlatan kişi. Bu tür metinlerde üç tür bakış açısından söz edilebilir: İlâhî bakışaçısı, kahraman anlatıcının bakış açısı ve gözlemci bakış açısı. İlk bakış açısındaki anlatıcı,olayların gelişiminden, kahramanların neler düşündüklerine kadar her şeyi bilir. Kahramananlatıcı, anlatıcının bildikleri kahramanın bildikleri kadardır. Gözlemci bakış açısında iseanlatıcı tarafsız bir gözle olayları veya durumları anlatır. Dolayısıyla metnin yazarı her zamanolayları anlatan kişi değildir, çünkü yazar, anlatımı bir anlatıcıya devredebilir.

anlatım tutumu: Bir yazarın kişi, olay veya durumlara karşı takındığı tavır. Bu tutum,eleştirici, sorgulayıcı, tahlil edici, tasvir edici, ironik vb. yaklaşımları beraberinde getirir.

anonim: Yazanı veya söyleyeni belli olmayan, halka mâl olmuş mâni, türkü, bilmece, atasözüvb. türler.

bağlam: En az iki kelimenin bir araya gelmesiyle oluşan anlam birliği. Kelimeler veyaifadeler farklı bağlamlarda değişik anlamlar içerebilir.

bakış açısı: Bir olayı veya durumu değerlendirme yönü, yöntemi. Olay anlatımına dayalıtürlerde (hikâye, roman, masal vb.) olay, mekân ve kişilerin kimin tarafından görüldüğünü veanlatıldığını belirten kavram; perspektif. Bakış açısı kavramı ‘anlatıcı’ kavramı ile beraberdeğerlendirilir.basmakalıp: Herkesçe çok iyi bilinen ve bu sebeple de hiçbir çarpıcılığı, özgünlüğü olmayancümle veya ifade.

beden dili: İnsan vücudunun çeşitli hareketlerinden oluşan ve genellikle de bulunulan durumakarşı verilen olumlu veya olumsuz tepkilerin bütünü.

benzetme: Bir konuşma veya yazıda bir varlığı, olayı ve durumu daha etkileyici göstermekamacıyla, onların kendinden güçlü veya zayıf bir varlıkla, durumla, olayla anlatılması.

286

beyin fırtınası: Fikir üretmek, geliştirmek ve karar almak için kullanılan herkesin katılımınınsağlandığı, fikirlerin özgür bir şekilde ortaya konulduğu yaratıcı düşünme tekniği.

boğumlama: Boğazdan çıkan sese konuşma organlarınca biçim verilmesi.

çağrışım: Bir söz, durum veya olayın insanın zihninde canlandırdığı her türlü unsur.

çatışma: Bir metindeki kişinin veya kişilerin herhangi bir uyumsuzluk, anlaşmazlık nedeniyleinsanlarla, doğayla ters düşmeleri. Hikâye, roman ve masal gibi türlerde çatışma itici birgüçtür, olaylar ancak bu çatışmaların sonuca bağlanmasıyla sona erer.

çelişki: Uyumsuzluk, tutarsızlık. Bir metinde geçen cümlelerle onları izleyen ifadelerin anlamveya bilgi bakımından aykırı olması.

didaktik: Öğretici.

dolaylı anlatım: Başkasına ait bir sözü, kişinin kendi ifadesiyle aktarması. Atatürk’ün“Öğretmenler, gelecek nesil sizin eseriniz olacaktır.” sözü doğrudan/dolaysız bir anlatımken“Atatürk, gelecek nesillerin öğretmenlerin eseri olacağını söylemiştir.” cümlesi dolaylı biranlatımdır.

drama: Oyunlaştırma.

durak: Konuşmada veya okumada anlamın daha anlaşılır ve etkileyici olması için gerekliyerlerde verilen kısa ara.

eksiltili cümle: Yüklemi söylenmemiş cümle. Okur, bu tür yüklemleri cümlenin akışındananlar ve zihninde tamamlar. Örneğin; Masanın üstünde kitaplar, yanında da eski dergiler...epik: Kahramanlıkla ilgili, destana ilişkin, destana özgü.

fabl: Hayvan, bitki veya cansız varlıklar arasında geçen hayalî olayları konu edinen hikâyeler.

