บทท 5ขอบเขตการใชกฎหมาย

• 1.การใชกฎหมายเกยวกบเวลา คอ กฎหมายนนจะเรมใชเมอใด

• 2.การใชกฎหมายเกยวกบสถานท คอ จะนำากฎหมายนนไปใชทไหนไดบาง

• 3.การใชกฎหมายเกยวกบบคคล คอ ใครบางทจะตองอยในบงคบของกฎหมายฉบบนน

1.การใชกฎหมายเกยวกบเวลา

1.1 การประกาศใชกฎหมาย• การระบเวลาเรมตนใชบงคบของกฎหมายลายลกษณอกษร

นน ในทางปฏบตกำาหนดไวดงน (มกจะปรากฏในมาตรา 2)• (1) กรณปกต • (2) กรณรบดวน • (3)เรมใชบงคบ โดยกำาหนดวนทแนนอนหรอกำาหนดใหใช

เมอระยะเวลาหนงไดลวงพนไป • (4) กำาหนดใหมผลใชบงคบในวนถดจากวนทไดประกาศใน

ราชกจจานเบกษาแลว แตการจะนำาพระราชบญญตฉบบนนไปใชจรงๆ ในทองทใด เวลาใด กใหประกาศในพระราชกฤษฎกาอกชนหนง

กฎหมายไมมผลยอนหลง• กฎหมายจะใชบงคบแกกรณทเกดขนในอนาคตนบ

แตวนทประกาศใชกฎหมายเปนตนไปเทานน

• ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 2• “บคคลจกตองรบโทษในทางอาญาตอเมอไดกระทำาการอน

กฎหมายทใชในขณะกระทำานนบญญตเปนความผดและกำาหนดโทษไว”

• คำาพพากษาศาลฎกาท 2406/2523• จำาเลยเขาไปยดถอครอบครองทำาประโยชนในทดนกอนกฎ

กระทรวงกำาหนดเขตใหเปนปาสงวนแหงชาตใชบงคบ การกระทำาของจำาเลยจงไมเปนความผด ศาลมอำานาจยกฟองไดเลย

ถาไมใชโทษทางอาญายอนหลงได• คำาวนจฉยของคณะตลาการรฐธรรมนญท 3-5/2550• ประกาศคณะปฏรปการปกครองฯ ฉบบท 27 ขอ 3 ทใหเพก

ถอนสทธเลอกตงของกรรมการบรหารพรรคการเมองมกำาหนด 5 ป แมเปนบทบญญตทมผลใหกรรมการบรหารพรรคการเมองทกระทำาการตองหามกอนทประกาศฉบบนมผลใชบงคบตองรบผลรายเพมขน แตการเพกถอนสทธเลอกตงมใชโทษทางอาญา แตเปนเพยงมาตรการเพอมใหกรรมการบรหารพรรคการเมองมโอกาสทจะกระทำาการอนเปนการกอใหเกดความเสยหายซำาอกในชวงระยะเวลาหนง ประกาศฉบบท 27 ขอ 3 จงมผลใชบงคบยอนหลงแกการกระทำาอนเปนเหตยบพรรคในคดนได

• คำาพพากษาฎกาท 6602/2550• พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการฟอกเงน

พ.ศ. 2542 เปนกฎหมายทกำาหนดมาตรการทางแพงใหทรพยสนตกเปนของแผนดนในกรณทศาลเชอวาทรพยสนตามคำารองเปนทรพยสนทเกยวกบการกระทำาความผดมลฐาน โดยมตองคำานงวาทรพยสนนนผเปนเจาของหรอผรบโอนทรพยสนจะไดมากอนพระราชบญญตดงกลาวมผลใชบงคบหรอไม เพราะมาตรการดงกลาวมใชโทษทางอาญา จงมผลใชบงคบได

