Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет

www.аlashainasy.kze-mail: info@аlashainasy.kz

Жалғасы 2-бетте

ОЙ-КӨКПАР

«Экстремистер мен террористерді арнайы колонияларда оқшаулау керек» деген пікірмен келісесіз бе?

Су көлігі арқылы жүк тасымалы арзан де генді бекер айтып отырған жоқпыз. Ста тистикаға сүйенсек, тонна-шақы рым-ға шаққанда бар болғаны – 2,7 теңге. По йызға тиесеңіз – 3,6 теңге, ал авто кө-лік ке жүк артсаңыз 10 теңгеден бір-ақ шы ғады. Мұндай ұтымды ұсыныстан бас тарту теңгеден тиын үнемдеген заманда тым астамшылық болып көрінетіні анық. Су транспортының тағы бір тиімді тұсы – еліміздің ірі өндіріс ошақтары шоғыр-лан ған батысы мен шығысында кеме ер-кін жүзетін өзендердің болуы. Олардың жал пы ұзындығы – 5635 шақырым. Ер-

тіс тің еншісіне тиетіні – 1715 шақырым, ал Жайықтың үлесінде 1164 шақырым бар. Іленің бойымен 880 шақырым жер ке ме жүзуге жарамды. Ол аз десеңіз, оң-түс тік пен солтүстіктегі төрт өзенді осы қа тарға қосуға болады.

Тарихқа үңілсек, айдын арқылы жо лау- шы және жүк тасымалы Қазақстан үшін жаңалық емес. Бір ғана Орал па ро ход тығы мекемесінде 2 мың адам еңбек етіп, күнкөрісін айырыпты. Жайық бойы мен тасылатын жүк көлемі 3 млн тоннаға жет -кен. 170 су көлігі мұнай өнімдерін, би -дайды, борат рудасын, құрылысқа қа жетті құм мен қиыршық тас қоспасын тоқ таусыз тасымалдады. Бүгінгі жағдай бәл ду-бәлду бәрі өтірікке саяды. Сол екі мың адамдық қалың қолдан Оралда қа зір 80 адам еңбек етіп жүр. Еңбек етеді де ген – аты ғана. Неге

десеңіз, бұрынғы қуат ты өзен флотилиясы сонау қиын жыл дары «Флот» және «Эсторал» деген екі шағын серіктестікке ыдырады. Таси тын жүк пен жолаушы болмағандықтан, ке ме-баржалардың көбі жарамсыз күйге тү сіп, темір қабылдау бекеттеріне өтіп кет ті. Марат ЕСПОЛОВ, «Флот» ЖШС-нің директоры:

– Соңғы екі айда біздің кәсіпорын екі баржаны кесіп, тапсырды. Бірін шіден, олар әбден тозған еді, екін шіден, солар-ды сату арқылы жұмыс шыларымыздың жалақы қарызын жаптық. Басқа амалы-мыз болмады. Са ланы көтеру үшін не істеу керек де генге айтарым – бұрынғы-дай жүк пен жо лаушы тасымалына мемле кеттік тапсырысты қалпына келтір-се жақсы болады. Сонда кәсіпкерлер де,

өн дірісшілер де тапсырысты су көлігіне бе рер еді. Су көлігінің артықшылығы сол, мәселен, салмағы мың тонна жүкті бір жерден екінші жерге жеткізу үшін бір ғана баржа жеткілікті. Ал пойызбен немесе автокөлікпен тасы саңыз, қанша вагон не болмаса көлік керек екендігін өзіңіз есептей беріңіз.

Оралдағы су көлігіне тән ахуал – Ертіс тің бойындағы кезінде мықты өзен фло ты болған Семей, Өскемен, Павло-дар ға да ортақ мәселе. Деректерге сү-йен сек, өткен жылы Павлодар облы-сында көліктің барлық түрімен 181 млн тон на жүк тасылған. Соның 46 пайызы те мір жол ға тиесілі, 39 пайызы автокө-лік пен жет кізілсе, өзен көлігіне қалғаны бар бол ғаны – 0,3 пайыз.

ОЙ

ТҮРТ

КІ

Жалғасы 2-бетте

Жұрт жабыла айтып, жеріне жеткізе талданған еліміздегі жеңіл өнеркәсіп туралы тағы сыңсып, Аме рика ашудан аулақпыз, әрине. Айтпағымыз – сыңсудан гөрі, сараптауға жақынырақ.

Әңгіменің әлқиссасын бұдан бұрын тамағы мыздың тоқтығын ойлап, тамақ өнеркәсібінен бастап едік. Енді көйлегіміздің көктігін ойлап, жеңіл өнер кә сіпке ойыстық.

Бұл саланың мамандары тұтыну деңгейі бойынша жеңіл өнеркәсіптің азық-түлік тауарларынан кейін екінші орында тұрғанын атайды. Демек, жеңiл өнеркәсiп экономикалық және стратегиялық қауiпсiздiктi, еңбекке қабiлеттi халықты жұмыспен қамтуда және оның өмiр сүру деңгейiн жаңа геосаяси жағдайларға көтерудi қамтамасыз етеді. Бұл күнде жеңіл өнеркәсіп дегенде, тек көпшілік киетін киім-кешек қана емес, сонымен қатар халықтың денсаулығы да көңіл түкпірінде

көлбеңдейді. Өйткені елі міздің жеңіл өнеркәсібі тұралап қалған сәттен бас тап-ақ, есіктен ентелей енген қытай кооперативтерінің тауарлары жұртты дімкас қылғаны ешкімге құпия емес. Соның салдары – осы күні әскерге шақырылған 10 бозбаланың жетеуінде майтабан. Төрт сәбидің үше уінде – қышыма. Қазір тынысы тарылып, дем ала алмай, түшкіріп, пысқырған үлкен де, кіші де көп. Бәрінің диагнозы бірдей. Аллергия! Дабыра болмай, жұртты науқас қылатын басқа дерттерді айтпағанда. Ол аспаннан түскен жоқ. Бәрі де сырттан келетін киім дердегі химикаттардың әсерінен екенін бар-шамыз білеміз. Біле тұра, соны аламыз. Себебі қытай мен қырғызға сес көрсетер, балама болар біздің отандық өнеркәсіп әлі «туған» жоқ.

Ресми мәліметтерге жүгінсек, экономикалық қызмет түрлерiнiң мемлекеттiк жiктеуiне сәйкес Қа зақстан Республикасының жеңiл өнеркәсiбi эко но микалық қызметтiң үш түрiмен: тоқыма бұйымдары өн дiрiсi, киiм өндiрiсi, былғары өндiрiсiмен ай налысады екен.

Алматы

�+32.. +34о

�+19.. +21о�+28.. +30о

�+12.. +14о

Астана

ЭКОНОМИКА АЙНАСЫ

ИƏ ЖОҚ– Қазақстандағы экстремистік идеялар-

дың таралу қарқыны орасан зор көрсет кіш-терге жетті. Қазір біз елімізде экстремизм жә не терроризмге қатысты баптармен сот-тал ған дарға арнайы түрме жасау қажеттігін кө ріп отырмыз. Әлемде мұндай тәжірибе көп кездеспейді, бұл адам құқығына сай емес деген пікірлер айтылып жатыр. Алайда біз әлемдік тәжірибеге қарап тұра алмаймыз. Қазір Қазақстандағы түрмелер экстремизм нің таралуының негізгі ошағына айналып ба ра жатыр. Бақылануы өте қиын. Шұғыл түр де алдын алмаса, жағдай одан бетер ушы ға түсері анық. Бұл – тек түр ме-де гілерге ға на емес, бүтіндей қоғамға қауіп төндіріп тұр ған құбылыс. Сондықтан билік бұл мәсе леге қатысты өте жылдам шешім қабылдауы ке рек.

– Бас бостандығынан айырылғандарды қан дай қылмыс жасады деген ұстаным бо-йын ша емес, айналасындағыларға қанша-лық ты қауіп төндіреді деген ұстаным бо-йын ша ғана жіктеу керек. Меніңше, оларға ба қылауды күшейту керек немесе тәртібіне қа рай бақылауы күшті түрмелерге ауыс-тыру керек.

Өткен жылы біз Қазақстандағы түрме мә селесіне қатысты конференция өткізген едік. Оған бірнеше халықаралық ұйым ның сарапшылары қатысқан болатын. Сол жиын да осы мәселе жіті талқыланды. Са-рап шылардың басым көпшілігінің пікірі экс тре мистер мен террористерге арнайы түр ме жасақтаудың қажеті жоқ дегенге сая-ды. Олардың пікірінше, бұл жағдай елдегі экстремизмнің күшеюіне алып келеді.

АҢДАТПА

дедім-ай, ау!

-бетте

-бетте

4

5

Құлпынай... ақшаны тұр құртып-ай...

-бетте2

ДАТ!

Медицина қызметінің барлығын ақылы етуге болмайды149,22 183,12

23,44

13164,78

960,41

1595

4,68

1,22

1434,64

116,29

ДОЛЛАР ЕВРО

РУБЛЬ ЮАНЬ

EUR/USD DJIA

KASERTSI

BRENT GOLD(ICE) (NYMEX)

сс

сс

Ерік ЖОЛЖАҚСЫНОВ, Астана циркінің директоры:

– Цирктің қыруар шаруашылық жұмыстары бар: әртістерден бөлек жан-жануарлар бар дегендей... Бірінші күні жұмысқа келгенде Тұңғышбай ағамыз осы маңнан өтіп бара жатып телефон соқты. «Әй, Ерік, сен мына НЛО-ға ұқсайтын ғимаратта отырсың ба? Құтты болсын!» – деді. «Тұқа, төрт аяқтыларға келдім», – десем, «Әй, сол екі аяқтылардан төрт аяқтылар дұрыс-ау», – дейді.

(www.halyksozi.kz сайтынан алынды)

Астана уақытымен сағат 18:00 бойынша

Мade in Kazakhstan көйлегін қашан киеміз?

Досым СӘТПАЕВ, Тәуекелді бағалау тобының жетекшісі, саясаттанушы:

Сәуле МЕКТЕПБАЕВА, «Түрме реформасы» халықаралық

ұйымының Орталық Азиядағы өкілдігінің директоры:-бетте3

Соңғы жылдары Қазақстанда экстремизм мен терроризмге қарсы күрес жүріп жатыр. Күштік құрылымдар салдармен ғана күресіп қоймай, профилактикалық шараларды да іске асыруы керек. Сарапшылар пікірінше, түрлі радикалды

экстремистік идеяларды бойына сіңіріп, қоғамға қауіп төндіріп отырғандардың дені түрмеден шыққандар екен. Қазақстандық

түрмелерде жаппай діни радикализмге бет бұру тенденциясы жүзеге асып бара

жатқан жоқ па деген күдік те бар. Саясаттанушы Досым Сәтпаев бұдан

құтылудың бір жолы оларды оқшаулап тастау дейді. Алайда

мұнымен келіспейтін сарапшылар да бар.

бетте6

ҚҰ

ҚЫ

Қ П

ЕН Қ

ҰРЫ

Қ

ҚР Ішкі істер министрлігі алматылықтарды Іле Ала-тауы ұлттық саябағында 11 адамды қырып салған қыл мыскерлерді қолға түсіруге атсалысуға шақырды. Ішкі істер министрлігінің баспасөз қызметінің хабар-ла уынша, өткен аптаның демалыс күндері саябақта болған демалушылар тергеу жұмыстарына белсене араласып, жәрдем беріп жатыр. Мамандар Алматы қаласы мен облыс тұрғындарының қылмысқа қатысты кез келген ақпаратты Талдықорған және Алматы қа-лалық ішкі істер департаменттеріне хабарлауды сұрап отыр. Қазіргі кезде қылмыс болған жерге мұқият тек-серіс жүргізуге, сондай-ақ заттай дәлелдемелер мен сараптамаларды тағайындау үшін қосымша сарапшы-кри миналистер бригадасы жіберілген. Табылған авто-көлік пен басқа да заттай дәлелдемелер бойынша кри миналистикалық, физикалық және өрт-техни ка-лық, биологиялық сараптамалар тағайындалды. Со-ны мен бірге № 3 корданның аумағында өрттен кейін та былған мәйіттерді зерттеу үшін сот-геномдық сарап-тама жүргізілуде. Тергеу барысын ішкі істер министрі Құлмұханбет Қасымов ерекше бақылауға алды.

Естеріңізге сала кетейік, тамыздың 13-і күні Алматы об лысындағы Іле Алатауы ұлттық саябағынан 11 адам ның мәйіті табылған болатын. Аталған факт бо-йынша ҚР Қылмыстық кодексінің 96-бабына сәйкес қыл мыстық іс қозғалды.

Сандуғаш СҰЛТАНҚЫЗЫ

Қылмысқа күдіктілерді анықтауға көмек қажет

Алматы облысындағы ұлттық саябақ аумағынан табылған 11 мәйітке қатысты тергеу амалдарына алматылықтардың көмегі қажет. Оқиға орнына сарапшы-криминалистердің қосымша бригадасы жіберілгенімен, күдіктілер жайлы ешбір мәлімет жоқ.

№145 (827) 17 тамыз, жұма

2012 жыл

Мақсұт ТЕМІРБАЕВ:

Өзен флотын қайтсек қалпына келтіреміз?Өткен ғасырдың 80-жылдары Қа-

зақстанның өзен флотының өр кен де-ген дәуірі болды. Жыл сайын айдын бе тімен миллиондаған тон на жүк, жүз мың даған жолаушы тасы малданып, өзен флоты өзінің үлкен мүмкіндігін паш еткен еді. Шағын ке мелер, бар-жа лар, теплоходтар Қа ра Ертістен Ақ Жайыққа дейінгі алып артерияны ба бында ұстады. Су кө лігінің көкжиегі жар қын, келешегі ке мел көрінген се кілді еді сол кезде. Алайда жақсы бас тама жалғасын тап пай қалды. Ай-дын арқылы ауыр жүк пен жолаушы та сымалдау құны ның өте арзанға түсе-тін дігіне қа ра мастан, қазір өзен үстімен жүйт кіген кеме түгіл, қалт-құлт ет кен қайықтың өзін сирек көруге айналдық.

«Басы ауырмағанның Құдаймен ісі жоқ». Рас екен. Қытайдың шәркейін киіп, жіліншігіміз сырқырап, шыбын жанымызды көзімізге көрсеткенде есімізге баяғы бала күнгі таза теріден тігілген «советский» бәтеңкеміз түседі. Тапқан-таянғаныңызға қырғыздың көйлегін алып, бір жуған соң дал-далы шыққанда, кешегі күні шешелеріміз іс тіккен тігін фабрикалары, көптің қажетін ашқан тұрмыстық үйлерді ойға аласыз. Ондай үйлер әр ауылда, әр ауданда бар болатын. Өткенді көксегеннен емес, киім-кешектен көресіңді әбден көргеннен соң айтып отырмыз.

Аба

й О

МА

РОВ

(кол

лаж

)

Тоқтар КЕНЖЕҒАЛИЕВ

Қызғалдақ АЙТЖАНОВА

ДƏРI IШЕМIН ДЕП ДЕРТ ЖАМАП АЛМА�ЫЗ...ДЕРТ ЖАМАП АЛМА�ЫЗ...

Т�РІКТЕР СІРУДЕСІРУДЕ

№145 (827) 17.08.2012 жыл,

жұмаwww.alashainasy.kz2

e-mail: info@alashainasy.kzРЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ

Басы 1-бетте

Басы 1-бетте

ҚОҒАМ

Турфирмалар арқылы елімізге қанша турист келді?

БІР ӨҢІРДЕН ЕКІ ХАБАР

Биыл барлық мектептерде Әнұран орындалатын болды

Өзен флотын қайтсек қалпына келтіреміз?

«Бұл – дабыл қағатын сан» дейді мамандар. Өйткені Павлодар облысы аумағындағы Ертістің 600 шақырымы кеме еркін жүзе алатындай енді және терең. Кеңес заманында Павлодар өзен порты жылына 6,5 млн тонна жүк қа былдап-жөнелтіп күллі Одақтағы ең ірі 40 өзен портының санатына енген. Нарыққа бет бұрған уақытта банкротқа айнала жаз даған кәсіпорын қазір біртіндеп аяққа тұрып келеді.

Ертіс бойындағы өзен флотилиясын қалпына келтірудің маңызын Елбасы да ерекше атап өтті. Әсіресе ол іргедегі Ресей-мен өңіраралық байланыстың аса маңызды буы ны бола алады. Тиісті деңгейде көлік-ло гистика инфрақұрылымы құрылатын болса Қазақстаннан құрылыс материал да-рын Ресейге жеткізіп, көршілерден ағаш өні мін, өзге де бізде қат жүк түрлерін тасы-малдауға жол ашылады. Ханты-Мансийск, Омбы, Клин қалаларына осылайша тура шығуға болады. Соңғы төрт-бес жылда Павлодар өзен портынан Омбыға қиыр-шық тас тасымалының көлемі күрт көте ріл-ген. 2008 жылы 17 мың тонна жеткізілсе, өт кен жылы 140 мың тоннаға жетіпті. Биыл ғы меже – 200 мың тонна. Эко но-микалық әлеуеті зор Омбы өңіріне жыл са-йын 5 млн тонна қиыршық тас қажет екен-дігін қаперге алсақ, біздің өнімге сұраныс ар та бермек. Тек сол тапсырысты дер ке зін-де орындайтын мүмкіндік болса қане. Бүгін таңда ҚР Индустрия және сауда министрлігі өзен флотын дамыту индикаторларын жетілдіру мәселесін қарастыруда. Бұрын Павлодар порты жанынан Ресейден әкелі-нетін ағашты өңдеп, есік-терезе, плинтус, тақ тай жасайтын комбинат салу туралы мә-селе кәдімгідей көтеріліпті. Бұл да келешегі бар жоба демеске болмайды. Қалай десек те нақты жоба-жоспарсыз, мемлекеттің қол дауынсыз өзен флотының өрге жүзе алмайтыны белгілі болып отыр.

Әрине, соңғы жылдары отандық өнді-ріс тің өсуіне, жалпы экономиканың дамуы-на байланысты су көлігі саласында да ілге-рі леу шілік бар. Оралдағы «Зенит» зауыты қор ғаныс мақсатындағы кемелер мен қа-тар, тапсырыс болса өзен флотына қажетті ке ме құралдарын да емін-еркін шығара ала ды. Оған техникалық, кадрлық әлеуеті жет кілікті. Соңғы жылдары Ертіс бо йын-дағы Өскемен шлюзі қалпына келтірілді, 1978 жылы басталып, аяқсыз қалған Шүл-бі шлюзінің құрылысы қайта қолға алынды, уақыт талабына сай келетін ең жаңа тех ни-камен және технологиямен жабдықталған қа жетті инфрақұрылым құрылды. Сөйтіп, Қазақстанның шығысындағы аймақтық су дәлізінде Ресей мен Қытайдың айлақта ры-на өзен көлігі қатынасының ашылуы ке ле-шек те Солтүстік Мұзды мұхитқа дейін шы-ғуға мүмкіндік бермек. Мұның бәрі ой ластырылып, келісіп жасалса орын-далатын арман.

Алдағы ең күрделі мәселе – кеме жү ре-тін өзен табандарын тазалау, жеткілікті мөл шерде су алу қажеттігі. Ресей тарапынан жыл сайын келетін судың азаюына бай ла-нысты Жайық зардап шегіп жатса, Қытай та рапынан шаруашылық мақсаттарға ора-сан зор көлемде су алынатын Ертістің де бүгінгі келбеті ойландырмай қоймайды. Бұ ған қуаңшылық, климаттың өзгеруін, өзге де жағымсыз факторларды қосыңыз. Ен деше өзендердің табанын тазалау, те-рең дету қажет деген мамандардың пі кі рі-мен келісуге болады. Мәселен, олар Пав-ло дар мен Клин арасындағы Ертістің та банын 180 сантиметрге дейін тереңдетіп, енін 80 метрге дейін ұлғайтуға ұсыныс біл-дірді. Осылай еткен жағдайда ресейлік жүк кө тергіштігі 2 мың тоннадан асатын бар-жалар Қазақстанға еш кедергісіз келуі тиіс. «Сөйт се екі арадағы жүк тасымалының кө-лемі артады, кіріс молаяды» дейді ма-мандар.

Әмірхан КЕҢЕС, өзен флотының ардагері:

– Теңіз – бізде біреу. Сондықтан, отан дық өзен флотының маңызы ай-қын. Кеме жүре алатын Қазақстанда 7 өзен бар. Осы өзендерде бұрын болған мықты флотты қалпына келтіру керек. Жүк те, жолаушы да табылады. Тек жа-на шырлық, түсіністік жетіспей жатырған се кілді. Әйтпесе өзен орнында, кадрлар да ешқайда кеткен жоқ. Біздің тұсы-мызда флотқа романтика деп қарай-тын быз. Нағыз ер-азаматтың қолынан ке летін кәсіп деген де көзқарас болды. Ер тең өзен флотының тамырына қан жү гіртеміз десе бұл мамандыққа ке-летін жастардың аз болмайтындығына се німдімін. Өйткені «Өзен жа ға ла ған-ның өзегі талмайтындығын», «Қолы қи-мыл дағанның аузы қимыл дай тын-дығын» барлығы түсінеді.

Әли ӘБДІРАХМАНОВ, гидролог-маман:

– Кеме қозғалысын жандандыру үшін өзен табандарын тазалау қажет де ген пікірлерге мен де қосыламын. Се-бе бі соңғы 20 жылда қаржының тап-шы лығына байланысты бұл жұмыс мүл-де тоқырады десе де болады. Қазір қар жы көзі бар. Әрине, бұл – өте қиын шар уа. Дегенмен жаһандық алыс-беріс жағ дайында айналамызды тарс бекітіп оты ра алмаймыз. Көршілермен сауда жа сауымыз керек. Тағы бір аса маңызды мә селе – судың көлемін көбейту жө-нінде Ресей және Қытай жағымен та-бан ды келіссөздер жүргізудің уақыты жет кендігі. Талабымызды орынды жет-кізіп, дәлелдеп берсек бұдан үш жақ та ұтары анық.

Орал

Білім саласындағы басшылармен әр кездесу сайын айтылатын мәселе – мектептерде еліміздің Әнұранының орындалмай келе жатқаны.

