มาตรฐานการเรยนร/ตวชวด

มาตรฐานการเรยนร

มาตรฐาน ท ๑.๑ ใชกระบวนการอาน สรางความรและความคดเพอน าไปใชตดสนใจแกปญหา

ในการด าเนนชวต และมนสยรกการอาน

ชวโมงท ๑

ตวชวด

ท ๑.๑ ม. ๓/๒ ระบความแตกตางของค าทมความหมายโดยตรงและความหมายโดยนย

จดประสงคการเรยนร ๑. อธบายความหมายของค าศพทและส านวน (K)

๒. วเคราะหความหมายของค าจากบรบท (P)

๓. เหนความส าคญของการเขาใจความหมายของค าศพทเพอจะน าไปใช ในการอาน (A)

๑.๑ การอานค าประพนธ โดยไมเขาใจค าศพทและส านวน ในค าประพนธจะกอใหเกด

ผลเสยอยางไร

๒.๑ ชายขาวเปลอกหญงขาวสาร

๒.๒ น าพงเรอเสอพงปา

๒.๓ เดนตามหลงผใหญหมาไมกด

๒.๔ ฟงหไวห

ชวยอธบายความหมายของสานวนตอไปน ให

ผมฟงหนอยครบ

อศรญาณภาษตคออะไร ใครอยากรเปดหนงสอ

อานบทน าเลยนะคะ ^^

จะอานเรองไดอยางเขาใจ รความหมายของค าศพทหรอยง มาลองเลนเกมทายค าจาก

ความหมายดสคะ

จะอานเรองไดอยางเขาใจ รความหมายของค าศพทหรอยง มาลองเลนเกมทายค าจาก

ความหมายดสคะ

ความหมาย

“มาทฝกหดมาดแลว” เปนความหมายของค าวา........

เฉลย มาอาชาไนย

ความหมาย

“พนมมอ” เปนความหมายของค าวา........

เฉลย ประนมกร

ความหมาย

“เครองจองจ านกโทษ สมยโบราณ ท าดวยไม”

เปนความหมายของค าวา........

เฉลย ขอคา

ความหมาย

“มาทใชขรวดเรวดงใจนก” เปนความหมายของค าวา........

เฉลย มามโนมย

ความหมาย

“เคย” เปนความหมายของค าวา........

เฉลย หอน

ความหมาย

“ไมอยกบรองกบรอย” เปนความหมายของค าวา........

เฉลย โหยกเหยก

ความหมาย

“รบ” เปนความหมายของค าวา........

เฉลย ราญ

ความหมาย

“เฉลย” เปนความหมายของค าวา........

เฉลย ไขร

ความหมาย

“ปากไมด” เปนความหมายของค าวา........

เฉลย ปากขรว

เพอความเขาใจยงขน มาท าใบงานท ๑

เรองความหมายของค ากนคะ

การบานวนน กลบไปอานเนอเรองอศรญาณภาษต แลวกลบมาพบกนใหมชวโมงถดไป

สวสดคะ

ชวโมงท ๒

ตวชวดตวชวด

ท ๑.๑ ม. ๓/๑ อานออกเสยงบทรอยแกวและบทรอยกรองไดถกตองและเหมาะสมกบเรองทอาน

จดประสงคการเรยนร ๑. อธบายเกยวกบการอานออกเสยงบทรอยกรองไดถกตอง (K)

๒. อานออกเสยงบทรอยกรองไดถกตองตามหลกเกณฑ (P)

๓. เหนคณคาและความส าคญของการอานออกเสยงบทรอยกรอง (A) ในการอาน (A)

นกเรยนคดวาค าประพนธชนดใด อานออกเสยงบทรอยกรองไดยากทสด

และจะมวธการอยางไร ทจะท าใหอานค าประพนธประเภทนน

ใหประสบความส าเรจ

อศรญาณภาษต แตงดวยค าประพนธประเภทใด มลกษณะเหมอนหรอแตกตางจากกลอนสภาพอยางไร นกเรยนทราบหรอไมวามวธการอานออกเสยงอยางไร

