1. 6. fiziologjia e muskujve

Fiziologjia e muskujveFiziologjia e muskujve

Prof. Ass. Hatixhe Latifi-PupovcipIndet

e nga

cmue

shme

Objektivat mësimorej

Studentët duhet të jenë në gjendje të:Studentët duhet të jenë në gjendje të:Përshkruajnë mikrostrukturën e muskujveDefinojnë termin “njësi motorike” dhe rëndësinë e j jsaj në kontrollin e kontraksionit muskularSqarojnë mekanizmin e kontraksionit muskular-

i ë ë h i j ë filteorinë e rrëshqitjes së filamenteveBëjnë dallimin në mes të kontraksionit izometrik, izotonik dhe kontraksionit ekcentrikizotonik dhe kontraksionit ekcentrikBëjnë dallimin në mes të fijeve muskulare të shpejtadhe fijeve të ngadalshmej gKrahasojnë fijet e muskulaturës së skeletit me muskulaturën e zemrës dhe muskulaturën e lëmuar

Prof. Ass. Hatixhe Latifi-Pupovci 2

Indet

e nga

cmue

shme

Funksionet e muskujvej

Lëvizjet truporeLëvizjet truporeRespiracioniPuna e zemrësProdhimi i temperaturës truporeProdhimi i temperaturës truporeKomunikimiNgushtimi i enëve të gjakut dhe kontraksioni i organeve kavitarei organeve kavitare


Indet

e nga

cmue

shme

Karakteristikat e muskujvejEkscitabiliteti

Af ’ ◦ Aftësia e muskujve per t’u përgjigjur ngacmimeveKontraktiliteti◦ Aftësia e muskujve për t’u shkurtuar EkstensibilitetiEkstensibiliteti◦ Muskujt mund të tërhiqen deri në gjatësinë e tyre

në qetësi por edhe më shume deri në një kufi të në qetësi por edhe më shume deri në një kufi të caktuar

El ti it tiElasticiteti◦ Aftësia e muskulit që pas tërheqjes të kthehet në

gjatësinë e vet fillestare në qetësiProf. Ass. Hatixhe Latifi-Pupovci 4

Indet

e nga

cmue

shme

Llojet e muskujvej j

Muskulatura e skeletitMuskulatura e zemrësMuskulatura e lëmuarMuskulatura e lëmuar


Indet

e nga

cmue

shme

Muskulatura e skeletitMuskulatura e skeletit

E përforcuar për eshtraE përforcuar për eshtraE strijuar dhe mund të jetë ose të mos jetënën kontrollin tonëE ndërtuar nga qeliza cilindrike me shumëE ndërtuar nga qeliza cilindrike me shumëbërthama në periferiPë ë ë lPërgjegjëse për levizjet truporeMund të zhvillojë forcë të ndryshmej y


Indet

e nga

cmue

shme

Muskujt e skeletitMuskujt e skeletitCdo muskul përbëhet nga indi muskulor Cdo muskul përbëhet nga indi muskulor, indi lidhor, enët e gjakut dhe nervatT i ht t i dit lidh j ëTri shtresat e indit lidhor janë:◦ Endomysium – shtresë e indit lidhor që

bë h j ll d fij k lmbështjell cdo fije muskulore◦ Perimysium – shtresë e indit lidhor që

bë h j ll jë ë fij k l ë il mbështjell një grup të fijeve muskulore të cilat quhen fascikujE i i ht ë ë bë htj ll k li ë ◦ Epimysium – shtresë që mbështjell muskulin në tërësi


Indet

e nga

cmue

shme

Ndërtimi i muskujve të skeletitNdërtimi i muskujve të skeletit


Indet

e nga

cmue

shme

Struktura e fijes muskuloreStruktura e fijes muskulore-vazhdim

Prof. Ass. Hatixhe Latifi-Pupovci 9Figure 9.3 (b)

Indet

e nga

cmue

shme

Struktura e fijes muskuloreStruktura e fijes muskulore-vazhdim

Prof. Ass. Hatixhe Latifi-Pupovci 10Figure 9.3 (b)

Indet

e nga

cmue

shme

Struktura e fijes muskulore-vazhdimj

Figure 9.4Figure 9.4 Prof. Ass. Hatixhe Latifi-Pupovci 11

Indet

e nga

cmue

shme

MiofibriletMiofibrilet

Elementet kontraktile të fijes muskulore Elementet kontraktile të fijes muskulore Përbëjnë pjesën më të madhe të vëllimt të muskulit muskulit Organizimi i miofibrileve në kuadër të fijes

k l ë htë i tillë k ë ëh të muskulore është i tillë ku vërëhen qartë përsëritja e zonave të errëta (A) dhe zonave ë d i h (I)të ndritshme (I)