Биылғы оқу жылының алғашқы күнінен бастап Шығыс Қазақстан облысының бар-лық мектептерінде Әнұран орындалатын бол ды. Бұл туралы облыстық білім бас қар-масы бастығының орынбасары Думанғазы Ар ғынғазин мәлім етті.

Думанғазы АРҒЫНҒАЗИН, Шығыс Қазақстан облыстық білім басқармасы бастығының орынбасары:

– Біз мектеп директорларына бар-

лық оқушының еліміздің Әнұранын орын даулары керектігін айтып қана қой маймыз, міндеттейміз. Әнұранды бар лық бала жатқа білуі тиіс деп ой-лай мын. Ол әр баланың бойына па-триот тық сезім ұялатары сөзсіз. Жалпы, өз елінің басты әнін орындату дүние жү-зінің көп елдерінде қалыпты жағдайға айналғалы қашан.

Азамат ҚАСЫМ, Өскемен

ОЙ

ТҮРТ

КІ

Өскеменде жолақы құны қымбаттайды

Енді бірінші қыркүйектен бастап қа ла-да ғы қоғамдық көліктердегі (автобус) жо-ла қы құны 60 теңгені құрайды.

Өскемен қаласы әкімінің орынбасары Оксана Желякованың айтуынша, жолаушы тасымалдаушылар тарифті тіпті 70 теңгеге дейін көтеруді сұраған. Алайда арнайы ко-мис сия бұл мәселені жан-жақты қа рас-

тырып, осы бағамға тұрақтаған кө рінеді. Оксана ЖЕЛЯКОВА, Өскемен қаласы әкімінің орынбасары:

– Бұл тасымалдаушылардың жұмыс сапасының жақсарып, жүргізушілер мен кондукторлардың жалақысының көтерілуіне септігін тигізеді деп ой лай-мын.

15 тамыз күні Өскемен қалалық мәслихатының кезектен тыс өткен сессиясында депутаттар бірауыздан осындай шешімді мақұлдады.

Еліміздің табиғаты туризмге қолайлы-ақ. Осы орайда сұрайын дегенім, жалпы, елімізде қанша туристік фирма тіркелген. Жыл басынан бері олар арқылы елімізге қанша турист келгені жайлы мәлімет берсеңіздер екен.

Айдана НИЯЗОВА, Түркістан қаласы

ҚР Статистика агенттігінің мәліме-тіне сенсек, елімізде биылғы жылдың қаң тар-наурыз айларындағы ста тис-ти ка бойынша жалпы саны 1 498 ту-ристік фирма тіркелген. Оның 818-і Ал маты қаласында тіркелсе, 181-і Ас тана қаласында тіркелген көрінеді. Ал еліміздегі осы тіркелген туристік

фир малар арқылы үстіміздегі жыл-дың қаңтар-наурыз айларында 70 259 турист елімізге ат басын тіре-ген. Оның 30 561-і Алматы қаласына тие сілі. Яғни елімізге келетін тур ис-тер дің басым бөлігі алматылық ту-рис тік фирмалардың қызметіне жү-гін ген.

МӘСЕЛЕ

Мade in Kazakhstan көйлегін қашан киеміз?Деректерге үңілсек, сонда мата, киiм,

аяқ киiм, трикотаж, шұлық-ұйық және терi бұ йымдары, баскиiмдер өндiрiсiмен қатар құрылымында мақта талшығы өндiрiсiнiң, әлеу меттi ведомстволарға арналған заттай мү лiктiң үлестiк салмағы жоғары екен. Сон дай-ақ халықтың медициналық мақ-сат тағы бұйымдарына, шаруашылық жүр-гiзушi субъектiлердiң арнайы, жұмыс киiм-дерi мен аяқкиiмдерге, жеке қорғау құ рал дарына қажеттiлiгiн қамтамасыз етедi. Яғни бүгінгі біздің жеңіл өнеркәсіп белгілі бір сала қызметкерлерінің қыз-меттік қажеттілігін қанағаттандырумен ғана шектеліп отыр. Дұрысы – әл-дәрмені, шамасы соған ғана жетіп тұр. Мәселен, Семейдің жеңіл өнеркәсіптері ішкі істер органдарының формаларына тапсырыс алып, соны талғажау еткеніндей.

Бүгінде республиканың тоқыма өнер-кә сiбiнде 500-ге жуық кәсiпорын тiркелген. Тiгiн өнеркәсiбiнде үлкен-кішісі бар – 952 кәсiпорын. Былғары, былғарыдан жасал-ған бұйымдар және аяқкиiм өндiрiсiнде 142 кәсiпорын тiркеліпті. Жалпы санына қа ра саңыз, көз қуанады. Бірақ олар елдің ішкі сұранысын өтеуге қауқарсыз. «Қазақ-стан да жасалған» деген этикеткасы бар киім-кешекті киіп жүрген – тек белгілі бір са ланың қызметкерлері ғана. Қалың көп-шілік одан ада. Өйткені ол тіпті базарда да жоқ. Мамандар жеңіл өнеркәсіптің жетім қыздың күйін кешкен кейпін мынадай проблемалармен байланыстырады…

Бірінші – негізгі құрал-жабдықтың тозуы. Бәсекеге қабілеттілігінің төмендігі. 2010 жылы жеңіл өнеркәсіптегі тозу 85 пайызды көрсеткен екен. Содан бері жағдайдың жақсарып кеткеніне күмән бар. Екінші, отандық өнімнің тұтыну үлесінің төмендігі. Үшінші, білікті, білімді кадрлар-дың қаттығы. Сөйтіп, үш таған берік болмай тұр. Сондықтан да жұртшылықтың сұ ранысын төрт ел: Қытай, Түркия, Ресей, Қыр ғызстан жеткізіп, өзіміздің жеңіл өнеркәсіптің желпінуіне мұрша бермей келеді. Түрік пен орысты қайдам, ал бірақ қытай мен қырғыз тауарларының зарда-бын жоғарыда айттық.

Алысқа бармай-ақ Қарағанды ай-мағын алайық. Кезінде Қарағанды облы-сын дағы жеңіл өнеркәсіп орындары шұ-лық бұйымдарын, аяқкиім, сыртқы және ішкиімдік трикотажын, тігін өнімдерін шығарды. Бұл салада 14 кәсіпорын бол-ды. Қарағанды киім бірлестігі, «Абай» тігін фа брикасы, спорттық тоқы ма бұ-йым дар шы ғаратын «Динамо» фа бри-касы, шұлық-ұйық, аяқкиім фа бри ка-лары болды. Бұл күнде содан қалғаны – тек шұлық-ұйық фабрикасының сар-қын шағы (оның өзі ошақтың үш бұтын-дай үшке бөлінген), Абай қаласындағы тігін фабрикасының «көзі». Басқасынан тұқым да жоқ. 34 млн пардан астам шұлық-ұйық бұйымдарын, 3 млн пар былғары аяқкиім, 5 млн данадан ас там сырт және ішкиімдік три котаж шы ғарған кәсіпорындар құлағанда оңбай құлады. Қайта орнынан тұрмады. Ал тыр банып тірлік еткенінің тұрмысы жұпыны.

Иван БРЕДИХИН, шұлық-ұйық шығаратын «Руми-эн» ЖШС директоры:

– Қарағандының шұлық-ұйық фа-брикасы шығарған өнімдерді шығару-дамыз. Сапа сертификатына сәйкес. Зерт ханаларымыз да бар. Штатты ке-ңейтуге әрі дамытуға, жаңа, соны құ-рал-жабдықпен қамтуға қаражаттың жоқ тығы – қол байлау. Құрылғылары баяғы фабрикадан қал-

ған. «Гамма», «Руми-эн» машиналары. Бұ-ған қарамастан «Руми-эн» өз өнімін Ре сей-ге де экспортқа шығаруда. Ортаңқол буынға арналған шұлық-ұйық өнімдері көпшіліктің сұранысына ие. Мамандары білікті. Сонау кеңес кезінде осы фабрикада жұмыс істеген сүбелі іскер мамандар жұмыл ды рылған. Шұлық-ұйықпен айна-лысып отырған «Тегам» ЖШС-і тағы бар.

Сөйте тұра, қытайдан келетін тау ар-ларға қарсы тұра алмайды. Өйткені сырт-тан келетін тауарларға шектеу қойыл ма-

йынша, жеңіл өнеркәсіптің көші түзелмек емес. Мұны осы саланың басы-қасында жүр гендер жақсы біледі. Әйткенмен әрекет жоқ.

Жалпақ жұрт 2010 жылы Үкіметтің қау лысымен жеңіл өнеркәсіпті дамыту бағдарламасы қабылданғаннан құлағдар. 2010-2014 жылдар аралығында жеңіл өнер кәсіптерді дамытудың бағыттары ай-қын далған-тын сонда. Онда қай жылдары жеңіл өнеркәсіптің қай бағыты қалай дамитындығы да көрсетілген. Содан бері екі жыл өтті. Бірақ үстімізге қазақстандық көй лек кисек, бұйырмасын. Алдағы қал-ған екі жылда қағанағымыз қарық, саға-на ғымыз сарық болады дегенге көңіл де, көз де сенбейді. Әлі күнге дейін ая ғымызда – қытайлық, ауыр металдан жасалған, хи-мия лық қоспасы да, қойыртпағы да көп шәр кейі. Иығымызға ілгеніміз – қытайлық са пасыз шүберектен тігілген қырғыздың көй легі.

Қуандық ТӘШЕНОВ, экономист:

– Сонымен, өнеркәсіп – адамның мақсатты қажеттіліктерін қанағаттан-ды руға арналады десек, біздің қа жет-ті лігімізді өзге емес, өзіміздің отандық өндірістер қанағаттандыруы тиіс. Бізге осындай ұстаным жетіспей тұр. Сонымен қатар өндіріс ресурстарының

ара сында бірлік жоқ. Экономистер ресурс-тар ды төртке бөледі: табиғи – өндірісте қолда нылатын, әлеуметтік, пайдалы таби-ғи күштер мен заттар; материалдық – бұл өндіріс нәтижелері; еңбек – еңбекке қа бі-лет ті халық; қаржылық – өндірісті ұйым-дас тыру үшін қоғамның ақша қара жат та-рын бөлуі. Біздегі өнеркәсіптерде аталған төрт ресурстың төрт құбыласы түгел емес.

Содан болар жеңіл өнеркәсіптің үлесі 1 пайыздан да төмендеп кетті. Жалпақ тіл-мен айтқанда, Қытай мен қырғыз бол-маса, тіпті жалаңаяқ, жалаңаш қалғандай екенбіз. Бірақ қашанғы жұрттан киім сұраймыз? Ұят екен. Бәрінен де өскелең ұрпаққа обал. Көзін ашпай жатып-ақ оларды сапасыз киіммен улап жатырмыз.

Қарағанды

Құлпынай... ақшаны тұр құртып-ай...

ТҮЙ

ТКІЛ

Жамбыл облысы Жамбыл ауданындағы Қа ратөбе ауылдық округіне қарасты Бек-тө бе ауылында жеке кәсіпкер Қайрат Ме-де уов жылыжайға егілген құлпынайдан тәп-тәуір табыс тауып отыр. Қызанақ пен құл пынайы қыс бойы үзілмейді. Қайрекең Қы тайда біраз жыл тұрып, бұл кәсіптің қыр-сырын әбден меңгеріпті. Соңында ала қанын ысқылап, мұны өзімізде де өсі-руге болады деп түйген. Қызанақ, қияр се кілді өтімді өнімді жылыжайда өсіру елі-мізде таңсық болмағанымен құлпынай өсіру тыңға салынған алғашқы түрен деуге болады. Өйткені осы уақытқа дейін еліміз-дің еш өңірінде жылыжайда құлпынай өсі-ру шілер болмаған. Алдағы уақытта жы-лыжай санын көбейтсе, облысты осы өнім мен қарық қылуға болады деп есеп-тейді кәсіпкер. Құлпынайдың жерде қал-май тыны анық. Оның ағзаға аса қажетті дә румендерге бай екенін білетіндер-ақ та лап әкетеді. Әрі тосап қайнатып алу шы-лардан да сұраныс көп түседі. Батыс өңі-рінде де құлпынай өсірушілер де, оның тұқы мын көбейтіп сатушылар да бар шы-лық. Оңтүстіктегі Төлеби ауданының тұр-ғыны Жұмағұл ақсақал баспасөз бетіне шық қан жарнама арқылы Орал қаласынан

құл пынайдың ерекше сортын алдырыпты. Атағы жер жарған жарнамаға сенсек, құлпынайдың біреуінің салмағы 200 грам-дай болатын көрінеді. Жылына екі рет өнім бе ретін ерекше сорттың мақтауын асыр-ған-ақ екен. Поштамен алдырған соң құ-нар лы топыраққа егілсе де, құлпынай өнім бермеді. Әлде бабын таба алмады ма, әлде жерсінбеді ме, әйтеуір ерте көктемде егілген құлпынай көктей солды. Иә, құлпы-най дың құпиясын білмесеңіз де қиын. Ал Түл кібас ауданында құлпынай шаруашы-лы ғымен айналысатындар аз емес. Мә се-лен, 10 сотыққа құлпынай ексе, күн сайын 120 келідей өнім алуға болады екен. Бір ке лісінің бағасы көтерме саудада биыл 400 теңгеден түскен жоқ. Еліміздегі ең арзан өңір саналатын оңтүстікте биылдың өзінде таңқурай мен құлпынайдың бағасы аспандап тұр. Сатып алармандарға қымбат болғанымен, өнім өсірушілерге пайдасы мол. Әрі төккен терді ақтайды да. Бір ар-тық шылығы – жыл сайын тұқым іздеп әуре болмайтындығыңызда. Көпжылдық өсім-дік болған соң, баптауын білсеңіз болғаны. Бір рет еккеннен кейін оның жыл сайын то пырағының құнарын арттырып отыру ке-рек. Өнімді өзі-ақ өкіртіп береді. Мол өнім алу үшін оның тек жақсы сорттарын ғана таң дап алған жөн. Құлпынайдың «Шпан-ка», «Миландық», «Гүлжан» атты сорттары бар. Ең алғаш жабайы құлпынай Испания мен Италиядан әкелінген екен. Содан жер-сін діріліп тұқымы тарай бастаған. Жы лы на екі рет өнім беретін түрлері бар. Су сүйгіш өсімдік болғандықтан, оны қата лат пай жиі суғару керек. Картоптың жауы саналатын ко лорадо қоңызы да құлпынайға өш. Зиян кестерден залалсыздандырудың жо-лын біліп алу да артықтық етпейді. Қыс

мез гіліне дайындаудың да өзіндік ере-желері бар. Қатты суық болған жылдары та мырлары үсіп қалуы мүмкін. Осыдан сақ тану үшін оны ағаш үгінділерімен не бол маса жылқының тезегімен көміп тас-тау ға кеңес береді мамандар. Егер 10 со-тыққа құлпынай ексеңіз, одан үш тоннадан артық өнім жинауға болады екен. Әр ке-лісін 400 теңгеден өткізсеңіз, есептей бе-ріңіз ақшаның кені деген – осы. Отбасылық биз несті өркендетудің төте жолы да – осы. Ауыл дық жерлерде жұмыс таппай сенделіп жүр гендер гектарлап емес, үйіргелік же-ріне егіп байқап көрсе де болады. Тұқымын жер ге тигізбей талап кететініне кепілдік бар. Өзбекстан жақын болғандықтан кө-біне таңқурай мен құлпынай сол жақтан әке лінеді. Ал жергілікті өнім ілуде біреу-ақ. Биыл тіпті таңқурайдың бір келісі 600-650 тең геден түспей қойды. Тіпті 700 теңгеден

де саудалағандар баршылық. Иә майдалап өнім беретін өсімдіктің дорбалап табыс тү-сіретіні де бар. Ендеше...

Толқын ШАЙДУЛЛА, агроном: – Ауламыздағы тоқымдай жерге

аз ғана құлпынай еккенбіз. Өнімі де жа-ман емес. Көршілеріме сатып, аз-маз та быс та таптық. Негізі, оған аса бір ерек ше күтімнің қажеті де жоқ. Жақсы тұ қымын алып, еккеннен кейін өзі-ақ өсіп, өнімін бере береді. Дер кезінде су ғарып, түбін қопсытып тұрсаң бол-ғаны. Отбасылық қоржынды қомақ ты-ландырудың таптырмас тәсілі деуге бо лады. Кәсіптің көзін таппай жүр-гендер болса, құлпынай шаруа шы лы-ғымен айналысса кәсібі өрге до малары сөз сіз.

Жамбыл облысы

Көкөніс, жеміс-жидек өсіруді майда-шүйде деп мұрын шүйіре қарайтынымыз рас. Ал негізінде нағыз тиыннан теңге құрайтын табысы мол кәсіптің өзі әрі кірістің көзі де. Мәселен, иісі мұрынды жаратын, дәмі тіл үйірер құлпынайды егіп көріңізші. Көзін таба білсеңіз, көл-көсір табыстың астында қаларыңыз сөзсіз.

Гүлжан КӨШЕРОВА

Авторлық құқық алу үшін не істеуім керек?Ұзақ жылдар бойы зерттеген Дүниежүзілік күнтізбе тақырыбын кітап етіп жазған

едім. Сол кітабымды немесе соның резюмесі болып табылатын 14 беттік қолжазбама авторлық құқық алу үшін не істеуім керек?

Айдархан ӘЛІМБЕТОВ, Алматы қаласы

Сіз туындыңызды ҚР Әділет ми нистрлігіне қарасты Зияткерлік мен шік құқығы коми-тетінде тір ке те аласыз. Ол үшін сізге тө мен-дегі құжаттар тізімін тиісті ме кемеге ұсыну қажет:

1) өтініш; 2) туындының данасы; 3) жеке басын куәландыратын құжаттың

көшірмесі; 4) мемлекеттік тіркегені үшін алым

төленгенін растайтын құжат.

Өтініш бланкісі, алым көлемі мен төле-нетін реквизиттерді www.intellkaz.kz сай-тынан таба аласыз.

Тіркеуге ұсынылатын материалдар нөмір-ленуі, тігілуі және әр бетіне автордың (құқық ие ле нушінің) қолы қойылуы қажет. Ме ке ме нің толық мекенжайы: 010000, Астана қа ла сы, Сол жағалау, Орынбор көшесі 8, «Ми нистр-ліктер үйі», Қазақстан Респу бли касы Әді лет министрлігінің Зияткерлік меншік құ қы ғы комитеті. Ресми сайт: www.intellkaz.kz

Нұр

ғиса

ЕЛ

ЕУБЕ

КО

В (ф

ото)

Құлпынай – дәрумендерге өте бай. Құрамында ағзаға аса пайдалы С дәрумені көп. Оның құрамында темір, магний, калий, кальций, цинк, марганец, фосфор, кремний, мыс пен йод та бар. Қыс бойы дәрумен жетіспей әлсіреп шығатын ағзаға аса пайдалы. Ағзаны артық шлактан тазартып, зәрді және терді айдайды. Құрамындағы антиоксиданттар қартаю процесін тежеуге сеп. Дәрігерлер шылым шегетіндерде қатерлі ісіктің пайда болуы мүмкіндігін жиі ескертеді емес пе, сондықтан да осы жеміс жаман аурудың алдын алатын болғандықтан, жиі жеу артықтық етпейді.

ҚҰЛПЫНАЙ-КЕҢЕС

Иісі жұпар, дәмі бал жидекті ғалымдар зерттеп көрмек болыпты. Соған орай америкалық ғалымдар16 000 әйелге тәжірибе өткізген. Оларға сонау 1976 — 2001 жыл аралығында өздерінің әдеттерін жазуға берілген арнайы анкетаны үлестіріпті. Сөйтсе, нәтиже ғалымдардың өзін таңғалдырыпты. Құлпынайды өте жиі жейтін әйел адамдардың миының еңбек қабілеттілігінің кему қатері аз болады екен. Зерттеушілер құлпынайдың мидың қартаю процесінің, ми әрекетінің когнитивті бұзылуының алдын алмаса да, баяулататынын анықтапты.

ҚҰЛПЫНАЙ-АҚПАРАТ

№145 (827) 17.08.2012 жыл, жұма

www.alashainasy.kz3

e-mail: info@alashainasy.kz РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ

КОМ

ИС

СИ

Я

«Болашақ» стипендиясы 444 үміткерге тағайындалды

САЯСИ БЮРО

Аса ірі базарларға дербес өрт сөндіру қызметін ашуды міндеттеу керек пе?

Кәрібай ТАСШАБАЕВ, заңгер:

Бақытжан МҰЗДАҚБАЕВ, Түркістан қалалық төтенше жағдайлар басқармасының аға инженері, өртке қарсы қызмет капитаны:

Арман БАЙҚАДАМОВ, Baikadam холдингінің бас директоры, жеке кәсіпкер:

? А Л А Ш Т Ы А Л А Ѓ Д А Т Ћ А Н С А У А ЛА Л А Ш Т Ы А Л А Ѓ Д А Т Ћ А Н С А У А Л

– Осы уақытқа дейін ірі базарлардағы тіркеліп жатқан өрттердің бар-лы ғы – базар әкімшілігінің өрт қауіпсіздігі ережесін сақтамауы салдарынан орын алып жатқан төтенше жағдайлар. Егер базар әкімшілігі талапқа сай өрт қауіпсіздігінің алдын алуға дайын болғанда, ол оқиғалар орын алмаған бо лар еді. Тіпті оларды дербес өрт сөндіру қызметін ашуға міндеттеудің де қажеттілігі туындамас еді. Базар әкімшіліктерін дербес өрт сөндіру қыз-метін ашуға міндеттеудің де артықшылығы жоқ шығар, дегенмен талапқа сай өрт қауіпсіздігін сақтауға деген жауапкершілігін күшейту арқылы да бұл мәселені шешуге болады деп санаймын. Айта кетер жайт – жалпы, елі міздегі жайма базарларды алдағы уақытта ірі сауда орындарына ай-нал дыруға күш салуымыз керек. Өйткені мұндай жайма базарлардың көп-шілігі өрт қауіпсіздігі ережесін сақтауға қолайсыз, өрт сөндіру көліктері емін-еркін кіретіндей жолдар да қарастырылмаған. Сондай-ақ сауда орын дарын салу кезінде өртке бейім құрылыс материалдарын пайдалануға тыйым салу керекпіз.