gönderme: Atıf. Bir kavramın veya sözün hatırlattığı kişi, durum veya olay.

görsel unsur: Resim, fotoğraf, karikatür, çizim, görsel tasarım gibi tamamen görmeye dayalıögeler.

ipucu: Bir sorunu çözmede yardımcı olan veya yol gösteren işaret ve simgeler. Metinbağlamında düşünüldüğünde, anlamın/olayların çözümlenmesine yardımcı olan sözler veyaifadeler.

ironi: İnce alay. Anlatımda kelimeleri, zıt anlamlarını ifade edecek şekilde kullanarak sözekonu edilen kişi, durum veya olayın alaya alınması.

kaynak: Herhangi bir bilgi, haber, görüntü, ses gibi uyaranların çıkış noktası.

konuşma dili: Çeşitli söyleyiş özellikleri olan ve yazı dilinden farklı olan dil.

kurgulanmış metinler: Kurmaca. Giriş, gelişme, sonuç gibi unsurları ile şahıs ve varlıkkadrosu, mekân ve zaman gibi ögeleri yazar tarafından belirlenen, hayal gücüne dayalıedebiyat metinleri.

materyal: Eğitim ve öğretim etkinliklerinde kullanılacak yazılı, görsel, işitsel vb.malzemeler.

olay örgüsü: Olay anlatımına dayalı metinlerdeki olayların bütünü; vak’a. Olay örgüsükavramı, “olay” kelimesinden farklı olarak yalnızca edebiyat eserlerinde karşımıza çıkar, oysagünlük hayatta pek çok olayla karşılaşılabilir.

287

örtülü anlam: Bir cümlenin anlamından çıkarılabilecek diğer anlamlar, ifadeler. Örneğin,“Toplantıya Ali de katıldı.” cümlesinden çıkarılabilecek “Toplantıda Ali’den başkaları davardı..” sözü örtülü bir şekilde yer alır.pastoral: Kır yaşantısını ve özellikle çobanların aşk ve yaşayışlarını anlatan şiir türü.

ritim: Bir düz yazı veya şiirde çeşitli tekrarlarla sağlanan akış, müzikalite.

satirik: Eleştirel, yergici.

söz sanatları: Anlatımı etkili kılmak amacıyla kelimelerin sanatlı kullanımları. Benzetme,abartma, kişileştirme vb.söz varlığı: Bir dilde var olan kelime, deyim, atasözü ve diğer sözlerin oluşturduğu bütün.

sözün ezgisi: Bir kelime, cümle veya ifadenin doğru telâffuzunu ve vurgusunu sağlayacakolan duraklama, boğumlama gibi söylenişe yönelik unsurların bütünü.

sunum: Herhangi bir konunun görmeye veya duymaya dayalı ögelerden de yararlanılarak birortamda dinleyicilere aktarılması.

şahıs kadrosu: Olaya dayalı metinlerde, olayların gelişiminde herhangi bir rolü bulunankişilerin tümü.

taslak: Herhangi bir çalışmayı/ürünü ana çizgileriyle, çeşitli bölümleriyle belirten ön çalışma.

tema: Bir metindeki olaylardan, çatışmalardan veya konuşmadaki ifadelerden çıkarılabilecekkavram, duygu. Bir metindeki sonucun en kısa ifadesi.

tutarlılık: Duygu, düşünce, hayal ve tasarıların mantıksal bir akış içinde birbirinebağlanması; cümlelerde bilgi veya anlam bakımından herhangi bir aykırılığın bulunmaması.

varlık kadrosu: Bir metinde geçen varlıkların, nesnelerin tümü.

vurgu: Konuşma/okuma sırasında bir kelime veya hecenin diğerlerine oranla daha baskılısöylenmesi, okunması.

yazı dili: Bir lehçe veya ağız üzerine kurulan ortak dilin yazıda kullanılması sonucundaortaya çıkan dil.

zihin haritası: Anlamanın daha hızlı ve kolay olması için anahtar kelime, kavram vecümlelerle oluşturulan grafik.

