Modern Yöntemve Tekniklerle

Coğrafya ÖğretimiEditörler

Hüseyin KayaAkif KaratepeAdem Özder

Bu kitap, 22.06.2013-01.07.2013 tarihleri arasında gerçekleştirilen Modern Yöntem veTekniklerle Coğrafya Öğretimi" adlı TÜBİTAK 4005 Projesi sonrası, proje ekibinin çalışmave sunumları çerçevesinde hazırlanmıştır.

Editörler:Hüseyin KayaAkif KaratepeAdem Özder

ISBN 978-605-364-612-9

© 2014, Pegem Akademi

(0312-384 34 35)

Doç. Dr. Hüseyin KAYA

1974’te Konya’nın Doğanhisar ilçesine bağlı Çınaroba köyünde doğmuş-tur.1997’de Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesinden mezun olmuştur. Y. Lisansını Marmara üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya, Doktorasını Marmara üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Coğrafya öğretmenliği alanında yapmıştır. 1997-2009 yılları arsında MEB’e bağlı özel ve resmi kurumlarda öğretmen/idareci olarak görev yapmıştır. 2009-2012 yılları arasında Karabük Üniversitesi edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümünde görev yapmıştır.2012 yılında Süleyman Demirel Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sosyal Bilgiler Eğitimi Anabilim dalı’nda görevine devam etmektedir. KAYA’nın,30’a yakın bilimsel makalesi ile kitap ve kitap bölüm-leri bulunmaktadır.

Yrd. Doç.Dr. Akif KARATEPE

1972’de Amasya’nın Merzifon ilçesinde doğmuştur.1995’de İstanbul Üniversi-tesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümünden mezun olmuştur. 2001 yılında Fatih Üniversitesi Coğrafya Bölümünden mezun olmuştur. 2003-2007 yılları arasında Marmara Üniversitesinde Coğrafya eğitimi almıştır. 2.5 yıl Fatih Üniversitesinde Araş. Gör. olarak çalışmıştır. Yine Fatih Üniversitesinde 6 ay boyunca okutman olarak görev almıştır. 5 yıldır Sakarya Üniversitesinde Yrd. Doç. Dr. olarak göreve devam etmektedir.

Yrd. Doç.Dr Adem ÖZDER

1971’de Manisa’nın Salihli ilçesinde doğmuştur.ilk,orta ve lise öğrenimini Manisa’nın Salihli ilçesinde tamamlamıştır.Lisansını 1994 yılında İstanbul Üni-versitesi,Fen Edebiyat Fakültesi,Coğrafya bölümünde yapmıştır. Yüksek lisansını 2010 yılında Marmara Üniversitesi eğitim bilimleri Enstitüsünde yapmıştır.Dok-tora Eğitimini 2012 yılında Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsünde yapmıştır. Yüksek Lisansını ‘’Bosna Hersek’te Coğrafya Eğitimi’’ üzerine yapmış-tır. Doktora çalışması ise ‘’Jeokültürel dokunun oluşmasında eğitimin değiştirici rolü-Arnavutluk örneği’’yapmıştır.1994-2006 yılları arasında coğrafya öğretmen-liği ve yöneticilik yapmıştır.2008-2012 yılları arasında Sistem Eğitim ve Kültür vakfının kuruluşunu gerçekleştirdiği Süleyman Şah Üniversitesinin kuruluşunda yer almıştır.2012 yılında başladığı Süleyman Şah Üniversitesinde Uluslararası İliş-kiler bölümünde öğretim üyesi olarak görevine devam etmektedir.

ÖZDER›in çalışma alanları arasında Coğrafya Öğretiminde Medya Okuma-ları, Balkan Jeokültürü, Arnavutluk’un Dünü Bugünü ve Yarını,Coğrafyanın halk Kültürüne Etkisi,İnsan Kültür ve Mekan Boyutu ile Balkan Coğrafyası. Balkan Ül-kelerinin Eğitim Sistemi ve Coğrafya Eğitimi gibi konular yer almaktadır.