– Рас, соңғы кездері халық көп жиналатын аса ірі базарларымызда өрт оқиғалары жиі тіркеліп кетті. Бұл – олардың өрт қауіпсіздігінің алдын алу шараларына дайын еместігінің айғағы. Нәтижесінде базардағы орнын жалға алып, сауда-саттықты күнкөріс етіп отырған қара халық зардап шегуде. Сондықтан еліміздегі барлық базар әкімшіліктерінен өрт қауіпсіздігінің алдын алу шараларын күшейтумен қатар, арнайы дербес өрт сөндіру қызметін ашуды да міндеттеу керек. Өрт – тілсіз жау. Арнайы өрт сөндіру қызметі жетем дегенше тілсіз жау талай аймақты жалмап үлгереді. Сондай кезде базардың жанынан ашылған дербес өрт сөндіру қызметтері дереу іске қосылып, өрттің дер кезінде ауыздықталуына септігін тигізер еді. Базар әкімшілігі саудагерлердің қауіпсіздігін сақтауға міндетті. Ендеше, саудагерлердің, жалпы, базар қызметкерлерінің қауіпсіздігі үшін базар әкімшілігін арнайы дербес өрт сөндіру қызметін ашуға міндеттеудің де еш сөкеттігі жоқ деп ойлаймын.

– Әрине, мұндай қызмет түрінің бізге пайдасы болмаса, еш зияны бол мас еді. Сондықтан аса ірі базар әкім шіліктерін дербес өрт сөндіру қыз метін ашуға міндеттеуді қол-дай мын. Тіпті ірі базарлар жанынан ашыл ған мұндай қызмет түрлерінің кө лемі кішкентай болғанымен, өрттің дер кезінде ауыздықталуына, кең таралып кетпеуіне, өрт шыққан кезде дереу көмекке келіп, шығын мөл ше рін азайтуға көмегі тиер еді. Сон дық тан өз басым бұл қызмет түрін қол дай мын.

ОЙ-КӨКПАР

Басы

1-б

етте

Досым СӘТПАЕВ, Тәуекелді бағалау тобының жетекшісі, саясаттанушы

Сәуле МЕКТЕПБАЕВА, «Түрме реформасы» халықаралық ұйымының

Орталық Азиядағы өкілдігінің директоры

Естеріңізде болса, патшалық Ресей ке-зін де большевиктердің басым көпшілігі түр мелерде пісіп-жетілді. Бас бос тан-дығынан айырылғандар темір торда жү-ріп, түрлі идеяларға қанығып, ра ди кал-данып, бостандыққа шыққаннан кейін өз ой ларын іске асырды. Кейіннен «төң ке-ріс шілердің мектебі өкілдерінің түрмесі» де ген пайда болды. Бірақ ол кезде тым кеш еді. Өйткені бұл идея бүтіндей қо-ғам ға таралып үлгерген еді. Қазір бізде де экстремистік, террористік көзқарас бо йын ша сотталғандар өздерінің идея-ла рын түрмеде жүріп іске асыруда. Бұл адам дар жай ғана криминалдар емес. Олар – мемлекетке қауіп төндіретін идео ло гия ның адамдары. Бұл адамдар түр меге барып, ештеңеден қо рық-

Егер оларды бір колонияға жи най-тын болсақ, олар өзіндік күшке ай на-лады. Өздерінің сенімдерін кү шей тіп, ұстанымдары барынша ра ди кал дана түседі.

Түрмедегі адамды оқшаулау-дың бір ғана принципі бар, егер олар айналасындағы бас бос-тан дығынан айырылғандарға ті келей қауіп төндіретін болса, өз гелерге қастандық жасауы мүм кін болса, оларды өзге-лер ден алыс ұстауға бо-лады. Дегенмен бұл үшін ар найы түрме қажет емес. Мә селен, экстремист емес, террорист емес, алай да өте қауіпті қан-дықол қылмыскер бол-са, ол да айналасындағы бас бос тан ды ғынан айырыл-ған дарға қауіп төн ді реді. Яғни ол да сол санаттағылардың қа тарына жа тады. Қылмыскерлердің пси холо-гия сына қатысты әртүрлі ка те гория бо-лады. Ал экстремист адамның өзін түр-лі кате горияға бөлуге болады. Олар дың ішін де түзелетіндері бар, тү зел мей тін-дері бар. Мысалы, егер батыс ел де рін-де қауіпті экстремистер сотта ла тын бол са, оларды қауіпсіздігі кү шей тілген түр ме лерге ауыстырар еді. Яғ ни қыл-мы сына қарай емес, қауіп төн діру мүм кіндігі бойынша бөлінеді. Мысалы, өмір бо йына сот талған адам дардың да ара сында айналасына қауіп төн дір-

Мемлекеттік хатшының айтуынша, биыл «Болашақ» бағдарламасына құжат қа былдау науқаны ерекше болған. Мем-хат шы М.Құл-Мұ хам мед атап өткендей, биыл мамыр және маусым айларында Қа зақстанның барлық облыстарында «Бо лашақ» бағдар ла масына құжат тап-сырған талапкерлердің бар л ығының өті-ніштері қаралған. Соның нәти жесінде биылғы жылы «Болашақ» бағ дарламасы бойынша оқуға түсетін дердің қатарында еліміздің барлық өңі рінің өкілдері де қамтылған деп нық сенім мен айтуға болады.

Биылғы жылдың 9 шілдесі мен 6 та-мызы аралығында өткен конкурстық ірік теудің екі кезеңі нәтижесінде Рес-публикалық комиссияның қарауына «Бо лашақ» стипендиясынан үмітті 444 жастың жеке ісі енгізілді. Олардың 152-сі – шетелдік жоғары оқу орындарына өз дігімен түскендер, 26-сы – ғылыми қыз меткер немесе педагог, 53-і – мемле-кет тік қызметші, 62-сі – еліміздің жоғары оқу орын дарының билығы түлегі, 151-і тағ лым дамадан өтуге баратын ғылыми, пе дагогикалық, инженерлік-техникалық және медицина қызметкерлері ретінде конкурстық іріктеуге қатысқан. Оқу бағдарламасы бойынша үміткерлердің жалпы санынан: магистратураға – 280, док торантураға – 12, тағлымдамадан өтуге 152 үміткер өтініш берді. Үміт-

?????????? Ѓ Д Ћ ЛААААА Л А Ш Т Ы А Л А ЃЃЃЃЃЃЃЃ ДДДДДД АААААААААААААА ТТТТТТТТТТ ЋЋЋЋ ААААААА НННННННННН СССССССС АААААА УУУУУ АААААААААААА ЛЛЛЛЛЛААААА ЛЛЛЛЛ ААААА ШШШШШ ТТТТТ ЫЫЫЫЫ ААААА ЛЛЛЛЛ ААААА ЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃ ДДДДДДДДДДДДДДДД АААААААААААААААА ТТТТТТТТТТТТТТТ ЋЋЋЋЋЋЋЋЋЋЋЋЋЋЋЋ АААААААААААААААА НННННННННННННННН СССССССССССССССС ААААААААААААААА УУУУУУУУУУУУУУУУ АААААААААААААААА ЛЛЛЛЛЛЛЛЛЛЛЛЛЛААААА ЛЛЛЛЛ ААААА ШШШШШ ТТТТТ ЫЫЫЫЫ ААААА ЛЛЛЛЛ ААААА ЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃЃ ДДДДДДДДДДДДДДДД АААААААААААААААА ТТТТТТТТТТТ ЋЋЋЋЋЋЋЋЋЋЋЋЋ ААААААААААААААА НННННННННННННННН СССССССССССССССС ААААААААААА УУУУУУУУУУУУУУУУ АААААААААААААААА ЛЛЛЛЛЛЛЛЛЛЛЛЛ

НӘ

ТИЖ

Е

Е-үкімет алты айда 4 миллионнан астам қызмет түрлерін көрсетті

Көлік және коммуникация министрлігінің мә лімет теріне қарағанда, е-үкіметтің ин фра-құ ры лымы шеңберінде жеке және заңды тұл-ға ларға 236 интерактивті және транзакциялық қыз меттер көрсетіледі. Олардың 108-і е-лицензиялаудың (www.elicense.kz) мә лі мет-тер базасы арқылы және 128-і www.egov.kz порталында көрсетіледі.

Электрондық үкіметте көрсетілетін қыз мет-тер қатарына 67 қызмет, 16 сервис, 21 түрлі мемлекеттік алым, 16 түрлі мемлекеттік баж салығы, төрт түрлі салықтық төлемдерді төлеу, сон дай-ақ жол жүру ережесін бұзғаны үшін төлемдер және коммуналдық қызметтің үш түрі енеді. Бұдан басқа порталда ақпараттық сипаттағы қызметтер де көрсетіледі.

Жүргізіліп жатқан шаралардың тиімділігін

2012 жылдың І жартыжылдығындағы статис-ти ка лық мәліметтер де растайды. ҚР ККМ мә-ліметтеріне қарағанда, порталға тіркелген пай-даланушылардың саны 56 666 адамға жеткен, бұл 2011 жылғы осы уақытпен салыстырғанда 7980 адамға көп.

Көрсетілген қызмет саны 4 060 328 бірлікті құрайды, бұл өткен жылғы деңгейден 571 838 бірлікке жоғары. Сондай-ақ биыл қаңтар-маусым айларында 150 878 элек трон дық сандық қол берілген, бұл 2011 жылғы осы уақытқа қарағанда 4838 бірлікке артық.

Бұдан басқа, жарты жыл ішінде е-үкіметтің төлем шлюзі арқылы өткізілген транзакция саны 8119-ды құраған, бұл – өткен жылға қарағанда 7192-ге артық, транзакция сомасы – 31 656 573 тең ге.

Заманауи ақпараттық-коммуникациялық технологияны қолдану арқылы электрондық үкіметті дамыту мемлекеттік қызметті оңтайландыруға, сапасын арттыруға және қолжетімділігіне бағытталған. 2012 жылдың І жартыжылдығында е-үкіметтің порталы арқылы халыққа 4 миллионнан астам қызмет түрі көрсетілген.

мей тін, мінез-құлқы қалыпты адамдар көп кез деседі. Ендеше, олар ды бақы-ла уы же ңілдетілген түрмеге жөнелтуге бо ла ды.

Мысалы, бізде құқық қорғау ор ган-да ры немесе басқа да күштік құрылым-дар дың қызметкерлері сотталатын бол-са, оларды бөлек түрмеде ұстайды. Оның себебі оларға түрмедегілерден қа уіп көп. Бұл тәртіп те бас бостан-дығынан айы рылғандардың қауіпсіздігі үшін ой лап табылған.

пайтын, бас кесерлер мен қарақшы-ларды өз қа тарына қосуға талпынуда. Жай ғана қыл мыскер мен экстре мис-тің қан дай айырмашылығы бар? Қа-тар дағы қылмыскер жекелеген ада м дар дың басына физикалық қауіп төн діруі мүмкін немесе елі-мізге эко номикалық зиянын ти-гізе ала ды. Ал экстремистік идея қоғамға қауіп төндіреді. Қа зіргі күштік құрылымдар әб ден пісіп-жетілген тер ро-рис тер мен ғана күрес жүр-гізіп жатыр. Алайда про-филактика жоқ. Ке ле сі бір адам дар дың сон дай жол ға түсіп кетпеуіне ал-дын алу ша ралары жүр-

гі зі ліп жатқан жоқ. Меніңше, дәл қа зіргі жағдайда экстремизм-

мен кү рес тегі ең басты мәселе, ол ар-найы түрме құ рылымдау болып отыр. Тағы бір ай тарым, діни экстремизм, сая-си экс тре мизм деп бөліп-жарып қарас-тыр май, бар лығын бірдей оқшаулау керек. Се бебі діни экстремизмнің өзі саяси идея дан туындаған.

Экстремистерге арнайы түрме құры-лымдағанымыз үшін бізге батыс елдері тарапынан сын айтылуы мүмкін. Бірақ бұл адам құқын шектеу емес. Мы салы, демократиялық құндылықтарды жоғары қоя ды деп есептелінетін АҚШ бір кезде Гуантанамо түр месін жа-са ды. Бұл түр меге мем-ле кет ке идеология лық қа уіп төндіретін қыл мыс-керлер жи нақталды. Яғ-ни батыстың да тәжіри-бе сін де бар. ЖОБА

Жастар комитеті жастарды тұжырымдама жасауға шақырады

ҚР жастар саясатын дамытудың 2020 жылға дейінгі тұжырымдамасын әзірлеуге барлық жас қазақстандықтар атсалыса алады деп хабарлады ҚР БҒМ Жастар ісі жөніндегі комитеті төрағасының м.а. Нұрлан Өтешов Pm.kz сайтына берген сұхбатында.

«Аталған жастар саясатын дамыту тұ жы-рым дамасының жастардың өздерінің қа-тысумен әрі жастардың неғұрлым көп бөлі гі-нің қатысуымен дайындалуы біз үшін өте ма ңызды. Ол үшін өз ұсыныстарыңызды zhastar2020@mail.kz электронды поштасына салу жеткілікті», – деді Н.Өтешов.

Құжатты әзірлеу үшін республиканың сту-дент тік, оқушылар және басқа да жастар ұйым дарынан ұсыныстар қабылданады.

Аталған тұжырымдама Қазақстандағы жас тар саясатының барлық нормативтік-құ-қық тық ак тілері мен бағдарламалық құ жат-тарына негіз бо латын стратегиялық құжат

бо лады деп кү ті лу де.Н.Өтешовтің ақпарына қарағанда, әзір ле-

ніп жатқан тұжырымдаманың үш бағыты бо-лады. Бұл – жас қазақстандықтарда па триот-тық, адам гершілік және ахлақтық қасиеттерді қа лыптастыру; жастардың инновациялық жә не шы ғар машылық дамуына қолдау жа-сау; жас тар саясатының институттық дамуы.

Естеріңізге сала кетсек, мемлекеттік жас-тар сая сатының 2020 жылға дейінгі тұжы-рым да ма сын жасау тапсырмасын Мемлекет басшысы биыл сәуір айында Қазақстан ха-лықтарының ХІХ Ассамблеясында берген бо-ла тын.

ТҮЙ

ІН

Түптеп келгенде, бұл шара осыдан бес-алты жыл бұрын қолға алынатын іс еді. Темір торға қамалғандардың намазға жығылғанына түсіністікпен қарадық. Алайда олардың қай идеологияға

тереңдеп жатқанын ешкім жарытып зерттеген жоқ. Дегенмен сарапшылар бас бостандығынан айырылғандардың бет бұрып жатқан діни ұстанымы күмән тудыратынын талай сөз етті. Қазіргі жағдайда билік өкілдерінің осы бір алаңдатарлық мәселеге қатысты шешім қабылдауы қоғам

қауіпсіздігі үшін маңызды іс екені күмән тудырмайды. Дайындаған Сәдуақас КЕБЕКБАЙ

керлер Ұлыбритания, Ресей, АҚШ, Швей цария, Израиль, Франция, Герма-ния, Канада, Италия, Австралия, Қытай, Ни дерланды, Түркия, Австрия және Жапонияның жоғары оқу орындарын таңдады. Басым бөлігі – 243 адам Ұлы-бри танияға баратын болды. «Болашақ» сти пендияттары «Ақпараттық техно ло-гиялар мен жүйелер; Ақпараттық қауіп-сіздік», «Мұнай-газ ісі; Мұнай химиясы және мұнай-химиялық синтез», «Білім саласындағы басқару», «Мемлекеттік саясат; саясаттану; Мемлекеттік басқару; Ха лық аралық қатынастар», «Бух-галтерлік есеп және аудит; Бағалау, Қар-

жы; Экономика», «Құқық» ма ман дық-тары бойынша оқиды.

Айта кету керек, «Болашақ» ха лық-аралық стипендиясы 1993 жылғы 5 қа-рашада Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың қаулы сы-мен тағайындалған болатын. Бұл бас-тама дарынды жастарға келешекте өз-дерінің жинақтаған тәжірибелерін мем лекет игілігіне пайдалану үшін ше-телде сапалы білім алуға көмектесу идея сына негізделген. 1994 жылы бір топ қазақстандық студент тұңғыш рет ше телдік жоғары оқу орындарына жі-берілді.

Әзірлеген Қуаныш ӘБІЛДӘҚЫЗЫ

Көр

некі

сур

ет

Кеше Мемлекеттік хатшы Мұхтар Құл-Мұхаммедтің төрағалығымен өткен Шетелде маман даярлау жөніндегі республикалық комиссияның кезекті мәжілісінде «Болашақ» стипендиясы тағайындалды.

Арман АСҚАР

«Экстремистер мен террористерді арнайы колонияларда оқшаулау керек» деген пікірмен келісесіз бе?

Мұхтар ҚҰЛ-МҰХАММЕД, Мемлекеттік хатшы:

– Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлының бас тамасымен қолға алынған «Бо ла-шақ» бағдарламасы аясында 20 жыл-дың ішінде 8 мыңнан астам жас әлем-нің жетекші жоғары оқу орындарында білім алды. Ендігі мақсатымыз – осы жас тарымыздың жаппай Қазақ стан-ның жетекші министрліктеріне, ұлт-тық компанияларына, Президент Әкім шілігіне, шетелдік компанияларға дейін жұмыс істеулеріне жағдай жа-сау. Олардың алды ондай қызметті табыспен атқарып жатыр. Сондықтан біздің комиссия талапты жастарды тағы да іріктеп алып, еліміздің бола-ша ғына қызмет істейтіндей жағдай жа сауы тиіс.

№143 (825) 15.08.2012 жыл,

сәрсенбіwww.alashainasy.kz4

e-mail: info@alashainasy.kzРЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ

1894 жылы Омбыда туған Асылбек Сейітов – қазақ арасынан Томбы универ-си тет інің медицина факультетін тамамда-ған алғашқы кәсіби дәрігер. Ал ең басты айтар лығы, бұл азамат – Алматы қаласын-дағы Жетісу аудандық №5 емхананың не-гізін қалаушы. Ал оған дейінгі дәрігерлік қызме тіне үңілсек, Баянауылда Асылбек есімін білмейтін қазақ жоқ. Себебі ол кісі Баянауылда аудандық ауруханада бас дәрігер қыз метін атқарған. Ол әлі азамат соғысы аяқ талмаған кезең: ел тұрмысы нашар, безгек, тырысқақ сынды ауру жұрт ішін жайлап, жалмап бара жатқан тұс бола-тын. Сондай қиын тұста А. Сейітов халық-тың денсау лы ғын жақсартуға, мыңдаған адамдарды ажал аузынан алып қалу үшін

бар күш-жігері мен білімін аяған жоқ.Сол еңбегі ескеріліп, 1922 жылы Семейдің губ-здравын басқаруға шақы рылып, 1937 жылға дейін бес жыл сонда қызмет етті. Сол тұста туберкулезге ұшы рағандарды емдейтін «Березовка» санаторийін, «Ауыл» курортын ашады. Алаш қозғалысына ара-

ласып, Әлихан Бөкейха нов тың сенімді серігіне айналғаны осы шама еді. Солайша көзі ашық дәрігер ХХ ғасыр басында қазақ даласында шығып тұр ған «Қазақ», «Айқап» басылымдарымен қатар Семейде небары 4-ақ саны шығып, жабылып қалған «Таң» журналының төрте уіне де халықтың мұң-мұқтажын қозғайтын мақа лалар жазды.

1937 жылдың жазында жол түсіп Мәс-кеуге барған дәрігер сол сапардан елге қай-тып келе жатқан жолда жақын досын кездестіреді. Ол Асылбектің әзірге Семейге бармай, басқа бір жерде бой тасалай тұруын өтінеді. Себебі ел ішінде «ананы ұстапты, мынаны ұстайды екен» деген дүр-белең шақ туған еді. Бірақ өзінің еш кінәсі болмағандықтан Асылбек ешкімнен қа-шып, жасырынуды жөн санамайды. Осы са пардан оралған соң алғашында басшы-лық ол кісінің қызметін жоғарылатып, Алма тыға алдырады. Сөйтіп, Алматының Жетісу ауда нындағы №5 ірі де іргелі ам-булаторияны үлкен емханаға айналдыру ісін білімді де білікті дәрігердің иығына артады. Алайда осы оқиғадан тура бір жеті өткенде Асылбек Сейітовті жедел тұтқындап, «халық жауы» деген жаламен атып тастайды.

Гүлжан КАДЕНОВА, дәрігер-педиатр:

– Қазақстан Респуб-ли ка сының денсаулық сақтау саласын дамыту-дың 2011-2015 жыл дарға арналған «Саламатты Қа зақстан» мемлекет-тік бағдарламасы аясын-да балалар дың өкпе қа-

бы нуына қарсы дәрі егуге 3,5 млрд тең ге бөлу қарастырылған. Бұл өкпе қабынуымен ауыра-тын балалардың санын – 50 пайызға, бала шетінеуін 20 пайызға қысқартады деп күтілуде.

Өкпенің қабынуы – әсіресе жас нәресте үш-ін өте қауіпті. Бұл ауру күз-қыс айларында жиі кездеседі. Нәрестеге тұмау тигеннің өзінде оның тыныс алу жолдары тарылып, бала тек аузымен дем алады. Осының салдарынан суық ауа өкпе мен тамаққа салқын күйінде жетеді де, оның арты өкпенің қабынуына әкеліп соғады.

Пневмония қызылша, көкжөтел, тұмау, бронхтың қабынуы, демікпе сынды бірнеше аурудың асқынуынан да пайда болады. Өкпесі қабынған сәби мазасызданып, тамаққа тәбе-ті болмай, ұйқысы нашарлайды. Дене қызуы көтеріліп, жөтел пайда болады.

Әсіресе жаңа туған нәрестелер пневмония-мен жиі ауырады. Өйткені олардың иммуни-теті әлсіз. Ауырған нәрестенің кейде кеудесі сырылдап, сілекейі көбіктенеді. Жас балалар мен жаңа туған нәрестелерде болатын бұл ауру өте қауіпті. Көп жағдайда ауру асқынып, отитке немесе плевритке ауысады. Сондық-тан сәбиде өкпе қабынуының алғашқы бел-гілері байқала салысымен ата-аналар өздері емдемей, бірден дәрігерге көрсеткені дұрыс. Сәби ауруынан түгел айығып болмайынша, дәрігерлердің бақылауында болуы тиіс.Соны-мен қатар омыраудағы балаларды алғашқы алты айда емшек сүтінен айырмаған жөн. Се-бебі ана сүтінде нәрестенің иммунитетін көте ретін қажетті дәрумендер бар.