288

KAYNAKÇA

1. AKSOY, Ömer Asım, Deyimler Sözlüğü 1,2,3, İnkılâp Yayınları, İstanbul, 1988.

2. AKTAŞ, Şerif, Roman İncelemesine Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara, 1993.

3. AYDIN, Ayhan, Sınıf Yönetimi, Anı Yayınları, Ankara, 2000.

4. AYDIN, Ayhan, Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi, Anı Yayınları, Ankara, 1999.

5. BARR, Ian; David, BAZEN GCSE English Classbook, London, 1996.

6. BİLEN, Mürüvvet, Plandan Uygulamaya Öğretim, Ankara, 1996.

7. BLOOM, Benjamin S., İnsan Nitelikleri ve Okulda Öğrenme, MEB Yayın Evi,Ankara, 1999.

8. BOYDAK, A. H., Öğrenme Stilleri, Beyaz Yayınları, İstanbul, 2001.

9. CEMİLOĞLU, Mustafa, İlköğretim Okullarında Türkçe Öğretimi, UludağÜniversitesi, Bursa, 1998.

10. CÜCELOĞLU, Doğan, Keşke’siz Bir Yaşam İçin İletişim Donanımları, RemziKitabevi, İstanbul, 2002.

11. Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği, Yaratıcı Okuma-I, Özyürek Yayınevi, İstanbul,2000.

12. ÇOTUKSÖKEN, Yusuf, Dil ve Edebiyat Terimleri Sözlüğü, Cem Yayınevi,İstanbul, 1992.

13. DAYIOĞLU, Gülten; Meral ALPAY, Hülya DİLEK, Fatih ERDOĞANCumhuriyet Dönemi Çocuk ve Gençlik Öyküleri Seçkisi 1, Kültür BakanlığıYayınları, Ankara, 1999.

14. DEMİREL, Özcan, Türkçe Programı ve Öğretimi, Usem Yayınları, Ankara, 1995.

289

15. DEMİREL, Özcan, Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Program Geliştirme, UsemYayınları, Ankara, 1997.

16. Eğitim Gönüllüleri Vakfı, Edebiyat Atölyesi (6, 7, 8. Sınıflar), Eğitim GönüllüleriVakfı Yayınları, İstanbul, 2003.

17. ERGİNER, Ergin, Öğretimi Planlama Uygulama ve Değerlendirme, AnıYayınları, İstanbul, 2000.

18. GÜLERYÜZ, Hasan, Eğitim Programlarının Dili ve Yaratıcı Öğrenme, PegemYayın Evi, Ankara, 2001.

19. GÜLERYÜZ, Hasan, İlköğretimde Etkili Öğretme ve Öğrenme Öğretmen ElKitabı Modül 1,2,3,4 Ankara.

20. HALLGREN, Ingrid; Raija LEHTO, Olli MAATTA, Anders NORDGREN, MerjaSAARİAHO, Dags 2 Nyavyer Kurs, Helsinki, 2003.

21. HELLSTROM, İnkeri; Jari KUUSENTO, Sarı LOTTONEN, Helena RUUSKA,Aleksis 7 up Aıdınkıeli Ja kırjallısuus, Otava, 2003.

22. HELLSTROM İnkeri; Jari KUUSENTO, Sarı LOTTONEN, Helena RUUSKA,Aleksis 7 Harjoituksia Ussıa Aıdınkıeli Ja kırjallısuus, Otava, 2003.

23. KORKMAZ, Zeynep, Gramer Terimleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları,Ankara, 1992.

24. KÜÇÜKAHMET, Leyla, Eğitim Programları ve Öğretimi, Gazi Kitap Evi,Ankara, 1997.

25. KÜÇÜKAHMET, Leyla, Öğretim İlke ve Yöntemleri, G.Ü. Basın Yayın YüksekOkulu Matbaası, Ankara, 1992.

26. MATHER, Peter; Rita MC CARTHY, Reading and All That Jazz: Tuning UpYour Reading, Thinking and Stady Skills, United States, 1999.

27. MEB, EARGED Taslak Programı, Ankara, 1999.

28. MEB, EARGED İlköğretim Kurumları Türkçe Programı İhtiyaç Analiz Raporu.Ankara, 1998.

290

29. MEB, EARGED İlköğretim okulu Türkçe Dersi Taslak Öğretim ProgramıAlanda Deneme Uygulama Raporu, MEB Yayınları, Ankara, 1999.