1.2 การมผลยอนหลงของกฎหมายอาญา

• (1) กฎหมายนนเปนกฎหมายทยกเลกความผดเดม• บทบญญตในประมวลอาญามาตรา 2 วรรคสอง

บญญตวา ถาตามบทบญญตของกฎหมายใน“ ภายหลงบญญตใหการกระทำานนไมเปนความผดอกตอไป ใหผไดทกระทำานนพนจากการเปนผกระทำาความผด และถาไดมคำาพพากษาถงทสดใหลงโทษแลว กใหถอวาผนนไมเคยตองคำาพพากษาวาไดกระทำาความผดนน ถารบโทษอยกใหการรบโทษนนสนสดลง”

• (2) กฎหมายนนเปนคณแกผกระทำา• ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 3 วรรคแรก• “ถากฎหมายทใชในขณะกระทำาความผดแตกตาง

กบกฎหมายทใชในภายหลงกระทำาความผด ใหใชกฎหมายในสวนทเปนคณแกผกระทำาความผดไมวาในทางใด”

1.3การยกเลกกฎหมาย • (1) การยกเลกกฎหมายโดยตรง• ก.มกำาหนดเวลายกเลกกฎหมายไวในกฎหมายฉบบ

นนเอง • ข. มกฎหมายฉบบใหมทมลกษณะเชนเดยวกนระบ

ยกเลกไวโดยตรง• ค.เมอไดประกาศใชพระราชกำาหนด แตตอมารฐสภา

ไมอนมตพระราชกำาหนดนน ในกรณเชนนกมผลเปนการยกเลกพระราชกำาหนดไปในตว แตไมมผลกระทบตอกจการทไดทำาไปในระหวางทบงคบใชพระราชกำาหนดนน

• (2) การยกเลกกฎหมายโดยปรยาย • ก. กฎหมายใหมและกฎหมายเกามบทบญญตเปน

อยางเดยวกน กรณนตองถอวากฎหมายใหมยกเลกกฎหมายเกา

• ข. กรณทกฎหมายใหมและกฎหมายเกามขอความขดแยงกนหรอไมตรงกน จงถอวากฎหมายใหมยกเลกกฎหมายเกาโดยปรยาย

• (3) การยกเลกกฎหมายโดยศาลรฐธรรมนญ • ดงทไดกลาวมาแลวในเรองศกดของกฎหมายวา

กฎหมายทมศกดตำากวาจะมขอความขดหรอแยงกบรฐธรรมนญทเปนกฎหมายสงสดไมได หากศาลรฐธรรมนญวนจฉยวากฎหมายดงกลาวขดตอรฐธรรมนญ กฎหมายนนใชบงคบไมไดเทากบวากฎหมายนนถกยกเลกไปดวยคำาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ

2. การใชกฎหมายเกยวกบสถานท

• กฎหมายของรฐใดยอมใชบงคบเฉพาะภายในดนแดนของรฐนนเองตาม “หลกดนแดน” คอใชบงคบทวราชอาณาจกร

• ราชอาณาจกร หมายถง• (1) พนดนในประเทศไทย รวมถงแมนำาลำาคลองใน

ประเทศไทยดวย• (2) ทะเลอนเปนอาวไทย• (3) ทะเลอนหางจากฝงทเปนดนแดนของ

ประเทศไทยไมเกน 12 ไมลทะเล• (4) พนอากาศเหนอ (1) (2) และ (3)• (5) เรอไทยและอากาศยานไทย

• ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 4 • “ผใดกระทำาความผดในราชอาณาจกร ตองรบโทษ

ตามกฎหมาย• การกระทำาความผดในเรอไทยหรออากาศยานไทย

ไมวาจะอย ณ ทใด ใหถอวากระทำาความผดในราชอาณาจกร”

• สถานทตไทยในตางประเทศ?