ศกษาใบความรท ๑ เรองการอานออกเสยงท านองเสนาะ

แลวมาฝกอานกนคะ

ฝกอานค าประพนธ ชายขาวเปลอกหญงขาวสารโบราณวา น าพงเรอเสอพงปาอชฌาสย เรากจตคดดเลาเขากใจ รกกนไวดกวาชงระวงการ ผใดดดตออยากอกจ ผใดผดผอนพกอยาหกหาญ สบดกไมถงกบกงพาล เปนชายชาญอยาเพอคาดประมาทชาย รกส นน นอยาใหรอยเพยงส น รกยาวน นอยาใหเยนเกนกฎหมาย มใชตายแตเขาเรากตาย แหงนดฟาอยาใหอายแกเทวดา อยาดถกบญกรรมวาท านอย น าตาลยอยมากเมอไรไดหนกหนา อยานอนเปลาเอากระจกยกออกมา สองดหนาเสยทหนงแลวจงนอน

๘

กดเลนเพอฟงเสยง

ชวโมงท ๓

มาตรฐานการเรยนร

มาตรฐาน ท ๑.๑ใชกระบวนการอานสรางความรและความคด เพอน าไปใชตดสนใจ แกปญหาในการด าเนนชวต และมนสยรกการอาน

ตวชวด

ท ๑.๑ ม. ๓/๔ อานเรองตาง ๆ แลวเขยนกรอบแนวคด ผงความคด บนทก ยอความ และรายงาน

ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปนลงในสมด

๑. ผแตงเรองอศรญาณภาษตคอใคร ๒. ทมาในการแตงเปนมาอยางไร ๓. ลกษณะค าประพนธเปอยางไร

๔. จดประสงคในการแตงคออะไร

ความหมายของชอเรอง

อศร หมายถง ความเปนเจาเปนใหญ , เปนใหญในตวเอง

ญาณ หมายถง ปรชาหยงร หรอกาหนดร ทเกดจากอานาจสมาธ

ความสามารถ หยงรเปนพเศษ

ภาษต หมายถง ถอยคาหรอขอความทกลาวสบตอกนมาชานานแลว

มความหมายเปนคต

อศรญาณภาษต หมายถง ความรทเกดจากสมาธ เปนใหญในตวเอง

ถอวาเปนขอความทกลาวสบทอดตอกนมา และมความหมายเปนคตเตอนใจ

๖

ผทรงนพนธ หมอมเจาอศรญาณ

หมอมเจาอศรญาณเปนกวสาคญในสมยรชกาลพระบาทสมเดจ

พระจอมเกลาเจาอยหว เปนโอรสของพระองคเจาพระบรมวงศเธอ

กรมหลวงมหศวรนทราเมศวร เคยผนวชอยทวดบวรนเวศวหาร

ม สมณฉายาวา อสสรญาโน

ฉนทลกษณ เปนกลอนเพลงยาว

จานวน ๒๖ เรมตนดวยวรรครบ (แตงดวยกลอนสภาพ)

๖

จดประสงคในการแตง

๑. เตอนใจ ใหคดกอนทา

๒. สอนการปฏบตตนตอผอนในสงคม

๖

บทท ๑

อศรญาณชาญกลอนอกษรสาร เทศนาค าไทยใหเปนทาน โดยต านานศภอรรถสวสด

“หมอมเจาอศรญาณผชานาญกานทกลอน ไดสงสอนเตอนใจใหฉกคดกอนท

จะทาสงใด ๆ และสอนเกยวกบการปฏบตตนตอผอนในสงคมใหอยรวมกนไดอยาง

มความสข ดวยถอยคาโบราณทมความหมายในทางทด”

ตานาน หมายถง คาโบราณ

ศภอรรถ หมายถง ถอยคาและความหมายทด

สวสด หมายถง ความด ความงาม

๘

บทท ๒

“ส าหรบคนเจอจตจรตเขลา ดวยมวเมาโมหมากในซากผตองหามามโนมยใหญยาวร ส าหรบขเปนมาอาชาไนย”

“คนทโงเขลาเบาปญญา ทลมหลงในความชว ตองฝกใจใหรเทาทนกเลส

คอ เอาใจเปนนาย บงคบใจของตนใหอยเหนอกเลสเพอจะไดมความสข”

คาศพท

๑. โมห หมายถง โมหะ ไดแก ความลมหลง

๒. มามโนมย หมายถง มาทใชขบขไดรวดเรวดงใจ

ในทน หมายถง ใจทรเทากนกเลส

๓. มาอาชาไนย หมายถง มาทไดรบการฝกมาดแลว

ในทน หมายถง ใจทอยเหนอกเลส

๗

บทท ๓ ชายขาวเปลอกหญงขาวสารโบราณวา น าพงเรอเสอพงปาอชฌาสย เรากจตคดดเลาเขากใจ รกกนไวดกวาชงระวงการ