Indet

e nga

cmue

shme

Miofibrilet-vazhdim


Indet

e nga

cmue

shme

SarkomeraSarkomera

Njësia më e vogël kontraktile e muskulitNjësia më e vogël kontraktile e muskulitParaqet regjionin e miofibrilit i cili gjendet në mes të dy linjave ZPërbëhet nga dy lloje të miofilamenteve –Përbëhet nga dy lloje të miofilamenteve filamentet e trasha dhe filamentet e holla


Indet

e nga

cmue

shme

Sarkomera


Indet

e nga

cmue

shme

Organizimi i miofilamenteveOrganizimi i miofilamenteve-vazhdim

Filamentet e trasha gjenden në tërë Filamentet e trasha – gjenden në tërë gjatësinë e zonës AFil t t h ll j d ë ë I dh Filamentet e holla – gjenden në zonën I dhe pjesërisht në zonën ALinja (disku) Z – fletëz e ndërtuar nga proteinat (konektinat) të cilat i përforcojnë filamentet e holla dhe lidhin miofibrilet me njëra tjetrën.j j


Indet

e nga

cmue

shme

Organizimi i miofilamenteveOrganizimi i miofilamenteve-vazhdim

Filamentet e holla nuk mbulojnë filamentet e trasha në zonën më të ndritshme – zonën HLinja M është linjë e cila ka pamje më të errët Linja M është linjë e cila ka pamje më të errët për shkak të prezencës së proteinës dezminëdezminë.


Indet

e nga

cmue

shme

Organizimi i miofilamenteveOrganizimi i miofilamenteve- vazhdim


Indet

e nga

cmue

shme

Ultrastrustruktura e filamenetve tëtrasha

Filamentet e trasha përbëhen nga proteina miozinëSecila molekulë e miozinës ka bishtin dhe Secila molekulë e miozinës ka bishtin dhe dy koka globulare

Bi hi d j ë ë d dh ë ë d ◦ Bishi – dy vargje të përdredhura të rënda polipeptidetK k t d j të l ht li tid të ◦ Kokat – dy vargje të lehta polipeptide të quajtura urëza transverzale


Indet

e nga

cmue

shme

Ultrastrustruktura e filamenetve tëtrasha

Prof. Ass. Hatixhe Latifi-Pupovci 20Figure 9.4 (a)(b)

Indet

e nga

cmue

shme

Ultrastruktura e filamenteve të hollaUltrastruktura e filamenteve të hollaJanë të ndërtuara nga fijet e aktines, tropomiozines dhe troponina.Fijet e aktinës përbëhen nga molekulat e aktinës Fijet e aktinës përbëhen nga molekulat e aktinës të përbëra nga nënjësitë e quajtura G aktinëNënjësitë në vete përmbajnë pikat aktive për të cilat lidhen kokat e miozinës gjatë kontraksionit gjmuskularTropomiozina dhe troponina formojnë një Tropomiozina dhe troponina formojnë një kompleks i cili në gjendje të qetësisë i inhibon ik k i ë k i ëpikat aktive të aktinës


Indet

e nga

cmue

shme

Ultrastruktura e filamenteve të hollaUltrastruktura e filamenteve të holla

Prof. Ass. Hatixhe Latifi-Pupovci 22Figure 9.4 (c)

Indet

e nga

cmue

shme

Organizimi i miofilamenteveOrganizimi i miofilamenteve

Prof. Ass. Hatixhe Latifi-Pupovci 23Figure 9.4 (d)

Indet

e nga

cmue

shme

Retikulumi sarkoplazmatikRetikulumi sarkoplazmatik


Indet

e nga

cmue

shme

T tubuletT tubulet

T b l ë b hk jë if ë T tubulet së bashku me një cift të cisternave terminale formojnë triadën.Muri i i T tubuleve është vazhdim i sarkolemëssarkolemës.Ato e përcjellin impulsin në regjionet më të h ll ë kthella të muskujve.

Impulset të cilat arrijnë nëpër T tubule p j pshkaktojnë lirimin e Ca2+ nga cisternat terminaleterminale.


Indet

e nga

cmue

shme

Triada

- dy “thasë” tëëdh jëmëdhenjë –

cisternatterminale të RS

- një “thes” qëndror - T tubuliqëndror - T tubuli


Indet

e nga

cmue

shme

Kontraksioni muskularKontraksioni muskular

Në mënyrë që të kontrahohet, muskuli i skeletit duhet:duhet:◦ Të stimulohet nga mbaresat nervore

Pë h ë jë t i l l kt ik t i l të ◦ Përhapë një potencial elektrik ose potencial të aksionit përgjatë sarkolemës

2◦ Të rritet koncentrimi i Ca2+ brendaqelizorë i cili fillon kontraksionin muskular

Lidhja e sinjalit elektrik me kontraksionin muskular njihet si çiftëzimi ekscitim-kontraksionmuskular njihet si çiftëzimi ekscitim kontraksion


Indet

e nga

cmue

shme

Njesia motorikeNjesia motorike


Indet

e nga

cmue

shme

Çiftëzimi ekscitim-kontraksionÇ

• Eshtë mekanizëm ku një potencial i aksionit Eshtë mekanizëm ku një potencial i aksionit shkakton kontraksionin e fijes muskulore.