Таңқурайдан жасалған қайнатпаны дене қызуын түсіруге, несеп жүргізуге, бүй рек тасын шығаруға, іш ауруына, қант диабетіне, өт айдауға пайдалана-ды. Гемоглобин мөлшерін арттыру, қан тоқ тату, суық тигенде дене қызуын басу-ға, іш тоқтатуға, қаназдыққа, жүйке ау-руларына, бронхитке, жөтелге қарсы қол данады. Таңқурай жемісін табиғи

қал пында немесе кептірілген күйінде қайнатып, сусын жасап, қыста тұмау кезінде пайдаланады. Әсіресе тибет ме-дицинасында таңқу райдың жапырағы, жемісі және сабағы қолданылады. Жа-пы рақтарын бұқтырып шайдың орнына ішеді. Сонымен қатар таңқурайдан то-сап, сусын, шырын, джем жасайды. Кон-дитерлік тағам дарға қоса ды.

Мамандар елімізде дәрі-дәрмекті дәрігердің нұсқауынсыз, өз бетімен қолданатын науқастар санының артып бара жатқанына алаңдаулы. Дертінен сауығамын деп өз бетінше дәрі қабылдаудан соң, сал болып қалып жатқан науқастар тағдыры мамандарды еріксіз алаңдатуда. Өйткені науқастың ауруына сай дәрі құрамының көптеген маманның сұрыптауынан өтіп, құрамындағы заттардың қатаң дозамен бекітілетінін ескерсек, дәрігер кеңесінсіз ішілген бармақтай дәріден келетін зардаптың орасан зор екеніне көз жеткізуге болады.

БАЛАЛАР ЕМХАНАСЫ

Бүгінде қабағы да сатулы дәрігер қабылдауының айтарлықтай теңге тұратынын ескерсек, науқастар көбі-несе қалтасының жұқалығынан ем-до-мды өзіне-өзі тағайындауға мәжбүр болады деген қорытындыға келуге болады. Немесе білікті маман ның кеңесінен гөрі танысының ақыл-кеңесі немесе теледидардағы жар на маның көрсетілімі арзанға түсетіндіктен, науқастар өз бетінше дәрі алуға әуес. Тауарын тезірек өткізуге асыққан дәріхана қызмет керлері де сатып алушыдан дәрігер рецептісін сұра-май-ақ, сұраған дәрісін ұстата салуға үйренген. Оның сыртында күнделікті жарнамасы жер жарып жатқан дәрі-лердің қаншалықты пайдалы екендігін теледидардан-ақ естіп қаныққан нау-қастар дың өз бетінше ем-дом қол-дану ға әуестігін аңғаруға болады.

Осылайша, бүгінгі күні ешқандай дәрігер рецептісін қажет етпейтін қол-дан-қолға өтіп жүрген «семізді арық-тататын», «ақсақты тыңдай қыла тын» қытай препараттарынан да зардап шегушілер қатары артқан. Айта кетер жайт, көптеген елде көпшіліктің қо-лын да, бейберекет сатылатын дәрі-лерге шектеу қойылған. Тіпті Еуропа-да дәріханалар дәрігер рецептінсіз мүлдем дәрі сатпайды. Ал бізде, керісінше... Сондықтан елімізде дәрі-ден уланып ауруханаға түсетін науқас-тар саны да айтарлықтай өсе түскен. Мәселен, өткен жылы еліміз бойынша 20 шақты адам дәріден уланып, өлімші халде ауруханаға жеткізілген. Сондай-ақ 2011 жылы шекара асып келген дәрі атаулының жартысынан астамы, яғни 57 пайызы тексерістен өтпеген. Ал Қазақстанда жасалған дәрілік

өнімдердің 30 пайызы жарамсыз, адам өміріне қауіпті екені анықталған. Әсіресе Шымкент пен Қарағанды қа-ла ларында жасал ған аналгин, Аспи-рин, но-шпа дәрілерінің құрамы еш-қан дай стандартқа сай еместігін, са-пасы сын көтермейтінін тексерушілер зерттеуі көрсетіп берген.

�лия Р�СТЕМОВА, Алматы қалалық фармацевтикалық және медициналық өнімдерді қадағалау департаментінің директоры:

Дәріге қатысты мәселе ушығып барады. Елі міз дегі к�п дәрілерді дайындау барысында құра мындағы қоспаларды кем не артық қосып жібереді. Ал артық доза адамды �лімге апарады.

Онсыз да дәріге қатысты мәселе осынша ушығып тұрғанда өз бетінше дәрі пайдалану тіпті қауіпті екені айдан анық. Сондай-ақ соңғы кездері артық салмағы нан арылғысы келетіндер де жалған жарнамаға алданып, өз бетін-ше дәрі сатып алудан соң денсаулық-тарына айтарлықтай зиян келіп, ауру-хана төсегіне таңылған. Тіпті бүгінгі күні көптеген қыз-келіншектің жүкті-лік тің алдын алу мақсатында пайдала-нып жүрген таблеткала рының беде-улікке алып келетіні де белгілі болып отыр. Демек, дәрігер нұсқауынсыз ем делемін деп, дәрі арқылы дерт жа-мап алу әбден мүмкін. Өткен жылы дәрі-дәрмек сапасына қатысты фарм-бақылау мекемесіне 140-тан астам шағым түсіпті. Сондықтан мамандар дәріге қатысты күдік көбейіп тұрған кезде ең алдымен, әр азамат өз

денсаулығына деген жауапкершілігін арттыруы қажет дейді.

Айта кетер жайт, еліміздегі халық денсаулығына алаңдайтын құзырлы орындар қауіпті дәрілердің алдын алу үшін арнайы сайт ашып, елімізде қандай тауарға лицензия берілгені жөнінде, дәрі-дәрмектің құрамы, тіпті арнайы нұсқаулығымен де ғалам-тор арқылы толық таныс алатындай мүмкіншілік жасапты. Дәрі-дәрмек ақ-параттық орталығының сайтындағы (http://www.druginfo.kz) сұрақ-жауап бөлімі арқылы да халықтың өзіне қажетті дәрі-дәрмек туралы ақпаратты білуіне жағдай жасалған. Әйтсе де халықтың басым бөлігінің әлі де болса интернетке қолы жетпей отырға нын ескерсек, мұндай жобалардың жұрт-шылыққа берері аз екенін түсінуге бо-лады.

А�марал Д�УЛЕТКЕЛДІ�ЫЗЫ, фармацевт:

– Шыны керек, бүгінде дәріге қатысты мәселе к�п. Сырттан ке-летін күмәнді дәрілер де күн санап к�бейіп барады. Оның жарнама-сына сенген жұртшылық беталды дәрі қолдануға әуес. Сон дық тан біз халықтың медициналық сауа-тын арттырып, дәрілерді дұрыс таңдауды үйретуіміз керек. Сондай-ақ еліміздегі кез келген жерде сатылып жатқан дәрілерді қатаң тексеруге алып, дәріханалардың дәрігер рецеп-тінсіз дәрі сатуына тыйым салып, бақылауға алу арқылы ғана халқымыздың дәріден улануы мен беталды дәрі қолдануының алдын ала аламыз.

АЛ

АШ

ТЫ�

АЛ

�АШ

�Ы

Д�

РІГЕ

РЛЕР

І

ласып, Әлихан Бөкейхановтың сенімді

АЛМАТЫДАНАЛМАТЫДАН АУРУХАНА АУРУХАНА

АШ�АН АСЫЛ ЕРАШ�АН АСЫЛ ЕР

Бетті дайында$ан �уаныш �БІЛД��ЫЗЫ

Д�ріханаларды� д�ріні жаппай рецептісіз беруіне �алай тыйым салу�а болады?Д�ріханаларды� д�ріні жаппай рецептісіз беруіне �алай тыйым салу�а болады?Зәуреш МУШАНОВА, Дәрі-дәрмек ақпараттық-сараптамалық орталығының дәрілерді рационалды қолдану бөлімінің бастығы:

ҚР Үкіметінің 2011 жылдың 5 желтоқсанындағы №1460 қаулысы бойынша тек дәрігердің нұсқауы бойынша босатылатын дәрілердің тізімі бекітілген. Дегенмен осы уақытқа дейін міндетті түрде дәрігердің рецептісімен босатылатын дәрілердің дәріханадан дәрігер ре-цептінсіз босатылғаны жайлы статистика жасалмаған. Алайда еліміздегі дәріханалардың дәрігер рецептісін сұрамай-ақ дәрі бере беретіні – кездесіп тұратын жайт. Негізі, мұның зияндылығы өте жоғары. Өйткені дәрігер рецептінсіз берілген дәрі науқас өміріне қауіпті, кез келген уақытта адам организміне кері әсер етіп, аллергиялық жағдай туғызуы әбден мүмкін. Дәрігер рецептінсіз дәрі алу кезінде оны сатып алушы жауапкершілігін өзі көтереді. Ал дәріханалардың жауапкершілігін арттырып, мұндай заңсыздықтың орын ал-мауын құзырлы орган – медициналық және фармацевтикалық қызметті бақылау комитеті тексеріп, қажетті жағдайда айыппұл салуға құқылы. Сондықтан алдағы уақытта бақылаушы органдардың бақылауын күшейткен жөн секілді.

Қарлығаш ТАБЫНОВА, фармацевт:

Дәрігердің тағайындауынсыз берілген дәрі адам өміріне айтарлықтай қауіпті. Өйткені дәрі кейде адам организмінің бір мүшесін емдегенімен келесі бір мүшесіне зиянын тигізіп жатады. Се-бебі дәрі құрамындағы заттар адам ағзасына кері әсер ететін кездер жиі кездеседі. Айта кетер жайт – Еуропада еш қан дай дәрі дәрігер нұсқауынсыз дәріханадан босатылмайды. Ал бізде тіпті кіш-кентай балаға дейін қолында ақшасы болса, дәрігер рецептінсіз қалаған дәрісін сатып ала береді. Тіпті осыған дейін құрамында наркотикалық заттары бар дәрі лерді де жасөспірім дерге рецептісіз сатылғаны жайлы деректер елімізде кездесті. Сондықтан ақшаға құныққан дәріхана сатушыларының тәртіпке бағынуын құзырлы орын-дар бақы лауына алуы тиіс деп ойлаймын.

Артық СЕЙІТҚАЛИЕВА, «Адал» тұтынушылар құқығын қорғау қоғамының төрайымы:

Рас, еліміздегі дәріханалардың науқастарға дәрігер рецептінсіз дәрі са-туы жиі кездеседі. Негізі, дәріханалардың мұндай заңсыз іс-әрекетін тексеріп отыратын арнайы құзырлы орган бар. Өкінішке қарай, науқас жаны қысыл-ғанда дәріханаға жүгіруге, ал дәріхана дәріні сата салуға әбден жаман үй-рен ген. Ал сол дәрінің науқас организміне кері әсері болған жағдайда кімді кінәларымызды білмей алас ұрамыз. Өйткені бұл жерде дәрігерден бұрын дәріханаға жүгіретін науқас та кінәлі. Науқас бір жері ауыра қалған жағдайда алдымен дәрігерге барып, содан кейін ғана дәрігер кеңесімен дәрі қолдануы керек. Осы орайда айта кетер жайт – алдағы уақытта еліміздегі тұрғындардың фармацевтикалық және медициналық сауаттылылықтарын арттыру мақса-тында жұмыстар жүргізілуі керек. Халықты тәрбиелеу арқылы ғана дәріханалар-дың рецептісіз дәрі беруіне тыйым сала аламыз деп ойлаймын.

ӨКПЕНІҢ ҚАБЫНУЫ – ӨЛІМГЕ АПАРАДЫнемесе балалар немесе балалар арасындағы өлімнің арасындағы өлімнің 18 пайызы өкпенің 18 пайызы өкпенің қабынуынан болып отырқабынуынан болып отыр

Медицинадағы соңғы жаңалық

ӨРКЕНИЕТ№145 (827) 17.08.2012 жыл, жұма

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының дерегі бойынша, әлемде жыл сайын бес жасқа дейінгі 2 миллионға жуық бала өкпе қабынуынан көз жұмады екен. Сондай-ақ әлемде балалар арасында өлім себебінің 20 пайызын осы ауру құрайды. Ал Қазақстандағы балалар арасындағы өлімнің 18 пайызы осы өкпенің қабынуынан болатын көрінеді. Енді балалар арасындағы бұл қауіпті аурудың алдын алу үшін елімізде не жасалып жатыр, одан толық айығудың жолдары қандай? Осы төңіректе педиатр маманмен пікірлескен едік.

1937-38жылдардағы репрессияның зіл батпан тақсыретін тартқан Алаш ардақтыларының арасында денсаулық сақ-тау саласының маманда-ры, яғни дәрігерлер көп бол ғанымен, олардың есі-мін бүгінгі ұрпақ біле бер-мейді. Солардың бірі – Әли хан Бөкейханов баста ған Алаш қозғалысы ның белді басшыларының қа та-рында болған, ХХ ғасыр-дың бас кезінде «Қазақ», «Айқап» секілді басылым-дарға халқының мұң-мұқтажын көтеретін мақалаларды үздіксіз жа-зып тұрған ұлтжанды, оқыған, зиялы азамат Асылбек Сейітов еді.

МЕДИЦИНАДА�Ы СО��Ы ЖА�АЛЫ�

44

Денсаулық сақтау вице-министрі Ерік Байжүнісов «алдағы уақытта жүктілік кезеңінің 12 аптасына дейін медициналық есепте тұрған әйелдерге қосымша жәрдемақы берілетінін» хабарлады.

ЕСКЕРТУ:Балаларда өкпе қабынуының

алғашқы белгілері пайда болған кезде Эвкалипт майы бар бальзаммен сәбидің кеуде қуысын уқалау керек. Жөтелді қойдырып, қақырықты түсі-ретін дәрілік сироптар ішкізген жөн. Одан кейін дәрігерге көрсетіп, аурудан айығудың жолдарын толық орындаған дұрыс. Бұл ретте кейде дәрігерлер ба-ланы ауруханаға жатқы зу ға шешім қабылдауы мүмкін. Мұндай да бас тарт-пау керек, себебі, ауруханада балаға үй шарттарында іске асыру ға болмайтын емдік шараларын жасайды.

ДƏРI IШЕМIН ДЕП ДЕРТ ЖАМАП АЛМА�ЫЗ...ДЕРТ ЖАМАП АЛМА�ЫЗ...

САУАЛНАМАСАУАЛНАМАСіз антибиотиктерді келесі жағдайда қолданасыз?

Дәрі-дәрмек ақпараттық орталығының өз сайттарында (http://www.druginfo.kz/kz/contact/) жүргізген арнайы сауалнамасына көз жүгірте отырып та, дәрі-дәрмекті өз бетімен қолданушылар санының айтарлықтай екеніне көз жеткізуге болады (Сайттағы 16 тамыз күнгі ақпарат бойынша алынды). Тіпті халықпен жүргізілген сауалнама нәтижесіне қарап отырып та, дәрігер кеңесінен гөрі дәріханадан өз бетімен дәрі сатып алушылардың көп екенін бірден аңғаруға болады. Сонымен...

өз б

етім

ен –

6 (2

6,09

%)

дәр

ігер

дің

жаз

ып

бер

ген

і б

ойы

нш

а –

3 (1

3,04

%)

тан

ыс

адам

дар

ды

ң к

еңес

і б

ойы

нш

а –

2 (8

,70%

)

фар

мац

евт

кең

есі

бой

ын

ша

– 2

(8,7

0%)

ТАҢҚУРАЙ (малина) өсімдігінің ЕМДІК ҚАСИЕТТЕРІ

Нәзік хош иісті таңқурай өсімдігінің құрамында адам ағзасы үшін пайдалы заттар өте көп, атап айтқанда: аскорбин қышқылы, глюкоза, органикалық қышқылдар, спирттер, кетондар, ақуыздар, пектиндер, азот қоспалары, илік заттар,С, А, В топ дәрумендері.

«Егер әйел 12 аптаға дейін медици на лық ереже бойынша есепке тұрса және тоғыз айдың ішінде дәрігерлердің нұс қау лығын толығымен орындаса, мем-лекет белгілеген жәрдемақыдан бөлек өз ден саулығына немқұрайды қарамағаны үшін үстемеақы түрінде қандай да бір про центтер беріледі. Қазір үстемеақының қанша пайыз болатынын біз қарастырып жатырмыз» – деді

Байжүнісов мырза. Халқымыздың өз денсаулығына деген жауапкершілігін арттыру мақсатында жасалып жатқан мұндай оң қадамның берері мол деп күтілуде...

ЕМДІК Ш�П

№145 (827) 18.08.2012 жыл, жұма

www.alashainasy.kz5

e-mail: info@alashainasy.kz РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ

«�аза�стан»

телерадио-

корпорациясы 3 ТА

PICTURES

компаниясымен бірлесе

отырып, �зіні� жа�а

маусымында к�рерменге «�ке

борышы» атты отбасылы�

жа�а телехикаяны

"сынатын болады.

ҚОҒАМ

КӨЗАЙЫМТеле-өндіріс

���

�����

�

����

� �

�

Әр бөлімі жаңа бір оқиғаны баяндайтын фильм түрлі аңыздар-дың желісіне қызығушылық таныт-қан ағалы-інілі екі баланың басы-нан кешкен оқиғаларын баян дай ды. Басты кейіпкерлер 400 үміткердің арасынан таңдалып алынған. Санжар (Абылай Жұмабай) – ақыл-ды, салмақты, ал Қайсар (Нұрдәулет Есболған) – бұзақы, сотқар бала. Балалардың әпкесі – креативті

студент қыздың рөлін Аружан Жазылбекова, бақсы әжесінің рөлін Ғазиза Әбдінәбиева, химик-биолог әкесін Жанат Тінбаев, ал шешесін Баян Қожанбаева ойнайды.

«Қазақстан», «Балапан» телеар-наларына осы идеяны ұсынған жоба авторы – режиссер Ахат Ыбыраев балаларға арналған бұл фильмнің тек бастама екенін атап өтті.

шы ғар машылық тобына түркиялық ма-ман дардың тартылып отырғандығы. Яғни операторлар, компьютерлік графика ма-мандары, дыбыс режиссерлері Түркиядан шақырылған, мысалы, туындының сце-нарий авторы Нүреддин Өзел болса, режиссері – Дэвкан Финдык.

Қазақ көрерменіне жақсы таныс «Фат-магүл», «Дениз», «Эзель» сияқты басқа да жобаларды жүзеге асырып, кеңінен таныл-ған білікті киногерлер бүгінде қызу жұмыс үстінде. Сонымен қатар телехикаяға М.Әуе зов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық драма театрының және Ғ.Мүсірепов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық балалар мен жасөспірімдер театрының әртістері де таңдап алынды. Фильмнің сюжеті Сағат Жылкелдиевтің

Бетті

дайы

ндаға

н Шол

пан Қ

АРАЕ

ВА, s

holpp

@mail

.ruБе

тті да

йынд

аған Ш

олпа

н ҚАР

АЕВА

, sho

lpp@m

ail.ru

Әр бөлімі жаңа бір оқиғаны студент қыздың рөлін АружанҚыркүйектің 17-22-сі аралы-

ғы на жоспарланып отырған «Еу-ра зия» кинофестивалін режиссер Әмір Қарақұловтың «Виртуалды махаббат» фильмі ашады деп жоспарлануда. «Ерекше көзқа-рас» бағдарламасында қа зақ-стан дық режиссер Ахат Ибраев-тың «Аңыз кітап: құпия орман» филь мі де көрсетілмек.

Т�РІКТЕР СІРУДЕСІРУДЕ

кейіптеуіндегі басты қаһарман Досым-бектің отбасы төңірегінде өрбиді. «Әке борышы» жобасына сондай-ақ Құман Тастанбеков, Тұрсын Құралиев, Гүлжамал Қазақбаева, Гүлшат Тұтова, Мақсат Сәби-тов, Әсет Иманғалиев, Гүлшарат Жұбаева, Дархан Сүлейменов сынды басқа да актерлер қатысқан.

Сериал қазақ тілінде түсіріледі және

алдағы күзде экранға шығады деп күтілуде. Премьерадан кейін түсіруші топ фильмді субтитрлермен және дубляжбен шығаруға уәде етуде. 45 минуттан 16 бөлімге негіз делген телехикая отбасы құндылықтары жайын баяндамақ. Бір жанұяда орын ал ған жайттар төңірегінде өрбитін теле хикая мазмұны ата-ана мен балалар арасындағы қарым-қатынасқа негізделген. Мұнда қарапайым мысалда-ры мен – жақсылық пен жамандық, әділдік пен арамдық, шындық пен өтірік, сүйіспеншілік сезімі мен қатыгездік сынды өмірдің шынайы көріністері арқылы әкенің балаларына деген махаббаты, ең бастысы, балалары алдындағы әке борышы және оны өтеудің оңайға соқпайтындығы көрініс табады. Жаңа жобаға саундтрек ретінде Мұхтар Шахановтың «Әке туралы жыр» өлеңіне жазылған Нұрғиса Тілен-диевтің әні алынды.

Жаңа телесериалдың басты костюмері – «Сымбат» сән үйінің арт-директоры, белгілі дизайнер Балнұр Асанова. Дизай-нердің айтуынша, сериал кейіпкерлері киетін костюмдер ұлттық калоритті паш етуі тиіс. «Бұл жоба телекөрермендердің көңілін аулау үшін ғана емес, бүгінгі қа-зақстан дықтардың мәдениеті мен тұрмыс-тіршілігін көрсету мақсатында да шығарылып отыр. Сол себепті де барлық кейіпкердің үстінде «Сымбат» сән үйінің киім дері болады. Ол – әр кездерде сын-шылардан өзінің ерекше бағасын алған коллекциялық киім-кешектер», – дейді Балнұр Асанова.