“ผชายกบผหญงน นตางกนเหมอนขาวเปลอกกบขาวสาร แตเมออยในสงคม

เดยวกนตองพงพาอาศยกนเปนธรรมดา เรามมตรจตเขากมมตรใจ ดงน นควรรก

กนไวดกวาเกลยดกน”

สอนใหเอาใจเขามาใสใจเรา มความรกความเมตตาตอกน

สภาษต สานวน คาพงเพย ทเกยวของ

ชายขาวเปลอกหญงขาวสาร ,

น าพงเรอเสอพงปา , รกกนดกวาชงกน

,มตรจตรมตรใจ

๘

บทท ๔ ผใดดดตออยากอกจ ผใดผดผอนพกอยาหกหาญ สบดกไมถงกบกงพาล เปนชายชาญอยาเพอคาดประมาทชาย “ผใดทาดตอเรา เรากควรทาดตอบ ผใดททาไมดตอเราหรอทาไมถกตอง

กไมควรโกรธหรอตดรอนจนแตกหก ทาดสบคร งไมเทาทาชวเพยงครงคร ง

คอความชวจะทาลายความดจนหมดส น ลกผชายไมควรดถกลกผชายดวยกน”

สอนใหรจกถนอมน าใจกนไว

สภาษต สานวน คาพงเพย ทเกยวของ

คนลมอยาขาม หมายถง

คนทตกตาไมควรลบหลดถก เพราะอาจจะกลบมาเฟองฟไดอก

๙

บทท ๕ รกส นน นอยาใหรอยเพยงส น รกยาวน นอยาใหเยนเกนกฎหมาย มใชตายแตเขาเรากตาย แหงนดฟาอยาใหอายแกเทวดา

“ถาตองการใหความรกส นสด จงทาความไมด แตถารกจะอยดวยกนนานๆ

จงทาความด อยาไปทาผดกฎหมายหรอความชว ทกคนตองตายดวยกนท งน น

จงทาความดไว เวลาทแหงนดฟาจะไดไมอายเทวดา”

สอนวา ใหทาความด ละเวนความชว

สภาษต สานวน คาพงเพย ทเกยวของ

รกยาวใหบนรกส นใหตอ หมายถง

รกทจะมมตรไมตรตอกนตองตดสงทไมดออก

๑๐

บทท ๖ อยาดถกบญกรรมวาท านอย น าตาลยอยมากเมอไรไดหนกหนา อยานอนเปลาเอากระจกยกออกมา สองดหนาเสยทหนงแลวจงนอน “อยาดถกความดหรอความชววาทาเพยงเลกนอย เพราะมนจะสะสมไปเรอยๆ

และมากข นทกท และเวลากอนจะนอนใหสองกระจกดหนาตนเองวามสงผดปกต

หรอไม เสมอนสารวจจตใจตนเองอยเสมอวาคดดอยหรอเปลาเพอจะไดเตอนตนไวได

ทน”

สอนวาอยาดถกบญกรรมและใหสารวจตนเองอยเสมอ

สภาษต สานวน คาพงเพย ทเกยวของ

จงเตอนตนดวยตนเอง

๑๑

บทท ๗. เหนตอหลกปกขวางหนทางอย พเคราะหดควรทงแลวจงถอน เหนเตมตาแลวอยาอยากท าปากบอน ตรองเสยกอนจงคอยท ากรรมทงมวล

“เหนสงใดกดขวางทางอย จงพจารณาดใหรอบคอบกอนทจะเกบ เพราะอาจ

เปนอนตรายไดและเมอไปเหนการกระทาของใคร อยาทาปากบอนไปบอกแก

คนอนอาจนาผลรายมาสตนเองได”

สอนวา ใหรจกคดใครครวญ ไตรตรองเสยกอนทจะพดหรอทาสงใด

สภาษต สานวน คาพงเพย ทเกยวของ

คดกอนพด แตอยาพดกอนคด

๑๒

บทท ๘. “คอยด าเนนตามไตผไปหนา ใจความวาผมคณอยาหนหวน เอาหลงตากแดดเปนนจคดค านวณ รถถวนจงสบายเมอปลายมอ” “ใหประพฤตปฏบตตนตามผใหญซงเปนผทเกดกอน ยอมม