• มกฎหมายบางฉบบทไมนำาไปใชทวประเทศ แตใชเฉพาะทองทใดทองทหนง เชน พรบ.วาดวยกฎหมายอสลามในเขตจงหวดปตตาน นราธวาส ยะลา สตล พ.ศ.2498 ซงบญญตถงเรองการวนจฉยคดแพงทเกยวกบครอบครวและมรดกของผทนบถอศาสนาอสลามในเขตจงหวดดงกลาว

กฎหมายบางฉบบบงคบแกการกระทำาหรอเหตการณทเกดขนนอกราช

อาณาจกรได เชน • 1.พรบ.วาดวยการขดกนแหงกฎหมาย พ.ศ.2481

ซงเปนกฎหมายทกลาวถงการทมขอเทจจรงใดขอเทจจรงหนงไปพวพนกบตางประเทศไมวาทางใดทางหนง ทำาใหเกดปญหาวาจะนำากฎหมายของประเทศใดมาใชบงคบ ถาคกรณตกลงกนทจะนำากฎหมายใดมาใชคงจะไมเปนปญหา แตถาหากไมไดตกลงกนไว เมอเกดปญหาในการฟองรองคด ศาลตองนำาพรบ.วาดวยการขดกนแหงกฎหมายมาใชในการพจารณา

2.ประมวลกฎหมายอาญา ใหศาลไทยพจารณาพพากษาความผดทแมจะกระทำา

นอกราชอาณาจกรได 2 กรณ• ก. กรณเกยวกบสภาพของความผด

(ป.อ.มาตรา 7) • ไดแก ความผดเกยวกบความมนคงแหงราช

อาณาจกร ความผดเกยวกบการปลอมและการแปลง ความผดเกยวกบเพศ ความผดฐานชงทรพยและปลนทรพยซงไดกระทำาในทะเลหลวง

• ข. กรณเกยวกบตวผกระทำา • 1. เมอคนไทยไดกระทำาความผดนอกราชอาณาจกรและ

รฐบาลแหงประเทศทความผดไดเกดขน หรอผเสยหายไดรองขอใหลงโทษ

• 2.เมอคนตางดาวไปกระทำาความผดนอกราชอาณาจกร โดยรฐบาลไทยหรอคนไทยเปนผเสยหายไดรองขอใหลงโทษ

• 3.เจาพนกงานของรฐบาลไทยกระทำาผดตอตำาแหนงหนาทนอกราชอาณาจกร

• จะตองรบโทษในราชอาณาจกร

3. การใชกฎหมายเกยวกบบคคล

มขอยกเวนอย 2 ประการทกฎหมายของไทยจะไมใชบงคบกบบคคลบางจำาพวก

• 1. ขอยกเวนตามกฎหมายไทย • ก. ตามรฐธรรมนญ • 1) พระมหากษตรย มาตรา 8 รฐธรรมนญแหงราช

อาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 บญญตวา• “องคพระมหากษตรยทรงดำารงอยในฐานะอนเปนท

เคารพสกการะ ผใดจะละเมดมได • ผใดจะกลาวหาหรอฟองรองพระมหากษตรยในทาง

ใด ๆ มได”• The King can do no wrong

• 2) สมาชกวฒสภา สมาชกสภาผแทนราษฎร ทอยในทประชมสภาใดสภาหนง หรอทงสองสภารวมกน และบคคลทประธานสภาฯ อนญาตใหแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความคดเหนในสภา รวมตลอดถงบคคลผพมพและโฆษณารายงานการประชมและผดำาเนนการถายทอดการประชมสภาทางวทยกระจายเสยงและวทยโทรทศนทไดรบอนญาตจากประธานสภา ยอมไดรบเอกสทธทผใดจะฟองรองกลาวหาสมาชกไมได ไมวาในทางใดตามมาตรา 130 แหงรฐธรรมนญ พ.ศ.2550

• ข. ตามกฎหมายอน ๆ• เชน การไมเกบภาษบางประเภทจากทหารทเคย

ออกไปราชการสงคราม หรอกฎกระทรวงทออกตามความในพระราชบญญตบตรประจำาตวประชาชนยกเวนการมบตรประจำาตวประชาชนใหแกบคคลบางประเภท เชน พระมหากษตรย พระบรมวงศานวงศ และพระภกษในพระพทธศาสนา เปนตน

• (2) ขอยกเวนตามกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดเมอง

• การยกเวนไมใชบงคบกฎหมายกบบคคลดงตอไปน ไดแก• 1. ประมขแหงรฐตางประเทศ รวมทงขาราชบรพาร• 2.ทต สมาชกในสถานทต รวมทงครอบครวและ

บรวาร• 3.กองทพตางประเทศทเขามายดครองราช

อาณาจกร• 4.บคคลทมกฎหมายพเศษใหไดรบเอกสทธและ

ความคมกน

บทท 6การตความและการอดชองวางของ

กฎหมาย การตความกฎหมาย (interpretation of

law) ?