ÖN SÖZ“22.06.2013 tarihinde bir grup coğrafya öğretmeni Denizli - Çamlık Parkın-

da Türkiye Haritası çizerken görüldü. Diğer iki grubun ise aynı yerde şiir ve hikaye yazdığı tespit edildi.”

Bu satırlar 2013 Haziran ayı sonunda gerçekleştirilen TÜBİTAK 4005-Bilim ve Toplum Programları çerçevesinde hazırlanan “Modern Yöntem ve Tekniklerle Coğrafya Öğretimi” adlı projede arazi uygulamaları esnasında Türkiye’nin dört bir yanından projeye katılan coğrafya öğretmenlerinin yaptıkları ilk gün etkinlikleri-ni ifade ediyor.

Coğrafya öğretiminde yeni yaklaşımlar, farklı ve alternatif etkinleri coğrafya öğretmenleri ile paylaşma amacı taşıyan projede 40 katılımcı ve yaklaşık yirmi öğretim elemanı yer aldı. Coğrafya eğitimi alanında çalışmalar yapan öğretim üyeleri, yaptıkları güncel çalışmaları, coğrafya eğitimi alanında yerli ve yabancı literatürde öne çıkan konuları coğrafya öğretmenleri ile paylaştılar. Bu paylaşımlar teorik ve uygulamalı eğitimlere, eğitimde güzel örneklere dönüştü. Proje sürecin-de ortaya çıkan bu güzelliklerin kalıcı olabilmesi ve coğrafya camiasına kazandırı-labilmesi adına, proje ile aynı başlığı taşıyan “Modern Yöntem ve Tekniklerle Coğ-rafya Öğretimi” adlı bu kitap ortaya çıkmış oldu. Kitapta coğrafya eğitimi ile ilgili zengin bir içerik ile beraber, projede tecrübe edilen güzel anılara da yer verilmiştir.

Tüm coğrafya öğretmenlerine ve Coğrafya alan eğitimi çalışan öğretim ele-manı dostlarımıza faydalı olması temennisiyle.

Kitabın hazırlanmasında emeği geçen tüm arkadaşlarımıza, projeye katılan coğrafya öğretmenlerine ve proje ekibine, teknik, büro hizmetleri v.b. gibi konu-larda hizmet sunan tüm arkadaşlarımıza teşekkürü bir borç biliriz.

EditörlerHüseyin KayaAkif Karatepe

Adem Özder

BÖLÜMLER VE YAZARLARI

1.

Ön Söz ...............................................................................................................................vBölümler ve Yazarları ................................................................................................... vii

1. Giriş ...............................................................................................................................12. Projenin Amaçları .......................................................................................................43. Projede Yer Alan Yenilikçi Etkinlikler ......................................................................54. Projede Yer Alan Katılımcılar ....................................................................................65. Ölçme ve Değerlendirme ...........................................................................................7

6. Projede Yer Alan Temel Etkinliklikler ......................................................................86.1 Arazi Gezi, Gözlem ve Müşahedeleri ............................................................86.2 Deneysel Etkinlikler .........................................................................................96.3 Sanatsal Etkinlikler ...........................................................................................96.4 Drama Etkinlikleri ......................................................................................... 106.5 İkili ve Grup Çalışmaları ............................................................................... 10

7. Proje Kazanımlarının Geniş Kitlelere Ulaştırılması ............................................ 118. Proje Sonrasına Yönelik Çalışma ve Planlamalar ................................................. 12

Kaynaklar ....................................................................................................................... 13

x

1. Giriş ............................................................................................................................ 15

2. Coğrafya Öğretiminde Drama Yöntemi ................................................................ 172.1. Drama Teknikleri .......................................................................................... 18

2.1.1. Rol Oynama ....................................................................................... 192.1.2. Rol Değiştirme ................................................................................... 192.1.3. Kenardan yönlendirme veya Katılımcı Liderlik ............................ 192.1.4. Doğaçlama .......................................................................................... 202.1.5. Pandomim .......................................................................................... 202.1.6. Zihinde Canlandırma ....................................................................... 202.1.7. Müzik ve Resimle Drama ................................................................. 202.1.8. Kukla Draması ................................................................................... 212.1.9. Dans Draması..................................................................................... 22