ความรและประสบการณมากกวา และอยาเปนคนอกตญญ จงม

ความขยนหมนเพยรทางานหนกอยเสมอแลวจะมความสขสบายใน

ภายหลง” สภาษต ส านวน ค าพงเพย ทเกยวของ เดนตามผใหญหมาไมกด หลงสฟาหนาสดน

๑๓

บทท ๙. เพชรอยางดมคาราคายง สงใหลงจะรคาราคาหรอ ตอผดมปญญาจงหารอ ใหเขาลอเสยวาชายนขายเพชร “อยานาสงทมคาไปใหแกผไมรคายอมไรประโยชน ฉะน นควรไป

ปรกษากบนกปราชญหรอผรเทาน น เพอใหคนเขาราลอวาตนเองมปญญา

ราวกบมเพชรมากพอทจะอวดได”

สภาษต ส านวน ค าพงเพย ทเกยวของ ยนแกวใหวานร ลงไดแกว ไกไดพลอย ตาบอดไดแวนหวลานไดหว

๑๔

บทท ๑๐ ของสงใดเจาวางามตองตามเจา ใครเลยเลาจะไมงามตามเสดจ จ าไวทกสงจรงหรอเทจ พรกไทยเมดนดเดยวเคยวยงรอน

“ ของสงใดกตามทพระเจาแผนดนวาเปนสงทสวยงาม เราก

ควรวางามดวย ไมวาจะจรงหรอไมจรงเราไมควรไปคดคาน

เพราะทานเปนผมอานาจเดดขาดแตเพยงผเดยว”

สภาษต ส านวน ค าพงเพย ทเกยวของ

เหนดเหนงาม ลกขนพลอยพยก

น าทวมปาก

๑๕

บทท ๑๑ เกดเปนคนเชงดใหรเทา ใจของเราไมสอนใจใครจะสอน อยากใชเขาเราตองกมประนมกร ใครเลยหอนจะวาตวเปนววมอ “ เกดเปนคนตองรเทาทนใจของตนเอง คอตองสอนใจ

ตนเองหรอเตอนตนเองได และถาตองการจะขอความชวยเหลอ

จากผใดเราตองออนนอมถอมตนเพราะไมมใครทจะคดวาตน

เปนววใหคนอนใชงาน”

สอนใหรเทาทนจตใจตนเอง

สภาษต สานวน คาพงเพย ทเกยวของ

จงเตอนตนดวยตนเอง

๑๖

บทท ๑๒

เปนบาจนยมชมวาเอก คนโหยกเหยกรกษายากล าบากหมอ อนยศศกดมใชเหลาเมาแตพอ ถาเขายอเหมอนอยางเกาใหเราคน “คนบายอชอบใหคนเขาชมนยมยกยอง เปรยบเหมอนคนไมอย

กบรองกบรอยซงแกไขไดยาก อนวายศหรอตาแหนงน นไมใชเหลา

ใหเมาแตพอสมควร อยาหลงยศหลงตาแหนง คายอตางๆ

ถาหลงเชออาจทาใหเราเดอดรอนได”

สอนไมใหหลงอยในอานาจยศศกด

สภาษต สานวน คาพงเพย ทเกยวของ

บายอ

๑๗

บทท ๑๓ บางโลดเลนเตนร าท าเปนเจา เปนไรเขาไมจบผดคดดขน ผมนหลอกชางผตามทมน คนเหมอนกนหลอกกนเองกลวเกรงนก พวกทรงเจาเขาผ ทาทวาถกผเขาสง นาขบขนทาไม

จงไมมคนจบผดกไมร ผจรงๆ หลอกเดยวกหายไป แตถาคน

มาหลอกกนเองนากลวทสดอนวายศตาแหนงอยาไปยดตด

ถาหลงในอานาจจะเดอดรอนได

สอนวา อยาเชอในสงทตาเหน เพราะทเหนนนอาจไมใชความจรงทงหมด สภาษต ส านวน ค าพงเพย ทเกยวของ ผหลอกกยงพอทน แตคนหลอกคนมนช าใจจนหลายเทา