การคนหาความหมายของกฎหมายทมถอยคำาไมชดเจนหรออาจแปลไดหลายทาง เพอทราบวาถอยคำาในกฎหมายมความหมายอยางไร

• หลกพนฐานในการตความกฎหมายไทยปรากฏอยในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 4 วรรคหนง ซงบญญตวา กฎหมายนนตองใชใน“บรรดากรณซงตองดวยบทบญญตใด ๆ แหงกฎหมายตามตวอกษร หรอตามความมงหมายของบทบญญตนนๆ”

การตความตามตวอกษร• เปนการพจารณาความหมายของกฎหมายจากตว

บทกฎหมายนน แยกออกไดเปน 3 ประการคอ• 1. กรณใชภาษาสามญ • 2. กรณใชภาษาทางวชาการหรอภาษาเทคนค • 3. กรณทกฎหมายไดใหบทนยามความหมายไว

• เชน ประมวลกฎหมายอาญาไดใหคำานยามความหมายของอาวธไว ซงโดยทวไปคนจะนกถง ปน มด เปนตน แตกฎหมายไดใหความหมายกวางกวานนโดยใหครอบคลมถงสงตาง ๆ ทแมโดยสภาพไมใชอาวธ แตโดยเจตนาผใชตองการใหเปนอาวธกอยในความหมายของอาวธดวย ดงทบญญตไวในมาตรา 1(5) “อาวธ หมายความรวมถง สงซง”ไมเปนอาวธโดยสภาพ แตซงไดใชหรอเจตนาจะใชประทษรายรางกายถงอนตรายสาหสอยางอาวธ

• ประมวลกฎหมายทดน• มาตรา 1• "ทดน" หมายความวา ผนทดนทวไป และให

หมายความรวมถง ภเขา หวย หนอง คลอง บง บาง ลำานำา ทะเลสาบ เกาะ และทชายทะเลดวย

การตความตามเจตนารมณ• คอ การคนหาความหมายของถอยคำาในบท

กฎหมายจากเจตนารมณหรอความมงหมายของกฎหมายนน ๆ

สงทชวยในการตความ

1. ชอของกฎหมายนนเอง

2. คำาขนตนของกฎหมายนน ไมวาจะเปนพระราชปรารภ หรอ คำาปรารภกตาม

3. หมายเหตทายกฎหมาย

4. รายงานการประชมในการยกรางหรอพจารณากฎหมายนน

กฎหมายอาญา

• ตองตความโดยเครงครด ตวบทกฎหมายบญญตไวเชนใดกตองตความเชนนน เชน ความผดฐานวางเพลงเผาทรพยผอน ตามมาตรา 217 ประมวลกฎหมายอาญา บญญตวา

• “ผใดวางเพลงเผาทรพยผอน ตองระวางโทษ.....”

มไดบญญตรวมถงทรพยทผอนเปนเจาของรวมอยดวย ดงเชนมาตรา 358 ในความผดฐานทำาใหเสยทรพย ฉะนนแมเผาทรพยทผอนเปนเจาของรวมอยดวย กไมผดตามมาตรา 217

• ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 358 บญญตวา • “ผใดทำาใหเสยหาย ทำาลาย ทำาใหเสอมคาหรอทำาให

ไรประโยชน ซงทรพยของผอนหรอผอนเปนเจาของรวมอยดวย ผนนกระทำาผดฐานทำาใหเสยทรพย ตองระวางโทษ....”