• Pë f hi ë• Përfshinë• Sarkolemën• T tubulet• Cisternat terminaleCisternat terminale• RS• C 2+• Ca2+

• Troponinën


Indet

e nga

cmue

shme



Indet

e nga

cmue

shme

Mekanizmi i rrëshqitjes së filamenteve-vazhdim


Indet

e nga

cmue

shme

Mekanizmi i rrëshqitjes së filamenteve- -

Cikli i urëzave transverzale


Indet

e nga

cmue

shme

Mekanizmi i rrëshqitjes sëfilamenteve- vazhdim


Indet

e nga

cmue

shme

Llojet e kontraksioneve muskularej

Izometrike: Rritje e tonusit pa u ndryshuar Izometrike: Rritje e tonusit pa u ndryshuar gjatësia – tensioni me i madh se ngarkesa◦ Muskujt të cilët mbajnë drejtëpeshimin◦ Muskujt të cilët mbajnë drejtëpeshiminIzotonike: Tonusi nuk ndryshon por ndryshon jatësia n arkesa me e madhe se tensi nigjatësia – ngarkesa me e madhe se tensioni

Ekcentrike: Ruhet tensioni por muskuli zgjatet – ngarkesa e lire me e madhe se

tensioni


Indet

e nga

cmue

shme

Kontraksionet izotonike


Indet

e nga

cmue

shme

Kontraksionet izometrike


Indet

e nga

cmue

shme

Kontraksionet izometrikeRaporti gjatësi tensionRaporti gjatësi-tension


Indet

e nga

cmue

shme

Kontraksionet izometrikeRaporti frekuencë tensionRaporti frekuencë-tension


Indet

e nga

cmue

shme

Kontraksioni unitar, shumimi ikontraksionit dhe tetanusikontraksionit dhe tetanusi


Indet

e nga

cmue

shme

Roli i ATP gjatë kontraksionit muskular

Gjatë kontraksionit muskular ATP përdoret për j p p- rrëshqitjen e filamenteve të aktinës

d j k k ë i i ë ik k i- ndarjen e kokave të miozinës nga pikat aktive- largimin e joneve të Ca nga sarkoplazma në RSg j g p- funksionimin e pompës së Na/K


Indet

e nga

cmue

shme

Burimet e ATP-së në muskuj

ATP ë h ë l k lë il i ji ë ATP është molekulë e cila siguron energjinë e menjëhershme për kontraksionin muskular nga 3 burime:◦ Kreatin fosfatiKreatin fosfati◦ Fosforilimi oksidues

Glik li◦ Glikoliza


Indet

e nga

cmue

shme

Burimet e ATP-së në muskuj


Indet

e nga

cmue

shme

Llojet e fijeve muskulare

Fijet e ngadalshme oksidative (tipi I)Fijet e shpejta oksidative (tipi IIa)Fijet e shpejta oksidative (tipi IIa)Fijet e shpejta glikolitike (tipi IIb)


Indet

e nga

cmue

shme



Indet

e nga

cmue

shme

Muskulatura e lëmuarMuskulatura e lëmuar

Gj d t ë i k it Gjendet në murin e organeve kavitare, murin e enëve të gjakut, në sy, lëkurë etjEshtë e ndërtuar nga qeliza boshtore me një bërthamë të vetme të vendosur në qendërNuk është muskulaturë e strijuar dhe nuk jështë nën vullnetin tonëMundëson shtyrjen e ushqimit nëpër TGI Mundëson shtyrjen e ushqimit nëpër TGI, lëvizjen e urinës, gjakut etj


Indet

e nga

cmue

shme

Muskulatura e zemrësMuskulatura e zemrës

Gj d ë ë ë Gjendet vetëm në zemër Eshtë e ndëtuar nga qeliza të cilat g qdegëzohen dhe kanë bërthamën në qendër. Prezente disqet interkalatePrezente disqet interkalate.Eshtë muskulaturë e strijuar por nuk është ë ll ënën vullnetin tonë

Kontrahohet si pasojë e imupseve të cilat p j pkrijohen në pacemakerin e zemrës


Indet

e nga

cmue

shme

1. 6. fiziologjia e muskujve

Documents