2.2.Coğrafya Dersi Öğretim Programında Drama Yöntemi .......................... 222.3. Drama Yönteminin Uygulanması ............................................................... 232.4. Drama Yöntem İle Coğrafya Öğretimine Ait Bazı Örnekler .................. 26

2.4.1. Ortaöğretim 9. Sınıfa Ait Drama Çalışması ................................... 272.4.2. Ortaöğretim 10. Sınıfa Ait Drama Çalışması ................................. 302.4.3. Ortaöğretim 11. Sınıfa Ait Drama Çalışması ................................. 342.4.4. Ortaöğretim 12. Sınıfa Ait Drama Çalışması ................................. 38

3. Katılımcıların Etkinlikler İle İlgili Değerlendirmeleri ........................................ 434. Sonuç .......................................................................................................................... 43

Kaynaklar ....................................................................................................................... 44

xi

1. Giriş ............................................................................................................................ 472. Coğrafya Öğretiminde Deney Yöntemi ................................................................. 50

2.1. Deney Yönteminin Uygulanma Aşamaları ................................................ 512.1.1. Deney Öncesi Hazırlıklar ................................................................. 522.1.2. Deney Gerçekleştirilirken Yapılacaklar ......................................... 542.1.3. Deney Sonrası Yapılacaklar .............................................................. 55

2.2. Deney Yöntemi İle Coğrafya Öğretimine Ait Bazı Örnekler .................. 552.2.1. Ortaöğretim 9. Sınıfa Ait Deney Örnekleri ................................... 562.2.2. Ortaöğretim 10. Sınıfa Ait Deney Örnekleri ................................. 612.2.3. Ortaöğretim 11. Sınıfa Ait Deney Örnekleri ................................. 672.2.4. Ortaöğretim 12. Sınıfa Ait Deney Örnekleri ................................. 74

3. Katılımcıların Etkinlikler İle İlgili Değerlendirmeleri ........................................ 804. Sonuç .......................................................................................................................... 82Kaynaklar ....................................................................................................................... 83

1. Giriş ............................................................................................................................ 872. Aktif Öğrenme Tekniklerinden Bazı Örnekler .................................................... 88

2.1. Kartopu........................................................................................................... 892.2. Köşelenme ...................................................................................................... 902.3. Görüş Geliştirme ........................................................................................... 912.4. Münazara ....................................................................................................... 922.5. Forum ............................................................................................................. 932.6. Kavram Ağı .................................................................................................... 942.7. Kart Eşleştirme .............................................................................................. 952.8. Doğru mu, Yanlış mı? ................................................................................... 962.9. Siz Olsaydınız Ne Yapardınız? ..................................................................... 982.10. İstasyon......................................................................................................... 98

3. Katılımcıların Etkinlikler İle İlgili Değerlendirmeleri ........................................ 994. Sonuç ........................................................................................................................ 101Kaynaklar ..................................................................................................................... 102

xii

1. Giriş .......................................................................................................................... 1032. Olaylara Coğrafi Açıdan Nasıl Bakarız? .............................................................. 1043. “Olaylara Coğrafi Gözle Bakmak: Bize Her Şey Coğrafya”

Örnek Ders Uygulamasının Planlanması ........................................................... 109a. Ders Uygulamasının Hedeflerin Belirlenmesi............................................ 109b. Uygulamaya Konu Olan Coğrafi Unsurun Seçimi .................................... 110c. Uygulama Aşamasında Sorulacak Soruların Seçimi ................................. 112

4. Etkinliğin Uygulanması ......................................................................................... 1135. Sonuç ........................................................................................................................ 118

Kaynaklar ..................................................................................................................... 119

1. Giriş .......................................................................................................................... 1212. Eğitim ve Sosyal Ağlar ........................................................................................... 1233. Coğrafya Eğitimi ve Sosyal Ağlar ......................................................................... 1264. Sonuç ........................................................................................................................ 130