30. MEB Komisyon, MEB İlköğretim Genel Müdürlüğü Temel Eğitim Pilot ProjesiTürkçe Dersi Öğrenci Çalışma Kitapları 4. ve 5. Sınıflar, Ankara, 1997.

31. MEB, Tebliğler Dergisi Cilt 63, Sayı 2518, Millî Eğitim Bakanlığı Devlet KitaplarıBasım Evi, İstanbul, 2000.

32. MEB, İlkokul Programı ve Beş Sınıfın Yıllık Planı, Millî Eğitim Basım Evi,Ankara, 1990.

33. MEB, İlköğretim Kurumları Türkçe Eğitimi Programı (II. Kademe), MEBYayınları, Millî Eğitim Basım Evi, Ankara, 1995.

34. MEB, Ortaokul Programı, MEB Yayınları, Millî Eğitim Basım Evi, Ankara, 1995.



37. ONG, Walter J., Sözlü ve Yazılı Kültür, Metis Yayınları, İstanbul, 1999.

38. ÖNDER, Alev, Yaratıcı Öğrenme İçin Eğitici Drama, Epsilon Yayıncılık,İstanbul, 1999.

39. ÖZ, M. Feyzi, Uygulamalı Türkçe Öğretimi, Anı Yayıncılık, Ankara, 2001

40. PIAGET, Jean; Barbel İNHELDER, Die Psychologie des Kindes, Frankfurt, 1977.

41. QUINN, Patrick, Hızlı Düşünme ve Cevap Verme Yöntemi, (çev: Aslı ÇıngılÇelik), Rota Yayınları, İstanbul.

42. SELÇUK, Ziya ve Diğerleri, Çoklu Zekâ Uygulamaları, Nobel Yayın Dağıtım,Ankara, 2002.

43. SEVER, Sedat, Türkçe Öğretiminde Tam Öğrenme, Anı Yayınları, Ankara, 1997.

291

44. SMALLEY Regina L.; Mary K. Ruetten, Joann Rishel Kozyrev, RefiningComposition Skills, America, 2000.

45. ŞENGÜL, Murat; Süleyman Kaan YALÇIN, Okuma ve Anlama BecerilerininArtırılmasına Yönelik Olarak Hazırlanan Bir Model Önerisi, Millî EğitimDergisi, Sayı: 164, Güz 2004, s. 36-58.

46. Tarih Vakfı, Ders Kitaplarında İnsan Hakları: İnsan Haklarına Duyarlı DersKitapları İçin. Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, 2003.

47. Tarih Vakfı, Ders Kitaplarında İnsan Hakları: Tarama Sonuçları, Tarih VakfıYayınları, İstanbul, 2003.

48. TAŞER, Suat, Konuşma Eğitimi, İleri Yayıncılık, İzmir, 1992.

49. TDK, Türkçe Sözlük, 1, 2. Ciltler, Türk Tarih Kurumu Basım Evi, Ankara, 1998.

50. TDK, İmlâ Kılavuzu, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2000.

51. TDK, Türk Dili Dergisi, Sayı 589, Ankara, 2001.

52. The National Curriculum Handbook For Primary Teachers in England (KeyStages 1 and 2), London, 1999.

53. TOPÇUOĞLU, Hamdi, Tema Destekli Türkçe İlköğretim 6. Sınıf, NobelYayınları, Ankara, 2004.

54. ÜN AÇIKGÖZ, Kamile, Aktif Öğrenme, Eğitim Dünyası Yayınları, İzmir, 2003.

55. YALÇIN, Alemdar, Çocuk Edebiyatı, Akçağ Yayınları, Ankara, 2003.

56. YAVUZER, Haluk, Eğitim ve Gelişim Özellikleriyle Okul Çağı Çocuğu, RemziKitap Evi, İstanbul, 2002.

57. YILDIZ, Cemal, Türkçe Öğretiminde Alternatif Yöntemler, Anı Yayıncılık,Ankara, 2003.

58. YILMAZ, Hasan, Öğretmenim Lütfen Bu Kitabı Okur musun?, Çizgi Kitap Evi,Konya, 2002.

0lkÖ˚ret0m tÜrk˙e ders0 (6, 7, 8. siniflar) Ö ......2 tÜrk˙e ders0 Ö˚ret0m programi (6, 7,...

Documents