Фильмдегі оқиғалар әр кезеңдерді, соның ішінде өткен ғасырдың 70-жыл-дарын да қамтиды. «Қазақстан» РТРК басқарма төрайымы Нұржан Мұхамед-жанованың сөзіне жүгінсек, халқымыз үшін қастерлі саналатын отбасы тәрбиесі мәселесіне, оның ішінде, әке мен бала қарым-қатынасына арналған жаңа сериал алдағы қараша айында көрсетіледі.

Шығармашылық топ пікіріШығармашылық топ пікірі

Гүлшарат ЖҰБАЕВА, Ғ. Мүсірепов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық балалар мен жасөспірімдер театрының актрисасы:

– Шынымды айтсам, өз табиғатыма жақындау осындай рөлді күтіп жүр едім. Кастинг арқылы өттім. Енді бар күш-жігерімді салып, кейіпкерімді өз биігінде көрсетуге тырысатын боламын. Түрік кино шеберлерінің жұмыс істеу бағыты, кино түсіру техникасы, әрине, біздікінен бөлектеу. Бұл тәжірибе алмасып, шеберлікті шыңдай түсуге мол мүмкіндік болмақ.

Алмагүл ТІЛЕУХАНОВА, 3 ТА PICTURES компаниясының бас продюсері:

– Жобаның техникалық жағын жүзеге асыруға түркиялық мамандар қатысады. Олардың сериал түсірудегі тәжірибесі бізге көмек болары сөзсіз. Түрік елі мамандарының тәжірибесі арқылы өз халқымыздың ұлттық құндылықтарын, салт-дәстүрін, бүгінгі тұрмыс-тіршілігін көрсетуді мақсат еттік. Телехикаяның сюжеті өте әсерлі, қызықты эпизодтармен қатар, күрделі тұстары да жоқ емес.

Гүлшат ТҰТОВА, М.Әуезов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық драма театрының актрисасы:

– Мен бұл телехикаяда Жазира есімді әйелдің рөлінде ойнаймын. Жазира өмірден шындықты, әділдікті іздейді. Ол байлыққа, дәулетке қызықпайды. «Әйелдің қырық жаны бар» дейтін болсақ, сол қасиеттердің бәрі бұл әйелдің бойынан табылады. Сценарий шытырман оқиғаларға толы. Онда қарбалас уақыт, байлыққа талас, қақтығыс пен өлім – бәрі көрініс тапқан. Мұндай сюжеттер көрерменді жалықтыра қоймасы анық.

Дархан СҮЛЕЙМЕНОВ, Ғ.Мүсірепов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық балалар мен жасөспірімдер театрының актері:

– Лейла деген сұлудың ғашығы Шүкір есімді жігіттің рөлі маған бұйырды. Бұл да – телехикаядағы жағымды кейіпкерлердің бірі.

16 сериялы телехикаяны түсіру жұ-мыс тары жақында басталып та кетті. Бұл жоба ның басты ерекшелігі – оның негізгі

Әлия ТЕЛЕБАРЫСОВА 2012 жылы түсірілген «Жаужүрек мың бала» және «Жас Ұлан» фильмдерінде басты рөлді сомдаған, Қазақстан мен Ресей кинома-мандары бірігіп түсірген «Балкон» филь мінде де бас кейіпкердің рөліне түскен. Сондай-ақ «Сыныптастар» атты жаңа телесериал мен 2011 жылы түсірілген «Ағайынды-2» сериалына түсті.

Қарлығаш МҰХАМЕДЖАНОВА 2011 жылы Егор Кончаловскийдің «А»-ға қайтып оралу» фильмінде және «Ликвидатор», «Семь майских дней» фильмінде басты рөлдерді сомдады. 2012 жылы «Жан-жүрегім – Астана» атты киноальманахта, сонымен қатар «Весь мир у наших ног» атты фильмге түсті.

Бибігүл СҮЙІНШАЛИНА 2012 жылы «Жан-жүрегім – Астана» атты киноаль манахта, «Виртуалды махаббат» атты фильмде басты рөлді сомдаған. Сон дай-ақ Ресейде түсірілген «Пираньи» және «Земский доктор» атты телесериал дарға түскен.

Гүлнар ДОСМАТОВА екі жылда бес бірдей ірі фильмге түскенімен, ешбірінде басты рөлді сомдамаған. Мәселен, 2011 жылы «А»-ға қайтып оралу» фильмінде және «Ликвидатор» фильмдерінде, 2012 жылы «Жан-жүрегім – Астана» атты киноальманахта және «Ағайынды-2» телесериал дарын-

да ойнайды. Сондай-ақ «Книга Легенд. Таинственный лес» атты фильмде де ойнаған.

Әсел САҒАТОВА «Подружки» атты телесериалда басты рөлге түсіп, «Студент» и «Охота за призраком» атты фильмдерде шеберлігін көрсетті.

Берік АЙТЖАНОВ 2011жылы «А»-ға қай тып оралу» және «Ликвидатор» филь м дерінде, сондай-ақ «Ағайын-ды-2» телесериалына түсті. 2012 «Жау-жү рек мың балада» Әбілхайыр ханның рөлін сомдайды. Қазір «Балкон» және «Книга» атты фильмдер ге түсіп жатыр.

Тө леп берген БАЙСАҚАЛОВ «Супер Баха» филь мі нен кейін 2011 жылы ол «Снай пер-2. Тунгус» және «Солнечные дни» фильм дерінде көрермен наза ры-на ілікті. 2012 жылы «Алматыда пәк тік-тен айырылу» атты фильмде басты рөл-ге түсті.

Санжар МӘДИЕВ жас актер екі жыл ішінде жеті мәрте режис сер лердің таңдауына іліккен.

Азамат ӘШІ МОВ сұраныс жағы-нан Сан жар Мә диев пен тең болғаны-мен, басты рөл дер ді сомдау жағынан қалыс қалады.

Дәулет ӘБДІҒАПАРОВ оның да екі жыл ішін дегі жетістігі – жеті кейіпкер рөлін сомдауы.

Әлия ТЕЛЕБАРЫСОВА 2012 жылы і і Ж б

да ойнайды. Сондай-ақ «Книга Легенд. Т й ф

Ең көп сұранысқа ие киножұлдыздарЕң көп сұранысқа ие киножұлдыздар

Мақсат СӘБИТОВ, Ғ.Мүсірепов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық балалар мен жасөспірімдер театрының актері:

– Бақытыма орай, бұл телехикаяда Серік есімді жағымды рөлді ойнаймын. Сценарий бойынша анама жақынырақпын, ал әкем – аздап қатыгездеу адам. Мені де, сүйген қызымды да жақтырмайды. Үйленіп, бір баламыз болады. Сүйіктімнің рөлінде – Гүлшарат Жұбаева, анамның рөлінде Гүлшат Тұтова ойнайды.

– Қазақ «Бақ шаба ма, бап шаба ма?» дейді. Мен адамға актер болу үшін бақ та, бап та керек дер едім. Кинолар дың сы-нынан өтіп жатқаным бағымның жанғаны болар. Өйткені менен де әдемі, менен де талантты, менен де бабы келіскен актер-лер бар. Бірақ режиссер лер мені таңдап алды. Ол – бірінші, Алланың бұйрығы мен бақтың жанғаны. Енді сол жанған бақты ұстап тұру деген бар. Бір киномен тоқтап қалуға да болады. Ал ғаш қы

киноға бағым жанып іліксем, қалған киноларға бабым келіс кен соң іліккен шығармын. Жүйрікті жүгіртіп жаратса, бізді өнер сахнасында пісіріп жаратады. Үнемі кітап оқу, спорт пен айналысу, өне-ріңді шыңдау, қарайып қалмау – актер ұс та нар қағида. Қарапа йым спортты алайын, егер мен түсіру алаңында жүгіре алмай жатсам, ентігіп атқа міне алмай жатсам, жекпе-жек көр сете алмай жат-сам, ешкім мені киноға шақырмас еді.

Нұрлан ӘЛІМЖАН, актер, әнші:

Әртіске бақ та, бап та керекбап та керек

Актер, әнші Нұрлан Әлімжанның кинодағы баспалдағы «Менің балалық шағымның аспаны» фильмінен басталды. Ел Президентінің балалық шағын сомдау жас актерге үлкен жауапкершілік пен алғашқы актерлік мектебіндегі үлкен сынақ болғандай. Бірден киноның қайнаған қазанына түсіп, одан үздік көрсеткішпен көрерменге қарай жол тарту – кез келген әртістің маңдайын бұйыра бермейтін бақ. Бұл мақсат үдесінде Нұрлан Әлімжанның айы оңынан туғаны анық.

– Режиссер Рүстем Әбдірашевтің «Балалық шағымның аспаны» фильмінің жалғасы «Көшбасшының жолы» деген атаумен түсірілуде. Мен Елбасының бозбала шағын сомдаймын. Киноның жұмыстарымен таяуда Еуропадан оралдық. Эстония, Латвия, Белоруссия, Финляндия сынды елдермен танысып қайттық. Енді қарашаға дейін осында – Теміртауда боламыз. Бірнеше серияға жүк болатын бұл фильм бізге үлкен

жауапкершілік артып отыр. Алғашқы нұсқасы, меніңше, жылы қабылданған сияқты. Енді оған талғампаз көрерменнің патша көңілі өз бағасын бере жатар деген ойдамын. Бұйыртқаны болады. Мен қандай рөлді алсам да, оған үлкен жауапкершілікпен келуге, үлкен ізденісте бастауға тырысамын. Алғашқы «Менің балалық шағымның аспаны» фильмін Елбасының өзі көріп, жоғары бағасын берді. Ол кісіге қатты ұнаған сияқты.

Актер еңбегі көрермен бағасынан көрінедіАктер еңбегі көрермен бағасынан көрінеді

Мықты актердің ой-өрісі де кең болуға тиісМықты актердің ой-өрісі де кең болуға тиіс

Жүйрікті жүгіртіп жаратса, бізді Жүйрікті жүгіртіп жаратса, бізді өнер сахнасында пісіріп жаратадыөнер сахнасында пісіріп жаратады

– Темірбек Жүргенов атындағы Өнер академиясында марқұм Жайлау Жаба-ғин, Амангелді Сембин, Айдос Бекте-міров, Жанат Хаджиев сияқты марқасқа ағаларымнан дәріс алдым. 2003 жылы оқуымды бітірмей жатып мені Ғ.Мүсі-репов атындағы жасөспірімдер теат ры-на «Қыз Жібек пен Төлеген» қо йы лы-мына басты рөлге – Төлегенді сомдауға шақырды. Сол театрда мен алты жыл қызмет еттім. Содан соң өз өтінішіммен сол театрдан рұқсат сұрап жұмыстан

шықтым. Мені кино мен эстрада көбірек өзіне тартып кетті. Бала кезімде Митхун Чакробортиге, комис сар Катаниге көп еліктеп, өзімізше солардай болуды армандайтынмын, шыны керек. Сол кездерде болса керек, анамнан «Менен жақсы актер шыға ма?» деп сұрай береді екенмін. Сонда анам «Сенен жақсы актер ақылды бол саң ғана шығады. Мықты актер болғың келсе, алдымен ой-өрісіңді дамыт» деп жауап қайтара-тын.

Қыркүйектің 17 22 сі аралы

«Еуразия» «Еуразия» күнделігіненкүнделігінен Қазақ киносы

жақын арада тағы бір жаңа туындымен толықпақ. «Санжар мен Қайсар» атты 12 бөлімге негізделген комедиялық фильм осы күзде эфирден көрсетіледі деген үміт зор.

Сәбит Құрманбековтің «Кеш келген махаббат» фильмі DVD нұсқада жарық көрді. Нұржұман Ықтымбаев, Болат Қалымбетов, Наталья Орын-баса рова, Жерар Депардье түскен жеңіл лирикалық ме-

лод раманы енді көрермен «Меломан» сауда желісінің бар лық дүкенінен таба алады. Қатар ластардың әдемі әзілі мен қызықты оқиғаларына куә болуға ниетті көрерменге жаңа мүмкіндік ашылғандай.

«Кеш келген «Кеш келген махаббат» фильмі махаббат» фильмі

– DVD нұсқада– DVD нұсқада

«Кеш келген махаббат» фильмі

– DVD нұсқада

№145 (827) 17.08.2012 жыл, жұма

шы ғар машылық тобына түркиялық ма-

55

№145 (827) 17.08.2012 жыл,

жұмаwww.alashainasy.kz6

e-mail: info@alashainasy.kzРЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ

– Мақсұт Әбуұлы, сіз қаншама жыл-дан бері стоматология саласында же-міс ті еңбек етіп келесіз. Кезінде Қа зақ-стан Стоматологтер қауымдастығының төр ағасы болдыңыз. Халықаралық сто матология академиясының ака-демигісіз. Білікті маман ретінде ай ты-ңызшы, стоматология саласындағы ең бас ты шешілуі тиіс мәселе деп нені атар едіңіз?

– Бүгінгі кезде бұл саладағы ең басты ше шілуі тиіс мәселе, ол – тіс ауруының ал-дын алу. Өкініштісі сол: бізде мемлекеттік те гін медициналық қызмет көрсету кепілдігі қа зір ауруы асқынған адамға беріледі де, ал аурудың алдын алу жағы ескерілмей жа-тыр. Асқынған ауруды жеңу қиын. Сон-дықтан біз ең бірінші ауруды болдырмауға ұм тылуымыз керек. Бұл ретте әрбір ата-ана ба лаларының дұрыс тамақтануын қада ға-лағаны жөн. Мәселен, энергетикалық газ-ды сусындар тіске өте зиян. Олардың құра-мын да қышқыл деңгейі жоғары бол ған дықтан, ол тіс эмалінің зақым да-нуына әкеліп соғады. Ал эмальдың бұ-зылуы тіс шірімесін тудыратындықтан, мұн-дай сусынмен ауыз шаюға да, тіпті қанты көп сағыз шайнауға, шектен тыс тәтті та-ғам дар жеуге болмайды. Ата-аналар осы-ны ескеруі тиіс. Тіс ауруының алдын алудың бар лық шарасын жүзеге асыруымыз керек. Мем лекет тарапынан профилактикаға жете кө ңіл бөлініп, қажетті деңгейде қаражат қа растырылуы керек.

Кеңес үкіметі кезінде тіс ауруының ал-дын алуға ерекше көңіл бөлінді. Жаңадан бі тірген жас стоматологтер Қазан, Ле нин-град, Мәскеу, Киевтерде білімін жетілдіріп, кан дидаттық диссертациялар қорғады. Бұл ғы лыми саланың дамуына әсер етті. Ау ру-дың алдын алу, зерттеу, тістің қандай ауру-ла ры көп, тісжегін, қызыл иекті емдеудің бар лығы жоспарлы түрде жүргізілетін. Алайда 90-жылдары Кеңес үкіметі ыдырап, Тә уелсіздік алған алғашқы жылдары біраз қиын дықтарға тап болып, стоматология саласы жекеменшіктің қолына өтті. Бұл сала нарықтық қатынасқа көшкеннен ке йін бюджеттен қаржы бөлінбей, тіс ауру-ларының алдын алу мүлдем жүргізілмеді. Ау рудың алдын алуды, бұл саланы да-мытуды мемлекет өз қолына алмаса, мұны рет ке келтіруіміз мүмкін емес. Өйткені же-кеменшік тіс емдеу мекемелерінің бұл саланы дамытуға ешқандай мүмкіндігі жоқ. Дегенмен стоматологияның нарықтық жү йеге көшкенінің жақсы жақтары да бар. Се бебі біз кеңес кезінде барлық жетістік Мәс кеуде деп қарап отырдық. Алайда олай емес екен. Кейін бағамдап қарасақ, біз көп нәр седен қалып қойыппыз. Егемендік ал-ғаннан кейін шетелдерге шыға бастадық. Мә селен, Германияның Тюбинген қала сын-да ғы Карл Эберхард атындағы 700 жыл-дық тарихы бар университетте тіс фа куль-те тінің ашылғанына 200 жыл болған. Со лар дың жетістіктерін көріп, тәжірибе ал ма сып, соңғы технологияларын өзімізге әкелуге мүмкіндік алдық. 1991 жылы ҚР Стоматологтер қауымдастығын құрып, оның төрағасы болып сайланған уақы тым-да Лондондағы бүкіл дүниежүзілік Сто ма-тологтер қауымдастығына мүше болдық. Одан кейін әлемдік деңгейдегі сто ма то ло-гияның жетістіктерін, соның аясында ұйым-дастырылған халықаралық конгрестерге қа тысып, жер жүзінде бұл салада қандай жа ңалықтар ашылып жатқандығынан ха-бардар болып, соның негізінде елімізге ке-ремет технологияларды енгізуге қол жет-кіз дік. Қазір Қазақстанда тіс төңірегінде соң ғы технологиялардың барлығы бар де-сек те болады. Тіпті 91-жылдан бастап елі-мізде қисық тістерді түзейтін брекет қою жү йесін қолға ала бастадық. Алмалы-сал-малы тістерді, протездерді қоюды үйрендік. Мұ ның барлығы – жақсы жақтары. Қазір мен Алматыдағы мемлекеттік дәрігерлер бі лімін жетілдіру институтында тіс саласы бо йынша кафедра құрып, соның мең ге ру-шісі ретінде дәрігерлерге дәріс беріп келемін.

– Енді сіз стоматология саласының на рықтық қатынасқа көшкенінің ар-тық шылық тұстарын айтып отырсыз. Ал мұның кемшілік жақтары неде бол-ды?

– Жекешелендірудің зардабы әсіресе ауыл халқына қатты қиындық әкелді. Әлі күн ге дейін ауылдықтар сапалы стома толо-гия ға қол жеткізе алмай отыр. Оның ең бас ты себебі – нарықтық қатынасқа көш-кен нен кейін тіс дәрігерлерінің дені қалалы жер ге ауысып кетті де, ауылдық жерлерде кадр лар қалмады. Болған күннің өзінде олар дың көбінің біліктілік қабілеті төмен. Кадр лармен қатар, стоматология жұмы сы-на медициналық мекемелердің жоқтығы да кері әсер етті. Ауылдық емханалар әлі күнге дейін ескі техникалармен жұмыс істеп келеді. Одан бөлек дәрі-дәрмектер де дер ке зінде жеткізілмейді. Осының салдарынан ауылдықтардың тісі күрт нашарлап, тіс арқылы туындайтын аурулар саны артып кетті. Әрине, бұл ретте ауызды қу шөппен сүр туге болмайды. Алматы дипломнан ке-йін оқыту стоматологиялық институтының рек торы, ҚР ДСМ-нің штаттан тыс бас сто-ма тологі Сәуле Есембаева Стоматология-лық қауымдастықпен бірігіп, аурудың ал-дын алу төңірегінде көптеген шаралар атқа ру да. Олар қазір Денсаулық сақтау

ми нис тр лігінің қолдауымен «2011-2015 жыл дарға арналған стоматологияны да-мы ту және тұрғындардың стоматологиялық ауруларын төмендетудің концепциясын» жа саған. Бұл құжатта халқымыздың тіс ауру ла рының алдын алу, ауыл тұрғын да-рына, екіқабат әйелдер мен қарт адамдарға са палы стоматологиялық көмектің қол же-тімділігін жоғарылату мәселелері қа рас ты-рыл ған. Алыс ауылдарда тұратын тұр ғын-дарға жылжымалы стоматологиялық ка бинеттер сатып алу да осы саладағы бас-ты мақсаттардың бірі болып отыр. Алматы мем лекеттік дәрігерлер білімін жетілдіру инс т итутының басшысы Валихан Ахметов те бұл саланы дамыту үшін тіс ка фе дра-сының жанынан арнайы орталық ашып бер ді. Әрине, мұны шешу бір-екі адамның қо лынан келмейді. Мемлекет көмектесіп, ха лық та өз денсаулығына жіті мән беруі тиіс. Тіс ауруының алдын алуды министрлік ар қылы шешуге күш салуымыз керек. Бұл рет те біз, стоматологтер, бір-бірімізді қол-дап, тірек болып, бірлесіп шешуіміз қажет. «Алтау ала болса, ауыздағы кетеді, төртеу түгел болса, төбедегі келеді» демекші, бір жұдырық болып жұмылып жұмыс жасасақ, біз алмайтын қамал жоқ. Ендігі міндет атал мыш концепцияның толық мәнінде жү-зеге асуына күш салуымыз керек. Мұның бар лығы мемлекеттің қолдауы мен қар жы-ның жеткілікті деңгейде бөлінуіне бай-ланысты болып тұр.

– Елімізде стоматологиялық маман-дар жеткілікті ме? Жастардың бұл са-ла ға қызығушылығы қалай?

– Бұл – өте қызықты мамандық. Қазір сто матология саласы жақсы дамыған. Соң-ғы технологиялармен жабдықталған ме ке-мелер көп. Бірақ жастарды осыған қы зық-тырып оқыту керек. Бұл жерде бар мәселе – са палы маман дайындауда. Осы жағы бә сеңдеп барады. Елбасымыз да жастардың са палы білім алуына барынша назар ау да руда. Кәсібіміз жоғарғы қарқында болу үшін бізге білікті кадрлар керек. Халықтың ден саулығын жақсарту үшін қалаға да, ауыл ға да сапалы маман қажет. Егер адам ның бір жері ауырса, оның өмір сүру ер кін дігі жоғалады. Тек ауырған тұсын ғана уа йым дап, емделуге тырысады.

Бұл ретте Карл Маркстың жақсы сөзі бар, ол «Ауру адам ның еркіндігі шектеліп тұрады» дейді. Сол секілді адамның тісі ауырса, ол дұрыс та мақ іше алмайды. Тіпті кейбір аналардың тісі жоқ болады. Тісте қайрат болмағаннан ке йін олар тек жұмсақ тағам жейді. Ал оны дұ рыс шайнай алмаған соң, асқорыту жү йесі ауруға шалдығады. Алма, қияр секілді же міс-жидектерді жей алмағандықтан, ағ зада витаминдер жетіспей тұрады. Кей бі реулер тісі ауырса, дәрі басып, өзінше ем-дом жасап жатады. Алайда дәрігерге қа ралып, толық ем алмағаннан кейін тіс іш тен шіри береді, басқа тістерді де бүл ді реді. Ауырған тістің астындағы ин фек ция лар денеге жайылып, осылайша ол адам де несіндегі басқа аурулардың ушығуына әкеліп соғады.