Kaynaklar ..................................................................................................................... 131

xiii

1. Giriş .......................................................................................................................... 1352. Kavram ve İşlev Bakımından Medya ................................................................... 1393. Okumalara Veri Sağlayan Medya Unsurları ....................................................... 139

3.1. Yazılı Medya: Gazete ve Dergi ................................................................... 1403.2. Görsel Medya: Televizyon, İnternet, Sinema ........................................... 141

4. Öğretim İşlevi Bakımından Medyanın Fonksiyonları ....................................... 1454.1. Haber ve Bilgi Verme .................................................................................. 1454.2. Toplumsallaştırma ...................................................................................... 1464.3. Eğitim ........................................................................................................... 1464.4. Eğlendirme ................................................................................................... 1474.5. Kültürel Değerlerin Korunması ................................................................ 1474.6. Denetim/Eleştiri ve Kamuoyu Oluşturma ............................................... 1484.7. Tanıtım ......................................................................................................... 148

5. Mahiyeti Bakımından Medya Okumaları ........................................................... 1496. Coğrafya Okumalariyla İlgili Medyada Yer Bulan Başlıca Temalar ................ 151

6.1. Çevre Sorunlarıyla İlgili Haberler ........................................................... 1536.2. Afetlerle İlgili Haberler ............................................................................. 1536.3. Turizmle İlgili Haberler.............................................................................. 1546.4. Sanayi Faaliyetleriyle İlgili Haberler ......................................................... 1556.5. Özelleştirmeyle İlgili Haberler .................................................................. 1566.6. Ekonomik Göstergelerle İlgili Haberler ................................................... 1566.7. Ticaret Coğrafyası İle İlgili Haberler ........................................................ 1566.8. Tarım ve Hayvancılık Faaliyetleriyle İlgili Haberler ............................... 1576.9. Maden ve Enerji İle İlgili Haberler ........................................................... 1576.10. Nüfus ve yerleşme ile ilgili haberler ....................................................... 1586.11. Ulaşımla ilgili haberler ............................................................................. 158

7. Seçilmiş Örnekler İle Medya Okumalarının Coğrafya Öğretimi Açısından Önemi ................................................................. 158

8. Sonuç ........................................................................................................................ 164Kaynaklar ..................................................................................................................... 166İnternet ........................................................................................................................ 168

xiv

1. Giriş .......................................................................................................................... 1692. İnternet ................................................................................................................... 1713. İnternet tabanlı Coğrafi Bilgi Sistemleri (WEB GIS) ........................................ 172

3.1. İnternet CBS Yapısı ve Bileşenleri ............................................................. 1724. İnternet Tabanlı CBS Uygulamaları

Üzerine Türkiye’den ve Dünyadan Örnekler ...................................................... 1744.1. Türkiye’den Örnekler .................................................................................. 175

4.1.1. Zeytinburnu Belediyesi Şehir Rehberi .......................................... 1754.1.2. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Ağ Tabanlı İnternet CBS Uygulaması ......176

4.2. Yurtdışındaki CBS Uygulama Örnekleri ................................................. 1864.2.1. ArcGIS Explorer Online ................................................................. 1864.2.2. GmapGIS .......................................................................................... 188

5. Sonuç ........................................................................................................................ 189Kaynaklar ..................................................................................................................... 191

1. Giriş .......................................................................................................................... 1931.2. Coğrafya Öğretiminde İşbirlikli Öğrenme Araştırmaları ..................... 195

2. İşbirlikli Öğrenme Teknikleri ve Coğrafya Derslerinde İşbirlikli Öğrenme Uygulama Örnekleri ....................................... 195

2.1. Öğrenci Takımları Başarı Bölümleri (ÖTBB) ......................................... 1972.2. Takım-Oyun-Turnuva (TOT) ................................................................... 2132.3. Birlikte Öğrenme ........................................................................................ 2132.4. Grup Araştırması ........................................................................................ 2142.5. Birleştirme - I .............................................................................................. 2152.6. Birleştirme - II ............................................................................................. 2152.7. Birlikte Soralım Birlikte Öğrenelim (BSBÖ) ........................................... 216