• ตความใหลงโทษผกระทำาไมได เชน ความผดฐานลกทรพย ตามมาตรา 334 ทรพยทจะลกไดตองเปนวตถมรปราง ฉะนนหากเปนการปรบจนโทรศพทของผอนไมเปนความผดฐานลกทรพยเปนเพยงการแยงใชคลนสญญาณ

• แตเคยมฎกาวา กระแสไฟฟาเปนทรพยทลกได เพราะนาจะเปนทรพยทจบตองไดเพราะมาตามสายไฟ

ชองวางของกฎหมาย• ชองวางของกฎหมาย (gap of law) หมายถง

กรณทไมมกฎหมายลายลกษณอกษรทจะนำาไปปรบใชแกขอเทจจรงได

• เหตทเกดชองวางของกฎหมาย• 1.ผบญญตกฎหมายคดไปไมถงวาจะมชอง

วางในกฎหมาย• 2.ผบญญตกฎหมายคดถงชองวางแหง

กฎหมายนน แตยงเหนวาไมควรบญญตใหตายตว เพราะปญหาเรองทเปนชองวางนนยงไมเปนทยต ควรใหมการพฒนาตอไปจนไดขอยต กรณนเปนการตงใจใหมชองวางของกฎหมาย

การอดชองวางของกฎหมาย• ในคดอาญา เมอไมมกฎหมายลายลกษณอกษร

บญญตความผดไว กจะลงโทษไมได หากเกดมชองวางขน กจะตองถอวาเปนการทไมมกฎหมายบญญตวาการกระทำานนเปนความผดไว และกจะนำาจารตประเพณมาอดชองวางไมได

• ในคดแพงนน ยอมจะมชองวางของกฎหมายขนมาได และตองมวธการอดชองวางน เพราะในคดแพงศาลจะปฏเสธไมตดสนคดโดยอางวาไมมบทกฎหมายทจะยกมาปรบแกคดไมได ดงนนประมวลกฎหมายแพงและพาณชยจงไดกำาหนดวธการและขนตอนในการอดชองวางของกฎหมายไวในมาตรา 4 วรรคสอง

• มาตรา 4 วรรคสอง• “เมอไมมบทกฎหมายทจะยกมาปรบแกคดได ให

วนจฉยคดนนตามจารตประเพณแหงทองถน ถาไมมจารตประเพณเชนวานน ใหวนจฉยคดอาศยเทยบบทกฎหมายทใกลเคยงอยางยง และถาบทกฎหมายเชนนนกไมมดวย ใหวนจฉยตามหลกกฎหมายทวไป”

• 1.จารตประเพณ ทจะนำามาใชในการอดชองวางได มลกษณะดงตอไปน

• 1) ตองใชบงคบมาเปนเวลานาน• 2) ตองเปนทยอมรบและถอตามของมหาชน

ทวไป• 3) ตองไมขดหรอแยงกบกฎหมาย• 4) ตองไมขดตอความสงบเรยบรอยหรอศล

ธรรมอนดงามของประชาชน

• ตวอยางการใชจารตประเพณในการอดชองวาง เชน การซอขายดอกลำาไย กรรมสทธในลำาไยอยทใคร เพราะขณะซอ ซอในขณะลำาไยเปนดอก แตจะเกบเกยวผลเมอลำาไยโตเตมท ในกรณนไมอาจปรบเขาตามตวบทกฎหมายซอขายได จงเปนชองวางของกฎหมาย และจำาเปนตองอดชองวางน โดยนำาจารตประเพณการซอขายลำาไยทางภาคเหนอมาใช เมอลำาไยออกดอกจะมผซอมาดและตกลงซอขายกน ตามปกตชำาระเงนกนครงหนงกอน อกครงหนงชำาระเมอเกบผลลำาไยแลว ถาตอมาลำาไยไมมผลจะเพราะเหตใดกด ฝายผขายกไมตองคนเงนทไดรบไวแลว

2.บทกฎหมายใกลเคยงอยางยง (analogy)