– Балалар стоматологиясы төңіре-гін де не айтар едіңіз?

– Балалар арасындағы тіс ауруының кө-бе йіп кетуін, ең алдымен, мектеп қабыр ға-сын дағы бала денсаулығын қорғау ісінің әл сіздігінен көруге болады. Кезінде мектеп

оқу шыларының тісін жылына екі рет жап-пай тексеруден өткізіп тұрушы едік, қазір оның барлығы ұмыт қалды. Бұрын ми-нистр ліктің бұйрығы бойынша, бала саны 800-ден асатын мектептерде стоматология-лық ка бинеттер болатын. Ал қазір нарық-тың қиын дығына кінә артып, мектептегі тіс, көз дә рігерлерін жұмыстан қысқарттық. Нақ ты де ректерге сүйенсек, еліміздегі мек-теп тер дің 6-8 пайызында ғана тіс пен көз ем деу ка бинеттері жұмыс істеп тұрған кө-рі неді. Қалған оқу орындарында мұндай мүл дем жоқ. Осылайша, балалар ден сау-лығы қа рау сыз қалып, ұрпағымыздың тісі дұ рыс қа лыптаспай отыр. Бала ағзасындағы өз ге рістерді дер кезінде емдеуге келгенде, тым самарқаумыз. Оқу орындарында бала ден саулығына жанашыр маманның жоқ-ты ғынан тістері ауырып, ауру асқынған кез-де ғана мұғалімдер ата-аналарға үшбу хат жол дап отырады. Қазіргі мектеп өміріндегі ау рудың алдын алудағы бітіріп отырған бар жұмысымыз — осы. Ежелден ден сау-лыққа енжар қарайтын қазақтың шапшаң қи мылдайтын кезі болған ба?! «Ақсақ қой түс тен кейін маңырайды» демекші, араға ай-жыл салып баласын дәрігерге көрсеткен болады. Ал ауруды асқындырып алғаннан кейін шипалы ем қонбайтыны анық. Бала-ла рымызды он екіде бір гүлі ашылмай жа-тып, тістерін құрттатып қоятынымыз, міне, осы дан.

Жалпы, республика мектептерінің ба-сым көпшілігінде аталмыш аурулардың ал-дын алу жолы әлі бір ретке келе қойған жоқ. Мектеп ұжымы да осы уақытқа дейін құ жат толтыру мен жеңіл-желпі дәрігерлік кө мек көрсетуден әрі аса алмайтын орта дә режелі медбикелердің қызметін қанағат тұ тып отыр. Осының салдарынан жас өспі-рім дер денсаулығы, әсіресе балалардың тіс ауруы алаңдатарлықтай дәрежеге жетті. Сон дықтан Білім және ғылым мен Ден сау-лық сақтау министрліктері бала ден сау лы-ғына қатысты жүйені қайта орнықтырып, білікті мамандарды құтты орнына қон дыр-майтын болса, мұның арты тіптен өршіп кетуі әбден мүмкін.

Біз ең бастысы, болашақ аналардың тіс-ке қатысты сауатын арттыруымыз керек. Ба ланың тісі дүниеге келгеннен кейін барып

пай да болғанымен, тістің тіні бала ана жа-ты рында жатқан кезде қалыптасады. Де-мек, ананың дұрыс тамақтануы да болашақ ба ланың тісі ауырмауына үлкен септігін тигізеді.

Кезінде Алматы облысының әкімі Серік Үмбетов балалардың тіс ауруына алаң дау-шылық білдіріп, үш жылдың ішінде об-лысқа қарасты 100-ден аса мектепке сто-матологиялық кабинеттердің ашылуына жағдай жасады. Бұл – қазір Алматы об-лысы бойынша бір ауданда екі стома-тологиялық кабинеттен бар деп ауыз тол-ты рып айтуға тұратындай дерек. Олар бала ларға тісті қалай тазалауды үйрете оты рып, тіске қатысты үлкен мәселенің ал-дын алды. Демек, ниет болса, жергілікті ат қарушы органдар арқылы да көп істер тын дыруға болады. Әрқашан мемлекетке иек артып отыра бермей, істің қиюын таба бі луіміз керек.

Бұл ретте еліміздің бас стоматологі Сәуле Серікқызы әлгінде айтқан концеп-ция ға сәйкес, ҚР Білім және ғылым ми-нистр лігіне және барлық облыс бас шы ла-рына өтініш хат жазған. Облыс әкімдеріне 800-ден астам мектепке және оқыту мекемелерінде стоматологиялық ка би нет-тер ашу жөнінде ұсыныс айтқан. Болжам бо йынша, мектептерді стомато ло гия лық ка бинеттермен жабдықтауға екі миллион тең геден аса қаржы керек екен. Балалар-дың болашағы үшін, олардың денсаулығы үшін 2 миллион қаражатты аямауымыз қажет.

– Денсаулық сақтау министрлігі ме-ди циналық қызметті ақылы ету туралы ұсыныс айтып жүр. Тіпті жедел жәрдем қызметі де ақылы болып кете жаздады. Медицинаның қызметін стоматология секілді ақылы еткеніміз дұрыс па?

– Англияда медицина ақысыз. Тіпті Каддафидің тұсында Ливияда да білім мен медицина тегін болды. Ал бізде сала ми-нистрлігі медицинада жаңа төлем жүйесін ен гізуге дайындалып жатқандығынан мен де хабардармын. Бұл қазір – талқылану үс-тінде. Министрлік осылайша өзіне мүлдем қа рамай кеткен, денсаулығын ойламайтын

адам дарды тәрбиелейміз деп отыр. Бұл дұ-рыс емес. Медицина қызметінің барлығын ақы лы етуге болмайды. Кепілдендірілген те гін медициналық көмек, тегін дәрі-дәр-мек беру жағы да жоспарлы орындалуы тиіс. Енді косметология саласы секілді бетті күту, сәнді болу үшін пластикалық хирургия жасау ақылы болғаны дұрыс шығар. Алайда бізде ақылы түрде қызмет көр се-тетін медициналық мекемелер, жеке кли-ни калар жетіп-артылады. Сонда қа ра па-йым халықты тегін медициналық кө мек тен қол үздіріп, жедел жәрдем қыз метін де ақылы етіп қойсақ, қандай пай даға ке нел-мек піз? Бұдан ақша үнемдеудің ке регі жоқ. Ұлт денсаулығына жасалынатын қамқор-лық ты саудаға салуға болмайды. Онсыз да тегін медициналық көмекке дер кезінде жү гінбей жүрген біздің халық, егер бәрін ақы лы етер болсақ, медициналық көмекке

мүлдем жүгінбеуі мүмкін. Өйткені ақылы қызметке әркімнің әлеуеті жете бермесі хақ. Қалай десек те, қарт кісілер мен мүге-дек тер, әлеуметтік жағдайы төмендер тегін ме дициналық көмектен қағылмауы тиіс. Әйт песе халықтың өмірін қайтсек ұзар-тамыз деп жүргенде, бұл жүйе теріс әсер етуі мүмкін. Сондықтан ден сау лық мә се ле-сін, ем-дом жасау шараларын өт кі зу дің тегін формаларын міндетті түрде қал ды-руы мыз керек. Негізі, кез келген ре фор-маны жүзеге асыру үшін оны әбден зерт теп алуымыз қажет. Оның бізге пай да сы бар ма, зияны қаншалықты – осының бар-лығын ғылыми жағынан жан-жақты са рап-тау ға тиіспіз. Шетелде сондай екен деп бір-ден енгізе берген дұрыс емес. Алдымен бір ауданда мұны эксперимент ретінде өт кі зе-йік, халық қалай қабыл дай тынын анық та-йық, жетілдіретін жерлері бол са, өзіміздің мен талитетке сәйкес тен ді ре йік. Егер нә-тижесі жақсы болса ғана жап пай енгізуге бо лады. Ал асығыстық етсек, оның түбі жақ сылыққа апармайды. Одан да мұны ше шудің басқа жолдарын қа рас ты райық. Салауатты өмір салтын наси хат тап, ауырып ем іздегенше, ауырмайтын жол дың түрле-рін түсіндірейік. Осыған қа тысты жаңа бағ-дарлама жасап, тиісті қар жы бөліп, ол өз ке зегімен орындалса, БАҚ құралдары адам дардың күтініп жүруіне, аурудың бел-гісі білінсе, дереу дәрігерге қаралуына үгіт-тесе, денсаулық сақтау мә де ниетін арт ты-ру дың басқа да заманға сай жолдары зерт теліп-зерделенсе, дұрыс-ақ болар еді.

– Тек өткен жылдың өзінде ғана же-к е клиникалардағы стоматолог тер дің ке сірінен төрт адам көз жұмыпты. Сон-да олардың санитарлық деңгейін ба-қы лайтын мекеме жоқ па?

– Неге болмасын? Әрбір өңірде ме ди-ци налық қызметтің сапасын бақылайтын ме кемелер бар. Сондай-ақ денсаулық сақ-тау департаменттері мен СЭС-тер де жеке клиникалардың жұмысына қадағалау жүр-гі зе ді. Негізі, бұл ретте стоматологиялық қауымдастыққа көбірек құзырет беруіміз қажет. Себебі олар кез келген жекеменшік тіс мекемелерінің жұмыс істеу қабілетін

жақсы біледі. Мәселен, шетелдерде тіс емдеу мекемелерінің барлығы қауым дас-тықтың қадағалауында болады. Егер кем-шілік орын алса, бірінші қауымдастық жа-уап бе реді. Ал біздің қауымдастықта ондай құ зы рет жоқ. Сондықтан кәсіби қауым дас-тық тың рө лін, беделін көтеруіміз керек. Мә селен, ше телдерде тіс емдеу ме ке месін ашу үшін ең бірінші қауым дас тық тан рұқсат ала ды. Өз кезегінде қауымдастық бас шы-ла ры әлгі ме кеменің техникалық жағдайын, са нитарлық талаптарға сай ма, жоқ па – со ның барлы ғын тексереді әрі үне мі ба-қылау жүр гізіп отырады. Біз де осы жү йені қол данысқа енгізуіміз керек. Ерте ме, кеш пе, біз бәрібір түбінде осыған келеміз. Бірақ ол үшін біраз уақыт керек.

Сұхбаттасқан Серік ЖҰМАБАЕВ

АЛАШ АЗАМАТЫ

Мүгедектік бойынша зейнетке шығудың жолы қандай?

ЖАҢҒЫРЫҚ

Кардиохирургия орталығына қатысты қылмыстық іс жабылды

Алматы қалалық ішкі істер депар та-мен тінің хабарлауынша, Алматыдағы Пе-ри наталдық және балалар кар дио хи рур-гия сы орталығында шетінеген балаларға қатысты қылмыстық іс қозғалмайтын бол-ды. Аталған орталыққа толық тексеріс жүр гізген ҚР Денсаулық сақтау министрлігі Ме дициналық және фармацевтикалық қызметті бақылау комитетінің мамандары қылмыстық белгілердің жоқтығын айтып, істі қозғаудан бас тарту жөнінде шешім қа-был даған. Олар өз шешімдерін ҚР Қыл-мыс тық іс жүргізу кодексінің 37-бабы 1-та рауының 1-тармақшасымен сәйкес-тен діріп отыр. Ішкі істер департаменті бас-па сөз қызметінің басшысы Салтанат Әзір-бектің айтуынша, қылмыстық іс тек бір күн де қайтыс болған үш нәрестеге ғана қатысты. Аталған комитеттің қызметкерлері жүкті болған үш әйелдің үшеуі де дәрігер-лер дің кеңесіне кеш жүгініп, оның ақыры нә рестелердің дұрыс жетілмеуіне әкеп соқ-қ анын анықтаған. Аталған факт бойынша аудандық прокуратура қызметкерлері де зерттеу жұмыстарын жүргізгенімен, ол ешқандай нәтиже бермеген көрінеді. Сонымен қатар осы орталықта мамыр айын да анықталған заңсыздықтар тек құ-жаттарға ғана қатысты. Естеріңізге сала ке тейік, биыл мамыр айында жүрек ау-руына шалдыққан балаларды емдейтін Ал матыдағы кардиохирургиялық ор-талықта 60 нәрестенің шетінегені жайында жаз ған едік. Мамырдың 3-4-і күндері үш нәрестенің өлімінен соң тексеру жүргізіліп, жыл басынан бері 60-қа жуық өлім фактісі тіркелгені анықталған болатын.

Сандуғаш СҰЛТАНҚЫЗЫ

«Құдайдан қорықпағаннан қорық»

Қарағанды қаласының Гапеев көше сін-де орналасқан шіркеуді тонағандарды по-ли ция қызметкерлері ізін суытпай қолға тү сір ді. Олар бұрын сотталмаған, 1988, 1989, 1990 жылы туылған Алматы қала-сы ның тұрғындары болып шықты. Қыл-мыстық іс қозғалды.

«Күдіктілердің айтуынша, олар Қара-ған дыға 3 тамызда шіркеуде бұрын жұмыс істе ген таныстарының өтінішімен келген. Ол таныстары шіркеуде ақша сақталатынын жә не оны тонауды ұсынған. Тамыздың 13-інен 14-іне қараған түні шіркеудің қонақ бөл месіне түсіп, ұрлық жасаған. Ұс тал ған-дар қыл мысын мойындады. Со ны мен қатар зат тық айғақтар алынды. Ұры лар бар лық ұр лаған заттарын Күнгей шағын ау да нын дағы шөп арасына жасыр ған. Тек-серіс ба ры сында олар қай жерге жа сыр-ғанын көрсетті. Тергеу амалдары жүр гі-зілуде», – делінген Қарағанды об лы сы ІІД таратқан баспасөз хабарламасында.

Қызғалдақ АЙТЖАНОВА

Шіркеуліктерді шырылдатып, Құдайдан қорықпастан шіркеудің қақпасын бұзып, қомақты қаржыны ұрлап кеткен ұрылар қолға түсті. 75 млн теңге, 50 мың евро және 1 100 мың ресей рублін ұрлағандар бұл жымысқы пиғылдарын 13-інен 14-іне қараған түні іске асырыпты.

Алматы қаласындағы балалар кардиохирургия орталығында жыл басынан бері шетінеп кеткен 60 нәрестеге қатысты қылмыстық іс тоқтатылды. Істі қозғаудан бас тарту жөнінде шешімді Фармацевтикалық бақылау комитеті ұсынған.

Мақсұт ТЕМІРБАЕВ, медицина ғылымының докторы, профессор, академик:

Медицина қызметінің барлығын ақылы етуге болмайды

ДАТ!

ОРАЙЛЫ ОЙСтоматология саласының ғылыми жағына көп көңіл бөлуіміз керек. Тіс

төңірегінде әлемде нендей жаңалықтар болып жатыр, қандай жаңа технологиялар шығуда – осының барлығын үнемі назарда ұстап, бәсекелестікке төтеп беруіміз қажет. Бұл ретте Қазақстан Стоматологтер қауымдастығының президенті Анар Жұмаділова дүниежүзілік ассоциациямен тығыз қарым-қатынаста жұмыс жасауда. Осы ретте алдағы уақытта стоматологияның ғылыми саласын дамыту төңірегінде Астанада үлкен конгресс өтпек. Сонымен қатар стоматология саласындағы денсаулық сақтаудың мемлекеттік саясатын жетілдіруіміз керек. Стоматологияда профилактикалық бағытты дамытқанымыз жөн. Дәрігер стоматолог пен орта медқызметкерлердің мәртебесін арттыруға тиіспіз.

АЛАШҚА АЙТАР ДАТЫМ...Бірінші айтарым, ЖОО-лардағы жас мамандарға білім берудің сапасын

көтеруіміз қажет. Ұлттық ЖОО болсын, жекеменшік оқу орны болсын, барлығында білім беру сапалы жүргізілуі тиіс. Министрлік ең бірінші осы жағына көп назар аударуы керек. Өйткені барлық мәселе – маманда. Жақсы кадр болмай, ол саланы көтеру мүмкін емес. Сталинше айтсақ, «кадр бәрін шешеді». Білікті маман болмай, жұмыс алға баспайды. Тіс саласында қайғылы оқиғалардың орын алуы сол сапасыз маманның салдарынан орын алып отыр. Адам тағдырына жауапты дәрігерлердің білім сапасын көтермесек болмайды. Дәрігерлердің дұрыс диагноз қоймай, науқасты әуреге салуы білімсіздіктен туындайды. Өзі білмеген соң жауапкершіліктен қашып, басқа дәрігерлерге жібереді. Бір ерекшелігі – медицина саласында «болдым-толдым, мен бәрін білемін» деген адам бұл салада табысты жұмыс істей алмайды. Өйткені медицинада шығып жатқан жаңалықтар ұшан-теңіз, сондықтан медқызметкерлер өмір бойы үздіксіз білім алып, үйреніп жүруі қажет. Жаңа заман технологиясын ұдайы меңгергені жөн. Әйтпесе алған білімі ескіреді де, жаңа технологияларды қолданудан қалыс қалады.

Менің бір көзім мүлде көрмейді, тіпті емдеуге де келмейді. Мүгедектігімді дәлелдеп, зейнетке шығудың жолы қандай?

Сырғалы МӘЛІКҚЫЗЫ, Талдықорған

Медициналық ұйым кезекті ем-дом мен тексеру жұмыстарынан кейін медициналық-әлеуметтік са-рап тама көрсеткіші негізінде мүгедектік уақытын ұзартуға және 088 үлгісін алуға жолдама беріледі. Мүгедектік туралы куәлік белгілі бір кезеңге немесе шексіз уақытқа берілуі ұсынылған медициналық құ жаттарға байланысты. Адам дене мүшесінің қызметі ай рықша бұзылып, оның өзін-өзі тұрмыстық қажет ті ліктермен қамтамасыз ету, еңбек

ету, білім алу, қа рым-қатынас жасау, өз-өзінің іс-әрекетіне жауап бе ру және тағы басқа мүмкіндіктерінен айырылған жағ дайлар ескеріліп, мүгедектіктің топтары анық талады. Мүгедектіктің анықталуына алты ай, бір-екі жыл немесе одан көп уақыт өтуі, МӘС ережелерінің 17-бабы бойынша адам ағзасының айрықша бұ зылуы және қалпына келмейтіндігі расталуы мү ге дек тік зейнетақы алуға құжаттар әзірлене бастайды.

Мемлекеттік мекемеде жас мамандарға алғашқы еңбек демалы сы қанша күнге беріледі?

Әлия БЕРДІБЕК, Қарағанды

Қазақстан Республикасы Еңбек ко дексінің 101-бабына сәй-кес, егер қыз меткерлердiң жекеле-ген санат тары үшiн басқа норматив-тi-құқық тық актiлерде, еңбек шар тында, ұжым дық шартта және жұ мыс беру шi нiң актiлерiнде көп күн саны көз дел месе, қызметкер-лер ге ұзақтығы күн тiз белiк 24 күн бо латын жыл са йын ғы негiзгi ақы-лы еңбек дема лы сы берiле-дi. Мәселен, Қа зақстан Республика-

сы ның «Білім туралы» Заңы ның 53-бабы бойынша жалпы орта, тех никалық және кәсiптiк, орта бi-лiм нен кейiнгi жоғары және жо-ғары оқу орнынан кейiнгi бiлiм бе-ру ұйым дарының педагог қыз мет керлерi мен оларға те ңес тi-рiлген адамдар үшiн ұзақтығы күн-тiзбелiк 56 күн; мектепке де йiн гi жә не қосымша бiлiм беру ұйым да-рының педагог қыз мет керлерi мен оларға теңестiрiлген адамдар үшiн

күн тiзбелiк 42 күн ақы төленетiн жыл сайынғы демалыс алу дың әлеу меттiк кепiлдiктерiн ие ленедi. Қа зақстан Республикасының «Мем лекеттік қызмет ту ралы» За-ңына орай, мемлекеттік қызмет ші-лер ге ұзақтығы 30 күнтізбелік күн жыл сайынғы ақылы еңбек дема-лы сы белгіленген. Сондай-ақ ко-декс тің 239-бабында азаматтық қыз мет ші лерге 30 күнтізбелік күн-нен кем емес көлемде жыл сайынғы ең бек де малысын беру көзделген. Жыл са йынғы ақылы демалыс ке-зін де еңбек өтілі есепке алынбайды.

ҚҰ

ҚЫ

Қ П

ЕН Қ

ҰРЫ

Қ

Жас мамандарға еңбек демалысы қанша күнге беріледі?

№145 (827) 17.08.2012 жыл, жұма

www.alashainasy.kz7

e-mail: info@alashainasy.kz РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ

ДОДАҰЛТТЫҚ ҚҰРАМА

ТҰҒЫ

Р

Беринчиктің кекілі нені білдіреді?Лондон Олимпиадасындағы бокс турнирін тамашалап отырып, украиналық

боксшылардың шаш қию үлгісіне таңғалдым. Әсіресе күміс медаль иегері Денис Беринчиктің шаш үлгісі ерекше екен. Ол неліктен кекіл қойып алған?

Ақниет ТАҢАТАРҚЫЗЫ, Алматы қаласы

Украина құрамасы сапында 91 келіде Олимпиада чемпионы атанған Александр Усик пен 64 келідегі күміс жүлде иесі Денис Берин-чиктің шаш үлгілері көпті таңғалдырғаны рас. Олар казактар, сол себепті өз ұлтының ерек-шеліктерін әлем алдында паш етуге тырысып-ты. Александр Усикке мұндай идеяны ұсынған Беринчик екен. Лондон Олимпиадасына атта-нар алдында журналистерге сұхбат берген олар мұндай шаш үлгісін не үшін таңдағандарын түсіндірген. Денис пен Александрдың шаш үлгісі чуб деп аталады. Соғыс кезінде казактар

осы чуб арқылы бір-бірін таныған деседі. Казактардың түсінігінде мұндай шаш үлгісі батырлықтың белгісі болса керек. Сондықтан олар казактарды әлемге танытудың бір жолы ретінде осындай шаш үлгілерін таңдаған екен. Сонымен қатар аталған екі боксшы жуық ара-да шаш үлгілерін өзгертпейтіндерін де айтып өтіпті. Бірі Олимпиаданың алтынын, бірі күмісін жеңіп алған соң, казактарды әлем танығаны рас шығар. Себебі, шыны керек, алтын мен күмістен бұрын ел есінде олардың ерекше шаш үлгілері қалды.