3. Sonuç ........................................................................................................................ 216Kaynaklar ..................................................................................................................... 218

xv

1. Giriş .......................................................................................................................... 2212. Coğraf i Beceriler .................................................................................................... 2223. Kanıt Kullanma Becerisi ........................................................................................ 2234. Coğrafya Öğretiminde Kanıt Kullanma Becerisinin

Geliştirilmesine Yönelik Örnek Uygulama ve Aktiviteler ................................. 2244.1. Haritalarda Projeksiyon (İzdüşüm) Farkını ve Çeşitlerini Göstermek. ..........2254.2. Haritalarda Ölçek Kavramı ve Ölçek-Harita İlişkisini Göstermek. ..... 2274.3. Levha Tektoniği Kuramı İle Yeryüzünün Deprem,

Volkan ve Sıcak Su Alanlarının İncelenmesi. .......................................... 2304.4. Zamansal Olarak Şehirlerin Gelişimi ve Fonsiyonel Olarak Değişimi ...........232

5. Sonuç ........................................................................................................................ 235Kaynaklar ..................................................................................................................... 236

1. Giriş .......................................................................................................................... 2372. Coğrafyada Çevre Eğitimi ..................................................................................... 240

2.1. Çevre Eğitiminin Amaçları ........................................................................ 2422.2. Çevre Eğitiminin Esasları .......................................................................... 2432.3. Çevre Eğitiminin Gelişimi ......................................................................... 2442.4. Çevre Eğitimi Yaklaşımları ........................................................................ 245

3. Ortaöğretimde Çevre Eğitimi ............................................................................... 2474. Çevre Eğitimi Uygulamaları ................................................................................. 251

4.1. Ekoloji Temelli Çevre Eğitimi ................................................................... 2574.2. Aktif Öğrenme ile Çevre Eğitimi .............................................................. 259

5. Sonuç ........................................................................................................................ 261Kaynaklar ..................................................................................................................... 262

xvi

1. Giriş .......................................................................................................................... 265

2. Probleme Dayalı Öğrenme .................................................................................... 2672.1. Probleme Dayalı Öğrenmenin Tarihçesi .................................................... 2692.2. Probleme Dayalı Öğrenmenin Amacı ........................................................ 2692.3. Probleme Dayalı Öğrenmenin Avantajları ................................................ 2702.4. Probleme Dayalı Öğrenmenin Sınırlılıkları ............................................... 2712.5. Probleme Dayalı Öğrenmede Öğrencilerin Rolü ...................................... 2722.6. Probleme Dayalı Öğrenmede Öğretmenlerin Rolü .................................. 273

3. Probleme Dayalı Öğrenme ve Coğrafya Öğretimi ............................................. 273

4. Probleme Dayalı Öğrenmenin Aşamaları ........................................................... 2744.1. Bulma .............................................................................................................. 2744.2. Hazırlama ....................................................................................................... 2754.3. Karşılaşma ...................................................................................................... 2754.4. Saptama .......................................................................................................... 2754.5. Tanımlama...................................................................................................... 2754.6. Toplama .......................................................................................................... 2754.7. Üretme ............................................................................................................ 2764.8. Tartışma .......................................................................................................... 2764.9. Kararlaştırma ................................................................................................. 2764.10. Çözümü Sunma ........................................................................................... 2764.11. Rapor Hazırlama ......................................................................................... 276

5. Probleme Dayalı Öğrenmenin Uygulanması ..................................................... 2776. Probleme Dayalı Öğrenmede Değerlendirme .................................................... 278Kaynaklar ..................................................................................................................... 280

xvii

1. Giriş .......................................................................................................................... 2831.1. Tematik Öğrenme Yaklaşımı ....................................................................... 2841.2. Tema Nasıl Görünür ve Neye Benzer?........................................................ 284

