1111∆ΕΥΤΕΡΑ 19 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2012 ΠΟΡΤΡΕΤΑ

Πλούταρχος ο Χαιρωνεύς:O διαχρονικός διδάσκαλος!!!

Οι θέσεις του για τον δανεισµό που είναι λες και γράφτηκαν για την Ελλάδα του σήµερα!

Bίος: Έλληνας ιστορικός,µεγάλος βιογράφος, φιλόσο-φος, δοκιµιογράφος και ηθικο-λόγος της αρχαιότητας. Κατα-γόταν από εύπορη αριστοκρατι-κή οικογένεια της Χαιρώνειαςτης Βοιωτίας, όπου γεννήθηκεκαι έζησε το µεγαλύτερο µέροςτης ζωής του. ∆ιδάχτηκε φιλο-σοφία στην Ακαδηµία της Αθή-νας και πήρε εγκυκλοπαιδικήµόρφωση, φοιτώντας σε σχο-λές ρητορικές, ενώ από πολύνεαρή ηλικία αναµείχτηκε στοδηµόσιο πολιτικό βίο. Ταξίδεψε

στην Ελλάδα, στην Αλεξάν-δρεια, στη Μικρά Ασία και τηνΙταλία. Επισκέφθηκε τη Ρώµη,όπου συνδέθηκε µε κύκλουςτου αυτοκρατορικού περιβάλ-λοντος. Έχαιρε µεγάλου σεβα-σµού και τιµήθηκε µε διάφοραδηµόσια αξιώµατα. Εκτός απότα καθήκοντά του ως ιερέαςτου ∆ελφικού ναού, ο Πλούταρ-χος ήταν επίσης άρχων (θέσηπαραπλήσια µε αυτή του σηµε-ρινού δηµάρχου) στην Χαιρώ-νεια και αντιπροσώπευσε τηνιδιαίτερη πατρίδα του σε απο-στολές σε ξένες χώρες ως πρέ-σβης. Οι Αθηναίοι του απένει-µαν τον τίτλο του Αθηναίου πο-λίτη. Του αποδόθηκε επίσης ηιδιότητα του Ρωµαίου πολίτη καιορίστηκε από τους Ρωµαίουςαρµοστής (procurator) της Αχα"-ας. Σαν χαρακτήρας περιγρά-φεται ως ήρεµος, ευγενής, λι-τός και φιλάνθρωπος. Έζησε

µια δραστήρια κοινωνική και πο-λιτική ζωή και παρήγαγε ένασπουδαίο συγγραφικό έργοπου επιβίωσε ως την εποχή µας.Η λογοτεχνική του παραγωγήδιακρίνεται σε δύο corpora:στα «Ηθικά» και στους «Παράλ-ληλους Βίους». Τα έργα τουεκτιµήθηκαν τόσο από τουςµεταγενέστερους λόγιους καισοφούς ώστε ονοµάσθηκε και«διδάσκαλος της ανθρωπότη-τας». Με αριστοτεχνικό τρόπο,ο Πλούταρχος αναστοχάζεταικαι παντρεύει τη γνώση του πα-ρελθόντος µε την ανάγκη ηθι-κής ανάτασης λαών και αρχόν-των, σε µια εποχή µε έντονα τασυµπτώµατα παρακµής.

Έργο: Έµεινε γνωστός ως οµεγάλος βιογράφος της αρχαι-ότητας, χάρη στους «ΒίουςΠαραλλήλους επιφανών Ελλή-νων και Ρωµαίων», µια σειρά 46ηθογραφικών βιογραφιών διά-σηµων πολιτικών και στρατιωτι-κών, Ελλήνων και Ρωµαίων, δι-ευθετηµένων ανά 23 ζεύγη -γι`αυτό και οι βίοι ονοµάζονται πα-ράλληλοι- έτσι ώστε να δίνεταιέµφαση στις κοινές ηθικές τουςαξίες ή αποτυχίες. Περιλαµβά-νονται επίσης και 4 µεµονωµέ-νες βιογραφίες. Έτσι ο Πλού-ταρχος συγκρίνει µεταξύ τουςτο ∆ηµοσθένη µε τον Κικέρωνα,τον Αλέξανδρο µε τον Καίσαρα,το Θεµιστοκλή µε τον Κάµιλο,τον Αριστείδη µε τον Κάτωνα καιάλλους επιφανείς άνδρες. Τηνιστορική του ύλη την αντλεί απόελληνικές και ρωµαQκές πηγές,οι περισσότερες από τις οποίεςχάθηκαν. Γι` αυτό τα συγγράµ-µατα του Πλούταρχου έγινανπολύτιµα. Σ` όλους τους αιώνεςκαι σε πολλούς λαούς οι «Πα-ράλληλοι Βίοι» βρήκαν άπειρουςαναγνώστες και θαυµαστές, για-τί ο συγγραφέας όχι µόνο εν-θουσιάζει, αλλά και παροτρύνειτον αναγνώστη να µοιάσει µετους µεγάλους άνδρες που βιο-γραφεί. Το υπόλοιπο του έργουτου που επιβίωσε ενοποιήθηκεσε µία συλλογή µε τον τίτλο«Ηθικά» και περιλαµβάνειπραγµατείες και οµιλίες ποικί-λης θεµατολογίας από τη λογο-τεχνία, φιλολογία, φιλοσοφία,