• การใหเหตผลโดยอางความคลายคลงกน โดยเปนการเทยบเคยงขอเทจจรงทเปนองคประกอบทบญญตไวในกฎหมายกบขอเทจจรงทเกดขนในคด ถาใกลกนถงขนาดกเปนบทกฎหมายทนำามาอดชองวางได

• ตวอยางการใชบทกฎหมายใกลเคยงอยางยง เชน กรณการสรางโรงเรอนรกลำาไปในทดนของคนอน ตามกฎหมายคนทรกลำา(โดยสจรต)ตองเสยเงนคาทรกลำาแกเจาของทดน ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1312 วรรคแรก บญญตวา บคคลใดสรางโรง“เรอนรกลำาเขาไปในทดนของผอนโดยสจรตไซร ทานวาบคคลนนเปนเจาของโรงเรอนทสรางขน แตตองเสยเงนใหแกเจาของทดนเปนคาใชทดน......”

• มปญหาวา ถาเปนกรณทมการสรางบานบนทดนแลวตอมามการแบงทดนแปลงนนออกเปนสองแปลง แลวมการผดพลาดในการรงวด ทำาใหบานสวนใหญอยบนทดนแปลงหนง เชนนจะปรบเขากบบทกฎหมายใด เพราะไมใชการสรางโรงเรอนรกลำาตามมาตรา 1312 วรรคแรก และกไมมกฎหมายบญญตถงเรองนไว นอกจากนกไมมจารตประเพณในเรองนดวย จงตองพจารณานำาบทกฎหมายใกลเคยงอยางยง ซงในทนไดแกมาตรา 1312 วรรคแรกนนเอง

3.หลกกฎหมายทวไป• เมอกรณใดไมมกฎหมายบญญตไวทงจารตประเพณ

กไมม จะเทยบเคยงหาบทกฎหมายใกลเคยงกไมได กจำาเปนตองอดชองวางของกฎหมายโดยอาศยหลกกฎหมายทวไป เชน เรองประกนภยทางทะเล ประเทศไทยเคยไมมกฎหมายทะเลเปนลายลกษณอกษร จารตประเพณกไมปรากฏ จงตองวนจฉยคดเรองประกนภยทางทะเลตามหลกกฎหมายทวไป โดยศาลฎกาเหนวาควรถอกฎหมายวาดวยการประกนภยทางทะเลของประเทศองกฤษเปนกฎหมายทวไป

บทท 7ประเภทของกฎหมาย

• กฎหมายเอกชนและกฎหมายมหาชน• กฎหมายเอกชน คอ กฎหมายทกำาหนดสถานะและ

นตสมพนธระหวางเอกชนตอกน ทตางฝายตางกเทาเทยมกน

• กฎหมายมหาชน คอ กฎหมายทกำาหนดสถานะและนตสมพนธระหวางรฐหรอหนวยงานของรฐกบเอกชน หรอหนวยงานของรฐดวยกน ในฐานะทรฐหรอหนวยงานของรฐเปน ผปกครอง“ ”

• เกณฑในการแบงแยกกฎหมายเอกชนและกฎหมายมหาชน• 1.เกณฑองคกร กฎหมายเอกชน - เอกชนกบเอกชน• กฎหมายมหาชน - เอกชนกบรฐ หรอรฐกบรฐ• 2.เกณฑวตถประสงค กฎหมายเอกชน - ประโยชนสดทายคอ

กำาไร• กฎหมายมหาชน - ประโยชนสาธารณะ• 3.เกณฑการกอนตสมพนธ กฎหมายเอกชน - เสมอภาค• กฎหมายมหาชน - รฐอยในฐานะท

เหนอกวา• 4.เกณฑเนอหา กฎหมายเอกชน - ตกลงยกเวนกฎหมายได• กฎหมายมหาชน - ตกลงยกเวนกฎหมายไมได