2. Temalar Nasıl Çalışır? ............................................................................................ 2862.1. Beyin Fırtınası: Tema Bankası ..................................................................... 2862.2. Soru Sorma ..................................................................................................... 2872.3.Temayı Bir Problem Çözme Araştırmasına Dönüştürme ......................... 289

3. Süreç ......................................................................................................................... 2903.1. Bilgi Toplama ................................................................................................. 2913.2. Problemin Analizi ........................................................................................ 2913.3. Alternatifler Üretme ..................................................................................... 2913.4. Bir Çözüm ya da Durumu Savunma ......................................................... 2923.5. Ölçüt ............................................................................................................... 2923.6. Uygunluk ....................................................................................................... 2923.7. Zenginlik ........................................................................................................ 2933.8. Bağlantılılık .................................................................................................... 2933.9. Titizlik ............................................................................................................. 2953.10. Tekrarlanabilirlik ......................................................................................... 295

4. Anahtar Oyuncular Kimlerdir ve Rolleri Nelerdir? ........................................... 2964.1. Öğretmenler ................................................................................................... 2964.2. Öğrenciler ....................................................................................................... 2964.3. Temalar Niçin Çalışır? .................................................................................. 297

5. Uygulama Örneği ................................................................................................... 298Kaynaklar ..................................................................................................................... 300

Doç. Dr. Hüseyin KAYA

Süleyman Demirel Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Çünür /ISPARTA

huseyinkaya@sdu.edu.tr

1. GİRİŞ

Türkiye’de ilk ve orta öğretimde özellikle son yıllarda çeşitli yeni metot ve teknikler ve bunlarla birlikte yeni teknolojiler kullanma çalışmaları hız kazanmış-tır. Ancak uygulamada öğrenci merkezli ve modern öğretim yöntem ve teknik-lerinin henüz istenen seviyede kullanılmadığı görülmektedir. Öğretim program-ları ve kullanılan metot ve tekniklerle birlikte öğretmenlerin de bu sürece uyum sağlaması gereklidir. Bunu sağlamanın yollarından birisi de öğretmenlere yönelik hazırlanacak projelerdir. Coğrafya derslerinde teknoloji yardımı ile yeni öğretim yöntemlerinin uygulanması, ancak teknolojiyi kullanmayı seven ve bu yöndeki ge-lişmeleri takip ederek bunları sınıflarına taşıyan öğretmenler vasıtasıyla mümkün olur. Coğrafya öğretiminde arzu edilen seviyede başarı sağlamak üzere, günümüz-de hayatımızı çepeçevre kuşatan teknolojinin eğitim – öğretim sürecine dâhil edil-mesinin yanı sıra yeni yöntem ve tekniklerin, alternatif ve yenilikçi yaklaşımların coğrafya öğretimi sürecinde kullanılması faydalı olacaktır.

Günlük hayatımızı neredeyse tamamen kuşatan teknolojinin coğrafya öğreti-minde de kullanılmaya başlaması ve bu durumun gittikçe yaygınlaşması öğretim sürecinde başarının yakalanması adına önemli bir husus olarak değerlendirilebi-lir. TUİK verilerine göre Türkiye’de 12 yaş ve üzeri internet kullanım oranı 23.8 milyon (% 41.6)’dir. Bu oranın yarısından fazlası (% 50.7)’si her gün internet kul-lanmaktadır. Son bir yıl içinde internet kullanma oranı % 30’dan %41,6 düzeyine

1.