πολιτική θρησκεία, παιδαγωγι-κή, τις διάφορες επιστήµες.Έγραψε και ελαφρότερα έργα,όπως ήταν «Οι Ερωτήσεις».

Οι περιγραφές του Πλούταρ-χου έχουν γλαφυρό ύφος καιηθικοπλαστικό χαρακτήρα.

Βασική του προσπάθεια µέ-σα από το έργο του είναι ναδείξει πως η αρετή και η ηθικήµπορούν να γίνουν αναπόσπα-στο µέρος της κάθε έκφρασηςτης ζωής µας. Τον ενδιέφερεκυρίως η εφαρµογή στην πρά-ξη της ηθικής ζωής και όχι ηαπλή θεωρία. Η επίδραση πουάσκησε το έργο του Πλούταρ-χου ήταν τεράστια. Έχει γρα-φτεί ότι µέσα από αυτό έχουµεόλοι οι µεταγενέστεροι γνωρί-

σει την ελληνική και τη ρωµαU-κή αρχαιότητα. Το συγγραφικότου έργο επηρέασε σηµαντικάόλες τις µεταγενέστερες γενιέςκαι ήταν ιδιαίτερα καθοριστικόγια τους πνευµατικούς ανθρώ-πους της Αναγέννησης και του∆ιαφωτισµού. Ειδικά µεταξύ του16ου και του 18ου αιώνα η διά-δοσή του στους µορφωµένουςευρωπαQκούς κύκλους δεν απεί-χε εκείνης της Βίβλου. Ενδεικτι-κά, θαυµαστές του Πλουτάρχουήταν ο Έρασµος, o Μονταίν, oΣαίξπηρ, o Ρουσσώ, o Γκαίτε, oΜπετόβεν, ο Μίλτον, ο Έµερσονκαι οι Υπερβατιστές, ο Καβά-φης, ενώ οι «Παράλληλοι Βίοι»ήταν το αγαπηµένο ανάγνωσµατου Ναπολέοντα.

Κι οι συναναστροφές των παιδιών είναι σηµαντικές. Να έχουνκαλούς τρόπους, να µιλούν καθαρά ελληνικά και να µην κου-βαλούν την προστυχιά του βάρβαρου και κακού χαρακτήραγιατί δεν το λέει άδικα η παροιµία: «αν κατοικήσεις µε κουτσόθα µάθεις να κουτσαίνεις»…Να ζητάµε για τα παιδιά µας δα-σκάλους που στη ζωή τους στέκονται αδιάβλητοι κι είναι άρι-στοι στο ήθος και την κατάρτισή τους. Πηγή της αρετής είναιτο να τύχει κανείς κατάλληλης παιδείας…

(«Ηθικά» Περί παίδων αγωγής)

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:Ρίτσα K. ΚρούπηΚαθηγήτρια Αγγλικών (Μ.Α),µεταφράστριαark.kroupi@gmail.com

Τι είπε ο Πλούταρχος για το δανεισµό∆υσάρεστα επίκαιρο είναι το έργο του Πλουτάρχου«Περί του µη δειν δανείζεσθαι» [δηλ. «Οι συµφορές

του δανεισµού»]. Ο συνήθως ήπιος και χαµηλών τόνωνσυγγραφέας επιδίδεται στην κατακεραύνωση του

φαινοµένου του αλόγιστου δανεισµού (από την πλευράτων οφειλετών), καθώς και της απληστίας και της

βαναυσότητας των πιστωτών σε µια οµιλία γραµµένηπερίπου το 92 µ.Χ. που πιθανότατα εκφωνήθηκε στην

Αθήνα, η οποία, όπως και άλλες ελληνικές πόλεις,µαστιζόταν από τις συνέπειες της υπερχρέωσης σεεγχώριους, αλλά κυρίως ξένους, ως επί το πλείστονΙταλούς, πιστωτές και στους αντιπροσώπους τους. Ο

Πλούταρχος υπογράµµιζε ότι ο δανεισµός είναιεργαλείο των κατακτητών!