Үздік үштік анықталдыЕуропа футболының үздігін анықтайтын уақыт та жақындады. Биылғы «Алтын

допқа» таласы барлардың қатары көп болатын. Менің сүйікті футболшым Хави үздіктер қатарына сына қаға алды ма екен?

Ардақ ЖАПАҚОВ, Астана қаласыБылтыр Роналду және Мессимен иық

тірес тіріп, ақтық сынға дейін жеткен Хави биыл үздік үштіктен сырт қалды. Расында, «Алтын допқа» ниетті үштікте биыл бір ғана футболшы алмасты. Яғни былтыр басты сый-лыққа таласқан Месси мен Роналду биыл да негізгі үміткерлердің қатарында. Ал Хавидің орнын осы жолы оның әріптесі, досы, ұлттық құрама мен клубтағы командаласы Андрес Иньеста басқан. «Алтын доптың» тағдырын шешуге атсалысатын 53 журналист үздік ондықты, оның ішінде жүлдеге басты үміткер

үштікті анықтап қойды. Биыл Лев Яшиннен кейін «Алтын доп» қақпашыға, оның ішінде Икер Касильясқа бұйыруы мүмкін деген әңгімелер шыққан. Алайда Касильяс 6-орын-да қалып қойды. Италияның қаһарманы Ан-дреа Пирло да 90 ұпаймен төртінші сатыға тұрақтады. Үздік он футболшының қатарында Хави, Дидье Дрогба, Фалькао, Петр Чех және Месут Өзілдер бар. Үш жыл қатарынан «Ал-тын доп» Мессиден ауыспаған. Биыл да Мес-си бастап, Роналду қостап, басты кубокқа таласуын жалғастырады.

Алтын алып берген велосипедтің алғашқы құны – 50 мың доллар

Алаштың абыройын асқақтатқан Лондон Олимпиадасында қоржы-нымызға алғашқы болып алтын салған Александр Винокуров бүгін Астанада тілшілермен кездесіп, өзінің алдағы уақыттағы жоспар-ларымен бөлісті.

«Шаршамайтын шабандоз енді қай саланың құлағын ұстайды», – деген тіл-шілер сауалына Александр: «Әзірге бір-екі апта демаламын және елге барып ағайын-туыспен бас қосып ақылдасамын», – деп әзіл араластыра жауап қатты. Қазақ елінің даңқын аспандатқан жеңімпазымыз әдет-тегі сырбаз мінезінен танбай елге, барша жанкүйер ағайынға, Елбасына шексіз ал-ғы сын білдіріп қана қоймай, өзінің алтын-ға қол жеткізудегі құпияларын «ашты». Жүрегін жалын кернеген сақа спортшы бұл биікті қалай бағындырды деген ой әсіресе шетелдік сарапшылар мен тілшілердің арасында қызу пікірталас тудырғаны бел-гілі. Тіпті кейбір көре алмайтын көбікезу-лер: «Бұл алтынды спринтерлердің ара-сында белгісіз қазақ спортшысы алмауы керек еді», – дегенді көки салды. Бірақ Винокуров әлемдік велошабандоздардың

арасында 2000 жылдардан жақсы таныс екенін әлгі сарапшысымақ білмейді неме-се спорт тарихынан мүлде хабары жоқ екені айдан анық. Бұл батырымыздың спорт тағы соңғы жеңісі емес. Енді ХХХ Олимпиада ойындарының алтынын арқа-лаған Александр Винокуровтың пікірін ұсы намыз:

«Жанкүйерлеріммен кездесіп, сәл тыны-ғып алған соң, үлкен шаруаларға бел ше-шіп кірісетін боламыз. Бір нәрсені нақты

айта аламын. Қыркүйек айының бас кезін-де өзімнің велосипедімді аукционға қоя-мын. Оның алғашқы бағасы 50 мың дол-лар шамасында болады. Қазақ спортының барлық жанкүйері бұл шараға кеңінен атсалысуына болады. Елімізде спортты ба-ғалайтындар өте көп. Сондықтан бұл вело-сипедтің бағасы одан да қымбат болар деген үміттемін. Мені дұрыс түсініңіздер, аукционнан түскен қаржының барлығы балалар үйіне аударылатын болады. Сон-

дықтан біздің қолы ашық, жаны жомарт жандарымыз сол шарадан табылар деп ой лаймын. Жалпы, Лондондағы жарыс өте тартысты өтті. Спортшылар тыңғы лық-ты дайындалған».

Осындай елеулі оқиғаға куә болған бап керлер де шынайы сезімдерін жасыра алмады. Кейбірі тіпті көзінің жасына ерік берді. Себебі еңбектің ақталып, ұйқысыз түндердің есесі қайтып, бейнеттің зейнетін көрген кез болатын бапкерлер үшін. Дәл осы тұста біз тілшілер тобының саябыр сы-ған сәтін күтіп, велоспорт федерациясы пре зидиумының мүшесі, Александр Вино-куровтың досы Рахимов Серік мырзаны әңгімеге тартқан едік.

– Бүгінгі күні еліміздегі велоспорт өте қар қынды дамып жатыр. Біздің «Аста на» клубын қазір әлемде білмейтін велоша-бандоз жоқ десем қателеспеймін. Бұл са-лыстырмалы түрде айтатын болсақ, фут-бол фавориті «Реал-Мадрид» секілді әсер қалдырады, кез келген спортшы үшін. Мы-салы, футбол жанкүйерлері Месси секілді спортшылардың киімін, тұтынған бұйы-мын қолға түсіруге тырысса, велоспорттағы жанкүйерлер осы біздің Винокуровтың киімін қолға түсіруге тырысады. Мен бұл жерде тек қазақ жанкүйерлерін айтып отыр ған жоқпын.

Ұлағат ХАНЗАДА, Астана

Ирландияға қарсы ойынға дайынбыз ба?

«Соңғы сынақ бәрінен ауыр» демеуші ме еді?! Сол рас екен. 2014 жылғы әлем чемпионаты іріктеу додасының қарсаңында соңғы жолдастық кезде-суін өткізген футболдан Қазақстан ұлттық құрамасы қанша тырысса да, пре-мьер-лига легионерлерін жеңе алмады.

Қазақстан – Легионерлер 2:2Голдар: Шабалин, 9. Нұрдәулетов, 81-

пен. — Юнузович, 58. Каньяс, 86.Ескертулер: Нұрдәулетов, 83 – Каньяс,

70, Мвесигва, 81.Қазақстан: Сидельников (Логинов-

ский, 46), Энгель (Гурман 46), Мұхтаров (Дмитриенко), Рожков, Киров, Шабалин (Шомко), Мұжықов (Қонысбаев), Нөсер-баев (Исламхан), Нұрдәулетов, Коробкин (Шахметов), Остапенко (Гридин).

Легионерлер: Эрич, Мвесигва, Мех-медович, Джидич (Василевич), Лазарев-ски (Арури), Касьянов (Вичюс), Диакате (Говедарица), Семлер, Кетевоама (Арсе-ньевич), Чагелешвили (Юнузович), Зень-кович, (Каньяс).

Резерв: Гильерме.Төрешілер: Салий (Өскемен), Васютин,

Тергеусізов (екеуі де – Алматы).15 тамыз. Алматы. Орталық стадион.

15 000 көрермен.Ойын алдында бұл матчтың тартысты

өтетініне күмәнданғандар көп болған. «Бір-бірін жақсы танып, өзара етене ара-ласатын футболшылар аса тартысқа бара қоймайды. Әрі жолдастық кездесу бол-ған дықтан жарақат алып қалудан қашады» дегенді алға тартқандар көп болған. Тіпті «легионерлер ойынды бере салады, келі-сіліп қойылған», деп матч тағдырын алдын ала шешіп қойған «сәуегейлер мен бақ сы-лар» да көбейіп кетті. Алайда Алматыға жеңі лу үшін келмегенін легионерлеріміз бірден аңғартты. Рас, бастапқыда аздап алаңға үйренісе алмай, тізгінді ұлттық құ-ра ма жігіттеріне беріп қойды. Соның ар-қа сында сол қапталдан Сергей Остапен-ко ның әуелете асырған пасына бірінші бо-лып жеткен Павел Шабалин 9-минутта-ақ Мирослав Беранек командасын алға шы-ғарған. Оның алдында да Қазақстан құ ра-масы бірнеше қауіпті шабуылдар ұй ым-дастырып, легионерлерді тығырыққа тіре-ген. Қақпашы Ненад Эричтің жанкеш тілігінің арқасында ғана алғашқы минуттарда есеп ашылмады. Әйтпесе Мұжықов, Нөсербаев, Нұрдәулетов бастаған жігіттер бір емес, екі-үш голдың басын қайырар еді.

– Біздің бұл матчқа дайындалуға уа-қытымыз мүлдем болған жоқ. Жігіттердің келгені кеше ғана. Бір сағат алаңда жат-тығу жасасақ, бір сағат теориялық дәріс өткіздік. Бұл не болады? Негізі, команда апталап, тіпті айлап дайындық жүргізіп жатады. Ал біз легионерлердің бастарын

бір күнде қоса салдық. Жігіттердің матч басында бірін-бірі түсінбей жатқандары сондықтан. Егер дайындыққа тағы біраз уақытымыз болғанда, ойынымыз мүлдем басқаша болар еді, – деп түсіндірді шәкірт-терінің матч басында тізгінді қолдарынан шығарып алғанын Легионерлер құрама-сының бас бапкері Виктор Кумыков.

Бірақ көп ұзамай-ақ, ақ жейделі жігіт-тер жасыл алаңды еркін билей бастады. Әсіресе шабуыл шебінің сол қапталына орналасқан Борут Семлер көсілді. Секіріп те, құлап жатып та пас беріп үлгеретін сло-вениялық саңлақ қорғаушыларымызды әбден састырды. Тіпті бір рет гол соғуға жақын болған. Алайда баспен ұрған добы қақпа маңдайшасынан кері серпілді. Сон-дай-ақ шабуылға жақын орналасқан Ор-талық Африка Республикасының өкілі Фокси Кетевоама да сәт сайын алға атой-лаумен болды. Оның пастарынан кейін Давид Чегилишвили гол соғуға шақ қалса, Игорь Зеньковичтің соққысын қақпашы Сидельников әзер қайтарды. Сөйтіп, бірін-ші тайм 1:0 есебімен аяқталды. Ал екінші тайм да құрамаларын тең жартысын ал-мас тырған командалар мүлдем өзгеріп сала берді. Бұл бірінші ретте легионерлер-ге қатысты. «Шахтер» сапындағы төрт ой-ыншысы бірден алаңға шыққандықтан ба, аздап түсіністік те пайда болды. Соның ар қасында «жетісулық» Эдин Юнузович те ес епті теңестіріп кетті.

Есеп осылай 1:1 есебімен тең аяқталар ма еді, бірақ ойынның аяқталуына он ми-

нуттан сәл ғана астам уақыт қалғанда бас төреші Павел Салий қолын соза нүктеге қарай жүгірді. Сөйтсек, Ұлан Қонысбаев-тың баспен асырған пасын қабылдау сәтте угандалық қара маржан Эндрю Мвесигва-мен соқтығысып қалған Валерий Короб-кин айып алаңына жалпасынан құлапты. Пенальтиді ұлттық құрама капитаны Қай-рат Нұрдәулетовтің өзі орындады. Нұр дәу-летовпен бірге «Астанада» ойнай тын-дықтан, Эрич командаласының сырын

бі леді екен. Доптың ұшу бағытын дәл тап-ты. Бірақ қолы сәл ғана жетпеді. «Ұлттық құрамаға жеңіс әперген пенальти» деп ай дар тағып үлгергенімізше бол ған жоқ, айып соққысынан кейін қор ғау шы Виктор Дмитриенкодан алдын ораған колум-биялық Роджер Каньяс тағы да есепті тең-естіріп кетті. Рас, ұлттық құра ма мыз бұдан кейін де гол соққан. Бірақ Сергей Гридин-нің офсайдта қалғанын анықтаған қаптал-дағы төреші бұл допты есепке алған жоқ.

Әзиз ЖҰМАДІЛ

ИГІ ІС

Жетісулықтар чемпиондарын зор қошеметпен қарсы алды

Чемпиондар мінген көлік керуені Тал-ды қорғанның негізгі көшелерімен жүріп өтті. Еліміздің абыройын асқақтатқан ат-лет терді қаланың орталық стадионын да 20 мыңға жуық жанкүйер күтіп алды. Об-лыс әкімі Аңсар Мұсаханов чемпиондар-дың әрқайсысына 10 миллион теңге және «Ланд крузер 200» маркалы автокөлік кілттерін тапсырды.

Зүлфия ЧИНШАНЛО, Лондон Олимпиадасының чемпионы:

– Бәріңізге рақмет! Әсіресе Елбасының атына үлкен алғыс. Біздің осы жетістіктерге жетуімізге бар жағдайды жасап берді. Қазақ туын болашақта да желбірете береміз. Мая МАНЕЗА, Лондон Олимпиадасының чемпионы:

Алтын күн Аспаны, Алтын дән даласы, Ерліктің дастаны, Еліме қарашы. Ежелден ер деген, Даңқымыз шықты ғой, Намысын бермеген, Қазағым мықты ғой!

Светлана ПОДОБЕДОВА, Лондон Олимпиадасының чемпионы:

– Мен жарыс кезінде жанкүйерлер қол дауын анық естідім. Менің қарсыласта-рым ның жанкүйері аз болған секілді. Мені

жеңіске жетелеген де сол «Қазақстан!» деп ұрандаған жанкүйерлер қолдауы бол-ды. Бәріңізге рақмет үлкен!

Сый-құрметтен спортшылардың бап-керлері де шет қалған жоқ. Алексей Ни мен Виктор Ниге жергілікті әкімдік 5 мил-лион теңге мен соңғы үлгідегі теледидар сыйлады. Сондай-ақ Алматы облысының

Құрметті азаматы атақтары да тапсырыл-ды. Жетісу өлкесінің ең жоғары атағына еліміздің ауыр атлетика федерациясының президенті Қайрат Тұрлыханов та лайық деп танылды.

Қайрат ТҰРЛЫХАНОВ, ҚР ауыр атлетика федерациясының президенті:

– Мынау жеті алтынның төртеуін ауыр ат леттер алып келді, сол төртеудің үше уі – осы Алматы облысынан. Бүкіл медальдар-дың 40 пайызын осы Алматы облысы әкеп отыр ғой. Осындай үлкен мейраммен құттықтаймын. Спортшыларымыз бұ йыр-са, біраз демалғаннан кейін Рио-де Жа-ней роға дайындық басталады. Бұл жерде осы төрт медальдан ары түсіруімізге бол-майды. Планкіміз осы қойылған.

Чемпиондар құрметіне орай стадион-да сахналандырылған қойылымдар мен ме рекелік концерт өтті. Жерлестерінің же-ңі сіне жетісулықтар дән риза.

Әйгерім ЖАДЫРАШЕВА, қала тұрғыны:– Қазақстанның жеті мәрте көк бай ра-

ғын көкке шарықтатып, әуезді Әнұра нын жеті мәрте шырқатқан Лондон Олимпиа-да сының жеңімпаздарын шын жүректен құт тықтаймыз. Ол кісілердің алған ме-дальдары – біз үшін үлкен қуаныш, үлкен мақтаныш.

Олимпиада жеңімпаздары болашақ жоспарларымен де бөлісті. Қыздар 2016 жылы өтетін Олимпиада ойындарында да қазақ туы астында өнер көрсетіп, ең жо-ғары медальды екінші рет иеленуді ар-мандайды.

Данияр ЖҰМАЙ,Алматы облысы

Жетісу жұрты Лондон Олимпиадасының алтынын жеңіп алған Зүлфия Чиншанло, Мая Манеза, Светлана Подобедованы ұлықтады. Айта кетелік, чемпиондар Лондоннан келгелі Алматыда тынығып жатқан болатын. Дүбірлі додада ел мерейін үстем ет-кен саңлақтарды жерлестері қала сыртынан күтіп алып, қошемет көрсетті.

ВЕЛОСПОРТ

Біздің жігіттерге «Астана» құрамына ену арман болып тұр

Иә, осылайша «Астана» сапында бұ-рын нан бар алты италиялық велоша бан-дозға биылғы маусымаралық үзілісте Апе-нин түбегінің тағы төрт өкілі қосылды. Яғни жаңа маусымда «Астана» команда сының жартысына жуығы Италиядан келген жігіт-тер болмақ. Бұл тізімге спорттық директор Гвидо Бонтемпиді қосыңыз. Ол да – Апен-нин түбегінен келген маман.

Айта кетейік, «Астана» сапында был-тырдан бері Энрико Гаспаротто, Паоло Тиралонго, Якопо Гуарнери, Симоне Пон-ци, Франческо Машьярелли, Франческо Гавации сынды шабандоздар өнер көр-сетуде. Биыл алдымен Винценцо Нибали және Алессандро Ваноттиді алдырттық. Одан кейін «Астанаға» Фабио Ару келді. Енді міне, Гуардинимен де келісімшартқа отырдық.

Жасыратыны жоқ, Нибалидің келгеніне қуандық. Ол – нағыз көшбасшы. «Вуэль-та», «Джиро», тіпті «Тур де Франс» бәйге-сінде де жеңіске жете алардай әлеуеті бар. Бірақ қалған үш шабандозды қандай сая-сат, қандай жоспармен командаға алған-дарын түсінбей далмыз. Фабио Аруды «жас талант, болашағы зор. Нибали және біздегі басқа тәжірибелер оған жеңіске жету құпияларын үйрететін болады» деп түсіндірді бұл трансферді «Астана» менед-жері Джузуппе Мартинелли. Бірақ өзімізде болашағынан мол үміт күттіретін жас та-ланттар көп қой. Неге өзіміздің жігіттерге жеңіске жетудің құпиясын үйретпеске? Ал

Андреа Гуардини спринтер көрінеді. Оның да жасы Фабиомен шамалас. Андреа ту-ралы анықтамаларда қысқа қашықтықтың шебері деген сынды сипаттамалар жазыл-ған. Дегенмен Гуардиниден кем түспейтін өзіміздің дарын Руслан Тілеубаев бар емес пе?! Тіпті өзі қатысқан жарыстарда жеңіске жетіп те жүр. Бүгінде «Астана» команда-сында сынақта жүрген көрінеді. Бірақ Гу-ар динидің келуі Тілеубаевтың командада қалу мүмкіндігін тым көмескілендіріп жі-берді.

Иә, легионерлерге мәрт командамыз-дың осылайша, Италия спортшыларын жарылқап жүрген жайы бар.

Велоспорт тақырыбына орай айта ке-тейік, ертең Испанияның Памлона қала-сын да «Вуэльта» көпкүндігі басталмақ. Мәртебесі жөнінен «Тур де Франс» және «Джиро д’Италия» турнирлерінен кейінгі үштікке кіретін бұл додаға «Астана» атынан тоғыз велошабандоз қатыспақ. Чех саң-лағы Роман Кройцигердің команданы ка-питан ретінде бастап шығатыны да белгілі болып қойды. Сонымен қатар швед Фред-рик Кесьякофф, итальяндар Энрико Гас-паротто мен Паоло Тиралонго, бель гия лық Кевин Зельдраерс, ресейліктер Егор Силин мен Евгений Петров, сондай-ақ Қазақстан-ның үш өкілі Александр Дьяченко, Асан Базаев және Андрей Зейц өз өнер лерін ортаға салады. Ал Сергей Ренев, Максим Иглинский және Андрей Кашечкин резер-втік тізімде қалып қойды.

Елорданың «Астана» велокомандасы тағы бір Италия шабан-дозымен толықты. Бұған дейін «Фарнезе Вини» командасының намысын қорғаған спринтер Андреа Гуардини де жаңа маусымнан бастап, «Астананың» аспан түстес жейдесінде өнер көрсетеді. Бұл туралы Италияның cyclingtime.it спорттық сайты хабарлады.

Мирослав БЕРАНЕК, Қазақстан ұлттық құрамасының бас бапкері:– Өте қызықты ойын болды. Бастысы, көрермендерге шоу сыйлай білдік. Әрі

командамның да кемшіліктерін біле алдым. Енді қыркүйек айының басында өте тін Ирландияға қарсы кездесуде осы қате ліктерге жол бермеуге тырысамыз.

Виктор КУМЫКОВ, Легионерлер құрамасының бас бапкері:– Жолдастық кездесу ғой деп қарамай, легионерлердің бұл ойында барын сал-

ған дары үшін ризамын. Олар өздерінің ға на емес, Қазақстанда ойнайтын бүкіл ле-гионерлердің намысын абыроймен қор ғады. Мұндай командамен Еурокубокта да жақсы нәтижеге жетуге болады. Ал Қа зақстан құрамасына келер болсам, бүгін бас команда жақсы ойнады. Өз тарапымнан ешқандай да кемшілік көрген жоқпын.

– Легионерлер сапында ойнаған футболшылар алдағы уақытта «Шахтер-де» өнер көрсетіп қалуы мүмкін бе?

– Әлбетте, маған ұнаған ойыншылар бар. Бірақ есімдерін атай алмаймын. Өйт кені менің қызығатынымды білсе, ертең ол футболшының клубы жалақысын өсіріп жібе-руі мүмкін. Не болмаса, жаңа келісімшарт ұсынып қоюы да ғажап емес.

Юсуп ШАДИЕВ, ардагер футболшы:– Өте қызықты матч болды. Қырғызстан секілді ұлттық құрамалармен жолдастық

кездесу ұйымдастырғанша, Легионерлерден құралған командамен ойнаған әлде-қайда тиімдірек. Рас, легионерлерде аздап түсіністік болмады. Бірақ мұндай матчты ұйымдастырудың жақсы идея болға нына көзіміз жетті.

№145 (827) 18.08.2012 жыл,

жұмаwww.alashainasy.kz8

e-mail: info@alashainasy.kzРЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ

№145 (827) 17.08.2012 жыл,

жұма

ТАРАЗЫІскерлік қарым-қаты-

нас тұрғысынан қарағанда, бұл күн мүлдем қолайсыз. Сізді жағымсыз кездесу мен тиімсіз келіссөздер күте-ді. Әріптестеріңізбен арада түсініспеушілік орын алуы да ықтимал. Ал жеке өміріңізде бәрі ойдағыдай.