๑๘

บทท ๑๔. สงอยาใหสงกวาฐานนานไปลม จะเรยนคมเรยนเถดอยาเปดฝก

คนสามขามปญญาหาไวทก ทไหนหลกแหลมค าจงจ าเอา จะสรางสงใดใหสงกอยาสงเกนทฐานจะรบน าหนกไวได

เพราะจะทาใหลมไดงาย จะเรยนวชาอะไรใหไดความร

กเรยนไป แตใหเกบความรไวใชเมอถงเวลาอนสมควร

คนแกมประสบการณมากควรปรกษาทาน

จะเปนประโยชนในภายหนา

สภาษตทเกยวของ คมในฝก

๑๙

บทท ๑๕. เดนตามรอยผใหญหมาไมกด ไปพดขดเขาท าไมขดใจเขา ใครท าตงแลวหยอนผอนลงเอา นกเลงเกาเขาไมหาญราญนกเลง

“ประพฤตปฏบตตามแนวทางทผใหญเคยทามากอน

แลวจะปลอดภย ไมควรพดขดคอคนเพราะทาใหเขาโกรธ

หรอไมพอใจ ใหรจกผอนหนกผอนเบา

นกเลงเขาไมรงแกนกเลงดวยกน”

สอนวา ใหรจกการประนประนอม

สภาษต สานวน คาพงเพย ทเกยวของ

เดนตามผใหญหมาไมกด รยาวรส น

๒๐

บทท ๑๖. เปนผหญงแมหมายทไรผว ชายมกยวท าเลยบเทยบขมเหง ไฟไหมยงไมเหมอนคนทจนเอง ท าอวดเกงกบขอคาวากระไร “ผหญงทเปนมายมกถกผชายพดจาแทะโลมหรอถกขมเหง

คนทจนเพราะถกไฟไหมนาสงสารกวาคนทจนเอง

(จนเพราะเลนการพนน)

และอยาอวดเกงกบขอคาทเปนเครองจองจา

(คอ อยาแสดงอานาจโออวด

ทาสงททาทายกบบทลงโทษ)”

๒๑

บทท ๑๗. อนเสาหนแปดศอกตอกเปนหลก ไปมาผลกบอยเขาเสายงไหว จงฟงหไวหคอยดไป เชอน าใจดกวาอยาเชอย “แมจะมนคงดงเสาหนใหญสงแปดศอก แตเมอถกผลก

บอย ๆ เขา เสาหนน นกอาจคลอนแคลนได เปรยบเหมอนใจ

คนยอมออนไหวไปตามคาพดของผอนได ดงน นจงควรฟงหไวห

และคดใหรอบคอบกอนทจะเชอใคร”

สอนวา ใหมใจหนกแนน ไมหลงเชอคาพดยยงโดยงาย

ใหรจกไตรตรองใหดเสยกอน

สภาษต สานวน คาพงเพย ทเกยวของ ฟงหไวห

๒๒

บทท ๑๘ หญงเรยกแมชายเรยกพอยอไวใช มนชอบใจขางปลอบไมชอบด ทหางปดทชดไชใหทะล คนจกษเหลหลวไพลพลวพลก เมอเวลาจะใชใครใหพดใหออนหวาน สงใดทฟมเฟอย

กควรเขมงวดหรอประหยด แตอยาตระหน จะตองแกไขให

สะดวกหรอคลองตวข น และจงประพฤตตนตามทคนสวนใหญ

เขาประพฤตกน

สภาษต ส านวน ค าพงเพย ทเกยวของ น ารอนปลาเปนน าเยนปลาตาย

๒๓

บทท ๑๙ เอาปลาหมอเปนครดปลาหมอ บนบกหนออตสาหเสอกกระเดอกกระดก เขายอมวาฆาควายเสยดายพรก รกหยอกหยกยบทงตวอยากลวเลบ

“จงเอาปลาหมอเปนครสอนใจเรา เพราะปลาหมอเมอถก

ปลอยไวบนบกมนกพยายามกระเสอกกระสนเพอเอาชวตรอด

คนเราจงไมควรยอมแพตออปสรรค ตองด นรนสตอไป และเวลาเรา

ทาการใหญไมควรตระหน คนรกกนควรใหอภยแมแตเรองเลกนอย”