çıkmıştır. Cep telefonu kullanım oranı ise % 92 düzeyindedir(www.tuik.gov.tr/bilisim). Bu oranlar içinde de orta öğretim düzeyindeki öğrencilerin teknolojik ürünleri kullanma düzeyi, yetişkinlere göre daha yüksek ve uyum sürecinin daha kısa olduğu gözlenmektedir. Bu verilerden hareketle özellikle teknoloji tabanlı “toplumsal ağların” kullanımının da yoğunlaşmasına bağlı olarak öğrenci sosyal ilişkilerinin ve toplumsal becerilerinin merkezine teknoloji tabanlı iletişim ağla-rının oturduğu müşahede edilmektedir (Kaya, 2012). Bu teknolojilerden bazıları; ders materyalleri (akıllı/etkileşimli tahta, bilgisayar ve tabletler, projeksiyon cihaz-ları gibi her türlü teknolojik ders materyali), bilgisayar programları (Coğrafi Bilgi Sistemleri, vb. programlar), günlük hayatımızda yer alan cihazlar (akıllı telefonlar, tabletler, GPS ve navigasyon cihazları, akıllı saatler, vs.), internet ortamları (sosyal iletişim ağları, web tabanlı harita ve diğer coğrafi bilgi kullanımına yönelik web siteleri, vs.) şeklinde sıralanabilir. Bu teknolojilerin coğrafya öğretiminde kullanıl-ması artık bir zorunluluk haline gelmiştir. Yine MEB’in son yıllarda yaygınlaştır-maya başladığı, teknolojiyi sınıf ortamına taşımayı hedefleyen FATİH Projesi de bu konu kapsamında ele alınabilir.

Teknolojinin yanı sıra geleneksel eğitim yaklaşımlarının ve buna bağlı olarak ortaya çıkmış olan yöntem ve tekniklerin yerini de modern yaklaşımlar ve bunla-rın ürünleri ve yansımaları olan yeni yöntem ve teknikler almaya başlamıştır. Ge-leneksel öğretim tarzında, öğretmenin oldukça etkin ve sadece bilgiyi aktaran bir role sahip olduğu, öğrencilerin ise pasif konumda kaldığı ve genelde ezbere dayalı bir süreç söz konusudur. Özellikle son yıllarda adından çok söz ettiren yapılandır-macı yaklaşım ve paralelinde gelişen yöntem ve teknikler öğretim sürecinde ol-dukça yoğun bir ilgi görmüştür. Bu yeni yaklaşımlar ve buna bağlı gelişen modern yöntem, teknik ve teknolojiler ise öğrenciyi pasif konumdan alıp eğitim – öğretim sürecinin merkezine koyarken öğretmeni de sadece bilgiyi aktaran değil, öğren-cinin bilgiyi alıp yapılandırması ve çeşitli kazanım ve beceriler edinmesinde bir organizatör konumuna taşımaktadır. Dolayısıyla öğrenci, yeni yaklaşımlar çerçe-vesinde zihinsel süreçleri kullanarak, yaparak ve yaşayarak bilgi ve beceri kazanma durumundadır.

Coğrafya öğretiminde öğretmenlerin rolü de oldukça önemlidir. Coğrafya derslerinde teknoloji yardımı ile yeni öğretim yöntemlerinin uygulanması an-cak teknolojiyi kullanmayı seven ve bu yöndeki gelişmeleri takip ederek bunla-rı sınıflarına taşıyan öğretmenler vasıtasıyla mümkün olur (Unwin ve Maguire, 1990). Coğrafya öğretmenlerinin teknolojiye ve modern yöntem ve teknik kul-lanımına bakış açılarını ortaya koyan bir çalışmada Taş, Özel ve Demirci (2007), 2000 öğretmene elektronik posta yolu ile ulaşıldığı bir çalışmada, % 5’lik bir öğ-retmen grubunun cevap verdiğini, coğrafya öğretmenlerinin interneti ve e-posta