САРЫШАЯНСіз үшін бүгінгі күн то-

лығымен қолайлы болады. Тек денсаулығыңыз сыр беріп, көңіл күйіңіз нашар-лауы мүмкін. Кәсіби тұрғыдан қарағанда, сізге аса пайдалы күн. Ағымдағы іспен ғана ай-налыспай, болашаққа жос-пар құрыңыз.

МЕРГЕНСізге бүгін өте сақ болу

қажет. Сіз өз мақсаты ңыз-ды анық білесіз, бірақ оған жету үшін асығыстық танытпаған жөн. Керісінше, ақырын жүріп, анық басы-ңыз. Жеке қарым-қатынаста жанжалға жол бермей, сый-ластық сақтаңыз.

ТАУЕШКІ Бүгін сізді ең басты ма-

за лайтын нәре – қаржы мәселесі болмақ. Сондық-тан осы күні бос шығынға жол бермей, үнемшілдікке бейімделіңіз. Ал қызметтік міндеттер ұнамаса да еш бе-ріл меңіз, сонда кәсіби та бы с- тарға қол жеткізесіз.

СУҚҰЙҒЫШБүгін сізге іскерлік са-

лада бұрынғыдан да бел-сендірек әрекет ету керек. Өз талантыңызды жұртқа жария етіп, жаңа бастама ла-рыңызды жарнамалаудың сәті туды. Жолсапарға шығу жоспарда болса, одан көп жағымды әсер аласыз.

БАЛЫҚТАРБұл күн келешекке де-

ген керемет мүмкіндігімен әрі қаржы түсімімен қуан-тады. Сізді жаңа жобалар-да сәттілік күтеді. Ішкі түйсі-гі ңізге сеніп, батыл шешім қа был дауға, тәуекелге бел буып әрекет етуге болады. Өзіңізге сеніңіз.

ТОҚТЫБұл күн сізге жақсы

пай да табу мүмкіндігін сыйлайды. Әріптестер-

мен немесе басшылармен ара да келіспеушілік туын-дауы мүмкін, бірақ қиын жағ дайда жеңіп шығасыз. Романтикаға бейім жандарға жаңа таныстық үшін сәтті күн.

ТОРПАҚКез келген мәселе бо-

йынша келіссөз өткізуге өте сәтті күн. Айтқаны-ңыз дан қайтпай, өз деге-

ніңізге бәрін көндіре аласыз. Қоғамдық шараларға қаты-сып, пайдалы байланыстар орнатуға мүмкіндік мол. Ірі сауда-саттық сәтті өтеді.

ЕГІЗДЕРБүгінгі күн, басқа күн-

дерден айтарлықтай ерек ше болады. Күтпеген тосын сыйдан басталып,

кейін сізді жағымды жаңа-лықтарымен де қуантады. Әри не, егер өзіңізге деген се-німділік пен белсенділігіңізді жоғалтпасаңыз.

ШАЯНСізге бұл күні айтар-

лық тай маңызды кәсіби мәселелерді шешуге тура

келеді. Бақытыңызға орай, біліміңіз бен қабілетіңіз қа-лып тасқан жағдайлардан амал тауып шығуға жетеді. Шыдамды болыңыз, сезімді бақылауда ұстаңыз.

АРЫСТАНБүгін кездескен кедер-

гілерді елегіңіз келмейді. Қайтпас қайсарлы ғыңыз-дың арқасында жетістікке

қол жеткізе аласыз. Осы күні ешкім сізге қарсы тұра ал-май ды. Мүмкіндікті пайдала-нып, айтарлықтай нәтижеге жеткен абзал.

БИКЕШСізге өте шыдамды

болу қажет, өйткені бүгін бірнеше рет сынға ұшы-рап, өзіңізге мүлдем қы-зықсыз, күрделі мәселе-

лерді шешуге тура келеді. Жеке өміріңіздегі бағыт-бағ-дарыңызды өз қалауыңызбен таңдау қажет.

www.alashainasy.kz e-mail: info@alashainasy.kzРЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ

8 ДУМАН

Кезе

кшi

реда

ктор

– Қ

ұбаш

МЕҢ

ДIҒ

АЛ

ИЕВ

Респ

убли

калы

ққо

ғам

ды

қ-са

яси

ақ

пара

тты

қ га

зет

Бас

ред

акто

р –

Сер

iк Ж

АН

БО

ЛА

Т

Мұр

атқ

али

ДҮ

ЙС

ЕНБ

АЕВ

Ба

с ре

дакт

орды

ң б

iрiн

шi о

рынб

асар

ы

Дар

хан

БЕЙ

СЕН

БЕК

ҰЛ

Ы

Бас

реда

ктор

дың

оры

нбас

ары

Айд

ын

ҚА

БА –

жау

апты

хат

шы

Талғ

ат К

IРШ

IБА

ЕВ –

ж

ауап

ты х

атш

ыны

ң ор

ынб

асар

ы

Нұр

лыба

й И

ТЕК

БАЕВ

–

тех.

реда

ктор

Күл

әш Н

АҚ

ЫП

ОВА

–

аға

корр

екто

р, т

ел.:

38

8-8

0-7

6

Газе

т 2

00

8 ж

ылд

ың

17

қар

ашас

ынд

а Қ

Р М

әден

иет

жән

е ақ

пара

т м

инис

трлi

гiнд

е тi

ркел

iп, б

ұқар

алы

қ ақ

пара

т құ

ралы

н ес

епке

қою

ту

ралы

№9

65

0-Г

куә

лiгi

бер

iлге

н.Ре

дакц

ия

авто

рлар

мақ

алас

ы м

ен ж

арна

ма

маз

мұн

ына

жау

ап

берм

ейдi

.А

втор

лар

қолж

азба

сы ө

ңдел

мей

дi ж

әне

керi

қай

тары

лмай

ды.

Көл

емi е

кi к

омпь

юте

рлiк

бет

тен

(14

кег

ль)

асат

ын

мат

ери

алда

р қа

былд

анба

йды

.«А

лаш

ай

насы

нда»

жар

иял

анға

н м

атер

иал

дар

мен

сур

етте

рдi

көш

iрiп

нем

есе

өңде

п ба

су ү

шiн

ред

акци

яны

ң ж

азба

ша

рұқс

аты

ал

ыны

п, га

зетк

е сi

лтем

е ж

асал

уы м

iнде

ттi.

Құр

ыл

тай

шы

сы ж

әне

мен

шiк

иес

i –

«ТО

ЛҒА

У»

ЖШ

СД

ир

екто

р –

А

лек

сан

др

Фи

ли

мо

но

вич

АН

Алм

аты

қал

асы

«Дәу

iр»

РПБК

ЖШ

С Қа

лдая

қов

көш

есi,

17-ү

й. Те

л.: 8

(727

) 273

-12-

04, 2

73-1

2-54

Тапс

ырыс

– №

1594

Аста

на қ

алас

ы «А

стан

а-По

лигр

афия

»,Бр

усил

овск

ий к

өшес

i, 87

-үй.

Тел.

: 8 (7

172)

37-

05-5

9Та

псыр

ыс –

№14

97

Баға

сы к

елiс

iмдi

Тара

лым

ы –

10

00

0 д

ана

Газе

т сей

сенб

i, сә

рсен

бi, б

ейсе

нбi,

жұм

а, се

нбi к

үнде

рi ш

ыға

ды.

«Ала

ш а

йнас

ы» га

зетiн

е ж

азыл

у инд

ексi:

642

59Ре

дакц

ияны

ң м

екен

жай

ы:

Алма

ты қ

алас

ы,05

0051

, Бег

алин

көш

есі,

148/

1 А

e-m

ail: i

nfo@

alas

hain

asy.

kz

Бөл

iм р

едак

торл

ары

:Қ

ұбаш

МЕҢ

ДIҒ

АЛ

ИЕВ

– с

аяси

бю

ро, т

ел.:

38

8-8

0-7

2Бе

рiк

ӘШ

IМО

В –

нар

ық,

тел

.: 3

88

-80

-69

Қал

дар

КӨ

МЕК

БАЕВ

– қ

оғам

, тел

.: 3

88

-80

-65

Алм

ат И

СӘ

ДIЛ

– ө

ркен

иет,

тел

.: 3

88

-80

-64

Нұр

ғазы

СА

СА

ЕВ –

дод

а (с

порт

), т

ел.:

38

8-8

0-7

4Бо

латб

ек М

ҰХ

ТАРО

В –

жаң

алы

қтар

, тел

.: 3

88

-80

-68

Дәу

рен

ҚҰ

ДА

ЙБЕ

РГЕН

– м

енш

iктi

тi

лшiл

ер қ

осы

ны, т

ел.:

38

8-8

0-6

2

Тара

ту қ

ызм

етi

(бөл

шек

теп

сату

жән

е ж

азы

лу)

тел.

: 8 (7

27) 3

88-8

0-88

Жар

нама

бөл

імі

тел.

: 8 (7

27) 3

88-8

1-00

8 (7

27) 3

80-4

1-78

e-m

ail: a

likul

ova.

a@or

ange

poin

t.kz

Қабы

лдау

бөл

мес

і: 8(

727)

388-

80-6

0, ф

акс:

8(72

7)38

8-80

-61

Аст

ана

бюро

сы:

Мек

енж

айы

: Сей

фул

лин

көш

есi,

31, о

фис

414

«б»

Тел.

: 8 (7

172)

54-

27-3

1E-

mai

l: aa

_as

tana

@m

ail.r

uАй

бын

ШАҒ

АЛАҚ

ОВ

– Ас

тана

бю

росы

ның

жет

екш

iсi

Салт

ан С

ӘКЕ

Н –

тiлш

iҚа

нат Т

ОҚА

БАЕВ

– ті

лші

Арм

ан А

СҚАР

ОВ

– тіл

ші

12345678910111213141516

181920212223242526272829 3031

17

Тамы

з 2012

Ср

Бс

Жм

Сн

Жк

Дс

Сс

Ср

Бс

Жм

Сн

Жк

Дс

Сс

Ср

Бс

Жм

Сн

Жк

Дс

Сс

Ср

Бс

Жм

Сн

Жк

Дс

Сс

Ср

Бс

Жм

06,00 13,52 19,52

Айм

ақта

ғы т

iлш

iлер

:Ат

ыра

у –

Бақ

ытг

үл Б

АБА

Ш, т

ел.:

8701

5533

653

Қар

аған

ды –

Қы

зғал

дақ

АЙТЖ

АНО

ВА, т

ел.: 8

7014

9019

76Ж

амбы

л –

Гүл

жан

КӨ

ШЕР

ОВА

, тел

.: 87

01 7

7116

48Қ

ызы

лжар

– Е

рбақ

ыт

АМ

АН

ТАЙ

, тел

.: 8

705

4418

255

Қы

зыло

рда

– Ә

ділж

ан Ү

МБЕ

Т, т

ел.:

8777

705

4466

Өск

емен

– А

зам

ат Қ

АСЫ

М, т

ел.:

8777

355

4114

Шы

мке

нт –

Шад

ияр

МО

ЛД

АБЕ

К, т

ел.:

8705

987

7799

Ора

л –

Тоқ

тар

КЕН

ЖЕҒ

АЛ

ИЕВ

, тел

.: 87

7567

2080

6

Ауа райы

Тамыздың 17-сіАлаштың атаулы күні

12 жыл бұрын (2000) Алматыдағы Орталық концерт залына компо зитор, Қазақстанның Халық әртісі, өз заманындағы және қазіргі кездегі ең таңдаулы әндердің авторы Шәмші Қалдаяқовтың (1930-1992) есімі берілді.

7 жыл бұрын (2005) Жамбыл облысының Жалпақтөбе ауылындағы көшелердің біріне Шәмші Қалдаяқовтың есімі берілген.

3 жыл бұрын (2009) Ақмола облысына қарасты Зеренді ауданын-дағы Қазақстан ауылы жанындағы «Хан сүйегі» төбесінде Уәли хан (1741-1820) кесенесі бой көтерді.

Туған күн иелеріРәбиға Сыздықова (1924) – филология ғылымының докторы, профессор, академик, Қазақстанның еңбек сіңірген ғылыми қызметкері;Талғат Батырханов (1961) – «Астана ақшамы» газеті бас редакторының орынбасары, белгілі журналист; Жақып Асанов (1963) – ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты;Бек Аметов (1963) – Ақмола облыстық соты кассациялық сот коллегиясының төрағасы; Оралхан Құлақов (1964) – «Қазақстан теміржолы» ҰК, «Көлік логистикасын дамыту ұлттық орталығы» АҚ президенті;Марат Нәрібаев (1964) – Қ.Сәтбаев атындағы ҚазҰТУ Халықаралық ынтымақтастық департаментінің директоры, экономика ғылымының докторы;Әсет Исекешов (1971) – индустрия және жаңа технологиялар министрі;

Мерейлі күндеріңіз мерекеге ұласып, мәртебелеріңіз арта берсін!

«Алаш айнасы»

Белгілі есімнің белгісіз сыры:МАРАТ – сөзін көптеген отандасымыз араб тілімен байланыстырады. Негізінен олай емес. Марат – таза француз есімі. Әдебиеттанушылар бұл есім қазақтар арасына өткен ғасырдың басында, яғни Кеңес өкіметі құрылған тұста ғана ене бастағанын айтады. «Оған дейін бұл есім тіпті ауыз әдебиетінде де кездеспейді», – дейді олар. Ал қазірде бұл есімді қазақтардан артық жиі қоятын халық жоқ шығар, сірә.

ҚАЙЫРЫМДЫЛЫҚ

«Алтын жүрек-2012» сыйлығы жарияланды

«Бауыржан» қайырымдылық қоры жыл сайын өтетін «Алтын жүрек» ұлт тық қоғамдық сыйлығын биыл да жариялады. Республика-мыз да алтын шы рет ұйымдастырылып отыр-ған марапатқа үміттілердің өтініштері тамыз-дың 1-інен бастап қабылдануда.«Алтын жүректің» ғаламтордағы жеке сайты арқылы

үміткерлер тізіміне тіркелу мерзімі қыркүйектің 30-ына дейін жалғасады. Ал жеңімпазды марапаттау салтанаты қазан айының 27-сіне белгіленген. Сыйлық жеке тұлғалар мен коммерциялық ұйымдарға жүзеге асырылған қайы-рым ды әрекеттері үшін табыс етіледі. Ұйымдастыру шы-лардың айтуынша, олардың мақсаттары Қазақстандағы қайырымдылықтың дамуын ынталандырып, қоғам алдын-да қазақстандық меценат пен қайырымгердің бейнесін сомдау ғана болып табылмайды. Сонымен қатар меценат-тар мен қайырымгерлердің назарын қаражаттың жетіспеу-шілігінен жүзеге асырылмай жатқан мемлекеттік, қоғам-дық, әлеуметтік және мәдени жобаларға аударту. Жыл са йын бір өзгеріспен жарияланатын сыйлықтың биылғы жаңалығы – «Өнер және қайырымдылық» номинациясы-ның «Денсаулық сақтау саласына қолдау көрсеткені үшін» аталымына өзгеруі. Жұлдыз ОМАРБЕКОВА, «Алтын жүрек» сыйлығын ұйымдастыру комитетінің төрайымы:

«Алтын жүрек» – бұл қайырымдылық саласында қыз мет атқаратын ұйымдарға меценаттар мен мемле-кет тік бизнес-құрылымдардың ішінен сенімді серіктес пен пікірлес табуға берілген тағы бір мүмкіндік деуге де болады. Біз елдегі меценаттықты дамытуға, қайырымгер мен әлеуметтік қорғалмаған қоғамның арасындағы диалогті орнатуға ұмтылып отырмыз. Сыйлық мейірім-нің күшіне деген сеніммен және оның көмегімен қазақ-стандықтардың қайырымдылыққа деген көзқарасын өзгерту мақсатында құрылған.

Ал номинацияны өзгертуіміздің себебі – қазақ эстрадасының орындаушылары әлі де қайырымдылық әрекетпен айналысуға дайын емес. Менің ойымша, музыкалық салаға қарағанда денсаулық сақтау сала-сында мейірімге толы әрекеттер әлдеқайда көп. «Алтын Жүрек» сыйлығының барлық номинациялары, соны-мен қатар жаңа номинация да өз қатысушыларын тауып, азаматтардың көкірегінде қайырымдылық істерге деген белсенділігін оятады деген үміттемін.

Сандуғаш ӘЛІМЖАНОВА

Сәтбаев көшесі

Абай даңғылы

Құрманғазы көшесі

Қабанбай батыр көшесі

Дос

тық

даң

ғылы

Луг

анск

ий

көш

есі

Бега

лин

көш

есі

Бегалин көшесі

«Алаш айнасы» газетiне жазылу индексi: 64259Редакцияның мекенжайы: Алматы қаласы, Бегалин көшесі, 148/1 А

Телефон: 8(727)388-80-60,Факс: 8(727)388-80-61e-mail: info@alashainasy.kz

Республикасарайы

Коккинаки көшесі

Байтасов көшесі

«АЛАШ АЙНАСЫ»Бегалинкөшесі, 148/ 1а

Құрастырған Айтқазы МАЙЛЫБАЙСКАНВОРД

Газетіміздің №144 (826) санында жарияланған сканвордтың жауабыКӨЛДЕНЕҢІНЕН: Cәби. Есеп. Сота. Тест. Айша. Орынтақ. Қари. Балама. Кольт. Лай. Юань. Эдит. Атау. Езу. Па. Ажар. Абақ. ТІГІНЕН: Кәде. Абордаж. Сор. Дистрибьютер. Ата. Метанол. Науа. Сайт. Альт. Шалма. Апа. Аппақ. Айшуақ.

ШәркейЖұқа жібек

мата

Түрік ішімдігі

Арғы ата

Бағалы қағаздар

бағамының төмендеуі

Сөздідұрыс жазу

Тапаленеке

0,01дж/кг Ұждан

Емдік тұзды су

Бір беті күмістелген

әйнек

Өсімдіктер әлемі

Жусан түрі

Қамыстың басындағы

ұлпа

Шахмат термині

Қорым

1дм3

Қарт

Болгар патшалы-ғының алғашқы

астанасы

Кәлла

Тістіқұрал

Пьесабөлімі

Жіптің тығыздығын өлшеу бірлігі

Төл анасы

Би музасыОрындалуы

қиын мақсат, арман

Италияның ұлы ақыныКөк-

бауыр

Шардың шеңбері

Салтанатты үй

Сүрі жер

Амал,шара

Алматтың әзілдері

Емханада:– Наркологтың өзі қабылдай ма екен?– Инені айтасың ба? Қабылдайды,

қабылдайды. ***

– Мына түріңмен дискотекаға барып жүрсің бе?

– Иә.– Жарайды, киін де ұйықта!

***– Арықтаймын деп жүріп, тарақанға

айналып барамын.– Қалай сонда?– Түнде үйдегілерден тығылып тамақ

жеймін, біреу жарықты жағып қалса, қашамын.

***Жол полицейі:– Айтыңызшы, мына күйіңізде рульге

қалай отырдыңыз?– Маған достарым көмектесті!

СІЗ ЕСТІДІҢІЗ БЕ?

Бір ғасыр бұрынғы Олимпиада нәтижесін қайта қарауды ұсынады

Норвег тарихшылары Том Шанке мен Арильд Гьерде Халықаралық Олимпиада комите тіне хабарласып, 1904 жылы АҚШ-тың Сент-Луис қаласында өткен ІІІ жа з ғы Олимпиялық ойындардың нәтижесін қайта қарауды ұсынды. Тарихшы лар-дың айтуынша, Американың атынан өнер көрсетіп, чемпион атанған екі палуан, негізінде, Норвегия азаматтары.

The Local-дың хабарлауынша, бұл Олимпиадаға барлығы 42 палуан қатысқан. Олардың бәрі – аме-ри калықтар. Сол кезде 71,7 келіге дейінгі салмақта бел дес кен Чарльз Эриксен мен 71,7 келіден жоғары сал мақтағы Бернхафф Хансен чемпион атанған. Та-рих шы лар Шанке мен Гьерде 1904 жылы бұл екеуінің АҚШ-тың азаматтығын алмағаны туралы құжатты тауып отыр. Екі палуан Америкада уақытша жүрген Норвегия азаматтары болған. Сол себепті ғалымдар олар иеленген медальдарды Норвегияның есебіне жазуды өтінеді. Айта кетейік, адамзат тарихындағы ІІІ жазғы Олимпиялық ойындарға 12 мемлекет қатысты. Норвегия және Еуропаның басқа 12 елі бұл сайыстан жол шығынының қымбаттығына байланысты бас тартты.

Биік өкшесімен метроны тоқтатты

Украинаның Харьков қаласында жолау шы әйелдің біз өкшесі метро-ның тоқтап қалуына себепші болды. Пойыз жұмысы сегіз минуттан соң қалпына келді.

Segodnya.ua порталының хабарлауын-ша, кеше Харьковтегі Салтовка метропо-ли тен желісінің «Тарихи мұражай» беке тін-де қозғалыс кенет тоқтап қалған. «Харьков метрополитені» кәсіпорны мамандарының мәліметінше, пойыздың тоқтауына жолау-шы лардың бірінің әрекеті себеп болды. Бір әйелдің біз өкшесінің вагон есігіне абай-сызда тиіп кетуі сол екен, есіктердің жабы-лу жүйесі істен шыққан. Есігі жабылмаған пойыз бекеттен қозғала алмай қалады. Ақауды жөндеу үшін адамдарға жерасты-нан шыға тұруға кеңес берілді.

�+28+30о � +12+14о

�+33+35о �+20+22о

�+34+36о �+20+22о

� +34+36о �+23+25о

� +36+38о �+24+26о

� +28+30о �+10+12о

� �+26+28о �+13+15о

�+31+33о � +19+21о

�+36+38о �+21+23о

�+37+39о � +20+22о

�+24+26о �+10+12о

�+27+29о �+12+14о

� +24+26о � +8+10о

� +35+37О �+20+22О

� +32+34о �+19+21о

� +19+21о �+11+13о

� +32+34О �+19+21О

� +24+26о �+6+8о

����������

� ����������������������

olimp-history.ru