สภาษต สานวน คาพงเพย ทเกยวของ

ฆาควายเสยดายพรก ทาการใหญไมควรตระหน

ปลาหมอแถกเหงอก กระเสอกกระสนด นรน

๒๔

บทท ๒๐ มใชเนอเอาเปนเนอกเหลอปล า แตหนามต าเขาสกนดกรดยงเจบ อนโลภลาภบาปหนาตณหาเยบ เมยรเกบผวรท าพาจ าเรญ “ไมใชเน อคแตอยดวยกนกพอทาใจได แตถาทาเรองใหเสยใจ

เพยงเลกนอยจะเสยใจมากเหมอนกบหนามตาเขานดเดยวแตเจบนก

คนเรามท งความโลภความไมด เราควรระงบความไมดท งหลายใหได

ถาหากสามทางานไดเงนมาภรรยากรจกเกบ รจกมธยสถ จะทาให

เจรญรงเรอง”

สภาษต ส านวน ค าพงเพย ทเกยวของ ผวหาบเมยคอน

๒๕

บทท ๒๑ ถงรจรงนงไวอยาไขร เตมทครเดยวเทานนเขาสรรเสรญ ไมควรกล าเกนหนากอยาเกน อยาเพลดเพลนคนชงนกคนรกนอย แมวาเราจะรจรง กควรนงไวไมตองอวดวาเราร คน

เขาจะสรรเสรญเองไมควรทาอะไรเกนหนาคนอน เพราะคน

เกลยดเราน นมมาก คนรกเราน นมนอยสอนไมใหเปนคนโอ

อวดตน

สภาษต ส านวน ค าพงเพย ทเกยวของ เกนหนาเกนตา

คนรกเทาผนหนงคนชงเทาผนเสอ คนชงมนก คนรกมนอย

๒๖

บทท ๒๒ “วาสนาไมคเคยงเถยงเขายาก ถงมปากเสยเปลาเหมอนเตาหอย ผเรอนตวไมดผปาพลอย พดพลอยพลอยไมดปากขรว”

ถาไมมยศถาบรรดาศกดเสมอเขา ไปโตเถยงกบเขากไมม

ประโยชน เพราะไมมใครเชอ คนในบานนนเองยงพยายาม

ทาใหเกดความเสยหาย กจะเปนการชวยใหคนนอกบานเขา

มาทาความเสยหาย ไดอก การพดพลอยๆ โดยไมคดก

เปนสงทไมควรทา

สภาษต สานวน คาพงเพย ทเกยวของ

ผบานไมดผปากพลอย , ปลาหมอตายเพราะปาก

๒๗

บทท ๒๓. “แตไมไผอนหนงตนอนหนงแขวะ สแหยะแหยะตอกตะบนเปนควนฉว ชางถบอยาวาเลนกระเดนปลว แรงหรอหวชงใจดจะสชาง” แมแตไผอนหนงตนกบอกอนหนงผาออกหรอเจาะรไว เมอนาสกนเบาๆ

กอาจทาใหเกดควนได ฉะน นจงอยาไดประมาทกบการกระทาทดเหมอนจะไม

เปนพษเปนภยเพราะอาจเกดพษภยข นได และชางซงเปนสตวทมพลงเมอมน

ถบเราเบา ๆ รบรองกระเดนแนนอน ฉะน นหากจะสกบชางหรอสงใด ๆ ก

ควรประเมนกาลงของเราเสยกอนวาอยในภาวะ “แรง” คอมกาลง

หรอ หว คอ ออนแรง จะเตรยมสหรอหนใหเหมาะแกสถานการณ

(แหยะแหยะ = ชาชา เบาๆ)

สภาษต สานวน คาพงเพย ทเกยวของ ไมซกงดไมซง

๒๘

บทท ๒๔. “ลองเหาเลนกไดใจกลากลา แตวาอยายกเยองเขาเบองหาง ตองวองไวในท านองคลองทาทาง ตบหวผางเดยวมวนจงควรลอ”

การลอเลนกบงเหาซงเปนสตวทอนตรายมาก

อาจทาไดแตตองเปนคนใจกลา แตอยาไปเขาขางหาง

เพราะอาจเกดอนตรายเพราะถกฉกกดได และตองทา

ดวยความวองไว เดดขาด ทนท จงจะไมตกอย

ในฐานะทเพลยงพล า

สภาษต สานวน คาพงเพย ทเกยวของ

จบงขางหาง คอ ทาสงทเสยงตออนตราย

๒๙

บทท ๒๕. “ถงเพอนฝงทชอบพอขอกนได ถาแมใหเสยทกคนกลวคนขอ พอแมเลยงปดปกเปนกกกอ จบแลวหนอเหมอนเปรตเหตดวยจน” เพอนพงกนไดแตถาใหทกคนทเดอดรอนคงไมได