2

ile haberleşmeyi çok sık kullanmadıklarının anlaşıldığını ifade etmişlerdir. Aynı çalışmada, öğretmenlerin daha çok geleneksel metot ve bunlara bağlı teknikleri kullandıkları, ama teknolojiye bakış açılarının olumlu olmasına rağmen teknolo-ji kullanımının sınırlı olduğu ve sadece Microsoft Office veya benzeri yazı-çizim programlarını kullanabildiklerini ifade etmişlerdir. Bu çalışmadan çıkan ilginç bir sonuç ise, çalışmaya katılan öğretmenlerin % 32’sinin teknolojinin sosyal yönü zayıf nesiller yetişmesine neden olduğu fikrini ifade etmişlerdir. Öğrencinin aktif olarak öğrenme ortamına katılması, yaparak, yaşayarak öğreneceği etkinliklerin planlanması, teknolojiye uygun öğrenme ortamlarının hazırlanması, coğrafya öğretimiyle ilgili bilgisayar ve internet destekli güncel coğrafya programlarının (mekânsal teknolojilerin) sınıf ortamında kullanılması, modern yöntem ve tek-niklerin uygulanması gibi bir çok hususta öğretmen hazırlayıcı, yönlendirici ve öğretici konumundadır. Yapılan birçok çalışma, coğrafya öğretmenlerinin henüz istenen düzeyde (yeni yaklaşım, modern yöntem ve teknikler, teknoloji kullanımı, bilgisayar destekli programlar, internet tabanlı coğrafya, öğrenci merkezli eğitim, güncel teknolojik cihazların sınıf ortamına entegrasyonu, sosyal iletişim ağları kullanımı, vs.) olmadığını göstermektedir. Bu durumun farkında olan MEB, sü-rekli olarak öğretmenleri seminer, çalıştay v.b. etkinliklerle hizmet içi eğitime tabi tutmaktadır. Ancak bu eğitimler genelde teorik ve kısa süreli olmakta, öğretmen-lerin aktif uygulama yapma imkânları bulunmamaktadır.

Son yıllarda yine eğitim-öğretim sürecinin yüksek standartlara kavuşması amacıyla ulusal ve uluslararası kurumlar ve kuruluşlar tarafından desteklenen projelerin sayısı artmaktadır. Bu projeler öğrenci, öğretmen, toplumun çeşitli ke-simlerine yönelik olarak planlanıp uygulanmaktadır. Projelerin hizmet içi eğitim-lerden farklı olarak katılımcıları teorik çalışmaların yanı sıra uygulamalı etkinlik-lere dâhil etmekte ve yaparak- yaşayarak öğrenmeyi prensip kabul etmektedirler. Türkiye’de uygulanan uluslararası projeler genelde,

• yenilik ve teknoloji transferi,

• yeni yaklaşım ve yöntemlerin ülkemizde uygulanması,

• panel,

• çalıştay,

• seminer ve kongrelerle bu çalışmaların desteklenmesi şeklinde uygulan-maktadır.

Ulusal Projeler ise yerel birim ve kurumlardan başlayarak bakanlık ve çeşitli resmi-özel kurumlara varıncaya kadar geniş bir yelpazede gerçekleştirilmektedir. Bu kurumlar arasında yer alan ve son yıllarda eğitim-öğretim sürecine katkıda

3

bulunan TÜBİTAK, 2012 yılında 4005 kodu ile Eğitimde Yenilikleri, Yeni yakla-şımları teşvik eden, öğretmen ve öğretmen adaylarının katılımcı olarak yer alacağı yeni bir proje programı yürürlüğe koymuştur. TÜBİTAK bu proje programı ile alan eğitimi alanında çalışan bilim insanlarının yaptıkları güncel ve verimli çalış-maları, resmî ve özel kurumlardaki öğretmenler ile öğretmen adaylarının istifa-desine sunmayı hedeflemiştir. Böylece coğrafya eğitimi alanında çalışan araştır-macıların yaptıkları çalışmaları coğrafya eğitimi ortamına taşımak ve elde edilen kazanımların yaygınlaştırılarak kalıcı hale getirilmesini sağlamak amacı ile, “Mo-dern Yöntem ve Tekniklerle Coğrafya Öğretimi” adı altında coğrafya öğretmenle-rine yönelik bir proje hazırlanmıştır.

2. PROJENİN AMAÇLARI

Bu proje, ortaöğretim düzeyindeki öğretim kurumlarında coğrafya öğretimi yapan öğretmenlere yönelik olarak hazırlanmıştır. Proje süresince, yenilikçi yakla-şımlar çerçevesinde, modern yöntem ve teknikler, eğlenceli ve alternatif etkinlik-ler kullanarak coğrafya öğretiminde yeni pencereler açılmak istenmiştir. Projede birçok yenilikçi ve eğlenceli etkinlikle birlikte;

4