ขอจำากดของการแบงแยกกฎหมายเอกชนและมหาชน

• ในแงของรฐ• - รฐเลอกทจะไมใชกฎหมายมหาชน• - รฐทำากจกรรมทมลกษณะเหมอนกจกรรมของ

เอกชน

• ในแงของเอกชน• - เอกชนเขามาทำากจกรรมทเปนประโยชนสาธารณะ• - รฐเขามาแทรกแซงในการทำานตสมพนธระหวาง

เอกชน

ประโยชนของการแยงแยกกฎหมายเอกชนกบกฎหมายมหาชน

• 1. การนำาคดขนสศาล กฎหมายเอกชน องคกรทมอำานาจพจารณาพพากษาคอ ศาลยตธรรม สวนคดในกฎหมายมหาชนจะมศาลเฉพาะ เชน ศาลปกครอง ศาลรฐธรรมนญ

• 2.ประโยชนในแงเนอหาของกฎหมาย กฎหมายเอกชนยดหลก เมอไมมกฎหมายหาม ทำาได แตกฎหมาย“ ”มหาชนยดหลก เมอไมมกฎหมายใหอำานาจ ทำาไมได“ ”

• 3.ประโยชนในแงกระบวนการพจารณา กฎหมายเอกชนใชระบบกลาวหา กฎหมายมหาชนใชหลกไตสวน

กฎหมายสารบญญตและกฎหมายวธสบญญต

• กฎหมายสารบญญต หมายถง กฎหมายทบญญตถงเนอหาของสทธ หนาท ขอหาม หรออาจกลาวอกนยหนงไดวา เปนกฎหมายทคมความประพฤตของคนในสงคมโดยตรง ตวอยางเชน กฎหมายอาญา กฎหมายแพงและพาณชย เปนตน

• กฎหมายวธสบญญต หมายถง กฎหมายทบญญตถงกระบวนการในการยตขอพพาททเกดขนตามกฎหมายสารบญญต ซงไดแก ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา เปนตน

กฎหมายภายในและกฎหมายภายนอก

• กฎหมายภายใน หมายถง กฎหมายทใชบงคบภายในประเทศ ซงออกโดยองคกรทมอำานาจในการตรากฎหมายของประเทศนน

• กฎหมายภายนอกหรอกฎหมายระหวางประเทศ คอ กฎหมายทมอยในสงคมระหวางประเทศซงกอใหเกดพนธกรณผกพนแกบคคลในบงคบของกฎหมายระหวางประเทศนน ๆ ซงไดแกรฐ องคการระหวางประเทศและปจเจกชน

กฎหมายระหวางประเทศน แบงออกไดเปน 3 ประเภท คอ

• (1) กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดเมอง คอ กฎเกณฑ ขอบงคบ อนวาดวยความสมพนธระหวางรฐตอรฐในการทจะปฏบตตอกนในฐานะทรฐตาง ๆ เปนนตบคคลในกฎหมายระหวางประเทศ เชน สนธสญญาทเกยวกบเขตแดน กฎหมายทะเล เปนตน

• (2) กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดบคคล คอ บรรดากฎเกณฑซงใชแกขอพพาทซงเกดขนระหวางประเทศ ในสวนทเกยวดวยสทธหนาททางแพงของพลเมองของประเทศ ซงแตละประเทศจะตองบญญตกฎหมายภายในออกมาใชบงคบในความสมพนธดงกลาว เชน ปญหาเกยวกบสญชาตวาเดกทเกดมาควรไดรบสญชาตของรฐใด ซงกฎหมายภายในทตราออกมารองรบกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดบคคลกคอ พระราชบญญตสญชาต พ.ศ. 2481 พระราชบญญตวาดวยการขดกนแหงกฎหมาย พ.ศ.2481

• (3) กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดอาญา คอ กฎหมายซงกำาหนดเกยวกบอำานาจศาลของประเทศตาง ๆ ในการปราบปรามและลงโทษผกระทำาความผดทางอาญาในกรณทมปญหาวาดวยการขดกนระหวางอำานาจของศาลภายในประเทศและตางประเทศ ตวอยางเชน กฎหมายวาดวยการสงผรายขามแดน