Χαρακτηριστικά αποσπάσµα-τα από την οµιλία του «Περί τουµη δειν δανείζεσθαι» «Ηθι-κά»,827D-832Α).Οι παραλληλίεςµε τα σύγχρονα τεκταινόµεναπαραφυλούν σε κάθε στίχο!

«∆εν θα έπρεπε λοιπόν ναυπάρχει και για τα χρήµατα νό-µος που να απαγορεύει στουςανθρώπους να δανείζονται απόάλλους και να καταφεύγουν σεξένες πηγές, αν πρώτα δεν εξε-τάσουν τη δική τους περιουσίακαι τις δικές τους δυνατότητεςκαι δεν ξεχωρίσουν και συγκεν-τρώσουν, σταγόνα-σταγόνα, ό,τιτους είναι χρήσιµο και αναγκαίο;Στις µέρες µας, η τρυφή, η µαλ-

θακότητα και η πολυτέλειαέχουν κάνει τους ανθρώπους ναµη χρησιµοποιούν αυτά πουέχουν, µολονότι έχουν αρκετά•δανείζονται λοιπόν έναντι υψη-λών τόκων, ενώ τίποτα δεν τουςαναγκάζει. Περίτρανη απόδειξηγι’ αυτό είναι ότι κανείς δεν δα-νείζει σε άνθρωπο που δεν έχειοικονοµικούς πόρους• δανεί-ζουν σ’ εκείνους που επιθυµούννα αποκτήσουν ακόµη µεγαλύ-τερη άνεση και φέρνουν µάρτυ-ρες και παρέχουν εγγυήσεις γιατο ότι είναι άξιοι δανεισµού επει-δή έχουν περιουσία, ενώ ακρι-βώς γι’ αυτόν τον λόγο θα έπρε-πε να µη δανείζονται καθόλου….

ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥΚΛΙΝΙΚΟΣ ∆ΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ - ∆ΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ

ΠΤΥΧΙΟΥΧΟΣ ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ,Msc ΑΘΛΗΤΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΡΟΦΗΣ

ΓΑΡΙΒΑΛ∆Η 1 - 2ος όροφος - ΤΡΙΚΑΛΑΤΗΛ: 24310 32155 - ΚΙΝ: 6973983218

Τί υπηρετείς τον τραπεζίτη ή τονχρηµατιστή; ∆ανείσου από τη δι-κή σου τράπεζα (τραπέζι). Καικούπες έχεις κι ασηµένια πιάτακαι κατσαρόλες. Χρησιµοποίησέτα. Η όµορφη Αυλίδα και η Τένε-δος σου προσφέρουν τα αντί-στοιχα κεραµικά που είναι πιο κα-θαρά από τα ασηµένια, γιατί ταπρώτα δεν έχουν τη δυσοσµίατου τόκου που αυτός, καθηµερι-νά, σαν σκουριά θα ρυπαίνει τηνπολυτέλεια των ασηµικών, ούτεκαι θα σου υπενθυµίζουν το ηµε-ρολόγιο και την Νέα Σελήνη (οιτόκοι καταβάλλονταν κάθε πρώτητου µηνός), την οποία, όσο ιερή κιαν είναι σαν ηµέρα, ο δανειστήςθα σου την καταντήσει αποφρά-δα και µισητή. Εκείνους που αντίνα τα πωλούν βάζουν ενέχυρο τααγαθά τους, ούτε ο ∆ίας ο Κτή-σιος, ο προστάτης της ιδιοκτη-σίας, δεν θα µπορούσε να σώσει:ντρέπονται να πουλήσουν αλλάδεν ντρέπονται να πληρώνουν τό-κους για δικά τους αγαθά.…

Οι οφειλέτες είναι δούλοιόλων των δανειστών τους. Είναιδούλοι δούλων αναιδών καιβάρβαρων και βάναυσων… [Καιοι δανειστές] µετατρέπουν τηναγορά σε κολαστήριο για τουςδύσµοιρους οφειλέτες, σαν όρ-νεα τους κατακρεουργούν καιτους κατασπαράζουν βυθίζον-τας το ράµφος στα σωθικάτους....Κουβαλώντας µαζί τουςσάκους γεµάτους συµφωνητικάκαι συµβόλαια, σαν δεσµά εναν-τίον της Ελλάδας, την οργώνουναπό πόλη σε πόλη• και σπέρ-νουν όχι ωφέλιµο καρπό όπως οΤριπτόλεµος, αλλά χρέη, πουπολλά βάσανα φέρνουν και πολ-λούς τόκους και που δύσκολαξεριζώνονται, ενώ οι βλαστοίτους περικυκλώνουν τις πόλεις,τις εξασθενούν και τελικά τιςπνίγουν…. Υποδουλώνουµετους εαυτούς µας µε υποθήκεςκαι συµβόλαια, αντί να περιορί-σουµε τις ανάγκες µας και νααρκεσθούµε στα απαραίτητα .