พอแมเล ยงดลกดวยความโอบอมทะนถนอม

เมอยากจนอยาไดเทยวขอคนอนเหมอนเปรต

เพราะจะถกเขา ดแคลน

สภาษต สานวน คาพงเพย ทเกยวของ

เปรตขอสวนบญ ตนเปนทพงของตน พงลาแขงตวเอง

๓๐

บทท ๒๖. “ถงบญมไมประกอบชอบไมได ตองอาศยคดดจงมผล บญหาไมแลวอยาหลงทะนงตน ปถชนรกกบชงไมยงยน”

ถงมบญแตทาไมดกไมมคนชอบ จงควรคด

ในสงทดจงจะมผล เมอหมดบญหมดวาสนา

กอยาไดหลงตนเอง เพราะคนเรารก

กบเกลยดน นไมแนนอน

สภาษต สานวน คาพงเพย ทเกยวของ “ทาดไดด”

๓๑

๑. คณคาดานเน อหา

เปนขอแนะน า และค าสอนในปฏบตตนตอผอนในสงคมเพอใหอยรวมกนไดอยางมความสข เชน ๑. ใหพงพาอาศยกน “น าพงเรอเสอพงปาอชฌาสย” ๒. ใหส ารวจตนเอง “อยานอนเปลาเอากระจกยกออกมา สองดหนาเสยทหนงแลวจงนอน”

๓๒

ในการพด ใหคดใครครวญ ไตรตรองเสยกอนจะพดหรอท าสงใด “เหนเตมตาแลวอยาอยากท าปากบอน ตรองเสยกอนจงคอยท ากรรมทงมวล”

๓๓

ในการฟง ใหมใจคอหนกแนน ไมหลงเชอค าพดยยงโดยงาย ใหรจกไตรตรองใหดเสยกอน “จงฟงหไวหคอยดไป เชอน าใจดกวาอยาเชอย” ในการเรองการกระท า ใหท าความด ละเวนความชว อยาท าผดกฎหมาย ใหรกกนนานๆ “รกยาวนนอยาใหเยนเกนกฎหมาย”

๓๓

๒. คณคาดานวรรณศลป

๒.๑ การใชโวหาร อยาดถกบญกรรมวาท านอย น าตาลยอยมากเทาไรไดหนกหนา อยานอนเปลาเอากระจกยกออกมา สองดหนาเสยทหนงแลวจงนอน สงอยาใหสงกวาฐานนานไปลม จะเรยนคมเรยนไปเถดอยาเปดฝก คนสามขามปญญาหาไวทก ทไหนหลกแหลมค าจงจ าเอา

๓๓

๒. คณคาดานวรรณศลป (ตอ)

๒.๒ การเลนเสยง - สมผสสระ เชน อยานอนเปลาเอากระจกยกออกมา สองดหนาเสยทหนงแลวจงนอน - สมผสพยญชนะ เชน ไมควรก าเกนหนากอยาเกน อยาเพลดเพลนคนชงนกคนรกนอย

๓๓

๒.๓ การใชส านวน

ชายขาวเปลอกหญงขาวสาร

น าพงเรอเสอพงปา

รกกนดกวาชงกน

มตรจตรมตรใจ

รกยาวใหบนรกส นใหตอ

ยนแกวใหวานร

ลงไดแกว ไกไดพลอย หวลานไดหว

๓๓

๓. ภาพสะทอนสงคม

๓.๑ ใหความส าคญกบผอาวโส คนสามขามปญญาหาไวทก ทไหนหลกแหลมค าจงจ าเอา ๓.๒ สอนใหส ารวมตนอยเสมอ อยานอนเปลาเอากระจกยกออกมา สองดหนาเสยทหนงแลวจงนอน ๓.๓ สอนใหรจกประมาณตน สงอยาใหสงกวาฐานนานไปลม จะเรยนคมเรยนไปเถดอยาเปดฝก

๓๓

สวสด