Για να διατηρήσουµε λοιπόντην ελευθερία µας ενώ έχουµεσυνάψει δάνεια, κολακεύουµεανθρώπους που καταστρέφουνσπιτικά, γινόµαστε σωµατοφύλα-κές τους, τους καλούµε σε γεύ-µατα, τους προσφέρουµε δώρακαι τους πληρώνουµε φόρους,κι όλα αυτά όχι γιατί µας αναγ-

κάζει η φτώχεια (αφού κανείςδεν δανείζει σε φτωχό), αλλάγια χάρη της πολυτέλειας. Αναρκούµαστε στα απαραίτητα, οιδανειστές δεν θα υπήρχαν ωςείδος, όπως δεν υπάρχουν Κέν-ταυροι και Γοργόνες.… Και µηννοµίσετε πως αυτά τα λέω επειδήεγώ θέλω να κηρύξω πόλεµοστους δανειστές….Θέλω όµωςνα δείξω σ’ όσους σπεύδουν απε-ρίσκεπτα να δανειστούν πόσηντροπή φέρνει αυτό και πόσηστέρηση της ελευθερίας, καθώςκαι ότι ο δανεισµός είναι πράξηυπέρτατης αφροσύνης και µαλ-θακότητας. Τους δανειστέςτους δηµιούργησε η τρυφή,όπως ακριβώς και τους χρυσο-χόους, τους αργυροχόους, τουςαρωµατοποιούς και τους βαφείςυφασµάτων. ∆ιότι χρεωνόµαστεγια να πληρώσουµε όχι το ψωµίκαι το κρασί, µα εξοχικές κατοι-κίες, δούλους, µουλάρια, ανά-κλιντρα και τραπεζώµατα, κα-θώς και για να χρηµατοδοτούµε,χωρίς καµία συγκράτηση, θεά-µατα για τις πόλεις, επιδιδόµενοισε στείρους και δυσάρεστουςανταγωνισµούς. Άνθρωποςόµως που µπλέκει µια φορά, µέ-νει χρεώστης για πάντα και, σανάλογο που του έχουν φορέσειχαλινάρι, δέχεται στη ράχη τουτον έναν αναβάτη µετά τον άλ-λον.

…Φύγε να γλυτώσεις από τονεχθρό και τύραννό σου, τον δα-νειστή που θίγει την ελευθερίασου, βάζει πωλητήριο στην αξιο-πρέπειά σου κι αν δεν του δίνεις,σε ενοχλεί• αν πουλήσεις, ρίχνειτην τιµή• αν δεν πουλήσεις, σεαναγκάζει• αν τον πας στο δικα-στήριο, προσπαθεί να επηρεάσειτην έκβαση της δίκης• αν τουορκίζεσαι, σε προστάζει• αν κρα-τάς την πόρτα κλειστή, στήνεταιστο κατώφλι και σου βροντάαδιάκοπα.... Μα πώς θα ζήσω;ρωτάς, ενώ έχεις χέρια, έχειςπόδια, έχεις φωνή, είσαι άνθρω-πος και άρα ικανός να αγαπάςκαι να αγαπιέσαι, να προσφέ-ρεις και να εκφράζεις ευγνωµο-σύνη για όσα σου προσφέ-ρουν».

Αποφθέγµατα Πλουτάρχου:

«Ακόµα κι ένα νεύµα από ένα πρόσωπο πουεκτιµείται, έχει περισσότερη δύναµη από χίλια

επιχειρήµατα ενός άλλου».

«Ο ευγενής άνθρωπος δίνει αξιοπρέπεια σ' όλεςτις πράξεις».

«Ο χαρακτήρας του κάθε ανθρώπουαποκαλύπτεται όταν κατέχει δύναµη και εξουσία. Αυτές

φουντώνουν κάθε πάθος και φανερώνουν κάθεκρυµµένο ελάττωµα».

Πλούταρχος ο Χαιρωνεύς(περ. 45-120 µ.Χ.)

Θαυµαστές του Πλούταρχου:Ήταν ο Έρασµος, o Μονταίν, o Σαίξπηρ, o

Ρουσσώ, o Γκαίτε, o Μπετόβεν, ο Μίλτον, ο Έµερσον καιοι Υπερβατιστές, ο Καβάφης, ενώ οι «Παράλληλοι Βίοι»

ήταν το αγαπηµένο ανάγνωσµα του Ναπολέοντα.